GGO: BEVESTIGING. Versie 04 Datum van toepassing

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "GGO: BEVESTIGING. Versie 04 Datum van toepassing 2014-01-15"

Transcriptie

1 Federaal Agentschap vr de Veiligheid van de Vedselketen FLVVM LAB 24 I-MET-038b GGO: BEVESTIGING Versie 04 Datum van tepassing Opgesteld dr : Kristien Orye, sectieverantwrdelijke GGO, Nazicht dr : Rnny Martens, QAM FLVVM, Gedkeuring vrijgave dr : Tny Vanhve, Labmanager FLVVM a.i., Beheer & lcatie geldende versie : FLVVM, Centrale server FLVVM Bestemmelingen : Sectie GGO Trefwrden : GGO, bevestiging, identificatie en kwantificatie LAB 24 I-MET 038b GGO Bevestiging v.04 1/15

2 OVERZICHT WIJZIGINGEN (*) Herziening dr/datum * Reden van de herziening Tekstdeel/draag-wijdte van de herziening IDV 13/12/2010 Opmerking interne audit FLVVM2010/09 Punt 8 TVDS 21/11/2011 RM 18/07/2012 KO 07/10/2013 Nieuwe lay-ut Aanpassing referenties Aanpassing gebruik sftware PCR Aanpassing lcatie templates Aanpassen verwijzing dcumenten Aanpassen tepassingsgebied Aanpassen benaming tabblad in excell-dc vlledige tekst en 12.4 * Het verschil tussen de huidige datum en de laatste herziening mag niet meer dan 5 jaar bedragen. LAB 24 I-MET 038b GGO Bevestiging v.04 2/15

3 INHOUDSTABEL 1 DOEL TOEPASSINGSGEBIED WETTELIJKE EN NORMATIEVE DOCUMENTEN DEFINITIES EN AFKORTINGEN PRINCIPE PRESTATIEKENMERKEN VEILIGHEIDSVOORSCHRIFTEN EN BIJZONDERE MAATREGELEN REAGENTIA EN HULPSTOFFEN REAGENTIA Prducten Oplssingen Referenties VERBRUIKSMATERIALEN GEBRUIKSGOEDEREN TOESTELLEN WERKWIJZE VOORBEREIDING - ALGEMEEN VOORBEREIDING BEPALEN IDENTIFICATIE EN/OF KWANTIFICATIE, PLAATSCHEMA, VERDUNNINGEN EN MIX Identificatie Kwantificatie UITVOERING AFWERKING KWALITEITSCONTROLE IDENTIFICATIE KWANTIFICATIE BEREKENING EN RAPPORTERING VERLOOP UITVOERING IDENTIFICATIE RAPPORTERING IDENTIFICATIE UITVOERING KWANTIFICATIE RAPPORTERING KWANTIFICATIE VERWIJZING NAAR BIJHORENDE PROCEDURE, INSTRUCTIES, DOCUMENTEN, FORMULIEREN OF LIJSTEN PROCEDURES/INSTRUCTIES FORMULIEREN LIJSTEN LAB 24 I-MET 038b GGO Bevestiging v.04 3/15

4 1 Del Dit werkvrschrift beschrijft de werkwijze vr de bevestiging (identificatie en kwantificatie) van genetische mdificaties in DNA-plssingen van plantaardig materiaal met real-time PCR. 2 Tepassingsgebied De methde is geschikt vr de identificatie en kwantificatie p DNA-extracten verkregen met de CTAB-extractiemethde. Identificatie en kwantificatie gebeuren met real-time PCR met prbes als indicatr. Vr elk van de gezchte mdificaties wrdt een specifieke cmbinatie van primerpaar en prbe gebruikt (zie 3). Identificatie en kwantificatie wrdt enkel tegepast in het nderzek naar EU-geautriseerde GGO s. In het lab wrdt dit tegepast vr maïs-ggo s en sja-ggo (vermeld in punt 3). 3 Wettelijke en nrmatieve dcumenten - ISO 21570: 2005 Fdstuffs Methds f analysis fr the detectin f genetically mdified rganisms and derived prducts Quantitative nucleic acid based methds + bijlagen. - Primers en prbe: MON40-3-2: Le/RR4: ISO21570, Bt176: Zm1/176: ISO21570, Bt11: Adh2/Bt1011: ISO21570, MON810: Zm1/810: CRL Prtcl MON810 / ISO21570, MON863: Adh1/863: CRL Prtcl MON863, TC1507: Mhm/1507: CRL Prtcl TC1507, NK603: Adh1/603: CRL Prtcl NK603, GA21: Adh1/GA21: CRL Prtcl GA21, DAS59122: Mhm/DAS: CRL Prtcl 59122, MIR604: Adh2/604: CRL Prtcl MIR Definities en afkrtingen Definities/afkrting PCR real-time PCR dsdna ssdna genmisch DNA event primer prbe Verklaring Plymerase Chain Reactin, een PCR-reactie waarbij het verlp van de reactie cntinu gevlgd wrdt, dubbelstrengig DNA, enkelstrengig DNA, ttale heveelheid DNA van niet-gemdificeerd rganisme, een GGO met een welbepaalde plaats van invegen van de mdificatie in het genmisch DNA krte sequentie ssdna die zich bindt aan het begin f einde van de gezchte sequentie, krte sequentie ssdna die chemisch gebnden is aan een detectiesysteem (flurchrm + quencher), LAB 24 I-MET 038b GGO Bevestiging v.04 4/15

5 amplicn epje PC NC CRM het gevrmde DNA tijdens de PCR-reactie, meer bepaald de gezchte sequentie, eppendrfbuisje psitieve cntrle negatieve cntrle gecertificeerd referentiemateriaal 5 Principe PCR is een analysetechniek waarbij geselecteerde DNA-fragmenten vermenigvuldigd wrden zdat de cncentratie ervan hg geneg wrdt vr detectie. De uitvering van PCR bestaat uit de vlgende stappen: - denaturatie ( smelten ) van dsdna tt ssdna dr verwarming, - afkelen van het ssdna waarbij krte specifieke sequenties (primers / prbes) zich kunnen binden aan hun cmplementaire plaatsen p het ssdna en z krte fragmenten dsdna vrmen, - verlengen van de dubbelstrengige primer/dna-fragmenten dr het enzyme Taq- Plymerase met vrming van een nieuwe dubbelstrengige DNA-sequentie. Hierbij wrdt de prbe afgebrken waarbij de flurfr vrijgesteld wrdt, - herhalen van de vrige drie stappen. Er wrden twee primers gebruikt (de frward en reverse primer) die samen een bepaalde DNA-sequentie afbakenen. Na een aantal cycli gebeurt vral vermenigvuldiging van de sequentie tussen de twee primers waardr bij elke cyclus het aantal nieuwe sequenties verdubbelt. Deze expnentiële vermenigvuldiging leidt er te dat zelfs een gering aantal riginele kpijen van een sequentie kan aangreien tt een meetbare cncentratie. De detectie bij real-time PCR gebeurt aan de hand van meting van flurescentie: de flurescentie van de prbes wrdt nderdrukt dr een quenchermlecule zlang de prbe intact is. Bij de afbraak van de prbe tijdens de verlenging kmt de flurfr vrij in plssing terecht en wrdt de flurescentie niet langer nderdrukt. De ttale flurescentie is dan evenredig met het aantal afgebrken prbes en dus met het aantal gevrmde kpijen. De belangrijkste aspecten van real-time PCR zijn: - de gebruikte primers: die bepalen welke DNA-sequentie pgesprd wrdt, - het aantal cycli dat herhaald wrdt. De bevestiging kan bestaan uit 2 stappen: - identificatie van de mdificatie (welke mdificaties zijn aanwezig?) en/f - kwantificatie (bepaling van het gehalte als de cncentratie van het event > 0,1 % m/m). 6 Prestatiekenmerken Identificatie: LOD 0,03% m/m. Kwantificatie: LOQ 0,10% m/m. LAB 24 I-MET 038b GGO Bevestiging v.04 5/15

6 7 Veiligheidsvrschriften en bijzndere maatregelen Vr veiligheidsmaatregelen en bijzndere vrzrgsmaatregelen: zie LAB 24 P 005 I 011 PCR Algemene instructies vr uitvering. 8 Reagentia en hulpstffen 8.1 Reagentia Prducten - Bleekwater, - DNA away, - Fastmix UNG, - primers en prbes vr sja, maïs en het gezchte event (LAB 24 I-MET 038b L 001 Primers en prbes bevestiging GGO) Oplssingen - DNAse/RNAsevrij steriel water OPLOS 107, - verdund bleekwater 1:6 OPLOS 116, - primers OPLOS Referenties - maïs TC1507, - maïs DAS59122, - maïs Bt11, - maïs Bt176, - maïs GA21, - maïs MIR604, - maïs MON810, - maïs MON863, - maïs NK603, - sja RR (MON40-3-2). De riginele referentiemnsters wrden bewaard in de frig; de DNA-extracten wrden in de diepvries bewaard. Vlgens het certificaat zijn de referentiemnsters 1 jaar hudbaar. De pgegeven hudbaarheidsdatum kan verlengd wrden : de referenties zijn bruikbaar zlang de ijklijnen van de events vlden aan de gestelde criteria. 8.2 Verbruiksmaterialen - epjes van 1,5 ml, - gele cntainers vr bilgisch afval, - handschenen, LAB 24 I-MET 038b GGO Bevestiging v.04 6/15

