Inhoudsopgave Onderzoek: inzicht biedt basis Campagnes: het grote publiek bereikt Projecten: de kracht van een actief netwerk Digivaardig Digiveilig

Transcriptie

1 Samen werken aan een digivaardig en digiveilig Nederland Nederlandse Verenigingvan Banken

2 Inhoudsopgave Onderzoek: inzicht biedt basis CTRL Alt Delete: en daar gaat 19 miljard p.1 Verst(r)ikt in het net: Ik kon wel janken p.2 Vrouwen & ICT: meer vrouwen aub! p.2 Hey, what s app?: geen leven zonder mobiel p.2 Trendrapport: Nederlanders altijd en overal online p.3 Creativiteit op internet p.3 Einstein bestaat niet: jongeren niet zo digivaardig p.3 Digibyte, digibabe, digibeet: welwillende afwachters en ploeterende volhouders p.4 Krabbels & Respect plz?: ouders kijken mee. In het begin dan... p.4 Social networking: tieners moeten nog veel leren p.4 Dreigingsbeeld internet: code onbekend p.5 Gaming: ouders onzeker p.5 Veiligheidscan MKB: uitkomst onvoldoende p.5 Campagnes: het grote publiek bereikt Je wachtwoord, maak het niet te makkelijk! p.6 Slimmer ondernemen in 1 minuut p.6 Je bent nooit te oud om te leren! p.7 Iedereen kan internetten p.7 Wissel je wachtwoord! p.8 Eerst denken dan posten p.8 Zeven miljoen hits voor Stanislav p.9 Je wachtwoord is alleen van jou p.9 Projecten: de kracht van een actief netwerk Digivaardig Mediacompetities: achter toekomstprofielen voor de creatieve sector p.10 Digital Champion: streven naar meer digitale vaardigheden p.10 e-cf: duidelijkheid rond ICT-competenties p.11 MKB- aanpak: slimmer ondernemen op internet p.11 Aardigdigivaardig.nl: hoe vaardig ben jij? p.11 MIA: avatar straks overal online? p.12 Werkboek: Ondernemen met sociale netwerken voor het MKB p.12 Open Inloop voor Ondernemers: laagdrempelig internetadvies p.12 Klik & Tik. Het Internet op. Nu voor iedereen! p.13 Herkenningswaaiers en elearningmodule: opsporing verzocht (en vergemakkelijkt) p.13 e-loket op 1: meer halen uit het digitale overheidsloket p.14 Maatschappelijke Digistage: leer een ander internettten! p.14 Ontdek Internet: niemand is te oud voor internet p.15 Boek Contact! Kinderen en nieuwe media p.15 I-coach: ROC-leerling wordt MKB-adviseur p.15 Ook Willie is nu Webwijs p.16 Internetbootcamp.nl: niet voor watjes p.16 Digiveilig Meldknop.nl: nu één digitaal loket voor jongeren met online problemen p.17 Beschermjebedrijf.nl: beveiligingstips voor het MKB p.17 Newkidsontheweb.nl: kijkje in de digitale keuken van tieners p.18 Suske en Wiske en de sinistere site p.18 Boekje Sociale media: oh, doe je dat zo! p.19 Boekje Spelend Leren: lesmateriaal voor de allerkleinsten p.19 Safer Internet Centre Nederland p.20 Digiraad: tv-reportages en advies over veilig internetten p.20 Platform Internetveiligheid: alle stakeholders betrokken p.21 Brochures: alles wat je wilt weten over jouw kind of puber op internet p.21 Gezinspakket e-safety: helpt ouders hun verantwoordelijkheid te nemen p.22 Cyberouders.nl: verkeersouders nu ook op de digitale snelweg p.22 Watchyourspace.nl: eerste hulp bij privacybescherming p.22 Weetwatzegamen.nl: over gamen en jongeren p.23 Workhacks.nl: simpele digitale tools en tips voor efficiënter werken p.23 Het Schoolblik: tips en informatie voor op school p.23 Digibarometer: jouw onderneming is zooó 1980 p.24 Gebouw 13: op zoek naar de verloren code van een miljardair p.24 Informeren en netwerken En de gaat naar... p.25 Kinderen, seks en internet p.25 Safer Internet Day p.26 De impact van ICT op onze samenleving p.27 Werkbezoeken Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins van Oranje p.27 WCIT: van over de gehele wereld p.27 Social Networking Event p.28 Netwerkbijeenkomsten: elkaar ontmoeten en kennisdelen p.28 Europese best practices uitgewisseld p.28

3 Onderzoek: inzicht biedt basis Overzicht van recente en toekomstige onderzoeken CTRL Alt Delete: en daar gaat 19 miljard Onderzoek naar het productiviteitsverlies door gebrek aan digitale vaardigheden (2012) De Nederlandse werknemer verliest dagelijks 8 procent van zijn werktijd aan slecht functionerende ICT en gebrekkige digitale vaardigheden. Dit komt neer op een totaal productiviteitsverlies van 19 miljard euro per jaar. Onderzoekers dr. ing. Alexander van Deursen en prof. dr. Jan van Dijk Universiteit Twente noemen de uitkomsten van CTRL Alt Delete schokkend: Niet alleen door de omvang van de problematiek, maar ook omdat leidinggevenden en werknemers zich nauwelijks bewust zijn van de problemen. De meeste medewerkers overschatten hun digitale vaardigheden. Organisaties investeren weinig in de ontwikkeling ervan. Informele hulp van collega s blijkt de belangrijkste bron te zijn bij het oplossen van ICT-problemen. Op basis van hun bevindingen doen de onderzoekers verschillende aanbevelingen om de situatie te verbeteren. Te denken valt onder meer aan het aan verbreden van de rol van de helpdesk. Die kan naast ondersteuning bij technische problemen, ook hulp bieden bij de ontwikkeling van vaardigheden. Organisaties zouden in de werving kunnen selecteren op digitale vaardigheden. En de nu vaak informele hulp van collega s kan worden geïnstitutionaliseerd en verbeterd. Ook doen werkgevers er goed aan meer te investeren in ICT-trainingen. De opbrengst daarvan blijkt stelselmatig te worden onderschat. Het onderzoek is uitgevoerd door de Universiteit van Twente in opdracht van Digivaardig & Digiveilig, ECDL en CA-ICT en is te vinden in de bibliotheek van Alexander RInnooy Kan, lid van de Raad van Advies van ECP, neemt het rapport in ontvangst. 1

