Survey pathogenen in gekookte eieren Jaar 2003
|
|
- Diana Kuiper
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 . Survey pathogenen in gekookte eieren Jaar 2003 Voedsel en Waren Autoriteit Afdeling Signalering VP Project nr: OT 03H005 Juli 2004 OT 03H pagina 1 van 6
2 INHOUD SAMENVATTING 3 SUMMARY 3 TREFWOORDEN 3 1 INLEIDING 4 2 MATERIAAL EN METHODEN Materiaal 2.2 Methoden 3 RESULTATEN 4 4 DISCUSSIE 5 5 CONCLUSIE 6 6 LITERATUUR 6 OT 03H pagina 2 van 6
3 SAMENVATTING Om een beter inzicht te verkrijgen in het voorkomen van pathogene micro-organismen (Escherichia coli, Listeria monocytogenes, Staphylococcus aureus) en Aeromonas species in het bijzonder in gepelde gekookte eieren, werd in 2003 dit survey uitgevoerd. Daartoe werden 200 monsters gekookte gepelde eieren, in water bewaard, bemonsterd bij horeca of groothandel in alle regio's van de Voedsel en Waren Autoriteit / Keuringsdienst van Waren (VWA/KvW) en onderzocht op het voorkomen van genoemde organismen. Uit de resultaten bleek dat in 22 van de 200 monsters (11%) Aeromonas werd aangetoond in hoeveelheden boven de detectiegrens van 100 kve/g. Hiervan hadden 3 van de monsters (1,5%) een aantal > kve/g. Van isolaten van 12 monsters werd bepaald tot welke species het isolaat behoorde. Dat bleek in alle gevallen A. hydrophila te zijn. Van de organismen E. coli, L. monocytogenes en S. aureus, waarop ook onderzocht werd, is in geen der monsters een aantal boven de detectiegrens aangetroffen. Het feit dat de producten soms hoog besmet zijn met deze bacteriën geeft aanleiding tot de aanbeveling om dit soort producten maximaal 24 uur en ten hoogste bij 4 C te bewaren en voor gebruik onder stromend kraanwater af te spoelen. SUMMARY A microbiological survey of peeled cooked eggs was performed in order to determine the presence of pathogenic organisms (Escherichia coli, Listeria monocytogenes, Staphylococcus aureus) and Aeromonas species in particular was carried out in For that purpose 200 samples were taken and investigated at the laboratories of the regional branches of the Food and Consumer Product Safety Authority / Inspectorate for Health Protection and Veterinary Public Health (VWA/KvW). The results show that 22 of 200 samples (11%) contained Aeromonas species in levels >100 cfu/g from which 3 samples (1,5%) harboured levels > cfu/g. From 12 of the isolates the serotype was determined and appeared to be A hydrophila in all cases. Concerning the other pathogens under investigation, none of the samples showed levels above the detection limit of the method used. Taken into consideration that these products can be highly contaminated with these organisms it is recommended to store these products for no longer than 24 hours at a maximum of 4 C and to clean well with tap water before use. TREFWOORDEN Gekookte gepelde eieren, Aeromonas spp, pathogene micro-organismen OT 03H pagina 3 van 6
4 1 INLEIDING Gekookte gepelde eieren, meestal bestemd voor garnering op salades of broodbeleg, worden in horeca gelegenheden na het pellen vaak langere tijd onder koeling bewaard in water. Bij eerdere onderzoeken is gebleken dat dit "bewaarwater" vaak veel micro-organismen bevatte, met name Aeromonas-soorten [6.1]. Daarnaast zijn er voedselinfecties beschreven waarbij eieren of eiproducten die Aeromonas-soorten bevatten als oorzakelijke bron werden aangewezen [6.1; 6.2]. Bacteriën van het geslacht Aeromonas komen algemeen voor in oppervlaktewater en in (zelfs gechloreerd) drinkwater [6.3]. Tevens kunnen de meeste Aeromonas spp. groeien bij een ph van 5,5 tot 9,0 en bij temperaturen tussen 1 en 42 C[6.4]. Dit zijn dus allemaal factoren die bij een eventuele lage aanvangsbesmetting met Aeromonas spp. kunnen bijdragen aan een uitgroei tot hoge besmetting van dit product na een langere bewaring. Aangezien het pellen vaak nog handmatig gebeurt is het, bij onvoldoende hygiëne, uiteraard mogelijk dat ook nog andere potentieel schadelijke micro-organismen als Escherichia coli en Staphylococcus aureus aangetroffen kunnen worden. Om een beter inzicht te verkrijgen in het voorkomen van pathogene micro-organismen (E. coli, L. monocytogenes, S. aureus ) en Aeromonas species, in het bijzonder in gepelde gekookte eieren, werd in 2003 dit survey uitgevoerd. 2 MATERIAAL EN METHODEN 2.1 Materiaal In 2003 werden 200 monsters gekookte gepelde eieren, in water bewaard, bemonsterd bij horeca of groothandel in alle regio's van de VWA/KvW. De monsters werden gekoeld vervoerd (0-4 C) naar de laboratoria van de betreffende regio en binnen 36 uur na bemonstering in onderzoek genomen. 