ING Groep Jaarverslag Back to Basics

Transcriptie

1 ING Groep Jaarverslag 2009 Back to Basics

2

3

4 1.1 Ons profiel In dit verslag 1.1 Ons profiel Kerncijfers 3 ING in het kort 4 Bericht van de voorzitter 6 Het aandeel ING Verslag van de Raad van Bestuur ING en het financiële klimaat 10 Strategie 15 Verantwoord ondernemen 18 Kapitaalbeheer 21 Risicobeheer 23 Samenvatting Bank 27 Retail Banking 28 ING Direct 31 Commercial Banking 34 Samenvatting Verzekeringen 37 Insurance Europe 38 Insurance Americas 41 Insurance Asia/Pacific 44 Vermogensbeheer 47 Human resources Onze governance Bericht van de Raad van Commissarissen 52 Corporate governance 56 Rapport Stichting ING Aandelen 69 Rapport Stichting Continuïteit ING 72 Conformiteitsverklaring 73 Artikel 404 Sarbanes-Oxley-wet 74 Remuneratierapport 76 Ondernemingsraden Geconsolideerde jaarrekening Geconsolideerde balans 92 Geconsolideerde winst-en-verliesrekening 93 Geconsolideerd overzicht van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten 94 Geconsolideerd kasstroomoverzicht 95 Geconsolideerd mutatieoverzicht eigen vermogen 96 Grondslagen voor de geconsolideerde balans en winst-en-verliesrekening 98 Grondslagen voor het geconsolideerd kasstroomoverzicht 116 Toelichting op de geconsolideerde balans 117 Additionele informatie bij de geconsolideerde balans 152 Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening 184 Gesegmenteerde informatie 197 Toelichting op het geconsolideerd kasstroomoverzicht 202 Risicobeheer 203 Kapitaalbeheer 260 > ING rapporteert in 2009 onder lig gende nettowinst van EUR 748 miljoen > Implementatie Back to Basics: kostenbesparingen, balansverkorting, klantenfocus > Vroegtijdige terugbetaling aan Staat der Nederlanden dankzij claimemissie > Splitsing bank- en verzekeringsbedrijf (inclusief vermogensbeheer) schept duidelijk toekomstpad > ING werkt in 2010 aan verdere verbetering resultaten, ontvlechting van de activiteiten en besluitvorming inzake mogelijke transacties 2.2 Vennootschappelijke jaarrekening Vennootschappelijke balans 266 Vennootschappelijke winst-en-verliesrekening 267 Vennootschappelijk mutatieoverzicht eigen vermogen 268 Grondslagen voor de vennootschappelijke balans en winst-en-verliesrekening 269 Toelichting op de vennootschappelijke balans Overige informatie Accountantsverklaring 275 Voorstel voor bestemming van het resultaat Additionele informatie Risicofactoren 277 RAROC performance 292 Aanvullende Pijler-3 informatie ING Bank 293 Financiële begrippenlijst 313 Algemene informatie ING Groep Jaarverslag 2009

5 Kerncijfers * Groep % mutatie 2007 In overeenstemming met IFRS-EU Totale baten (x EUR miljoen) ,9% Personeelslasten en overige bedrijfslasten (x EUR miljoen) ,8% Nettoresultaat (x EUR miljoen) Winst per aandeel (x EUR) (1) 0,57 0,27 3,31 Eigen vermogen per 31 december (in moederbedrijf, x EUR miljoen) ,4% Overige gegevens: Onderliggend nettoresultaat (x EUR miljoen) Eigen vermogen per gewoon aandeel per 31 december (x EUR) 8,95 8,55 4,7% 17,73 Dividend per gewoon aandeel (x EUR) 0,74 1,48 Verhouding schuld/eigen vermogen per 31 december 12,4% 13,5% 9,5% Beurswaarde per 31 december (x EUR miljard) ,3% 60 ING Groep stelt haar resultaat vast met gebruikmaking van een non-gaap-maatstaf, genoemd onderliggend resultaat. Het onderliggend resultaat wordt afgeleid van cijfers gebaseerd op IFRS-EU, exclusief de invloed van desinvesteringen en bijzondere posten. Resultaten in het verleden zijn herberekend om een vergelijkbare serie op te stellen. In de onderliggende resultaten over de jaren 2007, 2008 en 2009 zijn niet de resultaten opgenomen van desinvesteringen die in 2009 zijn afgerond. Zie de tabel op pagina 13 en toelichting nr. 51 Operationele segmenten in de Jaarrekening voor de aansluiting tussen IFRS en onderliggend resultaat. Bankbedrijf % mutatie 2007 Totale onderliggende baten (x EUR miljoen) ,5% Onderliggend netto-renteresultaat (x EUR miljoen) ,1% Onderliggende bedrijfslasten (x EUR miljoen) ,6% Onderliggende toevoeging aan voorziening voor dubieuze debiteuren (x EUR miljoen) ,3% 125 Onderliggend nettoresultaat (x EUR miljoen) ,2% Kernkapitaal ING Bank N.V. per 31 december ,1% Balanstotaal ING Bank N.V. per 31 december (x EUR miljard) ,7% 994 Kernkapitaalratio bankbedrijf per 31 december (2) 7,8% 7,3% 5,8% Risico-gewogen activa per 31 december (x EUR miljard) (2) ,2% 403 Klantensaldi per 31 december (x EUR miljard) ,2% Nettoproductie klantensaldi (x EUR miljard) 21,5 89,2 75,9% (3) Asset leverage ratio (totale activa/eigen vermogen moedermij.) per 31 december 27,8 35,3 39,0 Rentemarge (%) 1,32% 1,07% 0,94% Onderliggende kosten/batenverhouding 70,9% 85,3% 65,2% Onderliggende kosten/batenverhouding, exclusief marktinvloeden 54,4% 65,4% 66,9% Medewerkers (aantal fte s per jaarultimo) ,4% Verzekeringsbedrijf % mutatie 2007 Onderliggend brutopremie-inkomen (x EUR miljoen) ,1% Onderliggende bedrijfslasten (x EUR million) ,9% Onderliggend nettoresultaat (x EUR miljoen) Eigen vermogen ING Verzekeringen N.V. per 31 december (x EUR miljoen) ,6% Klantensaldi per 31 december (x EUR miljard) ,8% 442 Nettoproductie klantensaldi (x EUR miljard) 9,4 6,3 (3) Waarde nieuwe levenproductie (x EUR miljoen) ,6% (3) Nieuwe omzet (APE, x EUR miljoen) ,0% (3) Verhouding schuld/eigen vermogen per 31/12, gecorrigeerd voor desinvesteringen 9,7% 8,8% 13,6% Medewerkers (aantal fte s per jaarultimo), gecorrigeerd voor desinvesteringen ,5% (1) Zie toelichting nr. 49 in de Jaarrekening. (2) Naar risico-gewogen activa en (kern)tier 1-ratio s vanaf 2008 op basis van Basel II; vóór 2008 op basis van Basel I. (3) Niet beschikbaar. * Ga naar pagina 90 voor een vijfjaarsoverzicht van de kerncijfers in overeenstemming met IFRS-EU. ING Groep Jaarverslag

6 1.1 Ons profiel ING in het kort ONZE MISSIE BANKBEDRIJF Financiële producten en diensten leveren zoals de klant het wil: met uitstekende service, gebruiksgemak en tegen concurrerende tarieven. Dit klinkt door in onze missie: onze klanten goede ondersteuning bieden bij het maken van hun financiële keuzes voor de toekomst. ONS PROFIEL ING is een wereldwijde financiële instelling van Nederlandse origine en levert diensten op het gebied van bankieren, beleggen, levensverzekeringen en pensioenen die inspelen op de wensen van een brede klantengroep. Voortaan richten wij ons op onze positie als internationale retail-, direct- en zakenbank, terwijl we een optimale basis creëren voor een onafhankelijke toekomst van onze verzekeringsactiviteiten (inclusief vermogensbeheer). ONZE STRATEGIE ING gaat haar bank- en verzekeringsactiviteiten scheiden om de belangen van haar stakeholders te blijven dienen, de managementfocus te vergroten en waarde te creëren voor de aandeelhouders. Wij zijn ervan overtuigd dat dit met het oog op de wijdverbreide vraag naar meer eenvoud, betrouw baarheid en transparantie de beste aanpak is. In de toekomst zal ING Bank haar wereldwijde positie en internationale netwerk verder uitbreiden vanuit haar vooraanstaande posities in sparen, multidistributiekanalen, eenvoudige producten en marketing. ING Verzekeringen heeft een sterke positie als wereldwijde leverancier van levensverzekeringen en pensioenen en kan daardoor uitstekend inspelen op de sociaaleconomische ontwikkelingen. We gaan ons toeleggen op het winnen van het vertrouwen van de klanten met transparante producten, waar voor hun geld en superieure service. Ons ideaal is dat sparen en beleggen in de toekomst wereldwijd veel gemakkelijker moeten worden voor de klant. VERZEKERINGS- BEDRIJF ONZE belanghebbenden ING doet zaken op basis van duidelijke business principles. Bij alles wat wij doen, proberen we zo goed mogelijk rekening te houden met de belangen van onze verschillende belanghebbenden: klanten, medewerkers, zakenrelaties, leveranciers, de samenleving en aandeelhouders. ING streeft ernaar een maatschappelijk betrokken organisatie te zijn. VERANTWOORD ONDERNEMEN ING streeft naar een toekomst met duurzame winst vanuit duidelijke ethische bedrijfs principes en met respect voor alle belanghebbenden. ING wil een maatschappelijk betrokken bedrijf zijn. Alleen door professioneel en integer handelen kunnen wij het vertrouwen van onze belanghebbenden behouden en onze reputatie hooghouden. Onze gedragscode, de ING Business Principles, omvat de waarden en nor men die wij nastreven, alsmede onze verantwoordelijkheden ten aanzien van maatschappij en milieu: wij hechten aan onze integriteit, zijn open en helder, respecteren elkaar en ondernemen maat schap pelijk verantwoord en milieubewust. SAMENSTELLING VAN DE RADEN* op 1 januari 2010 RAAD VAN BESTUUR drs. J.H.M. Hommen (66), voorzitter P.G. Flynn (49), chief financial officer drs. J.V. Timmermans (49), chief risk officer RAAD VAN COMMISSARISSEN mr. P.A.F.W. Elverding (61), voorzitter drs. ir. J. van der Veer (62), vicevoorzitter mw. prof. dr. J.P. Bahlmann (59) drs. H.W. Breukink (60) dr. C.D. Hoffmann (67) P. Hoogendoorn RA (1) (64) drs. P.C. Klaver (2) (64) G.J.A. van der Lugt (69) H. Manwani (1) (56) A. Mehta (63) mw. J.E. Spero (65) J.P. Tai (59) ir. K. Vuursteen (1) (68) L.J. de Waal (59) (1) Treedt af per 27 april (2) Voorgedragen voor herbenoeming per 27 april ING Groep Jaarverslag 2009

