NOTA AAN DE MINISTERRAAD Organisatie van de omzetting en uitvoering van de dienstenrichtlijn

Transcriptie

1 NOTA AAN DE MINISTERRAAD Organisatie van de omzetting en uitvoering van de dienstenrichtlijn 1. Inleiding De Richtlijn 2006/123/EG van het Europees Parlement en de Raad van 12 december 2006 betreffende het vrij verkeer van diensten op de interne markt (dienstenrichtlijn) werd bekendgemaakt in het Publicatieblad van de Europese Unie van 27 december De lidstaten moeten deze volledig omzetten tegen 28 december Deze Richtlijn heeft tot doel een juridisch kader te creëren om belemmeringen van het vrije dienstenverkeer in de EU uit de weg te ruimen en een echte interne dienstenmarkt tegen het jaar 2010 te verwezenlijken. De dienstenrichtlijn beoogt de beperkingen op de vrijheid van vestiging (artikel 43 EG-Verdrag) te verminderen zodat dienstverleners zich makkelijker in een andere lidstaat zouden kunnen vestigen. Tegelijkertijd wordt via de dienstenrichtlijn ook uitvoering gegeven aan het recht op vrije dienstverlening zoals dat is neergelegd in artikel 49 en 50 van het EG-Verdrag. De dienstenrichtlijn heeft bovendien zowel betrekking op onderdanen uit andere lidstaten, die zich wensen te vestigen in België, als op ondernemers uit andere lidstaten die in België hun diensten wensen aan te bieden zonder zich hier te vestigen. 2. Uiteenzetting van het dossier 2.1. Europese context Om deze doelstelling te kunnen bereiken, heeft de Commissie in deze richtlijn aan alle lidstaten de verplichting opgelegd om hun nationale wetgeving op mogelijke belemmeringen te screenen. Zij moeten op die manier vaststellen welke regels reeds in overeenstemming zijn met de bepalingen van de dienstenrichtlijn en welke nog zullen moeten worden aangepast. Voorheen is immers gebleken dat de rechtstreekse toepassing van de bepalingen inzake het vrij verkeer die zijn neergelegd in de artikelen 43 (vrijheid van vestiging) en 49 (recht op verrichten van diensten) van het EG-Verdrag, alléén niet volstaat om de bestaande belemmeringen op te heffen. De reden hiervoor is tweeledig: enerzijds zijn inbreukprocedures tegen lidstaten wegens handelen in strijd met het EG-Verdrag, uiterst ingewikkeld voor de nationale en communautaire instellingen en anderzijds kunnen vele belemmeringen pas worden opgeheven nadat nationale wettelijke regelingen, onder meer door middel van administratieve samenwerking, zijn gecoördineerd. De definitie van het begrip diensten in de richtlijn is zeer ruim en wordt beschreven als elke economische activiteit, anders dan in loondienst, die gewoonlijk tegen vergoeding geschiedt, zoals bedoeld in artikel 50 van het Verdrag. Het betreft zowel diensten die aan ondernemingen worden aangeboden als diensten die rechtstreeks aan de consument worden verleend. Op deze zeer. 1/11

