Inhoudsopgave. Samenvatting Inleiding In historisch perspectief 5

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Inhoudsopgave. Samenvatting 1. 1. Inleiding 4. 2. In historisch perspectief 5"

Transcriptie

1 Inhoudsopgave Samenvatting 1 1. Inleiding 4 2. In historisch perspectief 5 3. NHTV: verbindend en leidend in een internationale setting Bewezen kwaliteit Sterkte-zwakteanalyse De ambities voor de komende jaren 7 4. Onderwijskwaliteit en studiesucces Onderwijskwaliteit Studiesucces Kwaliteit docenten Onderwijsintensiteit Indirecte kosten Zwaartepuntvorming en valorisatie Toerisme, leisure, hotel en facility Logistiek Digital entertainment Valorisatie-infrastructuur 18 Verantwoording 20 Bijlagen 1. Opleidingen 2. Facts & Figures 3. Ambitieus studieklimaat 4. Doorstroom naar masteropleidingen 5. Onderzoeksvisie 6. Centre of Expertise logistiek 7. Centre of Expertise toerisme, leisure, hospitality 8. Overzicht publicaties

2 Samenvatting Profilering NHTV wil op haar kennisdomeinen verbindend en leidend zijn in een internationale setting. NHTV is een gespecialiseerde instelling voor hoger onderwijs met in haar portfolio hbo- en woonderwijs en praktijkgericht en wetenschappelijk onderzoek. Daarmee vormt NHTV een schakel tussen wetenschap en beroepspraktijk en opereert ze voortdurend op het snijvlak van onderzoek en toepassing. NHTV biedt toponderwijs en leidt studenten, via een internationaal curriculum en in een internationale studie- en werkomgeving, op voor de globaliserende arbeidsmarkt. NHTV kennisdomeinen* > Digital Entertainment > Hotel & Facility > Stedenbouw, logistiek & mobiliteit > Toerisme > Vrije tijd * Bijlage 1 geeft een overzicht van alle opleidingen De ambitie leidend te willen zijn, impliceert dat NHTV de lat steeds hoger legt. Al jaren kiest NHTV voor kwaliteit boven kwantiteit. Er is sterk geïnvesteerd in de kwaliteit van de docenten (hiermee wordt in het gehele document m/v bedoeld, red.). Alle docenten hebben c.q. krijgen een rol in de kennisontwikkeling waardoor onderwijs en onderzoek verweven zijn. Dat deze investering in kwaliteit inmiddels breed wordt (h)erkend, blijkt uit diverse onderzoeken. Deze bewezen kwaliteit bouwt NHTV verder uit via de volgende beleidslijnen: > meer diversiteit in het onderwijs via een honoursprogramma, professioneel verrijkte driejarige trajecten voor vwo ers en bijbehorende masteropleidingen > toename van het aantal studenten dat studiepunten in het buitenland behaalt > het docentprofiel aanscherpen met onderzoeksvaardigheden, cross-culturele competenties, voortdurende actualisering van praktijkervaring, spreekvaardigheid in het Engels op minimaal C1 niveau en een systematiek voor het monitoren van docentprofessionaliteit > onderzoek uitbreiden om invulling te geven aan de unieke positie als gespecialiseerde instelling voor hoger onderwijs met hbo- en wo-opleidingen > twee Centres of Expertise (in consortia) voor respectievelijk logistiek en toerisme, leisure, hotel, facility > binnen de topsector Creatieve Industrie uitgroeien tot een gerenommeerd kennisinstituut op het terrein van digital entertainment. Om dit beleid versneld tot uitvoering te brengen wil NHTV in aanmerking komen voor het selectieve budget. Prestatieafspraken met betrekking tot profilering, zwaartepuntvorming en valorisatie Portfolio Uitbreiding van de portfolio via masteropleidingen en wetenschappelijk onderwijs binnen de kennisdomeinen van NHTV waarvoor in Nederland nog geen pendant is (zie hoofdstuk 5). NHTV wil erkenning van OCW als gespecialiseerde instelling voor hoger onderwijs met in haar portfolio hbo- en wo-onderwijs en praktijkgericht en wetenschappelijk onderzoek om het profiel tot 2016 verder uit te werken. Onderzoek Alle docenten zijn betrokken bij kennisontwikkeling via vier kennisrollen. NHTV breidt haar onderzoek uit om invulling te geven aan de unieke positie als instelling voor hoger onderwijs met hbo- en wo-opleidingen. Randvoorwaarde is dat NHTV over onderzoeksmiddelen beschikt om invulling te geven aan het profiel. Docentprofiel Tot 2016 wordt de professionaliteitsscan ontwikkeld en uitgevoerd, waarbij een koppeling wordt gemaakt met de kennisrollen. Honours Honoursprogramma van 30 EC, waaraan in 2016* 3% van de studenten (vwo ers, havisten en mbo ers) in de bacheloropleidingen deelneemt. * In dit document wordt in de voorgestelde prestatieafspraken steeds gesteld 'in 2016'. Dit moet gelezen worden als 'per 31 december 2015'. 1

3 Vwo-trajecten Het percentage vwo ers in de hbo-bacheloropleidingen is in %. De randvoorwaarde daarbij is dat het wetsvoorstel Kwaliteit in Verscheidenheid, dat de staatssecretaris van OCW in zijn brief van 26 april jl. aankondigde, voldoende ruimte gaat bieden voor het driejarig traject voor vwo ers in relatie tot 240 EC. Een driejarig traject voor vwo ers moet zowel aantrekkelijk zijn voor de student als voor de instelling. Van het ministerie van OCW wordt verwacht dat het zich via beleid zichtbaar inzet op stimulering van vwo ers om de keuze te maken voor driejarige vwo-trajecten in het hbo. Techniek Een toename van studenten in de technische opleidingen in de periode tot 2016 met 5% (buiten International Game Architecture and Design waarvan de numerus fixus blijft bestaan in verband met de arbeidsmarkt) door: - toename instroom overige technische opleidingen - professionele master Game Technology - professionele master Logistiek (in overleg met Dinalog) - een aanbod van technische modules voor studenten in de economische opleidingen. Internationalisering In 2016 heeft 60% van de studenten die afstuderen minimaal 30 EC in het buitenland behaald. Zwaartepuntvorming en topsectoren NHTV vraagt samen met Stenden Hogeschool en HZ het Centre of Expertise voor toerisme, leisure, hospitality aan. Met inbreng van CeLToR, waarin wordt samengewerkt met Wageningen University en Tilburg University, wordt dit Centre versterkt. Bijdragen aan de topsector Logistiek via de Human Capital Agenda: - Centre of Expertise Logistiek / Kennis Distributie Centrum in consortiumverband met Hogeschool Rotterdam, Hogeschool van Amsterdam, Fontys Hogeschool Venlo, Hogeschool Windesheim en Hogeschool Arnhem Nijmegen - de instroom bij de twee logistieke bacheloropleidingen is in 2016 > in 2013 de professionele master Logistiek ontwikkelen na haalbaarheidsstudie in overleg met het topinstituut Dinalog - samenwerking met HZ om bij te dragen aan de logistieke ontwikkelingen in de Zuidwestelijke Delta. Innovatiecontract: onderzoek verbinden aan de topsector Logistiek en de speerpunten in de provincie Noord-Brabant en in de Zuidwestelijke Delta. Bijdragen aan de topsector Creatieve Industrie via de Human Capital Agenda: - de bestaande master Imagineering, business innovation from the experience perspective, koppelen aan de topsector - de bestaande master Media Innovation koppelen aan de topsector - de master Game Technology in 2012 ontwikkelen en in 2013 aanvragen op basis van de subsidie van OCW voor masteropleidingen ten behoeve van de topsectoren - ondernemerschapsonderwijs vernieuwen en uitbreiden. Innovatiecontract: onderzoek verbinden aan de thema s Media & ICT, Game, Business Innovation, Built Environment, Cultureel Erfgoed van de topsector Creatieve Industrie. Valorisatie NHTV streeft naar 25% groei in publicaties in (inter)nationale wetenschappelijke en/of vaktijdschriften in NHTV levert de overeengekomen bijdrage aan het Valorisatieprogramma West- en Midden- Brabant (stimuleren van ondernemerschap, ondersteunen van startende ondernemers en realiseren van nieuwe bedrijvigheid via het Transfer Office). Binnen dit project wordt het volgende gerealiseerd: - de verankering van valorisatie in de organisatiestructuur - doorontwikkeling ondernemerschapsonderwijs - aansluiting bij en bijdrage aan de regionale economische ontwikkeling. NHTV draagt met haar internationale ervaring en met de kennistransferactiviteiten bij aan de regionale/provinciale innovatieve bedrijvigheid (Agenda van Brabant, Strategische Agenda West-Brabant). 2

4 Onderwijskwaliteit en studiesucces Het onderwijs binnen NHTV wordt goed gewaardeerd (NVAO, Nationale Studentenenquête NSE en Keuzegids HBO Voltijd). Deze kwaliteit wil NHTV de komende jaren nog verder verhogen, zodat zij een ambitieus studieklimaat kan blijven bieden, een optimaal studierendement kan behalen en afgestudeerden met uitstekende startkwalificaties aan de arbeidsmarkt kan afleveren. NHTV stuurt op capabele en gemotiveerde studenten die aan het begin van het tweede studiejaar in staat zijn om nominaal af te studeren. Deskundigheid en betrokkenheid van de docent bepalen de kwaliteit van het onderwijs en het onderzoek. NHTV wil het docentprofiel verder aanscherpen. De docent als professional moet zich kunnen concentreren op zijn inhoudelijke onderwijs- en onderzoekstaken en zijn docerende rol. Prestatieafspraken met betrekking tot onderwijskwaliteit en studiesucces Onderwijskwaliteit Bij de NVAO-accreditaties wordt in 2016 bij minimaal 50% van de standaarden goed of excellent gescoord en het doel is dat iedere opleiding een bijzonder kenmerk krijgt toegekend. Bij ranking iedere opleiding in de top 3 van de NSE. Studiesucces Het bindend studieadvies wordt voor alle bacheloropleidingen in 2012/2013 verhoogd naar minimaal 52 EC en vervolgens stapsgewijs verder verhoogd op basis van de ervaringen met matching en selectie. De uitval uit de instelling blijft tot 2016 maximaal 28% en het percentage switchers blijft tot 2016 maximaal 4%. Het rendement is in %. NHTV ziet als voorwaarde de mogelijkheid tot 100% decentrale selectie voor alle opleidingen, zonder het instellen van een fixus. Kwaliteit docenten - In 2013 functioneren alle docenten in het onderwijs én de kennisontwikkeling conform de vier kennisrollen. - In 2016 beschikt 85% van de docenten over een master degree of PhD. - In 2016 is de onderzoeksvaardigheidstraining ingevoerd. - In 2016 is de cross-culturele vaardigheidstraining ingevoerd. Onderwijsintensiteit NHTV handhaaft in de periode tot 2016 minimaal het huidige niveau van de contacttijden. Indirecte kosten NHTV is van mening dat de docent zich volledig moet kunnen concentreren op zijn inhoudelijke onderwijs- en onderzoekstaken en zijn docerende rol. Het optimaal kunnen functioneren van de docent staat voorop. NHTV wil voorkomen dat ondersteunende taken worden verschoven naar de docentfunctie. NHTV streeft ernaar dat het totaal aan ondersteuning binnen het benchmarkgemiddelde komt te liggen. Daarnaast vermindert NHTV ook de zogenaamde externe overhead (accountant, HBO-Raad e.d.). 3

5 1 Inleiding In deze notitie beschrijft NHTV haar profiel als instelling voor hoger onderwijs (hbo en wo) en geeft een toelichting op de prestatieafspraken die zij met het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) wil maken. De afspraken betreffen onderwerpen die zijn aangegeven in de brief van staatssecretaris Zijlstra d.d. 29 december 2011, maar ook onderwerpen die NHTV zelf inbrengt op basis van profilering en positionering, namelijk portfolio, onderzoek, internationalisering, excellente trajecten en studentenpopulatie. Het vigerend strategisch plan NHTV accelereert! heeft een looptijd van 2009 tot en met In het najaar van 2012 wordt de strategie tot en met 2016 herijkt. De huidige NHTV-strategie is leidend voor de afspraken die het College van Bestuur met het ministerie van OCW maakt. Er is geen nieuwe koers gekozen, maar vanuit de bestaande koers wordt expliciet in de afspraken vastgelegd waaraan NHTV gehouden kan worden. Het gaat om afspraken die getoetst zijn op haalbaarheid. Het missionstatement dat al jaren de leidraad voor NHTV is, luidt als volgt: NHTV profileert zich als een zelfstandige internationale instelling voor hoger onderwijs en onderzoek, die zich richt op de ontwikkeling van de beroepspraktijk en academische kennis in de verwante specialistische domeinen van: > Digital Entertainment > Hotel & Facility > Stedenbouw, logistiek & mobiliteit > Toerisme > Vrije tijd NHTV wil een bijdrage leveren aan de maatschappij door in nauwe samenwerking met de internationale werkvelden (jonge) mensen op te leiden tot verantwoordelijke professionals voor een globaliserende werk- en kennisomgeving. De instelling wil medewerkers en studenten inspireren en uitdagen hun talenten optimaal te ontwikkelen, hun kennis en kunde te integreren en die als professional of als academicus op excellente en duurzame wijze toe te passen in de samenleving. Profilering is voor een gespecialiseerde hogeronderwijsinstelling een vanzelfsprekendheid en een must. Het hoger beroepsonderwijs wordt gedomineerd door grote, brede en regionaal verankerde instellingen. Voor een gespecialiseerde instelling is het essentieel de omgeving scherp te blijven observeren en analyseren, de eigen niche helder te definiëren en daar constant aan te blijven werken. Om zelfstandig te kunnen blijven, en daar kiest NHTV voor, moet de meerwaarde steeds opnieuw worden bewezen, want de externe globaliserende omgeving is bepaald geen statisch gegeven. Bijzonder blijven en vernieuwend zijn binnen het hogeronderwijsstelsel blijft het adagium dat kenmerkend is voor NHTV. 4

