Tweede Kamer der Staten-Generaal

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Tweede Kamer der Staten-Generaal"

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Ruimtevaartbeleid Nr. 22 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 11 november 2003 De vaste commissie voor Economische Zaken 1 heeft op 23 oktober 2003 overleg gevoerd met minister Brinkhorst van Economische Zaken over: EU-Groenboek Ruimtevaart (brief van 12 juni 2003) (EZ ); Verslag ESA Ministersconferentie 27 mei 2003 (brief van 18 juni 2003( (24 446, nr. 19); Subsidieregeling prekwalificatie ESA-programma s (PEP) (24 446, nr. 21). Van dit overleg brengt de commissie bijgaand beknopt verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissie 1 Samenstelling: Leden: Crone (PvdA), De Grave (VVD), voorzitter, Schreijer-Pierik (CDA), ondervoorzitter, Atsma (CDA), Timmermans (PvdA), Vendrik (GroenLinks), Blok (VVD), Ten Hoopen (CDA), Slob (ChristenUnie), Van den Brink (LPF), Duyvendak (GroenLinks), Kortenhorst (CDA), Hessels (CDA), Gerkens (SP), Van Velzen (SP), Varela (LPF), Algra (CDA), Van Fessem (CDA), Aptroot (VVD), Blom (PvdA), Smeets (PvdA), Douma (PvdA), De Krom (VVD), Van der Laan (D66), Heemskerk (PvdA), Van Dam (PvdA), Dezentjé Hamming-Bluemink (VVD). Plv. leden: Tichelaar (PvdA), Örgü (VVD), De Nerée tot Babberich (CDA), Van Hijum (CDA), Koenders (PvdA), Vos (GroenLinks), Weekers (VVD), Jan de Vries (CDA), Van der Vlies (SGP), Hermans (LPF), Van den Brand (GroenLinks), Verburg (CDA), Van Vroonhoven-Kok (CDA), Lazrak (SP), De Ruiter (SP), Eerdmans (LPF), De Haan (CDA), Van Dijk (CDA), Hofstra (VVD), Samsom (PvdA), Van Dijken (PvdA), Van Heteren (PvdA), Snijder-Hazelhoff (VVD), Giskes (D66), Tjon-A-Ten (PvdA), Waalkens (PvdA), Szabó (VVD). De heer Szabó (VVD) verwijst naar de doelstelling in het Nederlandse ruimtevaartbeleid, het bijdragen aan en zo goed mogelijk benutten van de unieke toegevoegde waarde van een mondiale ruimtevaartinfrastructuur voor maatschappelijke, economische en wetenschappelijke vooruitgang. De daarvan afgeleide beleidsdimensies zijn de politieke dimensie, de gebruikersdimensie en de industrieel-technologische dimensie. De heer Szabó constateert dat Nederland zich als een loyale partner blijft opstellen in de richting van de EU en de ESA (European Space Agency). Voor de gebruikers en industriële dimensie is de vraag op welke gebieden Nederland de komende jaren zal inzetten bij het onderzoek hoogwaardige kennis en innovatieve producten. In het kader van de publiek-private initiatieven dienen investeerders in het bedrijfsleven in een vroeg stadium inzicht te hebben waarop de regering de komende jaren zal inzetten bij productontwikkeling. Bij het Galileo-project bestaat uitzicht op werkpakketten voor zonnepanelen en voortstuwingscomponenten. Wat zijn de concrete werkgelegenheidseffecten van deze werkpakketten? Welke toepassingen zijn te verwachten op het gebied van telecommunicatie en navigatie? De heer Szabó constateert dat de consultatierondes over het EU-Groenboek hun einde naderen. Kan de regering al aangeven welke accentverschillen zijn te verwachten in het door de Europese Commissie op te stellen Witboek? KST tkkst ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2003 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 22 1

