Federatie van Onafhankelijke Pluralistische Emancipatorische Methodescholen Nog maar eens een nieuwe school De Wonder-wijzer in Zutendaal

Transcriptie

1 Nieuwsbrief Federatie van Onafhankelijke Pluralistische Emancipatorische Methodescholen Nog maar eens een nieuwe school De Wonder-wijzer in Zutendaal Zes jaar geleden verscheen een boek van twee Nederlandse auteurs: Intensieve menshouderij: hoe kwaliteit oplost in rationaliteit, een boek over de manier waarop organisaties werken of niet werken. De auteurs gebruiken daarvoor de metafoor van de intensieve landbouw. Op het eerst zicht lijkt een aantal provocerende uitspraken uit dit boek niet van toepassing op het onderwijs. Alhoewel vervang in de volgende alinea s organisaties door scholen en je krijgt wellicht zo een goed beeld van veel scholen in Vlaanderen. Laat ons hopen dat methodescholen hier uit de band springen. Peters en Pouw schrijven dat er iets fundamenteels fout zit in de wijze waarop we onze organisaties inrichten, organiseren en managen. De patronen zijn steeds dezelfde: minder vakmensen, meer managers, meer ego s, meer schaalvergroting, meer protocollen, meer prestatiecontracten, meer fraude en... steeds minder inzicht in wat er werkelijk aan de hand is. Waar vakmanschap ontbreekt, krijgen kengetallen steeds meer nadruk. Meten wordt zo weten en vernauwt onze kijk op de werkelijkheid. De auteurs pleiten voor een radicale ommekeer. Managers moeten luisteren naar vakmensen en niet omgekeerd. Ze schrijven zonder schroom dat in de impliciete kennis van de vakmens wijsheid verstopt zit. De vakmens moet niet voor de voeten worden gelopen met de rationaliteit van de manager. Die rationaliteit vernietigt uiteindelijk meer dan het opbrengt. Veel scholen in het secundair en hoger onderwijs zijn de afgelopen jaren goed geöliede organisaties geworden die in toenemende mate gerund worden door managers en een middenkader. Gelukkig slaat de verzakeling van het onderwijs niet overal toe. Opnieuw is een groep enthousiaste leerkrachten en ouders met een oneindig groot geloof in eigen kunnen van start gegaan met een nieuwe onafhankelijke methodeschool. De Wonder-wijzer in Zutendaal is sinds dit schooljaar een nieuwe FOPEM-school. Je leest er meer over op de volgende pagina s. Wat vind je nog in deze nieuwsbrief? In opvolging van de visiedag doen we een aanbod en hebben we een dringende vraag. Leerkrachten uit FOPEM-scholen kunnen van nabij kennis maken met de brede school van V-tex in Kortrijk en De Buurt in Gent. Maar we willen ook werk maken van cultuurbeschouwing in onze scholen. Wie voelt zich geroepen om daaraan mee te werken? Veel leesplezier, Kris Denys Wat vind je in deze nieuwsbrief? Nog maar eens een nieuwe school... 1 De Wonder-wijzer in Zutendaal neemt een vliegende start... 2 De pioniersdagen van De Wonder-wijzer... 5 En hoe staat het nu met leerzorg?... 8 En ondertussen wordt het inclusief onderwijs wetenschappelijk onderzocht De kinder- en jeugdtelefoon aan het woord Hoe gaat het ondertussen met Abdallah Abu Ramah? Werken aan emancipatorisch onderwijs Werken aan cultuurbeschouwing Om te lezen nummer 1 - zeventiende jaargang - november 2010

2 Vorig schooljaar zagen drie nieuwe FOPEM-scholen het licht. Dit schooljaar komt er nog school bij: nummer 20 in de rij! Op 1 september 2010 gingen de deuren open van De Wonder-wijzer in Zutendaal, nabij Genk. Een interview met Wonder-wijzers lees je op de volgende pagina in deze nieuwsbrief. De school is gelegen in een voormalig kantoorgebouw. Maar het gebouw was op de eerste schooljaar helemaal schoolklaar met piekfijne klaslokalen, een grote speeltuin en verzorgde sanitaire voorzieningen. Het gebouw oogt modern en heeft een huiselijke uitstraling. Reeds 90 kinderen vonden hun weg naar de school, de meeste komen uit de onmiddellijke nabijheid van de school. Er zijn reeds vijf graadklassen: twee in de kleuterafdeling en drie in de lagere school. Ervaringsgericht onderwijs draagt de school hoog in het vaandel. Op de eerste schooldag kreeg De Wonder-wijzer hoog bezoek van de minister van Wonderwijs (een opa met een groot hart verleende zijn diensten ). Na een korte zoektocht werd de sleutel gevonden om de nieuwe school plechtig te openen. De allerkleinste spruit van de school knipte, samen met de minister van Wonderwijs het lint door. De eerste schooldag kon beginnen onder een goed gesternte. Wonderwijs, het gaat jullie goed! Nieuwsbrief FOPEM - November 2010 De Wonder-wijzer in Zutendaal neemt een vliegende start Opening van De Wonder-wijzer 2

