Inleiding: Huidige situatie Partners en aanbod Wens van ouders en schoolbesturen om Kindcentra te organiseren...

Transcriptie

1 Inhoud Inleiding: Huidige situatie Partners en aanbod Wens van ouders en schoolbesturen om Kindcentra te organiseren Doorgaan met de huidige partners of inschakelen van nieuwe partners De nieuwe verordening Voorschoolse voorzieningen Gemeente Meppel en de partnerkeuze 4 3. De noodzaak om kaders te stellen Wettelijke en beleidsmatige kaders Criteria toekenning Kindcentra Soorten Kindcentra Partner keuze Definitie kindcentrum Huisvesting Kindcentra Toerekening huurprijs Jurisprudentie inzake huurvergoeding Onttrekken aan de onderwijsbestemming Huurprijs Overeenkomst... 9 Bijlage:... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 1

2 Inleiding: Inleiding / aanleiding Bij het afronden van het eerste deel van het harmonisatieproces van de peuterspeelzaal en de kinderopvang hebben partijen (ouders, scholen etc) de wens uitgesproken om het organiseren van Kindcentra te versnellen. Het koppelen van de voorschoolse voorzieningen aan de scholen heeft volgens de partners meerwaarde en zal bijdragen aan betere schoolprestaties in de toekomst. De partijen hebben afgesproken om in augustus 2014 te starten met het opzetten van Kindcentra (KC). In deze nota gaan wij in op de volgende thema s: De huidige situatie na opheffing van peuterspeelzaal, de wens van ouders en schoolbesturen om Kindcentra te organiseren, de noodzaak om kaders te stellen en ten slotte de huisvesting van Kindcentra. 2

3 1. Huidige situatie Op 1 oktober 2013 zijn de voorschoolse voorzieningen in de gemeente Meppel geharmoniseerd. Stichting Peuterspeelzalen Meppel en Nijeveen is opgeheven. Alle kinderen in de leeftijd 2,5 tot 4 jaar krijgen een voorschools aanbod en voor kinderen met een risico op achterstand een extra VVE (voor- en vroegschoolse educatie) aanbod. 1.1 Partners en aanbod In de huidige situatie voeren twee organisaties de voorschoolse educatie uit. Partou (voormalige Allio) in de Koedijkslanden (Het Palet) en Algemene Stichting Kinderopvang Assen (ASKA) in de wijken Haveltermade (De Aanloop), Oosterboer (De Beemd), Centrum (Stadskwartier), Nijeveen (De Schalle). Partou biedt in de Koedijkslanden alle vormen van opvang voor kinderen van 0-12 jaar en een educatief aanbod voor kinderen van 2,5 jaar tot 4 jaar inclusief VVE. ASKA biedt in de andere wijken een educatief aanbod voor kinderen van 2,5 tot 4 jaar inclusief een VVE aanbod. Sinds de start van de nieuwe situatie op 1 oktober is het aantal deelnemende kinderen in de leeftijd van 2,5 tot 4 jaar dat gebruik maakt van een voorschools aanbod gestegen in verhouding tot de situatie vóór 1 oktober behalve in het Stadskwartier waar sprake is van een lichte daling. De bijdrage die ouders moeten betalen aan de voorschoolse voorzieningen in de nieuwe situatie is licht gedaald ten opzichte van de bijdrage die ze aan de Stichting Peuterspeelzalen moeten betalen vóór 1 oktober. Uit de rapporten van de onderwijsinspectie valt te concluderen dat de kwaliteit van de VVE in in de huidige situatie is gewaarborgd. 2. Wens van ouders en schoolbesturen om Kindcentra te organiseren In het onderzoek Laat ze maar lekker samen spelen maar ook in raadsvoorstellen is te lezen dat het harmonisatieproces uit twee delen bestaat. Het eerste deel is om de functies peuterspeelzaalwerk en kinderopvang voor kinderen in de leeftijd 2,5 tot 4 jaar te harmoniseren. Het tweede deel is om Kindcentra te organiseren. Tijdens de afronding van de eerste fase bij de terugtrekking van Speelwerk hebben ouders, vertegenwoordigd in de expert groep, en de schoolbesturen de wens uitgesproken om het tweede deel van het proces te versnellen. De gemeenteraad heeft ook meerdere malen het college gevraagd om de koppeling naar het onderwijs te versnellen. Partijen zijn van mening dat een koppeling naar het onderwijs ten goede komt aan de doorgaande lijn en de warme overdracht. Bovendien koerst de landelijke overheid op een koppeling van de voorschoolse educatie aan de basisschool. 2.1 Doorgaan met de huidige partners of inschakelen van nieuwe partners Het college beoogde op basis van de uitgesproken wens van ouders en meerderheid van de raad, bij het organiseren van Kindcentra de uitvoering van de voorschoolse voorzieningen door de huidige partners (ASKA en Partou (Partou is de opvolger van Allio)) te laten plaatsvinden. De betrokken scholen hadden daar een andere mening over. Ze vinden dat ze keuzevrijheid moeten hebben gezien de verschillen in de onderwijsmethodes. Bovendien waren de Calvijnschool en de Vrije school al eerder begonnen met een vorm van peuterspeelzaal op school in samenwerking met een eigen partner. Na onderhandelingen hebben de scholen in Meppel de volgende keuzes gemaakt. 3