2.2 Methoden Van minimaal 10 g van het monster werd een homogenaat gemaakt in gebufferd peptonwater. Dit homogenaat werd op de volgende parameters onderzocht: Listeria monocytogenes MIC01-WV123 "Bepaling van het aantal kweekbare Listeria monocytogenes met behulp van de spatelplaatmethode" Verdunning -1 en -2 Escherichia coli SIG01-OT303 "Bepaling van Escherichia coli (44 C) in waren m.b.v. het id-medium" Verdunning -1 en -2 Staphylococcus aureus MIC01-WV125 "Bepaling van het aantal kweekbare coagulase+ staphylococci (Staphylococcus aureus en andere species) met behulp van de spatelplaatmethode" Verdunning -2 Aeromonas spp. SIG01-OT316 "Bepaling van het aantal kweekbare Aeromonas spp in waren". Verdunning -2 t/m -6. De Aeromonas isolaten dienden voor identificatie en serotypering opgestuurd te worden naar de dienst Oost, afdeling Signalering Lab voor species bepaling. 3 RESULTATEN De resultaten van het onderzoek naar aanwezigheid van pathogene micro-organismen in gekookte gepelde eieren staan vermeld in Tabel 1. OT 03H pagina 4 van 6
5 Tabel 1. Pathogenen in gekookte eieren. Aantal monsters met log kve/g < >6 Aeromonas spp E. coli 200 L. monocytogenes 200 S. aureus 200 Er werden 12 isolaten van Aeromonas spp. ingezonden voor serotypering. Alle stammen bleken Aeromonas hydrophila te zijn 4 DISCUSSIE Uit de resultaten in tabel 1 blijkt dat in 22 van de 200 monsters (11%) Aeromonas werd aangetoond in hoeveelheden boven de detectiegrens van 100 kve/g. Hiervan hadden 3 van de monsters (1,5%) een aantal > kve/g. Van isolaten van 12 monsters werd bepaald tot welke species het isolaat behoorde. Dat bleek in alle gevallen A. hydrophila te zijn. Van de organismen E. coli, L. monocytogenes en S. aureus, waarop ook onderzocht werd, is in geen der monsters een aantal boven de detectiegrens aangetroffen Er is in 1993 door de toenmalige KvW-Zutphen ook al een onderzoek gedaan naar de aanwezigheid van Aeromonas species in gepelde gekookte eieren [6.1]. In dat jaar werd in 40,2% van de monsters Aeromonas gevonden. Daarvan bleek 25,5% A. hydrophila, 13,4 % A. caviae en 1,2% A. sobria te zijn. E. coli werd toen aangetroffen in 2,4% van de monsters en L. monocytogenes niet boven de detectiegrens, evenals in In het onderzoek van 2003 werd dus een lager percentage met Aeromonas spp. besmette monsters gevonden en tevens minder variatie in serotypen van Aeromonas. Een mogelijke verklaring zou kunnen liggen in het feit dat dit soort producten nu beter gekoeld en minder lang bewaard worden voor gebruik. De primaire oorzaak van de Aeromonasbesmetting was bij deze onderzoeken niet na te gaan, maar in een onderzoek van Yadav et al., waarbij kipvlees en eieren werden onderzocht op enterotoxische Aeromonas spp., bleek geen van de eieren Aeromonas te bevatten [6.5] zodat primaire besmetting via water of keukengerei als mogelijke oorzaak aangemerkt zou kunnen worden. Onderzoeken elders uitgevoerd [6.6; 6.7] laten zien dat Aeromonas soorten worden aangetroffen in tal van andere levensmiddelen, met name vlees, kip, vis en schaal- en schelpdieren, rauwe melk, en in mindere mate in water, kaas en gepasteuriseerde melk. Betreffende de virulentie en virulentiefactoren van de diverse Aeromonas species is nog niet alles bekend, zeker niet in relatie met overdracht via voedsel. De infectieuze dosis is niet bekend, evenals het mechanisme dat gastro-enteritis zou veroorzaken. Bij onderzoek van een groot aantal voedselinfecties bleek Aeromonas op grond van epidemiologisch onderzoek weliswaar in aanmerking te komen, maar daar het in meerderheid schaal- en schelpdieren betrof kon virale oorzaak niet worden uitgesloten [6.6]. Slechts één goed gedocumenteerd geval is tot nu toe beschreven, betreffende een geval waarbij via ribotyping bleek dat er identieke Aeromonas species zowel in de darminhoud van het patiënt als uit het verdachte voedsel (garnalencocktail) geïsoleerd waren [6.8]. A. hydrophila en A. caviae zijn de species die het meest met gastro-enteritis geassocieerd worden. A hydrophila blijkt zowel hemolytische, enterotoxische als cytotoxische eigenschappen te kunnen bezitten en productie van de toxines kan ook bij koelkasttemperatuur plaats blijven vinden [6.9]. Een onderzoek op aanwezigheid van deze virulentiefactoren is echter niet uitgevoerd bij de isolaten als gevonden in het hier gerapporteerde onderzoek uit 2003, maar zal in een vervolgonderzoek opgenomen kunnen worden. 5 CONCLUSIE OT 03H pagina 5 van 6
6 Uit de gegevens van dit onderzoek naar het voorkomen van pathogene micro-organismen op gekookte gepelde eieren, kan worden geconcludeerd dat van de mogelijke pathogenen alleen Aeromonas voorkwam in dit product. Een onderzoek op aanwezigheid van eventuele virulentiefactoren is niet uitgevoerd bij de isolaten als gevonden in het hier gerapporteerde onderzoek uit 2003 en mede door het ontbreken van kennis omtrent de infectieuze dosis van Aeromonas spp., kan vooralsnog geen bindende uitspraak gedaan kan worden over de eventuele risico's die voor de consument verbonden zijn aan consumptie van een besmet product. Het feit dat de producten soms hoog besmet zijn met deze bacteriën geeft echter aanleiding tot de aanbeveling om dit soort producten maximaal 24 uur bij 4 C te bewaren en voor gebruik onder stromend kraanwater af te spoelen. 