7 - PCR-buisje van 10 ml, - pipettips met filters van 1-20 µl, µl en μl, - PCR-plaat GGO, - afdekstrips PCR-plaat. 8.3 Gebruiksgederen - Aandrukplaat vr afsluitstrips, - aandrukrl vr aandrukken plaat in thermcycler, - bekers vr afval, - bewaardzen vr epjes, - huder vr micrtiterplaat, - kelblk vr epjes, - regelbare pipetten van 2-20 µl, µl en μl, specifiek gelabeld Mix en DNA, - rekjes vr epjes. 9 Testellen - Micrcentrifuge, - PCR wrkbench, - thermcycler, - vrtexmixer - Plaatcentrifuge 10 Werkwijze Alle stappen van de bevestiging wrden uitgeverd in lkaal Vrbereiding - algemeen - Bewaar de kelblkken in de diepvriezer, - pen de PCR-wrkbench m hem p te starten, - decntamineer de werktafel, de pipetten Mix, de vrtex en de micrcentrifuge, - decntamineer het werkblad van de PCR wrkbench, de pipetten DNA, de vrtex en de micrcentrifuge, - vul 2 bekers met verdund bleekwater (werktafel + wrkbench) Vrbereiding Bepalen identificatie en/f kwantificatie, plaatschema, verdunningen en mix De aanwezigheid van genetische mdificatie wrdt bevestigd indien bij de screening van een mnster vr de parameters p35s en/f tns en/f EPSPS een Ct < 35 (= LOD 0,03%) teruggevnden wrdt. Evalueer de Ct-verhudingen van de merkers bij de screening: Ct p35s / Ct tns en Ct p35s / Ct EPSPS en Ct tns / Ct EPSPS. LAB 24 I-MET 038b GGO Bevestiging v.04 7/15

8 Is er sja aanwezig in het mnster en zijn deze verhudingen allemaal ngeveer 1 (criterium: ), dan betekent dit dat er enkel sja MON (=RRS) aanwezig is en dat er geen andere mdificatie met één van deze merkers aanwezig is bven de LOD. Is er vr minstens 1 van deze 3 merkers geen signaal en/f is er geen sja aanwezig in het mnster, dan met de mgelijke aanwezigheid van andere events nderzcht wrden. Is er vr de 3 merkers een signaal en is er sja aanwezig in het mnster, maar vldet minstens 1 van de verhudingen niet aan het criterium, dan met naast de aanwezigheid van MON k die van andere events nderzcht wrden. Zek de in aanmerking kmende events p in de lijst LAB 24 I-MET 038b L 001 Primers en prbes bevestiging GGO Identificatie Ver de identificatie uit p alle te analyseren events die in het mnster aanwezig kunnen zijn. Is sja MON aanwezig en is het Ct-verschil tussen de merkers en sja (Ct merkers Ct sja) kleiner dan 10,5 ver dan alleen een kwantificatie uit vr sja MON en geen identificatie (cncentratie > 0,1%). Vr (ring)mnsters wrdt de identificatie uitgeverd p 2 DNA-extracten van het GGOpsitief gescreende mnster en elk extract in dupl. Open de gewenste template in M:\Templates\GGO M:\QAM-EMAS-OHSAS\DOC-QSE\LAB 24 I-MET\I-MET 038 GGO en sla deze p nder de flder M:\Berekeningen\GGO\Resultaten als JJJJMMDD_Tq_identificatie_mnsternummer(s).xlsx. - Open de tab Plaatschema en vervlledig dr de primer/prbe cmbinatie van genmisch DNA en event, de CRM en de mnsternummers met de bijbehrende nummers van de epjes in te vullen. Indien ndig extra mnsters tevegen f de eerste 3 klmmen kpiëren vr meerdere events. Druk de plaatlayut af. Vul naam en datum in. - Open de tab DNAVerdunning vr het berekenen van de verdunningen van de DNAextracten. Vul in: de gewenste eindcncentratie in ng/µl (standaard: 10 ng/µl), het bendigde vlume (aantal te vullen wells met het mnster x 5 µl/well + bendigd vlume vr eventuele verdunningen µl m verliezen te cmpenseren); per vlume een nieuwe tabel gebruiken, de identificatie van de mnsters / cntrles, (1 tabel per gewenst vlume), de vereenstemmende cncentraties van de cntrles en mnsters wrden vergenmen van LAB 24 I-MET 038 F 003 GGO DNA Cncentratie de werkbladen afkmstig van de spectrftmeter (INVAPP398, C:\Jasc Data\DNA cncentratie\werkblad\jjjj\mm: DNA cncentratie_datum.ufwd) en LAB 24 I-MET 038 L 001 Overzichtslijst CRM s GGO. OPMERKING: indien de cncentratie van het mnster kleiner is dan 10 μg/ml, dan wrdt het extract nverdund gebruikt en wrdt nverdund ingevuld als cncentratie. In de tabel wrden de vlumes (μl) DNA-extract en water berekend die meten gemengd wrden m het gewenste vlume met de gewenste cncentratie te krijgen. Druk dit blad af. LAB 24 I-MET 038b GGO Bevestiging v.04 8/15

9 Vul naam en datum in. - Open de tab TAQMAN vr het berekenen van de vlumes vr het aanmaken van de mix. Vul het ttaal aantal wells in (aantal te vullen wells met de mix m verliezen te cmpenseren). Per aantal een nieuwe tabel gebruiken en de primer/prbe bven de tabel nteren. In de tabellen wrden de vlumes (μl ) Fastmix UNG, frward en reverse primer, prbe en water berekend vr elke bendigde primer/prbe cmbinatie. Druk dit blad af. - Sla het rekenblad p Kwantificatie Ver de kwantificatie uit p alle geïdentificeerde events (12.2) waarvan de cncentratie > 0,1 % bedraagt en p mnsters znder vrafgaande identificatie indien sja MON aanwezig en het Ct-verschil tussen de merkers p35s, tnos en EPSPS aanwezig (>LOD) zijn in een nderlinge verhuding (gelegen tussen 0.95 en 1.05) en sja (Ct merkers Ct sja) kleiner is dan 10,5 (cncentratie > 0,1 %). Vr (ring)mnsters wrdt de kwantificatie uitgeverd p 2 DNA-extracten van het GGOpsitief gescreende mnster en elk extract in dupl. De criteria vr de identificatie van de GGO-psitieve mnsters zijn: cncentratie > 0,1 %. Open de gewenste template in M:\Templates\GGO en sla deze p nder de flder M:\Berekeningen\GGO\Resultaten als JJJJMMDD_Tq_kwantificatie_mnsternummer(s).xlsx. - Open de tab Plaatschema en vervlledig dr de primer/prbe cmbinatie van genmisch DNA en event, de CRM s van de ijklijn en de mnsternummers met de bijbehrende nummers van de epjes in te vullen. Indien ndig extra mnsters tevegen. Niet gebruikte wells wissen. Druk de plaatlayut af. Vul naam en datum in. - Open de tab DNAVerdunning vr het berekenen van de verdunningen van de DNAextracten. Vul in: de gewenste eindcncentratie in ng/µl (standaard: 10 ng/µl), het bendigde vlume (aantal te vullen wells met het mnster x 5 µl/well + bendigd vlume vr eventuele verdunningen µl m verliezen te cmpenseren); per vlume een nieuwe tabel gebruiken, de identificatie van de mnsters / cntrles, (1 tabel per gewenst vlume), de vereenstemmende cncentraties van de cntrles en mnsters wrden vergenmen van LAB 24 I-MET 038 F 003 GGO DNA Cncentratie werkbladen afkmstig van de spectrftmeter (INVAPP398, C:\Jasc Data\DNA cncentratie\werkblad\jjjj\mm: DNA cncentratie_datum.ufwd) en LAB 24 I- MET 038 L 001 Overzichtslijst CRM s GGO. OPMERKING: indien de cncentratie van het mnster kleiner is dan 10 μg/ml, dan wrdt het extract nverdund gebruikt en wrdt nverdund ingevuld als cncentratie. In de tabel wrden de vlumes (μl) DNA-extract en water berekend die meten gemengd wrden m het gewenste vlume met de gewenste cncentratie te krijgen. LAB 24 I-MET 038b GGO Bevestiging v.04 9/15