2 algemene definitie zijn in de richtlijn echter een belangrijke reeks uitzonderingen voorzien, wat vaak aanleiding geeft tot interpretatieproblemen. De Dienstenrichtlijn bevat een aantal ingrijpende verplichtingen betreffende de administratieve vereenvoudiging van de verschillende procedures, de mogelijkheid om deze procedures elektronisch ter beschikking te stellen, en regelt eveneens de samenwerking tussen de lidstaten. Daarnaast waarborgt de richtlijn tevens de rechten van de afnemer van een dienst en de kwaliteit van geleverde diensten. Ze draagt bovendien bij tot de communautaire juridische integratie met een verplichte wederzijdse rapportage en evaluatie, de geplande invoering van Europese gedragscodes en de mogelijkheid voor de Commissie om stroomlijningsmaatregelen te nemen Belgische context De omzetting en de uitvoering van de richtlijn is een zeer complex gegeven en dit o.a. om de volgende redenen: a. Alle beleidsniveaus zijn bij de omzetting van deze richtlijn betrokken. Deze richtlijn heeft immers betrekking op bevoegdheden die behoren tot de federale overheid, de gewesten, de gemeenschappen, de provinciale en lokale gemeentelijke overheden; b. De omzetting vraagt niet alleen juridische aanpassingen, maar eveneens belangrijke organisatorische aanpassingen en investeringen in elektronische dienstverlening; c. Bepaalde door de richtlijn opgelegde verplichtingen vragen een gemeenschappelijke horizontale aanpak over de verschillende beleidsniveaus heen; d. De termijn waarbinnen de richtlijn moet geïmplementeerd worden (28 december 2009) is, in verhouding tot de uit te voeren aanpassingen, zeer kort. Teneinde de volledige en correcte omzetting van de dienstenrichtlijn te realiseren, dienen alle overheidsdiensten van alle beleidsniveaus volgende fasen te doorlopen: a. Pré-screening: in deze fase moet iedere overheidsdienst zijn regelgeving toetsen aan het toepassingsgebied van de dienstenrichtlijn. Als resultaat krijgen we een positieve en een negatieve lijst. De positieve lijst bevat de regelgeving die het voorwerp dient uit te maken van de effectieve screening. b. Screening: deze fase bevat op zijn beurt twee onderdelen, namelijk: - De regelgeving opgenomen in de positieve lijst moet getoetst worden aan de bepalingen van de dienstenrichtlijn en alle eventuele noodzakelijke wijzigingen moeten opgelijst worden; - Vervolgens moeten de betreffende bepalingen, zelf indien ze conform zijn aan de dienstenrichtlijn, worden gescreend op vereenvoudigingsopportuniteiten en de implementatie van hoofdstuk II van de richtlijn betreffende administratieve vereenvoudiging. Dit hoofdstuk voorziet ondermeer dat alle procedures moeten kunnen worden afgehandeld via het één-loket en eveneens elektronisch moeten beschikbaar zijn vanop afstand.. 2/11

3 c. Opstellen actielijst: het resultaat van de bovenvermelde screening is dan ook een lijst van alle actiepunten die door de dienst moeten uitgevoerd worden om de richtlijn te implementeren. Deze actiepunten kunnen van juridische, organisatorische of technische aard zijn; daarnaast dient eveneens voldaan te worden aan de voorziene informatieverplichtingen. d. Uitvoeringsfase: opvolgen en implementatie van de hierboven vastgestelde actielijst tegen ten laatste 28 december 2009; e. Rapportering: tenslotte moet per regelgeving onderzocht worden of een rapport doorgestuurd moet worden naar de Commissie met het oog op een wederzijds evaluatieproces. Naast de bovenvermelde acties, die per dienst vereist zijn, is er ook een belangrijk horizontaal luik dat in overleg met alle beleidsniveaus moet ingevuld worden. Hier kunnen ondermeer vermeld worden: a. De globale overkoepelende opvolging van alle acties teneinde de richtlijn tijdig en correct om te zetten; b. Alle aspecten verbonden aan de organisatie en invulling van het principe van het één-loket; c. Het vastleggen en desgevallend ontwikkelen van de gemeenschappelijke informaticastandaarden en componenten, die zullen gebruikt worden om de verschillende procedures elektronisch beschikbaar te stellen en indien haalbaar te integreren; d. Het ter beschikking stellen van een geïntegreerd informatiesysteem dat kan ontsloten worden via één of verschillende portalen; e. Het gebruik van het IMI-systeem (Internal Market Information-system) dat door de Commissie wordt ontwikkeld om de informatie-uitwisseling tussen lidstaten mogelijk te maken; f. Het verzekeren van het overleg met de Europese Commissie en het bijwonen van de door haar terzake georganiseerde workshops; g. Overleg over eventuele interpretatieproblemen onder de leiding van de twee bevoegde Ministers en toezien op een coherente en niet-tegenstrijdige eindrapportering aan de Commissie. Gelet op die verschillende vereisten alsook op de verplichtingen qua resultaten en timing is een sterke coördinatie en samenhang van de omzettingswijze dan ook onontbeerlijk Stand van zaken en huidige organisatie In januari 2007 werd de FOD Economie verzocht om de Interministeriële Economische Commissie (IEC), met daarin enkel ambtenaren, te belasten met de coördinatie van de werkzaamheden in verband met de uitvoering van de dienstenrichtlijn. Deze coördinatie tussen federale instanties en tussen de verschillende bevoegdheidsniveaus vindt plaats binnen de subcommissie Interne Markt van de IEC die door een ambtenaar van de FOD Economie wordt voorgezeten. Ze richtte in haar midden een beperkte werkgroep (Task Force dienstenrichtlijn) op met een voorzitter, één vertegenwoordiger van de DAV, één vertegenwoordiger van Fedict en vertegenwoordigers van de Vlaamse Gemeenschap, het Vlaamse Gewest, het. 3/11

