Weer een primeur voor de Nederlandse Cariben

Transcriptie

1 November 016 Nieuwsbrief Weer een primeur voor de Nederlandse Cariben In deze editie 1 5 SOS Expedition 016 Voorstellen SPAW geaccepteerd EEA016 gehouden in Bristol Eerste BRUVbeelden Bonaire Akoestische loggers vervangen Expeditie voor het merken van haaien op de Saba Bank Afgelopen oktober zijn maar liefst haaien gevangen en uitgerust met een zender als onderdeel van het regionale Save Our Sharks project in de Nederlandse Cariben. Er is nog weinig bekend over de status van haaien in Caribische wateren en dit soort onderzoek is een belangrijke eerste stap voor het bepalen welke haaien aanwezig zijn, waar ze gevonden worden en nog belangrijker, het bepalen van de meest geschikte manier om de bescherming van deze belangrijke roofdieren te verbeteren. Aan boord van de Caribbean Explorer II, die vertrok vanuit Sint Maarten, bevonden zich haaienwetenschappers en natuurbeschermers van de Saba Conservation Foundation (SCF), Nature Foundation St Maarten (NFSXM), Florida International University (FIU) en SharksKids. Het doel van de expeditie was om zoveel mogelijk te leren over het voorkomen en de verspreiding van haaien op de Saba Bank. Gedurende de zesdaagse expeditie werden er haaien gevangen en weer veilig teruggezet door het team.

2 Zestien van deze haaien waren Caribische rifhaaien (Carcharhinus perezi) die zijn uitgerust met PIT tags. Een PIT tag is een soort streepjescode voor een haai (of andere dier) wat gebruikt kan worden om het dier te identificeren en te volgen gedurende de tijd. De overige zes haaien waren tijgerhaaien (Galeocerdo cuvier), waarvan er vier zijn uitgerust met op maat gemaakte satellietzenders. In tegenstelling tot veel andere haaiensoorten brengen tijgerhaaien relatief veel tijd door aan het wateroppervlak. Dit stelt de wetenschappers in staat om hun bewegingen te volgen met behulp van satellieten, waardoor kan er een nauwkeuring beeld verkregen kan worden van hun bewegingspatronen. De satellietzenders zijn van het type Wildlife SPOT (Smart Position of Temperature Transmitting) en worden bevestigd aan de rugvin van de haai. De zenders geven signalen door aan satellieten van het ARGOS system, die het mogelijk maken om de haaien nauwkeurig te volgen voor een maximum van vier jaar lang. Wanneer de haai met zijn rugvin boven het wateroppervlak uit komt, wordt er een geolocatiesignaal verstuurd naar een satelliet met een nauwkeurigheid van enkele honderden meters.

3 Voorstellen SPAW geaccepteerd Afgelopen maand is in Miami een belangrijk stap gezet voor de bescherming van haaien in het hele Caribisch gebied. Op aandringen van Nederland is besloten om acht soorten voor te dragen voor bescherming onder het Specially Protected Areas and Wildlife (SPAW) Protocol, het enige grensoverschrijdende wetgevende instrument voor natuurbescherming in de Cariben. Afgevaardigden uit 1 Caribische landen (Nederland vertegenwoordigd hierin de Caribische elanden Saba, St. Eustatius en Bonaire) waren deze week bijeen in Miami om afspraken te maken over bescherming van natuurgebieden en diersoorten als onderdeel van het SPAW-protocol. In het protocol worden door de aangesloten landen keiharde afspraken gemaakt om bescherming te garanderen van dieren die leven in unieke en/of kwetsbare leefomgevingen. Tot op heden zijn er geen haaien en roggen in het protocol opgenomen terwijl juist zij in het bijzonder bedreigd worden in deze gebieden. De oorzaak hiervan is vaak menselijk handelen zoals overbevissing en de vernietiging van essentieel leefgebied, zoals koraalriffen en mangrovebossen. Het Ministerie van Economische Zaken heeft in overleg met de Nederlandse Elasmobranchen Vereniging (NEV) een shortlist van acht soorten, te weten drie soorten Hamerhaai, Walvishaai, Oceanische Witpunthaai, Zaagvis (waarvan weinig mensen weten dat het een haaiensoort is) en twee soorten Mantaroggen voorgedragen om opgenomen te worden in de beschermde soortenlijst. Het zijn allen soorten die door menselijk handelen bedreigd worden in hun voortbestaan in het Caribisch gebied en die bescherming nodig hebben om voor de toekomst behouden te blijven. De goedkeuring van het voorstel is een belangrijke eerste stap naar definitieve opname in het protocol. In februari wordt definitief gestemd en zal besloten worden of de bescherming daadwerkelijk van kracht wordt.

