Basisregistratie Grootschalige Topografie

Transcriptie

1 Basisregistratie Grootschalige Topografie Beleidsvisie (Schetsontwerp) Versie 1.0 Datum 4 november 2009 Status Definitief

2

3 Colofon Versie 1.0 Contactpersoon Ir. R.P.E. van Rossem (Algemeen Programmamanager BGT) T Portefeuille Plaatsvervangend Secretaris-Generaal Directie Informatievoorziening Nationaal Beleid Geo-informatie Rijnstraat 8 Postbus EZ Den Haag Interne postcode 865 Auteurs Ir. R.P.E. van Rossem (Ministerie van VROM) Pagina 3 van 59

4

5 Inhoudsopgave: 1 Inleiding Deze beleidsvisie Leeswijzer Managementsamenvatting Doel Grootschalige Topografie Doel Basisregistratie Grootschalige Topografie Businesscase Samenvattend Context Andere Overheid E-Overheid Nationaal Uitvoeringsprogramma (NUP) Nederlandse Overheid ReferentieArchitectuur (NORA) Stroomlijning Basisgegevens, stelsel van basisregistraties Inspire GIDEON Samenvattend Programma-aanpak Aanpak Fasering Doelstelling per programmafase Start en einde van het programma Tijdschema Programma-aanpak fase Programma-organisatie fase Samenvattend Gebruik Gebruik Gebruiksplicht Samenvattend Gegevensmodel en specificaties Algemeen Eisen aan de BGT Gegevensmodel BGT Kwaliteit van de BGT Relaties met andere basisregistraties Aansluiting op Stelselvoorzieningen Samenvattend Productieprocessen Inleiding Eisen: eenmalige inwinning, meervoudig gebruik, terugmeldplicht Bronhouders en hun rol bij inwinning en bijhouding Informatielevering via de Landelijke Voorzieningen Terugmelding Samenvattend ICT ICT ten behoeve van de BGT Landelijke ICT-Voorzieningen ICT ten behoeve van de bronhouders en gebruikers Pagina 5 van 59

6 9.4 Samenvattend Organisatie Overzicht organisatie De bestuurlijke organisatie De productieorganisatie De gebruikers Samenvattend Financiën Aandachtspunten Samenvattend Wet en Convenant Wet Convenant Intentieverklaring Samenvattend Bijlage A: Betrokken Personen Pagina 6 van 59

7 1 Inleiding 1.1 Deze beleidsvisie Deze Beleidsvisie op de Basisregistratie Grootschalige Topografie dient als basis voor de ontwerpfase. Dit document is het resultaat van de gedachtenvorming en het overleg dat heeft plaatsgevonden in de verkenningsfase (zomer zomer 2009). De verkenningsfase wordt afgesloten met de vaststelling van deze beleidsvisie en de intentieverklaring. De beleidsvisie heeft de functie van een schetsontwerp. Dit vormt de basis voor de intentieverklaring. Intentieverklaring en beleidsvisie worden in het najaar van 2009 vastgesteld. De vragen die in dit schetsontwerp nog niet zijn beantwoord worden in fase 1 (ontwerpfase) uitgewerkt. Het ontwerp komt gedurende fase 1 tot stand in twee stappen: Het ontwerp op hoofdlijnen gevolgd door het detailontwerp. Het ontwerp op hoofdlijnen beantwoordt de vragen die op bestuurlijk niveau van belang zijn. Op basis hiervan wordt een convenant afgesloten. In dit convenant leggen partijen de afspraken vast over hun rol in de BGT en hun bijdrage aan de totstandkoming. Het detailontwerp dat daarna volgt is van belang voor de feitelijke uitvoering van de realisatie. Dit detailontwerp wordt opgesteld binnen de kaders van het ontwerp op hoofdlijnen. Zowel intentieverklaring als convenant worden ondertekend door de vier bestuurslagen (toekomstige situatie) en de partijen die nu verantwoordelijk zijn voor grootschalige topografie in verschillende vormen (huidige situatie). 1.2 Leeswijzer De beleidsvisie is als volgt opgebouwd: H3 Doel Waarom richten we de BGT in? H4 Context Hoe past de BGT in andere programma's? H5 Programma Aanpak Hoe verloopt de invoering van de BGT? H6 Gebruik Waarvoor wordt de BGT straks gebruikt? H7 Informatiemodel en Welke informatie bevat de BGT? Specificaties H8 Werkprocessen Hoe wordt de BGT bijgehouden en verstrekt? H9 ICT Welke ICT-hulpmiddelen worden ingezet? H10 Bestuurlijke organisatie Hoe wordt BGT georganiseerd en aangestuurd? H11 Financiën Hoe zijn de kosten van invoering en beheer gedekt H12 Wetgeving en Convenant Hoe worden de betrokken partijen gebonden? De managementsamenvatting (Hoofdstuk 2) is zelfstandig te lezen. Pagina 7 van 59

8 2 Managementsamenvatting De realisatie van de Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) heeft het volgende doel: - de hele overheid gebruikt dezelfde basisset grootschalige topografie van Nederland. Dit is geen doel op zich maar draagt bij aan: - betere dienstverlening aan burgers en bedrijven, - administratieve lastenverlichting, - betere samenwerking binnen de overheid en - kostenbesparing in ketens. Deze beoogde maatschappelijke baten zijn leidend voor de inrichting van BGT. Onder grootschalige topografie wordt verstaan topografie geschikt voor weergave op de schaalniveaus 1:500 tot 1:5000. De kleinere schaalniveaus worden gedekt door de basisregistratie Topografie (BRT). Het programma BGT is onderdeel van het Nationaal Uitvoeringsprogramma. Dit programma beoogt een aantal bouwstenen van de elektronische overheid te realiseren en toe te passen in een aantal voorbeeldprojecten. BGT is één van basisregistraties die in het NUP zijn aangeduid als noodzakelijke bouwstenen. Opname in het NUP betekent dat de realisatie van deze bouwsteen prioriteit heeft. Naast het NUP heeft BGT ook relaties met een aantal andere programma's. Het realisatieprogramma BGT bestaat uit drie fasen: 1. de ontwerpfase. Hierin worden de beleidsmatige uitgangspunten uitgewerkt en vastgesteld. In deze fase wordt de inhoud en organisatie van de basisregistratie ontworpen en de implementatiestrategie uitgewerkt. 2. de realisatiefase. In deze fase worden de uitgangspunten geïmplementeerd in de productieorganisatie. De organisatie wordt ingericht en de registratie wordt zo aangepast dat deze voldoet aan de nieuwe eisen. 3. de implementatiefase. In deze fase wordt de nieuwe basisregistratie in gebruik genomen. Het gaat hierbij om de aansluiting van gebruikende organisaties op de nieuwe basisregistratie en de optimale inzet in de eigen werkprocessen van gebruikers. Doel van het gehele traject is de maatschappelijke effecten te bereiken. In de ontwerpfase worden de volgende inhoudelijke onderwerpen nader uitgewerkt: gebruik, informatiemodel en specificaties, werkprocessen, ICT, actualisering van de businesscase, bestuurlijk organisatie, financiën en wetgeving. Daarnaast worden voorbereidingen getroffen voor de erop volgende fasen: voorbereiding van de transitie, de realisatie- en implementatiestrategie, communicatie en relatiebeheer. In deze beleidsvisie wordt een aanzet gegeven voor de beleidsmatige uitgangspunten. Deze worden in de eerste fase van het programma nog nader uitgewerkt. Deze beleidsvisie heeft daarbij de functie van schetsontwerp. Pagina 8 van 59

