Kritenijs Us Memmetaal Assen Nûmer 1 septimber Kolofon

Transcriptie

1 1

2 2

3 Kritenijs Us Memmetaal Assen Nûmer 1 septimber 2014 Kolofon Gearstalling bestjoer: Foarsitter: Anne Veenstra - Riegheide EK Rolde - anne.veenstra@home.nl Skriuwster: Ren de Poel-Hylkema - Hoofdweg VE Bovensmilde k.depoel@hetnet.nl Ponghâlder: Wiebe Hoekstra Houtlaan EZ Assen Bankrek. nr. fan de Krite: NL 78 RABO Leden: Lisa de Roos Metje Groenhof Rennie Monsma Redaksje Kritenijs: Jan Toering; korreksje- en oersetwurk --- Harmen Hummel; typewurk en layout Redaksjeadres: Harmen Hummel Zuidhaege XT Assen harhum@hotmail.nl Kontaktpersoanen en/of adressen: Meiwurkers oan dit Kritenijsnûmer: Sjoukje en Poppe Jansma Jaap Bakker Tea Haanstra Giny Miedema Jeltje Geertsma Anne Veenstra Jan Toering Lede-administraasje: Poppe Jansma Einsteinlaan BK Assen Boekferkeap: Froukje Weijer Toanielklup: Tea Haanstra Literatuerklup: Giny Miedema Keatsen: Gerrit Elzenga Ferfier nei Hooghalen: Anne Veenstra Oare adressen: It Frysk Boun om Utens; skriuwerfbou@fryskbutenfryslân.nl Kees v.d. Beek (stêden en doarpen) Tresoar: Ynhâld 1 Nammen en adressen 11 Griet Wiersma oer it Frysk hynder 2 Fan de foarsitter 12 Bernebrochjes 3 Kaderwykein 13 Literatuerklup -- Toanielklup 4 Utnoeging Ledegearkomste 14 Advertinsjes 5 Ferslach Ledegearkomste Ferslach Kritekoar 6 Jierferslach Winterskoft Ha jo it al heard 7 Fan de redaksje -- Boeketafel 17 Fraachpetear 8 Finansjeel oersjoch 18 Fraachpetear 9 Fan de ponghâlder 19 Typisk Fryske Sporten 10 Fryske jûn op freed 3 oktober 20 Om yn jo bûsboekje te setten 3

4 Fan de foarsitter --- De leste dûns --- Avé! Sa n fyftich kear ha ik in Avé op jim ôfsketten en om t ik op de jiergearkomste ophâlde sil as foarsitter fan Us Memmetaal wurdt dit de lêste. En ik sil jim bekenne, ik sil it misse. As it Kritenijs noch mar krekt op e doarmatte leit, dan hat ús redakteur in pear dagen letter fia de mail de nije Avé al wer ûntfongen. Myn tinzen geane by de gearstalling faaks nei eartiids en dan dream ik efter it toetseboerd oer dy goede, âlde tiid. It program fan in kommende kritejûn is meastentiids de ynspiraasjeboarne foar my, mar somtiids ek wat aktueels út de omkriten. Sa krige ik foar dizze Avé de ynspiraasje op de Roldermerke by de tentoanstelling by ús yn Rolde oer de suvelfabryk. Ik bin berne yn Appelskea, mar fierwei it grutste part fan myn jeugd ha ik belibbe yn Koartsweagen. Dat memmedoarp is in tal jierren ferlyn opslokt troch har bern De Gordyk. Yn 2014 is it net te begripen dat der yn myn bernetiid safolle winkels en hannelers wiene yn dat lytse doarpke Koartsweagen. Wy hiene bakkers, winkellju, molkboeren, slachters, skilders, oannimmers, in koalehanneler, in smid, in weinmakker, in grienteboer en wat net mear. Dochs wie it in boeredoarp mei in soad greiden fol kij. Mar in suvelfabryk hiene wy net. De molke fan de Koartsweachster boeren gie nei Ons Belang yn Jobbegea en De Volharding yn Terwispel en tichteby ús wiene ek de CZ Langezwaag yn Langsweagen en ek De Volharding yn Bontebok. Nei bewurking yn de fabriken brochten ferskate molkboeren út Koartsweagen en De Gordyk mei harren karren (soms mei in hynder derfoar) de molke, sûpenbrij en bûter út de fabriken yn Jobbegea en Terwispel by de boargers fan ús doarpke. Yn de molkfabriken fan Langsweagen (1902), Jobbegea (1903) en Terwispel (1903) wurdt al lang gjin molke mear ôflevere, mar yn alle trije gebouwen is noch aktiviteit, krekt as yn in protte oare molkfabriken yn Fryslân. It fabryk yn Terwispel stiet by de Spaltenbrêge. It groeven kanaal, de Nije Feart, splitste it doarp yn twaën en dêroan hat de brêge syn namme te tankjen. Terwispel sels hat syn namme te tankjen oan de Wispel, in sydstreamke fan it Alddjip (Koningsdiep). In hiel wichtige suvelfabryk stie yn Wolvegea, want dêr waard de ferneamde Rivella, (yn 1952 ûntwikkele yn Switserlân), makke. 4