10 Druk dit blad af. Vul naam en datum in. - Open de tab TAQMAN vr het berekenen van de vlumes vr het aanmaken van de mix. Vul het ttaal aantal wells in (aantal te vullen wells met de mix +1-2 m verliezen te cmpenseren). Per aantal een nieuwe tabel gebruiken en de primer/prbe bven de tabel nteren. In de tabellen wrden de vlumes (μl ) Fastmix UNG, frward en reverse primer, prbe en water berekend vr elke bendigde primer/prbe cmbinatie. Druk dit blad af. - Sla het rekenblad p Uitvering - Verdunnen van het DNA-extract (uitveren p de vrziende tafel naast de PCRwrkbench): neem de ndige DNA-extracten (k extractie- en/f maalblanc s blanc s en cntrles), pipetteer in een epje van 1.5 ml vlgens de tabel DNAVerdunning (10.2) de vereiste heveelheden DNAse/RNAsevrij steriel water en DNA-extract. Vrtex en centrifugeer krt. (2x). Bewaar de verdunningen en de blanc s in de kelblk frig tt het pipetteren van de plaat en plaats de riginele extracten terug in de diepvries. - Maken van de mix (uitveren in de PCR-wrkbench): bepaal de ttale heveelheid Fastmix UNG die ndig is p basis van de tabel SYBRGREEN Taqman en neem het vereiste aantal buisjes Fastmix UNG uit de diepvriezer. Laat ntdien. Neem vr elke primer (frward en reverse) en prbe een epje (evt. reserve) uit de diepvriezer en laat ntdien, vul een epje met DNAse/RNAsevrij steriel water, maak vr elke primer/prbecmbinatie een mix dr de berekende vlumes uit de tabel in een epje te pipetteren. Er wrden dus evenveel mixen klaargemaakt als er primer/prbe-cmbinaties zijn, vrtex en centrifugeer krt af. (2x). Plaats de resten van de Fastmix UNG en de primers terug in de diepvriezer. - Verdelen van de mix ver de micrtiterplaat (uitveren in de PCR-wrkbench): plaats de micrtiterplaat, met well A1 linksbven, in de huder, pipetteer vr elke primer/prbe-cmbinatie 20 μl van de mix in de wells vlgens het plaatschema. - Verdelen van de DNA-extracten / blanc s ver de micrtiterplaat (uitveren p de tafel naast de PCR wrkbench): pipetteer 5 μl (verdund) extract / blanc in de wells vlgens het plaatschema. - Sluit de gebruikte klmmen van de plaat af met afdekstrips: niet gebruikte klmmen mgen pen blijven, druk de strips ged aan met de aandrukplaat (rij per rij en klm per klm). LAB 24 I-MET 038b GGO Bevestiging v.04 10/15

11 - Centrifugeer de plaat gedurende 1 min. bij 4000 rpm in de plaatcentrifuge - Start de PC en de thermcycler p: Wanneer de self-test van de thermcycler ged verlpen is, dubbelklikken p het ikntje BiRad CFX Manager IDE: username: GGO, paswrd: niets inveren, enter. Plaats de plaat in de thermcycler en druk die vast met de aandrukrl, let p de riëntatie: well A1 = linksbven. View / Startup Wizard / OK f klik p het ikntje User-Defined Run Setup Klik p User Defined Tab 1: Prtcl: Express Lad: GGO Prtcl Taqman 02/ Select existing: M:\Berekeningen\GGO\prtcls PCR GGO_PrtclTaqMan_02.prcl/ next Tab 2: Plate: Select existing: My Cmputer M Templates GGO TqCFX.pltd M:\Berekeningen\GGO\ prtcls PCR Quick Plate_96 wells Tq.pltd/ next, Tab 3: Start Run: indien prtcl en plate OK: Start Run rechts nder en pslaan nder de flder M:\Berekeningen\GGO\Ruwe data in het mapje van de huidige maand; indien NOK, tab 1 en/f 2 eerst crrigeren. - Verwijder de bekers met afval (in de gele bak vr bilgisch afval), decntamineer de werktafel, het werkblad van de PCR-wrkbench en de pipetten. - Sluit de PCR wrkbench Afwerking Na aflp van de analyse de plaat uit de thermcycler verwijderen en in een plastic zakje in de gele bak vr bilgisch afval leggen. EEN PLAAT NA PCR-ANALYSE NOOIT OPENEN! 11 Kwaliteitscntrle 11.1 Identificatie Vr de kwaliteitscntrle wrden per plaat de vlgende cntrles meegenmen: - Psitieve cntrles van het te bepalen event. Afhankelijk van het te bepalen event wrdt de CRM gebruikt met de vereenkmstige genetische mdificatie. - Blanc s: DNAse/RNAsevrij steriel water. De criteria vr de cntrlemnsters zijn: - PC s meten psitief zijn vr genmisch DNA en vr het event. - Blanc s meten negatief zijn vr genmisch DNA en vr het event. Indien aan een f meerdere van deze vrwaarden niet is vldaan, dan met de rzaak gezcht wrden en kunnen bv. een f meer van de vlgende acties ndernmen wrden: - herhalen van de analyse, - herhalen van de analyse met een andere CRM als PC, - indien alle resultaten negatief zijn: prbleem pspren en plssen. LAB 24 I-MET 038b GGO Bevestiging v.04 11/15

12 11.2 Kwantificatie Vr de kwaliteitscntrle wrden per plaat de vlgende cntrles meegenmen (zie plaatschema): - Psitieve cntrles van het te kwantificeren event. Afhankelijk van het te kwantificeren event wrden de CRM s gebruikt met de vereenkmstige genetische mdificatie vr het pstellen van de ijklijn. De criteria vr de cntrlemnsters zijn: - PC s meten psitief zijn vr genmisch DNA en vr het event. Indien aan deze vrwaarde niet is vldaan, dan met de rzaak gezcht wrden en kunnen bv. een f meer van de vlgende acties ndernmen wrden: - herhalen van de analyse, - herhalen van de analyse met een andere CRM als PC, - indien alle resultaten negatief zijn: prbleem pspren en plssen. 12 Berekening en rapprtering 12.1 Verlp De berekening van de resultaten mvat de vlgende stappen: - bepalen van de Ct s, - bij kwantificatie: pstellen van de kalibratierechte, - evalueren van de Ct s (cntrles, kalibratie, blanc s, mnsters), - berekenen van het resultaat Uitvering identificatie - Open het rekenblad (10.2) en kpieer het plaatschema van Plaatschema naar Evaluatie. - Open de file met de ruwe data. Linksbven wrden de reactiecurves van alle wells getnd; ga na f het verlp van de curves de typische uitgerkken S-vrm vertnt. Z niet dan kan dit wijzen p een prbleem. Vink het vakje Lg Scale aan. De grafiek wrdt nu getnd met een lgaritmische schaal vr de Y-as. De curves vertnen nu een lineair deel. Hrizntaal lpt er in de grafiek een lijn dr het lineair deel van de curves; deze lijn bepaalt de threshld, de drempelwaarde die gebruikt wrdt m het nummer van de cyclus te bepalen waar de curve die threshld verschrijdt. Deze lijn wrdt vastgelegd dr de sftware, maar kan eventueel manueel verschven wrden. LAB 24 I-MET 038b GGO Bevestiging v.04 12/15

13 Rechtsnder wrdt een tabel getnd met als meest linkse klm de identificatie van de well en de meest rechtse klm de Ct-waarde, de cyclus (de X-waarde) waarbij de curve de threshld snijdt. Linksnder staat de plaatlayut: van de blauwe wells is de Ct terug te vinden in de tabel ernaast. Klik in de linkerbvenhek van de plaat (blauw wrdt grijs) en selecteer klm 1 (enter p 1 en grijs wrdt blauw). Cntrleer de vrm van de curves en kpieer de Ct s in klm 1 van de plaatlayut Overzicht alle resultaten Evaluatie p het rekenblad. Selecteer klm 2 (enter p 1 en blauw wrdt grijs en enter p 2 en grijs wrdt blauw), cntrleer de vrm van de curves en kpieer de Ct s in klm 2 van het rekenblad. Herhaal dit vr alle gebruikte klmmen. Wijkt de vrm van de curve af, nteer dit dan in de klm pmerkingen in het rekenblad. Vergelijk de Ct waarden van de wells die negatief meten zijn met die van de psitieve cntrles. De psitieve cntrles meten een duidelijk lagere Ct hebben dan de negatieve wells. Het Ct-verschil tussen CRM 0,1% en CRM 0,03% bedraagt theretisch 1,6. Bereken in het werkblad het verschil Ct event - Ct genmisch vr alle CRM s en mnsters. - Berdeel de resultaten: indien bij een mnster vr een event geen typisch uitgerkken S-vrm aangetrffen wrdt in de curves, dan is het resultaat Event X afwezig. Indien bij een mnster het verschil Ct event - Ct genmisch grter is dan het verschil van de CRM 0,03%, dan is het resultaat Event X aanwezig, maar < LOD. Indien bij een mnster het verschil Ct event - Ct genmisch ligt tussen de verschillen van de CRM 0,03% en de CRM 0,1%, dan is het resultaat Event X aanwezig, maar < LOQ. Indien bij een mnster het verschil Ct event - Ct genmisch kleiner is dan het verschil van de CRM 0,1%, dan is het resultaat Event X aanwezig en dan met er kwantificatie uitgeverd wrden Rapprtering identificatie Vul de resultaten in de LIMS in als aangetnd f niet aangetnd, aangevuld met een eventuele pmerking. Op het beprevingsverslag kmen de vlgende vermeldingen: - indien niet aangetnd ingevuld wrdt: de aanwezigheid is niet aangetnd in cncentraties bven LOD, - indien aangetnd ingevuld wrdt: de aanwezigheid is aangetnd in cncentratie bven LOD, - eventuele pmerkingen. Praktisch: - aangetnd bven referentie LOD en bven LOQ: aangetnd : kwantificatie (10.2.2) ndig, LAB 24 I-MET 038b GGO Bevestiging v.04 13/15

