Voorwoord. Hoe sterk is de waterketen als de innovatiekracht verwatert?

Transcriptie

1 2013 Jaarverslag

2 Jaarverslag 2013

3 Voorwoord Hoe sterk is de waterketen als de innovatiekracht verwatert? Meer dan het verleden interesseert mij de toekomst, want daarin ben ik van plan te leven. Een mooi citaat van de grote geleerde Albert Einstein, dat zich uitstekend laat verbinden aan WMD en de Nederlandse watersector in het algemeen. Al is een jaarverslag in de eerste plaats een terugblik; het dient bovenal ter verruiming en verscherping van de blik vooruit. In het hierna volgende verslag van de verschillende bedrijfssectoren wordt daarom telkens begonnen met een korte schets van toekomstige ontwikkelingen waar we krachtig op moeten voorsorteren. Een van de belangrijkste voorwaarden voor toekomstbestendigheid van deze sector, is innovatie. Daarmee wordt een breed maatschappelijk belang gediend. Het is dan ook begrijpelijk dat de overheid de watersector erkent als een van de sleutels tot versterking van de kenniseconomie. Maar hoe valt dan te verklaren dat diezelfde overheid het toezicht op de sector zodanig opvoert dat het innovatieve vermogen dreigt te verwateren? Meer dan het verleden interesseert mij de toekomst, want daarin ben ik van plan te leven, Albert Einstein Graag benadruk ik nog eens dat de hele samenleving en alle veranderingen die daar plaatsvinden, worden weerspiegeld in ons grond- en oppervlaktewater. Daar vinden het verschuivende consumptiepatroon en het toenemende gebruik van hormonen en medicijnen hun weerslag. Daar worden de schadelijke effecten van nanodeeltjes en microplastics als eerste zichtbaar. De noodzaak om in waterzuivering voor de troepen uit te blijven lopen, wordt in de toekomst alleen maar groter. Met meer toezicht, verhoogde druk op tarieven en verdere centralisering lijkt die urgentie ernstig in twijfel te worden getrokken. Ik vind dat onbegrijpelijk en onverstandig. In dat perspectief is het duidelijk wat WMD te doen staat: behoud en vergroting van slagkracht fungeerde wat dat betreft als brugjaar. Organisatiebreed hebben we onze kracht en intrinsieke waarden onder de loep gelegd en vastgesteld wat goed is en wat beter kan. Wij willen de vertrouwde en betrouwbare leverancier van betaalbaar drinkwater in Drenthe blijven, die staat voor hoogwaardige en moderne dienstverlening. Het klantbelang is leidend. Dat vraagt om een efficiënte organisatie, een focus op deskundigheid en initiatief, maatschappelijke betrokkenheid en samenwerkingsverbanden die de totale waterketen versterken. Organisatiestructuur en cultuur worden daarop afgestemd de komende jaren. Een mooie toekomst voor de WMD ligt in het verschiet, want daarin is WMD - zoals ooit Einstein - van plan te leven. Voor nu wens ik u veel leesplezier en inspiratie, K.J. Hoogsteen Directeur NV Waterleidingmaatschappij Drenthe 1

4 Inhoud Samenstelling 4 Raad van Commissarissen, directie, ondernemingsraad en aandeelhouders 4 Raad van Commissarissen 5 Voorstel aan de aandeelhouders 5 Verslag van de Raad van Commissarissen 6 Directieverslag 8 Klant 8 Watervoorziening 12 Exploitatie 17 Personeel en diensten 21 Ander Water 25 Financiën en Control 27 2

5 Jaarrekening 31 Enkelvoudige balans per 31 december Enkelvoudige winst-en-verliesrekening over Toelichting op de enkelvoudige balans en winst-en-verliesrekening 34 Geconsolideerde balans per 31 december Geconsolideerde winst-en-verliesrekening over Geconsolideerd kasstroomoverzicht over Toelichting op de geconsolideerde balans en winst-en-verliesrekening 46 Overige gegevens 55 Statutaire bepaling winst 55 Voorstel winstbestemming 55 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 56 Bijlagen Tabel waterkwaliteit Overzicht van de geconsolideerde werkmaatschappijen 60 3

6 Raad van Commissarissen, directie, ondernemingsraad en aandeelhouders Directie K.J. Hoogsteen directeur Ondernemingsraad J. Kikkert voorzitter G. Blom secretaris R. Heling plv. voorzitter T. Alkemade lid H. Kuiper lid M. Stanneveld-Mostert (aangetreden op ) lid G. de Jonge (aangetreden op ) lid Afgetreden zijn op : H. Ramaker lid J. de Vries lid Aandeelhouders Aantal aandelen Provincie Drenthe 973 Gemeente Aa & Hunze 64 Gemeente Assen 147 Gemeente Borger-Odoorn 64 Gemeente Coevorden 80 Gemeente Emmen 234 Gemeente Hoogeveen 122 Gemeente Midden-Drenthe 73 Gemeente Noordenveld 72 Gemeente Tynaarlo 45 Gemeente Westerveld 21 Gemeente De Wolden 51 4

7 Voorstel aan de aandeelhouders Hierbij bieden wij u het door de directie opgestelde jaarverslag 2013 van NV Waterleidingmaatschappij Drenthe aan met daarin opgenomen de jaarrekening over De jaarrekening is gecontroleerd door PricewaterhouseCoopers Accountants NV en van een goedkeurende controleverklaring voorzien. De controleverklaring is in de jaarstukken opgenomen. Het jaarverslag en de jaarrekening zijn met de directie besproken in een vergadering van de Raad van Commissarissen waarbij ook de accountant aanwezig was. De winst-en-verliesrekening over 2013 sluit met een positief saldo van Voorgesteld wordt het statutair maximaal toegestane dividend ter grootte van 3%, zijnde de wettelijke rente per 1 januari 2013, van het geplaatste aandelenkapitaal aan aandeelhouders uit te keren en het restant aan de statutaire reserve toe te voegen. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders wordt voorgesteld de jaarrekening vast te stellen. Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders wordt tevens voorgesteld voor het jaar 2013 decharge te verlenen aan de bestuurder voor het gevoerde bestuur en aan de leden van de Raad van Commissarissen voor het gevoerde toezicht. Assen, 16 mei 2014 Namens de Raad van Commissarissen G.J. Jansen, voorzitter 5

