college reageert op het rapport Onderzoek en ondersteuning financiële problematiek ROC Leiden (fase2) van PriceWaterhouseCoopers Advisory N.V..

Transcriptie

1 B en W-nummer besluit d.d Reactie op rapport PWC omtrent ROC Leiden Besluiten: 1. bijgaande brief aan de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap vast te stellen waarin het college reageert op het rapport Onderzoek en ondersteuning financiële problematiek ROC Leiden (fase2) van PriceWaterhouseCoopers Advisory N.V.. Perssamenvatting: Het college heeft bijgaande brief aan de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap vastgesteld waarin het college reageert op het rapport Onderzoek en ondersteuning financiële problematiek ROC Leiden (fase2) van PriceWaterhouseCoopers Advisory N.V.. In de brief neemt het college afstand van enkele uitspraken in het rapport aangaande de rol van de gemeente Leiden.

2 Retouradres: Postbus 9100, 2300 PC Leiden De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Mevrouw dr. M. Bussemaker Postbus BJ DEN HAAG Bezoekadres Postadres Telefoon Website Gemeente Leiden Stadhuis Stadhuisplein 1 Postbus PC Leiden e.pronk@leiden.nl Datum 30 March 2015 Contactpersoon E. Pronk Ons kenmerk Z/15/ Doorkiesnummer Onderwerp Rapport PWC over ROC Leiden Geachte mevrouw Bussemaker, Met uw brief van 2 maart 2015 (kenmerk ) heeft u ons op de hoogte gesteld van uw voornemen om een rapport openbaar te maken. Daarnaast heeft u ons de mogelijkheid geboden om eventuele bedenkingen tegen de openbaarmaking in te dienen. Het betreft het rapport Onderzoek en ondersteuning financiële problematiek ROC Leiden (fase 2), d.d. 30 juli 2014 (hierna het rapport) van PriceWaterhouseCoopers Advisory N.V. (hierna PwC). Het rapport is opgesteld in opdracht van de Algemene bestuursdienst, meer specifiek dhr. K. van der Steenhoven en mevrouw M. Aalbersberg. In onze , d.d. 17 maart 2015, aan uw ambtenaren, hebben wij reeds doorgegeven geen bedenkingen te hebben tegen openbaarmaking van het rapport van PwC. Wel hebben wij behoefte om op een aantal punten uit het rapport te reageren waar de rol van de gemeente Leiden aan de orde is. Daarnaast maken wij van de gelegenheid gebruik om te reageren op hetgeen is gesteld in de openbaar gemaakte gedeeltes (p.8 tot en met p. 16) van het onderzoek ROC Leiden, bijzonder onderzoek inzake rollen, verantwoordelijkheden en belangen, d.d. 11 februari 2015 (hierna: het onderzoek). Dit onderzoek is eveneens opgesteld door PwC. De betreffende onderdelen van het onderzoek is reeds door u openbaar gemaakt in uw brief aan de Tweede Kamer van 13 februari Wij hebben deze behoefte omdat wij als gemeente niet betrokken zijn bij de totstandkoming van het rapport en het onderzoek en omdat wij verder van mening zijn dat de informatie van PwC met betrekking tot de gemeente Leiden deels onjuist is. Onze reactie is in dit stadium nog niet uitputtend. PwC analyseert uitgebreid de achtergronden van de benarde financiële situatie van het ROC Leiden. Kort en zakelijk weergegeven stelt PwC ten aanzien van de gemeente Leiden onder andere het volgende 1 : 1. PwC stelt dat tijdens de realisatie van Lammenschans de gemeente Leiden ambitieuze groeiplannen voor het station Lammenschans heeft overgelegd. Verder stelt PwC dat het ROC Leiden de bouw van de parkeergarage heeft aangepast aan de ambitieuze groeiplannen van de gemeente Leiden voor het station Lammenschans. Op voorhand was volgens PwC duidelijk dat de parkeergarage onvoldoende opbrengsten zal genereren om kostendekkende exploitatie mogelijk te maken. Voor het verkrijgen van de bouwvergunning was de parkeergarage een vereiste. De parkeergarage maakte daarmee ook onderdeel uit van de complexe expliciete en impliciete afspraken met de gemeente Leiden. Het verlies als gevolg van de ambitie van de gemeente Leiden is bij het ROC Leiden en niet bij de gemeente Leiden terecht gekomen en bedraagt afgerond 12,5 miljoen. In het onderzoek stelt PwC bovendien dat wij de huisvesting van het Da Vinci College als randvoorwaarde voor het afgeven van een bouwvergunning hebben gesteld. 1 Zie bijlage A voor een overzicht van passages uit het rapport.