14 - aangetnd bven referentie LOD en nder LOQ: aangetnd en pmerking parameter gedetecteerd in cncentraties < LOQ, - aangetnd nder referentie LOD: niet aangetnd en pmerking parameter gedetecteerd in cncentraties < LOD, - niet aangetnd: niet aangetnd Uitvering kwantificatie - Open het rekenblad (10.2) en kpieer het plaatschema van Plaatschema naar Evaluatie. - Open de file met de ruwe data. Linksbven wrden de reactiecurves van alle wells getnd; ga na f het verlp van de curves de typische uitgerkken S-vrm vertnt. Z niet dan kan dit wijzen p een prbleem. Vink het vakje Lg Scale aan. De grafiek wrdt nu getnd met een lgaritmische schaal vr de Y-as. De curves vertnen nu een lineair deel. Hrizntaal lpt er in de grafiek een lijn dr het lineair deel van de curves; deze lijn bepaalt de threshld, de drempelwaarde die gebruikt wrdt m het nummer van de cyclus te bepalen waar de curve die threshld verschrijdt. Deze lijn wrdt vastgelegd dr de sftware, maar kan eventueel manueel verschven wrden. Rechtsnder wrdt een tabel getnd met als meest linkse klm de identificatie van de well en de meest rechtse klm de Ct-waarde, de cyclus (de X-waarde) waarbij de curve de threshld snijdt. Linksnder staat de plaatlayut: van de blauwe wells is de Ct terug te vinden in de tabel ernaast. Klik in de linkerbvenhek van de plaat (blauw wrdt grijs) en selecteer klm 1 (enter p 1 en grijs wrdt blauw). Cntrleer de vrm van de curves en kpieer de Ct s in klm 1 van de plaatlayut Overzicht alle resultaten Evaluatie p het rekenblad. Selecteer klm 2 (enter p 1 en blauw wrdt grijs en enter p 2 en grijs wrdt blauw), cntrleer de vrm van de curves en kpieer de Ct s in klm 2 van het rekenblad. Herhaal dit vr alle gebruikte klmmen. Wijkt de vrm van de curve af, nteer dit dan in de klm pmerkingen in het rekenblad. Vergelijk de Ct-waarden vr genmisch DNA van de CRM s; deze meten dicht bij elkaar liggen. Vr de bepaling van het gehalte event in het mnster als fractie van het taxn (sja, maïs): in het rekenblad wrden vr de kalibratie met de CRM s de Ct verschillen (Ct event Ct genmisch) berekend evenals de 2lg van de cncentratie. Uit deze twee reeksen waarden wrdt de regressierechte berekend met helling a, snijpunt b en determinatiecëfficiënt r 2. berdeel de berekende waarden vr a en r 2 : a met vallen in het interval 0,9 1,1 r 2 met > 0,98. LAB 24 I-MET 038b GGO Bevestiging v.04 14/15

15 indien de kalibratierechte niet vldet aan deze eisen, met de analyse herhaald wrden. in het rekenblad wrdt het Ct-verschil van het mnster berekend. Uit de ijklijn wrdt het crrespnderend gehalte (% m/m) van de event p taxnbasis berekend Rapprtering kwantificatie Vul de resultaten in de LIMS in. Wanneer het teruggevnden percentage tussen de gehaltes van de kleinste en de grtste CRM van de ijklijn valt wrdt het gehalte event in % ingeverd. Is het percentage lager dan het gehalte van de kleinste CRM dan wrdt < LOQ ingeverd. Is het percentage hger dan het gehalte van de grtste CRM dan wrdt > % van de hgste CRM ingeverd. 13 Verwijzing naar bijhrende prcedure, instructies, dcumenten, frmulieren f lijsten 13.1 Prcedures/Instructies LAB 24 P 005 I 011 PCR Algemene instructies vr uitvering LAB 24 I-MET 038a GGO: screening 13.2 Frmulieren LAB 24 I-MET 038 F 003 DNA cncentratie LAB 24 I-MET 038 F 005 Werklijst GGO Templates identificatie nder M:\Templates\GGO M:\QAM-EMAS-OHSAS\DOC-QSE\LAB 24 I-MET\I-MET 038 GGO\ Templates kwantificatie nder M:\Templates\GGO M:\QAM-EMAS-OHSAS\DOC-QSE\LAB 24 I-MET\I-MET 038 GGO\ 13.3 Lijsten LAB 24 I-MET 038b L 001 Primers en prbes bevestiging GGO LAB 24 I-MET 038 L 001 Overzichtslijst CRM s GGO LAB 24 I-MET 038b GGO Bevestiging v.04 15/15

GGO: SCREENING. 2016/I-MET038a/LAB/FLVVM. Versie 03. In toepassing vanaf 01/11/2016. Verantwoordelijke dienst. Naam functie / dienst Datum 1

GGO: SCREENING. 2016/I-MET038a/LAB/FLVVM. Versie 03. In toepassing vanaf 01/11/2016. Verantwoordelijke dienst. Naam functie / dienst Datum 1 Federaal Agentschap vr de Veiligheid van de Vedselketen Bestuur Labratria 2016/I-MET038a/LAB/FLVVM GGO: SCREENING Versie 03 In tepassing vanaf 01/11/2016 Verantwrdelijke administratie Verantwrdelijke dienst

Nadere informatie

GGO: SCREENING. Versie 06 Datum van toepassing 2014-04-15

GGO: SCREENING. Versie 06 Datum van toepassing 2014-04-15 Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen FLVVM LAB 24 I-MET-038a GGO: SCREENING Versie 06 Datum van toepassing 2014-04-15 Opgesteld door : Kristien Orye, sectieverantwoordelijke GGO,

Nadere informatie

Inrichten van OTIB-skillsmanager in het kort

Inrichten van OTIB-skillsmanager in het kort Verkrte Handleiding Versie Beheerder Januari 2013 Inrichten van OTIB-skillsmanager in het krt OTIB-skillsmanager is een instrument waarmee leidinggevenden en medewerkers functinerings-, berdelings- f ntwikkelingsgesprekken

Nadere informatie

Verkorte Handleiding Versie Medewerker Januari 2013

Verkorte Handleiding Versie Medewerker Januari 2013 Verkrte Handleiding Versie Medewerker Januari 2013 Starten met OTIB-skillsmanager OTIB-skillsmanager is een instrument m het gesprek dat u gaat veren met uw leidinggevende vr te bereiden. U wrdt gevraagd

Nadere informatie

Handleiding Opmaken fiche 281.50 Versie 2.0

Handleiding Opmaken fiche 281.50 Versie 2.0 Versie 2.0 1. Inleiding... 3 2. Vrbereidende werkzaamheden... 3 2.1. Algemene rekeningen... 3 2.2. Leveranciersfiches... 4 3. Het pstellen van de fiches... 6 3.1. Het vrbereidingsprgramma... 6 3.2. Het

Nadere informatie

Stappenplan BTW-verhoging van 19 naar 21% per 1 oktober 2012

Stappenplan BTW-verhoging van 19 naar 21% per 1 oktober 2012 Stappenplan BTW-verhging van 19 naar 21% per 1 ktber 2012 Supprt ID: 57354 Versies: AccuntView Windws Dit stappenplan hebt u ndig m uw administraties in AccuntView gereed te maken vr het nieuwe BTW-percentage.

Nadere informatie

Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen

Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Federaal Agentschap vr de Veiligheid van de Vedselketen Omzendbrief betreffende de cntrle van de identiteit van paarden en de uitsluiting vr de slacht vr menselijke cnsumptie van buiten de wettelijke termijn

Nadere informatie

GEBRUIKSAANWIJZING. U moet beschikken over het rekenprogramma Microsoft Excel versie 97 of hoger om dit rekenblad te kunnen gebruiken.

GEBRUIKSAANWIJZING. U moet beschikken over het rekenprogramma Microsoft Excel versie 97 of hoger om dit rekenblad te kunnen gebruiken. I.Alvrens te beginnen GEBRUIKSAANWIJZING U met beschikken ver het rekenprgramma Micrsft Excel versie 97 f hger m dit rekenblad te kunnen gebruiken. Installatie Opdat het rekenblad zu functineren is er

Nadere informatie

VEILIGHEIDSVOORSCHRIFT. Gebruik en opslag gevaarlijke stoffen

VEILIGHEIDSVOORSCHRIFT. Gebruik en opslag gevaarlijke stoffen 1 DOEL... 2 2 TOEPASSINGSGEBIED... 2 3 DEFINITIES... 2 4 VOORSCHRIFT... 2 4.1 Eisen bij het gebruik van gevaarlijke stffen... 2 4.2 (Tijdelijke) Opslag van gevaarlijke stffen... 6 4.2.1 Definitie van pslag/pslagplaats...

Nadere informatie

Beschrijving S-Flex Orderimport

Beschrijving S-Flex Orderimport Beschrijving S-Flex Orderimprt --------------------------------------------------------------------------------------------------- Versie 2.3 januari 2014 Het prgramma S-Flex Orderimprt is een prgramma

Nadere informatie

Beschrijving S-Flex Voorraadimport

Beschrijving S-Flex Voorraadimport Beschrijving S-Flex Vrraadimprt --------------------------------------------------------------------------------------------------- Versie 3.1 januari 2014 Het prgramma S-Flex Vrraadimprt is een prgramma

Nadere informatie

Analytische boekhouding

Analytische boekhouding Analytische Bekhuding Analytische bekhuding 1 Vrbereiding... 2 1.1 Dssier instellingen... 2 1.2 Analytische rekeningen maken... 3 2 Analytisch beken... 4 2.1 Kppeling... 5 2.2 Bekingsvrstellen (mdellen)...