2 Mevrouw Van der Laan (D66) constateert dat ruimtevaartbeleid goed aansluit op het standpunt van haar partij over een sterke kenniseconomie, duurzame ontwikkeling en goede Europese samenwerking. Zij verwijst naar de bijzondere positie die Nederland in de ruimtevaart inneemt met ESTEC (European Space Research and Technology Centre), het Nederlandse lucht- en ruimtevaartlaboratorium en het oude Fokkerluchtvaartcluster. De studierichting lucht- en ruimtevaarttechniek in Delft heeft jaarlijks meer dan 300 inschrijvingen. In het EU-Groenboek valt de dubbelzinnige en weifelachtige positie van Nederland op. Er is steun voor de ontwikkeling van een Europees ruimtevaartbeleid, maar het mag niets kosten. Op nationaal niveau is zelfs sprake van bezuinigingen. De regering staat nu voor een strategische keuze. Als de regering kiest voor een Europees beleid, moet Nederland ook bereid zijn om daaraan een financiële bijdrage te leveren. Bij een Europees beleid hoort ook de democratische controle. Er is sprake van een structuur rond de ESA, maar de ESA legt niet rechtstreeks verantwoordelijkheid aan parlementen af. Mevrouw Van der Laan zou voor een Europees beleid willen kiezen. Als de regering wil doorgaan in de huidige lijn, moet zij niet bezuinigen op de terreinen waarop Nederland een sterke positie inneemt. Mevrouw Van der Laan heeft de indruk dat de cententellers in het kabinet de mensen met visie een beetje wegdrukken. De minister van Financiën staat in Europa ook bekend als anti-galileo. Mevrouw Van der Laan ziet het idee dat het vooral niets mag kosten terug in het Groenboek. Mevrouw Van der Laan vindt het teleurstellend dat er nog steeds geen Nederlands standpunt is over de juridische verankering van de Europese ruimtevaart in de Europese grondwet. In artikel 150 van de conceptgrondwet staat dat er een rechtsbasis zal zijn voor het Europese ruimtevaartbeleid. Deelt de regering intussen dat standpunt? Als de regering nog geen visie heeft, laat zij dan de visie van de Tweede Kamer op dit punt overnemen. Mevrouw Van der Laan vindt het jammer dat de Nederlandse regering volgend en niet agendabepalend opereert, want Nederland heeft op dit gebied veel in huis. Het stemt mevrouw Van der Laan tevreden dat de regering het principe van alleen civiele toepassing van satellieten loslaat en in de richting gaat van dual use, van toepassingen met een veiligheidsaspect. Met satellieten voor veiligheidstoepassingen kan men troepenbewegingen of vredesoperaties volgen, maar ook individuele terroristen en dergelijke. Als men voor Europa een sterke en onafhankelijke veiligheids- en defensiecapaciteit wil, moet men nu al daarop inzetten met alle bestaande technologische middelen. Ruimtevaart hoort daarbij. Is de reden voor de terughoudendheid om alleen dual use toe te staan, misschien dat de Nederlandse regering zich toch niet goed kan vinden in de ontwikkeling van een eigen Europese veiligheids- en defensiecapaciteit? Wat betreft de ESA ministersconferentie van 27 mei 2003 onderschrijft mevrouw Van der Laan het belang van onafhankelijke toegang tot de ruimte en de nauwere samenwerking tussen de EU en de ESA. De D66-fractie is een voorstander van het Galileo-project en is zeer te spreken over de deelname van Nederland. De participatie van 3,1% in de ontwikkelingsfase is een mooie score. Op dit moment doen de Nederlandse bedrijven het erg goed en komt de juste retour op 1,1 uit. Volgens ESA moet die coëfficiënt op 1 uitkomen. Houdt dit in dat de contracten voor Nederland worden gereduceerd? Waarom is ervoor gekozen om de subsidieregeling prekwalificatie ESA-programma s (PEP) via een ministeriële regeling vorm te geven en die over een of twee jaar om te zetten in een AMvB? Kan dit niet op een handiger manier? Het subsidieplafond wordt nu jaarlijks vastgesteld bij een ministeriële regeling. Voor 2003 is het plafond 5,9 mln euro. Is het voor de continuïteit, de transparantie, de duidelijkheid en de planning van Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 22 2

3 de sector niet beter om een meerjarenbudget vast te stellen? Kan de minister bevestigen dat het plafond 5,9 mln euro per jaar blijft tot 2008? De heer Hessels (CDA) uit kritiek op het feit dat de vragen van de Commissie in het Engels zijn gesteld. Kan voortaan in het eigen parlement de eigen taal worden gebruikt? Op het gebied van bètavakken en techniek en de Lissabon-doelstellingen, wordt vaak geconstateerd dat men in Nederland te maken heeft met barrières, gebrek aan interesse en gebrek aan prestaties. Op het gebied van ruimtevaart scoort Nederland echter goed. De heer Hessels constateert dat mensen vaak alleen niet weten welke invloed ruimtevaart heeft op het dagelijks leven. Nederland is te klein om zelfstandig te opereren op het gebied van ruimtevaart, maar loopt wel voorop in de technologie en het onderwijs. Nederland werkt al jaren succesvol samen met de Verenigde Staten en sinds de val van de Muur steeds meer met de Russen. De Chinese ruimtevaartindustrie heeft de laatste jaren ook flinke vooruitgang geboekt. Wordt door Nederland bekeken hoe wereldwijd kan worden samengewerkt? Wat is de visie van de minister op de ontwikkeling naar dual use in de ruimtevaart? Zullen de Nederlandse ruimtevaartprojecten zich in de toekomst meer op militaire toepassingen richten? Steeds vaker zijn civiele en militaire toepassingen niet te splitsen. Hoe kan men ervoor zorgen dat de techniek verdergaat, dat de veiligheidsaspecten worden gewaarborgd en dat men niet in een militair traject terechtkomt? Ook andere departementen moeten hiernaar kijken. Een budget dat is bedoeld voor wetenschappelijk onderzoek, moet niet grotendeels worden gebruikt voor defensiesystemen of voor militaire toepassingen. Welke criteria hanteert de regering bij de inzet van Nederlands geld voor Europese projecten? In hoeverre is internationale solidariteit een reden om grote bedragen uit te geven? Het economische belang van Nederland, in de vorm van te realiseren werkgelegenheid en mogelijke opdrachten c.q. te generen omzet, dient voorop te staan bij de besluitvorming over participatie door Nederland in internationale projecten. Desgevraagd merkt de heer Hessels op dat in het verleden bij veel Galileo-projecten meer retour is gekomen dan erin is geïnvesteerd. Zal dit de komende jaren worden gecorrigeerd met het oog op het «juste retour»-principe? De heer Hessels constateert dat de vragen in het Groenboek voor 31 mei beantwoord moesten zijn en dat de brief van 12 juni is. Wat kan de minister nog doen met de uitkomsten van dit debat en hoe wil hij dit verder in Europa uitdragen? De heer Blom (PvdA) verwijst naar de vijfde Europese interparlementaire ruimtevaartconferentie over het EU-Groenboek. Heeft de minister kennisgenomen van de resolutie die toen is aangenomen? Op die conferentie kwam ook ter sprake dat de Nederlandse minister zich op de laatste Europese ministerraad had aangesloten bij de mening van de meerderheid dat het budget voor ruimtevaart in Europees verband verhoogd moet worden. Kan de minister verklaren waarom op zijn begroting het budget wordt verlaagd? In het Groenboek staat dat de Nederlandse regering nog geen standpunt heeft ingenomen of de ruimtevaart onderdeel moet zijn van het nieuwe Europese verdrag. Heeft de regering intussen wel een standpunt ingenomen? De rol van de ESA is in het Europese verdrag onduidelijk. Vindt de minister dat de ESA een leidende rol moet hebben in het organiseren en uitvoeren van Europese ruimtevaartprojecten, met name aan de beheerskant? Legt de minister ook nadrukkelijk een relatie tussen het Europese veiligheids- en defensiebeleid en het Europese ruimtevaartbeleid? De heer Blom is van mening dat bij commerciële toepassingen die voortvloeien uit de ervaringen in de ruimtevaart, het bedrijfsleven zelf bereid Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 22 3

