project Het Scharnier Combinatiegebouw met scholen, kinderopvang en woningen te Hoogvliet Demonstratieproject

Transcriptie

1 IFD-factsheet Woningbouw W5 Demonstratieproject Het Scharnier Combinatiegebouw met scholen, kinderopvang en woningen te Hoogvliet 1 project Het Scharnier in Hoogvliet is een ambitieus bouwproject waarbij vele functies in één gebouw zijn gehuisvest. De opdrachtgever Volkshuisvestingsgroep Woonbron-Maasoevers wilde met dit project werken aan kwaliteitsverbetering middels een duurzaam casco met een flexibele woningindeling, functiemenging en een betere energieprestatie. Op de begane grond en de eerste verdieping zijn de schoollokalen en de kinderopvang gevestigd. Op de tweede verdieping is de parkeerlaag. Deze is bereikbaar per lift, zodat er weinig ruimte voor in- en uitritten op de begane grond nodig is. De overige vijf bouwlagen tellen in totaal 50 woningen. De 25 galerijwoningen zijn flexibel indeelbaar. De woningen zijn geschikt voor ouderen. Vanuit de behoefte aan toekomstige veranderingsmogelijkheden is gekozen voor een IFD aanpak. Flexibiliteit is de belangrijkste doelstelling; het project kent weinig vernieuwing op het gebied van industrieel of demontabel bouwen. De pragmatische aanpak heeft geleid tot een interessant voorbeeld van functiemenging in een stedelijke omgeving. Sleutelaspecten Projectgericht Productinnovatie Procesinnovatie Bestaande voorraad Industrieel bouwen Flexibiliteit & keuzevrijheid Programma flexibiliteit Installaties & infrastructuur Betekenis voor bepaalde sector 1 Het Scharnier is een markant gebouw met een veelheid aan functies.

2 W5 IFD-factsheet 2 ambities en resultaten De ambitie bij het ontwerp van Het Scharnier ging uit naar een grote mate van functiemenging in een compact gebouw. Dit is goed gelukt door een slim ontwerp. Door het parkeren niet op de begane grond te situeren is de plint van het gebouw aantrekkelijk en goed toegankelijk. De parkeerlaag op de tweede verdieping markeert tevens de visuele scheiding tussen het wonen en de openbare functies. De flexibiliteit is mede tot stand gekomen door een brede beukmaat (7,50 meter) en grote verdiepingshoogte. De parkeer- en woonlagen hebben een verdiepingshoogte van 3,10 meter. De parkeerlaag is desgewenst tot woonlaag om te bouwen. De onderste verdiepingen hebben een verdiepingshoogte van 3,50 meter. Als de schoollokalen niet meer nodig zijn, kunnen deze bouwlagen worden verbouwd tot winkels of kantoren. 25 woningen zijn flexibel uitgevoerd. Van de geboden keuzevrijheid voor de woningindeling is maar weinig gebruik gemaakt. Het IFD bouwen heeft zich vooral vertaald naar installatietechnische voorzieningen. Deze zijn grotendeels projectgebonden ontwikkeld en aangebracht, zoals de uitgespaarde vloergoot. Het Scharnier is een echt flexgebouw geworden. Een flexgebouw heeft overmaat, kan een bandbreedte aan functies herbergen, heeft een (gevel)uitstraling die bijdraagt aan culturele duurzaamheid en kent dankzij een duurzaam casco een langere exploitatietermijn. Het voornemen is om Het Scharnier 200 jaar te exploiteren. ontwerp Ontwerpproces Nadat het ontwerp klaar was, is het project verder ontwikkeld in bouwteamverband. De hoofddraagconstructie lag al vast. Het bouwteamoverleg betrof vooral de afbouwtechniek en de prijsvorming. IFD bouwen vraagt echter om een grote betrokkenheid van de aannemer. Het was beter geweest als de aannemer al in het beginstadium bij het ontwerpproces was ingeschakeld. De toevoeging van IFD technieken in een dergelijk complex project leidde tot veel improvisatie. De architect heeft vier basisvarianten voor de woningindeling bedacht. De toekomstige bewoners konden hun favoriete variant in een maquette op ware grootte uitproberen. De één-op-één woning van Woonbron- Maasoevers heeft zijn nut bewezen en zal ook in de toekomst worden gebruikt om indelingen van woningen te beproeven. Uiteindelijk zijn 24 van de 25 woningen hetzelfde uitgevoerd. De keuzemogelijkheden zijn dus niet echt aangeslagen bij de bewoners. Dat komt omdat er waarschijnlijk onder de bewoners (relatief veel ouderen) wat minder behoefte bestaat aan zulke keuzes, maar ook omdat de varianten weinig toevoegden aan functionaliteit of comfort. 2 Ontwerpschets, met onderin de scholen en kinderopvang. De parkeerlaag is duidelijk te zien, met daarboven de woningen.