6 LITERATUUR 6.1 Boer, E. de, Brink, P. en Volman, J Aeromonas species in gepelde gekookte eieren. De Ware(n)-Chemicus 23; Bottene, E.J Correlation between known exposure to contaminated food or surface water and development of Aeromonas hydrophila and Pleisiomonas shigelloides diarrheas. Med. Microb. Lett. 2: Havelaar, A.H., Versteeg, J. and During The presence of Aeromonas in drinkingwater supplies in the Netherlands. ZbL. Hyg. 190: Isonhood, J. and Drake, M Aeromonas Species in Foods. J. Food Prot. 65: Yadav, A.S. and Verma, S.S Occurence of enterotoxigenetic Aeromonas in poutry eggs and meat. J. Food Sci. Technol. 35: Pin, C., Marin, M.L., Selgas, D., Garcia, M.L. Tormo, J. and Casas, C Differences in production of several extracellular virulence factors in clinical and food Aeromonas spp. strains. J. Appl. Bact. 78: Kirov, S.M The public health significance of Aeromonas spp. in foods. Int. J. food Microb. 65: Janda, J.M. and Abbott, S.L Unusual food-borne pathogens. Food-Borne Dis. 19: Majeed, K.N. and MacRae, I.C Expirimental evidence for toxin production by Aeromonas hydrophila and Aeromonas sobria in a meat extract at low temperatures. Int. J. Food Microb. 12: OT 03H pagina 6 van 6
SURVEY MICROBIOLOGISCHE GESTELDHEID ONVERPAKTE GEROOKTE PALING
SURVEY MICROBIOLOGISCHE GESTELDHEID ONVERPAKTE GEROOKTE PALING H. van der Zee E. de Boer K. M. Jonker B. Wit KEURINGSDIENST VAN WAREN OOST AFDELING SIGNALERING SECTOR: LABORATORIUM Postbus 202 7200 AE
Nadere informatieSurveillance gefermenteerde buitenlandse worst, jaar 2001
Surveillance gefermenteerde buitenlandse worst, jaar 2001 H. van der Zee B. Wit E. de Boer KEURINGSDIENST VAN WAREN OOST AFDELING SIGNALERING SECTOR: LABORATORIUM Postbus 202 7200 AE Zutphen tel. 0575-588100
Nadere informatieMICROBIOLOGISCHE GESTELDHEID VAN ZOUTE HARING
MICROBIOLOGISCHE GESTELDHEID VAN ZOUTE HARING K.M. Jonker E. de Boer KEURINGSDIENST VAN WAREN OOST AFDELING SIGNALERING SECTOR: LABORATORIUM Postbus 202 7200 AE Zutphen tel. 0575-588100 fax 0575-588200
Nadere informatieBacteriologische kwaliteit van gerookte zalm
Bacteriologische kwaliteit van gerookte zalm H. van der Zee B. Wit E. de Boer KEURINGSDIENST VAN WAREN OOST AFDELING SIGNALERING SECTOR: LABORATORIUM Postbus 202 7200 AE Zutphen tel. 0575-588100 fax 0575-588200
Nadere informatieVETGEHALTE IN MAGERE RUNDVLEESPRODUCTEN
. VETGEHALTE IN MAGERE RUNDVLEESPRODUCTEN Voedsel en Waren Autoriteit Project nr: OT 04H002.11 April 2005 OT04H002.11 6-9-2005 Pagina 1 van 5 INHOUD SAMENVATTING...3 SUMMARY..3 TREFWOORDEN. 3 1. INLEIDING..4
Nadere informatieTOTAAL VLUCHTIGE STIKSTOFBASEN IN VIS
. TOTAAL VLUCHTIGE STIKSTOFBASEN IN VIS Voedsel en Waren Autoriteit Afdeling Signalering VP Projectnr: OT 04H002.6 Maart 2005 OT04H002.6 25-5-2005 Pagina 1 van 6 INHOUD.3 SAMENVATTING SUMMARY 3 TREFWOORDEN....
Nadere informatieKeuringsdienst van Waren Zuid Afdeling signalering samengestelde monsters Sector: Laboratorium
Keuringsdienst van Waren Zuid Afdeling signalering samengestelde monsters Sector: Laboratorium MICROBIOLOGISCH ONDERZOEK VAN GEBAK IN NEDERLAND in 2001 H.A.P.M. Jansen A.M.H..v. Lith P. H. in t Veld Keuringdienst
Nadere informatiePathogenen en PSP in schelpdieren
Pathogenen en PSP in schelpdieren K.M. Jonker C.A.M. van Heerwaarden J.J.H.C. Tilburg H.A. Heijn E. de Boer KEURINGSDIENST VAN WAREN OOST AFDELING SIGNALERING SECTOR: LABORATORIUM Postbus 202 7200 AE Zutphen
Nadere informatieKeuringsdienst van Waren Zuid Afdeling signalering samengestelde producten Sector: Laboratorium
Keuringsdienst van Waren Zuid Afdeling signalering samengestelde producten Sector: Laboratorium MICROBIOLOGISCH ONDERZOEK VAN KANT EN KLAAR MAALTIJDEN IN NEDERLAND 2001 H.A.P.M. Jansen P. H. in t Veld
Nadere informatiePublicatieblad van de Europese Unie COMMISSIE
10.1.2004 L 6/29 II (Besluiten waarvan de publicatie niet voorwaarde is voor de toepassing) COMMISSIE AANBEVELING VAN DE COMMISSIE van 19 december 2003 betreffende een gecoördineerd programma voor 2004
Nadere informatieMicrobiologisch onderzoek in levensmiddelen 2006
Microbiologisch onderzoek in levensmiddelen 2006 Augustus 2007 Voedsel en Waren Autoriteit Zuid Signalering & Ontwikkeling VWA Pagina 1 van 8 Samenvatting en conclusie Deze rapportage geeft de resultaten
Nadere informatieRESIDUEN VAN DIERGENEESMIDDELEN IN KIPPENEIEREN
. RESIDUEN VAN DIERGENEESMIDDELEN IN KIPPENEIEREN Voedsel en Waren Autoriteit Afdeling Signalering VP Project nr: OT 05H003-02 September 2005 OT05H003-02 Pagina 1 van 6 INHOUD SAMENVATTING 3 SUMMARY 3
Nadere informatieDIERGENEESMIDDELEN IN KWEEKVIS
. DIERGENEESMIDDELEN IN KWEEKVIS Voedsel en Waren Autoriteit Project nr: OT 04H003.2 April 2005 OT04H003-2 25-8-2005 Pagina 1 van 5 INHOUD SAMENVATTING.. 3 SUMMARY....3 TREFWOORDEN.3 1. INLEIDING. 4 2.