3 Opening van De Wonder-wijzer 3

4 Opening van De Wonder-wijzer 4

5 De pioniersdagen van De Wonder-wijzer in Zutendaal Drie scholen telt FOPEM nu in Limburg: t Schommelbootje in Alken, wondere wereld in Lummen (vorig jaar opgestart) en sinds 1 september De Wonder-wijzer in Zutendaal, nabij Genk. Begin oktober sprak de nieuwsbrief met een groep enthousiaste wonder-wijzers. Elke is ouder van twee guitige jongens van 8 en 9 én het administratieve brein van de school. Els is moeder van drie kinderen die allen school lopen in De Wonder-wijzer. Cindy is moeder van Jarne, een kleuter van drie. Bruno tenslotte is één van de pioniers, leerkracht en coördinator. Nieuwsbrief: Waarom hebben jullie voor De Wonder-wijzer gekozen? Elke: De school is voor mijn twee zonen een alternatief, zeg maar een schot in de roos geworden. Aan mijn twee kinderen hebben ik vorig jaar gedurende een zes maanden thuisonderwijs gegeven. Op school liep het toen helemaal niet goed. Toen ik van het initiatief hoorde om in Zutendaal een nieuwe school op te richten, ben ik meteen op de kar gesprongen. Van in den beginne was ik actief betrokken bij de voorbereidingen om de school te laten starten op 1 september. Nieuwsbrief: En, hoe gaat het nu met je zonen? Elke: Ze zijn veel rustiger als ze thuis komen. Zeg maar dat ze reeds in deze eerste weken een grote sprong voorwaarts hebben gemaakt. En hoe dit komt? School lopen in De Wonderwijzer is veel meer dan taal en rekenen. Kinderen mogen hier kind zijn, gewoon gelukkig zijn. Els: De keuze voor de school is bij mij ingegeven door mijn enthousiasme voor het ervaringsgericht onderwijs. Tijdens mijn eigen lerarenopleiding ben ik in contact gekomen met het ervaringsgericht onderwijs en toen zei ik dat is het!. En als je vraagt hoe het nu loopt met mijn kinderen op hun nieuwe school? Super! Thuis merk ik dat het aanleren van sociale vaardigheden geen lege doos is in de school. Zo helpen mijn kinderen bij het afruimen van de tafel, wat in de school een evidentie is, ze leggen contact met oudere jongere kinderen, ze vertellen over wat op school gaande is, ze ervaren school niet als een verplichting én ze zijn assertiever geworden. Elke: Het aanleren van sociale vaardigheden zit hem ook in kleine dingen. Zo is er op de speelplaats een zandbak waarin kleine én grotere kinderen spelen. In het begin moesten leerkrachten er een oogje in het zeil houden. Nieuwsbrief: Is er dan zo n groot verschil met de school waar jullie kinderen vroeger school liepen? Elke en Els: De leerkrachten hebben hier een ongelooflijk groot engagement. Eigenlijk is dit abnormaal, zo n enthousiasme. Leerkrachten zijn hier geen eilandjes die zich opsluiten in hun veilige klas. Je voelt aan alles dat iedereen achter hetzelfde project staat. Cindy: Wat mij telkens opnieuw verbaast, is dat iedereen iedereen kent: leerkrachten, leerlingen en ouders. Zo vroeg mijn kleine kleuter aan een jongen van 10: mag ik bij jou thuis komen spelen?. Ook tussen de ouders onderling is er veel meer sociaal contact. Zo heb ik ontdekt dat ik in dezelfde straat woon als Elke. In de vroegere school traden leerkrachten veel meer berispend op tegenover de leerlingen. Hier geloven leerkrachten in de mogelijkheden van elk kind, ze zoomen niet in op wat kinderen niet kunnen. Nieuwsbrief: We flitsen even 10 jaar vooruit. Hoe ziet De Wonder-wijzer er uit in 2020? Elke: Het leerlingenaantal zal ongetwijfeld toenemen. Momenteel tellen we 90 kinderen. Maar een grotere school heeft toch ook nadelen. Ik vrees dat we dan een deel van onze samenschool-maken verliezen, de school wordt anoniemer. Eerst willen we 5 groeien tot iets meer dan 105 leerlingen, om daarna te zakken tot ongeveer 90 leerlingen. Eigenlijk willen we vermijden dat we een grote school worden. En als er toch veel ouders zijn die een nieuwe school willen, dan moeten we misschien denken aan een tweede Wonder-wijzer Nieuwsbrief: Jullie zijn actief in het dagelijkse reilen en zeilen van de school? Elke: Ik was één van de pioniers van de school en ben lid van het dagelijks bestuur. Cindy: Ik zorg er voor dat er genoeg gefeest wordt in de school! Ik ben dus lid van het feestcomité. Zo was er op de eerste zondag van het schooljaar een openingsfeest. Je kan niet geloven hoe dit mensen aan elkaar bindt. We zongen met zijn allen Het Wonder-wijzerlied (staat op de volgende pagina!). En als we een nieuw kind verwelkomen in de school of iemand is jarig, brullen we met zijn allen Hé jij, je hoort erbij. Vanwaar je komt,. We vinden dit veel belangrijker dan gewoon geschenken geven en krijgen. Els: Ik ben leerkracht in een school voor middelbaar onderwijs en ben hier op school lid van de pedagogische raad. Zo willen we dat de axenroos de rode draad wordt doorheen heel het schoolleven. En elke vrijdag bereid ik samen met een klas soep voor de hele school. Als je daarover nadenkt, dan willen we eigenlijk gewoon doen in onze school. Onderwijs hoeft helemaal niet spectaculair te zijn! Zo zetten we - naar aanleiding van het feest van Sinterklaas - alle kinderen op 6 december in de bloemetjes, los van het hele commerciële gedoe rond de Sint.