6 2 In historisch perspectief NHTV bestaat als hogeschool sinds 1987 en is ontstaan uit een fusie van twee kleine nationale hbo-instellingen, het Nederlands Wetenschappelijk Instituut voor Toerisme en Recreatie te Breda (1966) en de Nationale Verkeersakademie te Tilburg (1972). Ze zijn opgericht om voor deze, destijds nieuwe, kennisdomeinen opleidingen te bieden om de beroepspraktijk te professionaliseren, maar ook om wetenschappelijke kennis toe te passen (Nederlands Research Instituut voor Toerisme en Recreatie). Op basis van deze roots is de huidige portfolio ontstaan. Ontwikkelingen in de beroepspraktijk zijn steeds eerst vertaald in specialisaties binnen de bestaande opleidingen en vervolgens zijn ze doorontwikkeld tot nieuwe opleidingen: > uit de opleiding Mobiliteit (was Verkeerskunde) zijn de opleidingen Ruimtelijke ordening en planologie (1978) en Logistiek en technische vervoerskunde (1980) voortgekomen > de specialisatie management van vrijetijdsactiviteiten binnen de opleiding Toerisme is uitgebouwd tot de opleiding Vrijetijdsmanagement (1994) > Kort-hbo toerisme en recreatie (1990) is ontwikkeld op verzoek van het MKB. Aan het begin van deze eeuw, met het verdwijnen van monopolieposities van opleidingen (onder andere op het gebied van toerisme) onder het beleid van onderwijsminister Hermans in het kabinet Kok II, ontstond bij kleine, gespecialiseerde hogescholen als NHTV een grote kwetsbaarheid. Het beleid bood ook de kans om nieuwe opleidingen te starten. Die kans heeft NHTV benut: > de specialisatie hospitality binnen de opleiding Toerisme is doorontwikkeld tot Hoger Hotel onderwijs (2001) waaraan International Real Estate and Facility Management (2002) is toegevoegd > uit de opleiding Logistiek en technische vervoerskunde is de opleiding Logistiek en economie (2001) voortgekomen > de onderkenning van het belang van digitale media voor de toeristische en vrijetijdsindustrie heeft geleid tot de opleiding International Media and Entertainment Management (2002), waaraan vervolgens International Game Architecture and Design (2006) is toegevoegd. Laatstgenoemde is mede op initiatief van de gemeente Breda ontwikkeld, omdat deze opleiding wordt gezien als katalysator voor de creatieve industrie in de stad. Dezelfde innovatiekracht is gebruikt om de gehele instelling een internationale focus te geven en de stap te zetten naar wetenschappelijk onderwijs op enkele kennisdomeinen. In 2008 heeft de discussie over de strategische koers geleid tot de conclusie dat er in toenemende mate behoefte is aan professionals met meer strategische kennis die in staat zijn verschillende disciplines te verbinden. Daarnaast is geconstateerd dat er binnen een aantal kennisdomeinen van NHTV geen wetenschappelijk onderwijsaanbod bestaat in Nederland. NHTV heeft ervoor gekozen deze opleidingen zelf aan te bieden en een onderscheidend profiel te creëren waarbij hoger beroepsonderwijs, wetenschappelijk onderwijs, praktijkgericht onderzoek en wetenschappelijk onderzoek binnen één instelling zijn bijeengebracht. Sinds 2009 biedt NHTV de wo-bachelor International Leisure Sciences aan en sinds 2010 de wo-bachelor Bachelor of Science Tourism als joint degree met Wageningen University. Met valorisatie als kerntaak is er bij universiteiten een beweging waar te nemen waarbij ze zich meer gaan richten op de toepasbaarheid van kennis. NHTV maakt de tegengestelde beweging door vanuit de positie dicht bij de beroepspraktijk de kennisontwikkeling ook naar academisch niveau te brengen met behoud van de nauwe relatie met de beroepspraktijk. De behoefte daaraan is te illustreren aan de hand van het overheidsbeleid en met name van het demissionaire kabinet. Taken die tot voor kort op landelijk niveau werden aangestuurd, liggen nu volledig op decentraal niveau. Dit vraagt op decentraal niveau een geheel ander kennisniveau. Dit sluit volledig aan bij het rapport van de Commissie Veerman. Rapport Commissie Veerman 'Differentiëren in drievoud' (p 31) 'Het verschil in oriëntatie tussen academisch en beroepsgericht zal in toenemende mate niet meer alleen met het type instellingen worden vereenzelvigd. In het grensgebied tussen beide sectoren zullen mengvormen en samenwerking ontstaan. Zo zullen sommige hogescholen zich meer toeleggen op hoger beroepsonderwijs waarin onderzoek en professional masters een belangrijke rol spelen. (...) Daarnaast zijn er voorbeelden van hogescholen die ook nu al wo-opleidingen aanbieden.' * * Zo wil de NHTV zich profileren als kenniscentrum met alle voor haar vakgebied relevante disciplines. Dit impliceert een volledig opleidingscontinuüm met zowel hbo- als wo-opleidingen. 5

7 3 NHTV: verbindend en leidend in een internationale setting 3.1 Bewezen kwaliteit Voor een gespecialiseerde instelling als NHTV zijn onderscheidend vermogen en kwaliteit voorwaardelijk om op de lange termijn meerwaarde te bieden. NHTV heeft erkenning en waardering gekregen voor haar onderwijs, waarbij ze kiest voor kwaliteit boven kwantiteit. Dit betekent dat NHTV voor meerdere opleidingen een fixus en selectie hanteert. Het beleid is erop gericht de kwaliteit van de opleiding primair te stellen, de groei te beheersen en te zorgen dat hooggekwalificeerde afgestudeerden uiteindelijk een goede startpositie hebben op de arbeidsmarkt. Dit beleid heeft zijn vruchten afgeworpen, zoals blijkt uit de accreditaties, maar ook uit de resultaten van de Nationale Studentenenquête (NSE) en de Keuzegids HBO Voltijd. In de strategische periode vanaf 2009 is gewerkt aan een onderscheidende positionering: > academisering, internationalisering en excellentie zijn de strategische speerpunten die elkaar versterken en bijdragen aan de ontwikkeling van het onderwijs > wetenschappelijk onderwijs is in de portfolio opgenomen > aan het onderzoek is een stevige impuls gegeven: er is een onderzoeksvisie opgesteld waarbij onderzoek en onderwijs zijn verweven (zie bijlage 5) > de opleidingen staan landelijk steeds in de top drie en hebben goede tot zeer goede scores bij accreditatie; afgelopen jaren zijn tal van bijzondere kenmerken en/of excellente beoordelingen toegekend (zie bijlage 2) > er zijn twee professionele masteropleidingen toegevoegd aan het al bestaande masteraanbod > het aantal en de diversiteit van buitenlandse studenten, docenten en managers is toegenomen, evenals het aanbod aan Engelstalig onderwijs waarmee de internationale omgeving binnen de gehele organisatie dagelijks kan worden ervaren > de toename van studenten binnen de technische opleidingen was in % ten opzichte van 2000 * > de investering in het opleidingsniveau van medewerkers rendeert in hoge mate, zoals blijkt uit de beoordeling van de deskundigheid van docenten bij accreditaties > er is een omvangrijk internationaal netwerk opgebouwd van partnerinstellingen, bedrijven en organisaties, om uitwisselingsprogramma s voor studenten en docenten en buitenlandse stages mogelijk te maken. Met een beperkt aantal buitenlandse onderwijsinstellingen (Penn State University (USA), Bournemouth University (UK), Hochschule Heilbronn (Duitsland), Haaga Helia (Finland), JAMK University of Applied Sciences (Finland) en Northern Arizona University (USA)) wordt samengewerkt op meer strategisch niveau op het gebied van gezamenlijke curriculumontwikkeling en onderzoek > er is een premaster waarbij studenten naadloos kunnen doorstromen naar een aantal wo-masteropleidingen in Nederland en Vlaanderen. Daarnaast geeft een aantal specifieke opleidingen naadloos toegang tot wetenschappelijke masteropleidingen van enkele buitenlandse universiteiten (zie bijlage 4). Het strategisch plan is met de beoogde doelstelling van academisering ambitieus en heeft een inhoudelijke investering gevraagd van de medewerkers. Het is nu zaak de ontwikkeling door te trekken, te blijven presteren op topniveau en te consolideren met onderstaand profiel als leidraad. Profiel: verbindend en leidend in een internationale setting NHTV is een gespecialiseerde instelling voor hoger onderwijs met in haar portfolio hbo- en wo-opleidingen en praktijkgericht en wetenschappelijk onderzoek. Daarmee vormt NHTV een schakel tussen wetenschap en beroepspraktijk en opereert ze voortdurend op het snijvlak van onderzoek en toepassing. NHTV biedt toponderwijs en leidt studenten, via een internationaal curriculum en in een internationale studie- en werkomgeving, op voor de globaliserende arbeidsmarkt. * bron: Techniek in bedrijf 6

8 3.2 Sterkte-zwakteanalyse Sterkten NHTV heeft zich als nichespeler volledig ingezet op kwaliteit en innovatie met als resultaat een uitstekende reputatie en een geheel eigen positionering in het hoger onderwijs, met zowel hbo- als wo-onderwijs. Alle opleidingen geven volgens de NVAO, NSE en de Keuzegids blijk van hoge kwaliteit. De basis voor het succes ligt in de kwaliteit, motivatie en betrokkenheid van het personeel. NHTV biedt medewerkers kansen voor inhoudelijke en persoonlijke ontwikkeling en ruimte in hun professioneel handelen. Docenten zijn goed bereikbaar voor studenten en de menselijke maat staat centraal. Zwakten Extern beleid legt op dit moment nadruk op de relevantie van regionale binding. Op enkele kennisdomeinen (bijvoorbeeld logistiek) is er een stevige regionale verankering, maar op andere domeinen is die bovenregionaal. Kennistransfer wordt nog te weinig gefaciliteerd. Relatieve naamsbekendheid bij verschillende doelgroepen (met name vwo ers). De internationale waardering heeft geleid tot strategische samenwerking met gerenommeerde buitenlandse universiteiten. Qua omvang is NHTV wereldwijd al jaren de grootste onderwijsinstelling op het terrein van toerisme en leisure. Veel topmanagers hebben ooit hun opleiding aan NHTV voltooid. Kansen De positie in de markt biedt kansen om het aandeel vwo ers in de studentenpopulatie te vergroten. Er kan beter worden ingespeeld op vraagstukken in het werkveld door het tot stand brengen van innovatieve crossovers tussen verschillende domeinen (lees: opleidingen). Samen met meer aandacht voor ondernemerschap en business innovation kan een bijdrage worden geleverd aan de topsectoren. Bedreigingen Veel beleid is in de eerste plaats gericht op grote, brede instellingen en leidt ertoe dat continu de plek als relatief kleine nichespeler moet worden bevochten. Nog meer focus op regionalisering leidt ertoe dat bovenregionale spelers in de regio in veel mindere mate als partner worden gezien. Geen formele erkenning als hbo-wo instelling, beperkte onderzoeksmiddelen, moeilijk PhD ers te binden. Meer technische modules inbrengen in de economische opleidingen. Toenemende internationale concurrentie (studentenwerving). De positionering als instelling voor hoger onderwijs met hbo- en wo-opleidingen en als verbindende schakel tussen beroepspraktijk en wetenschap biedt kansen om bij te dragen aan transities in het werkveld. Via onderzoek kan NHTV ook haar internationale reputatie als kennisinstelling versterken. 3.3 De ambities voor de komende jaren Onderwijs NHTV biedt toponderwijs en zal: > een honoursprogramma voor de bacheloropleidingen ontwikkelen voor de bovengemiddeld presterende student > professioneel verrijkte driejarige hbo-bachelortrajecten aanbieden om meer vwo ers te werven (werktitel: HBO Premium) > professionele masteropleidingen koppelen aan de topsectoren > wo-bachelor- en masteronderwijs uitbouwen binnen de kennisdomeinen van NHTV waarvoor in Nederland nog geen wo-pendant is > het aanbod van Associate Degree opleidingen niet uitbreiden tenzij er een directe marktvraag is; NHTV heeft binnen haar portfolio één Associate Degree, de Functiegerichte 7

9 bachelor toerisme en recreatie (voortgekomen uit de kort-hbo-opleiding), die wordt gekoesterd vanwege de grote waardering door het MKB > zich blijven inzetten, evenals in de afgelopen periode, voor toename van het aantal studenten in de technische opleidingen. Prestatieafspraak Uitbreiding van de portfolio via masteropleidingen en wetenschappelijk onderwijs binnen de kennisdomeinen van NHTV waarvoor in Nederland nog geen pendant is (zie hoofdstuk 5). NHTV wil erkenning van OCW als gespecialiseerde instelling voor hoger onderwijs met in haar portfolio hbo- en wo-onderwijs en praktijkgericht en wetenschappelijk onderzoek om het profiel tot 2016 verder uit te werken. NHTV kiest ervoor de kwaliteit van het onderwijs te koppelen aan gemotiveerde, talentvolle studenten om uitstekend gekwalificeerde professionals af te leveren aan de beroepspraktijk. Een gemotiveerde student wil worden uitgedaagd. NHTV beoogt met het honoursprogramma van 30 EC bovengemiddeld presterende studenten extra uitdaging te bieden om: > een nog betere startpositie te creëren op de arbeidsmarkt via het honoursprogramma met een focus op ondernemerschap, techniek of door erkende parels uit de verschillende curricula in een bredere context aan te bieden > een naadloze doorstroom te creëren naar een wo-master via een premaster (op basis van afspraken over doorstroom tussen de instellingen; zie bijlage 4). NHTV heeft op dit moment één honourstraject (ImaginHeroes). Het honoursprogramma wordt nog verder uitgewerkt. Het is de bedoeling in 2013/2014 te starten; 3% deelname aan het honoursprogramma in 2016 wordt het maximaal haalbare geacht. Prestatieafspraak Honoursprogramma van 30 EC, waaraan in % van de studenten (vwo ers, havisten en mbo ers) in de bacheloropleidingen deelneemt. Totaal aantal vwo ers (exclusief vwo ers in wo-opleidingen) collegejaar 2011/ ,9% collegejaar 2010/ ,9% collegejaar 2009/ ,8% Binnen NHTV studeren relatief veel vwo-studenten in de hbo-bacheloropleidingen, maar helaas is er sprake van een daling de afgelopen jaren. Door het inrichten van professioneel verrijkte vwo-trajecten wil NHTV deze trend keren en in 2016 in de hbo-bacheloropleidingen het percentage van 15% vwo ers bereiken. Op dit moment kunnen vwo ers kiezen voor: > het reguliere vierjarige hbo-bachelorprogramma > een verkort driejarig traject met vrijstellingen binnen vrijwel alle opleidingen > wo-bachelor International Leisure Sciences of Bachelor of Science Tourism Met een nieuw professioneel verrijkt driejarig vwo-traject wil NHTV de professioneel gerichte vwo ers in de hbo-opleidingen uitdaging bieden, laten kennismaken met de beroepspraktijk en laten bijdragen aan het onderzoek. Voor toerisme en leisure moet dit traject bovendien onderscheidend zijn ten opzichte van de wo-bachelors die NHTV ook aanbiedt om de student een weloverwogen keuze te laten maken. Prestatieafspraak Het percentage vwo ers in de hbo-bacheloropleidingen is in %. De randvoorwaarde daarbij is dat het wetsvoorstel Kwaliteit in Verscheidenheid, dat de staatssecretaris van OCW in zijn brief van 26 april jl. aankondigde, voldoende ruimte gaat bieden voor het driejarig traject voor vwo ers in relatie tot 240 EC. Een driejarig traject voor vwo ers moet zowel aantrekkelijk zijn voor de student als voor de instelling.van het ministerie van OCW wordt verwacht dat het zich via beleid zichtbaar inzet op stimulering van vwo ers om de keuze te maken voor driejarige vwo-trajecten in het hbo. NHTV kiest voor innovatieve thema s voor de professionele masters, waarbij de marktvraag leidend is. Op dit moment is de professionele master Game Technology in ontwikkeling waarvoor in 2013 in het kader van de subsidie van OCW voor masters binnen de topsectoren de aanvraag wordt ingediend. Het is de bedoeling de master Leisure Sciences, die nu nog door Tilburg University wordt aangeboden, vanaf 1 september 2013 onder te brengen bij NHTV. Hiervoor moet zowel de macrodoelmatigheidstoets als het accreditatietraject worden doorlopen. Voortbouwend op de jarenlange samenwerking met vijf partneruniversiteiten in Europa in het kader van het aanbieden van een wetenschappelijk masterprogramma, wordt nu overleg gevoerd om een business georiënteerde wo-masteropleiding toerisme als joint degree te ontwikkelen. 8