4 moet zijn te investeren. Op de institutionele markten dient de publiekprivate samenwerking te worden bevorderd. Welke stappen onderneemt de minister om dat vorm te geven? De overheid heeft een taak bij toepassingen op defensiegebied. Als sprake is van een gezamenlijk belang, moet er sprake zijn van gezamenlijke financiering. De overheid dient daartoe ook stimulerende maatregelen te nemen. Gezien de huidige economische omstandigheden zullen prioriteiten moeten worden gesteld, ook in ruimtevaartprogramma s. De heer Blom vindt dat de bemande ruimtevaart niet de hoogste prioriteit heeft. In de Europese programma s zijn daarvoor echter wel grote bedragen gereserveerd. Hoe wil de minister verder het huidige Europese level playing field binnen de ruimtevaartindustrie waarborgen, zodat het er over vijf of zes jaar nog steeds is? De heer Blom vindt de marketing en de voorlichting over het belang van ruimtevaart voor de samenleving nogal pover. Voor een politicus is moeilijk uit te leggen waarom zoveel geld in de ruimtevaart wordt gestoken in plaats van in de zorg. Wil de minister de industrie vragen om het belang van de ruimtevaart meer naar voren te brengen? Ook zijn ministerie kan op dat gebied een rol spelen. Wil de minister kennisnemen van een project op scholen in Duitsland, waarbij kinderen voorlichting krijgen over de ruimtevaart, en wil hij met de minister van OCW overleggen of een dergelijk programma ook op Nederlandse scholen kan worden geïntroduceerd? Antwoord van de regering De minister constateert dat men bij het publiek geen belangstelling voor ruimtevaart kan verwachten, als de overheid geen visie ontwikkelt op de Europese ruimtevaart in de toekomst en niet duidelijk maakt wat Europa betekent voor de burger. In het kader van de ruimtevlucht met de Nederlander André Kuiper volgend jaar wil de minister een educatief programma ontwikkelen. Op 4 november zullen de ministers van OCW en EZ op een persconferentie naam en logo van de missie onthullen. De minister is van mening dat er een Europese ambitie moet zijn om ruimtevaart te benutten voor maatschappelijke, economische en wetenschappelijke vooruitgang. Die ambities kunnen niet op nationaal niveau worden waargemaakt. De afgelopen dertig jaar was de ESA erg belangrijk. Het standpunt van de regering is dat het Europese ruimtevaartbeleid moet worden verankerd in het Europese verdrag, met een gedeelde bevoegdheid tussen Europese Commissie en lidstaten. De politieke, strategische en maatschappelijke dimensie zal bij de Europese Unie liggen, terwijl de ESA vooral bij de technisch-wetenschappelijke samenwerking en de implementatie is betrokken. De ESA kan zich zo ontwikkelen tot de wetenschappelijke tak van de Europese Unie. Zo krijgt de democratische verankering gestalte, waarbij zowel de technische kennis van ESA als de politieke en institutionele betekenis gecombineerd worden. De minister ziet op dit gebied een omgekeerde subsidiariteit. Europese samenwerking en het Europese ruimtevaartbeleid staan voorop. De Nederlandse industrie moet er echter wel van kunnen profiteren. Het nieuwe verdrag moet ruimte bieden voor die samenwerking. De Europese Unie zal wel opnieuw prioriteiten moeten stellen, want de middelen op Europees niveau zijn beperkt. Technologie en nieuwe ontwikkelingen in de ruimtevaart kunnen daar zeker bij horen. De minister verwijst wat dat betreft naar het rapport-sapir over de Europese taakstellingen en nieuwe prioriteiten in Europees verband. Dit rapport is van grote betekenis als er in Nederland een referendum komt. Nederland blijft een loyale partner en deelnemer aan Europese projecten. De kernactiviteiten zullen niet vanwege gebrek aan middelen in Nederland worden stopgezet of belemmerd. Ombuigingen zijn onontkoombaar, maar Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 22 4