6 Nieuwsbrief: Het gros van de kinderen woont in Zutendaal of in de onmiddellijke omgeving. Hoe maakt het dorpsleven deel uit van de school? Els: In de toekomst gaan we zeker samenwerken met het rusthuis. En kinderen hebben reeds de stallen van boer Frans uitgemest, gewoon omdat het nodig was. En met de eerste graad zijn we naar C-mine geweest, het nieuwe cultuurcentrum in Genk. We hebben er tippis gebouwd met bamboe, flatgebouwen in miniatuur gemaakt met lucifers en rozijnen. We nemen ook deel aan de veldloop georganiseerd door de gemeente. En in mei 2011 presenteren we een musical in de gemeentezaal van Zutendaal. We willen helemaal niet die school zijn die op een eiland leeft, los van het dorpsleven. Ouders organiseren ook elke dag een fietspooling zodat een grote groep kinderen veilig met de fiets naar school kan komen. Nieuwsbrief: En als het op de Franse taal aankomt, zijn jullie er vroeg bij! Elke: En of, we leren spelenderwijs Frans aan vanaf de kleuterleeftijd. Je hoort nu reeds kleuters tateren over tartines smullen, ze brengen hun cartable mee naar school en ze drinken de l eau of du lait. En vooraleer kleuters hun boterhammen smullen weergalmt bon appétit. Een koebel weerklinkt in de inkomhal, de speeltijd kondigt zich aan en Bruno komt er bij zitten. Bruno: In De Wonder-wijzer willen we genieten van de gewone dingen, al is het maar in de zandbak spelen of samen een stal uitmesten bij boer Frans. Zo brachten kinderen van de derde graad vorige week stelten mee naar school. Spontaan leerden ze aan kleuters hoe je moet die stelten kan lopen. Een grote troef vind ik is de vrijwilligheid van ouders en leerkrachten. Eigenlijk geven we ons totaal omdat we geloven in dit project. Maar je kan dit maar realiseren in een kleinschalige setting. Zo niet verzand je in een anonieme school met veel regels en afspraken, een grote afstand tussen leerkrachten en ouders, En het is nu precies dit wat we niet willen. Iedereen mag thuis komen hier in De Wonder-wijzer. Bruno: Een draaiboek voor beginnende scholen zou nuttig zijn. Ik vermoed dat vele nieuwe scholen in dezelfde vallen trappen. Met een draaiboek verliezen we wellicht geen onnodige energie. Nieuwsbrief: Els, Elke, Cindy en Bruno, dank je voor de koffie en het gesprek. Interview door Kris Denys Het Wonder-wijzer-Lied Hé jij, je hoort erbij! Vanwaar je komt, hoe je eruit ziet, Ga met ons mee, voel je hier thuis, Welkom in de Wonder-wijzer Pa ra da da da da da da Wonder-wijzer Hier leer je lezen, rekenen, zingen. En duizend and re leuke dingen, Hier mag je zijn zoals je bent, Voel je thuis in de Wonder-wijzer Para da da da da da da Wonder-wijzer Hier leer je straks de wereld kennen Aarde,maan en ook de sterren, De grootste ster dan ben jezelf Schitter dus mee in de Wonder-wijzer Para da da da da da da Wonder-wijzer Nieuwsbrief: Hoe kan FOPEM nieuwe scholen hierin ondersteunen? Eerste schooldag De Wonder-wijzer 6