8 Verslag Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen heeft in 2013 zeven keer vergaderd in aanwezigheid van de bestuurder. In de vergadering die de jaarresultaten en de controleverklaring inzake de jaarrekening 2012 tot onderwerp had, waren ook de Manager financieel economische zaken en de externe accountant aanwezig. In het verslagjaar werd onder meer aandacht besteed aan: Hercertificering Lloyds Organisatieverkenning/toekomst WMD Grondtransacties Jaarverslag en jaarrekening 2012 Samenwerking met Waterbedrijf Groningen Samenstelling en benoeming nieuwe leden Raad van Commissarissen Rooster van aftreden leden Raad van Commissarissen Verslag crisisoefening Veiligheidsregio Drenthe d.d. 24 april 2013 Dienstverlening/klanttevredenheid benchmark drinkwatersector Kennismaking met de Ondernemingsraad Jaarverslag Ondernemingsraad WMD 2012 Benchmark 2012 Jaareindeverwachting 2013 Watervoorziening Noord-Drenthe Vertrouwenspersoon klokkenluidersregeling Compliance door ILT Financieel Plan 2014 en Investeringsplan 2014 Tarieven en tarievenregeling 2014 Onderzoek Visitatiecommissie Waterketen Advies projectgroep WMD2020 Toekomst WMD De Raad van Commissarissen is actief betrokken geweest bij de heroriëntatie en de besluitvorming rondom de toekomst van de organisatie. De leden van de Raad van Commissarissen worden benoemd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Daarbij wordt voor één commissaris een voordracht gedaan door Gedeputeerde Staten van Drenthe en voor drie commissarissen door clusters van gemeenten. Dat zijn: Cluster Noord: gemeenten Aa en Hunze, Assen, Noordenveld en Tynaarlo Cluster Zuidoost: gemeenten Borger-Odoorn, Coevorden en Emmen Cluster Zuidwest: gemeenten Hoogeveen, Middenveld, Westerveld en De Wolden Voor twee commissarissen wordt door de Ondernemingsraad, conform versterkt adviesrecht, een voordracht aan de Raad van Commissarissen gedaan. De Ondernemingsraad heeft een recht van aanbeveling aan de rechtspersonen en organen die een voordracht aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders kunnen doen en voor een derde van de leden een zogenaamd versterkt aanbevelingsrecht. De Raad van Commissarissen en de Ondernemingsraad zijn een convenant overeengekomen waarin afspraken zijn gemaakt over de procedure rond dit versterkt aanbevelingsrecht. Bij de Raad van Commissarissen zijn tevens alle relevante toezichthoudende werkzaamheden in verband met NoordWater BV, dochtermaatschappij van NV Waterleidingmaatschappij Drenthe, ondergebracht. 6

9 NoordWater BV houdt de aandelen van diverse werkmaatschappijen waarin andere wateractiviteiten zijn ondergebracht. In 2013 is afgetreden: De heer J. Kuper (per 1 februari 2013) In 2013 zijn drie commissarissen nieuw aangetreden: de heer G.J. Jansen, voorzitter de heer B.J. Bouwmeester de heer S. Kremer In 2013 is de heer J.H. van der Laan herbenoemd voor een periode van vier jaar. Per 1 maart 2013 is de samenstelling als volgt: Naam G.J. Jansen 2017 B.J. Bouwmeester 2017 T. Eerenstein 2015 S. Kremer 2017 J.H. van der Laan 2017 Vacature Jaar van aftreden Korte beschrijving van de leden van de Raad van Commissarissen per 31 december 2013 De heer G.J. Jansen: geboren op 7 november Benoemd in 2013 op voordracht van Gedeputeerde Staten van Drenthe. Thans gepensioneerd, voorheen Commissaris van de Koningin in Overijssel. Relevante nevenfuncties: bestuurslid Nat. Groenfonds, voorzitter Innovatienetwerk, voorzitter Faunafonds, voorzitter Waarderingskamer. De heer S. Kremer: geboren 30 oktober 1945, thans gepensioneerd, voorheen burgemeester van de gemeente De Wolden. Benoemd in 2013 op aanbeveling van de Ondernemingsraad. Relevante nevenfuncties: Penningmeester St. BANN personeelsdiensten, voorzitter Raad van Toezicht Monumentenwacht Noord en Oost Nederland, voorzitter Stichting ROP Noord-Nederland, lid bestuur ROP Nederland, vice voorzitter Raad van Toezicht Biliotheekservice Fryslân. De heer J.H. van der Laan: geboren 1 juli 1950, burgemeester van de gemeente Noordenveld. Vicevoorzitter van de Raad van Commissarissen. Voor de eerste maal benoemd in 2007 op voordracht van de gemeenten Aa en Hunze, Assen, Noordenveld en Tynaarlo. In 2013 opnieuw herbenoemd, nu voor een periode van vier jaar. Relevante nevenfuncties: voorzitter Raad van Commissarissen Sport Drenthe. Alle commissarissen hebben de Nederlandse nationaliteit. Over de bestaande vacature van commissaris vindt begin 2014 een voordracht door de Raad van Commissarissen aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders plaats. Vanaf 1 januari 2013 is de Wet Bestuur en Toezicht van kracht. Deze wet heeft onder meer als doel om een meer evenwichtige verdeling tussen mannen en vrouwen te bereiken in het bestuur en de Raad van Commissarissen. Met een evenwichtige verdeling wordt bedoeld dat minimaal 30% van de zetels wordt bezet door mannen en minimaal 30% door vrouwen. Op dit moment voldoet de Raad van Commissarissen niet aan het doel van deze wetgeving. Voor de invulling van de nu openstaande vacature binnen de Raad van Commissarissen zal nadrukkelijk rekening worden gehouden met dit aspect. De heer B.J. Bouwmeester: geboren 28 juni 1959, burgemeester van de gemeente Coevorden. Benoemd in 2013 op voordracht van de gemeenten Borger-Odoorn, Coevorden en Emmen. Relevante nevenfuncties: lid bestuur Veiligheidsregio Drenthe, vicevoorzitter Raad van Commissarissen NV Rendo Holding, voorzitter Energiecoöperatie Coevorden, voorzitter Drents portefeuillehoudersoverleg Milieu & Mobiliteit. De heer T. Eerenstein: geboren 10 september 1952, wethouder van de gemeente Hoogeveen. Benoemd in 2011 op voordracht van de gemeenten Hoogeveen, Midden-Drenthe, Westerveld en De Wolden. Relevante nevenfuncties: namens gemeente Hoogeveen AvA Rendo, Stichting VAM (STIVAM). 7

10 Klant TOEKOMST De consument kan voor vrijwel elk product en elke dienst kiezen uit meerdere leveranciers. Drinkwater vormt daarop een grote uitzondering. Zo n marktpositie lijkt comfortabel, maar brengt wel een extra grote verantwoordelijkheid met zich mee. Al helemaal omdat water de eerste levensbehoefte is en omdat de volksgezondheid direct afhankelijk is van de kwaliteit ervan. WMD staat al meer dan 75 jaar voor schoon, veilig, altijd voorhanden en betaalbaar drinkwater. Dat zal in de toekomst niet anders zijn. Zo constant als deze belofte is, zo veranderlijk zijn de omstandigheden waaronder WMD die moet inlossen. Deze dynamiek weerspiegelt zich onder andere in de dienstverlening. Aan snelle en multimediale communicatie worden steeds hogere eisen gesteld. Informatie moet zo transparant, volledig en toegankelijk mogelijk zijn. Ook in de administratieve organisatie dient het gemak voor de klant centraal te staan. In een veranderende wereld met een steeds kritischer wordende klant, nemen klantgerichtheid en klanttevredenheid alleen maar verder aan belang toe. Met de kwaliteit van de dienstverlening wil WMD tot de top drie in de benchmark van waterbedrijven blijven behoren. Dat vraagt onder meer om nauwgezette monitoring van prestaties en verdere verfijning en uitbreiding van de digitale dienstverlening. 8

