Financiering in de energiebesparing

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Financiering in de energiebesparing"

Transcriptie

1 Financiering in de energiebesparing Inzet van stimuleringsregelingen in 2012 Job Rosenhart Marrius Dedden Debby de Vries November 2011

2 Agenda Overheidsbeleid AgentschapNL Financieringsinstrumenten 2

3 Kern van het energiebeleid Schonere energievoorziening: - bereiken van CO 2 -arme economie in internationale klimaataanpak - overgang naar duurzame energiehuishouding Economisch perspectief: -groen en groei Betrouwbare energievoorziening: - fossiele brandstoffen blijven nodig - CCS - kernenergie 3

4 Uitwerking regeerakkoord Green deal Topsectoren Energierapport

5 Green deal Regeerakkoord: Het kabinet beoogt een Green Deal met de samenleving, mede door voortzetting en versterking van de nationale aanpak van energiebesparing. Overheid wil Green deal aangaan om knelpunten weg te nemen door: adviseren schakelen / makelen wegnemen institutionele belemmeringen 5

6 Topsectoren Overheid, kennisinstellingen en bedrijfsleven werken samen Minder specifieke subsidies Negen topsectoren, waaronder Energie Adviezen uit topsectoren bedoeld om bedrijfslevenbeleid verder uit te werken 6

7 Topsector Energie Geld verdienen met overgang naar duurzame en CO 2 -arme sector Innovatie is de sleutel Advies: opzetten RDA instrument 7

8 CO 2 -doelstelling Duurzame energie ETS Energiebesparing Kernenergie CCS (op zee) 8

9 Agentschap NL Uitvoeren van internationaal, innovatie en duurzaamheidsbeleid. 9

10 Agentschap NL Voor wie? overheden (kennis)instelling ondernemers Hoe? informatie advies netwerken uitvoeren wet- en regelgeving 10

11 Financiering voor ondernemers Van onderzoek naar ontwikkeling naar marktintroductie subsidies kredieten fiscale regelingen In 2012: Focus op fiscale regelingen 11

12 Financieringsinstrumenten in Onderzoek en ontwikkeling WBSO: uren RDA: kosten 2. Haalbaarheid MJA/MEE Expertisecentrum warmte 3. Investering EIA MIA\Vamil 4. Exploitatie Innovatiebox SDE+ 12

13 WBSO Projecten technische haalbaarheidsonderzoeken van uw S&O project technisch wetenschappelijk onderzoek ontwikkeling technisch nieuwe producten, productieprocessen of programmatuur Technisch nieuw = nieuw voor het bedrijf Fiscale tegemoetkoming loonkosten Budget 2012: 865 miljoen 13

14 Voorbeeld WBSO Ontwikkeling van een nieuwe windturbine 4 personen 2 dagen per week -> 2500 S&O-uren -> euro Netto voordeel < = 50% -> > = 18% -> Aanvragen voordat werkzaamheden beginnen 14

15 Research & Development Aftrek (RDA) Per 1 januari 2012 fiscale aftrek voor investeringen in R&D 31 oktober ontwerp aan Tweede Kamer voorgelegd Streven: vanaf 1 mei loket open Gekoppeld aan eigen WBSO-projecten Budget 2012: 250 miljoen 15

16 RDA-Kosten Direct toerekenbaar en uitsluitend dienstbaar aan S&O-werk Bijvoorbeeld Ontwikkeling van een prototype van een windturbine Kosten voor materialen 16

17 Netto voordeel Systematiek nog in overweging Verrekening met Vpb: netto voordeel van 10% 17

18 MJA/MEE Achtergrond: De Meerjarenafspraak energie-efficiency is een vrijwillige maar niet vrijblijvende afspraak tussen overheid, bedrijfsleven en instellingen om de energie-efficiency van producten, diensten en processen te verbeteren en daarbij het gebruik van fossiele brandstoffen terug te dringen. MJA heeft betrekking op activiteiten binnen het bedrijf en in de keten, en op duurzame energie. MJA3 convenant:intensivering, verlenging en verbreding van MJA 2. Intensivering: 30% energie-efficiëntieverbetering in de periode Introductie routekaarten;meer focus op keten efficiëntie en sectoroverstijgende samenwerking. MEE Convenant: vervolg op convenant Benchmarking voor ETS bedrijven. 18

19 MJA/MEE Voorbeeld: Energiebesparing (1500 TJ) door samenwerking PVC keten. 1. Ondertekening op 25 oktober 2011 van ketensamenwerking tussen Air Products, AkzoNobel, Huntsman, ShinEtsu en Wavin. 2. Energiemaatregelen die zich binnen vijf jaar terugverdienen. 19

20 MJA/MEE Financiering: kennisverwerving en kennisdeling Voorwaarden voor ondersteuning 2012: 1. Opleveren van kennis bij een grote groep bedrijven; 2. Substantieel effect op realisatie van energie efficiëntie/co2 besparing en eventueel duurzaamheidswinst; 3. Ontstaan vanuit expliciete behoefte van een MJA/MEE bedrijf en/of een brancheorganisatie; 4. Minimaal 3 convenantsdeelnemers of een brancheorganisatie betrokken. Stimuleren van Green Deals: opening internetportaal december 2011 (energie, grondstoffen,water, mobiliteit en biodiversiteit) 20

21 MJA/MEE Voorwaarden voor financiering: 1. Kennis vanuit een project moet altijd bij de doelgroep terechtkomen; 2. Rapportages zijn altijd openbaar; 3. Kennis wordt zo veel mogelijk generiek gemaakt; 4. Realisatie van onzekere en voorwaardelijke maatregelen. 21

22 Extra financiering EEP traject van Energie garantiefonds? 22

23 Kennisuitwisselingsgroepen Kennisnetwerken 1. Scheidingstechnologie 2. Droogprocessen 3. Procesintensificatie 4. Efficiënt Electrische Aandrijvingssystemen 5. Groene software 6. Duurzame productketens 7. Duurzaam lijmen, verpakken en natuurvezelcompositen Zie ( 23

24 Gebruikers- en werkgroepen 1. Diverse gebruikersgroepen rondom implementatie energiemanagement 2. Koeling ICT 3. Koeling/lean manufacturing/klimaat binnen Rubber en Kunststof branche 4. Energiemanagement informatiesystemen en perslucht 5. Verlichting 6. Smeltovens (metaal en gieterijen) 7. Utilities 24

25 Innovatie (2012) Verhagen verhoogt het garantiebudget voor het MKB van 765 miljoen euro naar 1 miljard. Bovendien wordt de Garantie Ondernemingsfinanciering, een garantiebudget van 600 miljoen euro voor grotere bedrijven dat is ingesteld tijdens de kredietcrisis in 2008, met een jaar verlengd tot eind