Nadere informatiePathogene micro-organismen in voedingsmiddelen Voedsel en Waren Autoriteit
Pathogene micro-organismen in voedingsmiddelen 2004 Voedsel en Waren Autoriteit Samenvatting en conclusie Jaarlijks worden de Voedsel en Waren Autoriteit () verschillende productgroepen onderzocht op de
Nadere informatieOrganochloorbestrijdingsmiddelen en lood en cadmium in wild
Organochloorbestrijdingsmiddelen en lood en cadmium in wild K.M. Jonker S.J.M. Ottink H.P.G.M. Bos I. ten Broeke KEURINGSDIENST VAN WAREN OOST AFDELING SIGNALERING SECTOR: LABORATORIUM Postbus 202 7200
Nadere informatieMelkpoeder, feed or food?
. Melkpoeder, feed or food? Voedsel en Waren Autoriteit Afdeling Signalering VP Project nr: OT03H035 december 2004 OT03H035 18-1-2004 pagina 1 van 5 INHOUD INHOUD... 2 SAMENVATTING... 3 SUMMARY... 3 1
Nadere informatieMONITORING DIOXINE-GEHALTE IN EIEREN AFKOMSTIG VAN BIOLOGISCHE LEGBEDRIJVEN
MONITORING DIOXINE-GEHALTE IN EIEREN AFKOMSTIG VAN BIOLOGISCHE LEGBEDRIJVEN J. de Vries KEURINGSDIENST VAN WAREN OOST AFDELING SIGNALERING SECTOR: LABORATORIUM Postbus 202 7200 AE Zutphen tel. 0575-588100
Nadere informatieWETENSCHAPPELIJK COMITÉ VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN ADVIES
WETENSCHAPPELIJK COMITÉ VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN ADVIES 01-2009 Betreft : Consumptiebloed: voorstel voor microbiologische procesrichtwaarden en temperatuursvoorschriften
Nadere informatieMicrobiologisch onderzoek in levensmiddelen 2005
Microbiologisch onderzoek in levensmiddelen 2005 Voedsel en Waren Autoriteit Signalering & Ontwikkeling Samengestelde Producten Postbus 2168, 5600 CD Eindhoven Samenvatting Deze rapportage geeft de resultaten
Nadere informatieSekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen. bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar
Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar Gender Differences in Crying Frequency and Psychosocial Problems in Schoolgoing Children aged 6
Nadere informatievan Biobeheer Laboratorium Afdeling Laboratorium en Technische Dienst (KvK-nummer: )
egistratienummer: L 281 (s) waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd Hoofdkantoor Folkert Elsingastraat 42 3067 NW otterdam Nederland Afkorting Folkert Elsingastraat 42 3067 NW otterdam Nederland
Nadere informatiePathogene micro-organismen in voedingsmiddelen 2002.
Pathogene micro-organismen in voedingsmiddelen 2002. Herman A.P.M. Jansen, Paul H. in 't Veld, Voedsel en Waren Autoriteit, Keuringsdienst van Waren Zuid Signalering Samengestelde Producten. Postbus 2280,
Nadere informatieHuisverkoop van rauwe melk
. Huisverkoop van rauwe melk Voedsel en Waren Autoriteit regio Oost Project nr: OT05H010-16 Rauwe melk December 2005 OT05H010-16 Rauwe melk 17-01-2006 pagina 1 van 7 INHOUD SAMENVATTING...3 SUMMARY...3
Nadere informatieDeze bijlage is geldig van: tot Vervangt bijlage d.d.:
Locatie(s) waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd Hoofdkantoor Europaplein 4 4587 CH loosterzande Nederland Locatie Afkorting Europaplein 4 4587 CH loosterzande Nederland Monsterneming
Nadere informatieVoedselinfectie, versie 6. Voldoet de melding aan het bovenstaande meldingscriterium. Wat is de reden dat u toch wilt melden?
Voedselinfectie, versie 6 lblvoedcontact1 lblmeldcrit lblvoed1 Contactpersoon: Ingrid Friesema Ingrid.Friesema@rivm.nl Meldingscriterium Voedselinfectie(inclusief voedselvergiftiging): Twee of meer patiënten
Nadere informatieEIND RAPPORT PROFICIENCY TEST VOOR MATRIX: VERSE KAAS TELLING LEVENSMIDDELENMICROBIOLOGIE JUNI 2014
EIND RAPPORT PROFICIENCY TEST VOOR LEVENSMIDDELENMICROBIOLOGIE JUNI 2014 MATRIX: VERSE KAAS TELLING Dienst:Voedselpathogenen Polet Marie Nadine Botteldoorn J. Wytsmanstraat 14 1050 Brussel België www.wiv-isp.be
Nadere informatieListeria monocytogenes een onder- of overschat risico?
Listeria monocytogenes een onder- of overschat risico? Sandra Roesink-Smale VMT Food Safety Event 6 oktober 2016 www.eurofins.com Deze presentatie Listeria monocytogenes Wetgeving Kant-en-klare levensmiddelen
Nadere informatieBeïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten?
Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten? Does Gentle Teaching have Effect on Skills of Caregivers and Companionship and Anxiety
Nadere informatieDe accreditatie werd uitgereikt aan/ L'accréditation est délivrée à/ The accreditation is granted to/ Die akkreditierung wurde erteilt für:
Bijlage bij accreditatie-certificaat Annexe au certificat d'accréditation Annex to the accreditation certificate Beilage zur Akkreditierungszertifikat 481-TEST EN ISO/IEC 17025:2005 Versie/Version/Fassung
Nadere informatieBACTERIOLOGISCHE VEILIGHEID VAN KAZEN VAN RAUWE MELK 2004
BACTERIOLOGISCHE VEILIGHEID VAN KAZEN VAN RAUWE MELK 2004 Voedsel en Waren Autoriteit projectnummer: OT04H005 Juli 2005 Project OT 04H005 05-08-05 Pagina 1 van 9 INHOUD 1. INLEIDING 4 2 MATERIAAL EN METHODEN
Nadere informatieRESIDUEN VAN DIERGENEESMIDDELEN EN BESTRIJDINGSMIDDELEN IN HONING
. RESIDUEN VAN DIERGENEESMIDDELEN EN BESTRIJDINGSMIDDELEN IN HONING Voedsel en Waren Autoriteit Project nr: OT04H003.1 April 2005 OT04H003-1 6-9-2005 Pagina 1 van 6 INHOUD SAMENVATTING 3 SUMMARY.3 TREFWOORDEN.