5 het totale Nederlandse ruimtevaartbudget waaraan ook andere ministeries bijdragen, is nog steeds substantieel. Het is 90 mln op jaarbasis. Daaraan verandert de komende jaren niets. De minister is er ook van overtuigd dat de Nederlandse industrie kan blijven profiteren van deze substantiële bijdrage, die een behoorlijke Nederlandse inspanning op het gebied van ruimtevaart aangeeft. De minister ontkent dat hij zelf ooit heeft gesproken over verhoging van het budget in Europees verband. Hij weet niet welke minister dat wel is geweest. Hij is altijd duidelijk geweest over deze bezuiniging. In betere economische omstandigheden zou daarvan geen sprake zijn geweest, want de ruimtevaart acht hij zeer van belang. Ruimtevaart is een zaak van industrie, overheid en wetenschap. De minister pleit dan ook voor een Europese betrokkenheid van Nederland bij de Europese ruimtevaart. Hij wijst erop dat de Europese Airbusindustrie nooit van de grond was gekomen zonder substantiële prefinanciering door de nationale overheden in Frankrijk, Duitsland en uiteindelijk ook het Verenigd Koninkrijk. Als Fokker en de Nederlandse regering indertijd hadden ingezien dat het beter was om zich aan te sluiten bij Airbus als volwaardige partner in plaats van een zelfscheppende vliegtuigindustrie overeind te willen houden, was het met Fokker ook anders gegaan. De minister vindt krachtenbundeling een essentiële voorwaarde om verder te komen. In Nederland zijn ongeveer 95, vaak heel kleine bedrijven op enigerlei wijze betrokken bij de ruimtevaart. Er zijn twee grotere bedrijven, namelijk Stork en Dutch Space. De minister wil daarom samen met het ministerie van OCW komen tot een actieplan van alle partijen voor ruimtevaart. Nederland is sterk op het gebied van zonnepanelen, onderdelen van motoren en bepaalde instrumenten en moet proberen op die gebieden kwalitatief concurrerend te blijven en opdrachten binnen te halen. De minister merkt op dat Europese samenwerking van belang is om samenwerking met andere grote eenheden te bevorderen. Hij is het niet eens met sommige geluiden dat er een anti-amerikaanse component zit in Europese samenwerking. Nu Galileo van de grond is gekomen, kan op basis van gelijkwaardigheid worden samengewerkt met de Verenigde Staten om te komen tot een goede afstemming tussen Galileo en het GPS-systeem. De Commissie is daarover in discussie met de Verenigde Staten. De minister verwacht dat de samenwerking met Rusland de komende jaren verder van de grond komt. Na de uitbreiding van de Europese Unie met landen uit Centraal- en Oost-Europa kunnen de nieuwe lidstaten daartoe bijdragen, omdat zij vanuit het verleden ervaring hebben met de voormalige Sovjet-Unie. Er is ook samenwerking tussen China en de ESA bij het Galileo-project. Het Witboek zal mogelijk op 27 november gelijktijdig worden voorgelegd aan de Raad voor de Concurrentiekracht en de ESA ministersconferentie. De minister vermoedt overigens dat de vragen niet in het Nederlands zijn vermeld, omdat de antwoorden al in het Nederlands waren. Aan vertalingen moet tenslotte ook niet te veel geld worden uitgegeven. In het Witboek worden voor de volgende Europese Commissie ambities geformuleerd samen met de ESA. Voor de volgende Europese Commissie streeft men wellicht naar een eigen commissaris voor ruimtevaart. De minister heeft daarover nog geen eindoordeel. Prioriteiten op het gebied van ruimtevaart zijn aardobservatie, telecommunicatie, de lanceersector, navigatie, wetenschap en ook bemande ruimtevaart. In de Europese bemande ruimtevaart is de aandacht op dit moment vooral gericht op wetenschappelijk onderzoek dicht bij de aarde. Het gaat daarbij om de life-science-dimensie, onder andere om onderzoek naar osteoporose, hartslag en bloedsomloop of evenwichtsstoornissen. Dergelijk onderzoek moet bij mensen in de ruimte plaatsvinden; het kan niet op aarde. In het internationale ruimtestation ISS participeert Europa voor 8%. In dat Europese deel doet Nederland voor 2% mee. Dat is een Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 22 5

6 zeer bescheiden aandeel. Nederland zal niet in staat zijn om alleen iets van de grond te krijgen. Nederland heeft wel ingezet op een aantal niches waar het goed in is. De industriële return daaruit is ongeveer twee keer zo hoog als de investering. De minister merkt in verband met het Europese veiligheids- en defensiebeleid op dat het bij plaatsbepaling via Galileo kan gaan om zowel transport-, weg- of scheepvaarttoepassingen als militaire toepassingen. Voor de ontwikkeling van de Europese identiteit is het van belang dat die zaken niet uit elkaar worden gehaald. Verder zijn er nieuwe communicatiesystemen die zowel civiele als militaire toepassingen kunnen hebben. Als men een eigen Europese veiligheids- en defensiestructuur wil, zal een dual use van deze systemen mogelijk moeten zijn. Desgevraagd merkt hij op dat de strategische betekenis van Galileo een zekere onafhankelijkheid is. De eerste overweging ertoe was echter niet een militaire, maar een civiele. Dual use geeft een spin-off naar twee kanten. Tegen die achtergrond stuit het niet op bezwaren om bij de ontwikkeling van een Europees ruimtevaartbeleid ook te kijken naar de militaire dimensie. Het moet echter gaan om dual-use-toepassingen en niet om de ontwikkeling van specifiek militaire systemen. De minister merkt desgevraagd op dat hij uitgaat van de huidige situatie en dat het European Armament Agency voorlopig alleen op papier bestaat. De Nederlandse regering zet in op een ontwikkeling van de tweede pijler. Het Europese integratieproces gaat echter door. Als het European Armament Agency van de grond komt, zullen er wellicht andere componenten bij kunnen komen. Op dit moment is dat echter niet het geval. De ESA en de Europese Unie zijn ermee bezig. Het is al heel wat als dual use kan worden verankerd in de huidige context. Dat is de realiteit. Het Nederlandse aandeel in Galileo is 2,5%, wat neerkomt op 17 mln euro. Daarnaast is er een Nederlandse bijdrage via het Europese budget. Het Europese budget voor Galileo is 500 mln euro. De verwachte return is ongeveer 30 mln euro. De voornaamste werkpakketten betreffen zonnepanelen en de verificatie- en validatiesystemen. Het is geen gelopen race. Alle partijen, ook de Nederlandse industrie, zullen zich moeten blijven inspannen om de werkpakketten binnen te halen. In die optiek is een actieplan voor de ruimtevaart van groot belang. Op het moment zijn in Nederland 1028 mensen werkzaam in de ruimtevaart. Dit aantal is al jaren lang redelijk constant. De verwachting is dat het zo zal blijven. Het lagere Nederlandse budget zal naar verwachting namelijk worden gecompenseerd door het hogere Europese budget. Daar komen bij de 2000 mensen die bij ESTEC werken, waaronder een flink aantal Nederlanders. De minister wijst erop dat de subsidieregeling PEP geen nieuw instrument is, maar een voortzetting in een gewijzigd juridisch kader van het Nationaal ruimtevaarttechnologieprogramma. Hij heeft gekozen voor een ministeriële regeling, omdat het daarmee sneller kan dan via een AMvB en omdat hij eerst ervaring wil opdoen met de nieuwe regeling. Het is echter wel de bedoeling om de regeling op termijn om te zetten in een AMvB. De minister wil vasthouden aan het budgetrecht van de Kamer, dat in de Grondwet is verankerd. Het lijkt hem daarom niet wenselijk om één keer per vier jaar het budget vast te stellen. Dat betekent niet dat een meerjarenplanning niet mogelijk is. In de begroting is 5,9 mln euro opgenomen voor de PEP-regeling. Dat bedrag is ook in de meerjarenraming tot 2008 opgenomen. De minister is het ermee eens dat het bedrijfsleven zelf bereid moet zijn om te investeren, maar dat kan vooral in een gericht programma waarin de overheid kan stimuleren. Ruimtevaart is een nieuwe technologie en het gaat vaak om een kleine serieproductie. De bedrijven in Nederland die zich ermee bezighouden, zijn relatief klein. Het levert voor de afzonderlijke bedrijven hoge lasten op als zij zelf moeten financieren. In andere landen wordt ruimtevaart als een institutionele sector beschouwd en worden Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 22 6