11 AANSLUITINGEN Het totaal aantal administratieve aansluitingen per 31 december 2013 bedroeg In 2012 waren dat Het beleid van WMD is erop gericht om iedere klant individueel aan te sluiten; dat betekent een afname van het aantal centraal bemeterde en onbemeterde percelen. Eind 2013 waren er nog 187 centraal bemeterde percelen (flats) tegenover 196 het jaar ervoor. Het aantal onbemeterde percelen (zomerhuisjes) eind 2013 bedroeg Dat zijn 16 percelen minder dan in Tabel 1 Aantal technische aansluitingen per 31 december Gemeente Aa en Hunze Assen Borger-Odoorn Coevorden De Wolden Emmen Hoogeveen Midden-Drenthe Noordenveld Tynaarlo Westerveld Overig Totaal Voor het begrip aansluiting hanteert WMD de definities die in de benchmark van de drinkwatersector worden gebruikt: Technische aansluitingen/installaties: ieder aansluitpunt waar op enig moment drinkwater kan worden geleverd (bemeterde, onbemeterde, centraal bemeterde of leegstaande percelen). Administratieve aansluitingen: aantal technische aansluitingen plus het aantal wooneenheden achter een perceel met een centrale watermeter minus de leegstand. KWALITEIT Kwaliteitszorg goed voor hercertificering In 2013 vond hercertificering voor NEN ISO 9001:2008 plaats. Het kwaliteitsmanagementsysteem van WMD voldoet aan de gestelde eisen, op grond waarvan het certificaat opnieuw is verlengd voor een periode van drie jaar. In het rapport van Lloyd s Register, het internationale bureau dat de externe audit heeft uitgevoerd, staat onder andere dat kwaliteitszorg merkbaar een volwaardige plaats in de organisatie heeft gekregen en beheerst wordt aangestuurd. Er is veel draagvlak voor kwaliteitszorg; de cultuur van de organisatie is open. De audit had onder andere betrekking op de implementatie van de verbeterde klachtenprocedure en op de uitwerking van het thema Klant centraal in een drie jaar durend programma dat in 2014 wordt ingezet. Klanttevredenheid langs Klantcontactmonitor De functie van auditor klantenprocessen binnen WMD is ingericht rond drie vragen: Wat vindt de klant relevant in de dienstverlening? Hoe waardeert de klant de dienstverlening? Wat kan en wil WMD verbeteren en optimaliseren? In 2013 is de klantcontactmonitor gedurende zes maanden ingezet om de contacten binnen de sector Klant te monitoren. Uit de resultaten blijkt dat WMD redelijk tot goed scoort. Uiteindelijke verbeterpunten zijn allemaal geïmplementeerd. Besloten is om klanttevredenheidsonderzoeken voortaan in eigen beheer uit te voeren. Vragenlijsten voor de monitoring van klantcontacten in verband met installatieadvies, geplande werkzaamheden en storingen zijn inmiddels opgesteld. De eerste rapportage staat gepland in het eerste kwartaal van Verbeterde klachtenafhandeling In 2012 heeft een grondige herziening van de klachtenprocedure plaatsgevonden. In aansluiting daarop is in 2013 gewerkt aan de verbetering van de registratie, beantwoording en snelheid van afhandeling van klachten. Dit heeft geresulteerd in een klachtenaantal van In 2012 werden 860 klachten geregistreerd en afgehandeld. De procentuele stijging van 25% is grotendeels toe te schrijven aan de verbeterde klachtenregistratie. Afhandeling klachten over druk, bruin water, geur of smaak Het aantal klachten wordt gerelateerd aan de gebeurtenis. Meerdere meldingen over één storing worden beschouwd als één klacht. In 2013 hadden gemiddeld 7 klachten betrekking op een te lage druk. Over bruin water kwamen totaal 66 klachten binnen. Bruin water kan zich voordoen bij een plotselinge grotere watervraag. Het sediment in de leidingen wervelt dan op en komt bij de klant uit de kraan. Dit komt vooral in de zomer voor; 65% van de bruinwaterklachten kwam in de periode juliseptember binnen. Klachten over een afwijkende kleur, geur of smaak van het water komen hooguit enkele malen per maand voor. Deze klachten krijgen een hoge prioriteit. Bij twijfel wordt onmiddellijk een monster genomen en onderzocht door Waterlaboratorium Noord BV (WLN). 9

12 Klantenpanel uitvoerig gehoord Het uit consumenten samengestelde Klantenpanel adviseert de WMD-directie gevraagd en ongevraagd over de dienstverlening. In 2013 heeft het panel actief meegedacht over de thema s: Vergroting van de zichtbaarheid van WMD en het product drinkwater Communicatie bij storingen in de waterlevering Vernieuwing website Digitale nieuwsbrief Maatschappelijk betrokken ondernemen Bewust watergebruik Voor de afhandeling van klantvragen aan het panel is een secretaris benoemd. KLANTENCONTACT Uitbreiding klantcontacten In 2013 is extra aandacht besteed aan klanten met nog openstaande vorderingen. Daartoe werd een extra telefoonnummer in gebruik genomen. Tabel 2 Klantencontacten Telefonisch Hoe Aantal Telefonische bereikbaarheid Administratief ,8 Technisch ,6 Incasso ,7 Schriftelijk Brieven s Het aantal schriftelijke reacties van klanten is sinds 2012 toegenomen met 22%, het aantal reacties per met 32%. De contactmomenten per telefoon laten een stijging van 13% zien. Klant leidend op nieuwe website In januari 2013 is de vernieuwde website van WMD gelanceerd. Burgers, ondernemers en organisaties kunnen hier vanaf hun computer, tablet of smartphone op elk gewenst moment informatie vinden en hun WMDzaken regelen. De informatiebehoefte van de klant staat centraal in het ontwerp en de verdere ontwikkeling van de site. Informatie is eenvoudig en snel te vinden en wordt laagdrempelig gepresenteerd. Digitale nieuwsbrief: al lezers Sinds het voorjaar van 2013 mailt WMD een digitale nieuwsbrief naar klanten die daar prijs op stellen. Via deze nieuwsbrief wordt actuele, interessante informatie snel en tegen geringe kosten verspreid. Door middel van links kan de lezer eenvoudig doorklikken naar de website van WMD. Klanten konden (en kunnen) zich aanmelden tijdens de metercampagne of via de website. Aan het eind van het jaar stond de teller al op abonnees. Dat was boven verwachting. Met behulp van data-analyses kan de redactieformule steeds beter worden afgestemd op de informatiebehoefte van de klant. BETALING Meteropname Voor het opmaken van de jaarrekening worden klanten verzocht om per december hun meterstand door te geven. Dat kan per of telefonisch. Van alle uitgestuurde opnameverzoeken heeft 93% van de klanten gereageerd. Sinds de antwoordkaart als optie is afgeschaft in 2012, neemt het aantal klanten dat de stand per internet doorgeeft, gestaag toe. Opvallend is het toenemend gebruik van de smartphone. Het totale internetgebruik (internet en mobiel internet) is met 3% ten opzichte van 2012 gestegen. Tabel 3 Wijze van doorgeven Telefoon (voice response) 23% 25% Internet 67% 69% Mobiel internet 8% 3% Direct klantcontact 2% 3% Implementatie SEPA Alle betaalproducten, zoals de overschrijving, acceptgiro en incasso, worden in 2014 vervangen door producten die voldoen aan de regels voor SEPA, de Single Euro Payments Area. Sinds 4 november 2013 wordt op SEPAwijze geïncasseerd en uitbetaald. SEPA heeft tot doel om alle eurobetalingen in Europa te standaardiseren, zodat er over enkele jaren geen verschil meer is tussen een binnenlandse betaling en een eurobetaling van of naar andere Europese landen. WMD heeft in 2013 succesvol de overstap naar SEPA gemaakt. 62% kiest voor digitale nota In 2013 zijn voorbereidingen getroffen voor de implementatie van de digitale nota. Bij het doorgeven van de meterstand konden klanten aangeven of zij voortaan van deze mogelijkheid gebruik willen maken. Zij ontvangen de nota dan als bijlage bij een en kunnen direct naar de betaalomgeving van hun eigen bank om per IDEAL te betalen. Daarmee besparen zij zich de 1,60 administratiekosten die voor de papieren acceptgiro in rekening wordt gebracht. 62% van de klanten heeft aangegeven de nota voortaan digitaal te willen ontvangen. Automatische incasso Aan klanten is een verstuurd met het verzoek om op automatische incasso over te stappen. Daarvan zijn s daadwerkelijk geopend door de geadresseerden. De actie heeft erin geresulteerd dat 3% van het totaal aantal aangeschreven klanten op automatische incasso is overgegaan. 10