9 De belangrijkste veranderingen zijn de volgende: 1. De basisregistratie wordt bij wet geregeld. 2. De betrokken partijen sluiten voorafgaand aan het realisatietraject een convenant af waarin zij zich accoord verklaren met hun rol in de toekomstige situatie en hun medewerking toezeggen aan de realisatie. 3. De betrokken partijen ondertekenen bij de start van het ontwerptraject een intentieverklaring waarin zij hun medewerking toezeggen aan de totstandkoming van het definitief ontwerp en de afspraken over de realisatie. 4. Het gebruik was vrijwillig en wordt verplicht binnen de overheid en in het geval van wettelijke verplichtingen ook daarbuiten. 5. Voor overige gebruikers buiten de overheid geldt gebruiksrecht. 6. Voor partijen met gebruiksplicht geldt ook terugmeldplicht. 7. De inhoud en specificaties konden per producent verschillen en worden landelijk uniform. 8. De productie blijft decentraal georganiseerd, maar levert een uniform product. 9. Een aantal bronhouders binnen de overheid is verantwoordelijk voor een aan hen toegewezen deel van de basisregistratie. 10. Zij kunnen de regie op de uitvoering zelf doen doen of deze kan worden belegd bij een samenwerkingsverband. 11. Het volledige bestand is beschikbaar via de Landelijke Voorzieningen. 12. De Landelijke Voorzieningen worden centraal ontwikkeld en beheerd. 13. Bronhouders zijn verantwoordelijk voor hun interne ICT. 14. De beleidsmatige aansturing wordt éénduidig door het instellen van één regieraad met de minister van VROM als eindverantwoordelijke. 15. De productie gebeurde in belangrijke mate in publiek-private samenwerking en deze wordt een publieke taak. 16. De financiering werd gedaan door publieke en private partijen en wordt in de toekomst volledig door de overheid verzorgd. Pagina 9 van 59

10 3 Doel In dit hoofdstuk gaan we in op het doel en de toegevoegde waarde van de BGT voor de overheid. Ter illustratie geven we ook enkele praktijkvoorbeelden die de ratio van de overgang van GBKN naar BGT verduidelijken. 3.1 Grootschalige Topografie Topografie is de beschrijving van de fysieke werkelijkheid, de dingen die in het terrein fysiek aanwezig zijn. De basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) is een weergave van deze werkelijkheid in een digitaal bestand. Vanuit dit bestand kan de werkelijkheid worden gepresenteerd in de vorm van kaarten. Voor grootschalige topografie gaat het dan om kaarten met een werkschaal van 1:500 tot 1: Topografie op kleinere schaal (1: t.m. 1: ) is opgenomen in de basisregistratie Topografie die reeds operationeel is. N.B. topografie is deels een onderwerp op zich, deels een referentie (ondergrond) om andere onderwerpen op weer te geven. Een voorbeeld om dit te illustreren. De brandweer kan topografie op verschillende schalen (detailniveaus) gebruiken om zich een beeld te vormen van de omgeving van gebouw. Daarnaast kan ze echer ook op deze topografische ondergronden de voor hen relevante informatie toevoegen (brandkranen, nooduitgangen e.d.). Deze laatstgenoemde informatie maakt geen onderdeel uit van de basistopografie. Dit zijn gebruikersthema's. Door echter als gebruikers de eigen themainformatie steeds te relateren aan de basistopografie wordt het mogelijk informatie van verschillende organisaties in samenhang te gebruiken. De BGT ontstaat niet uit het niets. Een aantal partijen heeft in het verleden al het initiatief genomen om grootschalige topografie te vervaardigen. Tegenwoordig betreft dit de diverse regionale samenwerkingsverbanden GBKN (verenigd in het Landelijk Samenwerkingsverband GBKN), de Topografie Producerende Gemeenten, Rijkswaterstaat, ProRail, de provincies en een aantal waterschappen. Zij en hun afnemers maken iedere dag intensief gebruik van grootschalige topografie in meerdere van hun werkprocessen. BGT bouwt voort op het fundament dat door deze partijen is gelegd maar voert ook een aantal verbeteringen door. Deze komen in de volgende hoofdstukken aan bod. 3.2 Doel Basisregistratie Grootschalige Topografie Het doel van de realisatie van de Basisregistratie Grootschalige Topografie is: De hele overheid gebruikt dezelfde basisset grootschalige topografie van Nederland. Met de term overheid worden in dit document alle bestuurslagen (Rijk, provincie, gemeente en waterschappen) plus de overige bestuursorganen bedoeld. Binnen de overheid wordt het gebruik verplicht. Daarbuiten blijft het vrijwillig, maar ook daar Pagina 10 van 59

11 worden de voorwaarden voor breed gebruik gecreëerd. In bepaalde gevallen geldt ook daar gebruiksplicht. Zo hebben de kabel- en leidingbeheerders bij wet (WION) de verplichting de ligging van ondergrondse infrastructuren te verstrekken op basis van grootschalige topografie. Dit doel van BGT is een verbijzondering van de doelstelling van basisregistraties in algemene zin. Daarvoor geldt als doel: de hele overheid gebruikt dezelfde basisgegevens. 3.3 Businesscase De ratio om als overheid dezelfde topografische basiskaart te gebruiken als basis voor geogerelateerde thema's en de BGT op te nemen in het stelsel van basisregistraties is gelegen in de mogelijkheden die dit creëert voor: - betere dienstverlening aan burgers en bedrijven, - administratieve lastenverlichting, - betere samenwerking binnen de overheid en - kostenbesparing in ketens. De visie is dat de invoering van de BGT een bijdrage levert aan deze maatschappelijke effecten. Enkele voorbeelden treft u op de volgende pagina's. Het accent ligt dus op het brede gebruik van deze informatie. Uiteraard moet de informatie daarvoor beschikbaar zijn en worden geproduceerd. Het perspectief van waaruit de BGT wordt ontwikkeld is echter nadrukkelijk het perspectief van de gebruiker die de BGT-informatie combineert met andere gegevens en daardoor efficiënter en beter kan werken. Dit perspectief vormt de toetssteen voor de keuzes die in het ontwerptraject moeten worden gemaakt. De maatschappelijke effecten zijn thans nog in algemene bewoordingen geformuleerd. In de volgende fase worden deze concreter gemaakt voor het gebruik van grootschalige topografie. 3.4 Samenvattend De realisatie van de Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) heeft het volgende doel: - de hele overheid gebruikt dezelfde basisset grootschalige topografie van Nederland. Dit is geen doel op zich maar draagt bij aan: - betere dienstverlening aan burgers en bedrijven, - administratieve lastenverlichting, - betere samenwerking binnen de overheid en - kostenbesparing in ketens. Deze beoogde maatschappelijke baten zijn leidend voor de inrichting van BGT. Pagina 11 van 59

12 Intermezzo: Voorbeelden van betere dienstverlening, betere samenwerking en kostenbesparing. Betere dienstverlening Het is een doelstelling van de overheid om een flink percentage van de dienstverlening digitaal te laten verlopen. Dit maakt het mogelijk de administratieve lasten van burgers en bedrijven te verlichten. Veel overheidsorganisaties hebben inmiddels een speciaal loket voor burgers en bedrijven. Veelal gaat het nog om fysieke loketten, maar een aantal diensten is inmiddels ook via internet (digitaal loket) af te nemen. In het begin gaat het om het aanvragen van vergunningen om bomen te mogen kappen of het aanvragen van een nieuw paspoort. Uiteindelijk zullen ook complexere producten en diensten via het internet worden aangeboden. Voorbeeld: Omgevingsvergunning Fig. 1: Omgevingsvergunning: bij de aanvraag van bouw- en andere vergunningen kan op de topografische kaart de locatie aangegeven worden. De BGT kan als ondergrond dienen om via dat loket te laten zien waar en welke hinderzones en publiekrechtelijke beperkingen gelden, of waar winkelgebieden, werkgelegenheid, zorgcentra, scholen en wegen en spoorwegen ten opzichte van een bepaalde locatie voorkomen. Op zo n manier is de vestiging of verbouwingsaanvraag van een burger of bedrijf te ondersteunen met informatie die al in de overheidsbestanden beschikbaar is. Pagina 12 van 59