26 Expertisecentrum warmte Het Nationaal Expertisecentrum warmte (NEW) van Agentschap NL heeft als doel het overdragen van kwalitatieve, betrouwbare en objectieve kennis over het verduurzamen van warmte- en koudevoorziening. NEW richt zich vanaf 2010 ook op de industrie. Warmtecongres d.d. 23 maart 2011 ETS bedrijven Hulp bij investeringsbeslissingen waarmee een gunstige delta ontstaat tussen gealloceerde emissierechten en de in de periode gerealiseerde emissies. Dit wordt gedaan aan de hand van op te stellen herkenbare praktijkcases. 26

27 Het vertrekpunt is steeds een ETS-bedrijf waarbij: Een nieuwe WKK de bestaande WKK vervangt; Een nieuwe WKK de bestaande boiler vervangt; Een boiler de bestaande WKK vervangt; Restwarmtebenutting plaatsvindt uit naverbrander op geur; Restwarmtelevering plaatsvindt aan ander ETS-bedrijf; Restwarmtelevering plaatsvindt aan N-ETS bedrijf; Sitewarmtelevering plaatsvindt aan ander ETS bedrijf; Sitewarmtelevering plaatsvindt aan N-ETS bedrijf; Duurzame warmte (verschillende vormen) wordt opgewekt voor eigen gebruik; Duurzame warmte wordt geïmporteerd vanuit N-ETS bedrijf; Site/restwarmte wordt geïmporteerd vanuit N-ETS bedrijf; Warmte wordt geïmporteerd vanuit AVI; Restwarmte wordt geleverd aan aardgasexpansieproject. 27

28 Energiemanagement ISO Persevent 26 januari 2012 ISO (NL vertaling). Presentatie van een aantal bedrijfscases (incl. uitreiking van ISO certificaten). Hier worden door een aantal bedrijven de meerwaarde van energiemanagement in het algemeen en de ISO in het bijzonder gepresenteerd. 28

29 Kostenreductie: ISO 50001: Lusten en Lasten Lusten? Stucturele kosten reductie op energiegebruik door structuur en aandacht Kosten reductie op energie inkoop door inzicht in verwacht gebruik Aantoonbaar maken van energiebeleid naar: Overheden: in compliance met wet- en regelgeving (Wm, convenant) Consument, afnemers en stakeholders: uitstralen MVO Beperkte lasten want: Eenvoudig integreren: in ISO 14001, 9001, en huidige organisatie structuren 29 Practisch en niet administratief: geen extra procedures, resultaatgericht

30 Voorbeelden uit de praktijk! Douwe Egberts Joure: Implementatie in % efficiency verbetering per jaar, 15-40% efficiency verbetering voor de komende 4 jaar verwacht Sleutelrol energiemanagement: bewustwording, communicatie, energy efficient ontwerp (investeringsvoorstellen via energiecoordinator), inkoop energie (inzicht in verwacht energiegebruik) DAF Trucks Eindhoven: Implementatie in 2004 In % efficiency verbetering t.o.v Sleutelrol energiemanagement: gedetaileerd monitoring system en management commitment 30

31 Energie Investeringsaftrek Investering in energiebesparende maatregelen en duurzame energie. -Bedrijfsgebouwen -Processen -Transportmiddelen -Duurzame energie -Energieadvies Fiscale tegemoetkoming op investeringskosten en voortbrengingskosten (loonkosten). 31

32 EIA voor al uw projecten Specifiek -Code op de energielijst Generiek -Energiebesparing Nm3/EUR 32

33 Voorbeeld EIA -LED verlichting in bedrijfspand -Generiek vb? -Totale investering bedraagt euro -> euro -Aanvragen nadat de investeringsverplichting is aangegaan 33

34 MIA\Vamil Investeringen in milieuvriendelijke bedrijfsmiddelen en duurzame technologie Energielijst -water -afval -bodem Generiek en specifiek 34

35 Verrekening MIA\Vamil Milieu Investerings Aftrek (MIA) -Verrekening met winstbelasting -Netto voordeel wisselend 4-7% Vrije Afschrijving MILieu investeringen (Vamil) -Geen extra geld, maar eerder geld -Voordeel afhankelijk van rente -Vuistregel 4% 35

36 SDE Exploitatie duurzame energie Vanaf 2012 ook warmte 36

37 Innovatiebox Winst uit een S&O-project Verlaging van de winstbelasting van 25% of 20% naar 5%. Uitvoering door de Belastingdienst Meer info: belastingdienst.nl 37

38 Contact Informatiepunt AgNL Helpdesk WBSO: of RDA: EIA MIA\Vamil (088) MJA/MEE Expertisecentrum SDE Financiële verrekening de Belastingtelefoon, T , of met het Belastingdienstkantoor waar uw onderneming onder valt. 38

Van Energie naar Klimaat Energietransitie in Nederland Timme Lucassen Rijksdienst voor Ondernemend Nederland

Van Energie naar Klimaat Energietransitie in Nederland Timme Lucassen Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Van Energie naar Klimaat Energietransitie in Nederland Timme Lucassen Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Inhoud Van energie naar klimaat Introductie RVO De opgave De uitvoering - Wetgeving - Instrumenten

Nadere informatie

Subsidiekansen.. SLIMME FINANCIERING VAN INNOVATIES. Wim Kan zei ooit: Subsidie is kunstmest. Maar hoeveel kunstmest is er nog?

Subsidiekansen.. SLIMME FINANCIERING VAN INNOVATIES. Wim Kan zei ooit: Subsidie is kunstmest. Maar hoeveel kunstmest is er nog? Jelle Oomen SLIMME FINANCIERING VAN INNOVATIES WAT ZIJN DE HUIDIGE MOGELIJKHEDEN Subsidiekansen.. Wim Kan zei ooit: Subsidie is kunstmest. Maar hoeveel kunstmest is er nog? ER ZIJN GELUKKIG NOG KANSEN

Nadere informatie

3. Investeringen. 3.1 Energie-investeringsaftrek (EIA)

3. Investeringen. 3.1 Energie-investeringsaftrek (EIA) 3. Investeringen 3.1 Energie-investeringsaftrek (EIA) Met de EIA stimuleert het ministerie van Economische Zaken de aanschaf van bedrijfsmiddelen door ondernemingen die leiden tot energiebesparing of de

Nadere informatie

Hernieuwbare energie: noodzaak, visie op 2050 en beleid

Hernieuwbare energie: noodzaak, visie op 2050 en beleid Hernieuwbare energie: noodzaak, visie op 2050 en beleid Remko Ybema Lezing Den Bosch 12 oktober 2010 www.ecn.nl Inhoud Noodzaak van duurzame energie Een duurzame energievoorziening in 2050 Doelen van het

