(zie figuur 1). Eén van. eigen gebouwen. GWh) Ons maatschappelijk

Transcriptie

1 11. Nijmegen 4ever Sustainable Energy supply 11A. Huidige Situatie Afgelopen jaren hebben we succesvolle projecten op het gebied van zonne-energie en energiebesparing uitgevoerd, met particuliere woningeigenaren, woningcorporaties en bedrijven. Sinds 2008 hebben we 6,7% energie bespaard in Nijmegen. Vanaf nu investeren wij jaarlijks 2 miljoen euro voor verduurzaming van de eigen gebouwen en samen met partners investeren we 100 miljoen in een warmtenet in de stadsdelen Waalsprong en Waalfront om in 2015 de eerste woningen aan te sluiten. Energiee in Nijmegen Het totale Nijmeegsee energieverbruik 2008 is 3.055,56 GWh (exclusief mobiliteitsenergievraag). Figuur 1: Totale energievraag Nijmegen van 2008 t/m 2012 In 2012 is er 203 GWh of 6,7% minder energie verbruikt dan in 2008 (zie figuur 1). Van het totale elektriciteitsverbruik wordt momenteel 0,72% duurzaam lokaal opgewekt. Energieverbruik eigen organisatie Eén van onze speerpunten is een Klimaatneutrale Organisatie. Ons energieverbruik en de besparing voor de eigen gebouwen (kantoren, accommodaties) en openbare ruimte (onder andere verlichting) staan in figuur 2 (in GWh). De gemeente Nijmegen heeft in 2012 t.o.v ,89 GWh (2,64%) aan energiee bespaard Totaal energieverbruik gemeente 33,576 34,635 37,677 35,338 32,,691 Besparing t.o.v in % - -3,15% -12,21% -5, 25% 2,64% Totaal energieverbruik kwh per m2 145,83 148,65 167,46 143,95 137,16 Figuur 2: Totaal energieverbruik gemeente van 2008 t/m 2012 (in GWh) Maatschappelijk Vastgoed Ons maatschappelijk vastgoed (scholen, sportaccommodaties, wijkcentra, dienstgebouwen en parkeergarages) bestaat uit ruim 70 panden (zie 11B). Op de eigen daken hebben we bijna 500 zonnepanelen. Al onze parkeerautomaten werken op zonne-energie.

2 In 2013 heeft de gemeenteraad beleid vastgesteld, waardoor we jaarlijks 2 miljoen voor verduurzaming van de eigen gebouwen investeren (dak-, gevel- en vloerisolatie, isolerend glas, energiezuinige verlichting en het plaatsen van zonnepanelen). Als we alle maatregelen nemen, dan besparen we geschat 30% energie (9,81 GWh en 41,15 kwh per m2) ). De bespaarde energiekosten investeren we weer in nieuwe duurzaamheidsmaatregelen. Het ministerie van Binnenlandse Zaken acht deze financiële strategie een lichtend voorbeeld en draagt het landelijk uit onder Nederlandse gemeenten en provincies. Energiezuinige verlichting Met onze beleidsnota Zicht op Nijmeegs Licht beperken we de invloed van openbare verlichting op natuur en milieu door minder energieverbruik en duurzame inkoop. We investerenn nu per jaar extra voor energiezuinige (LED) openbare verlichting. Particuliere woningeigenaren en huurders Het energieverbruik van particulieren (huishoudens) nam afgelopen jaren af. De totale energievraag van particulieren is in 2012 gedaald met 6,47% ( 60,79 GWh) ten opzichte van 2008 (figuur 3). Oorzaak is de afname in het verbruik van aardgas voor het verwarmen van de woningen door isolerende maatregelen. Figuur 3: Totale energievraag zakelijk & particulier Afgelopen jaren hebben we succesvolle subsidieregelingen en duurzaamheidsleningen voor zonnepanelen en energiebesparende maatregelen uitgevoerd voor particuliere woningeigenaren en woningcorporaties. Corporaties realiseren bij ingrijpende woningverbetering energielabel A of B of een verbetering van het energielabel met minimaal 2 klassen (zie figuur 4). Naar schatting staan in Nijmegen nu ruim zonnepanelen. Figuur 4: Energielabels corporatiewoningen