7 Eerste schooldag De Wonder-wijzer 7

8 En hoe staat het nu met leerzorg? In de media verneem je er niet veel van. Toch is leerzorg een belangrijk dossier voor het ganse leerplichtonderwijs. Met een decreet wil de overheid een kader scheppen om scholen voor gewoon en buitengewoon onderwijs te stimuleren om in te spelen op de noden van leerlingen met bijzondere onderwijsnoden, van leerlingen met een beperkte leerstoornis tot leerlingen met een ernstige handicap. Eerst even een schets van de geschiedenis van leerzorg. In december 2005 startte een werkgroep van de Vlaamse Onderwijsraad met vertegenwoordigers van de onderwijskoepels en van de overheid de besprekingen. Het uitgangspunt was een open leerzorgkader met vier leerzorgniveaus en vier clusters. De leerzorgniveaus verwijzen naar de mate van ondersteuning die geboden wordt door de school; de clusters verwijzen naar de kenmerken van de leerlingen (van geen beperkingen tot beperkingen in de interactie ). Een veld is dan de combinatie van een cluster en een leerzorgniveau. Scholen voor gewoon en buitengewoon onderwijs kunnen geplaatst worden in één of meerdere velden, los van de aard van de beperkingen van de leerlingen. De subsidiëring of de financiering van de school gebeurt op het niveau van het veld. In november 2008 wordt een ontwerp van decreet goedgekeurd, met andere woorden dit is geen decreet. Een opsomming van de meest opvallende elementen in dit ontwerp van decreet: Er worden acht doelgroepen opgenomen in het leerzorgkader, zoals leerstoornissen, gedrags- en emotionele stoornissen en pervasieve ontwikkelingsstoornissen. Op het eerste zicht lijken deze doelgroepen sterk op de bestaande typologie in het buitengewoon onderwijs. Er wordt een leerzorgniveau V toegevoegd aan het leerzorgkader. Dit leerzorgniveau is bedoeld voor leerlingen die partieel onderwijs volgen zoals Tijdelijk Onderwijs aan Huis, ziekenhuisscholen en opvang van delinquente jongeren. Leerlingen ingeschaald op leerzorgniveau IV, bedoeld voor leerlingen die nood hebben aan intensieve ondersteuning, hebben geen recht op inschrijving in een school voor gewoon onderwijs. Wel kunnen ze vrijwillig ingeschreven worden in een school voor gewoon onderwijs. Scholen voor gewoon onderwijs die leerlingen inschrijven die ingeschaald zijn op leerzorgniveau III of IV, ontvangen dezelfde middelen (lestijden en werkingsmiddelen) voor deze leerlingen als de middelen die zouden toegekend worden aan een school voor buitengewoon onderwijs. Op 2 juli 2009, vlak vóór de Vlaamse verkiezingen, ratificeert het Vlaams Parlement het Verdrag van de Verenigde Naties inzake de rechten van personen met een handicap. Dit is een verstrekkende beslissing omdat vanaf dat moment elk nieuw decreet dat te maken heeft met het onderwijs voor personen met een handicap overeen moet stemmen met het VN-verdrag. Maar de besprekingen over leerzorg zijn vastgelopen. Er komt onder minister Vandenbroucke geen decreet leerzorg. Op 20 mei 2010 worden de besprekingen heropgestart. Pascal Smet is de nieuwe minister van onderwijs. Maar de context is grondig gewijzigd: het VNverdrag is geratificeerd en de minister voorziet geen extra middelen voor de opstart van leerzorg. Na de herfstvakantie zijn er vijf resonantiegroepen gestart die elk een thema van leerzorg zullen bespreken. De themata zijn onder meer het VNverdrag, de competentie-ontwikkeling en de planning van het aanbod voor leerlingen met ASS (autisme spectrum stoornissen). En wat is het standpunt van FOPEM? FOPEM bekijkt het dossier leerzorg vanuit de bril van het VN-verdrag. In dit verdrag is te lezen dat alle personen met een handicap recht hebben op een inclusief onderwijssysteem op alle niveaus en voorzieningen voor een leven lang leren. 8 FOPEM vond het oorspronkelijke open leerzorgkader zonder doelgroepen een goed kader om inclusief onderwijs te realiseren. Inclusief onderwijs zien we dan niet alleen als het opnemen van leerlingen met beperkingen in het gewoon onderwijs. Inclusief onderwijs zien we vooral als het leren omgaan met diversiteit in de klas en in de school, ook in het buitengewoon onderwijs. Omgaan met diversiteit betekent dat scholen de verschillen tussen leerlingen, van welke aard dan ook, als een meerwaarde beschouwen. Voor FOPEM is dit omgaan met diversiteit een aanzet tot gelijke onderwijskansen. Een leerzorgkader zonder doelgroepen sluit volgens FOPEM ook aan bij het VN-verdrag. In dit verdrag vind je geen oplijsting van categorieën en stoornissen die een bepaalde handicap definiëren. Het VN-verdrag ziet personen met een handicap in de eerste plaats als personen met een individuele autonomie en onafhankelijkheid, met inbegrip van de vrijheid hun eigen keuzes te maken. In een advies van de Vlaamse Onderwijsraad namen de kleine onderwijsverstrekkers (waartoe FOPEM behoort) een minderheidsstandpunt in, tesamen met de Gezinsbond, het ACW, het Minderhedenforum en de Vlaamse Scholierenkoepel. In dit standpunt lees je dat het werken met doelgroepen zijn nut kan bewijzen. Maar op langere termijn moet het bredere perspectief primeren op dit diagnostisch kader dat te veel aanleunt bij de huidige types. Bovendien biedt het werken met clusters het voordeel dat het een verbreding van het aanbod in de hand werkt, terwijl doelgroepen dit versmallen. Op termijn en op basis van onderzoek dient verder onderzocht of de doelgroepen kunnen verdwijnen en of er enkel met clusters en leerzorgniveaus kan worden gewerkt. FOPEM pleit voor een volwaardig inschrijvingsrecht voor leerlingen, ingeschaald op leerzorgniveau IV, in het