13 De BGT is dan een grafische toegang tot de administratieve gegevens van de overheid. Bovendien is het een heel duidelijke, omdat zowel de burger of ondernemer als de baliemedewerker van de overheid vanaf het begin over hetzelfde pand, verblijfsobject of onderdeel van de openbare ruimte praten. Betere samenwerking Gebruik van BGT als basis voor de weergave van andere informatie maakt effectievere samenwerking binnen de overheid mogelijk. Als ruimtelijke thema's steeds worden gerefereerd aan BGT of BRT zijn zij met elkaar in verband te brengen ook als het thema's betreft die door heel verschillende overheidsdiensten worden beheerd. Verschillende thema's kunnen worden gecombineerd en gevisualiseerd. Deze onderlinge vergelijkbaarheid maakt samenwerking een stuk eenvoudiger en effectiever. Dit maakt geïntegreerd overheidsoptreden mogelijk in crisismanagement en rampenbestrijding, in de handhaving, bij vergunningverlening en op nog veel meer vlakken. Voorbeeld: Bommelding in stedelijk gebied Fig. 2: Een voorbeeld van combinatie en visualisatie van informatie. In beeld een bommelding met effectcirkel, gerelateerd aan objecten in de omgeving. In het beleids- en controlecentrum is iedereen in de hoogste staat van paraatheid. Tijdens bouwwerkzaamheden is een niet-ontplofte vliegtuigbom uit de Tweede Wereldoorlog aangetroffen. De bom moet onschadelijk worden gemaakt wat niet zonder risico's is. Pagina 13 van 59

14 Het is zaak om op zo kort mogelijke termijn de juiste maatregelen te nemen. Uiteraard moeten straten worden afgezet. Maar welke en waar? Bovendien, wat is het gebied dat wordt getroffen door een onverhoopte ontploffing? Hoeveel mensen zijn er nu in dat gebied, en zijn ze jong, oud, gezond en mobiel, of afhankelijk van persoonlijke begeleiding bij het lopen? En ook belangrijk staan er risico-objecten in het doel- en effectgebied? Of lopen er risicoleidingen in de buurt? En wat betekent dat voor aan- en afvoerroutes van hulpverlenende diensten, en voor tijdelijke halteplaatsen van ambulances? De BGT is binnen het beleids- en controlecentrum een belangrijk instrument. Op die topografische ondergrond kunnen gegevens uit de BGR (gebouwenregistratie) worden getoond. Dan blijkt dat er kinderdagverblijven, zorgcentra, kantoren van SoZaWe en een landelijk belangrijk spoorwegknooppunt in of nabij het doel- en effectgebied zijn. Via de vergunningenregistratie en het register van gevaarlijke stoffen is op te vragen of er op dat moment bijzonder risico s zijn voor ontploffing, verbranding. Via de BGT zijn ook de GBA en de Handelsregister te raadplegen, zodat inzicht ontstaat in het aantal mensen dat in een bepaald pand verblijft. Al deze informatie en meer uiteraard is nodig om dit incident te kunnen bestrijden en daarbij zo veel mogelijk schade en slachtoffers te voorkomen. Voorbeeld: Politiek besluit met potentiële risico s voor omwonenden Gemeente B ligt in een dicht stedelijk gebied. De ondergrond bestaat uit poreus gesteente waaruit ooit gas is gewonnen. Die ondergrond heeft de aandacht getrokken binnen de milieu-hoek. In het kader van de Europese regelgeving moet het gehalte aan CO2-gas in de lucht worden teruggedrongen. Het ministerie en een oliemaatschappij zien in het ondergronds opslaan van CO2 een kans om tijdig aan de Europese doelstelling te voldoen. Het gasveld onder de gemeente B wordt daartoe volgepompt met de CO2 die als afvalproduct ontstaat. De bewoners krijgen lucht van deze plannen en wensen die niet in hun achtertuin te laten plaatsvinden. Uit onderzoek blijkt namelijk dat dit een gevaarlijke methode is met aanzienlijke risico s voor de omwonenden. De bestuurders van B staan voor een dilemma: ze behoren de ministeriële plannen uit te werken, maar hebben ook te zorgen voor de veiligheid en het welzijn van de bewoners. Op de BGT kunnen de bestuurders de locale situatie laten weergeven. Waar staan woningen, bedrijfsgebouwen, zorgcentra, scholen, bedrijven? Waar staan risicoobjecten die door deze ontwikkeling worden beïnvloed? Hoeveel mensen wonen en werken in dat gebied? Samen met deskundigen uit de Veiligheidsregio kunnen ze deze gegevens interpreteren en een inschatting maken van het (extra) risico dat de opslag van CO2 met zich meebrengt. Op basis van deze gegevens kunnen ze opties en scenario s uitwerken. Vervolgens kunnen ze met het ministerie, de bewoners en bedrijven in dialoog uitwerken hoe ze de opslag geconditioneerd kunnen toestaan in hun grondgebied. Pagina 14 van 59

15 Overigens hadden ook de plannenmakers de BGT kunnen gebruiken. Ze kennen de criteria die ondergrondse opslag mogelijk maken. Die kunnen ze invoeren in een GIS om zo een overzicht te krijgen van de beschikbare locaties in Nederland die aan die criteria voldoen. Deze locaties zijn te rangschikken naar risicogevoeligheid en andere politieke en bestuurlijke criteria. Dit kan ook met de BGT als ondergrond. Vervolgens krijgen ze een lijst met potentiële locaties. Over die locatie was dan gericht overleg mogelijk over de realisatie van de plannen. Wellicht dat gemeente B niet tot die locaties zou behoren. Kostenbesparing in de keten Nederland is een complexe samenleving. Op een klein oppervlak worden vele activiteiten ontplooid door een veelheid van organisaties. Het risico dat het handelen van de een schade berokkend aan de ander is groot. Goede informatievoorziening in de planfase van werkzaamheden en bij de uitvoering helpt problemen te voorkomen. BGT levert hieraan een bijdrage doordat met behulp van deze basisregistratie relevante informatie in samenhang kan worden gepresenteerd en gebruikt. Dit voorkomt gevolgschade. Voorbeeld: informatie over kabels en leidingen Fig. 3: Gegevens van kabels en leidingen vastgelegd op basis van grootschalige topografie. Pagina 15 van 59

16 Continuïteit van dienstverlening door netbeheerders is gebaat bij het voorkomen van schade aan leidingen door graafwerkzaamheden. Grootschalige topografie speelt een belangrijke rol als referentie voor de leidingbestanden van verschillende beheerders. De economische schade als gevolg van graafschade die door gebruik van goede grootschalige topografie wordt voorkomen is vele malen groter dan de kosten van deze topografie. De Nederlandse ondergrond is vol. Niet alleen heeft elke boom zijn eigen wortelstelsel, er liggen ook kabels en leidingen in de grond van allerlei soorten en maten en van divers materiaal. In stedelijk gebied liggen die naast en boven elkaar in een smalle geul. Regelmatig komen er kabels en leidingen bij en er moeten er worden vervangen of verwijderd. Dit is een precies werkje, want het beschadigen van een kabel of leiding is natuurlijk al een kostenpost, maar de gevolgschade is nog veel groter. Een wijk zonder stroom, internet of gas kan desastreuze gevolgen hebben. Sinds de WION (wet informatieverstrekking ondergrondse netten) van kracht is, zijn alle beheerders van kabels en leidingen verplicht de ligging ervan digitaal te kunnen leveren. De BGT dient als ondergrond. Bedrijven die met mechanische ondersteuning moeten graven voor aanleg, onderhoud of verwijdering van een kabel of leiding moeten die gegevens opvragen en gebruiken bij de uitvoering van hun mechanische graaf werkzaamheden. Op die manier wordt gewaarborgd dat de beschadiging van de kabels en leidingen tot een minimum wordt beperkt. Het KLIC (Kabels en Leidingen Informatie Centrum) speelt hierbij een belangrijke rol. Deze eenvoudige afspraak leidt tot het terugdringen van mogelijk zeer omvangrijke gevolgschadeposten, maar bovenal ook tot een bedrijfszekerdere dienstverlening aan burgers en bedrijven. Pagina 16 van 59