Nadere informatieWETENSCHAPPELIJK COMITÉ VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN ADVIES 10-2015
WETENSCHAPPELIJK COMITÉ VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN ADVIES 10-2015 Betreft: Evaluatie van de microbiologische risico s van een niet-gekoelde bewaring van belegde
Nadere informatieSurvey pathogenen en bacteriële resistentie in rauw vlees, jaar 2004
. Survey pathogenen en bacteriële resistentie in rauw vlees, jaar 24 Voedsel en Waren Autoriteit Project nr: OT 4H5 Augustus 25 OT 4H5 16-8-5 pagina 1 van 11 INHOUD SAMENVATTING 3 SUMMARY 3 TREFWOORDEN
Nadere informatieWat doen die pathogenen in mijn fabriek?
Wat doen die pathogenen in mijn fabriek? Frank de Bok VMT Food Safety Event 6 oktober 2016 www.eurofins.com Huisbacterie? Bacteriën, gisten of schimmels Huisflora Lastig (of niet) weg te krijgen Aangepast
Nadere informatieWETENSCHAPPELIJK COMITÉ VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN ADVIES
WETENSCHAPPELIJK COMITÉ VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN ADVIES 03-2015 Betreft: Evaluatie van de microbiologische stabiliteit van rijsttaarten na bakken (dossier Sci
Nadere informatieESBLAT Symposium Veilig voedsel produceren. Similariteitsanalyse. Dick Heederik IRAS UU
ESBLAT Symposium 2018 Similariteitsanalyse Veilig voedsel produceren Dick Heederik IRAS UU Aanleiding voor dit project Opzet van het project Identificeren van alle beschikbare Nederlandse studies Identificeren
Nadere informatieWETENSCHAPPELIJK COMITE VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN
WETENSCHAPPELIJK COMITE VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN ADVIES 27-2007 Betreft: Actielimieten voor microbiologische contaminanten met betrekking tot Vibrio cholerae,
Nadere informatieHuisverkoop van vlees en biologische zuivel
. Huisverkoop van vlees en biologische zuivel Voedsel en Waren Autoriteit Afdeling Signalering VP Project nr: OT04H008-3 Januari 2005 OT04H008-3 20-1-2005 pagina 1 van 7 INHOUD SAMENVATTING... 3 SUMMARY...
Nadere informatieONDERZOEK ZACHTE KAZEN OP PATHOGENEN
ONDERZOEK ZACHTE KAZEN OP PATHOGENEN B. Wit KEURINGSDIENST VAN WAREN OOST AFDELING SIGNALERING SECTOR: LABORATORIUM Postbus 202 7200 AE Zutphen tel. 0575-588100 fax. 0575-588200 email OT@kvw.nl projectnummer:
Nadere informatieCOGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS
COGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS Gezondheidsgedrag als compensatie voor de schadelijke gevolgen van roken COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS Health behaviour as compensation for the harmful effects of smoking
Nadere informatieLevensmiddelenhygiëne: risico evaluatie door het wetenschappelijk comité van het FAVV
Levensmiddelenhygiëne: risico evaluatie door het wetenschappelijk comité van het FAVV Lieve Herman EU verordening inzake levensmiddelenhygiëne EC verordening Nr. 852/2004: Levensmiddelenhygiëne Producent
Nadere informatieRIVM-RIKILT FRONT OFFICE VOEDSELVEILIGHEID
RIVM-RIKILT FRONT OFFICE VOEDSELVEILIGHEID Ad hoc vragen over bederfelijke producten Risicobeoordeling aangevraagd door: NVWA-BuRO Risicobeoordeling opgesteld door: RIVM Datum aanvraag: 30-01-2014 Datum
Nadere informatieInhoudsopgave. Afkortingenlijst / 11. Inleiding / 13
Inhoudsopgave Afkortingenlijst / 11 Inleiding / 13 1 Micro-organismen / 17 1.1 Micro-organismen / 17 1.1.1 Positieve eigenschappen van micro-organismen / 17 1.1.2 Gewenste werking van micro-organismen
Nadere informatieBijlage. Micro-organismen
Bijlage Micro-organismen 1 Bijlage: Micro-organismen In deze bijlage vindt u vrijblijvend meer specifieke informatie over enkele belangrijke micro-organismen en de producten waarin ze vaak worden teruggevonden.