4 Verst(r)ikt in het net: Ik kon wel janken Onderzoek naar de hulpbehoefte bij problemen van jongeren op internet (2012) Een kwart van alle jongeren blijkt wel eens het slachtoffer te zijn geweest van online pesten, vooral meisjes overkomt dit relatief vaak. Dit online pesten blijkt een enorme impact te hebben. Van de getroffen kinderen gaf 40 procent aan heel verdrietig of zelf depressief te zijn geworden. 30 procent zette een vinkje bij ik kon wel janken. Pesten blijkt bovendien niet het enige probleem waar jonge internetgebruikers tegenaan lopen. 19 procent van de jongeren is op het internet ooit opgelicht, terwijl 14 procent van de ondervraagden aangeeft weleens gehackt te zijn. 5 Procent van de jongeren heeft ooit meegemaakt dat privéfoto s door anderen op het net zijn gezet. 3 procent van de jongeren geeft aan een afspraak te hebben gemaakt met iemand die niet degene bleek te zijn als wie hij zich voordeed. Uit het onderzoek Verst(r)ikt in het net bleek tevens dat er onder jonge internetgebruikers en hun ouders behoefte bestaat aan goede informatie over wat te doen als deze zaken zich voordoen. Ook hulpverleners (jeugdzorg, maatschappelijk werk, GGD), politiemensen en docenten geven aan dat alle extra informatie over jongeren en problemen op internet welkom is. De kennis over jongeren en internetproblemen lopen binnen deze organisaties uiteen. Mede op basis van deze onderzoeksresultaten is Meldknop.nl ontwikkeld (zie hoofdstuk Projecten). Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van Digivaardig & Digiveilig en is te vinden in de bibliotheek van Vrouwen & ICT: meer vrouwen aub! Onderzoek moet de rol aantonen van vrouwen bij ICT-innovatie (2012/2013) In Nederland werken in de ICT relatief weinig vrouwen, niet alleen in vergelijking met andere sectoren, maar vooral ook met andere landen. Het platform Vrouwen en ICT heeft zich ten doel gesteld hierin verandering te brengen. Digivaardig & Digiveilig ondersteunt dit platform bij het uitvoeren van een onderzoek naar de achterliggende oorzaken. Het onderzoek richt zich op de vraag welke maatregelen er kunnen worden genomen om meer vrouwen in te laten stromen in de sector en hoe hun carrièreontwikkeling kan worden versneld. Daarnaast brengt het onderzoek in kaart welke toevoegde waarde deze instroom biedt voor de sector. Zo is uit eerder onderzoek reeds bekend dat vrouwelijke inbreng in het ICT-ontwerpproces leidt tot betere resultaten. Het onderzoek komt in het eerste kwartaal van 2013 beschikbaar en wordt uigevoerd door de Universiteit van Amsterdam met financiële ondersteuning van Digivaardig & Digiveilig. 2 Hey, what s app?: geen leven zonder mobiel Onderzoek naar mobiele telefoongebruik van jongeren (2012) Niet alleen hebben bijna alle kinderen tussen 8 en 18 jaar vandaag de dag een telefoon, steeds meer jongeren beschikken over een smartphone met mobiel internet. Dit laatste geldt bijvoorbeeld voor 80 procent van de 17-jarigen. Zij gebruiken deze geavanceerdere toestellen vooral voor gratis berichtenservices als Ping en Whatsapp, bellen is onder jongeren veel minder populair. Het blijkt bovendien dat kinderen veel waarde hechten aan hun telefoon. Ruim de helft van de jongeren zegt niet zonder zijn of haar mobiel te kunnen. Illustratief is dat 75 procent van de jongeren het eens is met de stelling dat mijn generatie verslaafd is aan de mobiele telefoon. Volgens Remco Pijpers, directeur van Mijn Kind Online, is het verstandig als ouders bewust omgaan met deze ontwikkelingen: Door het mobiele internet is het voor ouders lastiger geworden toezicht te houden op wat hun kinderen zien en doen op hun telefoon. Terwijl het wel heel belangrijk is kinderen te leren bewust en veilig met hun mobiel om te gaan. Hey, what s app? is een vervolg op Altijd binnen bereik, het onderzoek naar dezelfde materie uit Het onderzoek uit 2010 leverde Kamervragen op en een aangescherpte gedragscode voor SMS-diensten. Het onderzoek is uitgevoerd door stichting Mijn Kind Online met financiële ondersteuning van Digivaardig & Digiveilig en te vinden in de bibliotheek van

5 Trendrapport: Nederlanders altijd en overal online Trendrapport Internetgebruik (2009 t/m 2012) Internet is steeds meer een integraal onderdeel van het dagelijks leven van de Nederlander. Deze in voorgaande trendrapporten gesignaleerde ontwikkeling wordt ook door het Trendrapport van 2012 (uitgekomen in november 2012) bevestigd. Van de huishoudens heeft 94% toegang tot internet - de hoogste score in Europa - en van alle Nederlanders beschikt 96% over fysieke toegang. 87% gebruikt internet zelfs dagelijks. We internetten daarbij ook steeds meer onderweg : in een jaar tijd is de toegang tot mobiel internet via smartphones gestegen van 31 naar 42% en via tablets van 10 naar 27%. De toegenomen beschikbaarheid van internet vertaalt zich in toegenomen gebruik. Op een werkdag (inclusief vrije tijd) maakt de Nederlander gemiddeld 4 uur en 48 minuten gebruik van internet. Deze toegenomen gebruiksduur gaat hand in hand met de toegenomen populariteit van veel toepassingen, zoals online bankieren en online shoppen. We hebben steeds meer profijt van het gebruik van internet, vooral jongeren en hoogopgeleiden. Deze voordelen zijn het grootst bij economische participatie, maar daarnaast biedt internet ook individueel en maatschappelijk nut. Zo heeft 28% van de Nederlanders internet gebruikt om te bepalen op welke politieke partij te stemmen en heeft 38% ooit online een petitie ondertekend. Internet maakt ook socialer: 58% van de Nederlanders geeft aan via internet meer contact te hebben met familie en vrienden. Ook de effecten van het internetgebruik op werk zijn positief. Meer dan de helft van de respondenten geeft aan door internet effectiever en efficiënter te werken. Het Trendrapport Internetgebruik 2012 is gepresenteerd tijdens het jaarcongres ECP in november Het Trendrapport wordt jaarlijks opgesteld door de Universiteit van Twente in opdracht van Digivaardig & Digiveilig. Creativiteit op internet Onderzoek naar de online creativiteit van tieners (2012) Het uploaden van creatieve producten naar een online platform is een vorm van zelfexpressie en levert een bijdragen aan het vaardig omgaan met internet. De Erasmus Universiteit doet onderzoek naar de creativiteit van Nederlandse tieners (12-18 jaar) in virtuele werelden, games, sociale netwerksites en communities als Youtube. Eerste resultaten laten zien dat contact en zelfontplooiing de voornaamste redenen zijn voor tieners om hiermee bezig te zijn. Ook het vinden van de juiste informatie in het grote online aanbod zien tieners als een creatieve uitdaging. De resultaten laten verder zien hoe tieners aankijken tegen commercie en de bedreigingen die zich eventueel online aandienen. Ze hebben geen bezwaar tegen commercie op internet, maar zijn weinig geneigd om voor diensten te betalen. Tieners lijken de benodigde digitale vaardigheden vooral zelf te hebben ontwikkeld zonder betrokkenheid van ouders of docenten. Het onderzoek wordt mede mogelijk gemaakt met financiële ondersteuning van onder andere Digivaardig & Digiveilig en Mediawijzer.net. Einstein bestaat niet: jongeren niet zo digivaardig Onderzoek naar internetgebruik en -vaardigheden van jongeren (2010) Anders dan vaak wordt aangenomen zijn jongeren dan vaak liefkozend de generatie Einstein genoemd niet bovengemiddeld vaardig met computers en internet. Bij opdrachten als het selecteren van een goedkoop mobiel abonnement of het zoeken van informatie over een vervolgopleiding scoren zij bijzonder slecht. Dit komt ondermeer doordat jongeren ongeduldig zijn en slecht lezen. klantvriendelijkheid richting jongeren te vergroten. Het rapport is in oktober 2010 door de Digiraad het klankbord van jonge internetgebruikers overhandigd aan toenmalig minister van Economische Zaken, Maria van der Hoeven. De tekortschietende internetvaardigheden van jongeren heeft media-aandacht getrokken: onder andere NOS Radio 1 journaal, 3FM en veel online media, hebben de resultaten van het onderzoek opgepakt. Tegelijkertijd brachten de onderzoekers de mogelijkheden in kaart om sites die (ook) op jongeren zijn gericht, gebruikersvriendelijker te maken. Bedrijven en overheden kunnen deze 65 tips gebruiken om hun Het onderzoek is uitgevoerd door stichting Mijn Kind Online en Metrixlab en is te vinden in de bibliotheek van 3