4 Waalse Gewest, de Franse Gemeenschap, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Duitstalige Gemeenschap. De IEC heeft het mogelijk gemaakt om de Belgische besturen voor die problematiek bewust te maken, didactische steun te verlenen aan de omzettingsdeskundigen, het belang van een gemeenschappelijke visie over de omzetting aan te tonen en de Belgische deelname aan omzettingsworkshops van de Commissie voor te bereiden. Volgende acties werden in 2007 opgestart: screening van de regelgeving en van de administratieve vereenvoudiging aan de hand van een hiertoe gemeenschappelijk voorbereid vademecum; verkennende analyse van de informatisering van de procedures; deelname aan de deskundigenwerkzaamheden rond de omzetting zelf en rond de oprichting van een administratief samenwerkingsnetwerk op het gebied van de Interne Markt (IMI), die door de Commissie worden georganiseerd; oprichting van een gemengde werkgroep administratieve vereenvoudiging/egovernment, gezamenlijk voorgezeten door de DAV en Fedict, om de praktische aspecten van de vereenvoudiging te regelen: procedures, éénloketsysteem, informatie en informatisering; opmaak van een verkennende nota inzake de organisatie van het één-loket; opmaak van een oriëntatienota inzake de gedistribueerde informatiesystemen. Het jaar 2007 was voor de omzetting zonder twijfel een startjaar dat het mogelijk heeft gemaakt een goed inzicht te verwerven in het belang en de grote lijnen van de richtlijn. Er is echter gebleken dat de werkzaamheden moeten versneld worden en dat de naleving van een strikt tijdschema door de bevoegde overheden onontbeerlijk is Stuurgroep Teneinde de dienstenrichtlijn tijdig en correct om te zetten op alle beleidsniveaus wordt voorgesteld de administratieve coördinatie te versterken door de oprichting van een Stuurgroep Dienstenrichtlijn onder voorzitterschap van de Voorzitter van de FOD Economie (zie bijlage). Deze Stuurgroep zal : - het implementatieproces aansturen en coördineren, - via de bevoegde Ministers tweemaandelijks verslag uitbrengen aan de Ministerraad over de voortgang van de werkzaamheden (relatie met de Europese Unie, juridische coördinatie, administratieve vereenvoudiging, informatisering, impactevaluatie, communicatie) - de nuttige informatie meedelen aan de andere beleidsniveaus via de IEC et in voorkomend geval via de Interministeriële Conferentie. Deze Stuurgroep moet beroep kunnen doen op één aanspreekpunt per departement; dit aanspreekpunt zal optreden als single point of contact voor alle met de dienstenrichtlijn verbonden aspecten (screening, opvolging acties, reservering van de vereiste middelen, ) en zal instaan voor de voortgangsrapportering aan de Stuurgroep.. 4/11