7 bedrijven medegefinancierd door de overheid. Het PEP-programma is bedoeld om die stimulans tot ontwikkeling te geven. Vervolgens moet de industriële ontwikkeling plaatsvinden. De situatie in Nederland is wat dit betreft niet te vergelijken met die in Frankrijk of Duitsland. Nadere gedachtewisseling De heer Szabó (VVD) hoort wat de publiek-private initiatieven betreft graag wat het ministerie van Economische Zaken doet om grote investeerders binnen te halen voor bepaalde projecten. Het bedrag van 90 mln op de begroting is relatief laag. Er moet toch meer geld uit de markt zijn te halen, zodat het bedrag hoger wordt. Mevrouw Van der Laan (D66) beveelt de minister aan om de film Verder dan de maan te bekijken, die door zijn eigen ministerie is gesubsidieerd via de Nederlandse CV-regeling. Zij constateert dat een aansturing van het Europese ruimtevaartbeleid via de ESA ministersconferentie minder democratisch is dan een aansturing vanuit de Europese Commissie, die rechtstreeks onder controle van het Europees Parlement staat. Zij is ook blij met het standpunt van de minister over dual use. Wel moet goed gekeken worden naar een samenwerking met de European Armament Agency, zodat men niet langs elkaar heen werkt. Tijdens het Nederlandse voorzitterschap moet daarop een duidelijke visie komen. Dat kan ook een impuls geven aan de Europese samenwerking op het gebied van veiligheid en defensie, want die zal ook de capaciteit moeten hebben. Laat men proberen die twee takken te versterken. De heer Hessels (CDA) vestigt nog eens de aandacht op het punt van de marketing. In de samenleving denkt men vaak dat op de ruimtevaart wel als eerste bezuinigd kan worden. Het ministerie zou iets meer kunnen uitdragen waarom ruimtevaarttechnologie en onderzoek in de ruimte zo belangrijk is voor het dagelijks leven. De heer Blom (PvdA) constateert dat de motivering voor het Galileoproject in de eerste plaats de civiele toepassing was, hoewel hij altijd heeft gehoord dat het om defensiezaken zou gaan. Dat is verwarrend. Er was al een systeem voor civiele toepassing, namelijk het GPS. De heer Blom verwacht niet dat iedereen zijn GPS zal vervangen door Galileo. Galileo is wel van belang vanwege de onafhankelijke positie die dit meebrengt. De minister acht publiek-private initiatieven alleen zinvol op Europees niveau. Op nationaal niveau is Nederland daarvoor te klein. De grote testcase wordt Galileo. Als dit in de realisatiefase een echt PPS-project kan zijn, betekent dat een grote doorbraak. Op het moment wordt Galileo uitsluitend uit publieke middelen gefinancierd. De minister wil de industrie er graag bij betrekken. Bij de bespreking van het actieplan voor de Nederlandse ruimtevaart zal hij dit aspect meenemen. De minister wil ook met de staatssecretaris voor Economische Zaken bespreken hoe via het Commissariaat buitenlandse investeringen in Nederland (CBIN) kan worden bevorderd dat andere investeerders worden aangetrokken. De minister verheugt zich op een positieve reactie van de Nederlandse industrie op een actieplan om de PPS-constructies van de grond te krijgen. De minister hoopt dat hij nog dit jaar de film Verder dan de maan kan bekijken, als hij tenminste de video krijgt van mevrouw Van der Laan. Wat de marketing betreft wil de minister in het kader van het Nederlandse voorzitterschap verder nadenken hoe men een grotere parlementaire betrokkenheid kan krijgen. Hij zal bekijken hoe hij de Nederlandse verte- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 22 7

8 genwoordigers in de economische commissie kan betrekken bij een activiteit die is gericht op ruimtevaart. Op dit gebied zal de Kamer nog van hem horen. De voorzitter van de vaste commissie voor Economische Zaken, De Grave De griffier van de vaste commissie voor Economische Zaken, Tielens-Tripels Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 22 8

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 30 475 Regels over de informatie-uitwisseling betreffende ondergrondse netten (Wet informatie-uitwisseling ondergrondse netten) Nr. 5 VERSLAG Vastgesteld