Nadere informatieONDERZOEK NAAR CADMIUM, LOOD EN KWIK IN VISCONSERVEN
ONDERZOEK NAAR CADMIUM, LOOD EN KWIK IN VISCONSERVEN K.M. Jonker H. P.G.M. Bos J.F.M. Petersen KEURINGSDIENST VAN WAREN OOST AFDELING SIGNALERING SECTOR: LABORATORIUM Postbus 202 7200 AE Zutphen tel. 0575-588100
Nadere informatieSymposium Campylobacter bij pluimvee 14 Juni 2013
1 BRITISH MEDICAL JOURNAL 2 JULY 1977 Campylobacter enteritis: a "new" disease MB SKIRROW British Medical Journal, 1977, 2, 9-11 Summary By selective culture campylobacters (C jejuni and C coli) were isolated
Nadere informatieETIKETTERING EN SAMENSTELLING VAN TEXTIEL
ETIKETTERING EN SAMENSTELLING VAN TEXTIEL Stof van de rol nader onderzocht Rapportnummer ND03R015 drs. H.R. Reus G.A. Busser K. Stavenga VWA/Keuringsdienst van Waren Regionale Dienst Noord Postbus 465
Nadere informatieBEWAREN VAN GROENTEN EN FRUIT OPLOSSINGSFICHE 3 HET MICROBIËLE GEVAAR
BEWAREN VAN GROENTEN EN FRUIT OPLOSSINGSFICHE 3 HET MICROBIËLE GEVAAR Waarom bederft voedsel en hoe kunnen we dit bederf tegengaan? Als je weet dat bederf ontstaat door de aanwezigheid van micro-organismen
Nadere informatieRESIDUEN VAN P-TSA EN QUATERNAIRE AMMONIUMVERBINDINGEN IN LEVENSMIDDELEN IN DE PERIODE 2003/2004
. RESIDUEN VAN P-TSA EN QUATERNAIRE AMMONIUMVERBINDINGEN IN LEVENSMIDDELEN IN DE PERIODE 2003/2004 Voedsel en Waren Autoriteit Afdeling Signalering VP Project nr. OT03H003.7 Maart 2005 OT03H003.7 25-05-05
Nadere informatieSleutelwoorden Ernst gevaar, Analyseprogramma, pathogenen, hygiëne-indicatoren, levensmiddelen
WETENSCHAPPELIJK COMITÉ VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN ADVIES 13-2010 Betreft : Analyseprogramma van het FAVV: herevaluatie van de scores die zijn toegekend aan de ernst
Nadere informatieDenken is Doen? De cognitieve representatie van ziekte als determinant van. zelfmanagementgedrag bij Nederlandse, Turkse en Marokkaanse patiënten
Denken is Doen? De cognitieve representatie van ziekte als determinant van zelfmanagementgedrag bij Nederlandse, Turkse en Marokkaanse patiënten met diabetes mellitus type 2 in de huisartsenpraktijk Thinking
Nadere informatie1 Productspecificatie Lendelede 07/11/2014. Oudstrijderslaan Lendelede BELGIE Tel +32 (0) Fax +32 (0)
1 Naam Producent Volys Star n.v. Adres Oudstrijderslaan 11 8860 Lendelede BELGIE Tel +32 (0)51 33 50 20 Fax +32 (0)51 31 37 28 E-mail info@volysstar.be Erkenningsnrs B 529, B 529-H, E 1060 Artikelnuer
Nadere informatieBereide Veenbessen bok. Art. nr (150g) / (220g)
NV DIDDEN SA Gentsestwg 617-619 Chée de Gand Brussel 1080 Bruxelles Bereide Veenbessen bok. Art. nr 129306 (150g) / 108406 (220g) Leverancier Didden nv Adres van leverancier : Genstesteenweg 617-619 1080
Nadere informatieWETENSCHAPPELIJK COMITÉ VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN ADVIES 12-2008
WETENSCHAPPELIJK COMITÉ VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN ADVIES 12-2008 Betreft : Consumptiebloed: microbiologische procesnormen en temperatuursvoorschriften (dossier
Nadere informatieSurveillance en monitoring van pathogene bacteriën in voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong, jaar 2006
Surveillance en monitoring van pathogene bacteriën in voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong, jaar 2006 Voedsel en Waren Autoriteit projectnummer: OT06C2 Thema: Veilig eten en drinken Maart 2007 1 Inleiding
Nadere informatieAdvies Wetenschappelijke evaluatie van de gids Autocontrolesysteem (ACS) Zuivel. (dossier Sci Com 2004/46)
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 1 / 5 Advies 35-2004 - Wetenschappelijke evaluatie van de gids Autocontrolesysteem (ACS) Zuivel. (dossier Sci Com 2004/46) Het Wetenschappelijk
Nadere informatieDe nieuwe Europese hygiënerichtlijn en microbiologische criteria
Inleiding De nieuwe Europese hygiënerichtlijn en microbiologische criteria Op 1 januari 2006 treedt de nieuwe EU hygiënerichtlijn - de zogenaamde General Food Law - in werking. In samenhang hiermee ontwikkelde
Nadere informatieKeuringsdienst van Waren Zuid Afdeling signalering samengestelde producten Sector: Laboratorium
Keuringsdienst van Waren Zuid Afdeling signalering samengestelde producten Sector: Laboratorium MICROBIOLOGISCH ONDERZOEK VAN SUSHI IN NEDERLAND H.A.P.M. Jansen P. H. in t Veld Keuringdienst van Waren
Nadere informatieINVLOED VAN CHRONISCHE PIJN OP ERVAREN SOCIALE STEUN. De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren
De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren Sociale Steun The Effect of Chronic Pain and the Moderating Effect of Gender on Perceived Social Support Studentnummer:
Nadere informatieHet verband tussen alledaagse stress en negatief affect bij mensen met een depressie en de rol van zelfwaardering daarbij
Het verband tussen alledaagse stress en negatief affect bij mensen met een depressie en de rol van zelfwaardering daarbij Een vergelijking van een depressieve en een niet-depressieve groep met Experience-Sampling-Method
Nadere informatieBijlage 2: Resultaten van analyses in de korte keten (Bron: Steunpunt Hoeveproducten)
Bijlage 2: Resultaten van analyses in de korte keten (Bron: Steunpunt Hoeveproducten) NC = niet-conform Voorjaar 2011 Yoghurt Enterobacteriën Magere yoghurt > 110 18 3,00 X 10 1 Kaas E. coli Magere platte
Nadere informatie29 september septembre 2010
Voedselvergiftigingen in vakantiekampen Raadgevend comité-comité consultatif 29 september 2010-29 septembre 2010 Dr Katelijne Dierick Dr. Katelijne Dierick Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid OD
Nadere informatieDe Relatie Tussen de Gehanteerde Copingstijl en Pesten op het Werk. The Relation Between the Used Coping Style and Bullying at Work.