13 Minnelijk incassotraject WMD heeft besloten om het minnelijke incassotraject zelf ter hand te nemen. Voorheen werd dit traject uitbesteed aan een incassobureau, maar het succespercentage van 18% op de inning van relatief jonge vorderingen stelde teleur. Daarmee werd onvoldoende tegemoet gekomen aan de doelstelling (mede op grond van de Drinkwaterwet) om het aantal afsluitingen wegens wanbetaling tot het uiterste te beperken. In een speciaal ontworpen papieren en digitale mailing is de boodschap van een dreigende afsluiting zowel in tekst als beeld gecommuniceerd aan klanten. Daarin werden zij aangeschreven voor het totale openstaande bedrag, dus inclusief eventuele oude vorderingen. Eind 2013 had circa 50% van de klanten de totale openstaande nota voldaan. Met een klein gedeelte van de klanten loopt nog een betalingsregeling. In deze categorie is inmiddels 55% van het totale openstaande bedrag voldaan. Afsluitingen Het aantal afsluitingen bedroeg 338, tegenover 584 in Met klanten is een betalingsregeling getroffen, tegenover in Backoffice Bandung volop in bedrijf Sinds 2013 is de WMD Country Office in Bandung volop in bedrijf. De dienstverlening heeft betrekking op verhuizingen, registratie van klantgegevens, verwerking van betalingen, opvoeren van nieuwe aansluitobjecten, verwerking van meterstandenuitval gedurende de meteropname en het uitvoeren van correctienota s. INSPECTIE BINNENINSTALLATIES BEDRIJVEN Prioritering naar risico s Er zijn circa controles uitgevoerd op binneninstallaties van bedrijven in Drenthe, met als doel het gevaar van verontreinigingen in het drinkwaternet op te sporen. Onvolkomenheden moeten door de klant worden hersteld. Als gevolg van de economische crisis kunnen sommige klanten de kosten daarvoor niet in een keer opbrengen. Daarom zijn afspraken gemaakt voor een gespreide realisatie van aanpassingen. De grootste risico s genieten daarbij de hoogste prioriteit. Dit brengt wel de noodzaak tot extra controles met zich mee. Legionellapreventie Bij de uitvoering van de controletaken wordt erop gestuurd dat in ieder geval die aantallen controles worden gehaald die moeten worden uitgevoerd in het kader van de Interventiestrategie Legionellapreventie van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Deze strategie schrijft voor dat themagewijs jaarlijks een derde van de prioritaire instellingen (o.a. ziekenhuizen, zorginstellingen, horeca, campings en zwembaden) wordt gecontroleerd. De vereiste controles zijn uitgevoerd en gerapporteerd aan ILT. 11

14 Watervoorziening en omgeving TOEKOMST De kwaliteit van drinkwater is aan de strengst denkbare wetgeving en controle onderhevig. In de loop der jaren zijn er telkens nieuwe verontreinigingsvormen bijgekomen en dat zal in de toekomst niet anders zijn. Denk aan medicijnen, maar ook aan micro- en nanoplastics. Wat die laatste stoffen betreft, is er voor WMD geen reden tot acute zorg, maar het is wel zaak om snel zicht te verkrijgen in de omvang en de effecten op de lange termijn. In de komende jaren worden nog weer snellere en nauwkeuriger detectiemethodes ontwikkeld, evenals innovatieve vormen van waterzuivering. WMD is nauw betrokken bij uiteenlopende onderzoekstrajecten en innovatieve projecten. De ontwikkelingen op bijvoorbeeld het gebied van sensortechnologie zijn veelbelovend. De belangen van een waterbedrijf raken aan de maatschappelijke en commerciële belangen van vele andere partijen. Die raakvlakken worden in de toekomst alleen maar groter en complexer. Dat is inherent aan het feit dat drinkwater wordt gewonnen in natuur- en landbouwgebieden, in cultuurhistorisch waardevolle landschappen en op plekken waar mensen graag recreëren. Waar veel bedrijven maatschappelijk verantwoord ondernemerschap (MVO) op hun beleidsagenda hebben staan, is WMD ervan doortrokken. Duurzaamheid is een uitermate serieus, maar ook vanzelfsprekend thema binnen alle gelederen van de organisatie; zowel intern als in het veld. Daarnaast spant WMD zich ervoor in om water- en WMD-belangen op constructieve wijze te verknopen met maatschappelijke, technologische en/of recreatieve belangen van andere partijen in de samenleving, bijvoorbeeld op basis van functiecombinaties. Niet zelden leidt dat tot meerwaarde voor alle partijen; het geheel is meer dan de som der delen. Voorlichting en educatie spelen bij dat alles een belangrijke ondersteunende rol, deels in samenhang met sponsoring van relevante activiteiten en projecten. 12