6 Digibyte, digibabe, digibeet: welwillende afwachters en ploeterende volhouders Onderzoek naar de motieven voor het niet-gebruiken van computers en internet (2010) Digibyte, digibabe, digibeet Waar de meeste digibeten positief staan tegenover het leren Wie omgaan zijn de met digibeten? computers en internet, blijken hun redenen om Waarom dit nu niet zijn ze te digibeet? doen persoonlijk en divers te zijn. De welwillende Wat afwachter willen zij wel bijvoorbeeld en niet? wil best op internet, maar neemt hier zelf geen initiatief toe. De ploeterende volhouder heeft zich er juist in vastgebeten, ondanks dat hij de noodzakelijke vaardigheden maar niet onder de knie krijgt. De selectieve kleinverbruiker daarentegen benut slechts een klein deel van de mogelijkheden van internet en heeft zichzelf alleen de hiervoor noodzakelijke vaardigheden aangeleerd. Het zijn drie voorbeelden uit de typologie van niet-gebruikers van computers en internet die in opdracht van het programma Digivaardig & Digiveilig is opgesteld. De onderzoekers ontdekten dat de meeste digibeten welwillend staan tegenover het leren gebruiken van internet, maar dat zaken als gebrek aan kennis en ervaring, tijd en energie en negatieve gevoelens zoals faalangst, schaamte en aversie hen hiervan weerhouden. Het onderzoek is te vinden in de bibliotheek van Krabbels & Respect plz?: ouders kijken mee. In het begin dan... Onderzoek naar Hyvesgebruik onder jongeren van 8 tot 18 jaar (2009) Marion Nederlandse Duimel ouders blijken actieve internetopvoeders Masja te zijn. Notenboom In de periode dat hun kroost op Hyves gaat (van 8 Digivaardig tot 14 & jaar Digibewust neemt Maart het 2010 Hyvesgebruik toe van 33 tot 80 procent) coachen zij hun kinderen actief. Bijna alle kinderen onder de tien delen hun wachtwoord met hun ouders. In deze leeftijdscategorie is de persoonlijke pagina bovendien in vrijwel alle gevallen voor onbekenden afgeschermd. Deze kinderen praten ook wekelijks met hun ouders over hun Hyveservaringen. Gedurende de puberteit gaan jongeren ook wat Hyvesgebruik betreft echter steeds meer op eigen benen staan. Slechts 10 procent van deze jongeren praat nog wekelijks met zijn ouders over wat er op Hyves is gebeurd. Maar juist in de puberteit neemt de intensiteit en 1 frequentie van het gebruik van sociale netwerken sterk toe. En dat brengt risico s met zich mee. 1 op de 5 pubers heeft weleens ruzie gehad op Hyves en 1 op de 8 heeft ooit een vervelende krabbel gekregen. Vooral 13- tot 15-jarigen hebben het daar emotioneel zwaar mee. Met ouders over dit soort gevaren en voorvallen praten, kan problemen voorkomen en helpt bij het verwerken van nare ervaringen. Media (onder andere NOS Headlines, Radio 1, Algemeen Dagblad en Trouw) hebben de resultaten van het onderzoek opgepakt. Samen met het onderzoek is ook de gratis brochure voor ouders over kinderen en hyves gelanceerd. Het boekje heeft gretig aftrek gevonden. Het onderzoek is uitgevoerd door stichting Mijn Kind Online en is te vinden in de bibliotheek van Social networking: tieners moeten nog veel leren Kleinschalig onderzoek naar de privacybeleving van jongeren op social networking sites (2007) 4 De meeste tieners zijn zich bewust van het belang van privacy op internet en schermen hun gegevens op social networking sites af. 62% van de jongeren geeft aan dat ze gemakkelijk te identificeren zijn als iemand naar ze zoekt op internet. 92% van de jongeren zet hun voornaam online, 62% ook hun achternaam en ruim 40% ook hun adres en woonplaats. Bovendien zet 60% persoonlijke foto s online. Veel van de jongeren geven aan dat ze het niet erg vinden dat iedereen hun persoonlijke gegevens kan zien. 1 op de 5 tieners heeft nog nooit nagedacht over het afschermen van gegevens. Deze onderzoeksresultaten van Stichting Mijn Kind Online en Digibewust zijn gepresenteerd tijdens het Social Networking Event waar grote profiel sites als Hyves.nl, HabboHotel en Sugababes.nl discussierden over jongeren en hun privacy op sociale netwerken (zie onder Informeren en Netwerken).

7 Dreigingsbeeld internet: code onbekend Perceptieonderzoek Veilig Internet: onderzoek naar het (handelings)bewustzijn van internetgebruikers (2009) Het is op basis van beschikbare gegevens niet mogelijk om vast te stellen hoeveel risico internetgebruikers daadwerkelijk lopen. Ook de vraag in welke mate zij zich hiervan bewust zijn, valt daardoor niet te beantwoorden. maar is het onbekend hoe vaak deze ongemakken daadwerkelijk leiden tot problemen als het crashen van een pc of het stelen van bankgegevens. Het vertrouwen in digitale diensten door gebruikers is dus vaak op andere zaken gebaseerd dan op feitelijke kennis van de veiligheid. Verschillende organisaties houden gegevens bij over internetgevaren. Niet alle gegevens zijn echter openbaar, veel zaken zijn niet koppelbaar en niet alle data is voor de risicovraagstelling even relevant. Zo zijn er wel gegevens beschikbaar over de hoeveelheid spam en virussen, Het onderzoek is uitgevoerd door TNO Informatie- en Communicatietechnologie en is te vinden in de bibliotheek van Gaming: ouders onzeker Steekproef onder ouders en kinderen naar gaming in het gezin (2008) Kinderen vinden dat hun ouders best veel weten over gaming. Aan de andere kant geven ouders aan behoefte te hebben aan informatie over gaming, met name aan tips om hun kinderen te begeleiden en aan duidelijke gamebeschrijvingen. Dat blijkt uit een steekproef uitgevoerd door Bureau Veldkamp in opdracht van Digibewust onder bijna 200 gezinnen. Uit deze steekproef bleek verder dat 30% van de kinderen meer dan vijf uur per week games speelt en dat hun ouders hiervan op de hoogte zijn. 17% van de ouders vindt de games die hun kinderen spelen gewelddadig. Ruim 80% van de ouders weten dat er een leeftijdsaanduiding voor games bestaat (PEGI voor games). Een op de vijf kijkt hier ook daadwerkelijk naar. Het onderzoek vormde input voor de discussie die gevoerd is tijdens het Nationaal Gaming Debat (zie Informeren en Netwerken) en vormde tevens aanleiding voor de inrichting van de website (zie onder Projecten). Veiligheidscan MKB: uitkomst onvoldoende Onderzoek naar de kwetsbaarheid van het MKB voor cybercrime (2006) Het MKB is onvoldoende beveiligd tegen cybercrime. Het ontbreken van een ICT-beveiligingsbeleid en een onveilige aansluiting van computers en netwerken op internet zijn hier debet aan. Redenen hiervoor: geen kennis over hoe dit aan te pakken, geen tijd of geen budget. Heldere procedures zorgen er echter wel voor dat de zwakste schakel in de beveiliging van computers en netwerken de mens wordt ondersteund. Bewuste omgang met ICT bij de gebruiker is niet alleen belangrijk voor de bedrijfsvoering, dienstverlening en continuïteit van het MKB, maar zeker ook voor de economie en innovatie. De scan is in 2006 uitgevoerd door Syntens onder 50 bedrijven in Flevoland, in opdracht van het programma Digibewust (voorganger van Digivaardig & Digiveilig) en het programma Nationaal Infrastructuur Cybercrime, mede op aangeven van het ministerie van Economische Zaken en MKB Nederland. De scan is uitgevoerd om inzicht te verkrijgen om gerichte en effectieve activiteiten op te zetten die de bewustwording bij het MKB rond dit thema vergroten. Het rapport van de scan is te vinden in de bibliotheek van 5