10 Afgelopen jaren is er door de groei van de bestaande technische opleidingen en de start van de opleiding International Game Architecture and Design een grote toename geweest in het aantal studenten binnen de technische opleidingen. Als bijdrage aan de Human Capital Agenda s van de topsectoren Logistiek en Creatieve Industrie verkent NHTV twee professionele masteropleidingen. De portfolio biedt mogelijkheden om op het snijvlak van economische en technische opleidingen in het honoursprogramma en via minoren studenten in de economische opleidingen meer te betrekken bij technische vraagstukken waarmee zij in de toekomst eerder kiezen voor beroepen die ook op dit snijvlak liggen. Prestatieafspraak Een toename van het aantal studenten in de technische opleidingen in de periode tot 2016 met 5% (buiten International Game Architecture and Design waarvan de numerus fixus blijft bestaan in verband met de arbeidsmarkt) door: - toename instroom overige technische opleidingen - professionele master Game Technology - professionele master Logistiek (in overleg met Dinalog) - aanbod technische modules creëren voor studenten in de economische opleidingen Verbindend op het snijvlak NHTV wil een verbindende positie innemen tussen beroepspraktijk en wetenschap om een rol te vervullen bij transities in de diverse werkvelden. In deze positie wil NHTV niet alleen afgestudeerden afleveren met een uitstekende startkwalificatie maar ook nieuwe kennis vertalen naar de beroepspraktijk en praktijkvraagstukken naar de wetenschap. Om dit te kunnen realiseren, is er een nauwe samenwerking tussen hbo- en wo-onderwijs en onderzoek. Daartoe zijn hbo- en wo-onderwijs in dezelfde academie ondergebracht. Onderzoek vindt bovendien plaats op basis van een multidisciplinaire benadering. Zo opereert NHTV voortdurend op het snijvlak van onderzoek en toepassing. Ook zijn in de visie van NHTV onderwijs en onderzoek nauw met elkaar verweven. Om vorm te kunnen geven aan het snijvlak tussen de beroepspraktijk en wetenschap en om een optimale verwevenheid tussen onderwijs en onderzoek te bewerkstelligen, worden alle docenten ingezet bij kennisontwikkeling door het invullen van een bepaalde kennisrol (zie bijlage 5): > rol 1: zich continu op de hoogte stellen van de meest actuele kennis vanuit de praktijk en de literatuur en, samen met studenten in het kader van hun curriculum, actief vormgeven aan activiteiten in het kader van de uitvoering van het NHTV onderzoeksprogramma > rol 2: actief zijn in consultancy en design / kennis uit de praktijk relevant maken voor het onderwijs > rol 3: verrichten van toegepast wetenschappelijk onderzoek / verdieping in wetenschappelijke onderbouwing en houdbaarheid van praktijkgerichte kennis > rol 4: verrichten van fundamenteel / conceptueel wetenschappelijk onderzoek. In de rollen is ook de relatie met de beroepspraktijk verankerd. Aan het einde van 2012 zijn met iedere docent afspraken gemaakt over zijn kennisrol waardoor de gewenste en gerealiseerde bijdrage aan onderzoek gemonitord kan worden. Praktijkgericht en wetenschappelijk onderzoek hebben een ondersteunende structuur nodig om effectief te kunnen werken. De mediatheek is op academisch niveau gebracht om het praktijkgerichte en wetenschappelijk onderwijs en onderzoek te ondersteunen. De facilitering bij het verwerven van (private) onderzoeksmiddelen, de beschikbaarheid van onderzoekstools en de organisatie van kennisvalorisatie worden uitgebouwd tot een stevige onderzoeksinfrastructuur. Prestatieafspraken > Alle docenten zijn betrokken bij kennisontwikkeling via vier kennisrollen. > NHTV breidt haar onderzoek uit om invulling te geven aan de unieke positie als instelling voor hoger onderwijs met hbo- en wo-opleidingen. Randvoorwaarde is dat NHTV over onderzoeksmiddelen beschikt om invulling te geven aan het profiel. TopProfi docentprofiel NHTV biedt medewerkers veel inhoudelijke ruimte, maar vraagt tegelijkertijd van de docent high performance binnen en buiten de instelling. De docent moet inspirerend, deskundig én integer zijn. Docenten worden gestimuleerd zich te ontwikkelen. NHTV investeert al jaren in master- en promotietrajecten. Tezamen met didactische vaardigheden en vaardigheid in het Engels zorgt dit voor een hoge basiskwaliteit. Om de ambities als internationale kennisinstelling 9

11 waar te kunnen maken is een verdere aanscherping van het docentprofiel noodzakelijk. Docenten moeten ook beschikken over onderzoeksvaardigheden en kennis van of ervaring met een cross-culturele leer- en werkomgeving. Van de docent wordt verwacht dat hij de professionele verantwoordelijkheid neemt om zich op zijn kennisdomein c.q. in zijn kennisrol, didactisch en in de relatie met de beroepspraktijk te blijven ontwikkelen. NHTV heeft hierbij een sturende en faciliterende rol. NHTV wil een systematiek ontwikkelen om de docentprofessionaliteit in kaart te brengen en te koppelen aan de onderwijs- en kennisrol die de docent vervult. De eerste stap daartoe is een professionaliteitsscan op het aangescherpte profiel. Vervolgens wordt gericht gewerkt aan verdere professionalisering waarbij zowel de organisatie als de docent inzicht hebben in de gewenste normscore. NHTV is bereid om de aanpak en de voortgang van dit proces met anderen te delen en wil graag als voorloper/pilot fungeren. Prestatieafspraak Tot 2016 wordt de professionaliteitsscan ontwikkeld en uitgevoerd, waarbij een koppeling wordt gemaakt met de kennisrollen. Internationale kengetallen 49,3% van de studenten volgt in 2011/2012 Engelstalig onderwijs. stages NL buitenland 2009/10 62,1% 37,9% 2010/11 55,4% 44,6% 2011/12 47,9% 52,1%* uitwisseling inkomend uitgaand 2009/10 50,2% 49,8% 2010/11 48,9% 51,1% 2011/12 41,6% 58,4%* buitenlandse studenten 2009/10 10,5% 2010/11 11,3% 2011/12 11,8% buitenlandse medewerkers 31 maart ,2% * tussenstand Definitie buitenlandse student Een student met een tot NHTV toelaatbare vooropleiding die is voltooid in een niet-nederlands onderwijssysteem Internationale setting Al jaren geleden is gekozen voor profilering als internationale hogeschool. NHTV leidt studenten op voor een globaliserende arbeidsmarkt. De basis daarvoor ligt in het internationale curriculum, waarbij de inhoud van het programma en de praktijkvoorbeelden in internationaal perspectief worden geplaatst. Op dit moment loopt meer dan 50% van de studenten stage in het buitenland. In 2016 zal 60% van de studenten minimaal 30 EC in het buitenland verwerven door stages of door deelname aan uitwisselingsprogramma s. NHTV streeft steeds naar een balans in studentenuitwisseling: uitgaande studentenmobiliteit verhoogt enerzijds de internationale ervaring van studenten en inkomende studenten en docenten zorgen anderzijds voor internationaal samengestelde studiegroepen (international classroom). Op dit moment gaan meer studenten naar het buitenland dan er naar Breda komen. Naast een intensivering van de studentenuitwisselingen wordt ook gestreefd naar een toenemend aantal docentuitwisselingen. Ter bevordering van de internationale mobiliteit en samenwerking zal worden aangesloten bij het Erasmus for all programma van de EU. De international classroom biedt de student een rijke leeromgeving die veel inzet vraagt van zowel docenten als van buitenlandse en Nederlandse studenten. Deze internationale leeromgeving vraagt een optimale diversiteit aan culturen binnen de groep. Het wervingsbeleid is daarop afgestemd. Aan NHTV is sinds 2006 het lectoraat Cross-Cultural Understanding verbonden dat het gedachtegoed van cross-cultural education en de international classroom als didactisch concept verder ontwikkelt, waarbij in internationaal verband wordt samengewerkt en waarover wordt gepubliceerd. Prestatieafspraak In 2016 heeft 60% van de studenten die afstuderen minimaal 30 EC in het buitenland behaald. en/of een student met een permanente verblijfsplaats buiten Nederland. Definitie buitenlandse medewerker De medewerker die niet in Nederland is geboren én niet de Nederlandse nationaliteit bezit. 10

12 4 Onderwijskwaliteit en studiesucces 4.1 Onderwijskwaliteit Onderwijskwaliteit kenmerkt zich door het bieden van onderwijs in een omgeving waarin zowel studenten als medewerkers geïnspireerd en uitgedaagd worden om hun talenten optimaal te ontwikkelen, hun kennis en kunde te integreren en deze als beginnend professional of als wetenschapper op excellente en duurzame wijze toe te passen in de samenleving. Het onderwijs sluit aan bij de eisen van het kennisdomein, de vraag van het werkveld en de (leer)behoefte van studenten. Het onderwijs laat zich inspireren door haar stakeholders, maar blijft verantwoordelijk voor zowel de formulering van de leerdoelen als de invulling van het programma. Er wordt ook meer gevraagd van de student: de lat wordt hoger gelegd. Aan studenten wordt kennis en ondersteuning geboden die zij nodig hebben om zich te ontwikkelen tot professionals. Het stimuleren bij studenten van openheid, nieuwsgierigheid, innovatief vermogen, het durven volgen van de eigen intuïtie en out of the box denken wordt hierbij belangrijk geacht. Studenten leren in de gecompliceerde internationale context vanuit verschillende perspectieven kijken naar informatie die impliciet of expliciet aanwezig is. Op basis van deze visie wordt voortdurend geïnvesteerd in de inhoudelijke en onderwijskundige kwaliteit van de opleidingen. De resultaten daarvan, zowel in de vorm van waardering van de studenten als van het afnemend werkveld, blijken steeds uit onderzoeken. Op veel aspecten van de NSE scoort NHTV boven het landelijk gemiddelde, waaronder het voorbereiden op de beroepspraktijk en de deskundigheid en betrokkenheid van docenten. Ook bij accreditaties van de NVAO scoren de NHTV-opleidingen goed, waarbij naast de deskundigheid van docenten de goede afstemming op de beroepspraktijk naar voren komt. Het werkveld hospitality over NHTV De strategie van Hilton Worldwide bestaat uit het scheppen van een goede band met hogescholen en universiteiten en het ondersteunen van gemeenschappen waarin we actief zijn. Met meer dan 115 hotels in de pijplijn in Europa zal het aantrekken van groot talent van deze onderwijsinstellingen onze groei en ontwikkeling ondersteunen. We bieden een opleidingstraject waarin studenten de mogelijkheid krijgen extra studiepunten te verdienen en Cum Laude af te studeren. Uitmuntende studenten wordt na afstuderen de mogelijkheid geboden hun carrière te starten bij Hilton Worldwide. Voor 2012 zijn 12 studenten van de Hoge Hotelschool Breda geselecteerd om deel te nemen aan de Hilton Class.' Ben Bengougam vice-president HR Europe, Hilton Worldwide Omdat NHTV niet alleen de mening van studenten van belang acht voor de kwaliteitsbeoordeling van haar opleidingen, is ervoor gekozen om het oordeel van de NVAO als definitie te hanteren voor de evaluatie van de onderwijskwaliteit. Tot nu toe (in het oude accreditatiesysteem) hebben de opleidingen goede beoordelingen gekregen. In het nieuwe (aangescherpte) accreditatiesysteem wil NHTV dit kwaliteitsniveau continueren en ligt de lat op 50% goed of excellent, waarbij ook nog eens het streven is dat iedere opleiding een bijzonder kenmerk krijgt toegekend. Bij ranking moet iedere opleiding in de top 3 eindigen. Een overzicht van het oordeel van de NVAO tot nu toe is opgenomen in bijlage 2. Prestatieafspraken > Bij de NVAO-accreditaties wordt in 2016 bij minimaal 50% van de standaarden goed of excellent gescoord en het doel is dat iedere opleiding een bijzonder kenmerk krijgt toegekend. > Bij ranking iedere opleiding in top 3 van de NSE. 11

13 4.2 Studiesucces Definities uitval Uitval uit de instelling: het aandeel van het totale aantal eerstejaars voltijd bachelorstudenten (eerste inschrijving, hbo+wo) dat na 1 jaar* niet meer bij NHTV staat ingeschreven. Uitval De uitvalcijfers van de laatste jaren laten zien dat de uitval uit de instelling rond de 28% schommelt, iets hoger dan de landelijke cijfers. Uitval uit het eerste studiejaar van een opleiding betekent, gezien het beperkte aantal opleidingen, doorgaans ook uitval uit de instelling als geheel. Het aantal studenten dat switcht ligt relatief laag (rond de 4%), mede omdat een aantal opleidingen al jaren selecteert en/of een fixus hanteert. Uitval uit de instelling / opleiding Uitval uit de opleiding: het aandeel van het totale aantal eerstejaars voltijd bachelorstudenten (eerste inschrijving, hbo+wo) dat na 1 jaar* staat ingeschreven bij een andere opleiding (croho) bij NHTV. Gerekend wordt met instroomjaar instelling (eerste keer HO bij NHTV). (*peildatum 31 augustus) Definitie rendement bacheloropleidingen Het aandeel van de voltijd bachelorstudenten (eerste inschrijving, hbo+wo) die zich na het eerste jaar* opnieuw bij dezelfde instelling inschrijven (herinschrijvers) en dat binnen de nominale studietijd + één Rendement Het studierendement ligt relatief hoog. Dit is het resultaat van een aantal succesvolle maatregelen, waaronder selectie voor de poort en tijdens het eerste studiejaar. Daarnaast wordt al jaren ingezet op accurate voorlichting over inhoud en zwaarte van studieprogramma s, het aanbieden van bijspijkercursussen en studieloopbaancoaching. Rendement bacheloropleidingen jaar (C+1) bij NHTV het bachelordiploma behaalt. Gerekend wordt met instroomjaar instelling (eerste keer HO bij NHTV). De basis is het aantal studenten met instroomjaar t minus het aantal uitvallers instelling in het eerste jaar t. (*peildatum 31 augustus) Aanpak NHTV wil afgestudeerden met uitstekende startkwalificaties op de arbeidsmarkt afleveren en tegelijkertijd een optimaal studierendement behalen en een ambitieus studieklimaat creëren. NHTV stuurt daarbij op capabele en (intrinsiek) gemotiveerde studenten die aan het begin van het tweede studiejaar in staat zijn om nominaal af te studeren. Daartoe worden allereerst de ingezette studiebevorderende maatregelen, zoals hierboven genoemd, verder aangescherpt en uitgebreid. Er komt meer aandacht voor sturing op studievoortgang, inclusief het tijdig afstuderen. Studenten worden gestimuleerd om optimaal te presteren. Ze worden meer aangezet tot het behalen 12