15 WMD en natuur hebben elkaar nodig De waterwingebieden van de WMD liggen in een aantal van de mooiste Drentse natuurgebieden en landschappen. Dat is niet willekeurig zo bepaald. Integendeel, voor schoon water is een schone grondwaterbron nodig, in een omgeving die vrij is van meststoffen, bestrijdingsmiddelen en andere vormen van vervuiling. Alleen onder die omstandigheden kan de natuurlijke filterwerking van de bodem optimaal worden benut. Nog voor de zuiveringsinstallatie eraan te pas komt, is het water al van een prachtige kwaliteit. Het mes snijdt aan twee kanten, want waterwinning bewijst zich steeds meer als voorwaarde voor instandhouding van al die mooie natuur. De gebieden worden beschermd en met rust gelaten, waardoor zij een paradijs zijn voor veel en vaak zeldzame en bedreigde plant- en diersoorten. Door natuur en landschap in de provincie zorgvuldig te beheren en te ontwikkelen, boekt WMD dus winst op twee fronten: schoon water en een biodiversiteit om u tegen te zeggen. WATERVOORZIENING Drinkwatervoorziening Beilen Het productiestation Beilen voorziet in de drinkwaterlevering in een groot gebied in Midden-Drenthe en speelt een belangrijke rol in de drinkwaterproductie. Het water is middelhard. De drinkwaterbereiding voor Beilen wordt aangepakt ter verbetering van de waterkwaliteit, zodat een lager wasmiddelenverbruik mogelijk is en kalkafzetting wordt tegengegaan. In het voorjaar van 2013 zijn keuzes voor de toekomst gemaakt, op basis waarvan plannen zijn uitgewerkt. Er is voor gekozen om onthard water van productiestation Assen te mengen met het in Beilen geproduceerde water. Op 12 november 2013 is de aanleg van een 20 km lange transportleiding tussen beide stations van start gegaan. Dankzij deze aanvoer kan de helft van de zuivering in Beilen op termijn worden gesloten. Voor het in bedrijf blijvende deel ervan is in 2013 de ruwwateraanvoer vernieuwd. Winlocatie Zeijerveen Onder de golfbaan van de Drentse Golf- en Countryclub in Zeijerveen (Assen-West) ontwikkelt WMD een wingebied. Omdat de golfbaan duurzaam wordt beheerd, is dit een uitgelezen locatie voor waterwinning. In 2013 is de waterkwaliteit in beeld gebracht, zijn een pompput en twee waarnemingsputten geboord en is een pompproef uitgevoerd om de hydrologische effecten vast te stellen. Deze informatie is nodig voor de aanvraag van de winvergunning (in 2014 in te dienen bij de provincie) voor onttrekking van 1,5 Mm 3 /jr en een strategische hoeveelheid van 1 Mm 3 /jr. SAMENWERKING IN DE WATERKETEN Groningen - Noord-Drenthe In 2011 hebben dertig gemeenten, twee waterschappen en twee waterbedrijven in het Eemsstroomgebied hun krachten gebundeld. Synergie moet uiteindelijk resulteren in een verlaging van maatschappelijke kosten. Intenties en doelen zijn vastgelegd in het landelijke Bestuursakkoord Water. De samenwerking heeft in 2013 verschillende resultaten opgeleverd: Een gezamenlijke beleidsvisie Notitie over assetmanagement met een voorstel voor een pilot Aanzet tot een gezamenlijk bestek voor inspectie van rioleringen Systeemconcept voor meten en monitoren In clusterverband wordt gewerkt aan afvalwaterplannen en waterakkoorden In 2014 zal volop aandacht worden gegeven aan het concreter maken van de samenwerking. Er wordt een waterregisseur aangesteld om dit proces te coördineren. 13

16 Fusieoverleg waterlaboratoria In 2013 is gesproken over het samengaan van de laboratoria van Hunze en Aa s en WLN. De besprekingen verlopen voorspoedig. Zuid-Drenthe In 2013 heeft WMD besloten om, eveneens op basis van het Bestuursakkoord Water, deel te nemen aan een samenwerkingsverband in het stroomgebied van het Waterschap Velt en Vecht in Zuidoost-Drenthe. Ook vijf gemeenten zijn hierbij aangesloten. Samenwerking met het Waterschap Reest en Wieden in Zuidwest-Drenthe is in voorbereiding. Technologische samenwerking noordelijke waterketen WMD, Waterbedrijf Groningen en de waterschappen Noorderzijlvest en Hunze en Aa s werken samen aan technologieontwikkeling in de waterketen. Als technologiecentrum van de waterbedrijven vervult WLN hierbij een belangrijke rol. Projecten zijn erop gericht om werkzaamheden in de waterketen te optimaliseren. In 2013 is onderzoek gedaan naar ziekenhuisafvalwater, biologisch ontzouten, grondstoffen uit rioolwaterzuiveringen, sensoren in de waterketen en organische microverontreinigingen in relatie tot duurzaam waterkwaliteitsbeheer. Onderzoekstafels Wetsus Met het oog op kennisbundeling en kennisontwikkeling zitten WMD, Waterbedrijf Groningen, WLN, Waterschap Hunze en Aa s, Waterschap Noorderzijlvest en Wetterskip Fryslân sinds 2013 gezamenlijk aan tafel bij onderzoekstafels van Wetsus. In 2013 hebben zij deelgenomen aan de volgende onderzoekstafels: Advanced Waste Water Treatment Resource Recovery Separation at Source Convenant duurzame energieopwekking waterbedrijven De sector van waterleidingbedrijven heeft in 2010 een convenant gesloten over duurzaam energieverbruik, met als ambitie om tot % op energieverbruik te besparen en om 20% van het resterende verbruik zelf duurzaam op te wekken. Daartoe wordt onder andere de energie-inhoud van opgepompt grondwater als bron benut. Deze vorm van bodemenergie kan worden toegepast bij nieuwbouwprojecten in de directe omgeving van een productielocatie. Daarnaast kan de ondergrond worden benut voor koude- en warmteopslag, waarbij water het transportmiddel is. In 2013 is in Hoogeveen een innovatief systeem in gebruik genomen waarbij warmte uit opgepompt grondwater wordt geleverd aan een nieuw verzorgingshuis. WMD werkt hierin samen met het regionale energiebedrijf Rendo Duurzaam BV. In Emmen heeft WMD een energieconcept ontwikkeld voor een cluster Centrum West, dat uitgaat van twee warmtenetten voor de levering van warmte aan verschillende klanten. Opwekking van elektra voor de eigen waterproductie maakt deel uit van dit plan. Onderzoek en Innovatie Herstel van beekdal Sleenerstroom In 2013 is een provinciale subsidie aangevraagd en toegekend voor landschapsherstel rond het productiestation Valtherbos. De hier ontspringende Sleenerstroom heeft een laagte in het landschap uitgesleten, alleen is het oorspronkelijke beekdallandschap niet meer duidelijk te herkennen. Doel van het project is om de leesbaarheid van het landschap te vergroten op basis van herstel van beeldbepalende landschapselementen, zoals houtwallen. Spoelvijvers worden op een natuurlijker wijze ingepast en een voormalige fruitboomgaard wordt deels hersteld. Met een relatief eenvoudige ingreep en tegen relatief lage kosten wordt cultuurhistorische, ecologische en recreatieve meerwaarde bereikt. Het project wordt medegefinancierd door de Postcodeloterij en uitgevoerd in samenwerking met Landschapsbeheer Drenthe. De werkzaamheden gaan in het voorjaar van 2014 van start. In 2013 is een onderzoekplan geschreven voor de periode Hierin zijn de onderzoeken beschreven en gepland die nodig zijn om de watervoorziening in de toekomst te kunnen waarborgen. Een deel van dit onderzoek wordt uitgevoerd door WLN. Samen met Waterbedrijf Groningen is een onderzoekprogramma voor 2014 opgesteld, gericht op kennis en innovatie voor beide bedrijven. WMD participeert in het bedrijfstakonderzoek van de drinkwaterbedrijven in Nederland, dat wordt uitgevoerd door KWR Watercycle Recycle Institute, het centrale onderzoekinstituut. Dit onderzoek is gericht op technische vraagstukken van de drinkwatersector. WMD participeert met Waterbedrijf Groningen in enkele Wetsus-onderzoektafels (Biofouling, Microbiological safety, Applied waterphysics en Sensoring), naast de eerder in dit verslag genoemde tafels waar WMD samen met waterschappen aan deelnam. Door de intensieve samenwerking zijn we verzekerd van goede kennis van de ontwikkelingen, terwijl zowel de kosten als de inspanning beperkt zijn. Innovatie is een belangrijk onderwerp voor andere waterdochters. Medewerkers van WMD en WLN worden ingehuurd om een bijdrage te leveren aan de technologische ontwikkeling. 14