Nadere informatie

Innovatie-instrumenten voor bedrijven in Nederland. Naar de top! Ino Ostendorf MT-lid directie Innovatie & Kennis

Innovatie-instrumenten voor bedrijven in Nederland. Naar de top! Ino Ostendorf MT-lid directie Innovatie & Kennis Innovatie-instrumenten voor bedrijven in Nederland Naar de top! Ino Ostendorf MT-lid directie Innovatie & Kennis Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie Innovatie-instrumenten voor bedrijven

Nadere informatie

Titel. Subtitle. >> Als het gaat om energie en klimaat

Titel. Subtitle. >> Als het gaat om energie en klimaat Titel Subtitle Inhoud Agentschap nl Algemeen EIA Meer informatie 2 agentschap nl Agentschap van Ministerie van Economische Zaken Brug tussen markt en overheid Beleid en ondersteuning op het gebied van:

Nadere informatie

Voorlichtingsbijeenkomst RDA

Voorlichtingsbijeenkomst RDA Voorlichtingsbijeenkomst RDA Onderwerpen 1. RDA in het kort 2. Wie komen in aanmerking 3. Hoe werkt de RDA 4. Welke kosten en uitgaven wel 5. Welke kosten en uitgaven niet 6. Lusten en lasten 7. Hoe dient

Nadere informatie

Technologische ontwikkeling loont! WBSO en RDA in 2015. In opdracht van het Ministerie van Economische Zaken

Technologische ontwikkeling loont! WBSO en RDA in 2015. In opdracht van het Ministerie van Economische Zaken Technologische ontwikkeling loont! WBSO en RDA in 2015 In opdracht van het Ministerie van Economische Zaken U wilt iets ontwikkelen of onderzoeken? De WBSO en de RDA verlagen eenvoudig uw (loon)kosten

Nadere informatie

Belangrijk voor uw business case: stimuleringsregelingen. Bertus Postma

Belangrijk voor uw business case: stimuleringsregelingen. Bertus Postma Belangrijk voor uw business case: stimuleringsregelingen Bertus Postma 1 Onderwerpen Berenschot Algemene ontwikkelingen stimuleringsregelingen Relatie met projectfasering Regionale regelingen Geothermie:

Nadere informatie

MJA3 ICT-sector. Jeroen van der Tang. Manager Duurzaamheid & Milieu Nederland ICT

MJA3 ICT-sector. Jeroen van der Tang. Manager Duurzaamheid & Milieu Nederland ICT MJA3 ICT-sector Jeroen van der Tang Manager Duurzaamheid & Milieu Nederland ICT Duurzaamheid @ Nederland ICT Resultaten en initiatieven Nederland ICT op energiebesparing & milieu» MJA3 energie-efficiëntie

Nadere informatie

whitepaper zakelijke zonnepanelen

whitepaper zakelijke zonnepanelen whitepaper zakelijke zonnepanelen zonnepanelen zakelijk de zon onze meest krachtige natuurlijke energiebron De zon straalt in 45 minuten voldoende energie op de aarde om te voorzien in de totale energiebehoefte

Nadere informatie

2.1 Wet vermindering afdracht loonbelasting en premie voor de volksverzekeringen (WBSO 2013)

2.1 Wet vermindering afdracht loonbelasting en premie voor de volksverzekeringen (WBSO 2013) 2. Innovatie 2.1 Wet vermindering afdracht loonbelasting en premie voor de volksverzekeringen (WBSO 2013) De WBSO regeling is bedoeld om ondernemingen te stimuleren op het gebied van technologische innovatie.

Nadere informatie

Green Deal. 21 November 2013 Herry Nijhuis (AgentschapNL) Coördinerend manager Green Deals

Green Deal. 21 November 2013 Herry Nijhuis (AgentschapNL) Coördinerend manager Green Deals Green Deal 21 November 2013 Herry Nijhuis (AgentschapNL) Coördinerend manager Green Deals Inhoud presentatie Overheidsbeleid Green Deal Green Deal Aanpak Voorbeelden van Green Deals Green Deal initiatief

Nadere informatie

THE POWER OF BEING UNDERSTOOD

THE POWER OF BEING UNDERSTOOD SUBSIDIEFLITS THE POWER OF BEING UNDERSTOOD AUDIT TAX CONSULTING SUBSIDIEFLITS Februari 2016 INNOVATIE De openstellingsdata MIT-zuid voor 2016 zijn bekend Subsidieregeling mkb innovatiestimulering Topsectoren

Nadere informatie

Fiscale subsidies voor innovatie. Fiscale subsidies voor innovatie 21-11-2014. Introductie. Fiscale subsidies voor innovatie:

Fiscale subsidies voor innovatie. Fiscale subsidies voor innovatie 21-11-2014. Introductie. Fiscale subsidies voor innovatie: Introductie : WBSO RDA Innovatiebox Afschrijving ineens Innovatiekrediet WBSO RDA Innovatiebox Afschrijving ineens Innovatiekrediet Loonheffingen: korting 35% IB: extra aftrek IB/VPB: investeringsaftrek

Nadere informatie

Belastingregelingen voor innovatieve ondernemers

Belastingregelingen voor innovatieve ondernemers Belastingregelingen voor innovatieve ondernemers De overheid vindt het belangrijk om innovatieve ondernemers te ondersteunen. Daarom zijn er een aantal fiscale stimuleringsmaatregelen ontwikkelt. Wij bespreken

Nadere informatie

Energie-investeringsaftrek: Fiscale voordelen bij aanschaf van zonnepanelen in 2016

Energie-investeringsaftrek: Fiscale voordelen bij aanschaf van zonnepanelen in 2016 Fiscale voordelen bij aanschaf van zonnepanelen in 2016 Investeren in zonne-energie is voor veel ondernemers een slimme keuze. U bespaart niet alleen jaarlijks op uw energiekosten, u profiteert als ondernemer

Nadere informatie

WBSO. Innovatie stimuleringsmaatregel. >> Als het gaat om innovatie

WBSO. Innovatie stimuleringsmaatregel. >> Als het gaat om innovatie WBSO Innovatie stimuleringsmaatregel 2012 Agenda 1. WBSO in het kort 2. Wie komen in aanmerking? 3. Het aanvragen van WBSO 4. Wat levert de WBSO op? 5. Welke projecten komen in aanmerking? 6. S&O-administratie

Nadere informatie

belastingbesparing met de innovatiebox

belastingbesparing met de innovatiebox Innovatiebox belastingbesparing met de innovatiebox Wat innovatie is, hoeven we u niet uit te leggen. Als ondernemer doet u niet anders. Wel willen we u graag wijzen op de fiscale voordelen ervan. Met