14 van het maximum aantal studiepunten door het aantal herkansingen te beperken. Examencommissies bewaken de kwaliteit op het gebied van toetsing en beoordeling en spelen een actieve rol bij de professionalisering van docenten op het gebied van toetsing. Bij het afstuderen worden bij de beoordeling externe deskundigen betrokken. Er wordt een ambitieus studieklimaat gecreëerd, waarbij enerzijds wordt ingezet op het aantrekken van ambitie en anderzijds op het verleiden tot ambitie. In de voorlichting en bij selectie en matching wordt meer aandacht geschonken aan de mogelijkheden voor ambitieuze studenten. Studenten die goed presteren krijgen voorrang bij deelname aan onderzoeksprojecten, bijzondere (internationale) stages of onderzoeksopdrachten voor het werkveld. Het doel is met een veeleisender en gedifferentieerder onderwijsaanbod beter in te spelen op de wensen en mogelijkheden van studenten (zie bijlage 3). Op dit moment hanteert NHTV numerus fixi en selecteert bij meerdere opleidingen. Dat is gebaseerd op borging van de kwaliteit van de opleiding, de arbeidsmarkt en Ruim baan voor talent (inclusief collegelddifferentiatie). Gebruikmakend van de mogelijkheden in het wetsvoorstel Wet Kwaliteit in verscheidenheid zet NHTV dit beleid de komende jaren voort. Bovendien verhoogt NHTV in 2012/2013 de ondergrens voor het Bindend Studieadvies (BSA) naar 52 EC om deze vervolgens stapsgewijs verder te verhogen op basis van de ervaringen met matching en selectie. Enerzijds zullen de maatregelen voor de poort naar verwachting het uitvalpercentage in het eerste studiejaar terugdringen, anderzijds zal de sterkere selectie in het eerste studiejaar het uitvalpercentage mogelijkerwijs doen stijgen. Per saldo wordt verwacht dat zowel het uitvalpercentage uit de instelling als het percentage switchers wordt gehandhaafd op het niveau van het cohort 2010 (respectievelijk 28 en 4%). De ambitie aangaande het studierendement voor 2016 is bescheiden daar veel maatregelen de instroom betreffen die in 2016 of later zal afstuderen. Er wordt van uitgegaan dat het huidige rendementscijfer van 74% kan worden verhoogd naar 76% in In de periode tot 2020 zal het studierendement verder kunnen oplopen tot boven de 80%. Prestatieafspraken - Het bindend studieadvies wordt voor alle opleidingen in 2012/2013 verhoogd naar minimaal 52 EC en vervolgens stapsgewijs verder verhoogd op basis van de ervaringen met matching en selectie. - De uitval uit de instelling blijft tot 2016 maximaal 28% en het percentage switchers blijft tot 2016 maximaal 4%. - Het rendement is in %. - NHTV ziet als voorwaarde de mogelijkheid tot 100% decentrale selectie voor alle opleidingen, zonder het instellen van een fixus. Definitie master (docerend personeel) Docenten waarvan in het dossier bewijsvoering is opgenomen van: - de doctorandus (drs.), meester (mr.), ingenieur (ir.) titel - WO Master diploma - HBO Master diploma - (MO) Eerstegraadsbevoegdheid 4.3 Kwaliteit docenten Deskundigheid en betrokkenheid van de docent bepaalt in hoge mate de kwaliteit van het onderwijs en de kennisontwikkeling. Daarom investeert NHTV al jaren in master- en promotietrajecten om hoogwaardig en geïnspireerd personeel te behouden. Bij nieuwe aanstellingen is een masteropleiding of PhD een voorwaarde voor het docerend personeel. Per 31 maart 2012 beschikte 74,4% van het docerend personeel over een master degree, 9,4% is bovendien gepromoveerd en 8,8% is bezig met een promotietraject. Daarnaast volgt 8,5% van de docenten momenteel een masteropleiding. Buiten het docerend personeel telt NHTV nog eens vier promovendi. Andere kwaliteitsaspecten van docenten waarop NHTV voortdurend stuurt, zijn: > iedere docent moet over een certificaat didactische bekwaamheid beschikken voordat een vast dienstverband wordt aangegaan > de (internationale) praktijkervaring, die wordt gekoppeld aan de kennisrol > minimaal niveau Engels C1 voor docenten die in Engelstalige opleidingen lesgeven. Dit alles beschouwt NHTV als basiskwaliteit. Vanuit de strategie moeten alle docenten in staat zijn om naast de onderwijsrol ook een rol in kennisontwikkeling te vervullen. Het huidige docentprofiel wordt aangescherpt met een aanbod van trainingen in onderzoeksvaardigheden en cross-culturele vaardigheden. NHTV organiseert deze trainingen via de in-company School for Creative Education. 13

15 Definitie didactische vaardigheden Een van de volgende bewijsstukken is in het dossier aanwezig: - Certificaat van didactische bekwaamheid VU (Huidig intern traject SBL), Citowoz, Fontys, IOWO, IVLOS (UU) of door een ander door de NL overheid erkend opleidingsinstituut gespecialiseerd in onderwijs en didactiek. De opleiding moet hierbij vergelijkbaar zijn aan de inhoud van de huidige cursus en een belasting vergelijkbaar met de 200 SBL. De inhoudelijke uitdaging die gepromoveerden zoeken, zal vooral via innovatie in de beroepspraktijk en valorisatie worden gerealiseerd, omdat NHTV beperkt middelen ontvangt voor haar (wetenschappelijk) onderzoek. Daarnaast wil NHTV enerzijds meer hoogleraren aan de instelling verbinden en anderzijds zeer ervaren en inspirerende professionals uit de beroepspraktijk voor een korte periode aantrekken. Prestatieafspraken > In 2013 functioneren alle docenten in het onderwijs én de kennisontwikkeling conform de vier kennisrollen. > In 2016 beschikt 85% van de docenten over een master degree of PhD. > In 2016 is de onderzoeksvaardigheidstraining ingevoerd. > In 2016 is de cross-culturele vaardigheidstraining ingevoerd. - EVC (ervaringscertificaat) van didacti- sche vaardigheden IOWO/Fontys/VU - 1e of 2e graad lesbevoegdheid MO - Aantekening didactische bevoegd heid verkregen bij behalen universitair diploma als drs., mr. of ir. 4.4 Onderwijsintensiteit Het aantal contacturen varieert tussen de opleidingen. Op basis van de NSE varieert deze van 12,4 tot 24,8 uur per week. Het gaat hierbij om een gemiddelde over alle leerjaren. Gemiddeld bedraagt de onderwijstijd met docent (tijdens colleges, stages, afstudeeronderzoeken, practica, tentamens, studiereizen en excursies) in het eerste studiejaar 22,1 uur per week en in de jaren daarna 14,5. Hierin reflecteert zich het didactisch uitgangspunt van een toenemende zelfsturing van studenten in de loop van hun studie. Uit het onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs (meting ) onder drie NHTVopleidingen (International Real Estate and Facility Management, Hoger Hotelonderwijs en Mobiliteit) blijkt het gemiddeld aantal contacturen in het eerste studiejaar voor de eerste twee opleidingen op ruim 16 uur per week te liggen en voor de laatste op ruim 27 uur per week. Naast de feitelijke contacttijd wordt de beschikbaarheid van docenten van groot belang geacht. Daarom dienen docenten naast de ingeroosterde contacttijden beschikbaar te zijn voor individuele studenten. Uit intern onderzoek blijkt dat studenten tevreden zijn over de bereikbaarheid van docenten. De beschikbaarheid wordt voortdurend gemonitord. Naast de kwantitatieve aspecten blijft de kwaliteit van de contacttijden voor NHTV van het grootste belang. Prestatieafspraak NHTV handhaaft in de periode tot 2016 minimaal het huidige niveau van de contacttijden. Definitie indirecte kosten De verhouding tussen de verschillende processen zoals die binnen een hboinstelling voorkomen en is vastgelegd in de CAO-HBO. Hierin worden de volgende processen onderscheiden: management proces (M-MT), primair proces, bedrijfsvoeringsproces (B-OBP). Binnen het primair proces wordt onderscheid gemaakt tussen onderwijsgevende (P-OP), onderwijsondersteunende (P-OBP) en managementfuncties (P-MT). Indirecte kosten in 2011 verdeling Processen: P = primair B = bedrijfsvoering M = management aantal aantal kosten FTE medewerkers personeel P 64,2% 64,4% 70,9% B 32,6% 32,9% 24,2% M 3,3% 2,7% 4,9% 4.5 Indirecte kosten NHTV wil zoveel mogelijk middelen besteden aan de primaire processen van onderwijs en kennisontwikkeling. In 2010 zijn in het kader van de organisatieontwikkeling vier projecten gestart. Eén daarvan is het project Optimalisering bedrijfsvoering. Het streven daarbij is een ondersteuning (inclusief onder andere mediatheek) van maximaal 33% van de totale personeelsomvang te realiseren. Dit betekent een totale reductie van 26 fte. Dit proces loopt nog. NHTV wil een hoogwaardige kennisorganisatie zijn, niet alleen in het onderwijs en de kennisontwikkeling, maar ook in de bedrijfsvoering. Dit betekent voor de ondersteunende organisatie dat de kwaliteit van het ondersteunend personeel omhoog moet en tegelijkertijd het aantal fte omlaag. Dit geldt ook voor het management van de ondersteunende organisatie. Het terugdringen van de overhead mag echter geen doel op zich worden. De docent als professional moet zich kunnen concentreren op zijn inhoudelijke onderwijs- en onderzoekstaken en zijn docerende rol. Het optimaal functioneren van de docent staat voorop. NHTV wil voorkomen dat ondersteunende taken worden verschoven naar de docentfunctie. Prestatieafspraken NHTV is van mening dat de docent zich volledig moet kunnen concentreren op zijn inhoudelijke onderwijs- en onderzoekstaken en zijn docerende rol. Het optimaal kunnen functioneren van de docent staat voorop. NHTV wil voorkomen dat ondersteunende taken worden verschoven naar de docentfunctie. NHTV streeft ernaar dat het totaal aan ondersteuning binnen het benchmarkgemiddelde komt te liggen. Daarnaast vermindert NHTV ook de zogenaamde externe overhead (accountant, HBO-Raad e.d.). 14

16 5 Zwaartepuntvorming en valorisatie Zwaartepuntvorming bij een gespecialiseerde instelling met het profiel zoals dat in hoofdstuk 3 is beschreven, betekent zwaartepuntvorming over de volle breedte van de instelling. NHTV heeft primair gekozen voor een (inter)nationale positionering met, waar relevant en mogelijk, een regionale binding. Internationaal wordt ingespeeld op de societal challenges zoals genoemd in het Horizon 2020 Framework Programme for Research and Innovation van de EU, met name waar het gaat om onderzoek op het gebied van transport en toerisme in relatie tot klimaatverandering. Provinciaal is de Agenda van Brabant relevant en NHTV is partner in de uitvoering van de Strategische Agenda West-Brabant, die meer en meer in het perspectief van Zuidwest-Nederland als economische regio komt te staan. De binding met de beroepspraktijk is in het voorgaande beschreven, de inhoudelijke ambities worden in de hierna volgende paragrafen beschreven. Voor alle kennisdomeinen is valorisatie relevant en worden er activiteiten ontplooid waaraan docenten via de onderscheiden kennisrollen zijn verbonden. NHTV is van mening dat voor het hoger beroepsonderwijs de kennisvalorisatie vooral plaatsvindt door afgestudeerden met een uitstekende startkwalificatie de stap naar de arbeidsmarkt te laten maken, veelal naar bedrijven en instellingen maar ook als startend ondernemer. De Wet hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW) geeft iedere hogeschool de praktijkgerichtheid in het onderzoek als opdracht mee. Verspreiding van kennis via publicaties is de afgelopen jaren, als resultante van het strategisch speerpunt academisering, sterk toegenomen. Tot 2016 wil NHTV het aantal (inter)nationale publicaties in wetenschappelijke en vaktijdschriften nog met 25% laten groeien (zie bijlage 8). Valorisatie krijgt nieuwe dimensies die moeten worden ingebed in de organisatie. Kennisontwikkeling vindt meer en meer plaats in consortia en in publiek-private samenwerkingsvormen. Met name op de domeinen digital entertainment en logistiek noodzaakt de belangstelling van het bedrijfsleven om een visie en beleid te ontwikkelen ten aanzien van de juridische entiteit, het intellectueel eigendom, spin-offs en start-ups. De ontwikkeling van deze infrastructuur wordt gerealiseerd via het Valorisatieprogramma West- en Midden-Brabant (zie 5.4). Prestatieafspraken NHTV streeft naar 25% groei in publicaties in (inter)nationale wetenschappelijke en/of vaktijdschriften in Toerisme, leisure, hotel en facility NHTV heeft de ambitie op dit kennisdomein in Nederland leidend te zijn. De jarenlange monopoliepositie van toerisme en leisure in Nederland is nog steeds waarneembaar in de nauwe relatie met de beroepspraktijk, mede doordat veel topmanagers ooit hun opleiding aan NHTV hebben voltooid. Qua omvang is het wereldwijd al jaren de grootste onderwijsinstelling op het terrein van toerisme, leisure, hotel en facility. NHTV is al sinds een decennium gecertificeerd door de UN World Tourism Organization als kwaliteitsinstelling. In september 2012 verwacht NHTV door de World Leisure Organization te worden erkend als derde Centre of Excellence. Tot nu toe zijn Vancouver Island University (Canada) en Arizona State University (USA) de enige. Op het terrein van toerisme en leisure wordt door de unieke aanwezigheid van hbo- én woonderwijs zowel praktijkgericht als wetenschappelijk onderzoek verricht. Tegen de achtergrond van de Bachelor of Science Tourism als joint degree met Wageningen University en de samenwerking met Tilburg University (master Vrijetijdswetenschappen) is een aantal jaren geleden besloten het gezamenlijke onderzoeksinstituut CeLToR (Centre for Leisure and Tourism Research) op te richten. Daarin werken de instellingen samen aan (internationale) vraagstukken en valorisatie. Afhankelijk van het thema wordt de samenwerking verbreed naar Stenden Hogeschool, de Universiteit van Maastricht of worden internationale partners (bijvoorbeeld Penn State University, USA) betrokken. 15