3 We hebben ingezet op bewustwordingscampagnes als Ons Groene Hert en de Nijmeegse Energieaanpak om mensen te stimuleren (samen) werk te maken van energiebesparing. Bij het duurzaamheidspunt Het Groene Hert kregen mensen/bewonersgroepen informatie over het verduurzamen van hun woning en leefstijl en over de verschillende subsidieregelingen. Warmtenet De gemeente investeert samen met partners 100 miljoen in een warmtenet in de stadsdelen Waalsprong en Waalfront om in 2015 de eerste woningenn aan te sluiten. De restwarmte van de afvalverbrander ARN wordt dan gebruikt om woningen te verwarmen. De dan aangesloten woningen stoten 70% minder CO 2 uit dan bij gasverwarming. Door aan te sluiten woningen halen we een reductie van 83,,2 miljoen kwh. In figuur 5 staat het beoogde warmtenet. Figuur 5: Tracé warmtenet Bodemenergie Een bodemenergiesysteem levert een energiebesparing van 30%-80%. Binnen onze gemeente zijn verschillende bodemenergiesystemen aangelegd, waaronder bij onderwijsinstellingen, Academisch Ziekenhuis en gemeente. Wij hebben kansenkaarten voor Nijmegen waarmee snel zichtbaar is of de bodem geschikt is voor bodemenergie (zie figuur 6). Figuur 6: Kansenkaarten bodemenergie

4 Sinds kort hebben we ook inzicht in de aanwezige open en gesloten bodemsystemen (zie figuur 7). Figuur 7: Open en gesloten bodemenergiesystemen in Nijmegen 11B. In het verleden gestelde prestatiedoelen Sinds 2004 hebben we specifiek voor klimaat en energiebesparing beleidsplannen. We kopen duurzaam in, waaronder de groene energie met de buurgemeenten en ons wagenpark op biogas. Met de Duurzaamheidsladder hebben duurzaamheid en lokale en regionale bedrijven uit het MKB een eerlijkere kans bij aanbestedingen. Met 16 grote vooraanstaande bedrijven en instellingen hebben we afgesproken drie jaar lang een structurele verminderi ing van ruim 1,2 miljoen ton CO2 te realiseren. Deze doelstelling is ruimschoot ts gehaald. De werkwijze heeft landelijk erkenning en navolging gekregen. Eigen gemeentelijke organisatie Afgelopen jaren hebben we op verschillende manieren geïnvesteerd in het verduurzamen van onze eigen organisatie. Sinds 2008 kopen we samen met de buurgemeenten groene energie in (gas en stroom) voor het verbruik van de eigen organisatie. Ons wagenpark met diesel- en benzine-auto s is afgelopen jaren vervangen door auto s die op biogas rijden. We stimuleren onze 1800 medewerkers zo veel mogelijk te reizen met het openbaar vervoer en de (elektrische) fiets en e-scooter te reizen. In onze eigen panden hebben we energiezuinige en duurzame maatregelen getroffen. Zo zijn bij alle panden energiezuinige verlichting en bewegingssensorenn toegepast, en verschillende gemeentelijke gebouwen zijn voorzien van zonnepanelen, groene daken of een groene gevel. De grote publieke gebouwen hebben energielabels gekregen.

5 We hebben diverse projecten met energiezuinige openbare verlichting uitgevoerd, waaronderr met LED. Ook is gekeken naar de mogelijkheden van het dimmen van verlichting langs hoofdwegen en slimmeree lichtregeling in woonwijken. Sinds 2008 maken we werk van duurzaam inkopen en aanbesteden. De interne postbezorging door fietskoeriers, het wagenpark op biogas, de deels biologische catering en het niet gebruiken van bestrijdingsmiddelenn zijn succesvolle voorbeelden. Bewoners We hebben veel aandacht besteed aan de communicatie naar bewoners over duurzaamheid. We haken aan bij lokale en landelijkee initiatieven en communicatiemomenten, zoals Klimaatstraatfeesten, Dag van de Duurzaamheid en Nacht van de Nacht. Van 2006 tot 2011 hebben ongeveer mensen met een laag inkomen praktische adviezen en een besparingspakket gekregen, waarmee zij op energiekosten kunnen besparen. In 2008 is de klimaatcampagne Ons Groenee Hert gestart. Het doel: verleiden van burgers tot energiebesparend gedrag door op een positieve manier alternatievenn te bieden. Als icoon van deze campagne hebben we het mobiel kunstwerk laten ontwikkelen (figuur 8). Figuur 8: Mobiel kunstwerk Ons Groene Hert Na de campagne heeft een marktpartij het Duurzaamheidspunt Het Groene Hert geopend. Dit was een loket waar mensen terecht konden voor advies en informatie op het gebied van energiebesparing en duurzaamheid. De winkel bracht tevens bewoners in contact met aannemers en installateurs. Helaas heeft het bedrijf in mei 2013 de deuren moeten sluiten vanwege faillissement. De werkzaamheden worden nu overgenomen door gemeentelijke organisatie. We hebben scans naar energieverlies in de woningen uitgevoerd (zie figuur 9) en er zijn investeringen gedaan om bestaande woningen energiezuiniger te maken.