Nadere informatie

EfficiEncy Duurzaam. EnErgiEbEsparing. Warmte en koude. KEnnis industrie. energie financiering. instrumenten. GebouwDe omgeving

EfficiEncy Duurzaam. EnErgiEbEsparing. Warmte en koude. KEnnis industrie. energie financiering. instrumenten. GebouwDe omgeving Warmte en koude Kennis, advies, instrumenten en financiële steun EfficiEncy Duurzaam GebouwDe omgeving energie financiering KEnnis industrie instrumenten EnErgiEbEsparing De Nederlandse overheid streeft

Nadere informatie

RVO? uitvoeringsorganisatie van de Rijksoverheid. RVO voert namens de overheid beleid uit voor ondernemend Nederland. thema s:

RVO? uitvoeringsorganisatie van de Rijksoverheid. RVO voert namens de overheid beleid uit voor ondernemend Nederland. thema s: RVO? uitvoeringsorganisatie van de Rijksoverheid RVO voert namens de overheid beleid uit voor ondernemend Nederland thema s: - duurzaamheid - landbouw - innovatie - internationaal ondernemen Onze opdrachtgevers

Nadere informatie

Nationaal Expertisecentrum warmte (NEW) Maakt duurzame warmte en koude mogelijk

Nationaal Expertisecentrum warmte (NEW) Maakt duurzame warmte en koude mogelijk Nationaal Expertisecentrum warmte (NEW) Maakt duurzame warmte en koude mogelijk Week van de koude, Rotterdam 8 december 2009 Lex Bosselaar, Nationaal Expertisecentrum Warmte (NEW) SenterNovem (per 1 januari

Nadere informatie

Workshop informatieplicht energiebesparing. Stem op Rolia als plattelandspionier bij VPRO Tegenlicht

Workshop informatieplicht energiebesparing. Stem op Rolia als plattelandspionier bij VPRO Tegenlicht Workshop informatieplicht energiebesparing Stem op Rolia als plattelandspionier bij VPRO Tegenlicht https://pioniers.op.vpro.nl/ Wat houdt de informatieplicht energiebesparing in? Tim von Harras & Roos

Nadere informatie

Helmonds Energieconvenant

Helmonds Energieconvenant Helmonds Energieconvenant Helmondse bedrijven slaan de handen ineen voor een duurzame en betrouwbare energievoorziening. Waarom een energieconvenant? Energie is de drijvende kracht Energie is de drijvende

Nadere informatie

Subsidies Biobased Economy

Subsidies Biobased Economy Subsidies Biobased Economy Amsterdam, 23 juni 2014 Astrid Hamer Subsidies Weinig gebruikt door bedrijven (spec. BBE) Wijs ze erop. WBSO regio Overzicht regelingen BBE door RVO.nl RDA SDE+ NL EU MIT: MKB

Nadere informatie

Stand van zaken bioenergie in Nederland subsidies en regelgeving

Stand van zaken bioenergie in Nederland subsidies en regelgeving Stand van zaken bioenergie in Nederland subsidies en regelgeving Kees Kwant Inhoud Doelstellingen duurzaam energiebeleid Energiesituatie in Nederland Ondersteuning vanuit SenterNovem (SDE, EOS, EIA, DEN-B)

Nadere informatie

JIP tender Maurits Clement. 9 april 2019

JIP tender Maurits Clement. 9 april 2019 JIP tender 2019 Maurits Clement 9 april 2019 Marktontwikkeling Positionering Positionering Fiscaal: WBSO, RDA, innovatiebox SDE+ SBIR DEI Hernieuwbare Topsector energie regelingen Energie VFF I-krediet

Nadere informatie

Provinsje Fryslan Leeuwarden, 25 maart 2014. Frans van Wieren. duurzaam ondernemen en toch geld verdienen Presentatie Financiering Esco s

Provinsje Fryslan Leeuwarden, 25 maart 2014. Frans van Wieren. duurzaam ondernemen en toch geld verdienen Presentatie Financiering Esco s Provinsje Fryslan Leeuwarden, 25 maart 2014 Frans van Wieren duurzaam ondernemen en toch geld verdienen Presentatie Financiering Esco s Financiering Esco s Terugverdientijd Vormen van financiering Esco

Nadere informatie

Profiteer van het energieakkoord. Alle besparingsmogelijkheden, subsidies en regelingen voor u op een rij.

Profiteer van het energieakkoord. Alle besparingsmogelijkheden, subsidies en regelingen voor u op een rij. Profiteer van het energieakkoord Alle besparingsmogelijkheden, subsidies en regelingen voor u op een rij. Inhoud Inleiding... 3 Waarom het energieakkoord?... 4 Doelstellingen en pijlers van het akkoord...

Nadere informatie

Besparen op uw maandelijkse energiekosten is uw eerste winst!

Besparen op uw maandelijkse energiekosten is uw eerste winst! Accountants controleren over het algemeen niet de energierekening van hun cliënten op fouten! Controleert u de energierekening op fouten? Uit onderzoek van de NMa blijkt dat meer dan 20% van energierekeningen

Nadere informatie

Energie-investeringsaftrek (EIA)

Energie-investeringsaftrek (EIA) 2018 Energie-investeringsaftrek (EIA) Financieel voordeel voor investeringen gericht op energiebesparing en duurzame energie. Doel De EIA heeft als doel om bedrijven te ondersteunen bij investeringen in

Nadere informatie

GREEN DEAL DUURZAME ENERGIE

GREEN DEAL DUURZAME ENERGIE GREEN DEAL DUURZAME ENERGIE In kort bestek Rafael Lazaroms INHOUDSOPGAVE 1. Wat houdt het in? 2. Motieven, doelstellingen en ambities 3. Organisatiestructuur GELOOFWAARDIGE BOODSCHAP Waterschappen hebben

Nadere informatie

Fiscaal voordeel MIA\Vamil breder toegankelijk voor mkb-metaal

Fiscaal voordeel MIA\Vamil breder toegankelijk voor mkb-metaal Persbericht Nieuwegein, 18 januari 2011 Fiscaal voordeel MIA\Vamil breder toegankelijk voor mkb-metaal In 2011 zijn er voor de metaalsector meer fiscale aftrekmogelijkheden voor milieu-investeringen. Oorzaak

Nadere informatie

De voortgang van het Nederlandse energie- en klimaatbeleid

De voortgang van het Nederlandse energie- en klimaatbeleid De voortgang van het Nederlandse energie- en klimaatbeleid Wouter Wetzels Presentatie voor het HVC Innovatieplatform, 15 juli 2010, Petten www.ecn.nl Werkprogramma Schoon en Zuinig Doelen van het kabinet