De Relatie Tussen de Gehanteerde Copingstijl en Pesten op het Werk The Relation Between the Used Coping Style and Bullying at Work Merijn Daerden Studentnummer: 850225144 Werkstuk: Empirisch afstudeeronderzoek:
Nadere informatieILVO. Identificatie van bederforganismen en houdbaarheid van de grijze garnaal
Identificatie van bederforganismen en houdbaarheid van de grijze garnaal Fien Calliauw 1.07.2015 Overzicht Probleemstelling Experimenten Conclusies Probleemstelling Bederf Verlies van kwaliteit Smaak /
Nadere informatieDe Relatie Tussen Persoonskenmerken en Ervaren Lijden bij. Verslaafde Patiënten met PTSS
Persoonskenmerken en ervaren lijden bij verslaving en PTSS 1 De Relatie Tussen Persoonskenmerken en Ervaren Lijden bij Verslaafde Patiënten met PTSS The Relationship between Personality Traits and Suffering
Nadere informatieBiologie in het lab van de toekomst
Biologie in het lab van de toekomst Frank Schuren TNO Microbiologie Conventionele microbiologie met state of the art genomics technologie en viability assays Conventional Microbiology Genomics technologies
Nadere informatieBijlage 1: Resultaten van controles in de korte keten en vergelijking met conventionele keten (Bron: FAVV)
Bijlage 1: Resultaten van controles in de korte keten en vergelijking met conventionele keten (Bron: FAVV) NC = niet-conform C = conform NS = niet significant * = significant indien p < 0,05 ** = significant
Nadere informatiePathogene micro-organismen in voedingsmiddelen 2003
Pathogene micro-organismen in voedingsmiddelen 2003 Herman A.P.M. Jansen Voedsel en Waren Autoriteit, Keuringsdienst van Waren Zuid Signalering Samengestelde Producten Postbus 2168, 5600 CD Eindhoven Samenvatting
Nadere informatieVERWERKING EN AFVOEREN GEBREKSKAAS ACTIE MUIZENVAL II
. VERWERKING EN AFVOEREN GEBREKSKAAS ACTIE MUIZENVAL II Voedsel en Waren Autoriteit Afdeling Signalering VP Project nr: OT04H010-1E September 2005 OT04H010-1E 15-12-2005 pagina 1 van 8 INHOUD SAMENVATTING...
Nadere informatievan Werknemers Well-being Drs. P.E. Gouw
De Invloed van Werk- en Persoonskenmerken op het Welbevinden van Werknemers The Influence of Job and Personality Characteristics on Employee Well-being Drs. P.E. Gouw Eerste begeleider: Dr. S. van Hooren
Nadere informatieEINDRAPPORT LEVENSMIDDELENMICROBIOLOGIE JUNI 2015
EINDRAPPORT PROFICIENCY TEST VOOR LEVENSMIDDELENMICROBIOLOGIE JUNI 2015 PT 2 TELLING IN SURIMI Dit rapport wordt door het WIV uitsluitend verdeeld aan de deelnemers van dit ringonderzoek. Het WIV is niet
Nadere informatie(Voor de EER relevante tekst)
L 37/106 VERORDENING (EU) 2019/229 VAN DE COMMISSIE van 7 februari 2019 tot wijziging van Verordening (EG) nr. 2073/2005 inzake microbiologische criteria voor levensmiddelen wat betreft bepaalde methoden,
Nadere informatieFAQ Microbiologisch Onderzoek en Food Compass
FAQ Microbiologisch Onderzoek en Food Compass A. m.b.t. het onderzoek microbiologisch onderzoeksprogramma Food Compass 2013-2018 Waarom heeft Food Compass dit microbiologisch onderzoek uitgevoerd? De EHEC-crisis
Nadere informatieEnterohemorragische Escherichia coli in Duitsland
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Enterohemorragische Escherichia coli in Duitsland Raadgevend Comité 22/06/2011 Achtergrondinformatie Algemeen Escherichia coli (E. coli): darmbacterie
Nadere informatieDiagnostiek voor bronopsporing bij voedselinfecties of - vergiftigingen
Diagnostiek voor bronopsporing bij voedselinfecties of - vergiftigingen Aarieke de Jong Expertisecentrum Voedselvergiftiging Alimentair consulent 1 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieCoagulase-negatieve stafylokokken: opduikende mastitispathogenen
Coagulase-negatieve stafylokokken: opduikende mastitispathogenen Els Van Coillie ILVO T&V Mastitis (uierontsteking) Wordt veroorzaakt door binnendringen van bacteriën in het uierweefsel via het slotgat
Nadere informatieGroepsopdracht Van Boerderij tot bord
Groepsopdracht Van Boerderij tot bord Interessante Internet pagina s over voedsel en microbiële voedselveiligheid http://www.voedsel.net/ Informatieve site over voedsel en voeding met mogelijkheid om vragen
Nadere informatieEINDRAPPORT LEVENSMIDDELENMICROBIOLOGIE JUNI 2017
EINDRAPPORT PROFICIENCY TEST VOOR LEVENSMIDDELENMICROBIOLOGIE JUNI 2017 PT 2 TELLING IN GROENTEN Dit rapport wordt door het WIV uitsluitend verdeeld aan de deelnemers van dit ringonderzoek. Het WIV is
Nadere informatieType Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer?
Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer? Type of Dementia as Cause of Sexual Disinhibition Presence of the Behavior in Alzheimer s Type? Carla
Nadere informatieWerk in balans. verloop bij verzorgenden en verpleegkundigen. Work in balance. turnover of nurses and health-care workers.
Werk in balans Een onderzoek naar de invloed van werktijden op werkthuisinterferentie en de gevolgen daarvan voor burnout en verloop bij verzorgenden en verpleegkundigen. Work in balance A study of the
Nadere informatieOnderzoek naar de microbiologische veiligheid van ballenbakken. Februari 2010
Onderzoek naar de microbiologische veiligheid van ken Februari 2010 1. Inleiding In 2002 heeft de VWA een oriënterend onderzoek uitgevoerd naar de hygiëne van ken 1. Uit dat onderzoek is gebleken dat de
Nadere informatieEmotionele Arbeid, de Dutch Questionnaire on Emotional Labor en. Bevlogenheid
Emotionele Arbeid, de Dutch Questionnaire on Emotional Labor en Bevlogenheid Emotional Labor, the Dutch Questionnaire on Emotional Labor and Engagement C.J. Heijkamp mei 2008 1 ste begeleider: dhr. dr.