8 Nederlandse Verenigingvan Banken Nederlandse Verenigingvan Banken Campagnes: het grote publiek bereikt Overzicht van recente en toekomstige campagnes Je wachtwoord, maak het niet te makkelijk! Campagne over het gebruik van wachtwoorden (2012) Veel mensen maken nog steeds gebruik van dezelfde, gemakkelijk te achterhalen, slecht beveiligde wacht-woorden om bijvoorbeeld hun social media accounts te beveiligen, maar ook andere (online) toepassingen. Criminelen kunnen daardoor eenvoudig schade veroorzaken. Om mensen bewust te maken van wat een goed wachtwoord is en hoe je daar veilig mee omgaat heeft Digibewust, onderdeel van Digivaardig & Digiveilig, een campagne ontwikkeld. Gebruikers van online diensten en toepassingen weten vaak onvoldoende wat een goed wachtwoord is. Bovendien stellen aanbieders van deze diensten en toepassingen slechts zelden eisen aan een wachtwoord (qua lengte of gebruik van leestekens). Abri s, posters, online bannering, radiospots en een website met een wachtwoordtester ( moeten mensen bewust maken van goede wachtwoorden en hen handvatten geven om een beter wachtwoord te verzinnen en deze veilig te gebruiken. 6 mooiboy WORDT M()()1B0Y JE WACHTWOORD: MAAK HET NIET TE MAKKELIJK Ga voor tips naar: peter123 WORDT P T R1two3 Posters in Abri s en radiospots vragen JE WACHTWOORD: aandacht voor MAAK wachtwoorden. HET NIET TE MAKKELIJK Ga voor tips naar: Slimmer ondernemen in 1 minuut Lopende campagne en hulpstructuur voor ondernemers (2012) Ondernemers hebben altijd een gebrek aan tijd en willen geen geld steken in dure cursussen en trainingen. Het verbaast mij niets dat bijna 70% van de kleine ondernemers geen tot nauwelijks tijd besteedt aan ICT trainingen of opleidingen. Toch is dat onverstandig. Door internet, ICT en sociale media slim en efficiënt in te zetten, kunnen kleine ondernemers al snel duizenden euro s meer omzet en winst boeken. Ben Woldring lanceerde op 29 september 2012 de gratis cursus Slimmerondernemenin1minuut.nl. Deze gratis cursus wordt via verzonden en biedt in 18 afleveringen van 1 minuut herkenbare praktijkvoorbeelden van kleine ondernemers die internet, social media en ICT succesvol inzetten. Aan bod komen onderwerpen als een webwinkel starten, slim gebruik maken van Facebook, Twitter en LinkedIn en online nieuwe klanten werven. Deze praktische informatie kunnen ondernemers direct zelf toepassen. Extra informatie is De campagne Je wachtwoord, maak het niet te makkelijk is gelanceerd in de campagneperiode Alert Online (12-22 november 2012). In deze periode bundelen verschillende partijen hun krachten om bewust en veilig gebruik van internet en mobiele communicatie voor het voetlicht te brengen. Digibewust is een van die partijen. Alert Online is een initiatief van de Nationaal Coördinator terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en Nationaal Cybers Security Centrum (NCSC). Zie Ben Woldring ondersteunt Slimmerondernemenin1minuut.nl. verkrijgbaar door linkjes aan te klikken of de gratis webboeken aan te vragen. Ondernemer Ben Woldring denkt dat veel kleine ondernemers en ZZP ers echt baat hebben bij de serie cursussen van 1 minuut. De cursus is onderdeel van de aanpak om ondernemers te stimuleren en te helpen digitaal vaardiger te worden (zie hoofdstuk Projecten). Slimmerondernemenin1minuut.nl is een initiatief van Digivaardig & Digiveilig en wordt ondersteund door haar partners KPN, UPC, Ziggo, SIDN, NVB, IBM, CA-ICT, het ministerie van Economische Zaken en ook Syntens en MKB Servicedesk zijn betrokken.

9 Je bent nooit te oud om te leren! Gezamenlijke campagne Je bent nooit te oud om te leren (2012) digibeten geholpen en ruim 15 miljoen mensen bereikt via onder andere radiospots. Samen met groep zes van openbare basisschool de Burght uit Amsterdam gaf Tineke Netelenbos in maart 2012 het startschot voor de campagne Je bent nooit te oud om te leren. Deze campagne was gericht op het verlagen van de drempel bij het vragen om computerhulp. Zo was een telefonische helpdesk te bereiken via het landelijke nummer en verstrekte deze Internet Helpdesk ook flyers met adressen in de buurt waar mensen niet alleen met hun vragen terecht kunnen maar ook korte cursussen kunnen volgen. Je bent nooit te oud om te leren was gericht op de ruim één miljoen Nederlanders die niet of nauwelijks online zijn, evenals op de 20 tot 25 procent van de bevolking die internet slechts sporadisch gebruikt. Het maatschappelijk belang om deze groep Nederlanders te helpen toegang te krijgen tot de digitale wereld is groot: binnen afzienbare tijd is voor 90 procent van alle banen het hebben van digitale vaardigheden een vereiste. De campagne is gelanceerd tijdens de Europese Get Online Week die eind maart 2012 plaatsvond. De campagne is door vele partners ondersteund: KPN, IBM, Microsoft, NVB, NVPI, SIDN, UPC, Ziggo, HCC, SeniorWeb, St. Lezen en Schrijven, UWV, SIOB, Rabobank, Google, Sanoma Digital, ABN AMRO en ING. Resultaat: er zijn ongeveer digibeten geholpen via flyers op maat, de helpdesk en de website. Daarnaast heeft de campagneboodschap ongeveer 15 miljoen mensen bereikt via radiospotjes en activiteiten van de partners (nieuwsbrief, bannering, verspreiding van flyers). Iedereen kan internetten Gezamenlijke laagdrempelige campagne Door internet blijf je meedoen (2010) senioren bereikt met de campagneboodschap. Dat is de boodschap van de gelijknamige thema-avond die omroep Max uitzond op 13 september Het vormde de aftrap van de campagne Door internet blijf je meedoen die ouderen inspireerde en informeerde om van internet gebruik te maken. En deze campagne bleek hard nodig. Onder het oudere deel van de Nederlandse bevolking bevinden zich relatief veel niet-gebruikers van computer en internet. Zonde, juist voor senioren zijn de voordelen van internet groot. Niet meer de deur uit hoeven voor het regelen van bankzaken, zware boodschappen thuis laten bezorgen of gemakkelijk contact onderhouden met kinderen en kleinkinderen; het zijn maar een paar van de gemakken die via internet voor senioren binnen handbereik komen. Deze laagdrempelige campagne was bedoeld om senioren over de streep te treken. Via een speciaal 0900-nummer konden senioren informatie- en oefenmateriaal aanvragen, de website is gelanceerd, en de betrokken partijen investeerden in het verder uitbreiden van het netwerk aan cursussen in de buurt. Door internet blijf je meedoen was een gezamenlijke campagne van Digivaardig & Digiveilig en haar partners (KPN, UPC, Ziggo, SIDN, NVB, IBM, CA-ICT, het ministerie van Economische Zaken en daarnaast SeniorWeb, Radio5 Nostalgia, de RVU, ICL Zorg voor Later en Plus Magazine. Resultaat: ruim senioren zijn met de campagne bereikt. Extra exposure kreeg het thema van de campagne dankzij items in de tvprogramma s De Wereld Draait Door en Koefnoen, waardoor nog eens ruim 2 miljoen mensen met het thema hebben kennis gemaakt. 7

10 Wissel je wachtwoord! Campagne Wachtwoord Wissel Week (2010) Veel Nederlanders gebruiken een voorspelbaar wachtwoord voor verschillende toepassingen zonder dit wachtwoord bij tijd en wijle te wijzigen. Zo hanteert 26% van de Nederlanders een naam van een geliefde of familielid. Ook data van huwelijk of geboorte zijn populair. Zwakke wachtwoorden brengen grote risico s met zich mee. Misbruik kan niet alleen financiële schade opleveren maar ook emotionele gevolgen hebben. Bijvoorbeeld als iemand jouw mailadres of Facebook-pagina hackt om onder jouw naam berichten te versturen mensen maakten via de website kennis met veilige wachtwoorden. Tijdens de Wachtwoord Wissel Week, een initiatief van Digibewust (onderdeel van het programma Digivaardig & Digiveilig), werden internetgebruikers via radiospotjes, een speciale website en door free publicity in verschillende media als het NOS journaal, RTL Nieuws, Radio 538, het AD, de Telegraaf en ook Koffietijd op dit probleem gewezen. Zo werd aandacht gegenereerd voor de website De Wachtwoordwisselaar die op deze site werd aangeboden, stelde iedere bezoeker in staat zijn eigen sterke en unieke wachtwoord te kiezen. Resultaat: ruim mensen bezochten de site in de campagneperiode. Eerst denken dan posten Jongerencampagne Think before you post (2010) Bijna alle jongeren tot 25 jaar (88%) vinden dat zij goed nadenken over het online zetten van persoonlijke gegevens. Dit blijkt uit een MSN-peiling onder tienduizend jongeren. Maar is dat ook echt zo? Via de game op en MSN.nl werden jongeren uitgedaagd dit te bewijzen. De game is gelanceerd op de Safer Internet Day In de eerste week werd het 140 duizend keer gespeeld. Hoewel bijna alle jongeren dus aangeven verantwoord om te gaan met persoonlijke gegevens, heeft iets minder dan de helft er geen moeite mee deze voor iedereen vindbaar op een sociaal netwerk te zetten. De campagne is ontwikkeld door Digibewust (onderdeel van het programma Digivaardig & Digiveilig) in samenwerking met Microsoft jongeren bezochten Resultaat: ruim jongeren hebben de site bezocht. De campagne heeft ruim 1,9 miljoen jongeren bereikt. 8