6 Figuur 9: Energieverlies bij Nijmeegse woningen We hebben met de woningcorporaties afspraken gemaakt over het energiezuinige maken van hun woningbezit en duurzame energie op te wekken. Alle woningen zijn voorzien van een energielabel en de corporaties hebben sinds een aantal jaren besparingsplannen. Particuliere woningeigenaren zijn met de Duurzaamheidslening en subsidieregelingen verleid te investeren in het verduurzamen van hun woning. Afgelopen jaren is in Nijmegen-Noord het stadsdeel Waalsprong in ontwikkeling. De projectontwikkelaars en woningcorporaties hebben toegezegd de energieafspraken (EPL is 7.4) over te nemen. Inmiddels zijn er 200 klimaatneutrale woningenn gebouwd in de wijk Laauwick. Bedrijven We hebben het Nijmeegs Energie Convenant ontwikkeld, waarin zestien grote vooraanstaande Nijmeegse bedrijven en instellingen hebben afgesproken drie jaar lang een structurele vermindering van ruim 1,2 miljoen ton CO2 te realiseren. Deze doelstelling is ruimschoots gehaald. Inmiddels is een vervolg op dit convenant gesloten. 100 Midden- en kleinbedrijvenn hebben gratis energiescans van de gemeente gekregen, zodat ze inzicht kregen in de meest rendabele maatregelen. Het Nijmeegs Energie Convenant heeft landelijkee erkenning gekregen en is in verschillende Nederlandse steden nagevolgd. Sinds 2010 hebben we een Nationaal Handhavingstraject. In de Wet Milieubeheer is bepaald dat bedrijven energiebesparende maatregelen moeten treffen, die zich binnen vijf jaar terugverdienen. Het verbeteren van de energie-efficiency is gebeurd bij zorginstellingen en supermarkten. Momenteel loopt het traject bij grote kantoren. Duurzame energie Naar schatting heeft Nijmegen nu ruim zonnepanelen. Behalve zonnepanelen op eigen daken en op woningen hebben we samen met onze partners nog meer zonneprojecten uitgevoerd: zonnepanelen op het dak van het busstation, de zonnetrein die door de stad mensen vervoerd, kunstwerk de Zonneboom, zonnepanelen op scholen, zonnepanelen op twee gemeentelijke daken voor mensen die zelf geen geschikt dak hebben en de Zonneatlas. Het kunstwerkk de Zonneboom is een symbool voor de verbinding tussen innovatie, kennis, duurzaamheid en kunst.

7 Figuur 10: Zonnetreintje (links) en Zonneboom (rechts) We zijn 2010 gestartt met de planvorming rond de bouw van vijf windturbines langs snelweg A15. Hiermeee kunnen huishoudens van stroom worden voorzien. Warmte Met een bodemenergiesysteem kan een besparing op de energiekosten (30 tot 80%) worden gerealiseerd. Er zijn al verschillende bodemenergiesystemen in gebruik, waaronder op de universiteitscampus Heijendaal. 11C. Toekomstige Plannen Nijmegen heeft de ambitie om in 2045 een energieneutrale stad te zijn. In 2020 is 15% duurzame energieopwekking haalbaar. In 2045 is het mogelijk 67% van het totale energieverbruik duurzaam op te wekken. De stad is dan voor 2/ /3 zelfvoorzienend in het eigen verbruik. De overige benodigde energiee kan in de regio duurzaam worden opgewekt. We werken met al onze partners samen om dit te realiseren. Doelstelling Conform de Duurzaamheidsagenda wil Nijmegen in 2045 energieneutral zijn. Per saldo wekken we dan regionaal evenveel duurzame energie op als we consumeren. Dit bereiken we door het huidige stedelijke energieverbruik in de bebouwde omgeving met 50% te verminderen en de resterende 50% op te wekken met duurzame energiebronnenn in de regio. Figuur 11 toont het voorbeeldsce enario. De rode lijn geeft de autonome ontwikkeling weer. Dit is de verwachte ontwikkeling van het totale Nijmeegse energieverbruik zonder aanvullend lokaal energiebeleid, maar wel met de groei van de stad en de effecten van Europees en nationaal energiebeleid. De blauwe lijn geeft de potentie voor energiebesparingg weer, de groene lijn het potentieel aan duurzaam op te wekken energie. In 2045 kruisen dezee lijnen: dan kan Nijmegen energieneutraal zijn.

8 Figuur 11: Voorbeeldscenario voor Nijmegen energieneutraal in 2045 Strategie In april 2012 is de gemeente Nijmegen gestart met het co-creatieproces Power2Nijmegen. De gemeente, bedrijven, kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties en anderee deskundigen zijn samen op zoek gegaan naar manieren om bij te dragen aan de ambitie om energieneutraal te worden. Alle partijen spelen een belangrijke rol en zijn nodig om het totaalresultaat te kunnen behalen. Ze hebben samen een routekaart opgesteld om de doelstelling te behalen (figuur 12). Figuur 12: Routekaart Power2Nijmegen De groene en gele lijn geven de ontwikkeling richting energieneutraal in 2045 aan. Dan moeten we meer doen dan alleen ons huidig beleid (stippellijn) uitvoeren.