Nadere informatie

Handleiding Mededeling

Handleiding Mededeling Handleiding Mededeling WBSO 2016 In opdracht van het Ministerie van Economische Zaken 1. Realisatie melden Als u gebruik maakt van de WBSO dan brengt dit een aantal verplichtingen met zich mee. Een van

Nadere informatie

Verdien geld met innovatie. Welke mogelijkheden heeft u? whitepaper

Verdien geld met innovatie. Welke mogelijkheden heeft u? whitepaper 26.01.16 Verdien geld met innovatie Welke mogelijkheden heeft u? whitepaper In dit whitepaper: Als ondernemer bent u op zoek naar mogelijkheden om de toegevoegde waarde van uw bedrijf te vergroten. U denkt

Nadere informatie

Investeren in Duurzame Oplossingen

Investeren in Duurzame Oplossingen Investeren in Duurzame Oplossingen Energie Investeringsaftrek Kleinschaligheidsaftrek Willekeurige Afschrijving Investeren Aan investeringen in duurzame energie zijn subsidies en financiële voordelen gekoppeld.

Nadere informatie

Agentschap NL. Fiscaal innovatiepakket. EMC-Kennismarkt 12 juni 2012. Martin Otten T: 088-602 3185 E: martin.otten@agentschapnl.nl.

Agentschap NL. Fiscaal innovatiepakket. EMC-Kennismarkt 12 juni 2012. Martin Otten T: 088-602 3185 E: martin.otten@agentschapnl.nl. EMC-Kennismarkt 12 juni 2012 Agentschap NL Martin Otten T: 088-602 3185 E: martin.otten@agentschapnl.nl Fiscaal innovatiepakket Phases in innovation proces high Science Research Development Fundamental

Nadere informatie

Fiscale zakelijke regelingen & subsidies

Fiscale zakelijke regelingen & subsidies Fiscale zakelijke regelingen & subsidies 6 fiscale regelingen en subsidies voor bedrijven om te besparen op zonnepanelen. Het zelf opwekken van stroom door bedrijven via zonnepanelen is hot. Dat heeft

Nadere informatie

Fiscale voordelen bij aanschaf van zonnepanelen in 2016

Fiscale voordelen bij aanschaf van zonnepanelen in 2016 Fiscale voordelen bij aanschaf van zonnepanelen in 2016 Investeren in zonne-energie is voor veel ondernemers een slimme keuze. U bespaart niet alleen jaarlijks op uw energiekosten, u profiteert als ondernemer

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 30 196 Duurzame ontwikkeling en beleid Nr. 364 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

MJA3 ICT-sector. Jeroen van der Tang. Manager Duurzaamheid & Milieu Nederland ICT

MJA3 ICT-sector. Jeroen van der Tang. Manager Duurzaamheid & Milieu Nederland ICT MJA3 ICT-sector Jeroen van der Tang Manager Duurzaamheid & Milieu Nederland ICT Duurzaamheid @ Nederland ICT Initiatieven van Nederland ICT op gebied van Duurzaamheid Energie Transitie:» MJA3 convenant

Nadere informatie

Het doel van de Research- en developmentaftrek (RDA) is het stimuleren van onderzoek en ontwikkeling door het Nederlandse bedrijfsleven.

Het doel van de Research- en developmentaftrek (RDA) is het stimuleren van onderzoek en ontwikkeling door het Nederlandse bedrijfsleven. Research- en developmentaftrek Het doel van de Research- en developmentaftrek (RDA) is het stimuleren van onderzoek en ontwikkeling door het Nederlandse bedrijfsleven. Algemene informatie Aanvraagtermijn:

Nadere informatie

Innovatie: wat zijn de mogelijkheden?

Innovatie: wat zijn de mogelijkheden? Kennisdocument Innovatie: wat zijn de mogelijkheden? Als ondernemer bent u op zoek naar mogelijkheden om de toegevoegde waarde van uw bedrijf te vergroten. U denkt na over hoe u producten, diensten en

Nadere informatie

BREEAM-NL en subsidies. Planning workshop. Introductie Hezelburcht

BREEAM-NL en subsidies. Planning workshop. Introductie Hezelburcht BREEAM-NL en subsidies Planning workshop Introductie Hezelburcht Subsidiequiz Deel 1: Casus het Paviljoen van ABN AMRO Subsidiequiz Deel 2: Het doel van subsidies Subsidiequiz Deel 3: Risico s en voordeel

Nadere informatie

Ondernemen en innoveren in 2013 Geld verdienen met hulp van de overheid

Ondernemen en innoveren in 2013 Geld verdienen met hulp van de overheid Financiële regelingen, fiscale voordelen en adviesdiensten voor de ondernemer Ondernemen en innoveren in 2013 Geld verdienen met hulp van de overheid Als ondernemer wilt u vooruit. Voor sommigen van u

Nadere informatie

In het laatste deel van deze brief wordt ingegaan op de aanbevelingen die volgen uit de evaluaties.

In het laatste deel van deze brief wordt ingegaan op de aanbevelingen die volgen uit de evaluaties. > Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 'S GRAVENHAGE Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl

Nadere informatie

Tips, handvatten en financieringsmogelijkheden

Tips, handvatten en financieringsmogelijkheden Tips, handvatten en financieringsmogelijkheden 26 Hans november Scherpenzeel 2009 Hans Scherpenzeel Introductie Adviseur in Utiliteitsbouw-team SenterNovem Innovatie, Agentschap energie, van het klimaat,

Nadere informatie

MJA MEERJARENPLAN RUBBER- EN KUNSTSTOFINDUSTRIE (1062/2013) Opgesteld door de NRK. Auteurs: Jolanda Neeft Erik de Ruijter INHOUDSOPGAVE

MJA MEERJARENPLAN RUBBER- EN KUNSTSTOFINDUSTRIE (1062/2013) Opgesteld door de NRK. Auteurs: Jolanda Neeft Erik de Ruijter INHOUDSOPGAVE NEDERLANDSE RUBBER- EN KUNSTSTOFINDUSTRIE Postbus 420 2260 AK Leidschendam Synthesium gebouw C Loire 150, 2491 AK Den Haag Telefoon (070) 444 06 60 Fax (070) 444 06 61 E-mail info@nrk.nl www.nrk.nl MJA

Nadere informatie

Masterclass IV. Energie op bedrijventerreinen

Masterclass IV. Energie op bedrijventerreinen Masterclass IV Energie op bedrijventerreinen Programma Tijd Onderwerp Wie 16.00 Welkom Aleida van den Akker / Margreet Verwaal (Provincie Zuid-Holland) 16.05 Context en urgentie Wiebe Brandsma (Provincie

Nadere informatie

EED energie-audit: verplichting of kans?