17 Afronding SAWA In 2013 is het drie jaar durende project SAWA Sensors and Water afgerond met het congres Sensors4Water. Experts op het gebied van sensortechnologie en water uit binnen- en buitenland namen daar kennis van de behaalde resultaten en discussieerden over toekomstige ontwikkelingen in de toepassing van sensoren bij winning, distributie en zuivering. Dit samenwerkingsproject van de waterbedrijven van Drenthe en Groningen, WLN, sensorbedrijven en kennisinstituten heeft veelbelovende resultaten opgeleverd. SAWA bood een goed platform voor innovatieve ontwikkelingen op het gebied van sensortechnologie en water. WMD en Waterbedrijf Groningen maken met WLN gebruik van de binnen SAWA ontwikkelde kennis en technologie, in de verwachting dat de kwaliteit van het drinkwater op efficiëntere wijze kan worden geoptimaliseerd. Partijen hebben vastgesteld dat een goed datamanagementsysteem van essentieel belang is voor de toepassing van sensoren. GROND- EN OPPERVLAKTEWATERBESCHERMING Stimuleringsbeleid schone landbouw Driekwart van het ruim hectare grote grondwaterbeschermingsgebied van WMD is agrarisch gebied. Boeren worden daarom nauw betrokken bij de inspanning om de grondwaterkwaliteit te beschermen. Hoofddoel is om de uitspoeling van chemische middelen tot het uiterste te beperken. Nadat de provinciale subsidie tussen 2010 en 2012 voor kennisgroepen was stopgezet, heeft de provincie vanaf 2013 opnieuw stimuleringsgelden beschikbaar gesteld. Het streven is om meer boeren te stimuleren tot milieubewust agrarisch gebruik van het gebied. In keukentafelgesprekken met groepen boeren in grondwaterbeschermingsgebieden en LTO is in 2013 aandacht besteed aan: Bodemgezondheid Verhoging organische-stofgehalte in de bodem Reductie van gewasbeschermingsmiddelen Innovatie op basis van precisielandbouw Deelname aan het programma Veldleeuwerik, gericht op verduurzaming van de bedrijfsvoering In het najaar van 2013 is het stimuleringsbeleid ondersteund door middel van de WMD-nieuwsbrief Balans voor boeren in grondwaterbeschermingsgebieden. Ook heeft WMD actief deelgenomen aan KANON: Kenniscentrum Akkerbouw Noordoost-Nederland. In 2014 krijgt de stimulering schone landbouw een impuls. Deze impuls maakt deel uit van het maatregelenpakket dat de provincie Drenthe heeft opgenomen in de uitvoeringsregeling bij de gebiedsdossiers voor alle waterwingebieden. Wandelen in waterwingebieden Waterwingebieden zijn zeer geliefd bij natuurminnende recreanten. WMD zorgt daar voor instandhouding van hoogwaardige natuur. Hier zijn soorten te vinden die elders allang verdwenen zijn. Wandelaars zijn daarom van harte welkom in de gebieden. WMD participeert in dat kader in een wandelgids van Vewin, waarin wandelroutes worden gecombineerd met informatie over waterbronnen, winning, zuivering, veiligheid en natuurschoon. Zonder is gezonder In 2013 is de in 2012 in gang gezette campagne Zonder is gezonder voortgezet. Deze campagne richt zich op vermindering van het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen bij onkruidbestrijding. Ook moet het aanzetten tot gebruik van alternatieven voor onkruidbestrijding op duurzaam tuinbeheer c.q. vermindering van het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen in particuliere tuinen. Initiatiefnemers zijn provincie Drenthe, WMD, IVN, waterschappen en Drentse gemeenten. In dit kader werd in 2013 de receptenwedstrijd Verrukkelijk Onkruid uitgeschreven, waarin mensen werden uitgenodigd te koken met onkruid uit eigen tuin. MILIEU Stoffenrichtlijn In 2013 is de inventarisatie uitgevoerd van de Stoffenrichtlijn. Deze richtlijn wordt op termijn vervangen door het Globally Harmonised System (GHS). Huidige etiketteringen worden daartoe vervangen en waar nodig worden werkplekinstructiekaarten aangepast. Handboek voor aannemers Bij wijze van leidraad voor externe partijen die in opdracht van WMD werkzaamheden verrichten, is het handboek Veiligheids- en Milieuvoorschriften Aannemers samengesteld. 15