4 The Shark Trust organiseert EEA 016 Van 8-0 oktober kwamen meer dan 160 deelnemers uit landen samen in Bristol voor de twintigste editie van de European Elasmobranch Association (EEA) conferentie. Tijdens de bijeenkomst werd gesproken over de nieuwste ontwikkelingen in het onderzoek, het beheer en de bescherming van haaien. De Engelse Shark Trust was dit jaar de organisator. Eén van de keynote sprekers van het weekend was Dean Grubbs, voorzitter van de American Elasmobranch Society en onderdirecteur van onderzoek bij Florida State University. Hij vertelde het interessante verhaal over een recentelijk uitgebrachte weerlegging van een zeer bekend artikel over haaien en roggen in Chesapeake Bay. In het desbetreffende artikel werd beweerd dat de explosieve groei van het aantal koeneusroggen, dat zou zijn ontstaan door het verlies van grote haaien, had geleid tot het instorten van de commerciële handel in schaaldieren. Deze conclusies zorgde ervoor dat de uitermate kwetsbare koeneusrog in een heel slecht daglicht werden geplaatst. Maar door nieuwe analyse van Grubbs en zijn collega s werd praktisch iedere bewering uit het artikel in twijfel getrokken en daarmee het vernietigende imago van de koeneusrog langzaam weer hersteld. Meer dan 100 presentaties en posters waren verdeeld over drie dagen met onderwerpen van haaienbescherming en beheer tot meer fundamentele onderwerpen, zoals de opbouw van haaientanden en voedingsgedrag. Enkele interessante presentaties betroffen merkstudies van tijgerhaaien in de Cariben, de implementatie van CITES bescherming, een haaienbeschermingsprogramma in de Caymann Islands en Ecological Risk Assessment in de Nederlandse Cariben. Op de laatste dag gaf Guido Leurs van de Universiteit van Wageningen een presentatie over de resultaten van zijn onderzoek naar de migratie van Caribische rifhaaien en verpleegsterhaaien in Saba, een onderzoek dat onderdeel is van het akoestische merkprogramma van het Save Our Sharks project. Eerste BRUV-beelden van Bonaire De eerste beelden zijn binnen van het Baited Remote Underwater Video (BRUV) monitoringsprogramma op Bonaire en ze zijn in één woord spectaculair. Op de beelden zien we meerdere rifhaaien voorbij de camera zwemmen die zijn aangetrokken tot het aas en dit belooft dus bruikbare data voor het onderzoek. Stinapa Bonaire heeft van de beelden een trailer gemaakt die op internet te bekijken is: atch?v=km9lpl1xyac En dit is niet het enige. Zo zijn er afgelopen maand op Bonaire ook door duikers meerder rifhaaien op camera vastgelegd. En op Curaçao hebben duikers op verschillende locaties en tijden een hamerhaai weten vast te leggen tijdens hun duiken. De filmregistraties van haaien door duikers kunnen door wetenschappers gebruikt worden in hun onderzoek en zijn daarmee erg waardevol.

5 Deze maand was Dr. Erwin Winter van Wageningen Marine Research op de bovenwindse eilanden om de geluidsontvangers van het haaienonderzoek te vervangen in de mariene parken. Het werk van Dr. Winter is onderdeel van het Save Our Sharks project en bekijkt hoe haaien het water gebruiken door middel van akoestische zenders. In 01 zijn acht geluidsontvangers onder water geplaatst in het Saba National Marine Park en zijn acht Caribische rifhaaien en vier verpleegsterhaaien van akoestische zenders voorzien. Deze zenders maken een uniek zacht geluid, dat door de ontvangers wordt geregistreerd wanneer de haaien er langs zwemmen. Op deze manier kan worden gekeken hoe de haaien in het Saba Marine Park rondzwemmen en of zij erg honkvast zijn of juist meer migreren. In 015 zijn er ook ontvangers geplaatst op de Saba Bank, Sint Maarten en Sint Eustatius en zijn er extra haaien voorzien van zenders. Het team heeft nu de ontvangers uit het water gehaald, de data gedownload en de batterijen vervangen, alvorens de ontvangers weer terug te plaatsen voor verdere analyse. We zijn benieuwd naar de eerste resultaten van het onderzoek en hopen dat het kan bijdragen aan specifiek beheer in de omgeving. Heeft u vragen of opmerkingen naar aanleiding van deze nieuwsbrief? Neemt u dan contact op met info@saveoursharks.nl Foto door Erwin Winter Akoestische dataloggers vervangen