4 Instelling PCBO Niermanschool Promes De Wel Calvijnschool Vrije School Gekozen partner Stichting Kinderopvang Zuidwest-Drenthe en Kinderopvang Meppel Kinderopvang Meppel Doomijn/Aska Kinderopvang Zuidwest-Drenthe De Herberg Stichting Michaël Partou blijft de voorschoolse voorziening in het Palet uitvoeren voor PCBO en Promes. 2.2 De nieuwe verordening Voorschoolse voorzieningen Gemeente Meppel en de partnerkeuze De oproep van de raad om met de scholen en zo neutraal mogelijke voorschoolse voorziening te organiseren is niet afdwingbaar. De verordening Voorschoolse voorzieningen Gemeente Meppel kent toeslagen aan ouders toe op voorwaarde dat de kinderen ingeschreven staan bij een instelling die aan de voorwaarden voldoet. De verordening sluit geen enkele partij uit. Bovendien komt volgens de scholen de neutraliteit van de voorschoolse voorzieningen door de keuze van eigen partner niet in het geding. De scholen willen een partner kiezen die bij hun onderwijsmethode en pedagogisch beleid past. In het Palet hebben PCBO en Promes gekozen voor Partou als partner. Er is in een aantal gevallen sprake van overlap in de gekozen partners. 3. De noodzaak om kaders te stellen Het organiseren van Kindcentra houdt in dat de voorschoolse voorzieningen beleidsmatig gekoppeld worden aan een school. Er is sprake van een KC als de school en de voorschoolse voorziening aan de voorwaarden van Kindcentra voldoen. Om dat te kunnen vaststellen dient de gemeente een KC te definiëren door normen op te stellen die de kwaliteit, de huisvesting en de voorwaarden waaronder een KC georganiseerd wordt, waarborgen. Bovendien is de gemeente wettelijk verplicht om zich te houden aan de kwaliteitsnormen van de Wet Ontwikkeling door kwaliteit en educatie (OKE). In de verordening Voorschoolse voorziening gemeente Meppel en de beleidsregels zijn ook een aantal kwaliteitsnormen opgesteld waaraan de scholen en hun partners moeten voldoen. De in deze nota vastgestelde kaders gelden totdat de gemeente en de schoolbesturen samen een integraal en een toekomstbestendig strategisch huisvestingsplan hebben opgesteld. Een strategisch huisvestingsplan beschrijft de benodigde huisvesting voor onderwijs, opvang en eventueel andere voorzieningen dat op basis van een gezamenlijk opgesteld beleid door gemeente en besturen samen wordt onderschreven. De gemeente en de schoolbesturen hebben afspraken gemaakt om in het schooljaar hiermee te beginnen. 4