5 Tichteby dat Stellingwerfske plak leit Aldeholtpea en dat doarp is wer ferneamd om de kuorballers fan SCO én it kabaret The Flying Stars. Wy sjogge der nei út dat dy groep op 28 novimber wer optrede sil yn it Haolerhoes. Mar earst dus de jiergearkomste, en ik tink dat der dan ek in protte minsken komme, want It Fryske hynder sil fêst in soad fan jim oanlokje. Foar de minsken dy t tinke dat ik my nei de jiergearkomste ferfele sil is it lang net ferkeard om ris te sjen op de sites of Op dy sites steane in hiel soad nostalgyske ferhalen fan my. Us Memmetaal hat der foar soarge dat it skriuwen fan nostalgyske ferhalen in nije hobby fan my wurden is. Bêste minsken, oant de jiergearkomste op freed 3 oktober! Anne Veenstra Kaderwykein Freed 3 en sneon 4 oktober organisearret it Frysk Boun om Utens in kaderwykein. Bûtenguod Fredeshiem yn De Bult by Stienwyk It giet oer.-it Frysk toaniel -Lytse talen yn Europa en de posysje fan it Frysk dêryn. -It Fryske Boek -Wat kin de Fryske Akademy betsjutte foar de Kriten en It Boun. De kosten binne foar it hiele wykein 80.- Allinnich freeds 40.- Allinnich sneons 40.- Opjaan: jild oermeitsje op rekkennr fan It Frysk Boun om Utens te Woerden. Mei it neamen fan: Kaderwykein

6 Utnoeging foar de Algemiene Ledegearkomste op freed 3 oktober 2014, om oere yn t Haolerhoes, Stengelinstraat 18, Hooghalen, Wurklist 1 Iepening troch de foarsitter. 2 Ferslach fan de ledegearkomste fan 11 oktober Meidielings en ynkommen stikken. 4 Jierferslach fan de skriuwer. 5 Jierferslach fan de ponghâlder. 6 Ferslach fan de rekkenopnimmers. 7 Beneaming fan in nije rekkenopnimmer. 8 Begrutting Kontribúsje 10 Bestjoersferkiezing: Ofgeand en net wer beskikber: Anne Veenstra, Wiebe Hoekstra,Lisa de Roos, Ren de Poel. As nije bestjoersleden hawwe harren beskikber steld om mei Renny Monsma en Metje Groenhof gear te wurkjen: Hans Groenhof, Sjoege Wiersma, Tea Haanstra, Piet Boelens. 11 Ferslach fan it sjongkoar,de toanielgroep,de literatuerklup,boekeferkeap en de redaksje fan it Kritenijs. 12 Omfreegjen. 13 Sluten. ============================================================== Nei it skoft, sirka 20,15 20,30 oere fertelt Henk Dijkstra ús oer it Keninklik Frysk Hynste Stamboek. 6

7 Algemiene Ledegearkomste freed 11 oktober 2013 yn Hooghalen. 1 Anne iepenet de 84ste miene gearkomste en hjit eltsenien wolkom. Yn in momint fan stilte betinke wy ús leden dy t ús dit jier troch de dea ûntfallen binne. 2 It ferslach fan de ledegearkomste fan 19 oktober 2012 waard goedkard. 3 Der binne gjin ynkommen stikken. Berjocht fan behindering: Froukje Weijer, Klaske Wijma, Jan Toering. 4 Jierferslach fan de skriuwer stiet yn it Kritenijs. Anje neamt: 19 oktober 2012 wie in goeie jûn mei Hâns en Metje Groenhof. Jaap neamt: De tsjerketsjinst yn e Minnistetsjerke wie bysûnder. 5 Jierferslach fan de ponghâlder stiet yn it Kritenijs en Wiebe neamt noch in kear: troch de anonime jefte fan ferline jier wie it stamppotbuffet foar de leden in stik goedkeaper. Dêrtroch is it tekoart fan de kritejûnen mar 472,26. De ynkomsten fan de kontribúsjes sakje it kommende jier flink. De sinteraasje jout ús oanienwei pine yn t liif. It saldo fan de krite is 1936,86 6 De rekkenopnimmers: Jaap Bakker en Jan Toering ha de boeken by Wiebe neisjoen en as pluim op Wiebe syn warberens hat Jaap in gedichtsje makke, (komt yn it Kritenijs). Jaap neamt: litte wy de ponghâlder fan de krite ûntlêstgje fan hoed en noed. 7 Jaap is no rekkenopnimmer ôf en Anje Hoogland nimt dat plak yn. 8 De begrutting fan jout in tekoart fan 400,00. 9 De kontribúsje wurdt net ferhege. We prate oanienwei hoe t we goedkeaper omgean kinne mei it kritejild, mar ús foarsitter hammeret der hieltiten op, der komme net mear genôch leden op de jûnen en wy krije gjin nije leden derby en sy dy t der binne wurde âlder. Us jûn mei eigen toaniel kostet al 400,00. Hâns Groenhof neamt: de kontribúsje ferheegje en it Kritenijs in kear oerslaan of yn plak dêrfan in brief. Anne neamt: Der feroaret net folle om, want it giet om de minsken dy t komme en dat tal sakket. Anje neamt: Sil ik minsken besykje? Mar dat bringt net de oplossing. Jaap neamt: 2,00 by de kontribúsje op. Dêr binne we net mei holpen. Alle hulde komt Harmen Hummel ta (in rasechte Drint en syn frou Stellingwerfske) om t er alle kearen it Kritenijs wer kreas yn it Frysk klearkrijt. 10 Anne hat nochris útlein, hoe dreech it is om in goed follende jûn,foar in bytsje jild 7