Nadere informatie

IB.CN.02 01/13. Momenteel zijn er bijzondere instructies voor export - met de onder punt II vermelde certificaten - naar de Volksrepubliek China van:

IB.CN.02 01/13. Momenteel zijn er bijzondere instructies voor export - met de onder punt II vermelde certificaten - naar de Volksrepubliek China van: I. EXPORTMOGELIJKHEDEN Inlichtingen ver de prcedure vr de uitver van levende dieren, sperma, embry s, bredeieren en eicellen naar kan u bekmen bij de exprt bevrderende rganismen waarvan de cördinaten vermeld

Nadere informatie

E- mailadressen uit QBS exporteren naar uw website.

E- mailadressen uit QBS exporteren naar uw website. E- mailadressen uit QBS exprteren naar uw website. STAP 1: Maak een crrect selectie van uw klanten die u wenst te benaderen (bv. Particulieren) A) Klik bvenaan p Selecties B) Selecteer hier als: Tabel:

Nadere informatie

Microsoft Excel Basis AAN DE SLAG MET DIGITALE VAARDIGHEDEN TRAINING: MICROSOFT EXCEL 2010 BASIS

Microsoft Excel Basis AAN DE SLAG MET DIGITALE VAARDIGHEDEN TRAINING: MICROSOFT EXCEL 2010 BASIS Micrsft Excel 2010 Basis Excel Het rekenprgramma van Micrsft Office heet Excel. Excel is nmisbaar als je met enige regelmaat verzichten met maken en bijhuden. Excel 2010 is de pvlger van Excel 2007. Inhudspgave

Nadere informatie

Handleiding Content Management Systeem (ProCreate)

Handleiding Content Management Systeem (ProCreate) Handleiding Cntent Management Systeem (PrCreate) In deze handleiding wrdt beschreven he het CMS van uw website werkt. Datum: 16 nvember 2010 Cntactpersn: Wendy Brst Versie: 1.0 Inhudspgave 1. Beheer-items...

Nadere informatie

Defect melden praktisch

Defect melden praktisch Defect melden praktisch In het VEA-besluit keuringsvereisten paragraaf 2.2.1 wijziging type B.2 verduidelijkt het VEA welke infrmatie aangeleverd met wrden bij de vervanging f uitbuw van een meetinstrument.

Nadere informatie

Dactylografie/Toegepaste informatica 6KA/VK

Dactylografie/Toegepaste informatica 6KA/VK Dactylgrafie/Tegepaste infrmatica 6KA/VK Thierry Willekens, leerkracht Kninklijk Technisch Atheneum Ml 2007 WOORD VOORAF Alle leerlingen hebben in de 2 de graad en in het eerste leerjaar van de 3 de graad

Nadere informatie

Microsoft Excel 2013 Basis

Microsoft Excel 2013 Basis Micrsft Excel 2013 Basis Inleiding Het rekenprgramma van Micrsft Office heet Excel. Excel is nmisbaar als je met enige regelmaat verzichten met maken en bijhuden. Excel 2013 is de pvlger van Excel 2010.

Nadere informatie

BEPALING VAN LASALOCID-NATRIUM IN DIERENVOEDERS (HPLC)

BEPALING VAN LASALOCID-NATRIUM IN DIERENVOEDERS (HPLC) Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Bestuur Laboratoria I-MET-FLVVT-005 I-MET-FLVVT-005 BEPALING VAN LASALOCID-NATRIUM IN DIERENVOEDERS (HPLC) Versie 04 Datum van toepassing 2014-01-27

Nadere informatie

Microsoft Excel 365. Basis AAN DE SLAG MET OFFICE TRAINING: MICROSOFT EXCEL 365 BASIS

Microsoft Excel 365. Basis AAN DE SLAG MET OFFICE TRAINING: MICROSOFT EXCEL 365 BASIS Micrsft Excel 365 Basis Inleiding Het rekenprgramma van Micrsft Office heet Excel. Excel is nmisbaar als je met enige regelmaat verzichten met maken en bijhuden. Excel 365 is de pvlger van Excel 2016.

Nadere informatie

Medittashop. Medittashop.nl. Handleiding X. Handleiding bestelmodule. Medittashop.nl/slimvoorraadbeheer

Medittashop. Medittashop.nl. Handleiding X. Handleiding bestelmodule. Medittashop.nl/slimvoorraadbeheer Medittashp Medittashp.nl Handleiding X Handleiding bestelmdule Medittashp.nl/slimvrraadbeheer Inhud 1. Inrichten vrraadruimte 2. Inlggen nline bestelmdule 3. Inveren van de vrraadlijst a. met behulp van

Nadere informatie

Handleiding waarnemingen invoeren via Verspreidingsatlas.nl

Handleiding waarnemingen invoeren via Verspreidingsatlas.nl Handleiding waarnemingen inveren via Verspreidingsatlas.nl Het inveren van lsse waarnemingen en FLORON streeplijsten is nu ng gemakkelijker via de nline waarnemingen inver p Verspreidingsatlas. Hiernder

Nadere informatie

Belangrijke mededeling voor gebruikers van een nieuwe CampusShop laptop.

Belangrijke mededeling voor gebruikers van een nieuwe CampusShop laptop. Instructie sftware dwnlad CampusShp.be Belangrijke mededeling vr gebruikers van een nieuwe CampusShp laptp. Heb je een vlledige versie van het Micrsft Office prgramma gekcht? Verwijder vr het installeren

Nadere informatie

VAN TEKENING TOT PRODUCT

VAN TEKENING TOT PRODUCT VAN TEKENING TOT PRODUCT Wat is/det CAM? - CAM = Cmputer Aided Manufacturing (= kppeling tussen tekening en cmputer) - Men maakt een nderscheid tussen 2.5D en 3D. Bij 2.5D gaat het ver een ruimtelijke

Nadere informatie

Beslissingsondersteunende instrumenten. Criteria 2016. September 2015 Stichting Kwaliteit in Basis GGZ

Beslissingsondersteunende instrumenten. Criteria 2016. September 2015 Stichting Kwaliteit in Basis GGZ Beslissingsndersteunende instrumenten September 2015 Stichting Kwaliteit in Basis GGZ Beslissingsndersteunende instrumenten Inleiding Stichting Kwaliteit in Basis GGZ gelft dat de mentale zrg in Nederland

Nadere informatie

Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen

Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Federaal Agentschap vr de Veiligheid van de Vedselketen Omzendbrief betreffende de cntrle van de identiteit van paarden en de uitsluiting vr de slacht vr menselijke cnsumptie van buiten de wettelijke termijn

Nadere informatie

Preventie tegen chemische risico s in carrosseriebedrijven

Preventie tegen chemische risico s in carrosseriebedrijven Preventie tegen chemische risic s in carrsseriebedrijven Eind 2010 werd k een inspectiecampagne gehuden bij de carrsseriebedrijven. De campagne kaderde in een Eurpese SLIC-campagne Chemische agentia p

Nadere informatie

LOGBOEK van: klas: 1

LOGBOEK van: klas: 1 LOGBOEK van: klas: 1 Inhudspgave Inleiding en inhud van het lgbek Wat is de maatschappelijke stage? Delen van de maatschappelijke stage Waar de je maatschappelijke stage? Kaders waarbinnen de maatschappelijke

Nadere informatie

CONVERSIE VAN QUEEN 3 OF 4 NAAR QUEEN 5.49

CONVERSIE VAN QUEEN 3 OF 4 NAAR QUEEN 5.49 2013 Quadrant Sftware B.V. CONVERSIE VAN QUEEN 3 OF 4 NAAR QUEEN 5.49 Dit dcument beschrijft de cnversie van een Queen-administratie van release 3 f 4 naar Queen 5.49. De cnversie van een dergelijke administratie

Nadere informatie

Werkinstructie. Contractering Huisartsen 2015

Werkinstructie. Contractering Huisartsen 2015 Werkinstructie Cntractering Huisartsen 2015 Belangrijkste pmerkingen met betrekking tt de digitale cntractering U sluit uw cntract af via de website van DSW. U lgt in met uw individueel VeCZ certificaat,

Nadere informatie

Versie 03 Datum van toepassing 2014-04-28

Versie 03 Datum van toepassing 2014-04-28 Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Bestuur Laboratoria I-MET-FLVVT-055 I-MET-FLVVT-055 BEPALING VAN RUW VET IN DIERENVOEDERS Versie 03 Datum van toepassing 2014-04-28 Opgesteld

Nadere informatie

KWANTITATIEVE BEPALING VAN CHOLINE IN SPECIFIEKE

KWANTITATIEVE BEPALING VAN CHOLINE IN SPECIFIEKE Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Bestuur Laboratoria I-MET-FLVVT-153 I-MET-FLVVT-153 KWANTITATIEVE BEPALING VAN CHOLINE IN SPECIFIEKE Versie 03 Datum van toepassing 2014-05-09

Nadere informatie

IWI. De Gemeenteraad Postbus 11563

IWI. De Gemeenteraad Postbus 11563 Inspectie Werk en Inkmen Tezicht Gemeentelijk Dmein De Gemeenteraad Pstbus 11563 2502 AN Den Haag Prinses Beatrixlaan 82 2595 AL Den Haag Telefn (070) 304 44 44 Fax (070) 304 44 45 www.lwiweb.nl Cntactpersn

Nadere informatie

behorend bij de Subsidieregeling stageplaatsen zorg II

behorend bij de Subsidieregeling stageplaatsen zorg II Cpr 18047A Accuntantsprtcl behrend bij de Subsidieregeling stageplaatsen zrg II Dit Accuntantsprtcl is p maat gemaakt vr de Subsidieregeling stageplaatsen zrg II. Het betreft het vlgende prduct, genemd

Nadere informatie

Getallen 1 is een programma voor het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip).