7 Retail Banking Onder deze divisie vallen de bankdiensten voor particulieren en het midden- en kleinbedrijf in Nederland, België, Luxemburg, Polen, Roemenië, Turkije, India, Thailand en China (via het belang dat ING heeft in de Bank of Beijing). De dienstverlening omvat een aanbod van diverse producten en distributie via verschillende kanalen. Binnen volwassen markten richten wij ons op vermogensvorming, sparen en hypotheken. Hierbij ligt de nadruk op operationeel uitstekende prestaties, kostleiderschap en klanttevredenheid. In opkomende markten streven wij ernaar een prominente lokale speler te worden door eenvoudige producten van hoge kwaliteit aan te bieden. ING Direct ING Direct richt zich op directbankieren voor klanten in Canada, Spanje, Australië, Frankrijk, de Verenigde Staten, Italië, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Oostenrijk. Wij leggen ons toe op vijf eenvoudige en transparante bancaire retailproducten tegen aantrekkelijke kosten: sparen, hypotheken, betaalrekeningen, beleggingsproducten en consumptieve kredieten. Commercial Banking Deze divisie richt zich primair op grote ondernemingen in Nederland, België, Polen en Roemenië. Hier bieden wij een totaalpakket van producten, van kasbeheer tot bedrijfsfinancieringen. In andere landen hanteren wij een meer selectieve aanpak. Wij richten ons op het verwerven van een leidende positie in een aantal belangrijke productgroepen, waaronder Structured Finance, Financial Markets, Payments en Cash Management en Leasing. ING Real Estate is ook onderdeel van Commercial Banking. Insurance Europe Is actief in Nederland, België, Luxemburg, Spanje, Griekenland, Polen, Hongarije, Tsjechië, Slowakije, Turkije, Roemenië, Bulgarije en Rusland. We stemmen onze verzekerings-, beleggings- en pensioenproducten af op onze doelmarkten en distributiekanalen, en richten ons op het optimaliseren van klanttevredenheid, versnelde groei in Centraal-Europa, efficiënt kapitaalbeheer en kostenbeheersing. Tegelijkertijd springen we in op de mogelijkheden die ontstaan als gevolg van de vergrijzing. Insurance Americas Is actief in de Verenigde Staten en Latijns- Amerika. Gemeten naar beheerd vermogen en aantal pensioenregelingen neemt ING de derde plaats in binnen het Amerikaanse segment van beschikbare premieregelingen. In Latijns-Amerika is ING de op één na grootste pensioenuitvoerder. ING biedt een uitgebreid assortiment financiële diensten voor particuliere en institutionele klanten op het gebied van pensioenen, levensverzekeringen en beleggingen. Insurance Asia/Pacific Is actief op het gebied van levensverzekeringen, vermogensvorming en vermogensbeheer voor particuliere en institutionele klanten. ING staat hier, gemeten naar nieuwe omzet, op de tweede plaats als internationale levensverzekeraar en is actief in zeven landen. Gebaseerd op beheerd vermogen bezetten wij als vermogensbeheerder de vierde plaats en zijn we in 13 markten actief. Ons distributienetwerk van eigen adviseurs en financieel adviseurs wordt aangevuld met alternatieve kanalen waaronder tussenpersonen, verkoop via de werkgever, direct marketing en onlinedistributie. Auditcommissie Jackson Tai, voorzitter Tineke Bahlmann Henk Breukink Piet Hoogendoorn Godfried van der Lugt Jeroen van der Veer Risicocommissie Peter Elverding, voorzitter Tineke Bahlmann Claus Dieter Hoffmann Piet Klaver Godfried van der Lugt Remuneratiecommissie Jeroen van der Veer, voorzitter Peter Elverding Piet Klaver Joan Spero Karel Vuursteen Lodewijk de Waal Nominatiecommissie Peter Elverding, voorzitter Piet Klaver Joan Spero Jeroen van der Veer Karel Vuursteen Lodewijk de Waal Corporate-Governance-commissie Peter Elverding, voorzitter Henk Breukink Claus Dieter Hoffmann Harish Manwani Aman Mehta Lodewijk de Waal * Meer informatie over de leden van de Raad van Bestuur en over de leden van de Raad van Commissarissen vindt u op pagina en ING Groep Jaarverslag

8 1.1 Ons profiel Bericht van de voorzitter Vormgeven aan onze toekomst We willen een bedrijf zijn dat maatschappelijke verantwoordelijkheden serieus neemt, klanten gemak biedt, medewerkers motiveert en voorspelbaar is voor aandeelhouders. Jan Hommen, voorzitter Raad van Bestuur Beste belanghebbende, Aanpassing van ons bedrijf aan het veranderde financiële landschap vroeg om krachtige maatregelen en ingrijpende beslissingen. Onze eerste prioriteit in 2009 was onze financiële positie ver sterken en het bedrijf door de crisis loodsen. We hebben het Back-to-Basics-programma geïntroduceerd en onszelf daarbij hoge doelen gesteld, die we in de loop van het jaar nog weer opwaarts hebben bijgesteld. We hebben onze balans met 18% verkort (doel was 10%), onze bedrijfslasten met EUR 1,5 miljard teruggebracht (doel was EUR 1 miljard) en ING op onderliggende basis weer winstgevend gemaakt was een uitdagend jaar voor de financiële markten en voor ING. We zijn dan ook in het bijzonder onze klanten dankbaar voor hun niet-aflatende loyaliteit, omdat hun vertrouwen de basis van onze bedrijfsvoering vormt. Het afgelopen jaar hebben we onze portefeuille herzien met als doel om een bedrijf te vormen met minder, maar wel sterkere bedrijfsonderdelen en met een grotere onderlinge samenhang. In 2009 werden verschillende desinvesteringen aangekondigd waarvan de opbrengsten zijn of zullen worden gebruikt om de vermogenspositie van ING te versterken. De goede vooruitgang die met ons desinvesteringsprogramma is geboekt, laat zien dat de strategische hervormingen op het juiste moment zijn ingevoerd. Desinvesteringen zijn uitsluitend tegen aantrekkelijke voorwaarden uitgevoerd, wat illustreert dat we dit proces zorgvuldig en weloverwogen uitvoeren en ook een bewijs is van de waarde die in ons bedrijf aanwezig is. Een van de belangrijkste doelstellingen van Back to Basics was de complexiteit van de Groep te verminderen. Op 1 juni 2009 is een operationele splitsing in het bestuur van de Groep doorgevoerd, met een apart Bestuur Bank en een apart Bestuur Verzekeringen. Tegelijkertijd is de Raad van Bestuur teruggebracht tot drie personen: de chief executive officer, de chief financial officer en de chief risk officer. Binnen de hele Groep is het bestuursmodel aangepast aan onze strategie, hetgeen gepaard is gegaan met een grondige beoordeling van de bedrijfsprestaties, aanscherping van verantwoordelijkheden en het aanbrengen van meer focus. Back to Basics heeft uiteindelijk geresulteerd in het besluit tot volledige scheiding van onze bankactiviteiten en onze verzekeringsen vermogensbeheeractiviteiten. De behoefte aan eenvoud, in combinatie met de negatieve invloed van de financiële crisis op ING, woog zwaarder dan de voordelen van het bancassurancemodel. Op 25 november 2009 hebben onze aandeelhouders het besluit tot deze splitsing goedgekeurd. Tijdens diezelfde vergadering gaven onze aandeelhouders tevens hun goedkeuring aan een claimemissie van EUR 7,5 miljard. Deze claimemissie is 21 december 2009 met succes afgerond. Hierdoor kon ING de helft van de in 2008 van de Nederlandse 6 ING Groep Jaarverslag 2009