8 klear te krijen. Jaap neamt dat er bliid is dat ús eigen toanielgroep komt en ek is it fijn dat Noordenbos en Ko wer komme. 11 Sjongkoar: Egbert Westra docht it ferslach want de skriuwster is ôfwêzich. Fan it sjongkoar wurdt dit it lêste jier, om t der ek gjin nije leden by komme. Der binne no noch 13 froulju en 4 manlju. 12 Tea Haanstra lêst it ferslach foar fan de toanielgroep. 13 De literatuerklup skriuwt geregeld in stikje oer de boeken yn it Kritenijs. 14 Froukje Weijer hat in resultaat fan 487,45 opjûn fan de boekeferkeap. 15 Redakteur Harmen Hummel neamt: dat der yn it septimbernûmer gjin fraachpetear stie. Jeltje Geertsma hat in protte war dien om immen foar it petear te finen, mar it hat har teloarsteld dat der net ien woe. 16 Omfreegjen: Sjoege: wêrom gjin nammen neame by it stilstean fan de leden dy t ús troch de dea ûntfallen binne? Anne: We ha destiids besletten om gjin útsûndering te meitsjen, we wolle dêryn gjin flaters meitsje en dêrom sûnder nammen. Tea neamt: grutter lettertype foar it Kritenijs, is dat in opsje? Jaap: de boattocht yn 2011 mei 39 minsken en dêr 12 fan út Emmen foar 675,00 dat kin net mear. Anne neamt: dan moatte we mei in lyts groepke opstappe by oare groepen; Jaap fynt dat neat. Sjoege andert, dat it dan oars is. Griet komt dan mei we kinne dan net mear Frysk prate. Ek foar dat ûnderwerp ha we gjin passend antwurd en gjin oplossing. 17 Om oere slút Anne de gearkomste. Jaap Bakker en Tsjalling Schiphof litte ús dia s sjen fan Fryslân en beide mannen sjonge der ek noch by, Jaap begeliedt harren mei de lûkpûde. In noflike jûn hiene we. Jierferslach winterskoft Us Memmetaal oktober 2013: Algemiene Ledegearkomste, nei it skoft ha Jaap Bakker en Tjalling Schiphof mei dia s ús sjen litten, hoe moai Fryslân is. (31 minsken) 29 novimber 2013: De toanielploech fan Us Memmetaal spile It hûnehotel de byljende hûn fan Peter Damen. It wie in sukses. Se hawwe noch mannich kear nei oare Kriten ta west te spyljen. (130minsken) 10 jannewaris 2014: It ûnfolpriizge stamppotbuffet (63 iters) 8

9 21 febrewaris 2014: In noflike jûn mei it Fiskwivekoar De Lekkerbekjes út Akkrum. (leden en koar mei oanhang 85 minsken) 29 maart 2014: Op sneontejûn wie de kabaretploech Noordenbos en Ko út Ferwert by ús. We hiene in prachtige jûn. (85 minsken) Maaie 2014: De boattocht koe diskear net trochgean, der wie suver gjin belangstelling foar. Fan de redaksje Ferslach fan de Redaksje septimber 2013 o/m maaie It Kritenijs kaam fiif kear út (septimber, novimber, jannewaris, maart en maaie). Fêste rubriken wienen: Fan de foarsitter en de Redaksje, Bernebrochjes, Ha jo it al heard, Fan taaleigen-aardichheden mei breinpuzels en wat ditsjes en datsjes, Fraachpetear, Boekenijs, Bûsboekje en Literatuerklup. 2. Grafysk bedriuw Multa fersoarge it printsjen fan it Kritenijs, (250 eksimplaren de kear). It Kritenijs hie 20 siden dêr t û.o. advertinsjes yn opnommen binne. 3. It ferstjoeren fan it Kritenijs waard dien troch Poppe Jansma, dy t ek de ledeadministraasje docht. 4. Meiwurkers oan it Kritenijs wiene: Jaap Bakker, Jeltje Geertsma, Tea Haanstra, Jan Toering, Froukje Weijer, Ren de Poel, Wiebe Hoekstra, Anne Veenstra, Giny Miedema en Griet Kingma. 5. De redaksjeleden wiene Jan Toering en Harmen Hummel. De gearwurking, ek mei bestjoer en skriuwers fan stikken en ferslaggen, ferrûn tige goed. Nijs fan de boeketafel Boekeferkeap : Yn novimber 2013 binne der boeken ferkocht foar 158,40 Yn maart 2014 binne der boeken ferkocht foar 75,40 Dus totaal ferkochte boeken foar in bedrach fan 233,80 9

10 Finansjeel oersjoch 2013/2014 en begrutting 2014/2015 Baten: Lêsten: Begrutting Eksploitaasje Begrutting kontribúsjes 1.780, , ,00 winstpart boekeferk. 20,00-20,00 rinte bank 10,00 8,51 5,00 ferskate Totaal baten: 1.810, , ,00 bestjoerskosten 210,00 365,00 225,00 administraasje 110,00 118,70 120,00 represintaasje 80,00 118,70 80,53 80,00 bankkosten 130,00 121,62 130,00 boun om utens 130,00 129,00 120,00 algerniene ledegeark. 250,00 222,29 250,00 jûnen: nov., jan., febr. en maart - 122,47 - boattocht Fryske tsjerketsjinst - 77,70 100,00 Kritenijs 1783,61 min advertinsjes 493, , , ,00 Totaallêsten: 2.210, , ,00 Saldo: Oerskot-tekoart 400,00-602,75-600,00- Ferantwurding: Saldo 1 septimber ,86 Eksploitaasje 2013/ ,75- Saldo 31 augustus ,11 Kassaldo 280,00 Bankrekken 447,77 Sparrekken 606,34 Totaal 1.334,11 Wiebe Hoekstra, Ponghâlder 10