17 Het werkveld toerisme en leisure over NHTV 'De Vrijetijdsindustrie is een kernsector in onze economie, zowel in bestedingen als in werkgelegenheid. De samenwerking van deze sector met een topinstituut in het hoger onderwijs is een cruciale voorwaarde om verdere groei in een toenemend competitieve globale omgeving mogelijk te maken. Door de samenwerking met NHTV en Tilburg University werkt de Efteling op zowel professioneel als academisch niveau aan de strategische kennisontwikkeling en weet zij ook haar rol in de regionale ontwikkeling als Leisure Boulevard Midden Brabant voortdurend te herdefiniëren.' Drs. Bart de Boer, directeur Efteling en parttime lector Business Development in Leisure aan NHTV 'Via de Efteling Academy, het intensieve samenwerkingsverband van de Efteling met NHTV, werkt de Efteling als hoeder van het Sprookje doorlopend aan innovatie van producten en diensten. Door de intensieve samenwerking als bijzonder lector vanuit het werkveld met de NHTV-lector Storytelling is het mogelijk om een bijzonder talentenprogramma vorm te geven waarbij niet alleen studenten profiteren, maar ook de medewerkers van de Efteling zelf. Naast het ontwikkelen van nieuwe producten wordt er gewerkt aan meer fundamentele kennis rond Storytelling en business development. Afgestudeerden in het programma werken na hun afstuderen met een unieke kennisbasis verder binnen de brede vrijetijdssector.' Olaf Vugts MI, directeur Efteling en parttime lector Storytelling en Imagineering aan NHTV Daarnaast werkt NHTV al een aantal jaren samen met HZ University of Applied Sciences (HZ). In 2010 is in opdracht van het ministerie van OCW onderzoek gedaan, vastgelegd in het rapport Kerend Tij, naar de voorwaarden waaronder Zeeland duurzaam en kwalitatief goed beroepsonderwijs en hoger onderwijs kan blijven aanbieden. Om de potenties van Zuidwest-Nederland optimaal te ontwikkelen hebben NHTV en HZ besloten tot samenwerking op het toeristisch en wellnessdomein. Dit heeft geleid tot de oprichting van de Scaldis Academy waar onder andere de nieuwe opleiding Vitaliteitsmanagement en Toerisme* deel van uitmaakt. De samenwerking uit zich in gezamenlijke personele inzet (management, onderwijs en onderzoek). NHTV en HZ zullen de komende jaren Scaldis Academy gezamenlijk doorontwikkelen. In het kader van Pieken in de Delta is in 2007 het Kenniscentrum Kusttoerisme in het leven geroepen. Dit Kenniscentrum maakt deel uit van CeLToR. De combinatie van praktijkgericht en wetenschappelijk onderzoek, de samenwerking met universiteiten en de al jaren bestaande intensieve samenwerking met het bedrijfsleven resulteren in de ambitie van NHTV om in een consortium met HZ en Stenden Hogeschool een Centre of Expertise voor toerisme, leisure, hospitality aan te vragen, waarvan NHTV penvoerder is. In het Centre of Expertise worden de bestaande onderzoekscentra gebundeld (zie bijlage 7). In dit centre ontstaat volume en focus in het onderzoek dat vervolgens direct kan bijdragen aan innovatie in deze economisch belangrijke sector. Er is nu nog onvoldoende balans tussen publieke en private middelen. Die balans moet de komende jaren worden verbeterd. Tot op heden is er private inbreng van de Efteling, Molencaten Groep, Roompot, Recron, HISWA, ANVR en er zijn gesponsorde lectoraten. In de business case wordt zichtbaar gemaakt hoe het aandeel van private middelen wordt vergroot. Met de topsector Creatieve Industrie is er op het terrein van toerisme en leisure aansluiting bij twee thema s. Cultural Heritage is het thema van de topsector waarop vanuit toerisme zal worden ingespeeld door het lectoraat Visitor Studies waarbij het erfgoedonderwijs en -onderzoek van NHTV is ondergebracht. De plannen zijn om dit in de Randstad met een aantal relevante (onderwijs)instellingen op te pakken. Het tweede thema binnen de Creatieve Industrie is Business Innovation waarop de master Imagineering volledig aansluit. In de regio West-Brabant is er een goede samenwerking met het bedrijfsleven en de lokale overheden. De provincie heeft inmiddels de aandacht voor de vrijetijdsindustrie vergroot, omdat in Midden-Brabant de Leisure Boulevard een belangrijke economische motor is. NHTV speelt daarbij een actieve rol. Als voorbeeld kan de zeer intensieve samenwerking met de Efteling in de vorm van de Efteling Academy als publiek-private samenwerking worden genoemd. NHTV maakt ook deel uit van Midpoint waarin de drie O s (overheid, ondernemers, onderwijs) in Midden-Brabant samenwerken. Onder deze paraplu functioneert de Leisure Academy Brabant (Avans, Fontys, Tilburg University, NHTV) met academische werkplaatsen op actuele thema s als events, imagineering, storytelling, multifunctionele leisure locaties, productiviteit. De doelstelling is in tenminste tien academische werkplaatsen in publiek-private netwerken samen te werken aan kennisontwikkeling en projectrealisatie. Prestatieafspraak NHTV vraagt samen met Stenden Hogeschool en HZ het Centre of Expertise voor toerisme, leisure, hospitality aan. Met inbreng van CeLToR, waarin wordt samengewerkt met Wageningen University en Tilburg University, wordt dit Centre versterkt. 5.2 Logistiek Logistiek is niet alleen een landelijke topsector, maar ook een speerpunt in het overheidsbeleid in de Zuidwestelijke Delta. In West-Brabant maakt NHTV deel uit van de stuurgroep logistiek waarin de drie O s uitwerking geven aan het speerpunt logistiek. Ook wordt intensief samengewerkt met het kennisinstituut Dinalog dat in Breda is gevestigd. De twee logistieke opleidingen zijn stevig verankerd in de regio en direct aangesloten bij de Human Capital Agenda van de topsector. * NHTV en HZ hebben een gezamenlijke notitie opgesteld 'Doorontwikkeling Scaldis' over de ontwikkeling van het toeristisch onderwijs en onderzoek in de Academie voor toerisme (NHTV) en Academie Scaldis (HZ). 16

18 Het logistieke werkveld over NHTV 'Top of mind NHTV : visie, dynamiek, betrokkenheid, bewezen hoge kwaliteit en trendsetting. Naast de kwaliteit van de uitstromende student, vind ik met name de verankering met het bedrijfsleven en het experimenteren in bestaande en nieuwe samenwerkingsverbanden en -formats o.a. met Dinalog over Kennis Distributie Centra inspirerend.' Peter van der Meij, voorzitter Human Capital Tafel Logistiek en lid Strategisch Platform Logistiek 'De logistieke opleidingen van NHTV behoren tot de top bacheloropleidingen van Nederland. Kenmerkend voor deze logistieke opleidingen zijn de praktische componenten in het curriculum en de content gerichtheid. Hierbij speelt de participatie in diverse innovatieve projecten, waaronder ook Dinalog projecten, een belangrijke rol waardoor de docenten, en ook studenten, de kennisoverdracht naar MKB en andere marktpartijen als vanzelfsprekend kunnen realiseren. De voortrekkersrol van NHTV bij het Dinalog project Regionale Kennis Distributie Centra is daarbij een uitstekend voorbeeld van een verankering en verbinding van de opleiding met haar markt en het logistieke bedrijfsleven.' Ir. W.E.J.M. Bens, algemeen directeur Dinalog, Dutch Institute for Advanced Logistics Van 2007 tot en met 2010 is in de regio het project Vitale Logistiek uitgevoerd dat tot doel had een gemeenschappelijk kennisplatform logistiek te bouwen. Bij dit project waren betrokken: Kamers van Koophandel van Zeeland en West-Brabant, Tilburg University, Rewin, BOM, Syntens, TLN, Van den Bosch Transport, Harman International, Jan de Rijk en NHTV als penvoerder. Dit heeft geleid tot meer samenwerking tussen bedrijven onderling en tussen het onderwijs en het bedrijfsleven. In samenwerking met Dinalog hebben alle logistieke opleidingen in Nederland op initiatief van NHTV (en als vervolg op het project Vitale Logistiek) het project Kennis Distributie Centra (KDC) opgezet om te komen tot zes regionale KDC s verspreid over Nederland. Een KDC is dé spil in de regio voor het bedrijfsleven bij kennis- en innovatievragen. In een KDC werken regionale partners uit de drie O s samen. Al jaren bestaat het Kennisakkoord, het inhoudelijk overleg tussen lectoren en het bedrijfsleven om te komen tot inhoudelijke afstemming van de kennisontwikkeling. Dit overleg aangevuld met Syntens en Dinalog vormt de stuurgroep van de KDC s. Van het KDC Zuidwest-Nederland dat gevestigd is bij NHTV, maakt ook HZ deel uit. Alle logistieke opleidingen nemen deel aan het Landelijk Platform Logistiek HBO. Gezamenlijk hebben zij een intentieverklaring ondertekend voor deelname aan het innovatiecontract van de topsector Logistiek. In de Human Capital Agenda Logistiek, waarin NHTV participeert, is de aanbeveling opgenomen deze KDC s uit te bouwen tot een sterke kennisinfrastructuur om te zorgen dat de wisselwerking tussen onderwijs (op alle niveaus) en het bedrijfsleven resulteert in excellente kwaliteit van het logistieke onderwijs en valorisatie via de innovatielijnen uit het adviesrapport van het Topteam logistiek van de topsector. De zes hogescholen die leidend zijn bij de vormgeving van de KDC s hebben in overleg met de Human Capital Agenda Logistiek besloten gezamenlijk een Centre of Expertise aan te vragen om zo de continuïteit te garanderen. In bijlage 6 is de afspraak opgenomen, waarin tevens is aangegeven dat een verdere specialisatie / concentratie op deelgebieden binnen de logistiek per hogeschool zal plaatsvinden. NHTV opteert daarbij in ieder geval voor Event Logistiek. In de Human Capital Agenda Logistiek wordt aangegeven dat er behoefte is aan 50% meer uitstroom vanuit het (logistieke) onderwijsveld. NHTV investeert al jaren in vergroting van de instroom en zal daar ook de komende jaren prioriteit aan geven. In het onderwijs zal de samenwerking met HZ worden geïntensiveerd met als doel het aanbod te behouden. Beide hogescholen sluiten uitstekend aan op de logistieke ontwikkelingen in de Zuidwestelijke Delta. Prestatieafspraken > Bijdragen aan de topsector Logistiek via de Human Capital Agenda - Centre of Expertise Logistiek / Kennis Distributie Centrum in consortiumverband met Hogeschool Rotterdam, Hogeschool van Amsterdam, Fontys Hogeschool Venlo, Hoge school Windesheim en Hogeschool Arnhem Nijmegen. - De instroom bij de twee logistieke opleidingen is in 2016 > In 2013 de professionele master logistiek ontwikkelen na haalbaarheidsstudie in overleg met topinstituut Dinalog. - Samenwerking met HZ om bij te dragen aan de logistieke ontwikkelingen in de Zuidewestelijke Delta. > Innovatiecontract: onderzoek verbinden aan de topsector Logistiek en de speerpunten in de provincie Noord-Brabant en in de Zuidwestelijke Delta. 5.3 Digital Entertainment In tien jaar heeft NHTV niet alleen twee hbo-bacheloropleidingen en een professionele masteropleiding op het terrein van digital entertainment in de markt gezet, maar ook een ambitieus onderzoeksprogramma ontwikkeld waarin gerenommeerde bedrijven veel interesse tonen en waarmee zij directe samenwerking zoeken. In 2005 is mede op initiatief van de gemeente Breda de opleiding International Game Architecture and Design ontwikkeld met de bedoeling de creatieve industrie te versterken en de aantrekkingskracht van Breda als vestigingsplaats te vergroten. De bacheloropleiding International Media and Entertainment Management, de masteropleiding Media Innovation (met een executive variant; gesubsidieerd door OCW) en de bacheloropleiding International Game Architecture and Design sluiten volledig aan bij de topsector Creatieve Industrie, met name de thema s Media & ICT, Game Technology en Business Innovation. De 17