Nadere informatieCentrum Zoönosen en Omgevingsmicrobiologie
Centrum Zoönosen en Omgevingsmicrobiologie Het centrum Zoönosen en Omgevingsmicrobiologie (Z&O) doet onderzoek naar microbiële risico s veroorzaakt door besmet voedsel, door pathogenen (ziekteverwekkers)
Nadere informatieMarine Biotoxins in Shellfish
Marine Biotoxins in Shellfish Arjen Gerssen, Hester van den Top and Hans van Egmond Arjen.Gerssen@wur.nl Background Certain algae can produce toxins These algae can end up in filter feeding shellfish like
Nadere informatie1 Productspecificatie Lendelede 26/06/2018
1 Naam Producent Volys Star n.v. Adres Oudstrijderslaan 11 8860 Lendelede BELGIE Tel +32 (0)51 33 50 20 Fax +32 (0)51 31 37 28 E-mail info@volysstar.be Erkenningsnrs B 529, B 529-H, E 1060 Artikelnummer
Nadere informatieVerschil in Perceptie over Opvoeding tussen Ouders en Adolescenten en Alcoholgebruik van Adolescenten
Verschil in Perceptie over Opvoeding tussen Ouders en Adolescenten en Alcoholgebruik van Adolescenten Difference in Perception about Parenting between Parents and Adolescents and Alcohol Use of Adolescents
Nadere informatiePROFICIENCY TEST PT TELLING IN VISSERIJPRODUCTEN
VOEDSELPATHOGENEN E I NDRAPPORT PROFICIENCY TEST PT 2-2018 TELLING IN VISSERIJPRODUCTEN 1 W IE WE Z I J N SCIENSANO telt meer dan 700 medewerkers die zich elke dag opnieuw inzetten voor ons motto: levenslang
Nadere informatieMetrologische Reglementering
K_20040611_6.doc - 2004-07-23 Algemene Directie Kwaliteit en Veiligheid Afdeling Metrologie Metrologische Reglementering Koninklijk besluit van 11 juni 2004 betreffende consumptie-ijs (BS 2004 07 23) Pag.
Nadere informatieAppel-peer konfijt met kaneel 1.5 kg
NV DIDDEN SA Gentsestwg 617-619 Chée de Gand Brussel 1080 Bruxelles Appel-peer konfijt met kaneel 1.5 kg (Art. nr 184101) Leverancier Didden nv Adres van leverancier : Genstesteenweg 617-619 1080 Brussel
Nadere informatieBEWAREN VAN GROENTEN EN FRUIT OPDRACHTENFICHE 3 HET MICROBIËLE GEVAAR
BEWAREN VAN GROENTEN EN FRUIT OPDRACHTENFICHE 3 HET MICROBIËLE GEVAAR Waarom bederft voedsel en hoe kunnen we dit bederf tegengaan? Als je weet dat bederf ontstaat door de aanwezigheid van micro-organismen
Nadere informatieDifferences in stress and stress reactivity between highly educated stay-at-home and working. mothers with spouse and young children
1 Differences in stress and stress reactivity between highly educated stay-at-home and working mothers with spouse and young children Verschil in stress en stressreactiviteit tussen hoogopgeleide thuisblijf-
Nadere informatieZijn er micro-organismen in mijn kaasmakerij?
Zijn er micro-organismen in mijn kaasmakerij? This work is licensed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives4.0 International License. To view a copy of this license, visit http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
Nadere informatieBacteriële toxinen: Contaminanten van bacteriële oorsprong? 4 november 2015
Klantendag TLR Henk Heijthuijsen Bacteriële toxinen: Contaminanten van bacteriële oorsprong? 4 november 2015 Klanten seminar 2015 1 WHO: Bewerkt vlees kankerverwekkend! METRO: Bacon is net zo kankerverwekkend
Nadere informatiePublicatieblad van de Europese Unie L 68/19
12.3.2013 Publicatieblad van de Europese Unie L 68/19 VERORDENING (EU) Nr. 209/2013 VAN DE COMMISSIE van 11 maart 2013 tot wijziging van Verordening (EG) nr. 2073/2005 inzake microbiologische criteria
Nadere informatieHigh Pressure Processing
High Pressure Processing Opening naar nieuwe markten Walter Sleegers Voorstellen Wie ben ik Wat heb ik gedaan Hoe heb ik kennis gemaakt met HPP Mijn ervaringen met HPP Verkoopkansen Bedrijf met 25 medewerkers
Nadere informatieDisclosure slide. (potentiële) belangenverstrengeling. Geen
BRMO Disclosure slide (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder
Nadere informatieEIND RAPPORT PROFICIENCY TEST VOOR MATRIX: BANKETBAKKERSROOM TELLING LEVENSMIDDELENMICROBIOLOGIE JUNI 2013
EIND RAPPORT PROFICIENCY TEST VOOR LEVENSMIDDELENMICROBIOLOGIE JUNI 2013 MATRIX: BANKETBAKKERSROOM TELLING Dienst:Voedselpathogenen Polet Marie Nadine Botteldoorn J. Wytsmanstraat 14 1050 Brussel België
Nadere informatieKaren J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon
Zelfwaardering en Angst bij Kinderen: Zijn Globale en Contingente Zelfwaardering Aanvullende Voorspellers van Angst bovenop Extraversie, Neuroticisme en Gedragsinhibitie? Self-Esteem and Fear or Anxiety
Nadere informatieAanvraag feces diagnostiek: Hoe en wat?
Aanvraag feces diagnostiek: Hoe en wat? Alje van Dam, arts-microbioloog, Amsterdam UMC en Streeklaboratorium, GGD René Vork, relatiebeheerder, Streeklaboratorium, GGD Amsterdam 18 december 2018 Fecal swab
Nadere informatie