11 Fan de ponghâlder It bestjoer hat ek dit seizoen noch oanstjoerd op een besteging van it restant van de jefte (skinking), dy t dien is yn it seizoen 2012/2013, mei it stamppotbuffet. Dat resultearre yn in tekoart fan 409,50. Dat it tekoart op alle jûnen meiinoar mar 122,47 bedraacht komt troch it oerskot fan 29 november2013. Op dy jûn mei ús eigen toanielploech koe ús foarsitter 130 leden en net-leden wolkom hjitte.de bestjoerskosten komme boppe de begrutting út troch in pear ekstra gearkomsten yn ferbân mei it kommende wikseljen fan sittende mei nij oan te stellen bestjoersleden. Foar it kommende boekjier 2014/2015 is in begrutting opmakke, basearre op in ûnferoare belied. It nij oan te stellen bestjoer sil har dêr noch oer bûge. Wy begjinne it nije seizoen mei 223 leden. (238) Meidielings: Op de ledekaarten, dy t yn dit boekje meistjoerd binne, steane de kontribúsjebedraggen : de man/frou 8,00 en it pear 15,00. Yn in pear gefallen stiet it bedrach dat tefolle of temin betelle is, der ek by. De Kontribúsje foar 2014/2015 kin oermakke wurde op e rekken fan e Fryske Krite by de Rabobank. Foar it earst moat by oerskriuwing it folsleine IBAN nûmer (International Bank Account Number) derby set wurde te witten: NL 78 RABO Dat banknûmer sil ek altyd in it Kritenijs oanjaan wurde. Set op it oerskriuwingsformulier efkes jo lidnûmer, dat op de ledekaart stiet. Op de Fryske jûn fan 28 novimber 2014 sil der wer in apart taffeltsje yn e seal stean, dêr t jo de kontribúsje kontant betelje kinne. Dorpshuis t Haolerhoes is bij uitstek geschikt voor: - Feesten en Partijen; - Vergaderen (beamer en laptop aanwezig); - Bijeenkomsten. Zaalruimten groot en klein naar keuze. Ruime parkeergelegenheid. Praktisch alles is mogelijk. Vraag vrijblijvend inlichtingen bij de beheerder. Tel b.g.g Stengelinstraat 18, 9414 AV Hooghalen 11

12 Fryske jûn op freed 3 oktober 2014 yn t Haolerhoes, Stengelinstr. 18, 9414 AV Hooghalen, (tel ). Seal iepen om oere. Programma: oere Algemiene Ledegearkomste; (de wurklist stiet op side 4). ****** Skoft ****** Nei it skoft sprekker Henk Dijkstra oer: It Fryske Hynder Minsken dy t graach nei in kritejûn fan Us Memmetaal wolle mar gjin ferfier hawwe, kinne dat melde by Anne Veenstra, till

13 Understeand is te sjen wat Griet Wiersma sjongt oer it Frysk hynder, mar wat soe Henk Dijkstra te sizzen ha oer it Frysk hynder. Wy wachtsje it ôf. Wy songen oer in hiele soad, dêr't Fryslân grut om is. Alvestêden, keatsen, silersboat, mar dêr is ien ding dat ik mis. As jo sa troch ús Fryslân geane, mei oeral sa 'n fertier. Dan sjogge jo him rûnom stean, ús hynder grutsk en fier. Frysk hynder sa grut en swart, 't is dêrt 'k oan tinke moat. De fuotten heech, de holle fier, troch it lân sa frij en blier. Sjoch ik dy mei ruter gean, as foar de karre stean. Frysk hynder mei grut ferstân, de trots fan t Fryske lân. En iens yn t jier dan komme yn t FEC, in hiel soad by elkoar. Elk dy t dêr komt is hynstegek, set it bêste fuotsje foar. Dressuer as foar de sjees, ja och, do bist yn alles goed. Ik krij pikefel as ik dat sjoch, dat moaie Fryske bloed. Ik sjoch dêr yn ús Fryske lân, in fôle mei har mem. De earkes foaroer en mei ferstân, heart se de boer syn stim. Op keuringsdagen giet it goed, de merje is model. De fôle hat it ek yn t bloed, it is sa n prachtich stel. Frysk hynder mei grut ferstân, de trots fan t Fryske lân 13

14 Bernebrochjes Hoi jonges en famkes, De fakânsje is wer foarby, ik soe fan jim allegear wol witte wolle wêr t jim west hawwe op e wrâld, mar ik leau wol dat jim earne west hawwe, tichtby as fier fan Assen ôf. Mar de skoalle is al wer begûn, in nije groep, in nije juffer of master. Foldocht it of miskien efkes wenne? Ha jim yn de fakânsje de beam ek moai ynkleure dy t yn it maaienûmer stie? Fêst wol. Ik doar it hast net te sizzen mar ik ha in wurkje opsocht foar de hjerstfakânsje. Want as it Kritenijs op e matte leit sil it net lang mear duorje foar t it safier is. Earder der mei oan e gong mei fansels ek wol. Ik ha al in protte kastanjes ûnder de beam sjoen. Sykje dy mar op want dêr kinne jim wat fan meitsje. Wat ha jim nedich: 1 grutte kastanje, 8 sateeprikkers en moaie kleure baltsjes wolle. Stek de prikkers yn de kastanje sa as op de tekening. Knoopje in moai kleure triedsje oan in prikker fêst. Weevje dat oer en ûnder de prikkers troch. Brûk nei in skoftsje in oare kleur krekt salang oant der in hiel moai spinreach ûntstiet. Sa kin it dus wurde as op de foto hjirneist. De keamer thús, of by pake en beppe, kin moai fersierd wurde mei it selsmakke spinreach. Sukses dermei. In protte nocht en wille mei it nifeljen en oant de oare kear, Tea 14