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 27 813 EU Structuurfondsen Nr. 15 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 24 mei 2006 De vaste commissie voor Economische Zaken 1 heeft op

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2004 2005 30 038 Wijziging van de Elektriciteitswet 1998 ter implementatie van richtlijn 2004/8/EG inzake de bevordering van warmtekrachtkoppeling (Wijziging

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 21 501-33 Raad voor Vervoer, Telecommunicatie en Energie 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2003 2004 29 304 Certificatie en accreditatie in het kader van het overheidsbeleid Nr. 2 VERSLAG VAN EEN NOTAOVERLEG Vastgesteld 1 maart 2004 De vaste commissie

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2002 2003 28 600 IXB Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Financiën (IXB) voor het jaar 2003 Nr. 20 1 Samenstelling: Leden: Rosenmöller

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 24 446 Ruimtevaartbeleid Nr. 52 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 15 november 2012 Binnen de vaste commissie voor Economische Zaken,

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 30 661 Wijziging van de Telecommunicatiewet verband houdende met de instelling van een antenneregister, de uitbreiding van het verbod op het verzenden

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 21 501-30 Raad voor Concurrentievermogen Nr. 142 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 16 mei 2006 De vaste commissie voor Economische Zaken

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2004 2005 30 078 Wijziging van het Varkensbesluit en het Ingrepenbesluit (implementatie richtlijnen nr. 2001/88/EG en nr. 2001/93/EG) Nr. 2 VERSLAG VAN EEN

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 30 300 XV Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (XV) voor het jaar 2006 Nr. 116 VERSLAG

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2004 2005 29 800 VIII Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2005 Nr. 232 VERSLAG

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2004 2005 30 027 Herstel van wetstechnische gebreken en leemten alsmede aanbrenging van enkele inhoudelijke wijzigingen in de Telecommunicatiewet, de Elektriciteitswet

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2003 2004 29 612 Wijziging van de Wet waardering onroerende zaken en van enige andere wetten (meer doelmatige uitvoering van de Wet waardering onroerende

Nadere informatie

Kenmerkend voor ruimtevaart is de succesvolle samenwerking van bedrijfsleven, universiteiten & kennisinstituten en overheid: de gouden driehoek.

Kenmerkend voor ruimtevaart is de succesvolle samenwerking van bedrijfsleven, universiteiten & kennisinstituten en overheid: de gouden driehoek. 00 Ruimtevaart in Nederland en in Europa - Kort resume van de Nederlandse positie. Aandacht voor de komende Ministersconferentie van de European Space Agency (ESA) In december 2014 vindt de ESA Ministersconferentie

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 30 439 Nadere voorschriften in verband met samenwerking tussen scholen voor voortgezet onderwijs en instellingen voor educatie en beroepsonderwijs

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2003 2004 21 501-30 Raad voor Concurrentievermogen Nr. 40 1 Samenstelling: Leden: Crone (PvdA), Hofstra (VVD), voorzitter, Schreijer-Pierik (CDA), ondervoorzitter,

Nadere informatie

RUIMTEVAART: QUO VADIS?

RUIMTEVAART: QUO VADIS? RUIMTEVAART: QUO VADIS? Symposium 50 jaar NVR 21 december 2001 Dr. A.G.M. Driedonks, Algemeen Directeur NIVR RUIMTEVAART: QUO VADIS? Onderwerpen Heroriëntatie Nederlands ruimtevaartbeleid 2001 ESA Ministers

Nadere informatie

Fiche 4: Mededeling ruimtevaartstrategie ten dienste van de burger

Fiche 4: Mededeling ruimtevaartstrategie ten dienste van de burger Fiche 4: Mededeling ruimtevaartstrategie ten dienste van de burger 1. Algemene gegevens Titel Voorstel Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Sociaal Comité en het

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2002 2003 28 472 Nieuwe financiële instrumenten in publiek-private samenwerking Nr. 3 1 Samenstelling: Leden: Rosenmöller (GroenLinks), Van Heemst (PvdA),

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 25 074 Ministeriële Conferentie van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) Nr. 140 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 1 december 2006 De vaste

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2004 2005 29 439 Ondernemen in conflictgebieden 26 485 Maatschappelijk verantwoord ondernemen Nr. 4 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 16 december

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 30 975 (R 1821) Wijziging van de Rijksoctrooiwet 1995 en enige andere wetten naar aanleiding van de evaluatie van de Rijksoctrooiwet 1995 van 2006

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2010 2011 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 1171 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN BUITENLANDSE

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2004 2005 29 827 Wijziging van de Wet toezicht effectenverkeer 1995, de Wet op de economische delicten en het Wetboek van Strafvordering ter implementatie

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2017 2018 34 844 Witboek over de toekomst van Europa 1 B VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 1 februari 2018 De leden van de vaste commissies

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 1601 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2002 2003 21 501-30 Raad voor Concurrentievermogen 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 19 1 Samenstelling:

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2013 2014 33 877 Staat van de Europese Unie 2014 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie H 1 VERSLAG VAN

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2002 2003 28 965 Zorgplicht bij financiële dienstverlening Nr. 4 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 8 juli 2003 De vaste commissie voor Financiën

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2017 2018 28 165 Deelnemingenbeleid rijksoverheid I VERSLAG VAN EEN NADER SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 26 oktober 2017 De leden van de vaste commissie

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2007 2008 30 420 Emancipatiebeleid Nr. 58 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 30 oktober 2007 De vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2017 2018 29 362 Modernisering van de overheid B VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 22 mei 2018 De vaste commissie voor Binnenlandse Zaken

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 28 447 Regeling met betrekking tot tegemoetkomingen in de kosten van kinderopvang en waarborging van de kwaliteit van kinderopvang (Wet kinderopvang)