3 IFD-factsheet W5 bouwproces en planning Het bouwproces is normaal verlopen. De keuzevrijheid van de huurders voor verschillende varianten bracht geen problemen met zich mee. Het bouwbedrijf was een echte utiliteitsaannemer, die gewend is aan veranderingen op een laat moment. 3 techniek Het Scharnier is gefundeerd op palen. Het casco is van beton en uitgevoerd in gietbouw met breedplaatvloeren. De gevel is opgebouwd uit een kalkzandsteen binnenspouwblad met een afwerking van keramische tegels. Deze zijn opgehangen aan een speciaal hiervoor ontwikkeld aluminium frame. Dit is de eerste toepassing van dit systeem in Nederland. De gevelpuien langs de galerijen zijn van houtskeletbouw. Ze kunnen op eenvoudige wijze worden aangepast. Zo is bijvoorbeeld de plaats van de voordeur te wijzigen. De 25 flexibel in te delen woningen hebben vloerverwarming in de dekvloer. Langs de woningscheidende wanden zijn vloergoten uitgespaard. In deze sparing van 170 mm breed zijn de water- en afvoerleidingen op een bereikbare wijze weggewerkt. De elektraleidingen bevinden zich in een plintgoot. De luchttoevoerkanalen voor de gebalanceerde ventilatie zijn deels ingestort in de vloeren en deels in een leidingkoker verwerkt. In de kern zijn verlaagde plafonds voor de leidingen aangebracht. De binnenwanden van de vaste kern in de woningen zijn van cellenbeton en de overige binnenwanden zijn van metal stud. De onderste verdiepingen, waar de scholen en de kinderopvang zijn gesitueerd, hebben een betonskelet. De ruimtescheidende wanden zijn dichtgezet met kalkzandsteen. Hierdoor zijn toekomstige veranderingen in de indeling mogelijk. 3 Rond de vaste kern kan de plattegrond ingedeeld worden.