15 Literatuerklup Us Memmetaal Yn april wie it boek De Oantaasting fan G. Willem Abma oan bar om te besprekken yn ús groepke fan fiif persoanen. It is it earste diel fan fjouwer boeken, dy't it libben fan Heerd Hissema beskriuwe. Yn dit boek fan syn berte oant syn 12 e jier. De namme fan diel 2 is: De Roekkat, fan diel 3: It Byldsje en fan diel 4: It Orakel.Heerd wurdt berne as 10e bern yn in boerefermidden by in strang Bonders gesin: heit hie boer west, mar troch skulden yn syn famylje waard er arbeider en wie in lyts arbeiders húske har wenplak. In grutte skande, ek foar de mem. Heit wie tige op it uterlik, woe yn 't sicht wêze, benammen yn tsjerke. Mem wie der fan oertsjûge, dat lytse Heerd in bysûnder bern fan God wie, lykas Samuël. Se seach oeral Gods hân yn en Syn oanwêzigens, ferwachte dat se Him oan Heerd sjen litte koe, wat net barde. Tusken heit, mem en de tsien bern is der net folie leafde en omtinken en troch grutte problemen mei foaral de heit begjint Heerd te stammerjen en stopt letter alhiel mei praten.mar gjin dokter wurdt om help frege. Allinne by berte en ferstjerren mocht dat, by alle oare minne saken waard Gods help ynroppen. It jonkje is tige yntelligint, utert him mei briefkes, sjocht in protte en nimt alles yn him op mei in fotografysk ûnthâld, kin der mei nimmen oer prate en dat jout ek wer frustraasjes. Heerd wie tige wiis mei syn juffer fan skoalle (alle froulju wiene machtich mysterieus) en doe't hja hommels troude en fuortgong, fielde hy him sa yn 'e steek litten. En master hie gjin begryp foar him, snapte neat fan Heerd. Ta syn gelok wie der yn it doarp in âlder stel: Laas en Jeltsje. Dêr fielt er him thús en begjint er wer te praten, allinne by dy freonen. Troch tadwaan fan Laas mei er nei in hegere skoalle yn 'e stêd en yn it doarp wurdt dat stomme jonkje fan Hissema no in helder en slim baaske. Mar Heerd wie noch altyd it ûnwisse jonkje mei in protte fragen en dat sil syn hiele libben sa bliuwe.it boek ropt ek by de lêzers in protte fragen op: Wa bin ik? Wat siet al yn my by myn berte en wat is bygelyks it gefolch fan hoe t ik opbrocht bin? Kin it libben skeine, mar ek heelje? Fragen dy t yn ús eigen libbensboek diel 1, diel 2 oant en mei diel safolle, faak net beäntwurde wurde. Wy lêze mar troch. Op 9 oktober besprekke wy it boek Grutte wurden fan Akky van der Veer. Wa't mei ús lêze en besprekke wol: tige wolkom! Ek út namme fan Gjerrit, Joast, Hâns en Tiny. Ferslach Toanielploech 15 Giny Miedema, tiilefoan It spyljen fan it toanielstik Hûnehotel de byljende hûn hat ús gjin wynaaien lein. Wy hawwe der mei op toernee west troch hiel Nederlân.Op 23 novimber 2013 nei Utert, freed 14 febrewaris 2014 nei Hilversum, yn itselde wykein op saterdei nei Apeldoarn en doe ek noch in wykein yn maart nei Bodegraven en Lelystêd. Wy binne by dy 5 kriten alderhertlikst ûntfongen, geweldich. Dêrnei wie it efkes wer ôfkicke mar eins wienen wy ek wol in bytsje oan fakânsje ta. Jim ha yn in earder Kritenijs lêze kind hoe t wy it hân ha doe t wy as toanielploech ûnderweis wienen.wy ha besletten om net mei in eigen toanielstik te kommen yn novimber 2014 mar yn februaris/maart Op 3 septimber 2014 binne wy wer útein set mei it nije stik dêr t oan alle kanten in (ferkeard) rookje oan is. Mear sis ik net. Wy binne der wer mei in hiele protte nocht en wille mei oan it oefenjen yn Nijlandsborg. (GGZ Drenthe) De spilers dy t meidogge binne: Greta Lammers, Martsje Sieberichs, Sjoege Wiersma, Griet Kingma, Hans Groenhof, Piet Boelens en iksels. Us ynstekster is wer Renny Monsma. Tea Haanstra