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2002 2003 28 631 Tweede wijziging van het Voorstel van wet van het lid M. Vos tot wijziging van de Wet milieubeheer (duurzaam geproduceerd hout) Nr. 6 VERSLAG

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2002 2003 28 791 Taakuitvoering politie Nr. 3 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 20 juni 2003 De commissie voor de Rijksuitgaven 1 heeft een aantal

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2018 2019 34 035 Wijziging van onder meer de Wet studiefinanciering 2000 in verband met de introductie van een nieuw stelsel van studiefinanciering in het

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 30 656 Regels omtrent een basisregister van ondernemingen en rechtspersonen (Handelsregisterwet 200.) Nr. 5 VERSLAG Vastgesteld 14 november 2006

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1999 2000 24 446 Ruimtevaartbeleid Nr. 10 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 15 november 1999 De vaste commissie voor Economische Zaken 1 heeft

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 30 195 Integraal Beheerplan Noordzee 2015 Nr. 3 1 Samenstelling: Leden: Duivesteijn (PvdA), Dijksma (PvdA), Hofstra (VVD), ondervoorzitter, Atsma

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 30 400 Voedselveiligheid en diervoerders Nr. 4 1 Samenstelling: Leden: Duivesteijn (PvdA), Crone (PvdA), Bakker (D66), Ondervoorzitter, Rouvoet

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2002 2003 28 965 Zorgplicht bij financiële dienstverlening Nr. 3 1 Samenstelling: Leden: Van der Vlies (SGP), Giskes (D66), Crone (PvdA), De Grave (VVD),

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2013 2014 C Parlementair Onderzoek Privatisering / Verzelfstandiging Overheidsdiensten T VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 2 juli 2014 De

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2007 2008 31 270 Wijziging van de Wet toezicht accountantsorganisaties en Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek, ter implementatie van richtlijn nr. 2006/43/EG

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2002 2003 24 095 Frequentiebeleid Nr. 107 1 Samenstelling: Leden: Verbugt (VVD), Giskes (D66), Crone (PvdA), Van Dijke (ChristenUnie), B. M. de Vries (VVD),

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2007 2008 21 501-31 Raad voor de Werkgelegenheid, Sociaal Beleid, Volksgezondheid en Consumentenzaken 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2004 2005 29 760 Wijziging van de Wet op de loonbelasting 1964, de Wet inkomstenbelasting 2001, de Wet op de vennootschapsbelasting 1969, de Wet arbeid en

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2003 2004 21 501-30 Raad voor Concurrentievermogen Nr. 45 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 17 mei 2004 De vaste commissie voor Economische Zaken

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2003 2004 29 036 Wijziging van de Wet op de omzetbelasting 1968 met het oog op de vereenvoudiging, modernisering en harmonisering van de ter zake van de

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2002 2003 28 753 Publiek-private samenwerking 28 472 Nieuwe financiële instrumenten in publiek-private samenwerking Nr. 2 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 28 170 Gelijke behandeling op grond van leeftijd bij arbeid, beroep en beroepsonderwijs (Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid)

Nadere informatie

15396/14 dau/jel/sv 1 DG G C 3

15396/14 dau/jel/sv 1 DG G C 3 Raad van de Europese Unie Brussel, 14 november 2014 (OR. en) 15396/14 ESPACE 85 COMPET 617 RECH 435 IND 329 TRANS 517 CSDP/PSDC 654 PESC 1161 EMPL 158 NOTA van: aan: Betreft: het voorzitterschap het Comité

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 1498 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2003 2004 29 206 Wijziging van de Wet op de internationale bijstandsverlening bij de heffing van belastingen en de Wet inkomstenbelasting 2001 (implementatie

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2007 2008 25 695 Wijziging van de Wet op de bedrijfsorganisatie en enige andere wetten Nr. 51 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 21 november 2007

Nadere informatie

Oprichting Stichting Nederlandse Veteranendag. Staten-Generaal. Vastgesteld 18 november De voorzitter van de commissie, Van Baalen

Oprichting Stichting Nederlandse Veteranendag. Staten-Generaal. Vastgesteld 18 november De voorzitter van de commissie, Van Baalen Staten-Generaal 1/2 Vergaderjaar 2008 2009 F 31 744 Oprichting Stichting Nederlandse Veteranendag Nr. 2 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Aan de Voorzitters van de Eerste en van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2002 2003 28 165 Deelnemingenbeleid Rijksoverheid 28 600 IXB Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Financiën (IXB) voor het jaar 2003

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 29 984 Spoor: vervoer- en beheerplan Nr. 79 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 6 april 2006 De commissie voor Verkeer en Waterstaat 1 heeft

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 20 202 3 288 Hoger Onderwijs-, Onderzoek- en Wetenschapsbeleid Nr. 288 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 26 april 202 Binnen de vaste commissie

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2003 2004 29 741 RDM Nr. 1 1 Samenstelling: Leden: De Vries (PvdA), Bakker (D66), Koenders (PvdA), Van Beek (VVD), Karimi (GL), Timmermans (PvdA), Van Bommel

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2017 2018 34 719 EU-voorstel: Richtlijn evenwicht tussen werk en privéleven COM (2017) 253 1 D VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 15 februari

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2003 2004 28 122 Hervorming van het toezicht op de financiële marktsector Nr. 20 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 12 mei 2004 De vaste commissie

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2007 2008 24 095 Frequentiebeleid Nr. 221 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 28 januari 2008 De vaste commissie voor Economische Zaken 1 en de

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2002 2003 28 748 Wijziging Kadasterwet en de Organisatiewet Kadaster (aanpassing van doeleinden en taken van de Dienst voor het kadaster en de openbare registers

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2003 2004 29 260 Visumverlening in Schengenverband Nr. 3 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 16 december 2003 De commissie voor de Rijksuitgaven 1