9 Staat ontvangen middelen terugbetalen (plus de opgebouwde rente van EUR 259 miljoen en een premie van EUR 346 miljoen) en tegelijkertijd de vermogenspositie verder versterken. De terugbetaling van de resterende som zal plaatsvinden uit eigen middelen. De splitsing van ons bedrijf is onderdeel van het herstructureringsplan dat wij met de Europese Commissie (EC) zijn overeengekomen om met terugwerkende kracht haar goedkeuring voor de staatssteun te verkrijgen. Dit plan behelst een groot aantal nieuwe maatregelen bovenop de reorganisatie die wij binnen het Back-to- Basics-programma al hadden geïnitieerd. We hebben deze ingrijpende voorwaarden geaccepteerd, ervan uitgaande dat de EC alle door de overheid gesteunde financiële instellingen gelijk zou behandelen en zou zorgdragen voor waarborging van de gelijke concurrentieverhoudingen binnen de interne Europese markt. Echter, op basis van de bekendmaking van de herstructureringsovereenkomsten die de EC heeft afgesloten met andere door de overheid gesteunde financiële instellingen, maken wij ons zorgen dat de gelijke concurrentieverhoudingen binnen de interne Europese markt in het geding zijn. Daarom zullen we de evenredigheid van het besluit voorleggen aan de rechter, vooral voor wat betreft de restrictie inzake prijsleiderschap in bepaalde markten, evenals de manier waarop de EC de omvang van de staatssteun aan ING heeft berekend. We denken dat het in het belang is van al onze belang-hebbenden om gebruik te maken van de mogelijkheden die de wet ons biedt om het Europese Hof te laten oordelen over deze elementen in het besluit van de Europese Commissie. Vooruitkijkend zien wij een veelbelovende toekomst voor al onze bedrijfsonderdelen. We zijn ervan overtuigd dat de onderliggende basis van de bank, het verzekeringsbedrijf en de vermogensbeheeractiviteiten goed is. De bank heeft in West-Europa een sterke positie op de particuliere en zakelijke markt, is de grootste internetbank ter wereld en heeft groeiende marktkansen in Centraal- en Oost-Europa en een aantal Aziatische landen. Het verzekeringsbedrijf is een van de grootste ter wereld, is in de volwassen markten in de VS en Nederland een specialist op het gebied van levensverzekeringen en pensioenen, en heeft sterke posities in de opkomende markten van Centraal- en Oost-Europa, Azië en Latijns-Amerika. In 2010 zullen we onze operationele en commerciële prestaties verder proberen te verbeteren, de bank- en verzekeringsactiviteiten ontvlechten en bepalen wat de beste manier is om onze verzekerings- en vermogensbeheeractiviteiten te desinvesteren. Wij zullen dit proces met de grootst mogelijke zorg aanpakken en al het mogelijke doen om de splitsing ordelijk en evenwichtig te laten verlopen, rekening houdend met alle belanghebbenden. Met Back to Basics is de traditionele rol van financiële instellingen, tegoeden aantrekken en weer uitzetten in de economie door middel van leningen aan consumenten en bedrijven, bij ING weer voorop komen te staan in de dagelijkse praktijk. Klanten vragen om eenvoudiger producten. Dit vereist een grotere transparantie in de activiteiten van banken en verzekeringsbedrijven, vooral waar het gaat om risicospreiding en productdefinitie. Financiële instellingen hebben een verantwoordelijkheid voor financiële educatie en het verstrekken van informatie over de eigenschappen van hun producten aan hun klanten, zodat die goed gefundeerd kunnen beslissen over hun financiële toekomst. Klanten helpen meer inzicht te krijgen in hun financiën vormt een belangrijk onderdeel van onze Business Principles en veel van de initiatieven die wij op dit punt hebben genomen, komen in dit jaarverslag aan de orde. We willen een bedrijf zijn dat maatschappelijke verantwoordelijkheden serieus neemt, klanten gemak biedt, medewerkers motiveert en voorspelbaar is voor aandeelhouders. Tineke Bahlmann, Jeroen van der Veer en Lodewijk de Waal traden in 2009 toe tot de Raad van Commissarissen. Nadat de aandeelhouders mij in april 2009 hadden benoemd tot lid van de Raad van Bestuur nam Peter Elverding mijn rol van voorzitter van de Raad van Commissarissen over. In 2010 zullen Karel Vuursteen, Piet Hoogendoorn en Harish Manwani de Raad van Commissarissen verlaten. Namens mijn collega s in de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen wil ik mijn dankbaarheid en waardering uitspreken voor de bijdrage die zij hebben geleverd aan ING. In april 2009 kwam Patrick Flynn naar ING in de positie van CFO. Dick Harryvan en Jacques de Vaucleroy besloten ING te verlaten. Ik wil Dick graag bedanken voor de drie decennia waarin hij uiterst toegewijd was aan ING, en Jacques voor de belangrijke bijdrage die hij 23 jaar lang aan ING heeft geleverd en 2009 waren moeilijke jaren waarin onze trots een knauw heeft gekregen. De medewerkers van ING verdienen een groot compliment voor de manier waarop zij met alle noodzakelijke veranderingen zijn omgegaan. Hun betrokkenheid en toewijding zullen ons in 2010 weer stimuleren door te gaan. Namens de Raad van Bestuur en de Besturen Bank en Verzekeringen wil ik hen ten zeerste bedanken voor hun steun, betrokkenheid en toewijding. Op onderliggende basis heeft ING weer winst geboekt. Onze bedrijfsprestaties zijn structureel verbeterd en tegelijkertijd zijn de risico s verminderd en is onze balans verkort. Onze bedrijven hebben zich aangepast aan de nieuwe economische realiteit en zelfs onder deze moeilijke omstandigheden hebben we goede vooruitgang geboekt met het verbeteren van onze onderliggende resultaten. Kijkend naar de toekomst zal onze aandacht gericht zijn op het creëren van sterke en onafhankelijke bank- en verzekerings be drijven wordt een overgangsjaar, waarin we toewerken naar de operationele scheiding van deze bedrijven en ze voorbereiden op een onafhankelijke toekomst. Jan Hommen voorzitter Raad van Bestuur ING Groep Jaarverslag

10 1.1 Ons profiel Het aandeel ING reserverings- en dividendbeleid Het reserverings- en dividendbeleid van ING Groep wordt bepaald door enerzijds de behoefte aan interne financiering en groeimogelijkheden, en anderzijds de dividendverwachtingen van kapitaalverstrekkers. Bij de interne financieringsbehoefte spelen onder andere de wettelijke solvabiliteitseisen en kapitaalratio s een rol. Het is voor ING Groep van fundamenteel belang om aan deze eisen te voldoen. Even belangrijk voor ING Groep zijn de krediet be oor delingen, die rechtstreeks van invloed zijn op de financieringskosten en dus op de winstgevendheid. Beleggers verwachten van hun kant een dividend dat recht doet aan de behaalde financiële resultaten en dat bovendien een zekere mate van voorspelbaarheid heeft. Het beleid van ING is om dividend uit te keren, gekoppeld aan de ontwikkeling van de onderliggende winst op lange termijn. Dividend zal alleen worden voorgesteld indien de Raad van Bestuur dat gepast acht, waarbij rekening wordt gehouden met de dan geldende financiële omstandigheden en vooruitzichten op langere termijn. Gezien het onzekere financiële klimaat zal ING over 2009 geen dividend uitkeren. Wanneer dividend wordt uitgekeerd zal ook de coupon op de kernkapitaaleffecten moeten worden betaald, afhankelijk van goedkeuring door de Nederlandsche Bank. KERNKAPITAALEFFECTEN In oktober 2008 heeft ING gebruik gemaakt van de eerder door de Nederlandse Staat ter beschikking gestelde kapitaalversterkingsfaciliteit. Dit gebeurde door het uitgeven van kernkapitaaleffecten (core Tier 1 securities) aan de Nederlandse Staat voor een bedrag van EUR 10 miljard, met een coupon van 8,5%. Deze kapitaalinjectie heeft de vermogenspositie van ING aanzienlijk versterkt. Deze effecten zijn balanstechnisch gelijkgesteld aan gewone aandelen. In samenhang met het herstructureringsplan dat met de Europese Commissie is overeengekomen, heeft ING overeenstemming bereikt met de Nederlandse Staat over terugbetaling van de helft van de in 2008 uitgegeven kernkapitaaleffecten, plus de opgebouwde rente. ING heeft van de gelegenheid gebruik gemaakt om in december 2009 EUR 5 miljard aan kern kapitaaleffecten terug te kopen. Dit is gefinancierd uit de succesvol afgeronde claimemissie van EUR 7,5 miljard. Zie voor meer informatie over de transacties met de Nederlandse Staat en de claimemissie het hoofdstuk ING en het financiële klimaat op pagina 10. BEURSNOTERINGEN Certificaten van gewone aandelen ING Groep zijn genoteerd aan de effectenbeurzen van Amsterdam, Brussel en New York (NYSE). Opties op (certificaten van) gewone aandelen ING Groep worden verhandeld op de NYSE Euronext Amsterdam Derivative Markets en op de Chicago Board Options Exchange. AANDEELHOUDERS EN CERTIFICAATHOUDERS MET MINIMAAL EEN 5%-BELANG Voor zover bekend, waren er op 31 december 2009 geen certificaathouders of aandeelhouders die op grond van de Wet melding zeggenschap hebben gerapporteerd een (potentieel) belang van 5% of meer te hebben, anders dan de Stichting ING Aandelen en de Stichting Continuïteit ING. Maatschappelijk en geplaatst kapitaal Ultimo 2009 Ultimo 2008 in miljoenen euro s Gewone aandelen maatschappelijk geplaatst Cumulatief preferente aandelen maatschappelijk geplaatst Aantal geplaatste en uitstaande aandelen Ultimo 2009 Ultimo 2008 in miljoenen (Certificaten van) gewone aandelen van nominaal EUR 0, , ,1 (Certificaten van) gewone aandelen gehouden door ING Groep of dochters 47,1 36,5 Aantal uitstaande (certificaten van) gewone aandelen 3.784, ,6 Koersen certificaten van gewone aandelen* NYSE Euronext in euro s Hoogste beurskoers 9,64 26,21 34,69 Laagste beurskoers 1,92 5,33 24,38 Koers ultimo 6,90 7,33 26,75 Koers/winstverhouding** n.v.t.*** n.v.t.*** 6,2 *** De 2009-koersen zijn aangepast voor toename aantal aandelen ten gevolge van de claimemissie, terwijl de koersen over 2007 en 2008 niet zijn aangepast. *** Gebaseerd op de beurskoers ultimo december en de nettowinst per gewoon aandeel over het boekjaar. *** Niet van toepassing. Dividendhistorie in euro s Interim-dividend 0,74 0,66 Slotdividend 0,82 Totaal 0,74 1,48 Geografische spreiding ING-aandelen* in procenten Nederland 34 Verenigde Staten 24 Verenigd Koninkrijk 17 Luxemburg 9 België 6 Zwitserland 5 Overig 5 Totaal 100 * Cijfers 2009, gebaseerd op informatie van verschillende grote depotbanken. 8 ING Groep Jaarverslag 2009