16 G r u t f e r s k a a t o a n n i j e F r y s k e b o e k e n b y ús boek ferkeap er F roukje Wei je r Wi tterweg PE Bovensmi lde Tel froukjeweijer@gmail.com Grafisch bedrijf Geboortekaarten, Huwelijkskaarten, Jubileumkaarten Mercard, Kennemerkaart, Intercard Huisstijlen, briefpapier, enveloppen, visitekaarten uw mailing kunnen wij ook compleet verzorgen van druk tot aflevering TNT 16 Winkler Prinsstraat AZ Assen tel. (0592) fax. (0592) drukkerij@multa.nl

17 Jierferslach fan it kritekoar Us Memmetaal Even it moed romje. Sjonge is moai. Sjonge yn in koar is moaier. Sjonge yn in koar mei lieten yn jins memmetaal, bgl. Frysk, is it moaist. En dat hat ús koar sa n tweintich jier mei nocht en ynmoed dien. Mar sjonge yn in koar yn jins memmetaal ûnder lieding fan geweldich goede diriginten is wol it aldermoaist. En sa n lieding ha wy ek jierrenlang meimakke. Earst tige lang ûnder Klaas Waldus en doe ûnder Ronald Esseboom. Manjefyk! Yn it maaienûmer fan 2014 hie ik in rigel út it gedicht In memoriam fan Douwe Tamminga oanhelle. Ja, it is foarby. Foarby hat west, foarby is om, en komt noait werom Dit wurdt dus ek it lêste jierferslach fan it koar. Begjin septimber moasten lieten oefene wurde foar de Friezedei fan 21 septimber yn Sutfen, ta eare fan it 90-jierrich bestean fan it Frysk Boun om Utens. Mei in plezierboat fan Dimter nei Sutfen, mei in soad sjongkoaren en oare Friezen om utens. Wy songen oan boat de lieten: Wêr sjogg jo sa n romte - Farderssankje - By de streamen fa Babylon - Maitiid en Katoesja. Tusken oktober en desimber ha wy lieten oefene foar it ferneamde en ûnfolpriizge stamppotbuffet fan 10 jannewaris. Neffens sizzen foel net allinne de stamppot mar ek it sjongen by it kritepublyk goed yn e smaak. Tusken healwei febrewaris en healwei maart waard net songen: Ronald Esseboom en Klarie wiene mei fakânsje nei Suriname. In optreden yn Feanwâlden yn it fersoargingstehûs Talma wie op 8 april foar in folle seal. It waard in grienmank fan Fryske lieten, in pear gedichten en Hollânske meisjongers. In optreden pland op 6 maaie yn Rikkingahof yn Easterwâlde koe troch sykte fan my net trochgean. En dan 17 maaie yn De Steiger, ús repetysjehonk: dêr wie dan foar dirigent, leden, âld-leden en âld-dirigint in potfertardersiterijke, sa tiptop taret troch in tal koarfroulju, dat it wetter jin der fan om e tosken rûn. Sels ha ik dêr in wurdmannich sein oer it wol en wee fan it koar, in weromsjen op tweintich jier Fryske sang. Ta eintsjebeslút sil der op 30 septimber foar de noch oerbleaune 14 leden in gesellige gearsit-mei-in-hapke wêze, en dan.. is it definityf oer en foarby. Jan Ut de begjinperioade Hjir stiet ús koar, Waldus der foar, alten, sopranen, bas en tenoar. Wy wolle ús jûn oan jim presinteare en sa de stimmen ris efkes probeare. Jou ús dy kans, t lûd yn balâns, Jim sille hearre, wy binn al wat mâns(k). Dat wie it eigenmakke wolkomstliet, skreaun troch Jan Toering. 17

18 Ha jo it al heard * Dat yn Wergea okkerdeis it wrâldkampioenskip teatsen hâlden is? Dat is in nije sport dy t sa n tweintich jier lyn betocht is troch Jelle Dijkstra en Wietse Veenstra út Wergea. Teatsen is in kombinaasje fan keatse en tennisje. Dat wurdt nearne oars yn e wrâld spile. Hiel apart. * Dat it no 35 jier lyn is dat der acht hynders ferdronken by it yn see bringen fan de Hollumer reddingsboat. Dat drama wurdt sa no en dan betocht troch by it hynstegref yn de dunen fan It Amelân in krâns te lizzen. Dat lansearjen fan de reddingsboat wurdt yn it toeristeseizoen noch geregeldwei dien. * Dat de top-babynammen yn Fryslân foar famkes: Femke, Fenna, Anna, Lieke en Silke binne. Foar de jonges binne dat: Jesse, Ruben. Milan, Lars en Hidde. Jannen en Japen komme net mear foar, en Grieten en Hiltsjes ek net. En Gooitskes al hielendal net. * Dat der no ek al by inkele bedriuwen in Frysk leanstrypke is. By de Afûk en de Fryske Akademy is it noch gewoan yn it Nederlânsk. It sil de measten wol bêst wêze as ze de sinten mar barre, soe t net? * Dat yn it ferline in pearke dat trouwe woe en gjin jild hie foar in seremoanje yn e tsjerke of it gemeentehûs, eartiids gewoan op it hiem troude. Oer de putheak trouwe hjitte dy manier fan dwaan. Dêrby waard de heak dêr t de amer oanhong út de put helle en fêstholden troch de âlden fan it pear. Wannear t de breid en de breugeman beide oer de heak sprongen, wie it houlik sletten. Neffens my waard ek wol by folmacht troud, (met de handschoen trouwen). * Dat it orgaan fan it Nationaal Park Schiermonniksoog it begerzingsplan foar it natoergebiet fêststeld hat. Der komme takom jier hynders, kij en wisenten. * Dat oan de iggen fan de Snitser Mar fiif nije eilantsjes oanlein wurde. Dy wiene der foarhinne ek, mar binne troch wetterslach hielendal fuortspield. Ien eilantsje krijt de namme Eva en komt te lizzen neist it besteande eilantsje Adam by de Zoutepoel en Heresylbrêge. * Dat de Ljouwerter Krante yn Wenen troch in sjuery as moaiste regiodeiblêd fan Europa útferkeazen is. De art-director Alie Veenhuizen en haadredakteur Hans Snijder hawwe fansels supergrutsk de trofee European Newspaper of the Year meinaam nei Ljouwert. Moai net? * Dat der in plan is om sn. Wolkomsteilannen yn de Tsjûkemar oan te lizzen om sa de toeristen op e hichte te bringen mei alles wat Fryslân te bieden hat. Alle eilannen krije in eigen tema, sa as fierljeppen, it bouwen fan sylboaten, ynformaasje oer planten, slakken, fûgels, ensfh. Wy hawwe fansels al twa eilannen: Tsjûke en Marchje; as it mar net te fol wurdt. Der moat fansels noch wol syld wurde kinne. It sil my benije. 18