EED energie-audit: verplichting of kans? EED energie-audit: verplichting of kans? Ondernemen met visie op energie Enschede, 28 januari 2016 Mayke Derksen en Jorieke Rienstra Inhoud Energietaken Energie-Efficiency Directive (EED) Meerjarenafspraken

Nadere informatie

Welkom. Kennissessie slim en innovatief ondernemen

Welkom. Kennissessie slim en innovatief ondernemen Welkom Kennissessie slim en innovatief ondernemen Programma Introductie Innovatie landschap Fiscale en subsidieregelingen voor innovatie Praktijkcase: Rena Electronica Samen ondernemen en samen innoveren

Nadere informatie

SER Energieakkoord: prestatieafspraken en EPK handhaving Wet milieubeheer energiebesparing. DGMI/KLG Afdeling Klimaat: Stef Strik

SER Energieakkoord: prestatieafspraken en EPK handhaving Wet milieubeheer energiebesparing. DGMI/KLG Afdeling Klimaat: Stef Strik SER Energieakkoord: prestatieafspraken en EPK handhaving Wet milieubeheer energiebesparing DGMI/KLG Afdeling Klimaat: Stef Strik Energiebesparing = winst voor de lokale groene economie beperking van woon-

Nadere informatie

Advieswijzer. Verdien geld met innovatie. 26-01-2016 Denk ondernemend. Denk Bol.

Advieswijzer. Verdien geld met innovatie. 26-01-2016 Denk ondernemend. Denk Bol. Advieswijzer Verdien geld met innovatie 26-01-2016 Denk ondernemend. Denk Bol. Als ondernemer bent u op zoek naar mogelijkheden om de toegevoegde waarde van uw bedrijf te vergroten. U denkt na over hoe

Nadere informatie

Ondernemen en innoveren in 2013

Ondernemen en innoveren in 2013 Lentink Accountants/Belastingadviseurs brengt onder uw aandacht Ondernemen en innoveren in 2013 Geld verdienen met hulp van de overheid Huizen, november 2013 1 Introductie Als ondernemer wilt u vooruit.

Nadere informatie

Subsidies. Energie en Industrie Maurits Clement

Subsidies. Energie en Industrie Maurits Clement Subsidies Energie en Industrie 2016 Maurits Clement Regelingen in de Topsector Energie Topsector en TKI s bepalen prioriteiten en Bugetten RVO voert tenders uit om budgetten toe te kennen aan projecten

Nadere informatie

Publiek gefinancierd energieonderzoek In opdracht van het ministerie van Economische Zaken

Publiek gefinancierd energieonderzoek In opdracht van het ministerie van Economische Zaken Publiek gefinancierd energieonderzoek 2016 In opdracht van het ministerie van Economische Zaken Inleiding Jaarlijks brengt de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) in opdracht van het ministerie

Nadere informatie

Succesvol innoveren met fiscaal voordeel

Succesvol innoveren met fiscaal voordeel Succesvol innoveren met fiscaal voordeel Inhoudsopgave Pagina Inleiding stimuleringsregelingen in het kort 3 1 Afdrachtvermindering loonbelasting voor speur- en ontwikkelingswerk (WBSO) 4 2 De Innovatiebox

Nadere informatie

Subsidies voor personeel

Subsidies voor personeel Subsidies voor personeel Om vraag en aanbod op de arbeidsmarkt beter op elkaar af te stemmen, heeft de overheid een groot aantal maatregelen getroffen. De meest toegepaste regelingen en subsidies voor

Nadere informatie

HANDLEIDING FISCALE ONDERSTEUNING VOOR HET VERVANGEN VAN ASBESTDAKEN EN PLAATSEN VAN ZONNEPANELEN

HANDLEIDING FISCALE ONDERSTEUNING VOOR HET VERVANGEN VAN ASBESTDAKEN EN PLAATSEN VAN ZONNEPANELEN HANDLEIDING FISCALE ONDERSTEUNING VOOR HET VERVANGEN VAN ASBESTDAKEN EN PLAATSEN VAN ZONNEPANELEN Wilt u uw stal, loods, schuur of kantoor asbestvrij maken en/of zonnepanelen aanschaffen? Dan kunt u daarvoor

Nadere informatie

Technologische ontwikkeling loont! WBSO in In opdracht van het Ministerie van Economische Zaken

Technologische ontwikkeling loont! WBSO in In opdracht van het Ministerie van Economische Zaken Technologische ontwikkeling loont! WBSO in 2017 In opdracht van het Ministerie van Economische Zaken U wilt iets ontwikkelen of onderzoeken? De WBSO verlaagt eenvoudig de kosten voor uw R&D-project Het

Nadere informatie

Subsidies en innovatie, drie stapelbare fiscale regelingen

Subsidies en innovatie, drie stapelbare fiscale regelingen Factsheet WBSO-Innovatiebox-RDA Van Frans van Iersel Datum 21 februari 2014 Betreft Subsidies en Innovatie 2014 Subsidies en innovatie, drie stapelbare fiscale regelingen Om innovatie in het bedrijfsleven

Nadere informatie

HANDLEIDING FISCALE ONDERSTEUNING VOOR HET VERVANGEN VAN ASBESTDAKEN EN PLAATSEN VAN ZONNEPANELEN

HANDLEIDING FISCALE ONDERSTEUNING VOOR HET VERVANGEN VAN ASBESTDAKEN EN PLAATSEN VAN ZONNEPANELEN HANDLEIDING FISCALE ONDERSTEUNING VOOR HET VERVANGEN VAN ASBESTDAKEN EN PLAATSEN VAN ZONNEPANELEN Wilt u uw stal, loods, schuur of kantoor asbestvrij maken en/of zonnepanelen aanschaffen? Dan kunt u daarvoor

Nadere informatie

Energieakkoord voor duurzame groei. 6 september 2013

Energieakkoord voor duurzame groei. 6 september 2013 Energieakkoord voor duurzame groei 6 september 2013 Programma perspresentatie Korte toelichting Energieakkoord voor duurzame groei Wiebe Draijer Korte toelichting doorrekeningen ECN/PBL/EIB Maarten Hajer

Nadere informatie

Technologische ontwikkeling loont! WBSO in 2016. In opdracht van het Ministerie van Economische Zaken

Technologische ontwikkeling loont! WBSO in 2016. In opdracht van het Ministerie van Economische Zaken Technologische ontwikkeling loont! WBSO in 2016 In opdracht van het Ministerie van Economische Zaken U wilt iets ontwikkelen of onderzoeken? De WBSO verlaagt eenvoudig de kosten voor uw R&D-project Het

Nadere informatie

We W t e-t en e n re g re e g lg e e lg v e in v g in. g

We W t e-t en e n re g re e g lg e e lg v e in v g in. g Wet- en regelg 20 november 2014 Wet- en regelgeving. SBK NMD versie 1.6. 1 PRODUCT ONGETOETST SBK NMD versie 1.6. 6 PRODUCTEN ONGETOETST gem. 0,70 Bron: Vakblad Bouwregels in de prak tijk augustus

Nadere informatie

Innovatiesubsidies & fiscaliteiten

Innovatiesubsidies & fiscaliteiten Innovatiesubsidies & fiscaliteiten Innovatiespottercongres, 18 september 2012, Cecile ten Kate & Patrick Heiligers Een introductie PNO Basisprincipe van subsidiesucces U(w) organisatie Overheden PNO Basisprincipe

Nadere informatie

Initiatieven CO2 reductie MVOI BV.