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2004 2005 21 501-28 Defensieraad 28 676 NAVO Nr. 29 1 Samenstelling: Leden: Klaas de Vries (PvdA), Bakker (D66), Koenders (PvdA), Van Beek (VVD), Karimi

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 28 851 Wijziging van de Telecommunicatiewet en enkele andere wetten in verband met de implementatie van een nieuw Europees geharmoniseerd regelgevingskader

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 27 859 Modernisering Gemeentelijke Basisadministratie persoonsgegevens (GBA) Nr. 117 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 14 november

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2004 2005 29 677 Wijziging van de werknemersverzekeringswetten, de Coördinatiewet Sociale Verzekering, de Wet inkomstenbelasting 2001 en de Wet op de loonbelasting

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 21 501-31 Raad voor de Werkgelegenheid, Sociaal Beleid, Volksgezondheid en Consumentenzaken Nr. 412 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 32 768 Implementatie van richtlijn nr. 2009/81/EG van het Europees Parlement en de Raad van 13 juli 2009 betreffende de coördinatie van de procedures

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2018 2019 34 035 Wijziging van onder meer de Wet studiefinanciering 2000 in verband met de introductie van een nieuw stelsel van studiefinanciering in het

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 21 501-31 Raad voor de Werkgelegenheid, Sociaal Beleid, Volksgezondheid en Consumentenzaken Nr. 89 1 Samenstelling: Leden: Noorman-den Uyl (PvdA),

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 30 501 Regels voor het gunnen van overheidsopdrachten door aanbestedende diensten en opdrachten door speciale-sectorbedrijven (Aanbestedingswet)

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 24 691 Ruimtetekort in mainport Rotterdam Nr. 66 1 Samenstelling: Leden: Duivesteijn (PvdA),Dijksma (PvdA), Hofstra (VVD),ondervoorzitter,Atsma

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2007 2008 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie BG 1 Samenstelling: Economische Zaken: Schuurman (CU),

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2006 2007 23 490 Ontwerpbesluiten Unie-Verdrag BO VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 17 maart 2007 In de vergadering van 5 september 2006 heeft

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2003 2004 29 021 Wijziging van de Wet geluidhinder, de Wet luchtvaart en de Spoorwegnet in verband met de implementatie van richtlijn nr. 2002/49/EG van

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2011 2012 33 000 V Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (V) voor het jaar 2012 AF VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2018 2019 34 963 EU-voorstel: verordening van het Europees Parlement en de Raad inzake het ontwikkelen van een raamwerk voor het screenen van buitenlandse

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 30 328 Wijziging van de Wet vervoer gevaarlijke stoffen en de Wet milieugevaarlijke stoffen in verband met de nieuwe voorschriften inzake taken

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal Inhoudelijke Ondersteuning

Eerste Kamer der Staten-Generaal Inhoudelijke Ondersteuning Eerste Kamer der Staten-Generaal Inhoudelijke Ondersteuning Den Haag, 12 april 2006 Aan de leden en de plv. leden van de Vaste Commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport OVERZICHT van stemmingen

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2002 2003 28 915 Wijziging van de Noodwet financieel verkeer in verband met de dekking van het terrorismerisico door verzekeraars Nr. 4 VERSLAG Vastgesteld

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 30 533 Wijziging van de Wet op de vennootschapsbelasting 1969 en enkele andere belastingwetten in verband met de introductie van een regeling voor

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 22 589 Betuweroute Nr. 271 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 28 juni 2006 De commissie voor Verkeer en Waterstaat 1 heeft een aantal vragen

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2018 2019 29 383 Meerjarenprogramma herijking van de VROM-regelgeving R VERSLAG VAN EEN NADER SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 31 oktober 2018 Omgeving 1

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2002 2003 28 600 Nota over de toestand van s Rijks Financiën 24 490 Verkoopbeleid agrarische domeinen Nr. 69 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2004 2005 21 501-33 Raad voor Vervoer, Telecommunicatie en Energie Nr. 66 HERDRUK 1 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 30 134 Wijzigingen en reparaties in diverse wetten op het terrein van volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en milieubeheer Nr. 8 NADER VERSLAG

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2017 2018 34 775 VII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (VII) voor het jaar 2018 34 880

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2017 2018 34 264 Wijziging van de Mediawet 2008 in verband met het toekomstbestendig maken van de publieke mediadienst AF VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2003 2004 28 845 Uitwisseling van opsporings- en terrorisme-informatie Nr. 4 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 10 november 2003 De commissie voor

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 30 471 Verklaring dat er grond bestaat een voorstel in overweging te nemen tot verandering in de Grondwet, strekkende tot het vervallen van de

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2002 2003 28 629 Verlenging van de loondoorbetalingsverplichting van de werkgever bij ziekte (Wet verlenging loondoorbetalingsverplichting bij ziekte) Nr.

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 29 708 Regels met betrekking tot de financiële markten en het toezicht daarop (Wet op het financieel toezicht) 29 507 Regels voor de financiële

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2003 2004 29 207 Wijziging van de Wet belastingen op milieugrondslag en de Wet op de Accijns (implementatie richtlijn Energiebelastingen) Nr. 6 VERSLAG Vastgesteld

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2007 2008 31 200 IXB Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Financiën (IXB) voor het jaar 2008 Nr. 35 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2017 2018 34 775 Nota over de toestand van s Rijks financiën 34 775 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 29 760 Wijziging van de Wet op de loonbelasting 1964, de Wet inkomstenbelasting 2001, de Wet op de vennootschapsbelasting 1969, de Wet arbeid en

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2002 2003 28 967 Wijziging van de landinrichtingswet en enige andere inrichtingswetten (positie van de Centrale Landinrichtingscommissie) Nr. 4 VERSLAG Vastgesteld

Nadere informatie