9 Met de uitrol van het warmtenet wordt de komende jaren al een stevige basis voor deze ontwikkeling gelegd. Aangevuld met verdergaande energiebesparingstrajecten (bijvoorbeeld Energieaanpak Particulieren en energieneutraal renoveren Neerbosch-O Oost) én meer duurzame energie gaan we deze versnelling het komende decennium in gang zetten. In 2020 is 15% duurzame energieopwekking haalbaar. In 2045 is het mogelijk 67% van het totale energieverbruik in 2045 duurzaam op te wekken. De stad voorziet dan 2/3 in het eigen verbruik. Dit vereist wel de realisatie van onder andere 16 windturbines, 1 miljoen zonnepanelen, zonneboilers, woningen aangesloten op het warmtenet en meer toepassingen van WKO/warmtepompen en regionale biomassa. Het resterende deel moet elders opgewekt worden. Op langere termijn ontwikkelen ook de andere dragers zich verder (zie figuur 13). We werken nu aan het plaatsen van vijf windturbines langs de A15 om huishoudens van stroom te voorzien. Alle inzichten, voorstellen en projecten van Power2Nijme egen zijn verwerkt in het Uitvoeringsvastgesteld. programma Duurzaamheid in uitvoering dat in het najaar 2013 door de raad is Figuur 13: Aandeel duurzame energie opwekking per bron Samenwerking Wij realiseren het duurzaamheidsbeleid niet alleen, maar in samenwerking met al onze partners. Als gemeente krijgen we steeds meer de rol van verbinder en facilitator. In Nijmegen hebben we de afgelopen jaren al flinke stappen gezet in economische verduurzaming via samenwerkingsverbanden als het Nijmeegs Energie Convenant, Power2Nijmegen en De Groene Hub. Deze partnerships bieden nu kansen voor verbreding naar nieuwe thema s zoals biobased economy en circulaire economie. Steeds meer inwoners passen duurzaamheid in hun huishouden en werken steeds vaker in collectief verband samen. Burgerparticipatie zal in de komende jaren een steeds belangrijkere rol gaan spelen. Overigee maatregelen die invloed hebben op het energieverbruik In het project 'De Groene Hub' wordt ingezameld GFT afval omgezet in groene brandstof voor het openbaar vervoer. Bedrijven proberen steedss meer hun energie- en afvalstromen op elkaar af te stemmen. De gemeente zet in op duurzaamheid bij het beheer van de openbare ruimte en vastgoed en inkoop van goederen en diensten. Dit alles past in het streven naar een economie, waarbij alle afval basis is voor nieuwe grondstoffen. Uitdaging voor de komende periode is om in samenwerking met onze strategische partners het grondstoffenbeleid verder uit te bouwen richting deze circulaire economie.

10 De vermindering van de uitstoot van schadelijke stoffen in onze stad is deels terug te herleiden op lokale inspanningen, zoals projecten gericht op bundeling van logistiek (Nijmegen is hierin landelijk koploper), verbeteren van verkeersdoorstroming in de stad, de introductie van bussen op groen gas, de uitbreiding van openbaar vervoer, transferia en fietsinfrastructuur gericht op minder verkeersdruk in de spits. Met het energiebeleid werken we aan lagere kosten voor burgers en bedrijven. We creëren nieuwe verdien- en rekenmodellen en we stimuleren werkgelegenheid in de bouw- en installatiebranche en in de EMT sector. Financiële arrangementen zijn daarbij nog lang niet in alle gevallen zo uitgewerkt zodat er daadwerkelijk sprake is van 'life cycle costs'. In 2013 is een nota Stadslandbouw opgesteld waarmee wij zoveel mogelijk ondersteuning geven aan maatschappelijke initiatieven. 11D. Referenties (Max. 400 woorden) Klimaatprogramma Bestand digitaal beschikbaar. Kadernota Klimaat Bestand digitaal beschikbaar. Duurzaamheidsagenda : Quickscan Strategische Notitie Energie en Klimaat, 2010: Routekaart Power2Nijmegen Op weg naar een energieneutrale stad in 2045: Masterplan verduurzamen maatschappelijk vastgoed. Bestand digitaal beschikbaar Beleidsplan Zicht op het Nijmeegse Licht : Bestand digitaal beschikbaar. Kansenkaart ondergrondse energieopslag 2006: De Groene Hub: Milieujaarverslagen 2002 tot en met 2012: Bestanden digitaal beschikbaar. Milieujaarverslag 2012: CO2 footprint van eigen organisatie NEC 2008, 2009, 2010, 2011, Bestanden digitaal beschikbaar. Energie in Beeld : (vereist inloggegevens)