11 Zeven miljoen hits voor Stanislav Campagne Veilig internetten heb je zelf in de hand (2009 en 2010) Je klikt op een filmpje dat een vriend je heeft doorgestuurd. Stanislav en zijn criminele kompanen bespreken in een slecht verlichte ruimte hun volgende klus. Dan verschijnt plots jouw foto en naam in beeld. Jij bent hun slachtoffer. De gebruikte persoonlijke gegevens zijn zojuist van je hyves-profiel geplukt. Met deze ludieke viral, verspreid via Hyves, werd de boodschap van de postbus 51 campagne Veilig internetten heb je zelf in de hand bij zeven miljoen Nederlanders voor het voetlicht gebracht. Daarnaast werd via een tv-spot aandacht gevraagd voor het thema. In 2010 kreeg de campagne een vervolg waarbij de focus lag op bescherming tegen identiteitsfraude. Ook jongeren waren in 2010 doelgroep: kinderen deden er alles aan om de hacker te pakken te krijgen in Habbohotel via de speciaal ontwikkelde game Hacker Hunt (opgezet samen met Habbohotel). Met deze game werden kinderen gewezen op de gevaren van zwakke wachtwoorden. Deze Postbus 51 campagne is een initiatief van de ministeries van Veiligheid en Justitie en Economische Zaken, in samenwerking met diverse partners, waaronder Digibewust (onderdeel van het programma Digivaardig & Digiveilig). 7 miljoen hyvers hebben topcrimineel Stanislav en zijn bende ontmoet. Je wachtwoord is alleen van jou Jongerencampagne: Je wachtwoord is alleen van jou, en van niemand anders (2007) Waarom moet je je wachtwoord geheim houden? Zelfs voor je beste vrienden? En hoe maak of verzin je überhaupt een sterk wachtwoord. In de praktijk blijkt dat jongeren nog onzorgvuldig omgaan met geheimhouding van hun wachtwoord en lang niet altijd een veilig wachtwoord kiezen. In 2007 is onder de vlag van Digibewust (onderdeel van Digivaardig & Digiveilig) campagne gevoerd om jongeren te wijzen op het veilig omgaan met wachtwoorden die zij voor internet en gebruiken. Door commercials op televisie (TMF) en internet en een Boomerangkaartenactie op middelbare scholen, uitgezonden op TMF en Boomerangkaarten op middelbare scholen, kregen jongeren tips bij het verzinnen van een goed en veilig wachtwoord en de boodschap dat zij hun wachtwoord niet moeten delen met anderen. Resultaat: de filmpjes zijn in de campagne periode ruim 130 keer uitgezonden op TMF en keer gedownload vanaf onder andere Youtube. 93% van de verspreide Boomerangkaarten zijn meegenomen uit de rekken op scholen. De spots zijn uitgezonden op TMF. 9

12 Projecten: de kracht van een actief netwerk Overzicht van activiteiten van of mogelijk gemaakt door Digivaardig & Digiveilig DIGIVAARDIG Mediacompetenties: acht toekomstprofielen voor de creatieve sector Project Mediacompetenties voor de communicatiesector (2012) Ontwikkelingen als serious gaming, de sociale media, e-zines en ook de steeds verdergaande digitalisering van wetenschappelijke tijdschriften en educatieve uitgaven; op weinig sectoren heeft ICT zo n grote impact als op de topsector Creatieve industrie. En de ontwikkelingen staan niet stil. Om werkgevers, werknemers en opleiders de handvatten te bieden om slim op deze ontwikkelingen in te spelen, worden acht toekomstprofielen opgesteld voor de benodigde digitale vaardigheden in de creatieve sector. De toekomstprofielen worden opgesteld op basis van het extrapoleren van trends en het analyseren van toekomstige ontwikkelingen in de creatieve industrie. De toekomstprofielen sluiten aan bij de human capital agenda van de sector en zijn daarmee onderdeel van het topsectorenbeleid. De ervaringen die worden opgedaan bij het opstellen van de profielen worden gebruikt om de aanpak ook in andere (top) sectoren uit te rollen. Het project wordt uitgevoerd door GOC, het A&O fonds Grafimediabranche en het BTB fonds uitgeverijsector. Digivaardig & Digiveilig financiert het project. Digital Champion: streven naar meer digitale vaardigheden Tineke Netelenbos is Digital Champion in Nederland Een werkzoekende die met internet overweg kan heeft een veel grotere kans om snel een nieuwe baan te vinden. En voor circa 90% van de banen zullen binnen enkele jaren digitale vaardigheden een vereiste zijn. Eurocommissaris Neelie Kroes heeft Europese landen opgeroepen een Digital Champion aan te stellen: personen die het economisch belang van digitale vaardigheden onder de aandacht brengen bij burgers, bedrijven en overheid. In Nederland vervult Tineke Netelenbos de rol van Digital Champion. 10 Als we serieus hechten aan onze kenniseconomie, dan kunnen we ons geen digitale kloof in de maatschappij veroorloven. Niemand hoeft achter te blijven als het gaat om digitale vaardigheden. Met een beetje hulp kan iedereen de voordelen en gemakken van het hebben van digitale vaardigheden ervaren, aldus Tineke Netelbos, tevens voorzitter van het programma Digivaardig & Digiveilig. Tineke Netelenbos overlegt, op initiatief van de Europese Commissie, twee Europese samenwerking en kennisuitwisseling rondom digitale vaardigheden. keer per jaar met de andere Europese Digital Champions over een gezamenlijke aanpak en uitwisseling van best practises.