17 4 Context Het realisatieprogramma voor de BGT staat niet op zichzelf. Het vormt een bouwsteen binnen bredere concepten als: De Andere Overheid de E-Overheid, het Nationaal UitvoeringsProgramma (NUP), de Nederlandse Overheid ReferentieArchitectuur (NORA), Stroomlijning Basisgegevens, stelsel van basisregistraties, Inspire, GIDEON. BGT heeft dus te maken met de ontwikkelingen in deze grotere verbanden en sluit hier zo mogelijk op aan. 4.1 Andere Overheid BGT draagt bij aan de Andere Overheid. De Andere Overheid: een overheid die als één geheel opereert en: Niet naar de bekende weg vraagt Klantgericht is Zich niet voor de gek laat houden Weet waar ze het over heeft Haar zaken op orde heeft Niet meer uitgeeft dan nodig is De invoering van basisregistraties als BGT vormt een belangrijke bijdrage aan deze doelstellingen. 4.2 E-Overheid De E-Overheid focust op de wijze waarop met behulp van ICT bovengenoemde doelen kunnen worden gehaald. In april 2006 is de verklaring 'Betere dienstverlening, minder administratieve lasten met de elektronische overheid!' tussen Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen opgesteld. Met het ondertekenen van deze verklaring commiteerden gemeenten, provincies, waterschappen en rijk zich aan het verbeteren van dienstverlening aan burgers en bedrijven en het bereiken van de geplande administratieve lastenverlichting door de inzet van ICT-oplossingen. De commissie Wallage/Postma heeft op verzoek van het kabinet in december 2007 advies uitgebracht over hoe de overheid de elektronische infrastructuur het beste kan ontwikkelen en invoeren. De commissie constateerde een gebrek aan regie en samenhang, waardoor de gezamenlijke overheidsbrede elektronische infrastructuur nog te weinig wordt gebruikt. Er zijn volgens de commissie zoveel, tegelijkertijd lopende projecten en initiatieven dat gemeenten, provincies, waterschappen en uitvoeringsorganisaties door de bomen het bos niet meer zien. Ook is er onduidelijkheid over wanneer bepaalde onderdelen beschikbaar komen en wat de kosten zijn voor gebruik en aansluiting. Pagina 17 van 59

18 Het kabinet heeft mede in reactie op de commissie Wallage/Postma in juni 2008 haar visie op betere dienstverlening van de overheid naar de Tweede Kamer verzonden. Hierin wordt aangekondigd dat het Rijk samen met de andere overheden en uitvoeringsorganisaties op een zo kort mogelijk termijn zal komen tot een actieprogramma betere dienstverlening. Dit heeft zijn uitwerking gekregen in de bestuurlijke akkoordverklaring en het NUP. De kabinetsvisie heeft een sterke inhoudelijke relatie met de ICT-agenda, die in juni 2008 mede namens de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) aan de Tweede Kamer is aangeboden door de staatssecretaris van Economische Zaken (EZ). In de ICT-Agenda geeft het kabinet zijn ambities en doelen op het terrein van ICT weer. Het kabinet heeft de ambitie om Nederland in 2015 te doen behoren tot de koplopers in het beschikbaar zijn en het gebruik van ICT-toepassingen en nieuwe digitale dienstverleningsconcepten. Het fundament hiervoor wordt gelegd in de periode tot De BGT is één van de programma's die in het kader van e-overheid en andere overheid worden uitgevoerd. Het moet een bijdrage leveren aan de genoemde doelstellingen. 4.3 Nationaal Uitvoeringsprogramma (NUP) Met de ondertekening van de akkoordverklaring bij dit Nationaal UitvoeringsProgramma Betere Dienstverlening en e-overheid (NUP) worden afspraken gemaakt tussen rijk, provincies, gemeenten en waterschappen om de potentie van de inmiddels bestaande infrastructuur van de e-overheid gericht te benutten voor betere dienstverlening. Dit document is het uitvoeringsprogramma met werkafspraken behorende bij die akkoordverklaring. Met andere woorden in het NUP worden de voornemens die in de akkoordverklaring verwoord zijn nader uitgewerkt. Zo werken rijksoverheid en decentrale overheden samen aan een optimale dienstverlening aan de samenleving. Daarnaast levert dit programma een belangrijke bijdrage aan de doelstellingen voor de vermindering van administratieve lasten voor burgers en bedrijven. Toekomstbeeld NUP: 1. de overheid is transparant: informatie over rechten en plichten is eenduidig, begrijpelijk en goed vindbaar, 2. éénmalige gegevensverstrekking: Informatie die mede bij de overheid bekend is, wordt niet meer gevraagd en hoeft niet meer te worden verstrekt, 3. niemand wordt meer 'van het kastje naar de muur' gestuurd: informatie wordt overheidsbreed gedeeld en gebruikt, 4. vermindering van administratieve lasten: afhandeling van transacties is zo eenvoudig, zo inzichtelijk ('tracking & tracing') en zo goedkoop mogelijk, 5. alle kanalen open (meervoudig toegankelijk): burgers, bedrijven en instellingen maken zelf uit langs welk contactkanaal zij de overheid benaderen en 6. de héle overheid stelt gemeenten in staat voor de burgers, de poort tot de overheid te zijn. In het NUP wordt een keuze gemaakt voor een randvoorwaardelijke, verplicht te gebruiken kern-infrastructuur voor de e-overheid door de basisvoorzieningen te benoemen die daar onderdeel van uitmaken. De aangewezen basisvoorzieningen zijn voorzieningen waarvan het gebruik voor alle bestuursorganen voor eind 2010 Pagina 18 van 59

19 moeten worden gerealiseerd of het zijn voorzieningen die als essentiële bouwstenen kunnen worden aangemerkt door andere basisvoorzieningen of projecten die voor eind 2010 als focus zijn aangemerkt. De basisvoorzieningen die als prioriteit worden aangemerkt zijn onder te verdelen in: e-toegang tot de overheid, e-authenticatie, nummers, basisregistraties en e-informatieuitwisseling. Basisvoorzieningen van de e-overheid kern-infrastructuur (conform NUP): E-toegang 1. Webrichtlijnen 2. Samenwerkende catalogi 3. Antwoord voor Bedrijven 4. MijnOverheid.nl 5. Overheid heeft Antwoord E-authenticatie 7. DigiD burger 8. Gemeenschappelijke machtigings- en vertegenwoordigingsvoorziening (GMV) 9. DigiD bedrijven Nummers 9. Burger Service Nummer (BSN) Basisregistraties 10. Gemeentelijke Basisregistratie Personen (GBA) 11. Registratie Niet Ingezetenen (RNI) 12. Nieuw Handelsregister (NHR) 13. Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG) 14. Basisregistratie Topografie (BRT) 15. Basisregistratie Kadaster (BRK) 16. Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) E-informatieuitwisseling 17. Overheidsservicebus (OSB) 18. Terugmeldfaciliteit (TMF) 19. Gemeenschappelijke ontsluiting basisregistraties (GOB) Om verder verder focus aan te brengen worden in het NUP daarnaast zes voorbeeldprojecten benoemd. Dit zijn projecten waarin de kerninfrastructuur zichtbaar voor betere dienstverlening wordt ingezet. Het gaat hierbij om: omgevingsloket, digitaal klantdossier, landelijk digitaal loket schoolverlaters, WMO/regelhulp, verwijsindex risicojongeren en Dienstenrichtlijn 1-loket. Het NUP fungeert als koepelprogramma waaronder het programma BGT valt. Rapportage aan de tweede kamer vindt plaats in het kader van het NUP. 4.4 Nederlandse Overheid ReferentieArchitectuur (NORA) Voor een samenhangende en effectieve e-overheid is het noodzakelijk een beperkt aantal basiselementen eenmaal te ontwikkelen, te bouwen en te implementeren. Dat bespaart (veel) geld, schept mogelijkheden om daar waar nodig en nuttig bedrijfsvoering te koppelen, en het bevordert standaardisatie. In feite het fundament waar voor de publieksgerichte dienstverlening op gebouwd kan worden. Pagina 19 van 59