3 2. PwC stelt dat het Da Vinci College vanaf de start niet realistisch is gebudgetteerd door de gemeente Leiden. Het ROC Leiden heeft bewust of onbewust dit onrealistische budget geaccepteerd. Hierdoor is er voor het ROC Leiden een financieel nadeel ontstaan van 5,4 miljoen. 3. Tenslotte stelt PwC dat de realisatie van de gymzalen en de ingebruikname om niet is voor 40 jaar. Dit betekent dat tegenover de gemaakte kosten voor de bouw geen opbrengsten staan. Derhalve zijn de berekende stichtingskosten van de gymzalen een verlies van afgerond 2,9 miljoen. De restwaarde van de gymzalen na 40 jaar zijn per datum van levering verwaarloosbaar. Algemene opmerking vooraf Wij merken op dat wij niet bij de totstandkoming van het rapport en het onderzoek zijn betrokken. Zoals reeds in de aanbiedingsbrief van PwC aan de Algemene bestuursdienst wordt gesteld is de informatie waarmee het rapport is opgemaakt uitsluitend verkregen op basis van de in dit rapport genoemde documenten en uit gesprekken met de in dit rapport genoemde personen. Op pagina 90 en 91 van het rapport wordt voor het bouwblok Lammenschans gesteld dat er een groot aantal documenten zijn ingezien en er één gesprek is geweest met de secretaris van het college van bestuur (vermoedelijk van het ROC Leiden) en dat er twee gesprekken zijn geweest met de directeur Diensten & Bedrijfsvoering (vermoedelijk van het ROC Leiden) en R.RE restructuring real estate. Op basis van welke gegevens het onderzoek is opgesteld is ons niet bekend. Ad 1 Parkeergarage Met betrekking tot de bouw van de parkeergarage merken wij het volgende op. Als uitgangspunt geldt dat in de parkeerbehoefte die deze functies genereren op grond van de toen geldende Bouwverordening 1992 op eigen terrein moet worden voorzien. Als dat niet mogelijk is op maaiveld, moet dat in, of onder het gebouw gerealiseerd worden. Dit is geen specifiek voorschrift geweest voor de bouw van het ROC Leiden, maar is voor alle initiatiefnemers met een bouwplan een vereiste om een vergunning te kunnen krijgen. Een parkeergarage als onderhavige hoeft dus niet exploitabel c.q. marktconform te zijn en is niet het gevolg van ambities van de gemeente Leiden, maar is het gevolg van de gewenste functies in het gebouw. Daarbij heeft de gemeente steeds meegewerkt aan de minst ingrijpende oplossing voor de gebouwde parkeergarage. Eén en ander is ruim voor de vergunningprocedure vastgelegd in de projectovereenkomst t.b.v. de realisatie van ROC/Da Vinci Lammenschanspark Leiden van de gemeente Leiden, CCL BV, het ROC Leiden en Da Vinci College. Daarin komen partijen overeen dat CCL BV ten behoeve van haar bouwplan en de daarbij behorende functies in haar eigen parkeerbehoefte zou voorzien. Daarbij is verder overeengekomen dat voor de berekening van de parkeerbehoefte de richtlijnen van de CROW op dit punt worden gevolgd. En tenslotte is overeengekomen dat als uitgangspunt geldt dat de parkeergarage openbaar is en geschikt is voor meervoudig gebruik. Hierdoor kon een deel van de kosten van de parkeergarage terugverdiend worden. In bovengenoemde projectovereenkomst is tenslotte overeengekomen dat de gemeente Leiden zich, binnen de kaders van haar publiekrechtelijke verantwoordelijkheden, zal inspannen te bevorderen dat alle voor en in verband met de voor de uitvoering benodigde vergunningen worden verleend. Bij de behandeling c.q. de afgifte van de bouwvergunning is de huisvesting van het Da Vinci College niet als randvoorwaarde gesteld. Ad 2 en 3 Kostprijs Da Vinci en gymzalen Het budget van de gemeente Leiden voor de Da Vinci nieuwbouw inclusief buitenruimte bedroeg oorspronkelijk 12,2 miljoen inclusief btw. In de budgetbepaling was ook de realisatie van de gymzalen meegenomen. Alhoewel CCL zowel financieel als bouwtechnisch volledig verantwoordelijk was voor de realisatie van Lammenschans is de gemeente Leiden altijd bereid geweest om constructief mee te denken als zich knelpunten voordeden. CCL heeft in eerste instantie de vergoeding voor het Da Vinci College inclusief voorplein geraamd op 16,8 miljoen, inclusief btw. Toen gedurende de planvorming bleek dat de stichtingskosten hoger zouden worden dan in eerste instantie door CCL geraamd, zijn het ROC Leiden en de gemeente Leiden in constructief overleg tot een oplossing gekomen. Enerzijds door ophoging van het budget van de