13 e-cf: duidelijkheid rond ICT-competenties Vertaling en uitrol van het European Competence Framework (2012) In weinig branches is het aantal kennisgebieden, specialismen en competenties zo groot als in de ICT. Het e-cf, het Europese e-competence Framework, brengt overzicht in dit competentielandschap. Door dit raamwerk toepasbaar te maken in Nederland, ook in ons land gekomen tot een standaard bibliotheek van ICT-competenties. Zo wordt het e-cf de standaard wordt waaraan alle betrokkenen in Nederland gaan refereren. De e-cf werkgroep binnen Digivaardig & Digiveilig werkt hieraan. Door het standaardiseren van ICT-functies wordt het voor werkgevers makkelijker het juiste personeel aan te trekken. Opleidingsinstituten kunnen hun onderwijs beter afstemmen op de behoeften van de markt. Voor werknemers en zzp ers maakt e-cf het gemakkelijker zich in de markt te zetten. Ook verbetert e-cf de Europese vergelijkbaarheid van sollicitanten. Het verbeteren van de werking van deze arbeidsmarkt is extra belangrijk omdat Nederland, afhankelijke van de economische scenario s, rond 2015 een tekort zal kennen aan goed opgeleide ICT-professionals. MKB- aanpak: slimmer ondernemen op internet Aanpak om ondernemers te stimuleren en te helpen digivaardiger te worden (2012) Ondernemers hebben nog een wereld te winnen daar waar het gaat om slimmer ondernemen op internet. Via een gezamenlijke aanpak is een hulpstructuur ingericht waardoor ondernemers snel en eenvoudig kennis en kunde wordt geboden. Een van de onderdelen van deze aanpak is de cursus slimmerondernemenin1minuut.nl. via deze cursus leren ondernemers internet slimmer in te zetten. Ondernemers die vervolgens meer willen leren of vragen hebben worden verwezen naar diverse bestaande hulplijnen, zoals MKB Service Desk, Syntens en KVK. Deze kunnen op hun beurt verwijzen naar relevante opleidingsmaterialen en opleiders. Daarnaast is een speciaal ebook ontwikkeld waarin de thema s uit de cursus Slimmerondernemenin1minuut.nl verder zijn uitgediept. Dit werkboek kunnen ondernemers downloaden. Via de DQ test kunnen ondernemers bovendien hun digitale vaardigheden testen. Na het doen van deze test krijgen ondernemers een persoonlijk advies over hoe zij hun digitale vaardigheden kunnen verbeteren. Op is het volledige aanbod te vinden. Digivaardig & Digiveilig en haar partners (KPN, UPC, Ziggo, SIDN, NVB, IBM, CA-ICT en het ministerie van Economische Zaken) ondersteunen en financieren de totstandkoming van de hulpstructuur. Aardigdigivaardig.nl: hoe vaardig ben jij? Online workshop om alles uit het web te halen (2012) Hoe handig ben jij met het boeken van een vakantie via internet? Kun jij online vinden wat een ticket voor het Haagse Mauritshuis kost? En lukt het je uit te ontdekken of het goedkoper is met de trein of met de auto een bezoek te brengen aan Amsterdam? Door middel van dit soort praktische opdrachten kan eenieder via aardigdigivaardig.nl werken aan het verbeteren van zijn digivaardigheden. Van mensen die nog nooit een muis hebben aangeraakt tot ervaren internetgebruikers die wel eens willen weten hoe handig ze nu echt zijn op het wereldwijde web. Aardigdigivaardig.nl is een vervolg op de in 2009 gelanceerde Internet Bootcamp. De nieuwe naam en de nieuwe uitstraling moeten het oefenmateriaal voor een bredere doelgroep aantrekkelijk maken. Ook is de tool aangepast om deze meer geschikt te maken voor de specifieke ondersteuningsbehoefte van de beroepsbevolking. Internet Bootcamp in een nieuw jasje. 11

14 MIA: avatar straks overal online? Mijn Internet Assistent biedt hulp op websites (sinds 2010) Een persoonlijke en virtuele internetassistente die je helpt op elke website die je bezoekt, dat is MIA, Mijn Internet Assistent. Doordat deze zogenoemde avatar overal met jou mee naar toegaat, wordt het ontdekken van nieuwe websites en het aanleren van digitale vaardigheden een stuk gemakkelijker. MIA helpt mensen stap voor stap bij bijvoorbeeld het invullen van formulieren of het navigeren over websites. De avatar is bedacht en ontworpen door studenten als onderdeel van IBM Extreme Blue. Uit haalbaarheidsonderzoek, uitgevoerd in 2011, blijkt dat MIA de adoptie van en het vertrouwen in digitale diensten onder digibeten kan vergroten. Tegelijkertijd helpt MIA de website van organisaties beter toegankelijk en vertrouwd te maken. Het bijzondere van MIA is dat zij kan opereren op elke website en door de websitebeheerder met eigen content (aanwijzingen, tips en trucs) kan worden gevuld zónder dat er complexe wijzigingen aan de site hoeven worden doorgevoerd. Resultaat: Begin 2012 is de nieuwe stichting MIA Helpt! van start gegaan. De Stichting voert het beheer en onderhoud van MIA. Ook stelt zij MIA laagdrempelig beschikbaar en begeleid geïnteresseerde organisaties bij de ingebruikname van MIA. Stichting MIA helpt! opgericht. Werkboek: Ondernemen met sociale netwerken voor het MKB e-ondernemen doe je zo (2009) Sociale media, vergelijkingssites, blogs, forums en wiki s: ook een MKB er kan vandaag de dag niet om de realiteit van internet heen. Moderne informatie- en communicatiemiddelen veranderen de klantrelatie ingrijpend. Dankzij het werkboek Ondernemen met sociale netwerken kan elke ondernemer daar nu zijn voordeel mee doen. hand van hun persoonlijke netwerkschema: een overzicht van sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen die ze al lezend in het werkboek verzamelen. Met dit overzicht kunnen MKB-ondernemers de juiste strategische en tactische keuzes maken en concrete stappen zetten. Het werkboek is tot stand gekomen binnen Nederland Digitaal in Verbinding in samenwerking met Syntens adviseurs. In het werkboek staan naast basisinformatie tal van praktische voorbeelden hoe ondernemers nieuwe media in hun bedrijfsvoering kunnen integreren. Lezers ontdekken kansen voor hun bedrijf aan de Resultaat: Het werkboek is tot stand gekomen binnen Nederland Digitaal in Verbinding in samenwerking met Syntens adviseurs. Er zijn exemplaren gedrukt en bijna geheel verspreid. Ook is het boek via de site van Issuu.com ruim keer bekeken en gelezen. Open Inloop voor Ondernemers: laagdrempelig internetadvies Ondernemers helpen bij het gebruik van internet (sinds 2010) Kan ik een online programma gebruiken voor mijn boekhouding? Hoe kom ik via sociale media in contact met nieuwe klanten? Wat is de beste manier om online personeel te werven? Ondernemers in de regio Amsterdam kunnen voor een antwoord op deze vragen sinds oktober 2010 terecht bij de Open Inloop voor Ondernemers. Tijdens deze Open Inloop kunnen ondernemers vragen stellen, trainingen krijgen en andere ondernemers ontmoeten. In 2011 verscheen op basis van deze ervaringen een handboek met methodiekomschrijving. Dankzij dit handboek kan het personeel van ondernemershuizen in Breda, Utrecht, Den Haag en Almere kennismaken met de ins en outs van de Open Inloop voor Ondernemers. Resultaat: De Open Inloop voor Ondernemers is een initiatief van Cybersoek en is ondersteund door Digivaardig & Digiveilig. Sinds de start in 2010 hebben ruim 1200 ondernemers gebruik gemaakt van de Open Inloop voor Ondernemers. 12

15 Klik & Tik. Het Internet op. Nu voor iedereen! Online cursus digitale basisvaardigheden (sinds 2010) sociaal economische positie van digibeten te verbeteren, onder andere door het landelijk aanbieden van het oefenprogramma Klik & Tik, het internet op. Deze partijen onderstrepen hiermee de noodzaak van een gezamenlijke aanpak voor het verbeteren van digitale vaardigheden van digitaal analfabeten. Oefenprogramma trekt duizenden beginnende internetters. Klik & Tik, het internet op is een initiatief van en gemaakt door ETV.nl en is gefinancierd door Digivaardig & Digiveilig, Emmia Educatieve Multimedia, AT5, ETV.nl, ROC Amsterdam en Digitaal Trapveld Cybersoek. Klik & Tik, het internet op is te vinden op Met simpele oefeningen en leuke filmpjes leren beginnende internetters onder meer online formulieren invullen, en, surfen, zoekmachines en sociale media gebruiken. In 2010 hebben de ministeries van Economische Zaken en Sociale Zaken samen met FNV Vakcentrale, het UWV WERKbedrijf en Digivaardig & Digiveilig en haar private partners (KPN, UPC, Ziggo, SIDN, NVB, IBM, Microsoft, NVPI) de handen ineen geslagen om de Resultaat: In de eerste maanden bezochten ruim tienduizenden mensen Klikentik.nl (de voorganger van het huidige portaal oefenen.nl). Het kant en klare Klik & Tik materiaal is tevens onderdeel van het aanbod voor laagopgeleide en laaggeletterde volwassenen van diverse bibliotheken. Ook wordt volop samengewerkt met UWV en maatschappelijke digistagiaires bij het werken met Klik & Tik. Uit onderzoek blijkt dat Klik & Tik aansluit bij de behoeften van zowel bibliotheek als cursist en dat het bijdraagt aan meer zelfvertrouwen en meer vaardigheden. Herkenningswaaiers en elearningmodule: opsporing verzocht (en vergemakkelijkt) Hulp bij het herkennen en doorverwijzen van digibeten aan de balie (sinds 2010) Niemand zegt aan de balie van de gemeente of de bibliotheek spontaan dat hij niets van computers en internet weet. Zonde, juist een baliemedewerker kan mensen met lage digitale vaardigheden doorverwijzen naar handig oefenmateriaal en de juiste instanties. Vandaar dat de Herkenningswaaiers Digibetisme baliemedewerkers hierbij helpt. De herkenningswaaier bevat praktische handvatten om digibetisme te herkennen zónder deze mensen te stigmatiseren of voor het blok te zetten. Het gaat hier bijvoorbeeld om mensen die naar de balie komen voor zaken die zij veel gemakkelijker via internet kunnen afhandelen, of klanten die nu even niet op hun adres kunnen komen. Daarnaast geeft de waaier tips en trucs om met deze mensen over het onderwerp van digivaardigheid in gesprek te gaan. Uiteraard inclusief een handige lijst van adressen en websites waar baliemedewerkers deze mensen vervolgens naar toe kunnen doorverwijzen. E-Learning module baliemedewerkers Daarnaast hebben het programma Digivaardig & Digibewust en de stichting Lezen & Schrijven medio 2010 besloten gezamenlijk de E-Learning module te ontwikkelen. Via deze internettool kunnen baliemedewerkers zich bekwamen in het herkennen en doorverwijzen van mensen die kampen met laaggeletterdheid, rekenproblemen als een gebrek aan digitale vaardigheden. 13