5 2.5. Richtlijnen en beginselen Beginselen coördinatie De coördinatie doet geen afbreuk aan de eindverantwoordelijkheid van elke overheid die bij de omzetting is betrokken in het kader van haar eigen bevoegdheden. Ieder van deze overheden dient er dan ook persoonlijk op toe te zien dat België niet geconfronteerd wordt met dwangsommen, te betalen schadevergoedingen of andere eventuele sancties. De bijzondere initiatieven die door een overheid worden genomen op grond van de richtlijn worden meegedeeld aan de met de coördinatie belaste instantie. De Stuurgroep zal aan de Regering een actieplan voorleggen en tweemaandelijks een overzicht geven van de voortgang van de omzetting. Gelet op de diversiteit van de betrokken partijen en de door de richtlijn opgelegde vereisten is een centrale coördinatie van de omzetting nodig; de Gewesten en Gemeenschappen moeten zich dan ook de actierichtsnoeren en -beginselen eigen maken. De coördinatie zal dus waken over de samenhang van de Belgische bijdragen op grond waarvan de lidstaten de elektronische rapportering moeten verrichten. Daarom geniet het duidelijk de voorkeur om een beroep doen op het rapporteringsinstrument van de Commissie. Om de coördinatie met de Gewesten te vergemakkelijken, zal de Stuurgroep een beroep doen op de IEC en een website creëren met het oog op de verspreiding en het delen van de nuttige informatie voor de omzettingswerkzaamheden Indien nodig zal de Stuurgroep de IEC verzoeken in te staan voor de technische voorbereiding van de dossiers die men door de Interministeriële Conferentie moet laten behandelen Richtlijnen administratieve vereenvoudiging De vereenvoudigingen, die worden voorgesteld ter uitvoering van de dienstenrichtlijn, moeten zowel gunstig zijn voor de Belgische ondernemingen als voor de ondernemers die uit een andere lidstaat afkomstig zijn. Ook mogen op geen enkele manier reeds voor de Belgische ondernemingen gerealiseerde vereenvoudigingen in het gedrang worden gebracht. Naast hun conformiteit met de dienstenrichtlijn moeten alle erkennings-, vergunnings-, registratie- en meldingsprocedures getoetst worden op hun toegevoegde waarde en hun actueel nut. Waar mogelijk dienen ze opgeheven of vervangen te worden door dwingende bepalingen die door alle economische actoren moeten nageleefd worden die actief zijn op het Belgische grondgebied. Verder bepaalt de richtlijn o.a. dat: vergunningen en erkenningen in principe moeten afgeleverd worden voor onbepaalde duur (beperkingen in de tijd moeten uitdrukkelijk worden gemotiveerd); het principe van de unieke gegevensinzameling moet toegepast worden; bij stilzwijgen van de administratie binnen de voorziene termijn, de vergunning of erkenning geacht wordt verleend te zijn; eensluidend verklaarde afschriften en beëdigde vertalingen slechts per uitzondering mogen gevraagd worden;. 5/11