4 gemeente Leiden van 12,2 miljoen naar uiteindelijk ,--, anderzijds door verlaging van het af te nemen aantal vierkante meters. Alhoewel de aanwezigheid van de gymzalen al in het budget van het Da Vinci College was verwerkt is er meegewerkt aan een constructie om de gymzalen ook buiten schooltijden exploitabel te maken voor CCL (thans Roclam BV). Om die reden is afgesproken dat de gymzalen niet meegaan in het appartementsrecht van het Da Vinci College, maar onderdeel zijn van het appartementsrecht van CCL (thans Roclam B.V.), waarbij het Da Vinci College om niet gebruik kan maken van de gymzalen (daar was immers al voor betaald). Voor een juist beeld van het totaal van de transactie moet verder ook het gegeven betrokken worden dat de gemeente de vrijgekomen panden van het ROC Leiden heeft gekocht voor een prijs die vergelijkbaar is met de bovenkant van prijzen in de markt (rapport PwC pagina 74). Deze opkoop was dekking en zekerheid voor de ontwikkeling van de nieuwe panden. Al met al is naar onze mening sprake van evenwichtige transacties tussen de gemeente Leiden en het ROC Leiden/CCL. De door PwC geschetste beelden en conclusies kunnen wij niet plaatsen en delen wij niet. Hoogachtend, Burgemeester en Wethouders van Leiden, de Secretaris, de Burgemeester,

5 BIJLAGE A Relevante passages uit het rapport Onderzoek en ondersteuning financiële problematiek ROC Leiden (fase 2), d.d. 30 juli 2014 (hierna het rapport) van PriceWaterhouseCoopers Advisory N.V. p. 14/15 Voor de realisatie van de nieuwbouwlocaties was ROC Leiden sterk afhankelijk van de Gemeente Leiden vanwege bestemming- en omgevingsvergunning alsmede door de verkoop van de oude onderwijslocaties, de aankoop van grond voor de realisatie van LMS en de ambities van de Gemeente Leiden (inzake Da Vinci VMBO en de parkeergarage). Behoudens de realisatie van de parkeergarage en het gebruik om niet van de gymzaal LMS, lijken de transacties tussen ROC Leiden en de Gemeente Leiden op marktconforme leest te zijn geschoeid. Tijdens de realisatie van LMS heeft de gemeente Leiden ambitieuze groeiplannen voor het station Lammenschans overlegd. Op basis hiervan heeft ROC Leiden de bouw van de parkeergarage aangepast. De getoonde ambitie en plannen zijn door de gemeente Leiden niet gerealiseerd, echter ROC Leiden is voor de gemaakte meerkosten niet gecompenseerd p. 74 ROC Leiden heeft zich verplicht om een aantal gebouwdelen als onderdeel van Lammenschans te ontwikkelen en te realiseren. Het VMBO is vanaf de start niet realistisch gebudgetteerd door de Gemeente Leiden ( 12,2 miljoen). ROC Leiden heeft bewust of onbewust dit onrealistische budget geaccepteerd. Derhalve is een verlies ontstaan op de ontwikkeling en realisatie van het VMBO van afgerond 5,4 miljoen. De realisatie van de gymzalen en de ingebruikname om niet voor 40 jaar betekent dat tegenover de gemaakte kosten voor de bouw geen opbrengsten staan. Derhalve zijn de berekende stichtingskosten van de gymzalen een verlies van afgerond 2,9 miljoen. De restwaarde van de gymzalen na 40 jaar zijn per datum van levering verwaarloosbaar. De parkeergarage kent een hoge kostprijs. De bouwkosten zijn voor rekening van het ROC Leiden. Op voorhand is duidelijk geweest dat de parkeergarage onvoldoende opbrengsten zal genereren om kostendekkende exploitatie mogelijk te maken. Voor het verkrijgen van de bouwvergunning was de parkeergarage een vereiste. CCL heeft zich gecommitteerd om de parkeergarage te bouwen. Green neemt de parkeergarage af. Green heeft echter beperkte inkomsten op de garage. Het verlies als gevolg van de ambitie van de Gemeente Leiden is bij ROC Leiden en niet bij de Gemeente Leiden terecht gekomen en bedraagt afgerond 12,5 miljoen. p. 89 Naast de grond- en vastgoedtransacties heeft de Gemeente Leiden een belangrijke rol gespeeld bij het vergeven van de bestemming, de omgevingsvergunning, de realisatie van het Da Vinci VMBO en de realisatie van de parkeergarage (ambities van de Gemeente Leiden). De parkeergarage Lammenschans wordt (zoals eerder vermeld) uiteindelijk gebouwd met alle kosten en risico s voor ROC Leiden. De parkeergarage maakt daarmee ook onderdeel uit van de complexe expliciete en impliciete afspraken met de Gemeente Leiden. p. 90 Concluderen stellen we dat: ROC Leiden heeft zich verplicht om een aantal gebouwdelen als onderdeel van Lammenschans te ontwikkelen en te realiseren. Het VMBO is vanaf de start niet realistisch gebudgetteerd door de Gemeente Leiden ( 12,2 miljoen). ROC Leiden heeft bewust of onbewust dit onrealistische budget geaccepteerd. Derhalve is een verlies ontstaan op de ontwikkeling en realisatie van het VMBO van afgerond 5,4 miljoen. De realisatie van de gymzalen en de ingebruikname om niet voor 40 jaar betekent dat tegenover de gemaakte kosten voor de bouw geen opbrengsten staan. Derhalve zijn de berekende