11 INVESTOR RELATIONS Om op de hoogte te blijven van de persberichten en ander ING-nieuws kunt u zich via de Investor Relations-pagina op opgeven voor de service. Beleggers en financieel analisten kunnen contact opnemen met: ING Groep Investor Relations (IH ) Postbus AV Amsterdam Telefoon: Fax: investor.relations@ing.com BELANGRIJKE DATA IN 2010* Jaarlijkse Algemene Vergadering dinsdag 27 april 2010 Publicatie cijfers eerste kwartaal 2010 woensdag 12 mei 2010, 7.30 uur Publicatie cijfers tweede kwartaal 2010 woensdag 11 augustus 2010, 7.30 uur Publicatie cijfers derde kwartaal 2010 woensdag 10 november 2010, 7.30 uur * Alle data zijn onder voorbehoud. Belangrijkste kredietbeoordelingen van ING* Standard & Poor s Moody s Fitch ING GROEP** A A1 A ING BANK kortlopend A-1 P-1 F1+ langlopend A+ Aa3 A+ financiële kracht C+ ING VERZEKERINGEN kortlopend A-2 P-2 langlopend A Baa1 A * Nog van kracht op 15 maart 2010, de publicatiedatum van dit verslag. ** Alle kredietbeoordelingen m.b.t. ING Groep hebben een stable outlook. Bovenstaande tabel geeft de kredietbeoordelingen voor ING voor de lange termijn weer. Deze zijn uitsluitend gebaseerd op inzichten van de kredietbeoordelaars zelf op het moment dat de beoordeling werd toegekend. Nadere informatie over het belang van een beoordeling kan slechts worden verkregen bij de kredietbeoordelaar. Een effectenbeoordeling is geen aanbeveling om effecten te kopen, verkopen of aan te houden en alle beoordelingen moeten onafhankelijk van elkaar worden afgewogen. Er is geen garantie dat een bepaalde kredietbeoordeling gedurende een bepaalde periode van kracht blijft en een kredietbeoordeling kan op ieder moment worden verlaagd, opgeschort of ingetrokken door de kredietbeoordelaar wanneer de omstandigheden dit naar het oordeel van de kredietbeoordelaar rechtvaardigen. ING is niet verantwoordelijk voor de nauwkeurigheid of betrouwbaarheid van de beoordelingen. Koersverloop over vierjaarsperiode certificaten van gewone aandelen ING index 1 januari 2006 = /06 04/06 07/06 10/06 01/07 04/07 07/07 10/07 01/08 04/08 07/08 10/08 01/09 04/09 07/09 10/09 01/10 ING MSCI World Banks MSCI World Insurance ING Groep Jaarverslag

12 1.2 Verslag van de Raad van Bestuur ING en het financiële klimaat Back to Basics Kernpunten > Wereldwijd economisch herstel na sterke teruggang > Transacties met de Nederlandse Staat in turbulente marktomstandigheden > Verminderde complexiteit en scherpere focus door Back-to-Basics-programma > Goedkeuring herstructureringsplan door Europese Commissie > Eerste terugbetaling aan de Nederlandse Staat na claimemissie Na de ongekende schokgolf die in 2008 over de financiële markten kwam, hebben we transacties geïnitieerd met de Nederlandse Staat om ons kapitaal te versterken en onze risicoblootstelling te verminderen. Ook hebben we onze strategische koers herzien. Al vanaf het begin was duidelijk dat 2009 een zwaar jaar zou worden voor ING. Het hele jaar bleven de marktomstandigheden moeilijk, maar in de tweede helft van 2009 kwamen de eerste tekenen van herstel. De eerste prioriteiten van ING waren herstel van stabiliteit, geloofwaardigheid en vertrouwen. Deze brachten ons ertoe Back to Basics te introduceren, een programma bestaande uit maatregelen voor kostenverlaging, terugdringing van het risico en verkorting van de balans, met als doel om meer nadruk te leggen op de essentie van financiële dienstverlening en meer samenhang te creëren tussen de activiteiten. We hebben de bestuursstructuur vereenvoudigd door binnen de Groep de bank en het verzekeringsbedrijf operationeel van elkaar te scheiden en we hebben onze portefeuille tegen het licht gehouden. Dit heeft geleid tot een aantal desinvesteringen. Intussen realiseerden we een omslag in ons commerciële resultaat. Bovenal is 2009 het jaar waarin we de meest ingrijpende beslissingen in de geschiedenis van ons bedrijf hebben moeten nemen. Ten eerste hebben we een duidelijke koers gezet voor de toekomst door aan te kondigen dat we het bank- en het verzekeringsbedrijf volledig van elkaar gaan scheiden. Daarnaast sloten we een overeenkomst met de Nederlandse Staat voor vervroegde terugbetaling van 50% van het in oktober 2008 verstrekte kapitaal. TEKENEN VAN HERSTEL VOOR WERELDECONOMIE Sinds september 2008, vooral na de val van Lehman Brothers, verslechterden de marktomstandigheden in hoog tempo. Als gevolg van de financiële crisis waren de macro-economische vooruitzichten begin 2009 zeer somber. De sterke economische teruggang resulteerde in een scherpe daling van de wereldhandel, vermogenswaarden en industriële productie, en in een verminderde beschikbaarheid van krediet. Hierdoor leek zelfs een herhaling van de Grote Depressie mogelijk. In tegenstelling tot de jaren dertig kwamen de beleidsmakers echter snel in actie door zowel forse economische stimuleringsmaatregelen als monetaire verruiming toe te passen. Overheden namen buitengewone maatregelen ter versterking van financiële instellingen en stabilisering van het financiële systeem. Een toenemend aantal landen vertoonde daardoor in de tweede helft van het jaar positieve economische groei. De wereldhandel lijkt krachtig te zijn aangetrokken en in veel landen zien we dat de stijging van de werkloosheid een minder ongunstige invloed heeft op de economie dan verwacht. Toch blijft het herstel van de wereldeconomie kwetsbaar. Bedrijven hebben ondanks de de aantrekkende consumptieve en investeringsvraag vooral voorraden opgebouwd. Daarnaast zijn overheidsfinanciën uit balans geraakt als gevolg van de markt-interventies die gericht waren op het opvangen van de crisis. Voor 2010 en 2011 wordt door ons Economisch Bureau voorspeld dat de wereldeconomie weer zal aantrekken, maar in een lager tempo dan voor de crisis. Ondanks de negatieve invloed van de financiële crisis op het economisch klimaat en bijgevolg op de groeiperspectieven van de financiële sector, biedt deze ook nieuwe kansen voor financiële 10 ING Groep Jaarverslag 2009

13 instellingen. De aanzienlijke daling van de vermogenswaarden heeft de behoefte van de consument aan vermogensopbouw versterkt en hem bewuster gemaakt van het belang van de bescherming van zijn financiële positie. TRANSACTIES MET NEDERLANDSE STAAT Door de snel verslechterende omstandigheden na de zomer van 2008 groeide internationaal de overtuiging dat de kapitaaleisen van financiële instellingen moesten worden opgeschroefd. Om in dit moeilijke marktklimaat een sterke buffer te creëren, besloot ING in oktober 2008 haar vermogenspositie te versterken door voor EUR 10 miljard aan kernkapitaaleffecten uit te geven aan de Nederlandse Staat. Als onderdeel van deze transactie verwierf ING het recht om deze effecten te allen tijde geheel of gedeeltelijk terug te kopen tegen 150% van de uitgifteprijs. Daarnaast verwierven we het recht deze effecten vanaf drie jaar na de uitgifte geheel of gedeeltelijk één op één om te zetten naar (certificaten van) gewone aandelen. In dat geval zou de Nederlandse Staat kunnen opteren voor terugbetaling van de effecten tegen EUR 10 per stuk, in contanten. De coupon op de kernkapitaaleffecten zou alleen betaalbaar worden gesteld indien een interim- of slotdividend zou worden uitgekeerd op gewone aandelen over het boekjaar voorafgaand aan de coupondatum. Deze transactie stelde ING in staat om haar vermogenspositie aanzienlijk te versterken. In het vierde kwartaal van 2008 trad een verdere verslechtering van de marktomstandigheden op, die resulteerde in het slechtste kwartaal voor de aandelen- en kredietmarkten in meer dan 50 jaar. De koersen voor RMBS (residential mortgage-backed securities: door woninghypotheken gedekte vermogenstitels), inclusief de als Alt-A gekwalificeerde RMBS), CDO s (collateralised debt obligations, oftewel door schuldpapier gedekte vermogenstitels) en CLO s (collateralised loan obligations, oftewel door kredietportefeuilles gedekte vermogenstitels) daalden scherp onder invloed van de opdroging van de liquiditeit. Dit had meer invloed op het resultaat en eigen vermogen dan verwacht, vooral door de Alt-A-RMBSportefeuille. Daarom sloot ING een overeenkomst met de Nederlandse Staat voor een steunfaciliteit voor illiquide activa, waarmee 80% van haar Alt-A-RMBS-portefeuille kon worden afgedekt. Als onderdeel van deze steunfaciliteit werd het volledige risico van 80% van onze Alt-A-RMBS-portefeuille van circa EUR 30 miljard bij ING Direct USA en ING Insurance Americas overgedragen aan de Nederlandse Staat. Sindsdien valt 80% van het eventuele rendement op deze portefeuille toe aan de Nederlandse Staat. De risico-overdracht vond plaats tegen een korting van 10% op de nominale waarde. In ruil hiervoor moest de Nederlandse Staat ING rente en aflossing betalen op twee overheidsvorderingen. Voor de eerste vordering gold in eerste instantie een rente van 3,5%, voor de tweede een rente van Libor + 50 basispunten (deze tarieven zijn na onderhandelingen met de Europese Commissie herzien, waarover later meer). ING is voor 100% de juridische eigenaar van deze effecten gebleven, doch thans met een risico van 20% op het resultaat van de portefeuille. Als gevolg van de hierdoor verminderde volatiliteit in het eigen vermogen, heeft de transactie geresulteerd in een aanzienlijke versterking van de vermogenspositie en balans. Door de daling van de negatieve herwaarderingsreserve had de transactie tevens een positief effect op het eigen vermogen van EUR 5 miljard. BACK TO BASICS Eerste fase In april 2009 introduceerden we ons Back-to-Basics-programma: een strategisch veranderingsprogramma gericht op het herstellen van de stabiliteit en geloofwaardigheid van ING en het terugwinnen van het vertrouwen in de onderneming, met als uiteindelijk doel aanscherping van de focus en grotere samenhang tussen de activiteiten te realiseren. Allereerst is een aantal maatregelen genomen om de financiële positie te versterken door middel van kostenbeheersing, terugdringing van het (vermogens)risico en verkorting van de balans. Dit is gerealiseerd door een aantal activa af te stoten en eigen vermogen vast te houden. Deze eerste fase is in de loop van 2009 afgerond en heeft alle gestelde doelen overtroffen. De bedrijfslasten zijn met EUR 1,5 miljard gedaald ten opzichte van de oorspronkelijke doelstelling van EUR 1 miljard, alsook ten opzichte van de naar boven bijgestelde doelstelling van EUR 1,3 miljard op vergelijkbare basis. Ongeveer EUR 1,2 miljard hiervan bestaat uit structurele en EUR 0,3 miljoen uit eenmalige besparingen. De uitgaven zijn gecorrigeerd voor overnames en desinvesteringen, evenals voor bijzondere waardeverminderingen op vastgoedprojecten en de bijdrage van ING aan het depositogarantiestelsel voor DSB Bank. Het aantal medewerkers is in totaal met afgenomen, onder andere door desinvesteringen. Dit aantal ligt beduidend hoger dan de aanvankelijk voorziene inkrimping met fte s. De maatregelen voor risicoverlaging hebben effect gesorteerd, ook in het vierde kwartaal. ING Direct heeft EUR 0,8 miljard van de prime-rmbsportefeuille verkocht, wat heeft geleid tot een verlies van EUR 83 miljoen, maar tevens tot een vrijval van EUR 7 miljard aan risicogewogen activa. Ook de gerealiseerde balansverkorting is hoger dan onze doelstelling. Deze is uitgekomen op EUR 194 miljard, oftewel 18,0%, ten opzichte van ultimo september 2008, toen het verkorten van de balans van start ging. Vervolgens hebben we een herziening aangekondigd van onze portefeuille gericht op vereenvoudiging van de Groep, verbetering van onze strategische focus en het aanbrengen van meer samenhang in onze activiteiten. We besloten tot een operationele splitsing van het bestuur van onze bedrijven in één bank met een geïntegreerde balans en een verzekeringsbedrijf/vermogensbeheerder onder de paraplu van de Groep. Tevens kwam aan het licht dat een aantal kleinere bedrijven binnen ING Groep een disproportioneel beslag legde op kapitaal, terwijl een duidelijk uitzicht op een marktleiderschapspositie ontbrak. We hebben daarom een aantal keuzes in de portefeuille gemaakt, gebaseerd op marktleiderschap, vermogensbeslag, rendement op kapitaal, financieringsbehoefte, bijdrage aan de winst en samenhang binnen de Groep. We hebben besloten ons zowel geografisch als commercieel te concentreren op markten waarin onze posities het sterkst zijn. Hiertoe is in 2009 een aantal grote desinvesteringen gerealiseerd. Deze betroffen onder meer onze lijfrenteactiviteiten in Argentinië, ING Canada, onze levensverzekerings- en vermogensbeheerbedrijven in Australië en Nieuw-Zeeland, Private Banking in Zwitserland en Azië, ING Reinsurance VS, drie onafhankelijke effectenmakelaars in de VS, en onze lijfrente- en hypotheek- ING Groep Jaarverslag