6 alle resterende procedures elektronisch moeten kunnen aangevraagd worden vanuit het buitenland en moeten beschikbaar zijn via het één-loket. De DAV wordt ermee belast de door de federale diensten uitgevoerde screening te toetsen op de naleving van de bepalingen van de richtlijn. Eventuele verschillen in interpretatie, zullen na bilateraal overleg, worden voorgelegd aan de twee bevoegde Ministers. Vereenvoudigingsvoorstellen met een mogelijke impact op het moderniseringsprogramma van de sociale zekerheid zullen, naast het bilateraal overleg, eveneens vooraf worden besproken binnen de werkgroep Modernisering van de Sociale Zekerheid Beginselen inzake de vereiste e-governmentontwikkelingen Teneinde de ICT-kosten verbonden aan de omzetting van deze richtlijn binnen de perken te houden, dient het actieterrein duidelijk afgebakend te worden en dienen de resterende procedures maximaal vereenvoudigd en gestroomlijnd te worden. Bovendien moet, waar mogelijk, maximaal hergebruik gemaakt worden van reeds bestaande componenten. Dergelijke aanpak zal eveneens gunstig zijn voor andere projecten inzake elektronische dienstverlening (bijvoorbeeld opstart en beheer van een onderneming, ) Op grond van de moeilijkheid en de bijbehorende risicograad moet elke betrokken partij de hoogste prioriteit verlenen aan het omzettingswerk zowel op het vlak van de begrotingstoewijzing als op het gebied van de human resources. Het tot stand brengen van het elektronisch één-loket, opgelegd door de dienstenrichtlijn, en het beheer van de informatiestromen die te maken hebben met de machtigingen verleend in de verschillende besturen vergen, qua ICT-infrastructuur, een transversale en geïntegreerde benadering tussen alle betrokken administratieve partners. Deze geïntegreerde benadering zal functioneel worden gecoördineerd door de DAV en Fedict en voor de sociale zekerheidsaspecten door de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid Hierbij zal worden samengewerkt met de gewestelijke e-governmentdiensten en met alle federale overheidsdiensten die reeds als authentieke bron mèt bruikbare elementen optreden zoals het Rijksregister, de Kruispuntbank Ondernemingen en de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid. Bij de implementatie van de dienstenrichtlijn is een centrale rol weggelegd voor de Kruispuntbank voor Ondernemingen bij de FOD Economie. De begrotingsimpact van de hiervoor vereiste aanpassingen en ontwikkelingen zal duidelijk in kaart gebracht worden. Daarnaast zal eveneens onderzocht worden over welke budgetten in het bijzonder de coördinerende instellingen (DAV, FEDICT, KSZ) zullen moeten kunnen beschikken om te kunnen zorgen voor de design, de ontwikkeling en het onderhoud van de noodzakelijke horizontale componenten van de informaticasystemen. De Stuurgroep zal terzake een concreet budgettair voorstel uitwerken met een overzicht van de vereiste investeringen en de te verwachten recurrente kosten.. 6/11

7 Communicatie De omzetting van de Dienstenrichtlijn biedt unieke mogelijkheden bij de ontwikkeling van de Europese interne markt. Gezien de belangrijke impact ervan op het dagelijks leven van de Belgische burgers en ondernemingen, moet [de communicatie over] dit proces op een moderne manier en met alle bestaande communicatiemiddelen worden beheerd (in het bijzonder via Internet, informatiesessies, folders, ) De communicatie betreffende de implementatie van de dienstenrichtlijn valt ten laste van de FOD economie, met de bijstand van de Kanselarij. De voor de communicatie noodzakelijke budgettaire middelen zullen eveneens het voorwerp uitmaken van een specifiek voorstel. 3. Interne en/of externe adviesorganen Zonder voorwerp. 4. Inspectie van Financiën In de huidige stand van zaken heeft dit voorstel van organisatiestructuur en rapporteringsmechanisme geen enkele budgettaire impact. De Inspectie van Financiën heeft op 22 februari 2008 volgens advies gegeven : Gelet, brengt de Inspectie van Financiën enkel een advies uit over de budgettaire voorstellen van de Pilootgroep betreffende de investeringen en recente uitgaven voor bijvoorbeeld de KBO. (Volledig advies als bijlage) Het advies van de Minister van Begroting werd gevraagd. 5. Voorafgaande akkoorden Zonder voorwerp. 6. Kafka-test De Kafka-test is niet van toepassing op dit dossier, gezien dit enkel betrekking heeft op interne organisatie van de federale overheid voor de implementatie van de dienstenrichtlijn. Administratieve vereenvoudiging vormt wel één van de doelstelling van de dienstenrichtlijn, maar wordt in deze nota nog niet geconcretiseerd. De federale regelgeving, die ter uitvoering van de dienstenrichtlijn wordt aangepast, zal dan ook steeds een Kafka-test dienen te bevatten.. 7/11