16 e-loket op 1: meer halen uit het digitale overheidsloket Best practises van digitale overheidsloketten (2010) Steeds meer diensten worden ook of zelfs uitsluitend online aangeboden. Maar een deel van de Nederlandse bevolking gebruikt deze diensten niet omdat zij niet kunnen omgaan met computers en internet. Om te zorgen dat deze mensen niet buiten de boot vallen, hebben verschillende loketorganisaties (de Belastingdienst, het UWV WERKbedrijf, stichting Het Juridisch Loket, de gemeenten Amsterdam, Rotterdam en Tilburg), de handen in een geslagen. Gezamenlijk hebben zij de publicatie Vaardige burgers aan het loket uitgebracht. Het boekje geeft tips aan baliemedewerkers voor het herkennen van digibeten en het doorverwijzen naar geschikt opleidingsmateriaal en sluit daardoor aan bij de Herkenningswaaiers. Het boekje bevat tevens de resultaten van het project E-loket op 1 waarin de Belastingdienst, het UWV WERKbedrijf, stichting Het Juridisch Loket, de gemeenten Amsterdam, Rotterdam en Tilburg diverse pilots uitvoerden voor het herkennen en doorverwijzen van digibeten aan het loket met als doel het gebruik van digitale overheidsloketten te doen toenemen. E-loket op 1 werd uitgevoerd onder wetenschappelijke begeleiding van Novay. Maatschappelijke Digistage: leer een ander internettten! Stage knoopt digitaal vaardige leerlingen aan digibeten (sinds 2010) Vele bibliotheken werken samen met maatschappelijke digistagaires. 14 In 2011 is een maatschappelijke stage verplicht gesteld voor alle leerlingen in het vmbo, havo en vwo. De Maatschappelijke Digistage biedt deze leerlingen de kans hun internetvaardigheden in te zetten om digibeten wegwijs te maken op het wereldwijde web. De Maatschappelijke Digistage borduurt hiermee voort op het succes van I-coach. Het concept is uitgebreid naar leerlingen in het havo en vwo enerzijds en van MKB-ondernemers naar de gehele Nederlandse bevolking. Na een succesvolle pilot in de regio Den Haag in 2010 door UWV WERKbedrijf en de Centrale Bibliotheek Den Haag, is in 2011 gestart met de opschaling van het initiatief: inmiddels is 35 regio s de Maatschappelijke Digistage gestart. Klanten van bijvoorbeeld het UWV worden doorverwezen naar de bibliotheek waar zij geholpen worden door Maatschappelijke Digistagiaires die hen begeleiden bij het gebruik van het oefenprogramma Klik&Tik. Het internet op. Op jaarbasis worden tenminste 1400 digibeten bereikt. Dit aantal is groeiende. In 2012 worden de regio s dusdanig geïnstrueerd en uitgerust dat zij zelfredzaam zijn. Ook worden de UWV WERKplein vestigingen (de zogenaamde 30+vestigingen) toegerust om in de toekomst volgens het concept van de Maatschappelijke Digistage te werk te gaan. De maatschappelijke Digistage is een initiatief van Codename Future, samen met UWV WERKbedrijf, Centrale Bibliotheek Den Haag en programma Digivaardig & Digiveilig. Resultaat: in 35 regio s hebben bibliotheken, scholen en het UWV de maatschappelijke digistage opgepakt. Zie ook

17 Ontdek Internet: niemand is te oud voor internet Cursussen voor senioren op locatie (sinds 2010) Ouderen die niet of nauwelijks gebruik maken van (nieuwe) media, vallen niet te bereiken met online trainingen of avondvullende tv-programma s. Vandaar dat Seniorweb door het land heen cursussen op locatie geeft om deze mensen met ondermeer computers en internet kennis te laten maken. Tijdens de bijeenkomsten is het de bedoeling de aanwezige senioren te inspireren ook het internet op te gaan. Door verhalen van internetgebruikers van hun eigen leeftijd ervaren zij dat de nieuwe media zowel nuttig als plezierig zijn. Ontdek Internet is een initiatief van Seniorweb voor ouderen die nog geen ervaring hebben met computer en internet en is voor de totstandkoming financieel ondersteund vanuit Digivaardig & Digiveilig. Boek Contact! Kinderen en nieuwe media Pleidooi voor een doorlopende leerlijn digitale vaardigheden (2010) Kinderen in de leeftijd van 6 tot 12 jaar laten zich sterk beïnvloeden door commerciële uitingen op internet. Ze kunnen reclame niet van andere boodschappen onderscheiden en zijn vatbaar voor misleiding. Naast een aanpassing van de Kinder- en jeugdreclamecode is het wenselijk een doorlopende leerlijn informatievaardigheden te ontwikkelen voor zowel het primair als het voortgezet onderwijs. Dit is de strekking van het boek Contact! Kinderen en nieuwe media. In deze publicatie breken de auteurs, op basis van wetenschappelijk onderzoek naar het gebruik van nieuwe media door basisschoolleerlingen, een lans voor het aanleren van digitale vaardigheden. Zo stellen zij bijvoorbeeld dat het goed zou zijn als kinderen reeds in het basisonderwijs leren een website te bouwen. De auteurs zijn van mening dat als kinderen zelf ervaring opdoen met het zenden van informatie, zij vervolgens beter in staat zijn de boodschappen van anderen op waarde te schatten. Contact! Kinderen en nieuwe media is een initiatief van het Sociaal en Cultureel Planbureau en Stichting Mijn Kind Online. Het eerste exemplaar van het boek is in ontvangst genomen door ZKH de Prins van Oranje tijdens het World Congress on Information Technology. Ook is er een Engelse vertaling gemaakt en is financieel ondersteund vanuit Digivaardig & Digiveilig. I-coach: ROC-leerling wordt MKB-adviseur I-coach verbindt jongeren aan het MKB (2009 en 2010) Scholieren hebben veel kennis over internetgebruik en sociale media. Via het lesmodule en stage van I-coach worden leerlingen getraind deze kennis en digitale vaardigheden over te brengen op ondernemers. Ondernemers kregen zo de kans zich in deze vaardigheden te bekwamen en de commerciële kansen van internet te benutten. Resultaat: I-coach heeft in 2009 en 2010 op acht ROC s gelopen. In maart 2009 heeft Frank Heemskerk, toenmalig staatssecretaris van Economische Zaken, de eerste I-coach certificaten uitgedeeld aan leerlingen van het ROC ASA (Amersfoort) die met succes de lesmodule en bijbehorende stage bij een MKB er hebben doorlopen. 15