14 1.2 Verslag van de Raad van Bestuur ING en het financiële klimaat (vervolg) activiteiten in Chili. Deze desinvesteringen hebben EUR 3,8 miljard opgebracht, waardoor EUR 2,7 miljard aan kapitaal is vrijgekomen. In juli kondigden we de samenvoeging aan van Nationale- Nederlanden, RVS en ING Verzekeren Retail (voorheen Postbank Verzekeren) tot één klantgerichte organisatie in Nederland onder de merknaam Nationale-Nederlanden. Het nieuwe verzekeringsbedrijf zal zich richten op particuliere klanten, het mkb en grote zakelijke klanten. Ondertussen hebben we een omslag weten te realiseren in onze commerciële resultaten. Terwijl de eerste fase van het Back-to- Basics-programma werd uitgevoerd en de strategie werd herzien, werkten we ook nauw samen met de Nederlandse autoriteiten en de Europese Commissie (EC) aan het opstellen van maatregelen ter verkrijging van goedkeuring van de EC van de door de Nederlandse Staat aan ING verleende steun. Dit proces is in de tweede helft van 2009 afgerond. Herstructureringsplan ingediend bij Europese Commissie Bedrijven die staatssteun ontvangen moeten volgens Europese regelgeving aantonen dat ze ook op de lange termijn levensvatbaar zijn en maatregelen nemen om oneerlijke concurrentie te voorkomen. Als gevolg hiervan moest ING ten tijde van de implementatie van de eerste fasen van het Back-to-Basicsprogramma ook een herstructureringsplan indienen bij de EC. We moesten een plan ontwikkelen dat ons niet alleen in staat zou stellen om de Nederlandse Staat terug te betalen en aan de eisen van de EC te voldoen, maar ook om de focus weer te verleggen naar onze activiteiten en klanten. Dat was een grote uitdaging, vooral omdat de relevante richtlijnen van de EC pas in juli 2009 werden gepubliceerd, dus na de datum waarop ING de transacties met de Nederlandse Staat heeft afgesloten. Onze onderhandelingen met de EC zijn in oktober 2009 afgerond. Op 18 november gaf de EC formele goedkeuring aan het inge diende herstructureringsplan. De EC gaf daarbij tevens finale toe stemming voor de uitgifte van kernkapitaaleffecten aan de Nederlandse Staat en voor de steunfaciliteit voor illiquide activa. Tijdens een Buitengewone Vergadering van Aandeelhouders op 25 november 2009 werd zowel de strategiewijziging als de voorgestelde claimemissie van EUR 7,5 miljard voor vervroegde terugbetaling aan de Nederlandse Staat goedgekeurd. De strategische gevolgen van het herstructureringsplan worden hieronder nader uitgelegd. Een belangrijke doelstelling van het Back-to-Basics-programma was vermindering van de complexiteit van ING door de bank en het verzekeringsbedrijf apart onder de paraplu van de Groep te laten functioneren. De onderhandelingen met de EC over het her structureringsplan hebben dit proces in een stroomversnelling gebracht en ons ertoe gebracht om te kiezen voor een volledige splitsing van het bank- en verzekeringsbedrijf en derhalve voor eliminatie van de dubbele hefboomwerking. De achtergronden en doelstellingen van deze strategische verandering worden nader uitgelegd in het hoofdstuk Strategie (pagina 15). ING heeft een aantal concessies moeten doen om goedkeuring van de EC te krijgen voor de steun van de Nederlandse Staat. Eén daarvan is de desinvestering van ING Direct USA, die naar verwachting een aantal jaren in beslag zal nemen en voor eind 2013 zal worden afgerond. Ondertussen zullen we ervoor zorgen dat de waarde van dit bedrijfsonderdeel blijft groeien en dat we blijven investeren in een uitstekende dienstverlening aan de klant. We beschouwen ING Direct als een zeer sterk bedrijfsonderdeel en de Amerikaanse markt biedt ruimte voor groei. De concessie ten aanzien van ING Direct USA heeft geen invloed op ING Direct in andere landen. We zijn ervan overtuigd dat ING Direct een grote bijdrage zal blijven leveren aan onze groei. Haar eenvoudige, transparante producten en optimale efficiëntie zijn belangrijke elementen in onze bankstrategie. Een ander onderdeel van het herstructureringsplan is het opzetten van een nieuw bedrijf in de Nederlandse retailmarkt door de bankactiviteiten van Interadvies (inclusief WestlandUtrecht en de hypotheekactiviteiten van Nationale-Nederlanden) samen te voegen met de bestaande consumptieve kredietportefeuille van ING Retail. Dit nieuwe bedrijf zal vervolgens in zijn geheel worden gedesinvesteerd. Het nieuwe bedrijf zal dan de op vier na grootste financiële instelling in Nederland zijn. Het bedrijf is winstgevend en heeft momenteel een balanstotaal van EUR 37 miljard met ongeveer hypotheekcontracten, consumptiefkredietcontracten, spaarrekeningen en effecten rekeningen. De hypotheekportefeuille heeft een waarde van ongeveer EUR 34 miljard en een marktaandeel van zo n 6%. Voorts zal ING voor bepaalde bankproducten in de particuliere en mkb-markten in de Europese Unie moeten afzien van prijsleiderschap. Ook zal ING geen financiële instellingen overnemen indien de terugbetaling van de kernkapitaaleffecten daardoor zou worden vertraagd. Deze beperkingen gelden voor een periode van drie jaar of totdat de kernkapitaaleffecten volledig aan de Nederlandse Staat zijn terugbetaald. ING heeft haar herstructureringsplan uitsluitend bij de EC ingediend op voorwaarde dat deze zou garanderen dat alle financiële instellingen die staatssteun hebben ontvangen gelijk worden behandeld en dat de concurrentieverhoudingen in de interne Europese markt worden gewaarborgd. In januari 2010 tekende ING bij het Europese Hof van Justitie beroep aan tegen bepaalde onderdelen van de beschikking van de EC van 18 november Het eerste onderdeel betreft de overeenkomst tussen ING en de Nederlandse Staat aangaande een verlaging van de terugbetalings premie voor de eerste EUR 5 miljard van de kernkapitaal effecten. De overeenkomst met de Staat bood ING de mogelijkheid tot vervroegde terugkoop tegen een aantrekkelijk rendement. De EC beschouwt de daaruit voortvloeiende verlaging als additionele staatssteun ten bedrage van ongeveer EUR 2 miljard. ING en de Nederlandse Staat vechten dit onderdeel van de EC-beschikking aan bij het Europese Hof omdat dit de onderhandelingen over het terugbetalen van de resterende kernkapitaaleffecten zou kunnen belemmeren. ING wil ook een uitspraak van het Hof over de door de EC vereiste beperkingen rond prijsleiderschap en de proportionaliteit van de herstructureringsmaatregelen. ING wil gebruikmaken van de wettelijke mogelijkheden voor toetsing van deze elementen van de beschikking van de EC door het Europese Hof van Justitie en is ervan overtuigd dat zij hiermee in het belang van alle belanghebbenden handelt. Het beroep doet niets af aan de uitvoering van het herstructureringsplan zoals aangekondigd op 26 oktober ING staat volledig achter het strategische besluit tot opsplitsing van het bank- en 12 ING Groep Jaarverslag 2009