9 gewoon onderwijs. Dit standpunt wordt beaamd door het steunpunt Recht en onderwijs wanneer het schrijft dat het ontzeggen van het recht op gewoon onderwijs aan een welbepaalde categorie leerlingen omwille van hun handicap niet verenigbaar is met het VN-verdrag. Ook hier namen de kleine onderwijsverstrekkers, samen met de Gezinsbond en het minderhedenforum, een minderheidsstandpunt in in het advies van de Vlaamse Onderwijsraad. FOPEM pleit er voor dat aan scholen die leerlingen, ingeschaald op leerzorgniveau III of IV, inschrijven, dezelfde middelen (lestijden en werkingsmiddelen) worden toegekend als aan scholen voor buitengewoon onderwijs. In de huidige voorstellen zouden scholen voor gewoon onderwijs 5,5 lestijden ontvangen in het kader van het project voor inclusief onderwijs, wat opmerkelijk minder is als de middelen die toegekend worden aan scholen voor buitengewoon onderwijs. FOPEM pleit voor het afschaffen van leerzorgniveau V (partieel onderwijs zoals onderwijs in ziekenhuisscholen, opvang van delinquente jongeren, K- diensten, ). Dit leerzorgniveau stemt niet overeen met de definitie van een leerzorgniveau, namelijk het niveau van de ondersteuning dat scholen bieden aan leerlingen. Voor FOPEM kunnen leerlingen ingeschaald in leerzorgniveau V ingeschaald worden in één van de vier andere leerzorgniveaus. Zoals je wellicht kan afleiden uit het voorgaande, beloven de besprekingen over leerzorg spannend te worden. Wil je meer weten over de stand van zaken omtrent leerzorg, of over de standpunten van FOPEM, neem gerust contact op met het FOPEM-secretariaat. Kris Denys De Wonder-wijzer in Zutendaal 9

10 En ondertussen wordt het inclusief onderwijs wetenschappelijk onderzocht Aan de vakgroep Orthopedagogiek van de Universiteit Gent wordt inclusief onderwijs onder de loep genomen. Hieronder kom je meer te weten over het wetenschappelijk onderzoek. Op 7 oktober verdedigde Kathleen Mortier met verve haar doctoraatsproefschrift aan de Universiteit Gent. De titel van haar proefschrift luidde: Ondersteuning bieden aan kinderen met een handicap in het gewoon onderwijs: van een expert model naar een partnerschapsmodel 1. We vatten het onderzoek even samen: Het onderzoek is bedoeld om te kijken hoe kinderen met een verstandelijke beperking positief kunnen leren en participeren op school en hoe ze hierbij kunnen ondersteund worden. Drie vragen staan hierbij voorop: 1) Wat is ondersteuning voor kinderen, ouders, leerkrachten en ondersteuners die hier ervaring mee hebben en volgens de literatuur? 2) Hoe kan ondersteuning in de klas een effect hebben op de manier waarop het kind met een beperking kan participeren, leren en positieve contacten hebben op school? 3) Hoe kunnen we komen tot goede ondersteuning en welke rol spelen de ouders en het kind met een beperking hier zelf in? De conclusies uit het onderzoek mag je niet lezen als kant en klare oplossingen maar wel als aanzetten om na te denken over inclusief onderwijs. We sommen de conclusies even op: 1) Goed onderwijs voor kinderen met een verstandelijke beperking is mogelijk 2) Ondersteuning heeft een positief effect op de sociale en schoolse inclusie van een kind met een beperking in een gewone klas 3) Gepaste ondersteuning voor een bepaald kind kan uitgezocht en bijgestuurd worden door regelmatig een kort overlegmomentje te hebben tussen de ouders en de leerkracht (waar mogelijk met de ondersteuner en het kind) 4) Het kind en zijn ouders moeten inspraak hebben in de ondersteuning 5) Praktijkgemeenschappen van gelijkwaardige partners kunnen helpen bij het waarmaken van inclusief onderwijs 6) Er zijn theorieën die de conclusies van dit onderzoek ondersteunen en elke conclusie heeft ook gevolgen voor de praktijk en voor de ondersteuning die het beleid zou kunnen geven Marlies Dupont onderzocht in haar masterproef welke barrières ouders ondervinden in hun zoektocht naar een geschikte school voor gewoon onderwijs voor hun kind met een beperking. Zij ging aan de slag met 17 ouders die in totaal 88 (!) scholen contacteerden. Twee algemene conclusies uit haar onderzoek: Eén, er is een kloof tussen het inschrijvingsrecht en de autonomie van scholen om kinderen met een beperking in te schrijven of te weigeren. Twee, ouders worden weinig of niet ondersteund. Noch bij hun zoektocht naar een school, noch bij de verschillende stappen die ze ondernemen in de communicatie met de school zelf. Daarnaast trekt Marlies een aantal specifieke conclusies uit haar onderzoek: 1) De motivering van de ouders voor hun schoolkeuze voor hun zoon/ dochter met een beperking is bijna gelijklopend met deze die de ouders van andere kinderen aangeven. 2) De eerste contactopname met een eerste school vond reeds vroeg op het schooljaar (in het eerste of tweede trimester) plaats. De uiteindelijke beslissing omtrent het al dan niet inschrijven van hun zoon/ dochter kregen de ouders echter pas veel later. Dit leidde ertoe dat veel ouders op het eind van het derde trimester of in de grote vakantie nog vlug op zoek moesten naar een nieuwe school. Dit is deels te wijten aan het feit dat de officiële inschrijvingsperiode in een school pas in het derde trimester valt (met uitzondering van enkele gevallen, zoals de voorrangsregeling voor broers en zussen). 3) Bij iets meer dan de helft van de negatieve beslissingen werd het argument draagkracht aangehaald als reden (met of zonder extra uitleg). De meest aangehaalde argumenten van de scholen hiervoor zijn het onvermogen om de extra zorg en ondersteuning voor deze leerling op te nemen en het feit dat de leerkrachten deze taak niet zien zitten. Bovendien werden de ouders bij het merendeel van de gecontacteerde scholen niet betrokken bij de draagkrachtafweging; er werd niet gevraagd naar de mogelijkheden en beperkingen van het kind, de school peilde niet naar de ondersteuningsbehoeften noch naar de beschikbare ondersteuning van het kind, er werd niet gevraagd naar de verwachtingen van de ouders, etcetera. 4) De overgrote meerderheid van de ouders ontving geen papieren document van deze negatieve beslissing. Dit leidt tot heel wat weigeringen onder de tafel. Aangezien de scholen officieel niet weigeren, wordt het Lokaal Over- 1 Een exemplaar van het proefschrift kun je ontlenen via het FOPEM-secretariaat 10