Getallen 1 is een programma voor het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip). Getallen 1 Getallen 1 is een prgramma vr het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip). Delgrep Rekenen en Wiskunde Getallen 1 Getallen 1 is geschikt vr grep 7 en 8 van de basisschl en de eerste

Nadere informatie

Concentratie. Introductie. Open de volgende link: Concentratie. Je verkrijgt de volgende simulatie.

Concentratie. Introductie. Open de volgende link: Concentratie. Je verkrijgt de volgende simulatie. Cncentratie Intrductie Open de vlgende link: Cncentratie. Je verkrijgt de vlgende simulatie. Het is de bedeling dat jullie nderstaande pdrachten uitveren met de simulatie. Dit de je dr het gebruik van

Nadere informatie

Checklist: Website testen

Checklist: Website testen Checklist: Website testen Klant URL Naam werknemer Prject Manager Datum Hertel be.hertel.cm(s18.rdekiwi.nl) Rick in t Veld Paul Kegel 18-03-2015 Op de dag van plevering is de website klaar m getest te

Nadere informatie

Omzendbrief betreffende de identificatie en de encodering van de paardachtigen in een centrale gegevensbank

Omzendbrief betreffende de identificatie en de encodering van de paardachtigen in een centrale gegevensbank Federaal Agentschap vr de Veiligheid van de Vedselketen Omzendbrief betreffende de identificatie en de encdering van de paardachtigen in een centrale gegevensbank Referentie PCCB/S2/CRR/1176598 Datum 11/05/2016

Nadere informatie

Plaatsingsrichtlijnen Dr. Nassau College

Plaatsingsrichtlijnen Dr. Nassau College Plaatsingsrichtlijnen Dr. Nassau Cllege vr schljaar 2014-2015 Plaatsingsrichtlijnen p het Dr. Nassau Cllege In de kmende jaren zal de Cit eindtets in het basisnderwijs niet meer afgenmen wrden in februari,

Nadere informatie

Handleiding Code 95 Check voor werkgevers

Handleiding Code 95 Check voor werkgevers Handleiding Cde 95 Check vr werkgevers Op Cde 95 Check kunt u zich als werkgever registreren. Nadat de registratie vltid is kunt u de naschlingsuren en pleidingen van uw chauffeurs registreren (eventueel

Nadere informatie

Handleiding voor examenombudsen over gebruik van voorleessoftware (examenlaptops en Windows 8 ToGo USB sticks)

Handleiding voor examenombudsen over gebruik van voorleessoftware (examenlaptops en Windows 8 ToGo USB sticks) STUDENTENVOORZIENINGEN DIENST STUDEREN EN FUNCTIEBEPERKING NAAMSESTRAAT 80 BUS 5415 3000 LEUVEN, BELGIË Handleiding vr examenmbudsen ver gebruik van vrleessftware (examenlaptps en Windws 8 TG USB sticks)

Nadere informatie

Verbanden 3. Doelgroep Verbanden 3. Omschrijving Verbanden 3

Verbanden 3. Doelgroep Verbanden 3. Omschrijving Verbanden 3 Verbanden 3 Verbanden 3 besteedt aandacht aan het pstellen van tabellen, frmules en grafieken. Er zijn k uitbreidingen van de subdmeinen statistiek en rijen en reeksen. Delgrep Verbanden 3 Verbanden 3

Nadere informatie

INFORMATIE UITWISSELING TUSSEN UITZENDBUREAUS IVM VEILIGHEID EN

INFORMATIE UITWISSELING TUSSEN UITZENDBUREAUS IVM VEILIGHEID EN RVB10004.dc 1/5 RVB 2010/04 INFORMATIE UITWISSELING TUSSEN UITZENDBUREAUS IVM VEILIGHEID EN Situering GEZONDHEID OP HET WERK : EEN GESTRUCTUREERDE AANPAK Preventie en Interim heeft in 2008, in het kader

Nadere informatie

Handleiding voor de online PO wijzer

Handleiding voor de online PO wijzer Handleiding vr de nline PO wijzer Via de e-mail die u van ns gekregen heeft, kunt u inlggen p de site van de nline PO wijzer. Daar vindt u de pagina van uw schl die u drlpend kunt actualiseren. Inhudspgave

Nadere informatie

Gebruikersgids: BEACHPLOEGEN

Gebruikersgids: BEACHPLOEGEN Gebruikersgids: BEACHPLOEGEN Inhudstafel Gebruikersgids: BEACHPLOEGEN... 3 A. Wat te vermijden bij het invullen.... 3 B. Invullen van het deelnamefrmulier.... 3 1) 1 e stap: Invullen gegevens verantwrdelijke...

Nadere informatie

Requirements marktscan Generieke inrichting Digikoppeling adapter

Requirements marktscan Generieke inrichting Digikoppeling adapter Requirements marktscan Generieke inrichting Digikppeling adapter Lgius en KING Operatie NUP ndigen u van harte uit deel te nemen aan de marktscan vr een Generieke inrichting Digikppeling adapter en realisatie

Nadere informatie

1 INHOUDSOPGAVE 1 INHOUDSOPGAVE... 1.2 2 INLEIDING... 2.1. 2.1 Voorwoord... 2.1 2.2 Colofon... 2.2 3 INSTALLATIE ARCGIS 9.2... 3.1

1 INHOUDSOPGAVE 1 INHOUDSOPGAVE... 1.2 2 INLEIDING... 2.1. 2.1 Voorwoord... 2.1 2.2 Colofon... 2.2 3 INSTALLATIE ARCGIS 9.2... 3.1 1 INHOUDSOPGAVE 1 INHOUDSOPGAVE... 1.2 2 INLEIDING... 2.1 2.1 Vrwrd... 2.1 2.2 Clfn... 2.2 3 INSTALLATIE ARCGIS 9.2... 3.1 3.1 Installatie vrige versie ArcGIS ngedaan maken... 3.1 3.2 Installatie ArcGIS

Nadere informatie

I-MET-FLVVT-031. Versie 03 Datum van toepassing

I-MET-FLVVT-031. Versie 03 Datum van toepassing Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Bestuur Laboratoria I-MET-FLVVT-031 I-MET-FLVVT-031 BEPALING VAN AMOXICILLINE IN DIERENVOEDERS (HPLC) Versie 03 Datum van toepassing 2014-04-08

Nadere informatie

Advies keuring gezichtsvermogen voor verkeersdeelnemers

Advies keuring gezichtsvermogen voor verkeersdeelnemers Advies keuring gezichtsvermgen vr verkeersdeelnemers Wettelijke eisen Bij wet wrden eisen aan het gezichtvermgen van rijbewijshuders gesteld. Het cmplete verzicht van deze eisen treft u in bijlage 1. Grfweg

Nadere informatie

Documentatie voor update SNDwin 12.20

Documentatie voor update SNDwin 12.20 Dcumentatie vr update SNDwin 12.20 I. Verbeteringen... 3 1. Definitieve afrekening... 3 2. Wizard.dc... 3 3. Landcde klanten/leveranciers... 3 II. Gebuwen... 4 1. Tabel gebuwen... 4 III. Klanten... 6 1.

Nadere informatie

BEPALING VAN DOXYCYCLINE, TETRACYCLINE, OXYTETRACYCLINE EN CHLOORTETRACYCLINE IN

BEPALING VAN DOXYCYCLINE, TETRACYCLINE, OXYTETRACYCLINE EN CHLOORTETRACYCLINE IN Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Bestuur Laboratoria I-MET-FLVVT-091 I-MET-FLVVT-091 BEPALING VAN DOXYCYCLINE, TETRACYCLINE, OXYTETRACYCLINE EN CHLOORTETRACYCLINE IN DIERENVOEDERS

Nadere informatie

Gearchiveerde versie

Gearchiveerde versie I-MET-FLVVT-031 Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Bestuur Laboratoria I-MET-FLVVT-031 BEPALING VAN AMOXICILLINE IN DIERENVOEDERS (HPLC) Versie 02 Datum van toepassing 2012-01-31

Nadere informatie

Releasenotes Alure

Releasenotes Alure Releasentes Alure 10.13.20171002 Inhudspgave 1. Releasentes Alure... 3 1.1 SQL Ondersteuning... 3 1.2 Ondersteuning Micrsft prducten... 3 2. Functinele verbeteringen... 4 2.1 CRM... 4 2.2 DMS... 4 2.3

Nadere informatie

Handleiding: Jobs publiceren op Essenscia.be

Handleiding: Jobs publiceren op Essenscia.be Handleiding: Jbs publiceren p Essenscia.be 1. Aanmelden... 1 2. Jbaanbiedingen tevegen... 2 2.1 Jbs in extra taal... 2 2.2 Opties m snel een jb te te vegen... 2 2.3 De beschikbare velden zijn:... 4 2.4