19 Het werkveld digital entertainment over NHTV NHTV, Ericsson, Northern Light, Talpa en IT Works werken samen aan de ontwikkeling van Intelligent Media Intermediary. Er wordt een Digital Assistant, een intelligente meta-app, ontwikkeld die zelfstandig informatie zoekt en filtert zodat de consument weer eigenaar wordt van zijn data. De opleidingen binnen Digital Entertainment in Breda zijn belangrijk voor de mediaindustrie. Ik wil graag energie steken in de valorisatie van ideeën van de studenten en de docenten. Talpa wil participeren in de opleiding en vindt de regionale binding niet leidend. Wanneer een opleiding echt top of the bill is, kan deze overal gevestigd zijn en komen de bedrijven toch wel. Mark Ramakers, CFO Talpa professionele masteropleiding Game Technology is in voorbereiding. Die aanvraag zal NHTV in 2013 indienen in het kader van de topsectoren. Digital Entertainment opereert vooral nationaal en internationaal en verwerft onderzoeksmiddelen op nationaal en Europees niveau. Het internationaal en multidisciplinair samengestelde onderzoeksteam richt zich op onderzoek en draagt door valorisatie van kennis bij aan de ontwikkeling binnen de industrie. Er wordt nauw samengewerkt met grote spelers uit de industrie. Daarbij kan NHTV de rol waarmaken die zij ambieert: de verbinding leggen tussen wetenschap en de beroepspraktijk en daarbij onderzoek doen en toepassingsgericht werken vanuit een interdisciplinaire benadering. De drie onderzoeksdomeinen, transmedia entertainment, games & virtual environment en ubiquitos media, sluiten naadloos aan bij de creatieve industrie. NHTV heeft voor het thema Media & ICT binnen de topsector Creatieve Industrie een intentieverklaring ondertekend. Door de verbinding tussen het onderzoek en de industrie wil NHTV zich de komende jaren op het terrein van digital entertainment ontwikkelen tot een gerenommeerd kenniscentrum dat door de industrie als preferred partner wordt gezien, bijdraagt aan de nationale topsector en internationale erkenning krijgt. Via het Valorisatieplan West- en Midden-Brabant (zie volgende paragraaf) wordt de doorontwikkeling tot gerenommeerd kenniscentrum ondersteund. Technologieonderzoek ten behoeve van de game industrie vindt vooral plaats in samenwerking met Amerikaanse bedrijven, omdat deze bedrijven voldoende omvang hebben waardoor zij in deze dynamische bedrijfstak in staat zijn om echt vernieuwend onderzoek te kunnen financieren. Inmiddels zijn twee onderzoekers door respectievelijk Intel (ray tracing) en Otoy (cloud rendering) in staat gesteld om promotieonderzoek te verrichten. De belangstelling van de internationale partners steunt de opleiding in het voornemen zich ook meer te richten op Europese commerciële en academische partners, onder wie Philips en TNO. De eerste spin-off van het onderzoek op het terrein van digital entertainment is het MediaLab. Het is een test- en onderzoeksomgeving waarin virtuele werelden tot leven worden gebracht en waarin kan worden vastgelegd waar mensen naar kijken en welke emoties dat oproept. Dit MediaLab heeft een breed scala van toepassingsmogelijkheden, bijvoorbeeld omgevingsbeleving in stadswijken, inrichting supermarkten, verpakking van producten, etc. Prestatieafspraken > Bijdragen aan de topsector Creatieve Industrie via de Human Capital Agenda - De bestaande master Imagineering, business innovation from the experience perspective, koppelen aan de topsector - De bestaande master Media Innovation koppelen aan de topsector - De master Game Technology in 2012 ontwikkelen en in 2013 aanvragen op basis van de subsidie van OCW voor masteropleidingen ten behoeve van de topsectoren - Ondernemerschapsonderwijs vernieuwen en uitbreiden > Innovatiecontract: onderzoek verbinden aan de thema s Media & ICT, Game, Business Innovation, Built Environment, Cultureel Erfgoed van de topsector Creatieve Industrie. 5.4 Valorisatie-infrastructuur NHTV heeft tot en met 2010 geparticipeerd in het project Starterslift en tot en met 2012 loopt het project Starterslift Creatief. Eerstgenoemd project heeft in 2011 een vervolg gekregen in het Valorisatieprogramma West- en Midden-Brabant dat tot doel heeft een excellent klimaat voor nieuwe bedrijvigheid te creëren op basis van valorisatie van kennis. In dit programma, dat loopt tot en met 2016, werken NHTV, Tilburg University en Avans Hogeschool samen. Het plan kent vier pijlers: 1. stimuleren van ondernemerschap 2. ondersteunen van startende ondernemers 3. realiseren van nieuwe bedrijvigheid via het Transfer Office 4. ondersteunen van groeiende ondernemingen. De interesse van het bedrijfsleven in het onderzoek op het terrein van digital entertainment heeft duidelijk gemaakt dat helder valorisatiebeleid en een faciliterende structuur moeten worden ontwikkeld om de intensieve samenwerking met het bedrijfsleven organisatorisch goed te kunnen inbedden (intellectueel eigendom, holding) en om de motivatie van innovatieve en 18

20 excellerende medewerkers en studenten voor ondernemende activiteiten te kunnen honoreren. Het Valorisatieprogramma West- en Midden-Brabant is hiervoor de motor. Ondernemerschap maakt al jaren deel uit van diverse curricula, NHTV-breed is er de minor ondernemerschap en hebben studenten de mogelijkheid af te studeren binnen hun eigen bedrijf. Maar ook breder geïnterpreteerd wordt er via competenties als Imagineering, Marketing en Bedrijfsvoering in de meeste curricula aandacht besteed aan zaken als new business models, cocreatie, innovatieve waardecreatie en social entrepreneurship. Dit laatste onderwerp vormt zelfs het centrale thema binnen het huidige honoursprogramma ImaginHeroes. Binnen het Valorisatieprogramma wordt het ondernemerschapsonderwijs vernieuwd en uitgebreid. Ondernemerschap zal onderdeel zijn van het honoursprogramma waarbij de focus wordt verlegd naar internationaal ondernemerschap en social entrepreneurship. Prestatieafspraak > NHTV levert de overeengekomen bijdrage aan het Valorisatieprogramma West- en Midden-Brabant (stimuleren van ondernemerschap, ondersteunen van startende ondernemers en realiseren van nieuwe bedrijvigheid via het Transfer Office). Binnen dit project wordt binnen de hogeschool het volgende gerealiseerd: - de verankering van valorisatie in de organisatiestructuur - doorontwikkeling ondernemerschapsonderwijs - aansluiting bij en bijdrage aan de regionale economische ontwikkeling. NHTV draagt met haar internationale ervaring en met de kennistransferactiviteiten bij aan de regionale/provinciale innovatieve bedrijvigheid (Agenda van Brabant, Strategische Agenda West-Brabant). 19

Advies Universiteit van Tilburg

Advies Universiteit van Tilburg Advies Universiteit van Tilburg De Reviewcommissie (hierna commissie) heeft kennisgenomen van het voorstel van de Universiteit van Tilburg (hierna UvT) dat het College van Bestuur met zijn brieven van

Nadere informatie

Cijfermatige achtergrondinformatie ten behoeve van Slotconferentie HO-tour

Cijfermatige achtergrondinformatie ten behoeve van Slotconferentie HO-tour Cijfermatige achtergrondinformatie ten behoeve van Slotconferentie HO-tour In deze bijlage zijn feiten en cijfers opgenomen over het hoger onderwijs die illustratief kunnen zijn voor de discussies in de

Nadere informatie

Instellingsbeleid doelstellingen en profiel

Instellingsbeleid doelstellingen en profiel Instellingsbeleid doelstellingen en profiel 1 Inleiding 2 Beleid 3 Onderwijs 4 Onderzoek 5 Beroepspraktijk en regio 6 Kwaliteit is mensenwerk 7 Operational Excellence 8 Bestuur 9 Raad van Toezicht 10 Financiën

Nadere informatie

NHTV accelereert! Strategisch plan 2009-2012. NHTV internationaal hoger onderwijs Breda

NHTV accelereert! Strategisch plan 2009-2012. NHTV internationaal hoger onderwijs Breda NHTV accelereert! Strategisch plan 2009-2012 NHTV internationaal hoger onderwijs Breda Academisering Academisering Excellentie Internationalisering Academy for Leisure Excellentie Academy for Digital Entertainment

Nadere informatie

Deze brochure schetst de onderwijsvisie van onze universiteit op hoofdlijnen. De doelen die horen bij die visie kunnen we alleen samen bereiken.

Deze brochure schetst de onderwijsvisie van onze universiteit op hoofdlijnen. De doelen die horen bij die visie kunnen we alleen samen bereiken. ONDERWIJSVISIE OP HO OFDLIJNEN Geachte collega s, 1 Deze brochure schetst de onderwijsvisie van onze universiteit op hoofdlijnen. De doelen die horen bij die visie kunnen we alleen samen bereiken. We

Nadere informatie

Subsector overig. Subsector overig

Subsector overig. Subsector overig Subsector overig Samenvatting... Grote subsector... 2 Veel switchende studenten... 3 Hoge uitval onder mbo ers... 4 Hoog wo-diplomarendement... 4 Minste studenten van hbo naar wo... 4 8 accreditaties na

Nadere informatie

Professionele Masters. Uitgangspunten verdere uitbouw aanbod professionele masters

Professionele Masters. Uitgangspunten verdere uitbouw aanbod professionele masters Professionele Masters Uitgangspunten verdere uitbouw aanbod professionele masters Professionele Masters Uitgangspunten verdere uitbouw aanbod professionele masters Inhoud 5 Voorwoord 7 Inleiding 8 Professionele

Nadere informatie

VISIE OP ONDERWIJS. Associate degrees voltijd

VISIE OP ONDERWIJS. Associate degrees voltijd VISIE OP ONDERWIJS Associate degrees voltijd Voor u ligt de Visie op Onderwijs voor de Associate degree-opleidingen. Deze visie is tot stand gekomen met de partners in het mbo en het hbo in de regio. In

Nadere informatie

Feiten en cijfers. Afgestudeerden en uitvallers in het hoger beroepsonderwijs. Mei 2015

Feiten en cijfers. Afgestudeerden en uitvallers in het hoger beroepsonderwijs. Mei 2015 Feiten en cijfers Afgestudeerden en uitvallers in het hoger beroepsonderwijs Mei 2015 Feiten en cijfers 2 Inleiding Op 19 mei 2015 hebben de hogescholen hun strategische agenda #hbo2025: wendbaar & weerbaar1

Nadere informatie

Subsector pedagogische opleidingen

Subsector pedagogische opleidingen Samenvatting... 2 Gemiddeld in aantal en inschrijvingen... 2 Meeste instroom in hbo-... 3 Weinig uitval... 3 Relatief minder switchers... 3 Hoog rendement in hbo-bachelor en wo-master... 3 Accreditatie-uitkomsten:

Nadere informatie

Contextschets Techniek

Contextschets Techniek Contextschets Techniek Nationaal Techniekpact 2020... 2 Welke activiteiten ondernemen de hbo-instellingen?... 2 Welke activiteiten ondernemen de universiteiten?... 3 Welke activiteiten onderneemt de 3TU?...

Nadere informatie

Subsector sociale wetenschappen

Subsector sociale wetenschappen Samenvatting... 2 Weinig opleidingen... 2 Kleinste aantal instromende studenten... 3 Uitval lager... 3 Veel switch... 3 Diplomarendement beter dan sector, slechter dan totaal ho... 3 Accreditaties met

Nadere informatie

Profiel. Opleidingsmanager HBO-Rechten. 10 mei Opdrachtgever Hogeschool van Amsterdam Faculteit Maatschappij en Recht

Profiel. Opleidingsmanager HBO-Rechten. 10 mei Opdrachtgever Hogeschool van Amsterdam Faculteit Maatschappij en Recht Profiel Opleidingsmanager HBO-Rechten 10 mei 2017 Opdrachtgever Hogeschool van Amsterdam Faculteit Maatschappij en Recht Voor meer informatie over de functie Jeannette van der Vorm, adviseur Leeuwendaal

Nadere informatie

Tilburg University 2020 Toekomstbeeld. College van Bestuur, april 2013

Tilburg University 2020 Toekomstbeeld. College van Bestuur, april 2013 Tilburg University 2020 Toekomstbeeld College van Bestuur, april 2013 Strategie in dialoog met stakeholders Open voor iedere inbreng die de strategie sterker maakt Proces met respect en waardering voor

Nadere informatie

HU GERICHT IN BEWEGING

HU GERICHT IN BEWEGING HU GERICHT IN BEWEGING Organisatieontwikkeling HU het verhaal - versie maart 2016 - Agenda Waar komen we vandaan? Waarom gaan we veranderen? Wie willen we zijn? Hoe gaan we dit bereiken? Wat verandert

Nadere informatie

INTERSECTORALE MOBILITEIT IN HET HOGER ONDERWIJS ROB GRÜNDEMANN (HOGESCHOOL UTRECHT)

INTERSECTORALE MOBILITEIT IN HET HOGER ONDERWIJS ROB GRÜNDEMANN (HOGESCHOOL UTRECHT) INTERSECTORALE MOBILITEIT IN HET HOGER ONDERWIJS ROB GRÜNDEMANN (HOGESCHOOL UTRECHT) 1. Opzet van het onderzoek 2. Resultaten en conclusies 3. Discussie Vraagstelling 1. Welke omvang heeft intersectorale

Nadere informatie

Studiesucces en onderwijskwaliteit: een overzicht van de stand van zaken in 2015 bij de verplichte indicatoren

Studiesucces en onderwijskwaliteit: een overzicht van de stand van zaken in 2015 bij de verplichte indicatoren Studiesucces en onderwijskwaliteit: een overzicht van de stand van zaken in 2015 bij de verplichte indicatoren Achtergronddocument 1 bij Stelselrapportage 2016 Reviewcommissie Hoger Onderwijs en Onderzoek

Nadere informatie

Subsector geografie. Sectorbeeld Gedrag & Maatschappij, Inspectie van het Onderwijs,

Subsector geografie. Sectorbeeld Gedrag & Maatschappij, Inspectie van het Onderwijs, Samenvatting... 2 Minst aantal opleidingen... 2 Minst aantal studenten... 3 Instroom neemt af... 3 Laagste uitval... 3 Lager diplomarendement... 3 Daling in switch... 3 Twee nieuwe opleidingen... 4 Weinig

Nadere informatie

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf Format samenvatting aanvraag Opmerking vooraf Mocht u de voorkeur geven aan openbaarmaking van de gehele aanvraag in plaats van uitsluitend onderstaande samenvatting dan kunt u dat kenbaar maken bij het

Nadere informatie

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf Format samenvatting aanvraag Opmerking vooraf Mocht u de voorkeur geven aan openbaarmaking van de gehele aanvraag in plaats van uitsluitend onderstaande samenvatting dan kunt u dat kenbaar maken bij het

Nadere informatie

Advies Radboud Universiteit Nijmegen

Advies Radboud Universiteit Nijmegen Advies Radboud Universiteit Nijmegen De Reviewcommissie (hierna commissie) heeft kennisgenomen van het voorstel van de Radboud Universiteit Nijmegen (hierna RUN) dat het College van Bestuur met zijn brieven

Nadere informatie

Naar transparanter hoger onderwijs. Het Nederlandse Nationale Kwalificatieraamwerk

Naar transparanter hoger onderwijs. Het Nederlandse Nationale Kwalificatieraamwerk Naar transparanter hoger onderwijs Het Nederlandse Nationale Kwalificatieraamwerk Samenvatting van het Nederlandse Nationale Kwalificatieraamwerk hoger onderwijs Toegang vanuit [1] Eerste cyclus Tweede

Nadere informatie

Strategie 2013. Knowledge@work

Strategie 2013. Knowledge@work Strategie 2013 2017 Knowledge@work Missie Visie en profiel Kennisdomeinen Tourism Leisure Hotel Entertainment Strategische samenwerking Logistics Built Environment Real Estate Facilities Verbinding met

Nadere informatie

Mekelweg 4, kamer LB02.800 2628 CD Delft 015-2781430 j.vandeluitgaarden-ninaber@tudelft.nl

Mekelweg 4, kamer LB02.800 2628 CD Delft 015-2781430 j.vandeluitgaarden-ninaber@tudelft.nl Pagina 1/5 Mekelweg 4, kamer LB02.800 2628 CD Delft 015-2781430 j.vandeluitgaarden-ninaber@tudelft.nl Aan: TU Delft, College van Bestuur Van: Betreft: Prestatieafspraken TU Delft Datum: 2 januari 2011

Nadere informatie

Alle analyses die op basis van het 1 Cijfer hoger onderwijs zijn verricht zijn gebaseerd op de voltijd studenten.