5 4. Wettelijke en beleidsmatige kaders Wet kinderopvang Wet Ontwikkeling door educatie en ondersteuning Wet primair onderwijs Verordening voorschoolse voorzieningen gemeente Meppel, vastgesteld op 11 juni 2013 Verordening Voorzieningen Huisvesting Onderwijs Gemeente Meppel, vastgesteld op 14 juni Beleidsregels voorschoolse voorzieningen, vastgesteld op 29 september Het onderzoeksrapport Laat ze maar lekker samen spelen. 5. Criteria toekenning Kindcentra Een voorschoolse voorziening in Nederland wordt nog steeds gezien als een pre schoolperiode die los staat van de basisschool. Na de invoering van de wet OKE (Ontwikkeling door kwaliteit en educatie) gingen gemeenten experimenteren om de koppeling naar de school te realiseren. Het organiseren van Kindcentra is daar een voorbeeld van. Over het algemeen worden Kindcentra zowel fysiek in één gebouw als in verschillende gebouwen maar wel met één beleidsplan georganiseerd. Onder kindcentrum wordt verstaan een samenwerkingsverband van een school en minimaal een opvangorganisatie met het oog op het gezamenlijk aanbieden van onderwijs en opvang aan kinderen in de leeftijd van 0-12 jaar. 5.1 Soorten Kindcentra In het onderzoek Laat ze maar lekker samen spelen is aangegeven dat er twee mogelijkheden zijn om een KC te organiseren. Fysiek in één gebouw of in verschillende gebouwen met een gezamenlijk beleidsplan. De mogelijkheid om met verschillende scholen (met verschillende denominaties) één KC te organiseren wordt uiteraard geboden en aangeraden. De schoolbesturen bepalen zelf hoeveel Kindcentra ze willen organiseren. 5.2 Partner keuze Scholen en gemeente zijn akkoord dat schoolbesturen een eigen partner kunnen kiezen. De scholen moeten zich houden aan de door de raad in de verordening vastgestelde voorwaarden, de beleidsregels voorschoolse voorzieningen en de nota Sluitende aanpak De gemeente zal geen peutertoeslagen toekennen aan ouders die hun kinderen in een voorschoolse voorziening plaatsen die niet voldoet aan de kwaliteitseisen. Op die wijze wordt de kwaliteit van de voorzieningen gewaarborgd. 5.3 Definitie Kindcentrum Er is sprake van een Kindcentrum als de school en de voorschoolse voorzieningen één beleidsplan hebben waarin wordt beschreven: 1. Hoe de samenwerking tussen de school en de voorschoolse voorziening vorm krijgt. 2. Dat de leidsters in de voorschoolse voorziening aan de opleidingseisen voldoen. 3. Dat de school en de voorschoolse voorziening een erkend VVE programma gebruiken 5

6 4. De manier waarop de voorschoolse voorziening de VVE gaat organiseren. 5. Hoe de warme overdracht van de leerlingen wordt geregeld. 6. Hoe de doorgaande lijn gewaarborgd wordt. 7. De manier waarop de school in de groepen 1 en 2 de aanpak gaat continueren. Inzet van middelen en personeel om elkaar te versterken regelen de school en de voorschoolse voorziening onderling. 6. Huisvesting Kindcentra Door de veranderende rol van de verschillende spelers rondom voorschoolse educatie verandert ook de manier waarop de verschillende instellingen moeten worden gehuisvest. Zo moet in of nabij schoolgebouwen ruimte gezocht worden om bijvoorbeeld kinderopvang te kunnen realiseren. Deels wordt daarbij gebruik gemaakt van bestaande faciliteiten, anderzijds zullen andere ruimtes aangepast en betrokken moeten worden. Voor het huren van ruimte in gebouwen die onder de gemeente vallen, of in door de gemeente, in het kader van onderwijshuisvesting, gefinancierde schoolgebouwen moeten nadere afspraken gemaakt worden. Afspraken over een huurvergoeding voor gebruik van klaslokalen zijn noodzakelijk om: 1. Te voorkomen dat uitvoerders die een ander gebouw dan een schoolgebouw gebruiken wel huur moeten betalen en uitvoerders die een schoolgebouw gebruiken geen huur te hoeven betalen; 2. oneerlijke concurrentie tussen schoolbesturen te voorkomen door een uniform huurbeleid voor alle leslokalen in te voeren; 3. wilde groei en oneigenlijk gebruik van commerciële instellingen van schoolgebouwen te voorkomen; 4. de huidige gebruik van leslokalen voor andere bestemming dan onderwijs te legaliseren. 6.1 Toerekening huurprijs De fysieke vormgeving van een Kindcentrum (KC) is verschillend. De meest voorkomende verschijningsvormen zijn: 1. Gebruik maken van ruimte(n) in een Multifunctioneel Centrum; Locatie het Palet. Bij deze locatie zijn contractueel afspraken gemaakt over de in rekening te brengen huur. De huur bestaat uit een stichtingskostencomponent en een exploitatiekostencomponent. Daar het Palet een gemeentelijke accommodatie is wordt de huurprijs afgedragen aan de Gemeente Meppel. Locatie de Plataan. In de planvorming implementatie Niermanschool in de Plataan / realisatie KC is rekening gehouden met het onderbrengen van de voorschoolse voorzieningen nabij de school. Nadere uitwerking dient nog plaats te vinden 2. Gebruik maken van normatieve leegstand in een school; De stichtingskostencomponent wordt afgedragen door het schoolbestuur aan de Gemeente Meppel. De exploitatiecomponent wordt afgedragen aan het betreffende schoolbestuur. Jaarlijks wordt de noodzakelijke capaciteit in lokalen en m² in beeld gebracht. 3. Gebruik maken van een nabijgelegen Gemeentelijke accommodatie; 6