Nadere informatie

Registratie na opleiding in het buitenland

Registratie na opleiding in het buitenland Registratie na pleiding in het buitenland Beleidsregel Uitwerking van de bepalingen inzake de registratie als verpleegkundig specialist na het vlgen van een pleiding in het buitenland, zals vastgelegd

Nadere informatie

PARTIJEN. Achtergrond

PARTIJEN. Achtergrond PARTIJEN Het Cllege van de Onafhankelijke Pst- en Telecmmunicatieautriteit, vertegenwrdigd dr de vrzitter mr. C.A. Fnteijn, verder te nemen: OPTA; en De Minister van Binnenlandse Zaken en Kninkrijksrelaties,

Nadere informatie

6. Opleidingskader voor de procesopleiding Informatiemanagement

6. Opleidingskader voor de procesopleiding Informatiemanagement 6. Opleidingskader vr de prcespleiding Infrmatiemanagement In het prject GROOTER wrden nder andere een aantal pleidingskaders ntwikkeld vr prcessen nder Bevlkingszrg. Hiernder wrdt het pleidingskader vr

Nadere informatie

KALIBRATIE THERMOMETERS MET VOELER. Versie 07 Datum van toepassing 2013-06-10

KALIBRATIE THERMOMETERS MET VOELER. Versie 07 Datum van toepassing 2013-06-10 Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen FLVVM MET-FLVVM-070 KALIBRATIE THEOMETERS MET VOELER Versie 07 Datum van toepassing 2013-06-10 Opgesteld door : Ronny Martens; sectieverantwoordelijke

Nadere informatie

Controleprotocol Sociaal Domein

Controleprotocol Sociaal Domein Cntrleprtcl Sciaal Dmein Cntrleprtcl vr de accuntantscntrle bij: dr de gemeenten in de regi Amersfrt* gesubsidieerde rganisaties vr Jeugdzrg en WMO dr de gemeenten in de regi Amersfrt f dr de gemeente

Nadere informatie

VERKLARING. Inzake gegevensverwerking klanten. Volgens de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)

VERKLARING. Inzake gegevensverwerking klanten. Volgens de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) VERKLARING Inzake gegevensverwerking klanten Vlgens de Algemene Verrdening Gegevensbescherming (AVG) Deze verklaring inzake gegevensverwerking is van Schnmaakbedrijf L.J. de Vries B.V., gevestigd te Aalsmeer

Nadere informatie

8. Systemen met veranderlijke samenstelling

8. Systemen met veranderlijke samenstelling 8. Systemen met veranderlijke samenstelling Alle infrmatie gebundeld in primaire karakteristieke functie en primaire fundamentele vergelijking Andere karakteristieke f ptentiaalfuncties hieruit af te leiden

Nadere informatie

ECTS-fiche. 1. Identificatie. Computerboekhouden i Code A3-3561 Lestijden 60 Studiepunten

ECTS-fiche. 1. Identificatie. Computerboekhouden i Code A3-3561 Lestijden 60 Studiepunten ECTS-fiche 1. Identificatie Opleiding Bekhuden Mdule Cmputerbekhuden i Cde A3-3561 Lestijden 60 Studiepunten Ingeschatte ttale 90 lesuren (lestijden + studie-uren) studiebelasting (in uren) 1 Mgelijkheid

Nadere informatie

Inhoudsopgave... 1. 1 Aanmelden als nieuwe gebruiker... 2. 2 Woningen beheren... 3. 2.1 Een nieuwe woning invoeren... 3

Inhoudsopgave... 1. 1 Aanmelden als nieuwe gebruiker... 2. 2 Woningen beheren... 3. 2.1 Een nieuwe woning invoeren... 3 Inhudspgave Inhudspgave... 1 1 Aanmelden als nieuwe gebruiker... 2 2 Wningen beheren... 3 2.1 Een nieuwe wning inveren... 3 2.2 Wijzigen bjectgegevens... 5 2.3 Aanbdpagina eigen website...... 5 2.4 Eigen

Nadere informatie

Verkorte Handleiding Versie Leidinggevende Januari 2013

Verkorte Handleiding Versie Leidinggevende Januari 2013 Verkrte Handleiding Versie Leidinggevende Januari 2013 Starten met OTIB-skillsmanager OTIB-skillsmanager is een instrument m het gesprek dat u gaat veren met uw medewerker vr te bereiden. U ndigt uw medewerker

Nadere informatie

NETSTORAGE HANDLEIDING Naam applicatie NetStorage Soort applicatie Webbased toegang tot een gedeelte van het Comeniusnetwerk

NETSTORAGE HANDLEIDING Naam applicatie NetStorage Soort applicatie Webbased toegang tot een gedeelte van het Comeniusnetwerk NETSTORAGE HANDLEIDING Naam applicatie NetStrage Srt applicatie Webbased tegang tt een gedeelte van het Cmeniusnetwerk Gebruikers Medewerkers Status Cncept Versie (datum) 0.1 (14 februari 2005) 1. Omschrijving

Nadere informatie

Leerreglement voor de opleiding van jongeren met een b eroepsinlevingsovereenkomst bij werkgevers die vallen onder PC 200

Leerreglement voor de opleiding van jongeren met een b eroepsinlevingsovereenkomst bij werkgevers die vallen onder PC 200 Leerreglement vr de pleiding van jngeren met een b erepsinlevingsvereenkmst bij werkgevers die vallen nder PC 200 Beschrijving van de sectr APCB 200 Bedienden Mgelijke pleidingen en duur Bijzndere erkenningsregels

Nadere informatie

Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen

Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Federaal Agentschap vr de Veiligheid van de Vedselketen Omzendbrief betreffende de cntrle van de identiteit van paarden en de uitsluiting vr de slacht vr menselijke cnsumptie van buiten de wettelijke termijn

Nadere informatie

Format handleiding jaarconsult Diabetes

Format handleiding jaarconsult Diabetes Frmat handleiding jaarcnsult Diabetes Inhudspgave 1. Inleiding... 2 2. Wrkflw jaarcnsult diabetes... 2 3. Instructie stap vr stap jaarcnsult Diabetes... 3 3.1. Inlggen in Caresharing Cllab... 3 3.2 Bestaande

Nadere informatie

Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen

Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Federaal Agentschap vr de Veiligheid van de Vedselketen Omzendbrief betreffende de cntrle van de identiteit van paarden en de uitsluiting vr de slacht vr menselijke cnsumptie van buiten de wettelijke termijn

Nadere informatie

Handleiding voor het aanmaken van een profiel en het beheer van vacatures en/of trainingen. 1. Het aanmaken van een organisatieprofiel 1

Handleiding voor het aanmaken van een profiel en het beheer van vacatures en/of trainingen. 1. Het aanmaken van een organisatieprofiel 1 Handleiding vr het aanmaken van een prfiel en het beheer van vacatures en/f trainingen 1. Het aanmaken van een rganisatieprfiel 1 2. He het beheer van uw gegevens werkt 3 3. Vacatures 4 We verwachten van

Nadere informatie

Plan van Aanpak Solidariteitswerk in sectoren.

Plan van Aanpak Solidariteitswerk in sectoren. Cncept 08-02-2017 Plan van Aanpak Slidariteitswerk in sectren. Betrkken zijn bij internatinale slidariteitsprjecten is stimulerend en interessant, maar kan sms k ingewikkeld en uitdagend zijn. Het valt

Nadere informatie

1. Gebruik van de online tekstverwerker op de schoolwebsite.

1. Gebruik van de online tekstverwerker op de schoolwebsite. 1. Gebruik van de nline tekstverwerker p de schlwebsite. Stap 1: aanmelden p de schlwebsite Gebruik je gebruikersnaam zals in Bingel. Stap 2: ga naar juw leerjaar in het menu bvenaan. Klik dan verder naar

Nadere informatie

Leerreglement voor de opleiding van jongeren met een b eroepsinlevingsovereenkomst bij werkgevers die vallen onder PC 200

Leerreglement voor de opleiding van jongeren met een b eroepsinlevingsovereenkomst bij werkgevers die vallen onder PC 200 Leerreglement vr de pleiding van jngeren met een b erepsinlevingsvereenkmst bij werkgevers die vallen nder PC 200 Beschrijving van de sectr APCB 200 Bedienden Mgelijke pleidingen en duur Bijzndere erkenningsregels

Nadere informatie

Oproep erkenning en subsidiëring van groepsgericht aanbod. opvoedingsondersteuning door vrijwilligers

Oproep erkenning en subsidiëring van groepsgericht aanbod. opvoedingsondersteuning door vrijwilligers Oprep erkenning en subsidiëring van grepsgericht aanbd pvedingsndersteuning dr vrijwilligers In het kader van het versterken van aanbd pvedingsndersteuning in de Huizen van het Kind lanceert Kind en Gezin

Nadere informatie

Instructie formulierenmodule

Instructie formulierenmodule Instructie frmulierenmdule De frmulierenmdule is een uitgebreide mdule en maakt het mgelijk m bepaalde infrmatie van gebruikers p een gestandaardiseerde manier binnen te krijgen per e-mail. Denk aan een