Alle analyses die op basis van het 1 Cijfer hoger onderwijs zijn verricht zijn gebaseerd op de voltijd studenten. DEFINITIES EN VERANTWOORDING BESTE STUDIES 2013 1CIJFER HOGER ONDERWIJS Alle analyses die op basis van het 1 Cijfer hoger onderwijs zijn verricht zijn gebaseerd op de voltijd studenten. STUDENTENAANTAL

Nadere informatie

Fontys Kwaliteitsagenda Groei door aandacht en uitdaging

Fontys Kwaliteitsagenda Groei door aandacht en uitdaging Fontys Kwaliteitsagenda Groei door aandacht en uitdaging Met grote passie en betrokkenheid wordt bij Fontys elke dag hard gewerkt aan de kwaliteit waar wij trots op zijn. Tegelijkertijd vinden wij dat

Nadere informatie

Strategie Zuyd 2014-2018

Strategie Zuyd 2014-2018 Strategie Zuyd 2014-2018 Inleiding De strategie van Zuyd voor de periode 2014-2018 is op hoofdlijnen een voortzetting van de strategie van de afgelopen jaren, aangescherpt vanuit een aantal belangrijke

Nadere informatie

TUSSENBERICHT SELECTIE VAN VOLTIJD MASTEROPLEIDINGEN IN HET WETENSCHAPPELIJK ONDERWIJS EN STUDENTENSTROMEN

TUSSENBERICHT SELECTIE VAN VOLTIJD MASTEROPLEIDINGEN IN HET WETENSCHAPPELIJK ONDERWIJS EN STUDENTENSTROMEN TUSSENBERICHT SELECTIE VAN VOLTIJD MASTEROPLEIDINGEN IN HET WETENSCHAPPELIJK ONDERWIJS EN STUDENTENSTROMEN December 2016 In de wet Kwaliteit in Verscheidenheid is met ingang van het studiejaar 2014/2015

Nadere informatie

Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs

Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs 12 november 2012 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Handreiking voor specifieke invulling van de standaarden

Nadere informatie

De drietrapsraket internationale stages in de lucht: Academy for Leisure, NHTV Breda

De drietrapsraket internationale stages in de lucht: Academy for Leisure, NHTV Breda COSPA Dag De drietrapsraket internationale stages in de lucht: Academy for Leisure, NHTV Breda Olaf Ernst, Organisatie stages/beleidsverantwoordelijke Praktijkleren Angelique Grippeling, Internationale

Nadere informatie

Samenvatting aanvraag MCMS. Algemeen Nieuwe opleiding (aanvraag bekostiging nieuwe masteropleiding)

Samenvatting aanvraag MCMS. Algemeen Nieuwe opleiding (aanvraag bekostiging nieuwe masteropleiding) Samenvatting aanvraag MCMS Algemeen Soort aanvraag: Naam instelling Contactpersoon/contactpersonen Nieuwe opleiding (aanvraag bekostiging nieuwe masteropleiding) Stenden Hogeschool Mr. P. Bemelmans, Head

Nadere informatie

Uitval studenten. Sectorbeeld Onderwijs, Inspectie van het Onderwijs,

Uitval studenten. Sectorbeeld Onderwijs, Inspectie van het Onderwijs, Studenten sector Onderwijs vallen vaker uit... 2 Veel uitval bij 2 e graads hbo... 3 Meer uitval van pabo studenten met mbo-achtergrond... 5 Steeds meer mannen vallen uit bij pabo... 7 Studenten met niet-westerse

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG.. Hoger Onderwijs en Studiefinanciering Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375

Nadere informatie

Subsector maatschappelijke hulp en dienstverlening

Subsector maatschappelijke hulp en dienstverlening Subsector maatschappelijke hulp en dienstverlening Samenvatting... Grootste subsector... Gemiddeld meer studenten per opleiding... 3 Weinig instroom in relatief veel deeltijdopleidingen... 3 Mbo-instroom

Nadere informatie

Eindadvies Theologische Universiteit Apeldoorn 24 oktober 2016

Eindadvies Theologische Universiteit Apeldoorn 24 oktober 2016 Eindadvies Theologische Universiteit Apeldoorn 24 oktober 2016 1. Inleiding De Reviewcommissie (hierna commissie) heeft kennisgenomen van: de prestatieafspraak zoals vastgelegd in de beschikking van 3

Nadere informatie

Subsector psychologie

Subsector psychologie Samenvatting... 2 Gemiddeld qua aantallen opleidingen... 2 Groot aantal studenten... 3 Grotendeels wo-subsector... 3 Weinig mbo-instroom in hbo-bachelor... 3 Weinig uitval... 3 Minste switch... 3 Diplomarendement

Nadere informatie

Innovatief beroepsonderwijs in de regio: bindmiddel en broedplaats

Innovatief beroepsonderwijs in de regio: bindmiddel en broedplaats Innovatief beroepsonderwijs in de regio: bindmiddel en broedplaats Studiedag De toekomst van het platteland Nijmegen, 21 november 2018 Loek FM Nieuwenhuis Lectoraat beroepspedagogiek Lectoraat Beroepspedagogiek

Nadere informatie

Aanvraag beoordeling macrodoelmatigheid International Bachelor of Bioscience. Leiden, 17 januari 2017

Aanvraag beoordeling macrodoelmatigheid International Bachelor of Bioscience. Leiden, 17 januari 2017 Aanvraag beoordeling macrodoelmatigheid International Bachelor of Bioscience Leiden, 17 januari 2017 Samenvatting aanvraag Algemeen Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): Naam instelling Contactpersoon/contactpersonen

Nadere informatie

ONZE AGENDA OPLEIDEN IN ROTTERDAM VOOR DE WERELD VAN MORGEN STRATEGISCHE AGENDA

ONZE AGENDA OPLEIDEN IN ROTTERDAM VOOR DE WERELD VAN MORGEN STRATEGISCHE AGENDA ONZE AGENDA OPLEIDEN IN ROTTERDAM VOOR DE WERELD VAN MORGEN STRATEGISCHE AGENDA VOORWOORD Hoe leiden we elke student op tot de professional voor de wereld van morgen? Met de blik op 2025 daagt die vraag

Nadere informatie

Strategisch beleidsplan Herman Broerenschool

Strategisch beleidsplan Herman Broerenschool Voor elk kind dat met plezier naar zijn eigen hoogte klimt Strategisch beleidsplan Herman Broerenschool www.hermanbroeren.nl Periode 2018-2022 Roermond, 1 augustus 2018 Voorwoord Voor u ligt het strategisch

Nadere informatie

Subsector politicologie en bestuurskundige opleidingen

Subsector politicologie en bestuurskundige opleidingen Subsector politicologie en bestuurskundige Samenvatting... 2 Weinig deeltijd... 2 Wo-instroom... 3 Weinig uitval iets toegenomen... 3 Veel switch... 3 Vier in herstel... 3 Veel studenten raden opleiding

Nadere informatie

Aanpak arbeidsmarkt Zuidoost-Nederland 2016-2020. Illustratie regionaal arbeidsmarkt dashboard. Inleiding

Aanpak arbeidsmarkt Zuidoost-Nederland 2016-2020. Illustratie regionaal arbeidsmarkt dashboard. Inleiding Aanpak arbeidsmarkt Zuidoost-Nederland 2016-2020 Illustratie regionaal arbeidsmarkt dashboard. Inleiding Wil Zuidoost-Nederland als top innovatie regio in de wereld meetellen, dan zal er voldoende en goed

Nadere informatie

De waarde(n) van weten

De waarde(n) van weten De waarde(n) van weten STRATEGISCHE AGENDA HOGER ONDERWIJS 2015-2025 9 oktober 2015 De HO tour Waarom veranderen? Leven en werken in een in toenemende mate onvoorspelbare, complexe en geglobaliseerde wereld.

Nadere informatie

Basisgegevens opleidingsbeoordelingen Indicatoren en definities. 19 februari 2015

Basisgegevens opleidingsbeoordelingen Indicatoren en definities. 19 februari 2015 Basisgegevens opleidingsbeoordelingen Indicatoren en definities 19 februari 2015 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Basisgegevens hbo-bacheloropleidingen 4 2.1 Voltijd hbo-ba 4 2.2 Deeltijd en duaal hbo-ba 5 3 Basisgegevens

Nadere informatie

HAN en duurzame energie

HAN en duurzame energie Beroepsonderwijs tijdens de energie transitie HAN en duurzame energie Van buiten naar binnen. Tinus Hammink programma-manager SEECE Hogeschool van Arnhem en Nijmegen HBO en topsectoren; keuze van HAN 1.

Nadere informatie

HBO Bedrijfskunde Bachelor of Business Administration (BBA)

HBO Bedrijfskunde Bachelor of Business Administration (BBA) HBO Bedrijfskunde Bachelor of Business Administration (BBA) HBO Bedrijfskunde Academie Mercuur en AdviCo verzorgen in samenwerking met Hogeschool SDO de opleiding HBO Bachelor Bedrijfskunde. Het programma

Nadere informatie

Samenvatting aanvraag

Samenvatting aanvraag Samenvatting aanvraag Algemeen Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing Nieuwe opleiding is): Nieuw Ad programma Nieuwe hbo master Nieuwe joint degree 1 Verplaatsing bestaande opleiding Nevenvestiging

Nadere informatie

Investeren in kwaliteit Kansrijk op arbeidsmarkt. Onderzoek met impact. Hbo als emancipatiemotor. Hbo in vogelvlucht. #hbocijfers

Investeren in kwaliteit Kansrijk op arbeidsmarkt. Onderzoek met impact. Hbo als emancipatiemotor. Hbo in vogelvlucht. #hbocijfers Investeren in kwaliteit Kansrijk op arbeidsmarkt Hbo als emancipatiemotor Onderzoek met impact Hbo in vogelvlucht #hbocijfers Februari 2018 Hbo als emancipatiemotor 453.354 Ingeschreven studenten in studiejaar

Nadere informatie

Strategisch sturen in stedelijke gebiedsontwikkeling MCD. master city developer

Strategisch sturen in stedelijke gebiedsontwikkeling MCD. master city developer Strategisch sturen in stedelijke gebiedsontwikkeling MCD master city developer Ontwikkel een eigen visie Werk je in stedelijke gebiedsontwikkeling of herstructurering dan is de MCD opleiding voor jou een

Nadere informatie

Binnen twee jaar als leerkracht voor de klas. Verkorte opleiding Leraar Basisonderwijs (pabo) share your talent. move the world.

Binnen twee jaar als leerkracht voor de klas. Verkorte opleiding Leraar Basisonderwijs (pabo) share your talent. move the world. Verkorte opleiding Leraar Basisonderwijs (pabo) HBO-bachelor voltijd Startmoment: september 2019 Graad: Bachelor of Education Binnen twee jaar als leerkracht voor de klas Je hebt een hbo- of universitaire

Nadere informatie

Kerncijfers. Onderwijs. Onderzoek [ 6 ]

Kerncijfers. Onderwijs. Onderzoek [ 6 ] [ 6 ] Kerncijfers Onderwijs Studenten 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 2014/2015 Instroom propedeuse bachelor 3.857 4.153 4.541 5.222 4.937 Deelnemers excellentie 7,2% 6,3% 6,0% 7,9% 10,4% Contacturen

Nadere informatie

Achtergrondinformatie

Achtergrondinformatie BIJLAGE 3 Achtergrondinformatie Diplomarendement Daling diplomarendement voltijd hbo-bacheloropleidingen De trend die de Inspectie van het Onderwijs de afgelopen jaren signaleerde in het hbo zet door:

Nadere informatie

Bachelor of Business Administration (MER opleiding)

Bachelor of Business Administration (MER opleiding) Bachelor of Business Administration (MER opleiding) voor decentrale overheden Het Onderwijs De Bachelor of Business Administration voor decentrale overheden (Management, Economie & Recht, MER) wordt aangeboden

Nadere informatie

STUDIEKEUZEGESPREKKEN BIJ LIBERAL ARTS AND SCIENCES

STUDIEKEUZEGESPREKKEN BIJ LIBERAL ARTS AND SCIENCES STUDIEKEUZEGESPREKKEN BIJ LIBERAL ARTS AND SCIENCES Over het voorkomen van studieuitval bij een universiteitsbrede, interdisciplinaire bacheloropleiding SURF ACADEMY: MASTERCLASS STUDIEKEUZEGESPREKKEN

Nadere informatie

Afgestudeerden en uitvallers in Avans en het hoger beroepsonderwijs

Afgestudeerden en uitvallers in Avans en het hoger beroepsonderwijs Leer- en Innovatiecentrum Breda, 's-hertogenbosch, Tilburg NOTITIE ons kenmerk IR24052017 contactpersoon Daniël Rijckborst telefoon 0610359505 onderwerp Factsheet Vereniging Hogescholen e-mail d.rijckborst@avans.nl

Nadere informatie

Monitor beleidsmaatregelen 2014. Anja van den Broek

Monitor beleidsmaatregelen 2014. Anja van den Broek Monitor beleidsmaatregelen 2014 Anja van den Broek Maatregelen, vraagstelling en data Beleidsmaatregelen Collegegeldsystematiek tweede studies uit de Wet Versterking besturing inclusief uitzonderingen

Nadere informatie

De motor van de lerende organisatie

De motor van de lerende organisatie De motor van de lerende organisatie Focus op de arbeidsmarkt Naast het erkennen van leerbedrijven is Calibris verantwoordelijk voor ontwikkeling en onderhoud van kwalificaties in de sectoren zorg, welzijn

Nadere informatie

Economie en Bedrijfseconomie. Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde

Economie en Bedrijfseconomie. Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde Economie en Bedrijfseconomie Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde ( FEWEB) Opbouw van studie door prof. dr. Henri de Groot (programmadirecteur)

Nadere informatie

UNIVERSITY OF INFINITE AMBITIONS. MASTER OF SCIENCE SCIENCE EDUCATION AND COMMUNICATION

UNIVERSITY OF INFINITE AMBITIONS. MASTER OF SCIENCE SCIENCE EDUCATION AND COMMUNICATION UNIVERSITY OF INFINITE AMBITIONS. MASTER OF SCIENCE SCIENCE EDUCATION AND COMMUNICATION LERARENOPLEIDING NATUURKUNDE, WISKUNDE, SCHEIKUNDE, INFORMATICA EN ONTWERPEN Heb jij een technische bachelor gevolgd