4 W5 IFD-factsheet ifd I F en D gehalte Industrieel: Het keukenblok in de flexibele woningen is verplaatsbaar en is aan te merken als een vernieuwend industrieel vervaardigd product. Voor het overige is bij Het Scharnier vooral gebruik gemaakt van traditionele technieken en producten. Flexibel: De flexibiliteit van het gebouw zit in de eerste plaats in de overmaat. De beukmaat van de woningen is 7,5 meter en de verdiepingshoogte is 3,1 meter. Daarnaast zijn er enkele veranderbare bouwdelen, zoals de gevel. Bij de flexibele woningen is het leidingwerk voor de installaties in vloergoten en plintgoten aangebracht. Deze zijn bereikbaar voor veranderingen. De flexibele woningen hebben vloerverwarming, waardoor de indeling van de woning is te wijzigen zonder consequenties voor de verwarmingslichamen. De vaste kern omvat de badkamer, berging, toilet en leidingschacht. Het keukenblok is een verplaatsbaar meubel. De wand boven het keukenblok is van plaatmateriaal in plaats van tegels. Achter dit spatscherm zijn de leidingen weggewerkt. Bij de eerste drie bouwlagen is met de maatvoering en met de constructie rekening gehouden met latere functiewijziging. Demontabel: De houtskeletbouwgevels aan de galerijen en de keramische tegelgevels zijn (gedeeltelijk) demontabel. De metal stud binnenwanden zijn demontabel. FLEXIBILITEIT keuzevrijheid aanpasbaarheid gebouw woningtype en differentiatie meerdere functies dan wonen indeling gevel en dak grootte/plaats gemeenschappelijke entree/hal grootte/plaats buitenruimte/balkons grootte/plaats bergingen buiten de woning aantal/grootte vertrekken plaats vertrekken grootte keuken, badkamer en toilet plaats keuken, badkamer en toilet 1) 1) plaats woningtrap uitrusting woning verwarming en ventilatie systeem aantal/plaats aansluitingen elektra (systeem en aantal/plaats aansluitingen) riolering, gas en water (systeem en aantal/plaats aansl.) communicatie en domotica (systeem en aansluitingen) sanitair keukenuitrusting afwerking buitenafwerking gevel en dak binnenafwerking keuken, badkamer en toilet 2) 1) Alleen de plaats van de keuken is flexibel. 2) De keuze uit diverse kleuren bij de keukenuitrusting is niet in het schema meegenomen. Illustratie: Bruynzeel Keukens Variant: de gebruiker heeft de keuze uit verschillende uitgewerkte varianten; bijv. gevelindeling met vaste of draaiende ramen of met tuindeuren Kern: het gebouw kent een vaste kern met specifieke voorzieningen. Daaromheen kan een gebruiker diverse modules toevoegen, nu of later; bijv. men kan zelf kiezen hoeveel ramen, draaiend of niet, er naast een vaste deur komen Module: hier kan de gebruiker zijn gebouw opbouwen uit verschillende modules; bijv. puttend uit een catalogus van ramen en deuren deelt de gebruiker zijn gevel in. Vrij ontwerp: niets ligt vast en alle wensen van de gebruiker kunnen ingewilligd worden; bijv. alles kan, ook ramen in afwijkende maten en vormen. In deze tabel wordt de flexibiliteit binnen het project gekenschetst. In dit project concentreerde de aandacht in het kader van IFD bouwen zich vooral op flexibiliteit, zowel in indeling als in functies (onderste lagen).

5 IFD-factsheet W5 aanbevelingen In Het Scharnier is overmaat toegepast om flexibiliteit en toekomstwaarde te creëren. Dit relatief eenvoudige uitgangspunt is zeer belangrijk voor de aanpasbaarheid en eventuele functieveranderingen. De pragmatische oplossingen voor de installatietechnische flexibiliteit kunnen verder worden ontwikkeld tot geschikte middelen in combinatie met een gietbouw casco. 4 4 Van boven naar beneden: woonlaag, parkeerlaag, schoollokalen, kinderdagverblijf/gymzaal/bergingen.

6 W5 IFD-factsheet projectpartners Opdrachtgever: Volkshuisvestingsgroep Woonbron-Maasoevers, Rotterdam Architect: Ton Remmers van Leo de Jonge architecten, Rotterdam Aannemer: Bouwbedrijf Van der Linden, Sint-Michielsgestel Constructeur: Invecon bv, Zwijndrecht Akoestisch en installatie adviseur: Deerns bv, Rijswijk cijfers Stichtingskosten: ,- incl. btw. Stichtingskosten gemiddeld per appartement: ,- Gemiddelde huur per woning: 360,- Bouwjaar: Opleverdatum: november 2001 IFD producten: Bruynzeel verplaatsbaar keukenblok Veranderbare houtskeletbouwgevelelementen Demontabele keramische gevel Metal stud wanden Colofon IFD is een programma van de SEV dat door middel van voorbeeldprojecten kennis en ervaring probeert te vergroten over industrieel, flexibel en demontabel bouwen. Meer informatie op Postbus 1878, 3000 BW Rotterdam Tel , Fax internet: of Augustus 2004 Tekst: Josine Crone, Leidschendam Illustraties: Afkomstig van betrokkenen bij dit project tenzij anders aangegeven Ontwerp en opmaak: Gé grafische vormgeving, Rotterdam