11 legplatform (LOP) niet op de hoogte gebracht en worden de ouders bijgevolg ook niet geholpen bij hun zoektocht naar een andere school. Verder zorgt het gebrek aan een officieel document ervoor dat ouders weinig materiële bewijzen in handen hebben wanneer ze verdere stappen willen ondernemen ten aanzien van deze negatieve beslissing van de school. 5) Als we peilen naar de kennis van de ouders met betrekking tot de twee instanties, het LOP en de Commissie inzake Leerlingenrechten, dan zien we dat een kleine meerderheid van de ouders het LOP kent. Slechts enkele ouders kennen de Commissie en de werking hiervan. Een georganiseerde verdeling van informatie inzake het bestaan en de werking van deze organen, via de Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB s) of de scholen, zou de ouders zeker ten goede komen. 6) Ten slotte zagen we dat de zoektocht naar een geschikte school een enorme emotionele impact teweegbrengt, zowel op de ouders als op de andere gezinsleden. Alison Slabbynck, nog niet zo lang geleden een leerling van Freinetschool Klimop, werkt momenteel aan een masterproef over inclusief onderwijs in Freinetscholen. Drie FOPEM-scholen werken daar aan mee. We zijn benieuwd naar de resultaten! Kris Denys De Wonder-wijzer in Zutendaal 11

12 De kinder- en jongerentelefoon aan het woord Een verhalenbundel In de verhalenbundel Omdat ze het waard zijn brengt de Kinder- en Jongerentelefoon een blik achter de schermen van de soms prangende vragen, problemen en verhalen waarmee kinderen en jongeren komen aankloppen bij de Kinder- en Jongerentelefoon. San, Jelle, Lisa, Laïla en Triene, één voor één jongeren met een eigen verhaal, op zoek naar een leven van geluk, liefde en respect. Ieder stonden ze voor een moeilijke periode en zochten ze een manier om die periode te overleven. Bloed, zweet en tranen zou het vragen. Eén ding hebben ze allemaal gemeen. Ze zochten en vonden een luisterend oor bij de Kinder- en Jongerentelefoon. Thema's als depressie, angst, verliefdheid en zelfverwonding staan dagelijks op het menu van de Kinder- en Jongerentelefoon en vormen de leidraad van dit boek. In Omdat ze het waard zijn' vertellen deze jongeren anoniem hun eigen verhaal. Het boek wordt te koop aangeboden. De kostprijs bedraagt 10,95 en kan besteld worden via onze website: We vragen wel een kleine verzendingskost vanaf 2,10 voor 1 à 2 exemplaren. Daarnaast kun je twee lessenreeksen gratis downloaden via volwassenen Twee lessenreeksen Weerbaarheid, één voor de 3 de graad van het basisonderwijs en één voor de 1 ste graad van het secundair onderwijs. In deze lessenreeks staat het werken aan weerbaarheid centraal. Mentale weerbaarheid bij kinderen en jongeren stimuleren betekent werken aan een positief zelfbeeld, zelfvertrouwen, het voelen en kennen van eigen grenzen en het kunnen inzetten van innerlijke kracht. Hierdoor voelen kinderen en jongeren zich beter in hun vel en krijgen ze meer vertrouwen in hun eigen mogelijkheden. De lessenreeksen zijn onderverdeeld in enkele thema s zoals Omgaan met gevoelens, etc. Elk thema bevat enkele uitgewerkte methodieken om mee aan de slag te gaan in de klas. 12