Nadere informatie

Onderwijs; verplichte indicatoren

Onderwijs; verplichte indicatoren RC schets: overzicht van gebruikte indicatoren en bronnen Onderwijs; verplichte indicatoren Kwaliteit /excellentie: Studentenoordeel over de opleiding in het algemeen Studentenoordeel over de opleiding

Nadere informatie

Feiten en cijfers. Afgestudeerden en uitvallers in het hoger beroepsonderwijs. mei 2010

Feiten en cijfers. Afgestudeerden en uitvallers in het hoger beroepsonderwijs. mei 2010 Feiten en cijfers Afgestudeerden en uitvallers in het hoger beroepsonderwijs mei 2010 1 Feiten en cijfers Afgestudeerden en uitvallers in het hoger beroepsonderwijs Inleiding Deze factsheet geeft informatie

Nadere informatie

FORMULIER STRATEGISCHE THEMA S OPLEIDING [NAAM]: INSTITUUT: (G)OC: INSTITUUTSDIRECTEUR: DATUM:

FORMULIER STRATEGISCHE THEMA S OPLEIDING [NAAM]: INSTITUUT: (G)OC: INSTITUUTSDIRECTEUR: DATUM: FORMULIER STRATEGISCHE THEMA S OPLEIDING [NAAM]: INSTITUUT: (G)OC: INSTITUUTSDIRECTEUR: DATUM: De (G)OC heeft als formele wettelijke vastgelegde taak het adviseren over de OER en het jaarlijks beoordelen

Nadere informatie

Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs

Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs 2 december 2008 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Beoordelingskader 4 pagina 2 1 Inleiding Dit beoordelingskader bevat een aantal facetten

Nadere informatie

Wet Kwaliteit in verscheidenheid

Wet Kwaliteit in verscheidenheid Wet Kwaliteit in verscheidenheid Betekenis voor de doorstroom vo-hbo en mbo-hbo Presentatie VvSL-congres 7 november 2013 Pierre Poell voorzitter LICA Onderwerpen Achtergrond Wet Kwaliteit in verscheidenheid

Nadere informatie

Samenvatting aanvraag

Samenvatting aanvraag Samenvatting aanvraag Algemeen Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): Naam instelling Contactpersoon/contactpersonen Contactgegevens Nieuwe opleiding Nieuw Ad programma Nieuwe hbo master Nieuwe

Nadere informatie

Feiten en cijfers. Afgestudeerden en uitvallers in het hoger beroepsonderwijs. juni 2011

Feiten en cijfers. Afgestudeerden en uitvallers in het hoger beroepsonderwijs. juni 2011 Feiten en cijfers Afgestudeerden en uitvallers in het hoger beroepsonderwijs juni 2011 2 Feiten en cijfers Afgestudeerden en uitvallers in het hoger beroepsonderwijs Meer dan zeven op de tien studenten

Nadere informatie

TOELICHTING INDICATOREN STUDIE IN CIJFERS HBO d.d. mei 2017

TOELICHTING INDICATOREN STUDIE IN CIJFERS HBO d.d. mei 2017 TOELICHTING INDICATOREN STUDIE IN CIJFERS HBO d.d. mei 2017 Studie in Cijfers (vaak ook studiebijsluiter genoemd) geeft een beeld van hoe een opleiding aan een hogeschool het doet in vergelijking met dezelfde

Nadere informatie

Partnerschap. en scholen werken op basis van een gezamenlijke verantwoordelijkheid samen met studenten aan hun ontwikkeling tot professional.

Partnerschap. en scholen werken op basis van een gezamenlijke verantwoordelijkheid samen met studenten aan hun ontwikkeling tot professional. Sinds een tiental jaren hebben we opleidingsvormen ontwikkeld die recht doen aan zowel vakbekwaamheid als praktijkkennis van aanstaande leraren. In toenemende mate doen we dat op basis van opleiden in

Nadere informatie

Protocol PDG en educatieve minor

Protocol PDG en educatieve minor Protocol PDG en educatieve minor 28 april 2014 Inhoud Protocol voor beoordelingen door de NVAO van de kwaliteit van de afstudeerrichtingen algemeen vormend onderwijs en beroepsgericht onderwijs, het traject

Nadere informatie

1. Studenttevredenheid TOELICHTING

1. Studenttevredenheid TOELICHTING 1. Studenttevredenheid TOELICHTING Dit criteria geeft een beeld van het oordeel dat studenten over hun studie geven. Het is een eenvoudige maar robuuste indicatie van hoe de studenten de kwaliteit van

Nadere informatie

OPLEIDINGSMANAGER MARKETING, SALES & TRADE

OPLEIDINGSMANAGER MARKETING, SALES & TRADE FUNCTIEPROFIEL OPLEIDINGSMANAGER MARKETING, SALES & TRADE HOGESCHOOL VAN AMSTERDAM FACULTEIT BUSINESS EN ECONOMIE Inhoudsopgave 1.Hogeschool van Amsterdam 3 De organisatie 3 De missie 3 Faculteit Business

Nadere informatie

Handleiding Honours Programma Wiskunde

Handleiding Honours Programma Wiskunde Handleiding Honours Programma Wiskunde Deze handleiding beschrijft inhoud en organisatie van het honours programma (HP) van de bacheloropleiding Wiskunde en Wiskunde en Toepassingen aan de Universiteit

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Kennis IPC 5200 Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl

Nadere informatie

Resultaten WO-monitor 2013

Resultaten WO-monitor 2013 Resultaten WO-monitor 2013 Samenvatting: De WO-Monitor is een vragenlijst die wordt afgenomen onder recent afgestudeerden (1-1,5 jaar na afstuderen) van de universiteiten in Nederland. De WO-monitor wordt

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 31 288 Hoger Onderwijs-, Onderzoek- en Wetenschapsbeleid Nr. 322 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Aan de Voorzitter van

Nadere informatie

Feiten en cijfers. Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs

Feiten en cijfers. Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs Feiten en cijfers Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs 2010 1 Feiten en cijfers Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs 2010 Ten opzichte van 2009 is de instroom stabiel: -0,3 procent

Nadere informatie

Begroting 2014 Meta-data Monitor streefdoelen onderwijs

Begroting 2014 Meta-data Monitor streefdoelen onderwijs Begroting 2014 Meta-data Monitor streefdoelen onderwijs Overzicht per indicator: 1. De prestaties van leerlingen en studenten gaan omhoog Gemiddelde score Cito-eindtoets omhoog Gemiddeld eindcijfer (Centraal

Nadere informatie

Master Healthy Ageing Professional (MHAP)

Master Healthy Ageing Professional (MHAP) 1. Basisgegevens Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): Naam instelling(en) Contactpersoon/contactpersonen Contactgegevens Nieuwe Nieuw Ad programma X Nieuwe hbo master Nieuwe joint degree 1

Nadere informatie

Aandacht voor jouw ambitie!

Aandacht voor jouw ambitie! Aandacht voor jouw ambitie! ROC Rivor is hét opleidingscentrum van regio Rivierenland. Wij bieden een breed scala aan opleidingen, cursussen en trainingen voor jongeren en volwassenen. Toch zijn we een

Nadere informatie

Factsheet Toelatingstoets PABO

Factsheet Toelatingstoets PABO Pabo-opleidingen zitten in de lift De pabo s hebben de afgelopen jaren veel stappen gezet om de kwaliteit verder te versterken, onder meer door de invoering van de toelatingstoetsen. Deze maatregelen betalen

Nadere informatie

Macrodoelmatigheidsdossier BSc Business Analytics AANVRAAGFORMULIER NIEUWE OPLEIDING. 1. Basisgegevens. Tongersestraat LM Maastricht

Macrodoelmatigheidsdossier BSc Business Analytics AANVRAAGFORMULIER NIEUWE OPLEIDING. 1. Basisgegevens. Tongersestraat LM Maastricht AANVRAAGFORMULIER NIEUWE OPLEIDING 1. Basisgegevens Naam instelling(en) Contactgegevens Universiteit Maastricht School of Business and Economics Tongersestraat 53 6211 LM Maastricht 1 Naam Internationale

Nadere informatie

Beoordelingskader Kader voor de beperkte toets nieuw Associate-degree (Ad-)programma van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 9832).

Beoordelingskader Kader voor de beperkte toets nieuw Associate-degree (Ad-)programma van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 9832). nvao w nederlands -vlaa m se accreditatieorganisatie sluit Besluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw Associate-degreeprogramma Juridisch medewerker van de Hogeschool van

Nadere informatie

Aanvraagformulier nieuwe opleiding. Basisgegevens. Contactpersoon/contactpersonen Postbus GG Amsterdam

Aanvraagformulier nieuwe opleiding. Basisgegevens. Contactpersoon/contactpersonen Postbus GG Amsterdam Aanvraagformulier nieuwe opleiding Basisgegevens Naam instelling(en) Contactpersoon/contactpersonen Universiteit van Amsterdam Postbus 19268 1000 GG Amsterdam Contactgegevens Naam opleiding Internationale

Nadere informatie

Havo, hier hbo: loud and clear, over.

Havo, hier hbo: loud and clear, over. Havo, hier hbo: loud and clear, over. Bert Schroën Voorzitter netwerk HTNO 28 september 2016 Overzicht presentatie Op naar toekomstbestendig bètatechniekonderwijs ontwikkelingen binnen hbo bètatechniek

Nadere informatie

TOELICHTING INDICATOREN STUDIE IN CIJFERS WO d.d. mei 2017

TOELICHTING INDICATOREN STUDIE IN CIJFERS WO d.d. mei 2017 TOELICHTING INDICATOREN STUDIE IN CIJFERS WO d.d. mei 2017 Studie in Cijfers (vaak ook studiebijsluiter genoemd) geeft een beeld van hoe een opleiding aan een universiteit het doet in vergelijking met

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling Hoofdstuk 3 Opleidingsdeel LVO

Onderwijs- en examenregeling Hoofdstuk 3 Opleidingsdeel LVO Onderwijs- en examenregeling Hoofdstuk 3 Opleidingsdeel LVO 2018-2019 Opleidingsdeel voor de bachelor lerarenopleidingen voortgezet onderwijs van Driestar hogeschool (onderdeel van Driestar educatief)

Nadere informatie

De hbo er aan het werk

De hbo er aan het werk De hbo er aan het werk Hogescholen leiden op voor de arbeidsmarkt. Dat doen zij met succes. Het overgrote deel van de studenten vindt binnen 3 maanden een baan op minimaal hbo-niveau. Beroepen en functies

Nadere informatie

Factsheet. HBO-Monitor De arbeidsmarktpositie van hbo-afgestudeerden

Factsheet. HBO-Monitor De arbeidsmarktpositie van hbo-afgestudeerden HBO-Monitor 2018 De arbeidsmarktpositie van hbo-afgestudeerden Managementsamenvatting In deze factsheet staat de arbeidsmarktpositie van de hbo-afgestudeerden uit studiejaar 2016-2017 centraal. Eind 2018,

Nadere informatie

workshop Kwaliteitsafspraken 2.0 perspectief vanuit de hogeschool

workshop Kwaliteitsafspraken 2.0 perspectief vanuit de hogeschool Platform HBO workshop Kwaliteitsafspraken 2.0 perspectief vanuit de hogeschool Utrecht, 8 juni 2017 Voorgeschiedenis Kwaliteit als Opdracht (HBO-raad, 2009) Differentiëren in drievoud (commissie-veerman,

Nadere informatie

Profielschets. Academiedirecteur Academie voor Economie & Management

Profielschets. Academiedirecteur Academie voor Economie & Management Profielschets Academiedirecteur Academie voor Economie & Management pag. 2 van 7 Inhoudsopgave Profielschets Academiedirecteur - Academie voor Economie & Management 1. HZ University of Applied Sciences

Nadere informatie

Piter Jelles Strategisch Perspectief

Piter Jelles Strategisch Perspectief Piter Jelles Strategisch Perspectief Strategisch Perspectief Inhoudsopgave Vooraf 05 Piter Jelles Onze missie 07 Onze ambities 07 Kernthema s Verbinden 09 Verbeteren 15 Vernieuwen 19 Ten slotte 23 02 03

Nadere informatie

Understanding Society

Understanding Society Understanding Society Understanding Society Onze onderwijsprogramma s voor excellente en ambitieuze studenten Joop Vianen Conferentie Studiesucces in het hoger onderwijs 3 maart 2010 Onze onderwijsprogramma

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2007 2008 31 200 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2008 Nr. 183 BRIEF

Nadere informatie

Veranderen van opleiding

Veranderen van opleiding Totale switch na stijging weer op 20 procent... 3 Switchers pabo oorzaak stijging in 2012 en 2013... 4 Meer switch van mbo ers in sector Onderwijs in 2013... 5 Bij tweedegraads lerarenopleidingen meer

Nadere informatie

DE NIEUWE BACHELOR OPLEIDING

DE NIEUWE BACHELOR OPLEIDING DE NIEUWE BACHELOR OPLEIDING STUDIESUCCES: DE VRIJBLIJVENDHEID VOORBIJ Diagnose Doelstellingen Maatregelen Waar staan we? Effectmeting 2 DIAGNOSE - KERNPROBLEEM Lage studierendementen in de bachelor opleidingen

Nadere informatie

Topsectoren. Hoe & Waarom

Topsectoren. Hoe & Waarom Topsectoren Hoe & Waarom 1 Index Waarom de topsectorenaanpak? 3 Wat is het internationale belang? 4 Hoe werken de topsectoren samen? 5 Wat is de rol voor het MKB in de topsectoren? 6 Wat is de rol van

Nadere informatie

Pre-masterprogramma. Negen masterspecialisaties

Pre-masterprogramma. Negen masterspecialisaties Pre-masterprogramma Maakt u plannen voor een masteropleiding Psychologie? Heeft u een afgeronde vierjarige hbo-opleiding of een driejarige bachelor wo-opleiding? Dan kan, voor sommigen van u, het eenjarige

Nadere informatie

Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Positionering van de opleidingen De vergelijking met Vlaanderen

Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Positionering van de opleidingen De vergelijking met Vlaanderen Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Het is aan het beoordelingspanel om te bepalen of deze toelichting relevant is bij de beoordeling van de onderhavige opleiding. Positionering

Nadere informatie

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf Format samenvatting aanvraag Opmerking vooraf Mocht u de voorkeur geven aan openbaarmaking van de gehele aanvraag in plaats van uitsluitend onderstaande samenvatting dan kunt u dat kenbaar maken bij het

Nadere informatie

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) Ruitenberglaan 27, 6826 CC Arnhem. n.v.t. n.v.t. n.v.t. bachelor

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) Ruitenberglaan 27, 6826 CC Arnhem. n.v.t. n.v.t. n.v.t. bachelor Naam instelling Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) Contactgegevens Ruitenberglaan 27, 6826 CC Arnhem Naam opleiding Internationale naam opleiding Taal In geval dat de opleiding in een andere taal

Nadere informatie