15 verzekeringsbedrijf en de daarop volgende desinvestering van het verzekeringsbedrijf. Deze processen liggen op schema en worden volgens planning uitgevoerd. De herstructureringsmaatregelen, inclusief de maatregelen van het Back-to-Basics-programma, resulteren naar verwachting in een pro-formaverkorting van de balans van ongeveer EUR 600 miljard in 2013, ongeveer 45% van het balanstotaal op 30 september Dit zal worden gerealiseerd door de hierboven genoemde desinvesteringen en een verdere schuldafbouw op de bankbalans. Inclusief de geschatte autonome groei zal het balanstotaal ultimo 2013 naar verwachting 30% lager zijn dan op 30 september De opbrengst uit de desinvestering van de verzekeringsactiviteiten zal worden gebruikt voor opheffen van de dubbele hefboomwerking en voor verdere terugbetaling aan de Staat. CLAIMEMISSIE EN OVERIGE AFSPRAKEN MET DE STAAT In lijn met het herstructureringsplan voor de EC hebben we ook overeenstemming bereikt met de Nederlandse Staat over aanpassing van de voorwaarden voor vervroegde terugbetaling van de kernkapitaaleffecten. Deze worden hierdoor vergelijkbaar met die voor andere Nederlandse financiële instellingen. We hebben daarbij gebruik gemaakt van de mogelijkheid tot vervroegde terugbetaling door uiterlijk ultimo januari 2010 de helft van de kernkapitaaleffecten terug te kopen. Hierdoor is ING in staat geweest om EUR 5 miljard van de kernkapitaaleffecten terug te kopen tegen de uitgiftekoers (EUR 10 per stuk). De totale terugbetaling bedroeg daarmee EUR miljoen, bestaande uit de terugbetaling van EUR 5 miljard plus de tussen 12 mei 2009 en 20 december 2009 opgebouwde coupon van EUR 259 miljoen en een premie van EUR 346 miljoen. Ter wille van de goedkeuring van de EC voor ons herstructureringsplan zullen we aanvullende betalingen doen aan de Nederlandse Staat voor de steunfaciliteit voor illiquide activa. Deze komen overeen met een korting van 50 basispunten op de rentevergoeding die ING maandelijks ontvangt en een toeslag van 82,6 basispunten op de garantievergoeding die ING jaarlijks betaalt. Deze jaarlijkse extra betalingen hebben een nettovermogenswaarde van in totaal EUR 1,3 miljard. Dit is in het vierde kwartaal van 2009 als eenmalige last voor belastingen afgeboekt. Conform de overeenkomst blijft de in januari 2009 aangekondigde steunfaciliteit inclusief de verrekenprijs van de effecten van 90%, gehandhaafd. Om de terugbetaling van de kernkapitaaleffecten te financieren en de invloed op het kapitaal van de additionele betalingen voor Resultaat ING 2009* Groep Bank Verzekeringen In miljoenen euro s Onderliggend resultaat voor belastingen. exclusief marktinvloeden. risicokosten en gewijzigde aannames variabele lijfrentes Subprime-RMBS Alt-A-RMBS Prime-RMBS Overige ABS CDO/CLO s CMBS Monoliners Overig schuldpapier Bijzondere waardeverminderingen / reële waarde-aanpassingen schuldpapier Bijzondere waardeverminderingen op beleggingen in aandelen Verkoopwinsten op aandelen Afdekking direct positie aandelen Afdekking indirecte positie aandelen Overlopende acquisitiekosten Aan aandelen gekoppelde invloed Herwaarderingen vastgoed/bijzondere waardeverminderingen Herwaarderingen private equity Vastgoed/private equity Verkoopwinsten op schuldpapier Overige marktinvloeden Overig Totaal marktinvloeden Voorziening dubieuze debiteuren bankbedrijf Gewijzigde aannames variabele lijfrentes Totaal marktvolatiliteit, risicokosten en gewijzigde aannames variabele lijfrentes Onderliggend resultaat voor belastingen Belastingen en minderheidsdeelenmingen Onderliggend nettoresultaat Desinvesteringen en bijzondere posten Totaal nettoresultaat *In de tabel kunnen afrondingsverschillen voorkomen. ING Groep Jaarverslag

16 1.2 Verslag van de Raad van Bestuur ING en het financiële klimaat (vervolg) de steunfaciliteit voor illiquide activa van EUR 1,3 miljard voor belastingen te beperken, werd een claimemissie van EUR 7,5 miljard gedaan. ING streeft ernaar eventuele verdere terugbetaling van de kernkapitaaleffecten te kunnen financieren uit interne middelen, waaronder de opbrengst van de desinvestering van de verzekeringsactiviteiten. FINANCIËLE HOOFDPUNTEN 2009 Ondanks de moeilijke omstandigheden in 2009 is ING in staat gebleken haar bedrijfsprestaties aanzienlijk te verbeteren, de kosten succesvol te reduceren en het bedrijf op onderliggende basis weer winstgevend te maken. Het totale nettoresultaat van de Groep daalde met EUR 206 miljoen naar EUR 935 miljoen. Dit nettoverlies is toe te schrijven aan een eenmalige last in verband met toekomstige betalingen aan de Nederlandse Staat van EUR 930 miljoen na belastingen voor de steunfaciliteit voor illiquide activa, als onderdeel van de overeenkomst met de EC. Op onderliggende basis rapporteerde ING een positief netto-resultaat van EUR 748 miljoen voor heel 2009, vergeleken met een verlies van EUR 304 miljoen in 2008, dankzij het feit dat de marktomstandigheden zijn verbeterd. Als gevolg van ons Back-to-Basics-programma zijn de bedrijfslasten, opgenomen in het onderliggende resultaat, met 6,9% ofwel EUR 987 miljoen (voor belastingen) verbeterd. Het onderliggend nettoresultaat is het totale nettoresultaat exclusief de invloed van desinvesteringen en bijzondere posten. De bijzondere posten bedroegen EUR miljoen na belastingen; dit is inclusief de eenmalige last voor additionele toekomstige betalingen aan de Nederlandse Staat van EUR 930 miljoen en een last van EUR 554 miljoen die vooral betrekking heeft op de inkrimping van het personeelsbestand in kader van het Back-to-Basics-programma. Bijzondere posten waren verder een reorganisatielast van EUR 165 miljoen vanwege de samenvoeging van de retailbankingactiviteiten in Nederland en een verlies van EUR 110 miljoen als gevolg van de met de Nederlandse Staat overeengekomen steunfaciliteit voor illiquide activa in het eerste kwartaal Desinvesteringen hebben een netto positieve invloed van EUR 77 miljoen gehad ten opzichte van een verlies van EUR 98 miljoen in Over heel 2009 bedroeg de negatieve marktinvloed voor belastingen EUR miljoen. Bijzondere waardeverminderingen en reële waardeaanpassingen van schuldpapieren hebben een negatieve invloed gehad op het resultaat van EUR miljoen, in 2008 bedroeg dit nog EUR miljoen. Bijzondere waardeverminderingen op Alt-A-RMBS zijn in 2009 aanzienlijk lager uitgevallen op EUR miljoen ten opzichte van de piek van EUR miljoen in Bijzondere waardeverminderingen op overige schuldpapieren, inclusief schulden van financiële instellingen, zijn verbeterd van EUR 809 miljoen in 2008 naar EUR 174 miljoen in De invloed van beleggingen in aandelen is uitgekomen op EUR 957 miljoen, een verbetering van EUR 404 miljoen vergeleken met heel De negatieve invloed van vastgoed en private equity is ten opzichte van 2008 gestegen van EUR miljoen tot EUR miljoen. Herwaarderingen van vastgoed en bijzondere waardeverminderingen zijn ondanks de afname van de directe positie in vastgoed aanzienlijk gebleven. Deze zijn toegenomen van EUR miljoen in 2008 tot EUR miljoen in De herwaardering van private equity bedroeg EUR 56 miljoen, vergeleken met EUR 413 miljoen in De overige marktinvloeden zijn positief uitgevallen, ondanks de bijdrage aan de depositiegarantieregeling in Nederland na het faillissement van DSB Bank in het vierde kwartaal van Naast de marktinvloeden is in het resultaat over 2009 een last van EUR 343 miljoen voor belastingen meegenomen in verband met gewijzigde aannames voor variabele lijfrentes bij het verzekeringsbedrijf. De toevoeging aan de voorziening voor dubieuze debiteuren bij het bankbedrijf steeg met EUR miljoen tot EUR miljoen vanwege de economische omstandigheden. De winst per aandeel is gedaald van EUR 0,27 in 2008 naar EUR 0,57. Kapitaal- en hefboomratio s zijn goed gebleven. Het eigen vermogen is bijna verdubbeld van EUR miljoen tot EUR miljoen door de netto-opbrengst van de claimemissie en verbetering van de herwaarderingsreserve voor schuldpapier. De verhouding schuld/eigen vermogen van ING Groep is uitgekomen op 12,4%. De verhouding schuld/eigen vermogen van het verzekeringsbedrijf stond eind 2009 op 9,7% en de tier 1-ratio van ING Bank op 10,2%. De solvabiliteitsratio van ING Bank (BIS-ratio) was 13,5%. Het totaal aan toevertrouwde middelen is met EUR 62 miljard gestegen tot EUR miljard. Exclusief de invloed van desinvesteringen, marktprestaties en valuta-invloeden, bedroeg de uiteindelijke netto-toename van de klantensaldi EUR 12,1 miljard. CONCLUSIE 2009 is voor ING een uitzonderlijk jaar geweest. De financiële crisis en de steunfaciliteit van de Nederlandse Staat voor illiquide activa vereisten besluitvaardig optreden om het bedrijf in rustiger vaarwater te brengen en onze geloofwaardigheid en het vertrouwen in ING te herstellen. Onder dit gesternte is Back to Basics geïntroduceerd. In de eerste fase van de implementatie slaagden we erin de financiële positie van het bedrijf door middel van kostenbeheersing, (vermogens)risicovermindering en balansverkorting te versterken. Daarnaast hebben we de bestuursstructuur vereenvoudigd en op basis van een eerste herziening van de portefeuille een aantal desinvesteringen gerealiseerd. Tegelijkertijd hebben we nauw samengewerkt met de Nederlandse autoriteiten en goedkeuring verkregen van de EC voor de door de Nederlandse Staat verleende steun aan ING. Dit proces heeft geresulteerd in een versnelling van het Back-to-Basics-programma: de volledige splitsing van de bank- en verzekeringsactiviteiten. Met de goedkeuring van de herstructureringsvoorstellen die ING bij de EC had ingediend op voorwaarde dat de EC gelijke behandeling van alle door de Staat gesteunde financiële instellingen zou garanderen en gelijke concurrentieverhoudingen in de interne EU-markt zou waarborgen, heeft de EC tevens haar goedkeuring verleend aan de kapitaalinjectie en de van de Nederlandse Staat ontvangen steunfaciliteit voor illiquide activa, al heeft ING voor dit laatste ook een additionele betaling moeten doen. Eind 2009 hebben we bekend gemaakt dat we met succes EUR 7,5 miljard aan kapitaal hebben kunnen aantrekken voor vervroegde terugbetaling van de Nederlandse Staat. Zo hebben we een duidelijke koers voor de toekomst kunnen uitstippelen en een moeilijke periode achter ons gelaten, zodat we 2009 positief hebben kunnen afsluiten. 14 ING Groep Jaarverslag 2009