7 Locatie de Aanloop. De huur bestaat uit een stichtingskostencomponent en een exploitatiekostencomponent. Daar Locatie de Aanloop een gemeentelijke accommodatie is wordt de huurprijs afgedragen aan de Gemeente Meppel. 4. Gebruik maken van een accommodatie die het schoolbestuur zelf heeft gefinancierd; De huur bestaat uit een stichtingskostencomponent en een exploitatiekostencomponent. De hieruit voortvloeiende inkomsten komen ten gunste van het betreffende schoolbestuur. Het fysiek vormgeven van een Kindcentrum vraagt de nodige aandacht. De huidige wetgeving (Wet op het Primair Onderwijs) is hier niet specifiek op ingericht. Daarnaast kan bij de verhuur van onderwijsruimte niet worden aangesloten bij de reguliere (gemeentelijke) afspraken over huur en verhuur van vastgoed. In de onderwijswetgeving is geregeld dat het schoolbestuur de juridisch eigenaar is van het schoolgebouw en de gemeente het economisch claimrecht heeft. Dit gelet op haar wettelijke rol als financier van onderwijshuisvesting. Dus moeten er nadere afspraken gemaakt worden tussen de gemeente en de schoolbesturen over het gebruik van gemeentelijk vastgoed voor voorschoolse voorzieningen. De kaders voor verhuur van ruimte in schoolgebouwen zijn vastgelegd in de Wet op het primair onderwijs (artikel 107 en 108) en de Verordening Voorzieningen huisvesting Onderwijs van de gemeente Meppel (artikel 29 tot en met 36). Het schoolbestuur geeft, met instemming van de gemeente, lokalen in medegebruik, of verhuurt deze aan derden (artikel 108 WPO). Bij (mede)gebruik gaat het om niet commerciële activiteiten zoals bijvoorbeeld gebruik door toneel, zang en culturele verenigingen. Bij niet commerciële activiteiten kan alleen een vergoeding worden gevraagd als dekking in de exploitatiekosten. Kinderopvang is sinds de inwerkingtreding van de Wet Kinderopvang een commerciële activiteit geworden. Het in medegebruik geven van een lokaal is hierdoor niet meer mogelijk. Bij leegstand in een schoolgebouw kan een schoolbestuur ruimten verhuren aan kinderopvangorganisaties. Hierbij zal een commerciële huurprijs in rekening moeten worden gebracht. Met een commerciële huurprijs wordt een huurprijs bedoeld waarmee de stichtingskosten, de exploitatiekosten en een opslag voor winst en risico kunnen worden gedekt. Gezien de recente ontwikkelingen, waar verhuur van ruimte in schoolgebouwen steeds vaker voor komt, is het van belang de zaken goed te regelen. Vervolgens moet dan een afspraak worden gemaakt voor afdracht van de huur aan de gemeente. 6.2 Jurisprudentie inzake huurvergoeding. In de afgelopen periode is de nodige reuring ontstaan over de vraag of de gemeente de inkomsten uit verhuur die de exploitatiekosten overschrijden mag afromen. Als argument hiervoor wordt gebruikt dat de gemeente de stichtingskosten van de school heeft betaald. Uit recente jurisprudentie blijkt dat de gemeente geen financiële voorwaarden aan de toestemming van verhuur mag verbinden, die neerkomen op een verkapte belastingheffing. Wel mag de gemeente financiële compensatie vragen voor extra kosten 7