19 * Dat troch it byspuitsjen fan sân de Rottumerplaat en Rottumereach ien eilân wurde kinne. Sa kin der wer in nij eilân ûntstean. Dat seisde echte waadeilân sil foaral mear beskerming biede foar it Grinslânske fêstelân, want it remmet de wetterslach fiks ôf. Der is al jierren oanien grutte beweging en feroaring yn each en plaat. * Dat It is foarby en elk omsjen is fergees, skriuwt Jan yn it Kritenijs. Mei oare wurden, ús moai sjongkoar Us Memmetaal sille jim net mear hearre. Ik fyn it tige spitich, mar ja it is net oars. Wy sille it koar net mear sjongen hearre oer de simmermoarn, de rôljende wetterweagen, de Boalsertermerke, ensfh. Jan en leden, tink mei dyn koar mar oan dy moaie tweintich jier dy t jim ús en de minsken út fersoargingsen âldereintehuzen fermakken ha mei dy prachtich moaie Fryske lieten dy t jim mei nocht en wille sa ynmoedich foar ús songen ha. Kritekoar, tige tank foar al dy moaie jûnen. Optocht en byinoar swile troch Jaap en kreas yn it Frysk delskreaun troch Jan Fraachpetear mei Eelke Aldershof No wie myn omke Eelke oan bar foar it fraachpetear. Hy is in smoute prater, dy t it nedige belibbe hat. Eelke waard berne yn Appelskea as it njoggende bern fan trettjin, mar groeide op mei tsien. Trije wiene jong ferstoarn. Sy wennen yn in saneamde dûbbele tinte (twa keamers nêst inoar) yn it doarp oan e feart. Syn heit wie slachter en sy wennen nêst de slachterij mei winkel. Va wie berne yn Haulerwyk, mar de measte famylje wenne yn Appelskea. En lyk as syn bruorren en susters gie hy nei de skoalle fan master Drent. Mar yn maaie 1936 Eelke wie doe njoggen jier teach de húshâlding nei Dimter en letter nei Haarlim. Syn beide âldste bruorren, dy t alve en tolve jier âlder wiene, koene Va wurk op e fleisfabryk besoargje. It libben as selsstannige luts en Va gie yn e ierpelhannel. Syn broer yn Fryslân soarge foar klaaikers, dy t yn Haarlim flot fan e hân giene.eelke gie graach mei Va mei de ierdappelkarre de streek op. Mar doe briek yn 1940 de oarloch út en Va betocht him gjin momint. Hy stapte op e fyts nei Fryslân, dêr op it plattelân soe hy him better rêde kinne mei syn húshâlding. Sa kaam hy yn Easterwâlde by syn twadde soan, dy t dêr al wenne en koe hy in wente hiere. Dat op in middei, doe t de bern út skoalle kamen, sei Va: jonges oanpakke, moarnier betiid stiet hjir de ferhúswein foar de doar en geane wy op Fryslân oan. Ofskie nimme fan skoalle is der net fan kaam, mar yn fjouwer jier wiene se dy ferhuzerij al wend. No moast Va fan neis ôf oan begjinne. Va koe slachter Jaap Popping yn Easterwâlde noch fan foarhinne en tegearre kochten sy in ko en holden dan elts de helte foar de ferkeap. Sy wennen oan de Weemewei dêr t ek it slachthûs stie. Va waard frege om de needslachtings te dwaan en sa hie hy sels en twa fan syn jonges alle dagen wurk. 19