Initiatieven CO2 reductie MVOI BV. Initiatieven CO2 reductie MVOI BV. MVOI BV Versie: 1 Datum: 15-05-2017 Pagina 1 van 6 Inhoud 1 Inleiding...3 2. Initiatieven waarin we zijn toegetreden....4 2.1 Warmtetafel. (Warmtenetwerk)...4 De Warmtetafel

Nadere informatie

Tips voor de BV/IB-ondernemer

Tips voor de BV/IB-ondernemer s voor de BV/IB-ondernemer 1. Pas de kleinschaligheidsinvesteringsaftrek toe U komt in aanmerking voor de kleinschaligheidsinvesteringsaftrek indien u geïnvesteerd heeft in bedrijfsmiddelen voor een bedrag

Nadere informatie

Checklist. BusinessInnovator. WBSO en RDA Administratie. Subsidie Tip van uw zakelijke ideeënpartner. Subsidie Tip.

Checklist. BusinessInnovator. WBSO en RDA Administratie. Subsidie Tip van uw zakelijke ideeënpartner. Subsidie Tip. Checklist WBSO en RDA Administratie Uw zakelijke vernieuwer zoekt het Netto Ondernemers Geluk voor U! 1 CHECKLIST WBSO EN RDA ADMINISTRATIE Fiscale stimulering van R&D Met de WBSO (Wet Bevordering Speur-

Nadere informatie

Het Energiebeleid van komende jaren. dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten

Het Energiebeleid van komende jaren. dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten Het Energiebeleid van komende jaren dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten Opbouw Ambities en hoofdlijnen Ontwikkelingen in het energieveld Keuzes van het kabinet Ambitie Regeerakkoord: 1. Minder

Nadere informatie

Bijeenkomst VNO-NCW Valleiregio. Enkele fiscale actualiteiten 2011

Bijeenkomst VNO-NCW Valleiregio. Enkele fiscale actualiteiten 2011 Bijeenkomst VNO-NCW Valleiregio Enkele fiscale actualiteiten 2011 Lex van Noordenburg 17 januari 2011 Waar draait het fiscaal om in 2011? Regeerakkoord VVD-CDA Gedoogakkoord VVD-CDA-PVV Belastingplan 2011

Nadere informatie

Praktische voorstellen voor energiebesparing in haven en industrie. Alex Ouwehand Directeur NMZH

Praktische voorstellen voor energiebesparing in haven en industrie. Alex Ouwehand Directeur NMZH Praktische voorstellen voor energiebesparing in haven en industrie Alex Ouwehand Directeur NMZH CO2 emission CO2 reduction Ambities klimaat en energie EU en Rijk 2020 : 20 % CO 2 -reductie (tov 1990),

Nadere informatie

MJA: verleden, heden en toekomst

MJA: verleden, heden en toekomst MJA: verleden, heden en toekomst Oppervlaktebehandelende industrie Jac van Trijp Achtergronden MJA Meerjarenafspraken Energie-efficiency - Overheid en bedrijfsleven maken afspraken over verbeteringen in

Nadere informatie

Fiscale faciliteiten op milieugebied,

Fiscale faciliteiten op milieugebied, Indicator 14 november 2008 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Er bestaan verschillende fiscale

Nadere informatie

Zonder Energieopslag geen Energietransitie. Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013

Zonder Energieopslag geen Energietransitie. Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013 Zonder Energieopslag geen Energietransitie Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013 Duurzame Energie Koepel 6 brancheorganisaties (wind, zon, bodemenergie, bio, warmtepompen,

Nadere informatie

Verkoopbaarheid en verhuurbaarheid van vastgoed verhogen door Duurzame Energieopwekking

Verkoopbaarheid en verhuurbaarheid van vastgoed verhogen door Duurzame Energieopwekking Verkoopbaarheid en verhuurbaarheid van vastgoed verhogen door Duurzame Energieopwekking Erik van der Steen HYS legal 1 HYS Legal Inleiding Triodos Bank: Waarom we graag duurzaam vastgoed financieren Jones

Nadere informatie

Fiscale faciliteiten op milieugebied,

Fiscale faciliteiten op milieugebied, Indicator 16 mei 2008 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Er bestaan verschillende fiscale

Nadere informatie

Financiering Duurzaamheid en Monumenten. Maarten Maresch (IBPM)

Financiering Duurzaamheid en Monumenten. Maarten Maresch (IBPM) Financiering Duurzaamheid en Monumenten Maarten Maresch (IBPM) Opbouw presentatie Europese subsidiemogelijkheden energie Nederlandse subsidie mogelijkheden energie Fiscale ondersteuning Financieringsondersteuning

Nadere informatie

MJA Routekaart ICT 2030 en SER Energieakkoord

MJA Routekaart ICT 2030 en SER Energieakkoord MJA Routekaart ICT 2030 en SER Energieakkoord Jeroen van der Tang Manager Duurzaamheid & Milieu Nederland ICT 30 januari 2014 Introductie Nederland ICT Nederland ICT is de branchevereniging van ICT-bedrijven

Nadere informatie

Datum 9 oktober 2015 Betreft Resultaten 2014 Meerjarenafspraken Energie-efficiëntie MJA3 en MEE

Datum 9 oktober 2015 Betreft Resultaten 2014 Meerjarenafspraken Energie-efficiëntie MJA3 en MEE > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA 's-gravenhage Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus

Nadere informatie

management consultants Geselecteerde subsidies en belastingvoordelen 2014 Uw partner in innovatie

management consultants Geselecteerde subsidies en belastingvoordelen 2014 Uw partner in innovatie management consultants Geselecteerde subsidies en belastingvoordelen 2014 Uw partner in innovatie VOORWOORD Beste lezer, In het afgelopen jaar is het helder geworden dat het de overheid ernst is de innovatiekracht