13 Hoe gaat het ondertussen met Abdallah Abu Ramah? In de FOPEM-nieuwsbrief van mei 2010 kon je lezen hoe een Palestijns onderwijzer, Abdallah, in december 2009 opgepakt werd omwille van zijn vreedzaam verzet tegen de muur. Een jaar eerder werd hij bekroond met een prijs voor de internationale liga van mensenrechten. Bedankt aan de collega s die hem naar aanleiding van deze nieuwsbrief in de gevangenis een solidariteitsbrief toestuurden! Intussen, op 20 oktober, is het vonnis uitgesproken: Abdallah Abu Ramah werd veroordeeld tot 18 maand gevangenisstraf. Het gerecht bevond Abdallah schuldig aan opruiing, en het deelnemen aan illegale betogingen. Zij baseren zich op zogenaamde getuigenissen van enkele jongeren die midden in de nacht voor verhoor werden opgepakt. De zitting zelf werd bijgewoond door diplomaten van Engeland, Europese Unie, België en Duitsland, samen met vertegenwoordigers van de UNESCO en Human Rights Watch. Lady Ashton, hoofd buitenlandse betrekkingen op de EU veroordeelt deze straf en uit haar bezorgdheid over het recht van de Palestijnen om vreedzaam te protesteren tegen de illegale muur op Palestijns grondgebied. Na haar kwam er ook een verklaring van vertegenwoordigers van alle Europese landen: zij betreuren deze veroordeling en beschouwen het als een individueel en collectief recht van het Palestijnse volk om zich te verzetten tegen een illegale muur. Bij dit soort van arbitraire beslissingen, die niet alleen de resoluties van de Verenigde Naties negeren maar ook voorbijgaan aan het wettelijk kader binnen Israël zelf, verdient het Palestijnse volk de bescherming van de internationale gemeenschap, aldus hun verklaring. Ook aartsbisschop Desmond Tutu, het Spaanse parlement, en talloze andere organisaties uitten hun verontwaardiging over deze rechtspraak. Justitie in Israël heeft zich opnieuw geprofileerd als een instrument tot Abdallah op de zitting, oktober 2010 politieke repressie, ze wil met dit vonnis een voorbeeld stellen en het vreedzaam verzet de kop indrukken. Ondanks het feit dat Abdallah zijn volledige straf reeds heeft uitgezeten blijft hij tot op vandaag opgesloten in de gevangenis. Bie Kentane De Wonder-wijzer in Zutendaal 13

14 Werken aan emancipatorisch onderwijs Een aanbod voor leerkrachten van FOPEM-scholen Nog niet zo lang geleden, op 21 april om precies te zijn, hielden we in de Markten in Brussel een visiedag 2. We nodigden betrokken buitenstaanders uit die hun licht lieten schijnen op vijf stellingen. Een ietwat provocerende stelling was Een FOPEM-school kan zich niet emancipatorisch noemen als kansarme kinderen en ouders slechts in beperkte mate hun weg vinden naar de school. We zijn nu bijna een half jaar verder. En hoe staat het met de opvolging van deze stelling? Ziehier een aanbod voor leerkrachten van FOPEM-scholen. Heb je zin om van nabij de werking van een brede school te leren kennen? Tussen eind november 2010 en eind maart 2011 kun je daarvoor terecht in twee scholen van FOPEM: met name De Buurt in Gent en V-tex in Kortrijk. In De Buurt krijg je op een maandagmorgen (dit kan uitlopen tot in de namiddag) een rondleiding doorheen de school en de wijk. Let wel, dit aanbod beperken we tot maximum vijf leerkrachten. Geef een seintje aan het FOPEM-secretariaat als je er bij wil zijn. Een voorwaarde om De Buurt en/of V-tex van nabij te leren kennen is dat je deelneemt aan de studiedag Solidaire Scholen die plaatsvindt op woensdag 24 november 2010 in Sint-Niklaas. Diversiteit, gelijke onderwijskansen en opvoeden tot wereldburgerschap staan centraal op deze studiedag. Er zijn workshops rond diversiteit, ouderparticipatie, taalsensibilisering en meertaligheid, brede school, maatschappijkritisch opvoeden. Alle informatie vind je via Werken aan cultuurbeschouwing Een vraag aan leerkrachten en ouders van FOPEM-scholen Tijdens de afgelopen visiedag luidde één van de stellingen: We werken samen aan een leerplan cultuurbeschouwing. We zijn dan ook dringend op zoek naar gedreven leerkrachten en ouders die hieraan willen meewerken tijdens dit schooljaar. Gelukkig kunnen we terugvallen op waardevolle teksten van een aantal scholen. Je bijdrage kan zeer divers zijn: teksten nalezen, bronnen opzoeken, samen vergaderen, de lay-out verzorgen, We willen zo snel mogelijk starten! Geef een seintje aan het FOPEM-secretariaat als je wil meewerken aan een nieuw leerplan voor cultuurbeschouwing. 2 Een verslag van de visiedag vind je in de laatste nieuwsbrief van vorig schooljaar De Wonder-wijzer in Zutendaal 14