17 Strategie Een duidelijke koers voor de toekomst Kernpunten: > Volledige splitsing bank- en verzekeringsactiviteiten, af te ronden voor jaareinde 2013 > Naar een toekomst met duurzame winst gebaseerd op een zuivere bedrijfs ethiek, maatschappelijke betrokkenheid en klantvertrouwen > Uitgroeien naar een internationaal toonaangevende retail-, direct- en zakenbank > Verzekeringsbedrijf goed gepositioneerd om te profiteren van sociaaleconomische trends 2009 was het begin van een nieuw tijdperk voor ING. Na Back to Basics zijn we een duidelijke route naar de toekomst ingeslagen door toe te werken naar een volledige splitsing van onze banken verzekeringsactiviteiten (inclusief vermogensbeheer). Deze belangrijke stap zal de organisatie eenvoudiger en flexibeler maken waardoor we voldoen aan de herstructureringseisen van de Europese Commissie. Dit is noodzakelijk in verband met de transacties die zijn afgesloten met de Nederlandse Staat in oktober 2008 en januari In december 2009 zijn we gestart met terugbetaling aan de Nederlandse Staat. ING wil een internationaal toonaangevende retail-, direct- en zakenbank worden, en een mooie toekomstbasis leggen voor de verzekeringsactiviteiten. We richten ons op optimale klanttevredenheid, sterke financiële resultaten, toonaangevende operationele efficiëntie en een solide kapitaalpositie. We willen onze toekomst bouwen op duurzame winst gebaseerd op een zuivere bedrijfsethiek en respect voor onze belanghebbenden. We streven ernaar een maatschappelijk betrokken onderneming te zijn en we willen het vertrouwen van onze klanten verdienen door financiële producten en diensten aan te bieden zoals zij dat willen. SPLITSING BANK- EN VERZEKERINGSACTIVITEITEN In oktober 2009 heeft ING een duidelijke richting voor de toekomst uitgezet. De Groep zal de bank- en verzekeringsactiviteiten volledig van elkaar scheiden. We zetten hiermee een volgende stap die voortvloeit uit de operationele splitsing van onze bank en verzekeraar/vermogensbeheerder, die onderdeel was van het in april 2009 ingezette Back-to-Basics-programma (voor meer informatie over Back tot Basics, zie het hoofdstuk ING en het financiële klimaat ). Om de volgende redenen beschouwen we het besluit tot deze splitsing als een besluit dat op het juiste moment is genomen: Door de snelle groei van de afgelopen jaren werd het besturen van de Groep steeds complexer. De bedrijfsmodellen van het bank- en verzekeringsbedrijf (inclusief vermogensbeheer) zijn namelijk gebaseerd op andere pijlers. Daarnaast staan beide onderdelen voor andere uitdagingen voor wat betreft de beheersing en beprijzing van risico, en beheersing van de balanspositie en de kapitaalbehoeftes. In het verleden, vooral tijdens gunstige economische omstandigheden, hebben we aanzienlijke kapitaalvoordelen gekend. Onze diversificatie stelde ons in staat om op groepsniveau te profiteren van een dubbele hefboomwerking. Echter, onder minder gunstige marktomstandigheden is dit element van de kapitaalstructuur van ING juist minder gunstig gebleken. Er is onvoldoende geografishe overlap tussen de productontwikkelingscapaciteit van het verzekeringsbedrijf en de distributiecapaciteit van het bankbedrijf. Banken hoeven de verzekeringsproducten die zij distribueren vandaag de dag niet zelf te ontwikkelen. Ten slotte zien we een toenemende vraag naar meer eenvoud, betrouwbaarheid en transparantie. ING Groep Jaarverslag

18 1.2 Verslag van de Raad van Bestuur Strategie (vervolg) Daarnaast wilden we tijdig een beslissing nemen in de onderhandelingen met de Europese Commissie (EC) over de steun van de Nederlandse Staat aan ING. Door versnelling van de splitsing van de bank- en verzekeringsactiviteiten konden we voldoen aan de eis van de EC om onze balans te verkorten en zijn we toch in staat de strategische integriteit van beide bedrijfsonderdelen zo veel mogelijk te handhaven. Om al deze redenen, denkt ING dat de toekomst van de Groep het best is gediend door de bank- en verzekeringsactiviteiten te splitsen. We onderzoeken alle opties, zoals een beursgang, verkoop of een combinatie van deze, en houden hierbij rekening met alle belanghebbenden. Terugbetaling aan de Nederlandse Staat In oktober 2008 en januari 2009 sloten we overeenkomsten met de Nederlandse Staat. De eerste keer was dat om onze kapitaalpositie te versterken, de tweede keer om de risico s te beperken. In het vierde kwartaal van 2009 ondernamen we actie om deze steun terug te betalen. Via een claimemissie zijn we erin geslaagd EUR 7,5 miljard aan nieuw kapitaal aan te trekken, waarmee we EUR 5 miljard van de kernkapitaaleffecten konden terugbetalen, dat wil zeggen, de helft van de totale kernkapitaaleffecten, plus de tussen 12 mei 2009 en 20 december 2009 opgebouwde rente van EUR 259 miljoen en een premie van EUR 346 miljoen. Daarnaast leverde dit extra kapitaal ons voldoende buffer op ter compensatie van de negatieve invloed van de extra betalingen voor de steunfaciliteit voor illiquide activa (zie voor meer informatie ING en het financiële klimaat ). VORMGEVEN AAN ONZE TOEKOMST ING zal zich de komende jaren richten op haar positie als internationaal toonaangevende retail-, direct- en zakenbank en wil een mooie toekomst voor de verzekeringsactiviteiten waarborgen. We streven naar superieure klanttevredenheid, een goed financieel resultaat, toonaangevende operationele efficiëntie en een sterke kapitaalpositie. Het hele herstructureringsproces zal, inclusief de desinvesteringen, volgens planning eind 2013 zijn afgerond zal een overgangsjaar zijn met de nodige uitdagingen, aangezien we toewerken naar een operationele splitsing van het bank- en verzekeringsbedrijf. Wij zullen dit proces met de grootst mogelijke zorg aanpakken en al het mogelijke doen om het splitsingsproces ordelijk en evenwichtig te laten verlopen. Tegelijkertijd blijven we in het belang van onze klanten en aandeelhouders werken aan verbetering van de prestaties van beide onderdelen. Dat zullen we doen door het stroomlijnen van ons productaanbod, vereenvoudigen van processen en investeren in verbetering van de dienstverlening. Hierdoor zullen we sterke en onafhankelijke ondernemingen creëren die op eigen kracht aan hun toekomst kunnen bouwen. Naast deze strategische wijzigingen zullen we er alles aan doen om het vertrouwen van onze belanghebbenden te behouden en op een verantwoorde manier te ondernemen. Alleen door professioneel en integer te handelen, kunnen we het vertrouwen van onze belanghebbenden behouden en de reputatie van ons bedrijf zekerstellen. Onze Business Principles spelen daarbij een belangrijke rol. Hierin zijn de bedrijfswaarden vastgelegd die we nastreven bij zowel het bank- als het verzekeringsbedrijf, en zij definiëren onze verantwoordelijkheden ten opzichte van maatschappij en milieu: we hechten aan onze integriteit, we zijn open en eerlijk, we respecteren elkaar, we ondernemen maatschappelijk verantwoord en milieubewust. Binnen de gehele organisatie bevorderen we mensgericht leiderschap en een streven naar excellentie. We zijn bijzonder trots op onze hooggekwalificeerde en betrokken medewerkers. ING streeft ernaar het vertrouwen van de klant te verdienen met financiële producten en diensten zoals hij die wenst: met uitstekende dienstverlening en optimaal gemak tegen een aantrekkelijke prijs. Onze klanten verwachten dat wij beschikbaar zijn wanneer zij ons nodig hebben, dat wij een duidelijk overzicht geven van hun financiële situatie, snel en efficiënt antwoord geven op hun vragen, open en transparant zijn over onze producten en diensten, en objectief en professioneel advies geven. We willen aan deze verwachtingen voldoen door de juiste producten en diensten aan de juiste klanten te leveren en met het juiste rendement. We blijven onze merknaam dan ook verbinden aan ons universele klantideaal om de klant een optimaal gebruiksgemak te bieden. Vooraanstaande retail-, direct- en zakenbank De bank van morgen zal op een effectieve manier particuliere spaargelden moeten kunnen aantrekken, vooral omdat we verwachten dat in reactie op de uitzonderlijke gebeurtenissen van de afgelopen twee jaren de vraag naar traditionele spaarbanken met lagere risicobereidheid zal toenemen. Het productaanbod van ING moet daarom eenvoudiger worden. Tegelijkertijd willen we hoogwaardige bankproducten blijven bieden die voldoen aan de verwachtingen van de klant, die niet schadelijk zijn voor mens en milieu, en die gemakkelijk toegankelijk en eenvoudig te begrijpen zijn. We streven naar sterke, verdedigbare marktposities, een betrouwbare merknaam en een stevige marketingorganisatie. Onze uitgangspositie is veelbelovend. ING is een van s werelds grootste spaarbanken met een sterke financieringsbasis. We hebben een leidende positie in onze thuismarkten en ons model voor directbankieren is gebaseerd op efficiëntie en innovatieve distributie, zoals blijkt uit onze lage kostenbasis en hoge mate van klanttevredenheid. Die vormen dan ook de pijlers onder onze ambitie uit te groeien tot een toonaangevende retail-, direct- en zakenbank met aantrekkelijke groeikansen in Centraal-Europa, Turkije en selecte markten in Azië. ING wil gebruikmaken van haar wereldwijde marktpositie en internationale netwerk en profiteren van een toonaangevende positie op het gebied van sparen, met verschillende distributiekanalen, eenvoudige producten en uitgekiende marketing, vooral via ING Direct. Prijsleiderschap, superieure dienstverlening, innovatieve distributie en een maatschappelijk betrokken organisatie zijn, zijn essentiële drijvers achter onze toekomstige ontwikkeling. Hoewel de acties die nodig zijn om onze ambities te realiseren per regio en product zullen verschillen, kunnen we voor iedere divisie al wel de belangrijkste uitgangspunten vaststellen: Retail Banking: De transformatieprogramma s in Nederland en België worden voortgezet. Daarmee zal de klant centraler komen te staan, worden de activiteiten gestroomlijnd en de kosten van het kantorennetwerk verlaagd, zal de distributiecapaciteit worden uitgebreid en de kruisverkoop van particuliere producten worden bevorderd. ING zal haar productaanbod in de rest van Europa en Azië verder vereenvoudigen en haar expertise op het gebied van directbankieren gebruiken voor uitbreiding van de innovatieve distributieplatformen. 16 ING Groep Jaarverslag 2009