8 7. DOEB-test De DOEB-test is om dezelfde reden eveneens niet van toepassing op dit dossier. 8. Werkgroepen Het verslag van de IKW, gehouden op staat in bijlage. 9. Voorstel van beslissing van de Ministerraad De Ministerraad benadrukt het belang van de omzetting van deze richtlijn en verklaart zich akkoord met de in deze nota opgenomen beginselen en richtlijnen en met het in de bijlage opgenomen voorstel van structuur voor de coördinatie. De Ministerraad geeft de opdracht aan de Ministers de screening van de procedures die onder hun bevoegdheid vallen af te ronden tegen half april De Ministerraad geeft de opdracht aan de Stuurgroep om: Tegen eind april 2008 een eerste voortgangsrapport aan de Ministerraad voor te leggen met daarin de status van de screening in de verschillende federale overheidsdiensten; Tegen eind mei 2008 een tweede voortgangsrapport aan de Ministerraad voor te leggen, aangevuld met een overzicht van de federale vereenvoudigingsopportuniteiten; Tegen eind juni 2008 een nota voor te bereiden met een raming van de bij de verschillende overheidsdiensten vereiste investeringen om te voldoen aan de bepalingen van de richtlijn. De Ministerraad geeft de opdracht aan de Ministers respectievelijk bevoegd voor Economie, voor Zelfstandigen en voor de Administratieve Vereenvoudiging en voor de Informatisering om het overleg met de andere beleidsniveaus op te starten. 10. Leden van de Regering die dit dossier indient De Minister van Economie en van Zelfstandigen, De Minister bevoegd voor de Administratieve Vereenvoudiging en voor de Informatisering, Sabine LARUELLE Inge VERVOTTE. 8/11

9 Voorgestelde structuur voor de coördinatie Bijlage Regering Interministeriële Conferentie Gewesten/Gemeenschappen Relaties met de EU FOD Economie Stuurgroep Dienstenrichtlijn IEC Juridische coördinatie FOD Economie Administratieve vereenvoudiging DAV Informatisering Fedict Evaluatie socio-economische impact Centrale Raad voor het Bedrijfsleven Communicatie FOD Economie en Kanselarij van de Eerste Minister Platform van openbare initiatoren. 9/11

10 De hierboven voorgestelde structuur is bedoeld om alle bevoegdheidsniveaus nauw te betrekken. Zij vermeldt duidelijk de pilootdepartementen voor elke activiteitenmodule die moet aangepakt worden : De Stuurgroep, voorgezeten door de Voorzitter van de FOD Economie, bestaat uit hooggeplaatste verantwoordelijken van de verschillende activiteitenmodules. Deze mensen moeten worden aangeduid binnen de in de structuur geïdentificeerde federale departementen en organen. Binnen het Stuurgroep zal een vertegenwoordiger van de FOD Buitenlandse zaken zetelen. De module relatie met de Europese Unie zal ten aanzien van de Commissie de enige gesprekspartner van de Stuurgroep zijn. Deze module zal zorgen voor de coördinatie van de Belgische bijdragen en voor de administratieve samenwerking. De verantwoordelijke zal de Belgische vertegenwoordiger zijn in het Comité waarvan sprake in artikel 40 van de richtlijn. De FOD Buitenlandse zaken zal ook vertegenwoordigd worden in deze structuur. De module juridische coördinatie is belast met de aanpassing en de samenhang van heel de regelgeving De modules administratieve vereenvoudiging en informatisering hebben betrekking op het geheel van de doelstellingen van hoofdstuk II van de richtlijn (vereenvoudiging van de procedures, één-loket, recht of informatie en elektronische procedures). Alle bevoegde overheden die vergunningen verlenen, spelen de facto een rol als initiator van gegevens in de tot stand gebrachte architectuur en moeten via een specifiek overlegplatform bij haar ontwikkeling worden betrokken. De module impactevaluatie zal het het probleem moeten oplossen van het flagrante tekort aan statistische gegevens op het gebied van de diensten. De module communicatie zal als opdracht hebben de economische operatoren en de burgers op de hoogte te brengen van de verbeteringen voortvloeiend uit de omzetting.. 10/11

11 . 11/11