20 Dat samenstel moet echter onderling en in de relatie met de front office voorzieningen een inhoudelijk en organisatorisch samenstel vormen, waarvan het resultaat meer is dan de som der delen. Daarvoor is een overall-ontwerp, een architectuur met bijbehorende (open) standaarden nodig die als uitgangspunt en leidraad dient voor de te ontwikkelen basisinfrastructuur en voor daar boven op gebouwde en nog te bouwen dienstverlenende functionaliteiten. De ruggengraat van de architectuur van de e-overheid wordt gevormd door de Nederlandse overheidsreferentie-architectuur (de NORA). Met het uitbrengen van de NORA is een door alle partijen erkende overheidsarchitectuur van de e-overheid tot stand gekomen. Overheidsorganisaties kunnen met de NORA de ontwikkeling binnen hun eigen organisatie afstemmen. Door zich te houden aan de ontwerpprincipes en daaruit voortkomende standaarden, voldoen oplossingen op deelterreinen van het uitvoerende overheidsbeleid aan eisen t.a.v. samenhang en standaardisatie. NORA, versie 3.0 gaat met diverse katerns over standaarden de witte plekken in de infrastructuur verder identificeren en aanvullen. Fig. 4. De Nederlands Overheid ReferentieArchitectuur (NORA). De BGT maakt onderdeel uit van de basisregistraties aan de rechterkant van deze figuur De BGT is één van de bouwstenen binnen de NORA. Zij maakt gebruik van gemeenschappelijke voorzieningen die binnen dit concept worden ontwikkeld. 4.5 Stroomlijning Basisgegevens, stelsel van basisregistraties De programma's Stroomlijning Basisgegevens I en II hebben de basis gelegd voor de diverse realisatietrajecten voor de afzonderlijke basisregistraties zoals BGT. Stroomlijning Basisregistraties heeft onder andere het begrippenkader geformuleerd. Pagina 20 van 59

21 Definitie basisregistratie Een basisregistratie is een kwalitatief hoogwaardig en met expliciete garanties voor de borging van die kwaliteit omkleed bestand van, gezien het geheel van wettelijke taken, vitale en/of veelvuldig en om uiteenlopende redenen benodigde gegevens over personen, instellingen, zaken, verrichtingen of gebeurtenissen, dat bij wet als de enig officieel erkende registratie voor de desbetreffende gegevens is aangemerkt en dat in het gehele land verplicht wordt gebruikt door alle overheidsinstanties, alsook zo mogelijk private organisaties, tenzij het gebruik om zwaarwegende redenen als privacybescherming expliciet is uitgesloten Op deze definitie zijn de twaalf eisen waaraan een basisregistratie moet voldoen gebaseerd. Deze eisen zijn door het kabinet vastgesteld en dienen als uitgangspunt voor alle basisregistraties. De twaalf eisen: 1. De basisregistratie is bij wet geregeld. 2. De afnemers hebben een terugmeldplicht. 3. De basisregistratie wordt verplicht gebruikt door de hele overheid. 4. Er is duidelijkheid over de aansprakelijkheid. 5. De realisatie en exploitatie geschieden tegen redelijke kosten en er is eenduidigheid over de verdeling ervan. 6. Er is duidelijkheid over inhoud en bereik van de basisregistratie. 7. Er zijn sluitende afspraken en procedures tussen houder en afnemer. 8. Er zijn duidelijke procedures met betrekking tot de toegankelijkheid van de basisregistratie. 9. Er is een stringent regime van kwaliteitsborging. 10. Er is vastgelegd dat, en hoe, afnemers van gegevens op een niet vrijblijvende wijze betrokken worden bij de besluitvorming betreffende de basisregistratie. 11. De positie van de betreffende basisregistratie binnen het stelsel van basisregistraties is duidelijk gemaakt en de relaties met andere basisregistraties zijn beschreven. 12. De zeggenschap over de basisregistratie berust bij een bestuursorgaan en er is een minister verantwoordelijk voor het realiseren, respectievelijk functioneren, van de betreffende basisregistratie. In de volgende hoofdstukken waarin de BGT nader wordt uitgewerkt, wordt waar relevant naar deze eisen verwezen. De basisregistraties vormen een samenhangend geheel. Ook onderling wordt ervoor gezorgd dat gegevens zo mogelijk eenmalig worden ingewonnen en meervoudig gebruikt. De BGT is één van de basisregistraties. De eisen waaraan een basisregistratie moet voldoen gelden ook voor BGT. Pagina 21 van 59

22 Ruimtelijk object Definitief Basisregistratie Grootschalige Topografie 4 november 2009 KR BRI LUID Loon Uitkering BRK Onroerende zaak Appartements recht Ruimtelijk object BRT Gekentekend Voertuig Inkomen Dienst verband Zakelijk Recht Perceel Leidingnetwerk IOR Kleinschalig Geo-object BSN BSN BSN FIN BSN FIN AON FIN Persoon Natuurlijk persoon RNI Niet Ingezetene GBA Ingezetene NHR Niet Natuurlijk persoon WOZ WOZ waarde WOZ object BGT BRO Grootschalig topografisch object Lijnelement AON KvK Ondergrond BSN Onderneming Maatschappelijke activiteit BGR Pand BRA Vestiging Woonplaats AON Standplaats, Verblijfs- Ligplaats object Adresseerbaar object INA Openbare ruimte Nummeraanduiding Fig. 5. Het stelsel van basisregistraties. De pijlen geven weer hoe gegevens uit een basisregistratie door andere basisregistraties worden hergebruikt. 4.6 Inspire De Europese richtlijn Inspire stelt eisen aan de beschikbaarstelling van een aantal soorten geo-informatie. Als informatie binnen de overheid beschikbaar is dient deze ook door derden gebruikt te kunnen worden. BGT vormt een openbare bron van informatie. Als informatie via de Landelijke Voorzieningen BGT beschikbaar wordt gesteld hoeven organisaties die informatie niet zelf toegankelijk te maken. 4.7 GIDEON Het programma GIDEON heeft ten aanzien van een aantal aandachtsvelden binnen het geo-informatie-veld doelen gesteld voor de komende jaren. Realisatie hiervan betekent een belangrijke stap vooruit in de ontwikkeling van de geo-informatieinfrastructuur. BGT valt reeds onder de koepel van het NUP. Basisregistraties worden echer ook genoemd in de nota GIDEON. Gideon richt zich echter vooral op de aanvullende geoinformatievoorzieningen. In die zin kunnen Gideon-projecten gebruikers worden van de BGT of voorzieningen opleveren waar BGT gebruik van maakt. Pagina 22 van 59

23 4.8 Samenvattend Het programma BGT is onderdeel van het Nationaal Uitvoeringsprogramma. Dit programma beoogt een aantal bouwstenen van de elektronische overheid te realiseren en toe te passen in een aantal voorbeeldprojecten. BGT is één van basisregistraties die in het NUP zijn aangeduid als noodzakelijke bouwstenen. Opname in het NUP betekent dat de realisatie van deze bouwsteen prioriteit heeft. Naast het NUP heeft BGT ook relaties met een aantal andere programma's. Pagina 23 van 59