Nadere informatie

Algemene acceptatievoorwaarden

Algemene acceptatievoorwaarden Algemene acceptatievrwaarden Meinke Sica Recyling BV Punterweg 38-40 6222NW Maastricht 043-363 24 24 inf@meinkerecycling.nl Versie 1.1 Juli 2011 Artikel 1 Definities, In deze vrwaarden wrdt verstaan nder;

Nadere informatie

Documentatie voor update BHIwin 9.01

Documentatie voor update BHIwin 9.01 Dcumentatie vr update BHIwin 9.01 1. Elektrnische BTW-aangifte... 3 1.1 Algemeen.... 3 1.2 Tepassing in prgramma... 3 1.3 Instellen map... 4 2. Aankpfactuur Factr aftrekbaar... 5 3. Rapprtenbeheer... 6

Nadere informatie

ALGEMENE VOORWAARDEN

ALGEMENE VOORWAARDEN ALGEMENE VOORWAARDEN VisumPr B.V., Raamweg 1, 2596 HL, Den Haag Artikel 1. Definities In deze algemene vrwaarden wrden de vlgende definities tegepast: Opdrachtgever: de wederpartij van VisumPr B.V. VisumPr:

Nadere informatie

Saxionstudent.nl CE 1

Saxionstudent.nl CE 1 Thema: Marktanalyse (semester 1) Prject: Desk en Fieldresearch 56357 Vrwrd Vr u ligt het plan van aanpak vr het prject Desk en Fieldresearch, vr het thema marktanalyse van semester 1. Het is de bedeling

Nadere informatie

DNA practicum De modellenwereld van DNA

DNA practicum De modellenwereld van DNA DNA practicum De modellenwereld van DNA Inleiding Alle eigenschappen van een plant, zoals de grootte, de vorm van het blad, en de enzymen die nodig zijn voor de fotosynthese, liggen opgeslagen in het DNA.

Nadere informatie

Instructies Trefpunt besloten website wijkgemeente I Alblasserdam

Instructies Trefpunt besloten website wijkgemeente I Alblasserdam Instructies Trefpunt beslten website wijkgemeente I Alblasserdam U heeft zjuist een accunt aangemaakt p het beslten deel van de website van wijkgemeente 1 (f u wilt uw prfiel bewerken). Hiernder vindt

Nadere informatie

Gasopslag Bergermeer Microseismische monitoring

Gasopslag Bergermeer Microseismische monitoring Gaspslag Bergermeer Micrseismische mnitring Maandrapprtage Februari 2014 Sign. 17-Mar-2014 Sign. 17-Mar-2014 D. Nieuwland B. Teuben Authr Head f Department Prepared Authrized INHOUD Het Bergermeer gasveld

Nadere informatie

clublogo! Het vernieuwde MijnHudito augustus 2015!

clublogo! Het vernieuwde MijnHudito augustus 2015! clublg! Het vernieuwde MijnHudit augustus 2015! Inhud!! Krte uitleg van alle mgelijk menupties:! Menupties bij Ik " dia 3! Menupties bij Club " dia 4-6! Menupties bij Team " dia 7-8!! Detail uitleg van

Nadere informatie

HANDLEIDING Dossierbeheer DMS

HANDLEIDING Dossierbeheer DMS HANDLEIDING Dssierbeheer DMS Dit dcument is de handleiding vr het dssierbeheer binnen het DMS van Ieper. Vlgende zaken wrden besprken: Versie 2.0 01/06/2005 Frmulierbeheer Wrkflwbeheer Dssierbeheer end2end

Nadere informatie

EVALUATIE TER STATE. Marion Matthijssen, Marn van Rhee. Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) juli 2005. In opdracht van Raad van State

EVALUATIE TER STATE. Marion Matthijssen, Marn van Rhee. Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) juli 2005. In opdracht van Raad van State EVALUATIE TER STATE Marin Matthijssen, Marn van Rhee Centrum vr Onderzek en Statistiek (COS) juli 2005 In pdracht van Raad van State Centrum vr Onderzek en Statistiek (COS) Auteur: Marin Matthijssen en

Nadere informatie

Trainingsopgaven Basistraining Evenementen Scouts Online

Trainingsopgaven Basistraining Evenementen Scouts Online Trainingspgaven Basistraining Evenementen Scuts Online Inhudspgave 1 Vrbereidingspgaven... 3 1.1 E-mailadres aanpassen... 3 1.2 Testfuncties tevegen... 3 2 Basispgaven... 4 2.1 Nieuw evenement aanmaken...

Nadere informatie

BEPALING VAN NICARBAZINE IN DIERENVOEDERS (HPLC)

BEPALING VAN NICARBAZINE IN DIERENVOEDERS (HPLC) Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Bestuur Laboratoria I-MET-FLVVT-035 I-MET-FLVVT-035 BEPALING VAN NICARBAZINE IN DIERENVOEDERS (HPLC) Versie 03 Datum van toepassing 2013-12-10

Nadere informatie

Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen

Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Federaal Agentschap vr de Veiligheid van de Vedselketen Omzendbrief betreffende de cntrle van de identiteit van paarden en de uitsluiting vr de slacht vr menselijke cnsumptie van buiten de wettelijke termijn

Nadere informatie

Spreken Aandacht voor een goede spreekhouding d.m.v. actieve deelname aan klasgesprekken.

Spreken Aandacht voor een goede spreekhouding d.m.v. actieve deelname aan klasgesprekken. Wat is het V-niveau? In het V-niveau f vrderingsniveau wrden kennis en vaardigheden verder ingeefend en uitgebreid. Hiervr steunt men p de verwrven basiskennis vanuit het initiatieniveau f de lagere schl.

Nadere informatie

Training Faciliteren door middel van de moderatiemethode

Training Faciliteren door middel van de moderatiemethode samen beslist beter besluiten Training Faciliteren dr middel van de mderatiemethde Training Techniek Resultaat Tepasbaar. Dynamisch. Interactief. Visueel. Zelfdcumenterend. Overzichtelijk. Betrkkenheid.

Nadere informatie

Automatiseren van een gravitatiemagazijn aan de hand van een pneumatische sturing

Automatiseren van een gravitatiemagazijn aan de hand van een pneumatische sturing Prject 1 Autmatiseren van een gravitatiemagazijn aan de hand van een pneumatische sturing Fest Belgium nv Klnel Burgstraat 101 BE-1030 Brussel Tel.: +3 70 3 39 Inf_be@fest.cm www.fest.cm Naam: Klas: Datum:

Nadere informatie

Aanvraag tegemoetkoming scholingskosten bij van-werk-naar-werk begeleiding sectorplan

Aanvraag tegemoetkoming scholingskosten bij van-werk-naar-werk begeleiding sectorplan Aanvraag tegemetkming schlingsksten bij van-werk-naar-werk begeleiding sectrplan 2016-2017 Met dit frmulier kunt u een tegemetkming in de schlingsksten aanvragen als nderdeel van begeleidingstrajecten

Nadere informatie

Contract gedragsverandering

Contract gedragsverandering Cntract gedragsverandering Stappenplan m je delen te bereiken Tips m je delen te bereiken Cntract vr gedragsverandering (vrbeeld) Del/gedrag Om deel te nemen aan de Dam tt Dam lp met mijn vriendengrep

Nadere informatie

Instructies evaluatie voortgangsrapport - Leden begeleidingscommissie

Instructies evaluatie voortgangsrapport - Leden begeleidingscommissie DEKENSTRAAT DEKENSTRAAT 2-3000 LEUVEN, 2-3000 BELGIË LE Instructies evaluatie vrtgangsrapprt - Leden begeleidingscmmissie Dctraatsreglement Artikel 13. Vrtgangsrapprtering Versie mei 2016 De eerste vrtgangsrapprtering

Nadere informatie

Ter vergelijking met de MJA3-doelstelling worden de indices voor productieproces, keten en duurzame energie gesommeerd.

Ter vergelijking met de MJA3-doelstelling worden de indices voor productieproces, keten en duurzame energie gesommeerd. MJA3 cnvenant Methdiek energieefficiency Alle inspanningen van bedrijven gericht p energiebesparing in het prductieprces en in de keten en met het g p de inzet van duurzame energie, wrden gehnreerd: zij

Nadere informatie

Deel 1. Procedure voor het indienen van een schakelprogramma

Deel 1. Procedure voor het indienen van een schakelprogramma Deel 1. Prcedure vr het indienen van een schakelprgramma Waarm een schakelprgramma? Vr telating tt de pstinitiële master pleiding Kwaliteit en veiligheid in de patiëntenzrg is een geaccrediteerd master

Nadere informatie

INSTALLATIEGIDS DC SHARE *******************************

INSTALLATIEGIDS DC SHARE ******************************* INSTALLATIEGIDS DC SHARE ******************************* INHOUD 1. Vrbereiding...1 2. Installeer DC Share met behud van Persnlijke Mappen...2 3. Gebruik DC Share met behud van Persnlijke Mappen...9 4.

Nadere informatie

Criteria Plusklassen Samenwerkingsverband WSNS Kop van Noord-Holland

Criteria Plusklassen Samenwerkingsverband WSNS Kop van Noord-Holland Criteria Plusklassen Samenwerkingsverband WSNS Kp van Nrd-Hlland Er is sprake van hgbegaafdheid, blijkens uit: Een ttale intelligentie gelijk f hger dan 130 N.B.: bij een intelligentienderzek wrdt nrmaliter

Nadere informatie