Nadere informatie

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Doelstellingen - Mondiaal Parijs-akkoord: Well below 2 degrees. Mondiaal circa 50% emissiereductie nodig in

Nadere informatie

Noord Friesland, een zonnige en zuinige toekomst

Noord Friesland, een zonnige en zuinige toekomst Noord Friesland, een zonnige en zuinige toekomst 25 maart Sint Annaparochie Programma 20.00 uur Opening bijeenkomst en toelichting op het Programma 20.10 uur Energiebesparing (Greet Ruitenberg) 20.45 uur

Nadere informatie

Op weg naar een duurzame energievoorziening in Mark Dierikx Directeur Generaal Energie, Telecom en Mededinging

Op weg naar een duurzame energievoorziening in Mark Dierikx Directeur Generaal Energie, Telecom en Mededinging Op weg naar een duurzame energievoorziening in 2050 Mark Dierikx Directeur Generaal Energie, Telecom en Mededinging Inhoudsopgave I. Mondiale ontwikkelingen II. Europese kaders III. Nationale inzet 2 I.

Nadere informatie

STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA

STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA UPDATE 2016 SAMENVATTING STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA Opdrachtgever Gemeente Breda Afdeling Mobiliteit en Milieu Opdrachtnemer Evert

Nadere informatie

De zin en onzin van PUE

De zin en onzin van PUE De zin en onzin van PUE Energiebesparing 9 november 2011 Ir. Karel Haverkorn van Rijsewijk Adviseur Energie InvesteringsAftrek (EIA) Waarom energie besparen? Geld en concurrentie Nu al vaak duurder dan

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 33 193 Parlementair onderzoek Kosten en effecten klimaat- en energiebeleid Nr. 7 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU EN

Nadere informatie

De energietransitie. Een korte geschiedenis en een blik in de toekomst. Presentatie: Gijs Linthorst

De energietransitie. Een korte geschiedenis en een blik in de toekomst. Presentatie: Gijs Linthorst De energietransitie. Een korte geschiedenis en een blik in de toekomst. Presentatie: Gijs Linthorst De energietransitie Macro economische verkenning adhv bedrijfsgeschiedenis van Linthorst Techniek met

Nadere informatie

Samenwerken in de software keten. Bernard van Raaij. Themamiddag Software leveranciers Florecom 3 maart 2010

Samenwerken in de software keten. Bernard van Raaij. Themamiddag Software leveranciers Florecom 3 maart 2010 Samenwerken in de software keten Bernard van Raaij Themamiddag Software leveranciers Florecom 3 maart 2010 Agenda Kennismaking Samenwerking? Middelen Rol Florecom Kennismaking Wie? Bernard van Raaij Q-ray

Nadere informatie

GRIP OP ENERGIE. Practice what you preach 6 oktober :30 Robin Sommers (Van Beek Ingenieurs)

GRIP OP ENERGIE. Practice what you preach 6 oktober :30 Robin Sommers (Van Beek Ingenieurs) GRIP OP ENERGIE Practice what you preach 6 oktober 2016 14:30 Robin Sommers (Van Beek Ingenieurs) Nederlandse Industrie gebruikt 40% van alle energie in Nederland Chemie en Pharma gebruiken hiervan 74%,

Nadere informatie

Navigatie topsectoren

Navigatie topsectoren Navigatie topsectoren Beleidsthema s en - doelen Beleid in cijfers Beleidsinstrumentarium 1 Versie oktober 215 Beleidsthema s en doelen topsectoren Specifiek beleid, ondersteunend aan doelen Bedrijvenbeleid:

Nadere informatie

Workshop MKB & Energiebesparing in Drenthe

Workshop MKB & Energiebesparing in Drenthe Workshop MKB & Energiebesparing in Drenthe Valerie Kort Projectleider Energie en Duurzaam Ondernemen Telefoonnummer: 0592-311150 v.kort@nmfdrenthe.nl www.nmfdrenthe.nl Wat gaan we doen? Drempels wegnemen

Nadere informatie

VNG Raadsledencampagne

VNG Raadsledencampagne Duurzaam Drimmelen VNG Raadsledencampagne Klimaat niet zonder de Raad Invloed raadsleden Borging beleid Collegiaal bestuur Collegeakkoord 2010-2014 Duurzame ontwikkeling: Een ontwikkeling die kan voorzien

Nadere informatie

Uw innovatie en subsidiekansen Subsidie als bijdrage in de financiering van innovatie

Uw innovatie en subsidiekansen Subsidie als bijdrage in de financiering van innovatie Februari 2017 Themasessie: Financieren van innovatie Uw innovatie en subsidiekansen Subsidie als bijdrage in de financiering van innovatie Februari 2017 Themasessie: Financieren van innovatie Introductie

Nadere informatie

FOCUS op speur- en ontwikkelingswerk

FOCUS op speur- en ontwikkelingswerk FOCUS op speur- en ontwikkelingswerk Het gebruik van de WBSO in 25 in opdracht van FOCUS op speur- en ontwikkelingswerk Het gebruik van de WBSO in 25 Inhoud Inleiding 3 Effect WBSO 4 Toegekende aanvragen

Nadere informatie

deelsessie Gelderse aanpak: stimulering bedrijven Door Roland Bus & Roy Ellenbroek (GEA) Krijn Ratsma (St. Energieke Regio)

deelsessie Gelderse aanpak: stimulering bedrijven Door Roland Bus & Roy Ellenbroek (GEA) Krijn Ratsma (St. Energieke Regio) deelsessie Gelderse aanpak: stimulering bedrijven Door Roland Bus & Roy Ellenbroek (GEA) Krijn Ratsma (St. Energieke Regio) Programma Introductie van de aanpak van het Gelders Energieakkoord (Roy Ellenbroek,

Nadere informatie

Zonnige en zuinige toekomst? Roodeschool, 20 maart 2013

Zonnige en zuinige toekomst? Roodeschool, 20 maart 2013 Zonnige en zuinige toekomst? Roodeschool, 20 maart 2013 Programma 20.00 uur Opening bijeenkomst 20.05 uur Toelichting op het Programma (Gerard van Drooge) 20.10 uur Energiebesparing (Johannes Zijlstra)

Nadere informatie

Publiek gefinancierd energieonderzoek In opdracht van het ministerie van Economische Zaken

Publiek gefinancierd energieonderzoek In opdracht van het ministerie van Economische Zaken Publiek gefinancierd energieonderzoek In opdracht van het ministerie van Economische Zaken Inleiding Jaarlijks brengt de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) in opdracht van het ministerie van

Nadere informatie