24 5 Programma-aanpak 5.1 Aanpak Het realisatietraject van BGT heeft het karakter van een programma. Dit programma bestaat enerzijds uit het realiseren van de beleidsmatige uitgangspunten en het aanbieden van facilitering vanuit een centrale programmaorganisatie. Anderzijds omvat het de implementatie van deze uitgangpunten bij de producenten en bij de gebruikers. Dit laatste gebeurt in de lijn van deze organisaties, aangestuurd door de eigen leiding. Het belangrijkste aandachtspunt in deze aanpak vormt de doorwerking van beslissingen over de beleidsmatige uitgangspunten in de lijn van de betrokken organisaties. Hier is geen directe sturingsrelatie met het programmabureau aan de orde. De partijen zijn echter wel gebonden aan wettelijke verplichtingen en afspraken in de vorm van een convenant. De beoogde maatschappelijke baten ontstaan uiteindelijkdoor het gebruik van de basisregistratie door de hele overheid (en daarbuiten). Succes is dus afhankelijk van de mate waarin de keten beleid, implementatie in productieorganisatie, implementatie bij gebruikers optimaal functioneert. 5.2 Fasering Het programma doorloopt een aantal fasen. In fase 1 worden de beleidsmatige uitgangspunten vastgesteld. Fase 2 vormt de implementatie daarvan in de productieorganisatie en fase 3 de implementatie bij de gebruikers. Deze fasering is van belang gezien het grote aantal spelers. De beleidsmatige uitgangspunten mogen tijdens de implementatie niet meer onderhevig zijn aan grote verschuivingen. De transitietrajecten bij producenten en gebruikers hebben immers hun eigen dynamiek en koerswijzigingen tijdens deze transititietrajecten zijn daardoor lastig door te voeren. Vooraf tijd steken in helderheid verdient zich verderop terug. De uitgangspunten moeten daarom ook voor vaststelling in een beperkte omgeving te worden beproefd in de vorm van pilots. In fase 1 (Ontwerpfase) ligt het zwaartepunt bij het de programma-organisatie, aangestuurd door VROM, die in samenwerking met partijen in het veld de beleidsmatige uitgangspunten bepaalt en verankert in wet- en regelgeving en daaraan gerelateerde documenten. Het werk vindt in deze fase plaats in het programmabureau. Samenhangende vragen worden binnen actielijnen aangepakt in de vorm van deelprojecten. Hetzelfde geldt voor belangrijke faciliterende activiteiten als communicatie en wetgeving. In deze fase wordt het definitief ontwerp van BGT vastgesteld. In fase 2 (Realisatiefase) ligt het zwaartepunt bij de productieorganisatie. De beleidsmatige uitgangspunten worden in deze periode feitelijk geïmplementeerd in de diverse bij de productie betrokken organisaties. De aansturing hiervan ligt binnen de betrokkken organisaties. Het programmabureau is hierbij ondersteunend en houdt overzicht over de voortgang. In deze fase wordt BGT gerealiseerd voor zover het het aanbod betreft. Pagina 24 van 59

25 In fase 3 (Implementatiefase) ligt het zwaartepunt bij de gebruikers. Voor hen gaat in deze periode de gebruiksplicht in en zij dienen dus aan te sluiten op de basisregistratie en deze waar relevant in gebruikt te nemen. Ook hierbij heeft het programmabureau een ondersteunende taak en voortgangbewakende taak. In deze fase wordt de BGT in gebruik genomen en een begin gemaakt met het realiseren van de maatschappelijke baten. Fase 1 Fase 2 Fase 3 Ontwerp Realisatie Implementatie Programmabureau Productie- Gebruikers VROM organisatie Fig.6. De drie fasen schematisch weergegeven. 5.3 Doelstelling per programmafase Doelstelling van Fase 1 Het ontwerp van de basisregistratie (inhoud, processen en ICT) is uitgewerkt en gereed voor implementatie in de betrokken organisaties. Het organisatiemodel (organisatie en financiën) is gereed. Het wetsvoorstel is inhoudelijk gereed. Doelstelling van Fase 2 De basisregistratie wordt conform specificaties geproduceerd en gebruikers kunnen erop aansluiten. De organisatie BGT is ingericht conform plan. De wetgeving ten aanzien van productie is in werking. Doelstelling van Fase 3 Gebruikers zijn aangesloten op de basisregistratie en deze wordt waar van toepassing gebruikt. De wetgeving ten aanzien van gebruik is in werking. In alle gevallen geldt dat de resultaten zijn geaccepteerd c.q. vastgesteld door de stuurgroep en zo nodig bekrachtigd door de minister. Pagina 25 van 59

26 5.4 Start en einde van het programma Het programma start met de ondertekening van de intentieverklaring tussen de Minister van VROM en de betrokken partijen en de installatie van de Stuurgroep. Het programma eindigt op het moment dat de gestelde programmadoelstellingen gerealiseerd zijn. Indicator hiervoor is dat de gebruikers vertegenwoordigd in stuurgroep / regieraad en gebruikersoverleg aantoonbaar zijn aangesloten en een begin hebben gemaakt met de volledige ingebruikname binnen hun organisatie. 5.5 Tijdschema De fasering in de tijd is nog indicatief. Voorafgaand aan de start van een fase wordt een hardere planning afgegeven. Gezien de vele afhankelijkheden en onzekerheden is het echter nu niet reëel een harde planning voor het gehele programma af te geven. Start Wet van kracht Wet van kracht Afsluiting Programma m.b.t. productie m.b.t. Gebruik Programma Fig. 7. De fasering in de tijd gezien. Indicatief ziet de planning er als volgt uit. Fase 1 (Beleid) duurt ruim één jaar en loopt van zomer 2009 tot en met zomer Fase 2 (Transitie Productie) duurt indicatief 2 jaar evenals Fase 3 (Transitie Gebruik). Indien het programma in juni kan starten levert dit het onderstaand indicatief tijdpad op. Afsluiting Verkenningsfase en Start Programma Fase 1 Q Afsluiting Fase 1 en Start Fase 2 Q Afsluiting Fase 2 en Start Fase 3 Q Afsluiting Fase 3 Q Afsluiting Programma (overdracht aan lijn) Q Pagina 26 van 59

27 5.6 Programma-aanpak fase 1 Op dit moment bevindt het programma zich in de overgang van de verkenningsfase naar fase 1 (Ontwerp). De verkenningsfase wordt afgesloten met de vaststelling van het document beleidsvisie en de intentieverklaring. De beleidsvisie heeft de functie van een schetsontwerp. Dit vormt de basis voor de intentieverklaring. De vragen die in dit schetsontwerp nog niet zijn beantwoord worden in fase 1 uitgewerkt. Het ontwerp komt gedurende fase 1 tot stand in twee stappen: Het ontwerp op hoofdlijnen gevolgd door het detailontwerp. Het ontwerp op hoofdlijnen beantwoordt de vragen die op bestuurlijk niveau van belang zijn. Op basis hiervan wordt het convenant afgesloten. Het detailontwerp is van belang voor de feitelijke uitvoering van de realisatie. Dit detailontwerp wordt opgesteld binnen de kaders van het ontwerp op hoofdlijnen. Fase 1 (Ontwerp) is dus verdeeld in twee perioden: eerst de periode van het ontwerp op hoofdlijnen en het convenant, daarna de periode van het detailontwerp en de concrete afspraken over de realisatie. Het tijdschema van de verschillende actielijnen benoemd in het programmaplan kent ook deze twee stappen. Iedere actielijn levert een rapport op dat deel uitmaakt van het ontwerp op hoofdlijnen. Op basis daarvan wordt vervolgens het detailontwerp voor het specifieke onderwerp van de actielijn opgesteld. Er is dus steeds een koppeling tussen het resultaat van een ontwerpstap en het niveau van commitment van de partijen: - Beleidsvisie (schetsontwerp) en intentieverklaring, - Ontwerp op hoofdlijnen en convenant, - Detailontwerp en besluit tot start realisatie. Hierna start fase 2 (realisatie van BGT bij de producenten) later gevolgd door fase 3 (in gebruikname BGT door gebruikers). 5.7 Programma-organisatie fase 1 Bij het begin van fase 1 (Ontwerp) wordt de programmaorganisatie ingericht. Het gaat hierbij om de instelling van de stuurgroep, de begeleidingsgroep en de inrichting van het programmabureau. De begeleidingsgroep bestaat uit producenten en gebruikers en fungeert als voorportaal voor de stuurgroep. Het programmabureau bestaat uit een centraal deel dat de overall coördinatie van het programma verzorgt en de actielijnen waarin delen van het ontwerp tot stand komen. De actielijnen worden in belangrijke mate bemenst vanuit het veld. Tevens kent het centraal deel van het programmabureau naast een secretariaat een kernteam, bestaande uit vertegenwoordigers van de betrokken organisaties, dat de samenhang bewaakt. De organisatie is zo ingericht dat het veld op alle niveaus betrokken is bij de totstandkoming van het ontwerp. Besluitvorming vindt als volgt plaats: resultaten vanuit de actielijnen worden eerst in het kernteam besproken. Zijn ze voldoende rijp dan brengt de programmamanager ze in in de begeleidingsgroep. Met het advies van de begeleidingsgroep gaan ze naar de stuurgroep die de resultaten al dan niet goedkeurt. Op faseovergangen wordt het pakket in zijn geheel vastgesteld als basis voor de volgende fase. Pagina 27 van 59