18 Ook Willie is nu Webwijs Programma Willie Webwijs voor mensen met een verstandelijke beperking (sinds 2009) Ook voor mensen met een verstandelijke beperking kan internet een zege zijn. Chatten met vrienden, ontspannen een filmpje kijken of samen gamen. Voor de gevaren van internet is deze groep extra kwetsbaar. Vandaar dat zij dankzij het programma Willie Webwijs leren verstandig met internet om te gaan. Willie Webwijs is een initiatief van Stichting STRAS, gewone kansen voor bijzondere mensen en te vinden op Resultaat: het programma kende tot nu toe ongeveer 3000 gebruikers. Vanwege de positieve feedback is in 2010 een gebruiksvriendelijkere versie ontwikkeld. Internetbootcamp.nl: niet voor watjes Online training voor digitale vaardigheden (2009) Ruim deelnemers gedrild. Ben jij best vaardig op internet, maar kan het nog beter? of weet jij iemand die zijn digitale vaardigheden nodig moet bijspijkeren? Ga dan naar internetbootcamp.nl voor de vierdelige online drilcursus onder leiding van een meedogenloze, maar ervaren instructeur. Resultaat: de lancering van Internetbootcamp.nl in 2009 trok veel mediaandacht. Ook zorgde de grotendeels belangeloze exposure via diverse online exploitanten (o.m. IlseMedia, Ster, Hyves, MSN, AdLINK, Webads, Marktplaats, RTL en Adfactor) voor zo n 20 miljoen online bannervertoningen. Dit leidde tot unieke bezoekers. In 2011 is Internetbootcamp.nl gerestyled in aardigdigivaardig.nl. 16

19 DIGIVEILIG Meldknop.nl: nu één digitaal loket voor jongeren met online problemen Website biedt jongeren tips, hulp en advies bij problemen op internet (2012) hulp: jongeren vinden er informatie en tips om hun probleem zelf op te lossen, en bijvoorbeeld ook wanneer je aangifte kunt doen bij de politie en wat je daarvoor nodig hebt. Daarnaast vinden jongeren er contactgegevens van instanties die hen verder kunnen helpen bij het oplossen van hun probleem. Eerste halfjaar reeds bezoekers. Meldknop.nl is niet alleen een website. De Meldknop kan ook in de internetbrowser van een computer gezet worden. Bijvoorbeeld in Internet Explorer, Mozilla Firefox of Safari. Met één druk op de knop komen jongeren die gebruik maken van deze computer op Meldknop.nl en daar vinden zij direct hun weg naar hulp in vervelende situaties. Veel kinderen en jongeren weten zich geen raad als hen iets vervelends overkomt op internet. De problemen lopen uiteen van roddelen en pesten tot identiteitsfraude en seksueel misbruik. Hier komt nog eens bij dat veel jongeren zich vaak onterecht zelf de schuld geven van deze problemen. Meldknop.nl maakt het voor de jongeren gemakkelijker om contact te zoeken met de juiste instanties en verlaagt zo de drempel naar aangifte en hulp. Uit het onderzoek Verst(r)ikt in het net van Digivaardig & Digiveilig blijkt dat veel jongeren bij het internetten tegen grotere en kleine ongemakken aanlopen (zie hoofdstuk Onderzoek). Meldknop.nl biedt Meldknop.nl is een initiatief van Digivaardig & Digiveilig, Meldpunt Kinderporno op Internet/Helpwanted.nl, Kindertelefoon, Pestweb, Vraaghetdepolitie.nl en Meldpunt Discriminatie Internet. De site heeft sinds de lancering (februari 2012) ruim bezoekers per maand (met een piek in de eerste maand: bezoekers. De browserbutton is 1500 keer gedownload (juli 2012). Op diverse online jongerenplatforms, zoals hyves.nl en habbohotel, is de Meldknop.nl inmiddels te vinden als banner of link op de hulppagina s. Ook staat Meldknop.nl hoog in de Google-zoekresultaten wanneer er gezocht wordt op diverse internetproblemen. Een campagne op MSN heeft daarnaast gezorgd voor extra zichtbaarheid van Meldknop.nl onder jongeren (ruim 30 miljoen impressies en bijna clicks). Beschermjebedrijf.nl: beveiligingstips voor het MKB Website voor ondernemers over digitale beveiliging (2012) Bedrijven maken steeds intensiever gebruik van ICT en internet. Het belang van digitale beveiliging wordt daardoor almaar groter. Uit onderzoek blijkt dat slechts 33% van de ondervraagde bedrijven goed heeft nagedacht over beveiliging en dat een kwart te maken krijgt met beveiligingsincidenten. Om bedrijven te helpen hun digitale beveiliging op orde te brengen is gelanceerd. Op kunnen ondernemers een quick scan doen. Na het invullen van deze sqan krijgt de ondernemer een persoonlijk stappenplan met actiepunten. Op beschermjebedrijf. nl vertellen ondernemers over voorbeelden uit de praktijk. Ook zijn er tools en tips op de website te vinden. Een gebruiker die de hele website doorloopt, krijgt een beter beeld van de risico s die zijn bedrijf loopt én adviezen hoe deze risico s afgedekt of vermeden kunnen worden. De website richt zich op MKB-bedrijven vanaf vijf medewerkers. Beschermjebedrijf.nl is een initiatief van Nederland ICT in samenwerking met het programma Digivaardig & Digiveilig. 17

20 Newkidsontheweb.nl: kijkje in de digitale keuken van tieners Website met reportages over jongeren online (2012) & Ross virtuele werelden Ross (14): Je zit in een andere wereld. Hier ben je maar gewoon een kind met Asperger dat nog op de middelbare school zit. Adil verstuurt 100 tweets per dag. Jasmijn kletst met haar vriendinnen via hyves. Wilma wordt verliefd via internet en Nando van dertien begint een online bedrijf. Hun digitale avonturen en belevenissen en die van vier andere kinderen zijn te vinden op newkidsonteweb.nl. Zij vertellen over hun online leven terwijl deskundigen bijpassend advies geven over opvoeden en internet aan ouders en docenten. Op newkidsontheweb.nl kunnen ouders, docenten en andere opvoeders op herkenbare en praktische wijze informatie vinden over kinderen en internet, bijvoorbeeld in de vorm van acht persoonlijke verhalen van jongeren in videovorm. De website is een initiatief van Stichting Mijn Kind Online en tot stand gekomen met financiële ondersteuning vanuit Digivaardig & Digiveilig. New Kids on the Web Digi-jongeren in beeld Kanaal 5 Ruim keer bezocht en bekeken. Resultaat: De website is inmiddels ruim keer bezocht. De video s die daar te vinden zijn staan ook op Youtube en worden vertoond tijdens de gemiddeld 150 ouderavonden die Mijn Kind Online jaarlijks geeft. Suske en Wiske en de sinistere site Speciale Suske en Wiske over veilig internetten (2011) Plop! Er verschijnt een clown op het beeldscherm. Suske kijkt verbaasd op; niet echt de informatie waar hij naar zocht voor zijn spreekbeurt over cactussen. En nu wil die clown ook nog zijn persoonsgegevens weten? Toch maar even met Tante Sidonia overleggen. Wiske s nieuwsgierigheid is echter gewekt. Zíj legt haar hand op het beeldscherm. Kabam! Alleen Schanulleke blijft naast het toetsenbord liggen. Wiske is in de macht van de boze tovernaar Zwanzerik. Zo begint Suske en Wiske en De sinistere site, een speciale uitgave van de populaire stripserie die jonge lezertjes op humoristische wijze laat kennismaken met de vervelende kanten van internet. Deze uitgave verscheen in 2007 op initiatief van Kennisnet en met steun van Digibewust. In 2011 is het album opnieuw uitgebracht onder de vlag van Mediawijzer.net. Digivaardig & Digiveilig heeft in deze herziene uitgave een aantal pagina s gevuld met tips over hoe jongeren verstandig met gevaren op internet kunnen omgaan. Resultaat: van de eerste druk zijn exemplaren verspreid op scholen. En met de tweede druk zijn nog eens exemplaren van het album verschenen en verspreid. 18