8 of derving van inkomsten die direct verband houden met de verhuur aan een derde. Het is aan de gemeente om deze extra kosten deugdelijk te onderbouwen en te specificeren. Voorzieningen en de hieraan gerelateerde kosten die nodig zijn voor de verhuur aan een derde komen niet voor rekening van de gemeente maar voor rekening van de (ver)huurder. Te denken valt aan, kosten aanpassingen om het gebouw geschikt te maken voor de voorschoolse voorzieningen en of uitbreidingen. 6.3 Onttrekken aan de onderwijsbestemming. Het schoolbestuur is volgens WPO juridisch eigenaar van het onder het bevoegd gezag vallende schoolgebouw. Bij buitengebruikstelling van het schoolgebouw vervalt het eigendom aan de gemeente. Uitzondering hierbij is de eigendomschool. Voor het geval dat het schoolgebouw eigendom is van de school heeft de wetgever een aantal beperkende regels opgelegd voor verhuur van onderwijsruimten: 1. Gemeente en scholen hebben het zogenaamde vorderingsrecht : de verhuur van een ruimte eindigt indien de school of de gemeente de ruimte weer nodig hebben. Het vorderingsrecht kan buiten werking worden gesteld door het kinderopvanggedeelte aan de onderwijsbestemming te onttrekken door een verklaring einde gebruik. Hierbij heeft het schoolbestuur de keuze om het kinderopvang gedeelte in eigendom te houden of over te dragen aan de gemeente. Indien het schoolbestuur eigenaar blijft van de onttrokken huisvesting hebben gemeente en school na 3 jaar opnieuw het recht om de ruimte te vorderen. De WPO sluit dus huurbescherming voor een huurder van leegstaande onderwijsruimten uit. 2. Voor verhuur van leegstaande onderwijsruimten aan derden is voorafgaand toestemming nodig van de gemeente, anders is de verhuur nietig. Dit geldt ook voor gebouwdelen die aan de onderwijsbestemming zijn onttrokken. De WPO beperkt dus de vrijheid van handelen van een schoolbestuur inzake verhuur. Bij het onttrekken aan de onderwijsbestemming in combinatie met de overdracht van het gebouwdeel aan de gemeente is het onderwijs geen partij meer. In dat geval vervalt het juridisch eigendom van het gebouwdeel aan de gemeente. De gemeente is dan ook de partij die verhuurt. 6.4 Huurprijs Commerciële activiteiten waaronder kinderopvang, worden beschouwd als "derden" in de zin van artikel 108 WPO. Er moet derhalve huur in rekening worden gebracht. De WPO en de verordening voorzieningen huisvesting doet geen uitspraak over de rekenwijze en de hoogte van de huurprijs. Ook de VNG geeft geen richtlijn voor het berekenen van de huur. Bij het bepalen van de huurprijs is uitgegaan van de normatieve en de financiële kaders zoals opgenomen in de Verordening Voorzieningen Huisvesting Onderwijs. Hierbij is uitgegaan van het gemiddeld aantal lokalen in de gemeente Meppel, (totaal aantal lokalen is 179 lokalen gedeeld door 14 scholen). Dit geeft een gemiddelde capaciteit van afgerond 13 lokalen / m². In de financiële uitwerking zoals opgenomen in de bijlage is de bruto huurprijs vastgesteld op 64,69 per m² voor het 1e jaar. Daarnaast is sprake van een opslag 8

9 gemeentelijke lasten ad. 8,- per m² en een opslag winst en risico van 2,31. De totale (stichtings) kosten bedragen 75,- per m² voor het 1 e jaar. In de berekening is een compensatie verkapitaliseerde kosten inrichting opgenomen. Hierbij is aansluiting gezocht met de kostencomponenten Palet. De uiteindelijke prijs komt hiermee uit op 59,89 per m 2 (1 e jaar) De huurprijs is gebaseerd op de bruto vloer oppervlak (bvo) van het totale gebouw. Bij uitbreiding van een gebouw wordt uitgegaan van 105 m² per lokaal. Hierbij is de functioneel nuttige oppervlak lager a.g.v. toerekening m² verkeersruimten, berging, vergaderruimten e.d. Gelet op deze omstandigheid wordt bij de financiële toerekening uit gegaan van 80 % van de bvo. Voor een klaslokaal komt deze berekening daarmee uit op: Totale kosten 84 m² x 59,89 : 5.030,76,-(1 e jaar) Voor de daaropvolgende jaren wordt aangesloten op de jaarlijkse indexering onderwijshuisvesting, onderdeel bouw. Daarnaast kan het schoolbestuur een component voor de te maken kosten materiële instandhouding gebouwafhankelijk (exploitatiekosten) door belasten aan de huurder. 6.5 Overeenkomst Wanneer een schoolbestuur een leslokaal wil gebruiken om te verhuren aan een voorschoolse voorziening zal daarover tussen gemeente en schoolbestuur een overeenkomst afgesloten moeten worden. In deze overeenkomst worden voorwaarden opgenomen waaronder het schoolbestuur een leslokaal mag verhuren. Belangrijke voorwaarde die hierin wordt opgenomen is dat de onderwijsbestemming voor gaat op de voorschoolse voorziening. Wanneer een school door groei in het aantal leerlingen extra ruimte nodig heeft zal hiervoor eerst deze ruimte worden aangesproken in plaats van eventuele nieuwbouw of uitbreiding. 9