28 De stuurgroep is van belang voor de sturing van het programma dat zich in deze fase met name op het ontwerp richt. De stuurgroep bewaakt de kwaliteit en realiteitszin van het ontwerp. Vaststelling van het ontwerp is nog niet hetzelfde als het besluit mee te werken aan de realisatie. Dit tweede besluit maakt onderdeel uit van het convenant. Het convenant is daarmee volgend op de vaststelling van het ontwerp op hoofdlijnen. Zowel in het ontwerp als in het convenant kunnen elementen zitten die eisen dat het stuurgroeplid de eigen achterban consulteert. Indien dit nodig is wordt hiervoor de ruimte geboden. Het ontwerp wordt daarnaast nog gevalideerd in pilots en betrokken organisaties kunnen intern een impactanalyse doen. Stuurgroepleden hebben naast de rol in de besluitvorming over het ontwerp ook als rol de resultaten uit te dragen in de eigen organisatie. Programma-organisatie BGT Minister van VROM Begeleidingsgroep Stuurgroep Programmamanager & Kernteam Stafbureau Programmabureau Actielijnen Inhoud Actielijnen Sturing Actielijnen Transitie Fig. 8. Programmaorganisatie BGT tijdens de ontwerpfase Behalve dat de programmaorganisatie wordt ingericht is het ook van belang dat de partijen in het veld zich intern organiseren rond het onderwerp BGT. Stuurgroepleden, begeleidingsgroepleden, kerngroepleden en medewerkers in de actielijnen moeten 'gevoed' worden vanuit hun organisatie. Ook is een netwerk van belang om de resultaten te communiceren. Deze interne organisatie is onontbeerlijk in de realisatiefase (fase 2), maar ook tijdens de ontwerpfase (fase 1) is deze van groot belang. De wisselwerking tussen de programmaorganisatie en de betrokken organisaties in het veld kan hier alleen wel bij varen. Ook kan een dergelijk netwerk een belangrijke rol spelen bij die besluiten waarbij de achterban geraadpleegd moet worden. Pagina 28 van 59

29 5.8 Samenvattend Het realisatieprogramma BGT bestaat uit drie fasen: 1. de ontwerpfase. Hierin worden de beleidsmatige uitgangspunten uitgewerkt en vastgesteld. In deze fase wordt de inhoud en organisatie van de basisregistratie ontworpen en de implementatiestrategie uitgewerkt. 2. de realisatiefase. In deze fase worden de uitgangspunten geïmplementeerd in de productieorganisatie. De organisatie wordt ingericht en de registratie wordt zo aangepast dat deze voldoet aan de nieuwe eisen. 3. de implementatiefase. In deze fase wordt de nieuwe basisregistratie in gebruik genomen. Het gaat hierbij om de aansluiting van gebruikende organisaties op de nieuwe basisregistratie en de optimale inzet in de eigen werkprocessen van gebruikers. Doel van het gehele traject is de maatschappelijke effecten te bereiken. In de ontwerpfase worden de volgende inhoudelijke onderwerpen nader uitgewerkt: gebruik, informatiemodel en specificaties, werkprocessen, ICT, actualisering van de businesscase, bestuurlijk organisatie, financiën en wetgeving. Daarnaast worden voorbereidingen getroffen voor de erop volgende fasen: voorbereiding van de transitie, de realisatie- en implementatiestrategie, communicatie en relatiebeheer. In deze beleidsvisie wordt een aanzet gegeven voor de beleidsmatige uitgangspunten. Deze worden in de eerste fase van het programma nog nader uitgewerkt. Deze beleidsvisie heeft daarbij de functie van schetsontwerp. Pagina 29 van 59

30 6 Gebruik 6.1 Gebruik De BGT is een belangrijke basis voor een veelheid aan overheids- en private taken. De huidige taken zijn met name te vinden aan de beheerskant. Vanuit die basis is ook de GBKN ontstaan. In de beoogde situatie wordt toegewerkt naar breder en intensiever gebruik van de BGT. Te denken valt aan taakvelden als beleid en handhaving. Ook de OOV-sector (Openbare Orde en Veiligheid) wordt een belangrijke gebruiker. Breder en intensiever gebruik van de BGT zal bijdragen aan verbetering dienstverlening aan burgers en bedrijven. Ook zal er meer informatie gecombineerd kunnen worden. Een voorbeeld hiervan is het kunnen inzoomen van kleinschalige naar grootschalige geo-informatie als gevolg van de verbetering van de aansluiting tussen BGT (schaal 1:500 1: 5000) en de Basisregistratie Topografie van (schaal 1: tot 1: ). Bepaalde partijen gebruiken momenteel nog geen grootschalige topografie. Redenen hiervoor zijn de hoge kosten voor het aanschaffen van de kaart, het niet aansluiten op gebruikerswensen of het niet kennen van de voordelen van het gebruik van deze geo-informatie. Fig. 9. Links de taakvelden waarin grootschalige topografie al wordt gebruikt of waars sprake is van potentieel gebruik. Links de mogelijke producenten van BGT, die overigens ook allen gebruiker zijn. Zij fungeren als bronhouder en realiseren grootschalige topografie voor alle gebruikers. Pagina 30 van 59

31 6.2 Gebruiksplicht Een van de belangrijkste gevolgen van de aanwijzing als basisregistratie is de invoering van de gebruiksplicht binnen de overheid. Concreet gaat het in dit verband om de volgende maatregelen: - Het gebruik was op vrijwillige basis en wordt binnen de overheid verplicht. - De exploitatie van de basisregistatie wordt gefinancierd door de de vier bestuurslagen. - Individuele gebruikers binnen en buiten de overheid kunnen er vrij gebruik van maken. Indien nodig kunnen wel verstrekkingskosten in rekening worden gebracht. Gebruiksplicht van basisregistraties geldt voor bestuursorganen. In voorkomende gevallen kan op basis van wetgeving ook gebruiksplicht voor private partijen gelden. Denk hierbij aan de wet WION. Voor deze partijen geldt in beginsel ook de gebruiksplicht. Voor overige gebruikers geldt een gebruiksrecht. Voor al deze groepen gebruikers gelden in beginsel geen gebruiksbeperkingen. Ook de voorzieningen om informatie in elektronische vorm te verstrekken worden gefinancierd. Indien sprake is van verstrekkingskosten gaat het derhalve om de marginale verstrekkingskosten die voor de betreffende levering worden gemaakt. Een nadere uitwerking van de financiële voorwaarden voor gebruik maakt onderdeel uit van het convenant. 6.3 Samenvattend De belangrijkste veranderingen zijn de volgende: - Het gebruik was vrijwillig en wordt verplicht binnen de overheid en in het geval van wettelijke verplichtingen ook daarbuiten. - Voor overige gebruikers buiten de overheid geldt gebruiksrecht. - Voor partijen met gebruiksplicht geldt ook terugmeldplicht. Pagina 31 van 59