18 Duurzaam inkopen Er is een start gemaakt met het project Duurzaam inkopen. Doel is om eind 2014 organisatiebreed 80 tot 100% duurzaam in te kopen. Hier wordt overigens al in ruime mate invulling aan gegeven, maar in veel gevallen nog onbewust. Een belangrijk aandachtspunt is het wagenpark. NATUUR Beheerplannen wingebieden In 2013 is een start gemaakt met het schrijven van nieuwe beheerplannen voor alle wingebieden. Conform de Provinciale Omgevingsverordening worden hier de huidige situatie, de verantwoordelijkheden en het beheer in vastgelegd. Natuurontwikkeling is een belangrijk thema. De daarin behaalde resultaten worden in een aparte brochure gepresenteerd. In 2014 worden plannen en brochure aan de provincie aangeboden. Natuur- en terreinbeheer Natuurlijk beheer van de golfbaan in Assen-West is gebundeld met het beheer in de wingebieden van WMD. De werkzaamheden zijn ondergebracht bij WMD-dochter BètaWater. Sinds 2013 neemt dit team eveneens het herstel van particuliere tuinen na een leidingbreuk ter hand. Voortvloeiend uit de maatschappelijke positie van WMD worden mensen met een zorgbehoefte bij natuur- en terreinbeheer ingezet. Natura2000 Voor het gebied Drentsche Aa wordt door Dienst Landelijk Gebied een beheerplan Natura2000 geschreven. In 2013 heeft dit nog geen eindresultaat opgeleverd. Vanwege de al lang lopende discussie over vermeende verdrogingseffecten van de winning Assen/Lonerstraat heeft WMD zich sterk gemaakt voor een juiste weergave van de effecten van deze winning en handhaving van het gebruik van deze locatie. Daartoe is een paar jaar geleden tevens een akkoord gesloten met de provincie, waarin een nieuw wingebied op het golfbaanterrein in Assen-West als oplossing is opgenomen. COMMUNICATIE Voorlichting en educatie In voorlichting en educatie staan belangrijke thema s rond water centraal, zoals het doorspoelen van kranen na een vakantie of bij nieuwe leidingen, het tegengaan van Legionella en het voorkomen van schade aan leidingen en watermeter in vorstperiodes. Op aanvraag wordt voor belangstellende groepen - klanten en scholieren - een excursie verzorgd naar productiestation Annen, in combinatie met een bezoek aan een waterwingebied. Een belangrijke boodschap is dat de drinkwaterproductie op milieuvriendelijke wijze plaatsvindt. Tegelijkertijd wordt een beroep gedaan op een bewuste omgang met de natuur en daarmee de waterbronnen. In 2013 was WMD betrokken bij het Jaar van de Duurzaamheid in de gemeente Aa en Hunze en de Dag van de Duurzaamheid in Emmen in het kader van het event Duurzaam op Koers. Ook heeft WMD diverse mogelijkheden benut om lezingen te verzorgen tijdens symposia en andere bijeenkomsten, om publicaties over innovaties aan media aan te leveren en om zich te presenteren tijdens diverse sportieve activiteiten in de provincie. Verder nam WMD deel aan het project Gezonde Leefstijl op scholengemeenschap Vincent van Gogh in Assen. Wandelen voor Water Op 20 maart liepen 180 leerlingen uit groep 7 en 8 van drie basisscholen uit Assen en Smilde zes kilometer met zes liter water op hun rug. Zo konden zij ervaren hoe het voor kinderen in 16 ontwikkelingslanden voelt om water te moeten halen. Ondertussen wandelden zij maar liefst euro bij elkaar. Met dit sponsorgeld steunen zij projecten gericht op de verbetering van drinkwater- en sanitatievoorzieningen in Indonesië. Deze door WMD in samenwerking met stichting Aqua for All georganiseerde wandeling vond plaats in het kader van Wereld Waterdag van de Verenigde Naties.

19 Exploitatie TOEKOMST Drents drinkwater wordt getransporteerd via een ondergronds leidingnet met een lengte van maar liefst km. Deze infrastructuur is een belangrijk bedrijfsmiddel van WMD. Leveringszekerheid is en blijft een van de voornaamste doelstellingen. Uiteenlopende maatregelen worden getroffen om het aantal minuten dat een klant geen drinkwater heeft, tot het uiterste te beperken. Een uitdaging waar WMD in de toekomst vaker meer mee te maken krijgt, hangt samen met intensivering van het gebruik van de ondergrondse ruimte. Er komen steeds meer kabels en leidingen bij. Onbelemmerde toegang en bescherming tegen graafschade en bovengrondse ruimtelijke ontwikkelingen zijn van vitaal belang om de drinkwaterbelangen veilig te kunnen blijven stellen. Dat vraagt om een gezamenlijke inspanning van overheid, nutsbedrijven en commerciële organisaties, evenals om ontwikkeling en toepassing van innovatieve technieken voor (pro)actief leidingnetbeheer. 17

20 PRODUCTIE Herijking onderhoudsbeleid WMD beschikt over twaalf productiestations, verspreid over Drenthe. Begin 2013 zijn de uitgangspunten voor het onderhoud van de installaties herijkt. Per vooraf bepaald kritisch installatieonderdeel is, zo nodig op stationsniveau, een analyse gemaakt van de gevolgen van falen. Aan de hand van deze analyse is beoordeeld hoe eventuele risico s kunnen worden ingeperkt. Dit vormt de basis van de jaarlijks uit te voeren onderhoudswerkzaamheden. De analyses zijn afgerond en aan de hand daarvan is bepaald welk type onderhoud voor de beschouwde productiemiddelen aan de orde is. Ook is vastgesteld welke back-up maatregelen, waaronder reservestelling, in voorkomende gevallen aan de orde zijn. Omdat de installaties robuust zijn uitgevoerd en goed zijn onderhouden de afgelopen jaren, waren in 2013 overigens slechts kleine aanpassingen nodig. Die zijn inmiddels uitgevoerd. Projecten in 2013 In 2013 zijn diverse projecten opgestart en/of afgerond, alle gericht op verhoging van de leveringszekerheid of waterkwaliteit: In Beilen is een deel van het vacuümsysteem vervangen door een druksysteem. Er is nu een aanzienlijk constantere bedrijfsvoering mogelijk. Dit is zichtbaar in de kwaliteit van het geproduceerde water. Bij de stations Gasselte, Leggeloo, Noordbargeres en Valtherbos is het leidingwerk aangepast. Bij een eventuele uitval van de zuivering is het nu mogelijk om de reinwaterkelder vanuit het net te vullen en via reinwaterpompen weer aan het net te leveren. In Zuidwolde is de regeling van de reinwaterpompen aangepast, waardoor het mogelijk is om beter te sturen op de uitgaande druk. Hierdoor kunnen de voorzieningsgebieden Hoogeveen en Zuidwolde met elkaar worden verbonden en is de hoeveelheid gewonnen water beter te regelen. NOORDENVELD TYNAARLO Annen ASSEN Assen AA EN HUNZE Gasselte MIDDEN-DRENTE BORGER-ODOORN Brand in Valtherbos MEPPEL Beilen WESTERVELD Leggeloo Ruinerwold Hoogeveen DE WOLDEN HOOGEVEEN Valtherbos Kruidhaars Noordbargeres EMMEN COEVORDEN Op 16 oktober brak brand uit in productiestation Valtherbos. Bij het wekelijkse proefdraaien van de noodstroomaggregaten vatte een aggregaat vlam. Dankzij snel handelen van de medewerkers en de te hulp geroepen brandweer bleef de schade beperkt. Ook de waterlevering is niet in gevaar in geweest. Dalen Zuidwolde KWALITEIT Figuur 1 Voorzieningsgebied Drinkwaterproductiestation Distributiekantoor Distributiesteunpunt Hoofdkantoor Resultaat kwaliteitscontrole Tijdens het gehele win-, zuiverings- en distributieproces voert WLN bacteriologische en chemische kwaliteitscontroles uit. Op enkele uitzonderingen na voldeed het gedistribueerde water aan de normen van het Waterleidingbesluit. In het grondwater op de Hondsrug komen in zeer lage concentraties stoffen voor die samenhangen met de toepassing van gewasbeschermingsmiddelen. Een daarvan is 1,2-dichloorpropaan (dcp), waarvoor in de jaren tachtig aanvullende zuiveringen zijn gebouwd. 18