6 stichtingskosten van de gymzalen een verlies van afgerond 2,9 miljoen. De restwaarde van de gymzalen na 40 jaar zijn per datum van levering verwaarloosbaar. De parkeergarage kent een hoge kostprijs. De bouwkosten zijn voor rekening van het ROC Leiden. Op voorhand is duidelijk geweest dat de parkeergarage onvoldoende opbrengsten zal generen om kostendekkende exploitatie mogelijk te maken. Voor het verkrijgen van de bouwvergunning was de parkeergarage een vereiste. CCL heeft zich gecommitteerd om de parkeergarage te bouwen. Green neemt de parkeergarage af. Green heeft echter beperkte inkomsten op de garage. Het verlies als gevolg van de ambitie van de Gemeente Leiden is bij ROC Leiden en niet bij de Gemeente Leiden terecht gekomen en bedraagt afgerond 12,5 miljoen. Relevante passage uit het onderzoek ROC Leiden, bijzonder onderzoek inzake rollen, verantwoordelijkheden en belangen, d.d. 11 februari 2015 van PriceWaterhouseCoopers Advisory N.V. P. 12 ROC Leiden was in staat een storting van 15,6 miljoen te doen in het depot omdat zij een aanzienlijke boekwinst had gemaakt op de verkoop van haar bestaande panden aan de gemeente Leiden. De waarde van deze panden is door een onafhankelijk bureau getaxeerd en de daadwerkelijk gerealiseerde opbrengst is hoger uitgevallen dan deze getaxeerde waarde. ( ) De gemeente Leiden heeft verder een belangrijke rol gespeeld bij twee andere onderwerpen, namelijk () de bouwvergunning en (ii) de verkoop van een deel van het pand aan de gemeente ten behoeve van de huisvesting van het Da Vinci College: Om te komen tot een bouwvergunning is een lang traject doorlopen met de gemeente. Uiteindelijk is de vergunning onherroepelijk verstrekt op 29 december 2006, een aantal maanden nadat de mantelovereenkomsten met aannemers voor de meeste percelen waren afgesloten; Door de gemeente Leiden werd als randvoorwaarde voor het afgeven van een bouwvergunning gesteld het sluiten van een overeenkomst met betrekking tot de huisvesting van het Da Vinci College in het nieuw te bouwen pand. Het Da Vinci College was vóór de nieuwbouw ook gehuisvest op het Lammenschanspark. De gemeente Leiden beriep zich in de onderhandelingen over de aan aan ROC Leiden te betalen prijs voor het gebouwdeel ten behoeve van Da Vinci op de landelijke VNG-norm. Daardoor was de verkoopprijs van dit deel van het gebouw significant lager dan de in de begrotingen aan dit deel van het gebouw toegerekende bouwkosten. Op basis van een overeenkomst met de gemeente was in december 2006 voordat tot gunning werd besloten duidelijk dat een verlies van 6,9 miljoen op dit deel zou worden geleden. Uiteindelijk is dit verlies door een verhoging van de verkoopprijs (na tussenkomst van een bindend advies) en hogere bouwkosten uitgekomen op 6,4 miljoen.