15 Om te lezen In het boek Onderwijsinnovatie: geen verzegelde lippen nemen de meeste auteurs, onder de redactie van Dolf van den Berg, geen blad voor de mond. Onderwijsinnovaties vertrekken meestal vanuit een negatief mensbeeld zodat ze ook als opgelegd worden ervaren door praktijkmensen in het onderwijsveld. Vernieuwingen in het onderwijs zijn dan niet van onderuit gegroeid. Dit leidt tot een te sterke, dikwijls ongewilde afhankelijkheid van leraren tegenover leidinggevenden in het onderwijs. Roland Vandenberghe vraagt zich dan ook af of er sprake is van een sturingscrisis in het onderwijsbeleid, omwille van de grote afstand tussen de beleidsmakers en de dagelijkse werkvloer van de scholen (p.56). Met afstand wordt hier een dilemma bedoeld. Vandenberghe onderscheidt drie dilemma s: een politiek, een theoretisch en een instrumenteel dilemma. Bij het politieke dilemma gaat het over de kloof tussen de officiële verwachtingen die expliciet of impliciet aanwezig zijn in een beleidsvoorstel en de mogelijkheden en grenzen van elke lokale school om aan deze verwachtingen te voldoen. Bij het theoretische dilemma is er de verwachting de wetenschappelijke inzichten te vertalen naar de klas- en schoolpraktijk. Bij het instrumenteel dilemma wordt een school leiden herleid tot een vorm van bureaucratisch management. Schooldirecteurs ervaren dat ze niet kunnen voldoen aan hun pedagogische taken, alhoewel ze formeel wel tegemoet komen aan alle formele regels. Maar, er is nog hoop. Niet alles in het onderwijs kan van bovenaf gestuurd worden. Wat goede leerkrachten kenmerkt, komt niet steeds overeen met vooraf geformuleerde competenties. Wat ouders en leerlingen wel in leerkrachten waarderen zijn kernkwaliteiten zoals Korthagen die benoemt. Het gaat dan om bijvoorbeeld om betrokkenheid, enthousiasme, passie, humor en bevlogenheid. Als dit geen mooie boodschap is om mee te eindigen! Op 23 oktober 1917, tijdens de eerste wereldoorlog, raakte de jonge Célestin Freinet zwaargewond tijdens de loopgravenoorlog in Noord-Frankrijk. Hij wordt getroffen door een diepe kogelwonde in de borstkas. Een lange herstelperiode volgt. Drie jaar later schreef hij hierover de roman Geraakt, eindigend met de aangrijpende zinnen: Zij zal niet terugkeren, mijn verloren jeugd. De bladeren zijn te vroeg uitgekomen, dit jaar. In 1958 schreef Freinet een boekje voor kinderen: Frontsoldaat in de eerste wereldoorlog. Dit boekje besluit met de woorden: Nooit meer oorlog. Beide boekjes zijn vertaald en verschenen bij De Freinetbibliotheek. Zin om één van deze boeken te lezen? Je kan ze ontlenen via het FOPEM-secretariaat. 15

16 FOPEM staat voor Federatie van Onafhankelijke Pluralistische Emancipatorische Methodescholen en overkoepelt de volgende 20 basisscholen die vernieuwend onderwijs (Freinet-, ervaringsgerichte en projectscholen) aanbieden: Deze nieuwsbrief is het uitwisselingsblad van FOPEM en richt zich naar leerkrachten en ouders. Iedere auteur is verantwoordelijk voor zijn/haar ingezonden stukken. Redactie: Catherine Devos Kris Denys Patricia Otte Simon De Clercq Wim D Hulster Evert Horn Redactie-adres: Kartuizerlaan 20 te 9000 Gent Tel: 09/ Fax: 09/ redactie@fopem.be Website: - Buurtschool V-tex - Kortrijk - De Klaproos - Geraardsbergen - De Levensboom - Marke - De Levensboom - Wevelgem - De Muze - Haacht - De Sterrebloem - Deinze - De Torteltuin - Poperinge - De Tuimelaar - Schoten - De Waterval - Ekeren - De Weide - Erpe-Mere - De Witte Merel - Ekeren - De Wonder-wijzer - Zutendaal - De Zevensprong - Leuven - Freinetschool De Vier Tuinen - Oudenaarde - Klimop - Oostkamp - Methodeschool De Buurt - Gent - t Schommelbootje - Alken - t Speelscholeke - Deurne - wondere wereld - Lummen - Zeppelin - Mortsel Wil je de nieuwsbrief nog eens herlezen en snuisteren in nieuwsbrieven uit een ver verleden? Ga naar 16