32 7 Gegevensmodel en specificaties 7.1 Algemeen De Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) is een topografisch bestand dat voor heel Nederland dat uniform is qua inhoud en kwaliteit. Het moet gebiedsdekkend, volledig, actueel en nauwkeurig zijn. De BGT is bedoeld voor het weergeven van topografische objecten op een schaal van 1:500 tot 1:5000. Topografische objecten zijn fysiek in het veld terug te vinden, zoals gebouwen, wegen, spoorwegen, waterlopen, parken, bossen enz. De inhoud van de BGT dient afgestemd te zijn op de informatiebehoefte van de verschillende gebruikers. Het gaat hierbij zowel om de bronhouders (gemeenten, RWS, ProRail, provincies en waterschappen, enz.) als om de overige gebruikers en andere basisregistraties in het stelsel. De organisaties van de beoogde bronhouders voor de BGT zijn zelf ook belangrijke gebruikers. Ze gebruiken de grootschalige topografie intensief in hun werkprocessen. De BGT gaat functioneren als basisregistratie als er daadwerkelijk gebruik van gemaakt wordt. Het moet gebruikers gemakkelijk worden gemaakt om aan te sluiten. 7.2 Eisen aan de BGT Aan de BGT worden in ieder geval de volgende eisen gesteld: T.a.v. Gegevensmodel: Gegevensmodel sluit nauw aan op IMGEO Opgebouwd uit topografische objecten Landelijk Uniform Stabiel T.a.v. Kwaliteit: Volledig Actueel Nauwkeurig Rust in de kaart T.a.v. Aansluiting in het stelsel van basisregistraties Aansluiting met andere BR Aansluiting op stelselvoorzieningen 7.3 Gegevensmodel BGT Gegevensmodel in relatie tot Informatiemodel Geografie (IMGEO) Een basisregistratie kan authentieke en niet-authentieke gegevens bevatten. Voor de authentieke gegevens gelden de basisregistratiesregels (gebruiksplicht, terugmeldplicht). Voor de niet-authentieke gegevens niet. Duidelijk moet zijn welke gegevens de BGT bevat, welke daarvan authentiek (verplicht te gebruiken) zijn, welke gegevens uit eigen inwinning voortkomen en welke zijn hergebruikt uit een andere basisregistratie. Het gegevensmodel wordt Pagina 32 van 59

33 geënt op het in 2008 vastgestelde informatiemodel geografie (IMGEO). Dit gegevensmodel is hiërarchisch opgebouwd. Objectklassen kunnen weer worden onderverdeeld in subklassen. Voor BGT dient nog te worden bepaald tot welk detailniveau topografische objecten worden onderscheiden. Ook moet worden bezien in hoeverre elementen van andere gegevensmodellen moeten worden meegenomen, zoals IMWA (Informatiemodel Water). In de Gegevenscatalogus BGT wordt het gegevensmodel vastgelegd inclusief de metadata. De inhoud van de basisregistratie ontwikkelt zich in de tijd. Duidelijk moet zijn voor welke periode de beschrijving van de inhoud geldt. Het gegevensmodel van de BGT moet nog worden vastgesteld. Het zal in eerste instantie op hoofdlijnen aansluiten bij wat thans gebruikelijk is. Welke objecten daadwerkelijk tot BGT gaan behoren moet echter nog in detail worden bepaald. Voorbeelden van objecten waar nog verder afstemming voor nodig is, zijn (voetgangers- en fiets) tunnels en parkeergarages. fig. 10. Gegevensmodel BGT binnen IMGEO. Behalve de bepaling van de inhoud dient er ook aandacht te worden besteed aan twee vragen: Toekomstige Topografie. Legt de BGT alleen de feitelijke situatie vast zoals die in het terrein aanwezig of wordt ook toekomstige topografie opgenomen. Het gaat hierbij om topografie waarvan reeds geometrie beschikbaar is. Voorbeeld: voor het bouwen van een huis of bedrijf kan al een bestektekening beschikbaar zijn. Het is echter nog niet gebouwd en dus ook nog niet als topografisch object in het veld te herkennen. Driedimensionale Topografie. Geeft de BGT een tweedimensionale weergave van het terrein of evolueert BGT naar een driedimensionaal model van de werkelijkheid? In de huidige gegevensmodellen van GBKN en de grootschalige topografie van TPG-A wordt uitgegaan van een tweedimensionale weergave, waarbij desgewenst wel met niveaus kan worden gewerkt (denk hierbij aan Pagina 33 van 59

34 water dat doorloopt onder een spoorbrug). Een volledig 3D-model met het detailniveau van de BGT gaat echter veel verder. Er zijn al organisaties die met 3D-informatie werken en met toekomstige topografie en in de toekomst zal daar steeds meer behoefte aan zijn. Het is raadzaam om het gegevensmodel zo op te bouwen, dat ruimte wordt gelaten voor deze ontwikkelingen. Of deze ontwikkelingen worden meegenomen in de BGT en, zo ja, wanneer is nog niet bepaald. Deze twee vragen zijn onderwerp van onderzoek tijdens de beleidsfase. In het programmabudget zijn deze mogelijke ontwikkelingen nog niet meegenomen. Uniform en stabiel De BGT heeft een landelijk uniforme inhoud. Deze is vast omschreven. Gebruikers worden daardoor niet geconfronteerd met 'dialectverschillen'. In verband met het grote aantal gebruikers dient het gegevensmodel ook stabiel te zijn. Aanpassingen worden slechts in een vaste cyclus gedaan. Deze worden tijdig gecommuniceerd. Gebruikers kunnen hun eigen thema toevoegen. Deze toevoegingen maken echter geen onderdeel uit van de basisregistratie. Omdat bronhouders in het algemeen naast de basisregistratie ook andere informatie verzorgen voor gebruikers binnen hun eigen organisatie is het van belang helder af te bakenen welke informatie tot de basisregistratie behoort in verband met de speciale regels die daarvoor gelden Fig. 11. Terreinelementen worden uniform aangeduid en weergegeven. Pagina 34 van 59

35 Objecten BGT wordt opgezet als een objectbestand, een weergave van het terrein op basis van objecten. Deze bestandsopbouw is nu nog niet van toepassing op een groot deel van de grootschalige topografie. Een objectbestand biedt een aantal aantrekkelijke mogelijkheden: Selecties en analyses zijn gemakkelijker te maken, De presentatie kan worden gerelateerd aan de objectklassen. Aan objecten kan door de gebruiker eigen informatie worden 'gehangen' Informatie kan gemakkelijk met andere overheidsinstanties worden uitgewisseld. Een objectstructuur sluit beter aan bij de andere basisregistraties. Midden- en kleinschalige topografie kan worden gegeneraliseerd vanuit een objectbestand grootschalige topografie. Zoals eerder vermeld is een groot deel van de huidige grootschalige topografie bestanden nog niet opgebouwd uit objecten. De huidige Landelijke Voorziening van de GBKN kan deze bestandsstructuur nog niet uitleveren. Dit betekent dat afnemers niet kunnen beschikken over objectgericht bestanden. Een aantal huidige bronhouders is inmiddels binnen de eigen organisatie wel zover. Bij de overgang naar objecten moet ook aandacht worden besteed aan de (meta)informatie dit thans is gekoppeld aan lijnen en punten. In een aantal gevallen vervult deze een functie die ook in de toekomst gevraagd wordt. Daarnaast is de overgangstermijn van belang. Niet alle gebruikers kunnen of willen op korte termijn overstappen op objecten. Gedurende een zekere periode zal in beide vormen geleverd moeten kunnen worden. Deze periode is onderwerp van overleg met de gebruikers. Aandachtspunt hierbij is in hoeverre het naast elkaar beschikbaar houden van twee leveringsvormen extra werk en kosten met zich meebrengt in de productieorganisatie. Pagina 35 van 59

36 Fig. 12. Voorbeeld van een lijngericht bestand. Grote delen van de grootschalige topografie hebben thans nog deze structuur Fig. 13. Voorbeeld van een objectbestand (Omgeving Centraal Station Amsterdam). Een aantal gebieden in Nederland kennen al een degelijke structuur. Pagina 36 van 59

37 Fig. 14. Huidige structuur van het GBKN-bestand zoals geleverd door de huidige Landelijke Voorziening. Fig. 15. Bestandsstructuur zoals intern beschikbaar bij een aantal topografie producerende gemeenten (TPG-A) of zelf metende gemeenten (ZMG) Pagina 37 van 59