20 Eelke wie 15 jier en gie as boerefeint oan it wurk by in boer op de Prandingahoeve. Syn boer wie slim anty-dútsk, mar syn buorman wie fan de N.S.B.. Op in nacht baarnde dy syn pleats ôf en waard de boer en de frou meinaam foar ferhoar. Eelke bleau efter mei in bange beppe en har bernsbern. De oare deis waard ek Eelke oppakt en mei noch mear oaren nei Assen oerbrocht. Mar nei tsien dagen wiene se allegearre wer thús en kaam al gau de befrijing. Eelke hat fan alles by de ein hân om wat te fertsjinjen en hy krige ferkearing mei Geesje Talen, ek út Easterwâlde. Sy woene wol trouwe, mar Eelke moast noch ûnder tsjinst. Dat yn 1947 waard hy soldaat, mar hy moast nei Ynje. Mar dat woe er perfoarst net, dat nei in sneinsferlof yn e maitiid fan 1948 gie er net nei de kazerne werom. Hy seach kâns om in skoftke út sicht te bliuwen al kaam de polysje alle dagen by Va om ynformaasje nei Eelke. Eelke en Geesje hiene har troudei fêststeld en dat sei Va oan de man fan it gesach. It soe de freeds wêze en as Eelke der foar soarge om de moandeis wer op e kazerne te wêzen dan lieten sy him mei rêst. En sa is it gien en wie Eelke de moandeis wer op e kazerne yn Teuge. Dêrwei waard hy oerbrocht nei Schoonhoven yn ôfwachtsjen fan e kriichsried. It wie net in min plak; eelke hie wurk yn e keuken. Doe t it Geesje har tiid wie en de poppe komme soe, krige hy alle meiwurking ek al wie syn ferlof ynlutsen. Hy wie op e tiid foar de berte fan syn soan, mar wie sneintejûns sa t ôfpraat wie wer yn Schoonhoven. Eelke kaam foar e kriichsried en krige twa jier Feanhuzen. Yn dy tiid wenne Geesje mei lytse Pier by har âlden en letter by Eelke s broer. It wie foar harren in útkomst doe t Va by in finale ferkeap oan in hûske hingjen bleau. It stie achter op e Wiken yn Appelskea en sy ha dêr in jier wenne en harren dochter is dêr berne. Nei dy twa jier Feanhuzen krige Eelke wurk as sjauffeur by Schaafsma. Doe koe Eelke fan wente ruilje mei minsken yn Easterwâlde dy t nei Appelskea woene en hierden sy in hûs mei in stikje lân foar wat skiep. Eelke hie fjouwer jier sjauffeur west by Rinsma s Drankenhandel yn Easterwâlde, doe t ien fan syn bruorren, dy t by Va yn e slachterij wurke, nei Utert gie om foar karmaster te learen. In kans foar Eelke om by Va te wurkjen. In oare broer fan Eelke wurke al jierren by Va en hie in Dútske frou. Doe t de Dútske skoanmem stoar, woe de dochter werom nei Dútslân om foar har âlde heit en ynfalide broer te soargjen. Om allinne mei de slachterij troch te gean, like Eelke neat ta. Va krige AOW.en ferhuze mei moeke. Eelke hat noch in skoftsje in ierpelhannel yn e slachterswinkel hân. Mar yn 1960 krige hy in fêst plak as besoarger by de post en dêr hat hy 28 jier wurke, oan syn pensjoen ta. Yn 1991 hawwe Geesje en Eelke har yn Assen nei wenjen set. Dêr wennet harren dochter en it wie foar Geesje fan belang, dat har dochter har wat helpe koe yn e húshâlding. Eelke hat doe dochs noch in skoftke de hannel yn skiep trochset, sa as hy dat altyd yn syn frije tiid dien hie. Mar mei de ferhuzing nei de flat oan de Anemoanstrjitte is hy dêrmei ophâlden. Op 16 july 2010 is Geesje ferstoarn, mar Eelke rêdt himsels mei de húshâlding en siedt sels syn iten. En mei syn dochter en har fammen yn e buert wurdt hy ek net iensum. De auto hat hy út himsels fuortdien. Hy fielde him ûnwis wurden. Spitich is it wol, want hy toerde noch graach nei de famylje bûten Assen, mar syn dochter rydt him graach. Sa kin hy yn alle gefallen de jierdeis fan broers en susters besykje. 20 Jeltje Geertsma

21 Typysk Fryske Sporten: Ljipaaisykjen De finer fan it earste ljipaai yn Fryslân kriget de Sulveren Ljip Skûtsjesilen Wol it net oer bakboard, dan moat it mar oer stjoerboard. Fierljeppen Op 10 augustus 1957 waard de earste offisjele fierljepwedstriid yn Winsum hâlden. Keatsen De wichtichste wedstriid foar Fryslân by it keatsen is de jierlikse PC yn Frjentsjer. Ringride yn Aldeberkeap Alvestêdetocht, krekt Hylpen foarby. 21

22 Om yn jo bûsboekje te setten Krite-jûnen Freed 3 oktober t Haolerhoes Hooghalen: Algemiene Ledefergadering mei sprekker Henk Dijkstra oer It Fryske hynder. Freed 28 novimber t Haolerhoes Hooghalen: Kabaretjûn mei The Flying Stars út Aldeholtpea. Freed 9 jannewaris t Haolerhoes Hooghalen: Stamppotbuffet en in nijjiersslokje. It fierdere program wurdt gearstald troch it nije bestjoer, dat op 3 oktober mei harren wurk begjint. Kopij foar it novimbernûmer kin oant en mei freed 7 novimber 2014 ynlevere wurde by de redaksje Grapke: Bûsjild Lytse Jan gûlt de hiele dei, want syn hamster is stoarn. Syn heit seit tsjin him: Doe t beppe stoarn is, hast dochs ek net gûld? Lytse Jan seit noch hieltyd gûlend: Dy hie ik net fan myn eigen bûsjild betelle. =============================================================== Ta beslút in pear wiisheden út it kofferke fan Gurbe: ** Mei stikeltrie en froulju en moat men tige oppasse ** It is sa t it falt, krekt as mei it âldwiif har noasdrip 22

23 23

24 24