21 Grafiek 1 Voortschrijdend jaargemiddeld aantal breuken in hoofdleidingen Inzicht in toekomstige waterkwaliteit Voor de bewaking van wingebieden past WMD een monitoringsysteem toe. Daarbij wordt de grondwaterkwaliteit zowel in de bodem van de winputten als in de waarnemingsputten gemeten. Deze waarnemingsputten bevinden zich op een reisafstand van 15 jaar: de tijd die het water onderweg is tussen de waarnemingsput en de daadwerkelijke onttrekking. Verontreinigingen die bedreigend zouden kunnen zijn voor de winning, worden tijdig gesignaleerd. Nieuwe methoden voor monstername en verbeterde analyseapparatuur worden bij deze monitoring uiteraard onmiddellijk toegepast. DISTRIBUTIE Onderbreking drinkwaterlevering Een spontane leidingbreuk of werkzaamheden in de ondergrond kunnen ervoor zorgen dat klanten het tijdelijk zonder drinkwater moeten stellen. Het gemiddelde aantal ondermaatse leveringsminuten (OLM) voor WMDklanten bedroeg in minuten (6½ gepland werk en 13½ storingen). In 2012 was het totaal 22 minuten. Door bij werkzaamheden aan het leidingnet extra aandacht te besteden aan het bedienen van de afsluiters, is geprobeerd om dit aantal minuten bij storingen te verlagen. Tot het derde kwartaal leek dit vruchten af te werpen. Helaas hebben de grote storm van eind oktober en een omvangrijke lekkage in Emmen medio november dat aantal weer doen stijgen. Als gevolg van de grote hoeveelheid leidingbreuken veroorzaakt door de storm in oktober, is het totaal aantal ongeplande ondermaatse leveringsminuten uitgekomen op 13½ minuten. Wanneer de storm niet zou hebben plaatsgevonden, zou het totaal aantal ongeplande ondermaatse leveringsminuten zijn uitgekomen op 10 minuten jan08 jul08 jan09 Diversen Gietijzer PVC Asbestcement jul09 jan10 jul10 Extra toelichting: De toename van het aantal breuken in hoofdleidingen eind van het jaar is het gevolg van de herfststorm in oktober Projectverlaging ongeplande OLM s WMD kent een relatief hoog aantal hoofdleidingbreuken, waardoor ook de ongeplande OLM s hoog zijn. In het voorjaar van 2013 is een project gestart om te onderzoeken hoe het aantal breuken en daarmee het aantal OLM s kan worden verminderd. De grootste winst blijkt te kunnen worden behaald bij asbestcement leidingen onder relatief hoge druk. Deze hoge druk treedt vaak bij lage afgifte in de nachtelijke uren op. De hoogteverschillen in de provincie zijn hierbij mede van invloed. Er is een voorstel uitgewerkt om binnen bepaalde drukzones de drukken te beperken. Dat kan op twee manieren worden gedaan: De leverdruk vanaf het productiestation wordt aangepast; Lokaal wordt de druk verlaagd door middel van een of meerdere drukreduceerkleppen. Het project gaat in 2014 van start. Projecten in 2013 In 2013 zijn diverse projecten voltooid, voortgezet of in gang gezet. Een selectie: Vervangingsprogramma hoofdleidingnet: in de afgelopen en komende jaren is en worden de slechtste delen van het oude asbestcement hoofdleidingnet vervangen door PVC. Dit gebeurt deels op eigen initiatief (via het vervangingsprogramma van WMD) en deels in combinatie met renovatieprojecten van gemeenten. In 2013 is 52 km vervangen. jan11 jul11 jan12 jul12 jan13 jul13 19

22 De aanleg van de transportleiding Assen-Beilen is in volle gang. De eerste gestuurde boringen zijn gereed en over een deel van het tracé is teelaarde verwijderd ten behoeve van archeologisch onderzoek. Daarnaast zijn voorbereidingen getroffen voor het inbouwen van de transportleiding in de productiestations van Assen en Beilen. In het kader van de verdubbeling van de N33 tussen Assen en Zuidbroek moest het leidingnet op zes plekken worden aangepast om de drinkwaterlevering te kunnen waarborgen. Vijf aanpassingen zijn in 2013 uitgevoerd, de zesde volgt in De pilot Geoviewer Mobile voor monteurs is succesvol afgerond. De exploitatie van distributietaken is gebaat bij het gebruik van goed ontsloten geo-informatie. Dat leidt tot vermindering van fouten en een grotere efficiency. Kwetsbare klanten zijn in Geoviewer optimaal zichtbaar. Het uitvoeringsproject vindt in samenwerking met Waterbedrijf Groningen plaats en de uitrol staat voor medio 2014 op de planning. Tabel 4 Mutaties hoofd- en transportleidingnet (in meters) Aanleg *) Vervanging/renovatie Totaal *) inclusief transportleiding Annen Tynaarlo 13 km. Crisissituaties door storm en lekkage In het najaar van 2013 werd WMD geconfronteerd met twee crisissituaties waarbij klanten tijdelijk geen drinkwater konden tappen. Als gevolg van de zware storm op 28 en 29 oktober werden zo n tweeduizend huishoudens getroffen. Omgewaaide bomen en frictie van wortelstelsels veroorzaakten rond de honderd leidingbreuken, met name rond Gasselte, Zuidlaren en Leggeloo. WMD-monteurs gingen onmiddellijk aan de slag met het sluiten van afsluiters. Samen met aannemers werd daarna de reparatie van getroffen aansluitingen opgepakt. Ondertussen werden transporteurs ingezet voor het rondbrengen van vijfliterflessen voor bewoners; een service die zeer werd gewaardeerd. Het crisisteam kwam drie keer bijeen. Binnen twee dagen waren alle storingen verholpen. Helaas functioneerde de website niet helemaal naar behoren, waardoor WMD veel telefoontjes ontving. De hele operatie, met name de distributie van nooddrinkwater, kon rekenen op grote belangstelling van regionale en landelijke media. In de nacht van zondag 17 november werd voor de deur van een verzorgingshuis in de Emmer wijk Bargeres een groot lek geconstateerd. Het lekverlies bedroeg m 3 per uur. Nadat de afsluiters waren dichtgezet en het lek was geïsoleerd, ontstond in dezelfde leiding een tweede lek. De reparatie werd direct in gang gezet, maar helaas kon niet worden voorkomen dat de kelders van het verzorgingshuis en een aantal woonhuizen blank kwamen te staan. In een aantal gevallen werkten ook de cv-installaties niet meer. De brandweer heeft deze kelders direct leeggepompt. Aan de ongeveer 800 klanten die zonder water zaten, werden vanaf drie uitgiftepunten voor nooddrinkwater vijfliterflessen uitgedeeld. Drie basisscholen waren genoodzaakt hun deuren te sluiten. Pas aan het begin van de maandagavond was het lek gedicht. Ook deze storing kreeg veel belangstelling van de media. De medewerkers van het terreinteam van WMD hebben geholpen bij het herstellen van de tuinen van de bewoners. De betreffende leiding wordt in 2014 vervangen om herhaling te voorkomen. 20