19 ING Direct: Met eenvoudige en transparante producten tegen aantrekkelijke prijzen zullen we blijven inspelen op de behoeftes van onze particuliere klanten. Met uitstekende dienstverlening en hoogwaardige distributie zullen we ons concurrentievoordeel van optimaal gebruiksgemak proberen te versterken. We gaan de klantrelaties verdiepen en een nog completer assortiment producten en diensten aanbieden. Commercial Banking: Grote ondernemingen in de Benelux en Centraal-Europa kunnen wij van dienst zijn met een volledig productassortiment, van kasbeheer tot bedrijfsfinancieringen. Elders hanteren we een selectievere aanpak. We kunnen kostenvoordeel creëren door te profiteren van lokale schaalgrootte en kostenverlagingen door proces- en IT-verbeteringen. De kruisverkoop van producten zal worden uitgebreid en door gebruik te maken van onze expertise op het gebied van vastrentende producten in opkomende markten zullen we onze activiteiten in de financiële markten verder pogen te versterken. Als gevolg van de vereisten van de EC voorziet ING voor het einde van 2013 tevens de desinvestering van een aantal bancaire activiteiten. Dit heeft vooral betrekking op ING Direct USA en een combinatie van activiteiten van het Nederlandse retailbedrijf. Meer informatie over deze desinvesteringen is te vinden in het hoofdstuk ING en het financiële klimaat. Optimale toekomstbasis verzekeraar Onze sterke positie als wereldwijd verzekeringsbedrijf gericht op levensverzekeringen en pensioenen biedt concurrentievoordeel, vooral in het huidige marktklimaat. De aanzienlijke daling van de vermogenswaarden in de afgelopen twee jaar heeft niet alleen de vraag naar vermogensopbouw versterkt, maar de klant ook nog bewuster gemaakt van de noodzaak om zich in te dekken tegen financiële risico s. ING Verzekeringen is uitstekend gepositioneerd om van deze sociaaleconomische trends te profiteren. We zijn een belangrijke partij in een aantal grote markten (China, Brazilië), toonaangevend in de Benelux en de Verenigde Staten, en hebben sterke posities in Centraal-Europa, Latijns-Amerika en Azië. ING wil met haar verzekeringsactiviteiten uitstekende operationele en financiële prestaties blijven behalen om een optimale basis te leggen voor de toekomst. We verwachten dat de vraag naar beleggingsfondsen, pensioenen en verzekeringsproducten in de nabije toekomst een vlucht zal nemen, vooral voor gegarandeerde producten en kapitaalbescherming. Daarom streven we naar kostenleiderschap, superieure dienstverlening en een benchmark overtreffend beleggingsresultaat. Om van lokale kansen en ontwikkelingen te kunnen profiteren, implementeren we onze verzekeringsstrategie per regio. Hiervoor zijn de volgende acties gepland: Nederland: We stappen over op één merk door alle activiteiten te bundelen onder de naam Nationale-Nederlanden. Dit bevordert verbetering van de klantgerichtheid, stroomlijning van de distributie en verlaging van de kosten. Verenigde Staten: De verzekeringsactiviteiten worden geherpositioneerd rondom drie kernactiviteiten: pensioenen, lijfrentes en particuliere levensverzekeringen. Latijns-Amerika: Hier willen we blijven groeien door te profiteren van onze sterke positie in de markt voor levensverzekeringen en pensioenen (zowel wettelijk verplichte als vrijwillige regelingen). We richten ons op operationele efficiëntie, productdiversificatie en innovatie. Azië: We werken toe naar een kleiner aantal, onderling meer samenhangende, sterke bedrijven. In 2009 zijn we begonnen de beleggingskoopsompolisactiviteiten in Japan af te bouwen en hebben we onze verzekeringsactiviteiten in Australië en Nieuw-Zeeland verkocht. Centraal- en Oost-Europa: Onze belangrijkste prioriteit ligt bij verdere efficiëntieverbetering met het in 2008 gestarte Vision for Growth-programma. We streven naar één geïntegreerd regionaal platform en verlaging van de administratiekosten. Vermogensbeheer: Door onze sterke beleggingsresultaten over 2009 kunnen we onze activa versterken en nieuwe klanten aantrekken. Daarnaast gaan we op zoek naar synergie door het opzetten van een wereldwijd gecoördineerde vermogensbeheerfunctie. Tijdens het splitsingsproces blijven we gefocust op het genereren van voldoende inkomsten en kapitaal om de Nederlandse Staat volledig terug te betalen en de vermogensbasis van zowel het bankals het verzekeringsbedrijf te versterken. De desinvestering van het verzekeringsbedrijf zal volgens planning eind 2013 worden afgerond. We zullen het desinvesteringsproces van het ver ze kerings bedrijf zodanig vormgeven, dat daarmee de belangen van onze klanten, medewerkers en aandeelhouders zo goed mogelijk gediend worden. Tijdens de gehele periode zullen we de marktontwikkelingen natuurlijk nauwlettend in het oog houden. CONCLUSIES EN AMBITIES 2009 was zonder twijfel een van de moeilijkste jaren in de geschiedenis van ING. Gezien de toegenomen vraag naar eenvoud, betrouwbaarheid en transparantie heeft ING besloten tot een splitsing van de bank- en de verzekeringsactiviteiten. Hierdoor kunnen we onze organisatie vereenvoudigen, zodat deze zich sneller kan aanpassen, efficiënter wordt en de klant beter van dienst kan zijn. Daarnaast hebben we stappen ondernomen om de helft van het kapitaal dat we van de Nederlandse Staat hebben ontvangen door een succesvol afgeronde claimemissie terug te betalen. Ons doel is om onze positie als toonaangevende, internationale retail-, direct- en zakenbank te versterken en een optimale basis te creëren voor een mooie toekomst voor onze verzekeringsactiviteiten. Tegelijkertijd zullen we ons uiterste best doen het vertrouwen van onze belanghebbenden te behouden en verantwoord te ondernemen. Ons universele ideaal is de klant optimaal gemak te bieden. Daarom blijven we financiële producten en diensten leveren zoals zij willen: met uitstekende dienstverlening en tegen aantrekkelijke prijzen. ING Groep Jaarverslag

20 1.2 Verslag van de Raad van Bestuur Verantwoord ondernemen Een verantwoorde financiële dienstverlener en een maatschappelijk betrokken organisatie Kernpunten > Key Performance Indicators voor 2009 onderstrepen succes van strategie voor verantwoord ondernemen > Vooruitgang geboekt met onder meer herziene ING Business Principles, diverse initiatieven op het gebied van financiële educatie, een stringenter beleid voor de defensie-industrie, een intensievere dialoog met onze belanghebbenden en milieuvriendelijker producten > Verzoek aan wereldleiders en de Nederlandse overheid om maatregelen te treffen op het gebied van klimaatverandering ING streeft naar een toekomst met duurzame winst op basis van een gezonde bedrijfsethiek en met respect voor de belanghebbenden, en wil daarbij een maatschappelijk betrokken organisatie zijn. Door de financiële crisis is onze verantwoordelijkheid tegenover de samenleving in het middelpunt van de publieke belangstelling komen te staan. Dit rechtvaardigt onze voortdurende inzet op het gebied van verantwoord ondernemen, maar laat ook zien dat we die betrokkenheid nog verder moeten vergroten. Daarom hebben wij ons streven een verantwoorde financiële dienstverlener en een maatschappelijk betrokken organisatie te zijn vastgelegd in onze bedrijfsstrategie. DUIDELIJKE STRATEGIE VERANTWOORD ONDERNEMEN De essentie van de strategie van ING voor verantwoord ondernemen is dat wij winst willen maken op basis van een gezonde bedrijfsethiek en met respect voor onze belang hebbenden. We hebben daarom een duidelijke visie op ethiek, maatschappij en milieu, zowel voor onze bank- als voor onze verzekeringsactiviteiten. Deze visie kan als volgt worden samengevat: Als verantwoorde financiële dienstverlener bieden wij hoogwaardige producten en diensten die voldoen aan de behoeften en verwachtingen van onze klanten. Daarnaast financieren wij geen illegale, schadelijke of onethische activiteiten. Verder willen wij bijdragen aan positieve maatschappelijke ontwikkelingen. Daarom richten we ons op de ontwikkeling van duurzame producten en diensten, die onder andere gelieerd zijn aan onze maatschappelijke program ma s voor kinderen en onderwijs, financiële educatie en bescherming van het milieu. Wij hebben geconstateerd dat er mogelijkheden zijn ons beleid voor verantwoord ondernemen verder te verbeteren. Het is van het grootste belang dat we onze maat schappelijke verant woordelijkheden vervullen en voortdurend evalueren. We zoeken een open en eerlijke dialoog met onze belanghebbenden om te proberen van mogelijke zorgen of problemen op de hoogte te zijn, gevoeligheden te kennen en feedback over ons gedrag te krijgen. Indien nodig, passen we ons beleid aan op basis van deze bevindingen. We meten onze prestaties op het gebied van verantwoord ondernemen sinds Tegenwoordig gebruiken we tien Key Performance Indicators, zie pagina 20. VOORTGANG IN 2009 Herziening ING Business Principles In 2009 hebben we onze Business Principles herzien en zijn we begonnen met een bewustwordingscampagne voor de medewerkers. De eerste ING Business Principles stammen uit 1999 en elke vijf jaar worden ze aangepast zodat ze blijven aansluiten bij een veranderende omgeving. De laatste herziening vond plaats in Uit een medewerkersonderzoek in 2009 bleek dat het bewustzijn ten aanzien van de Business Principles was afgenomen en hebben we besloten daar iets aan te doen. Alleen als alle medewerkers van ING professioneel en integer handelen, blijven we verzekerd van het vertrouwen van onze belanghebbenden en houden we de reputatie van ons bedrijf intact. De Business Principles spelen hierin een belangrijke rol. Die geven immers 18 ING Groep Jaarverslag 2009