Maatschappelijk Verslag 2013

Transcriptie

1 Maatschappelijk Verslag 2013 Siemens Nederland N.V.

2 Inhoudsopgave Hoofdstukken Voorwoord CEO Siemens Nederland 4 2. Strategie, profiel en structuur 6 3. Kerncijfers Duurzaamheid als guiding principle Duurzaam portfolio Stakeholders Compliance Medewerkers (Health & Safety) Leveranciers Milieubescherming (Environment) Corporate Citizenschip 54 Bijlagen 1. EHS-doelstellingen Lloyds Independent Assurance Report GRI-Index - Richtlijnen Global Reporting Initiative Siemens Nederland en de Global Compact van de Verenigde Naties Begrippen + Alfabetische index 67 Feedback 69 3

3 Voorwoord van de CEO Siemens Nederland Innovatieve kracht tonen De problemen waar de wereld zich in de komende decennia mee geconfronteerd ziet zijn enorm. De megatrends urbanisatie, globalisering, klimaatverandering en demografische veranderingen vragen onder meer op het gebied van milieu, voedselvoorziening en transport om innovatieve ideeën en oplossingen. Ook in Nederland groeit het besef dat er wezenlijke veranderingen nodig zijn om een meer duurzame samenleving in te richten. In 2013 hebben kabinet, bedrijfsleven, vakbonden en milieubeweging via de SER een Energieakkoord gesloten dat de noodzaak tot substantiële verduurzaming van opwekking en gebruik van onze energie onderschrijft en hieraan een ambitieus investeringsprogramma koppelt. Ook zijn in het akkoord doelstellingen geformuleerd voor CO2 -reductie in de gebouwde omgeving, logistiek en transport. Het is onmiskenbaar dat Nederland zich, net als veel andere landen, in een ingrijpende transitiefase bevindt. Maatschappelijke, demografische en geopolitieke veranderingen laten zien dat de economische crisis van de voorbije jaren geen tijdelijke onderbreking was, maar een kantelpunt. Europa en Nederland zien zich gesteld voor de opgave om hun concurrentie en innovatiekracht te versterken. Daarnaast moeten transities in tal van sectoren, zoals de energie, de zorg, de arbeidsmarkt en het onderwijs tot stand komen en dat alles met een krimpende beroepsbevolking. Naast die krimp stelt ook de vergrijzing met name de zorgsector de komende jaren voor een grote uitdaging: meer patiënten behandelen met minder mensen en beperkter budgetten. Vroegtijdige diagnose met een nog beter op de individuele patiënt toegesneden behandeling zijn daarbij sleutelfactoren. Ook in het verkeer en in de logistiek is duurzaamheidswinst te boeken. Regio s zetten in op samenwerking van overheid en bedrijven om meer efficiënte en schone verkeer- en vervoeroplossingen te realiseren. Siemens participeert actief in deze dialoog. Bij herhaling is gebleken hoe kwetsbaar de complexe datasystemen in bedrijven en bij maatschappelijke organisaties zijn geworden. Moderne technologie genereert enorme hoeveelheden data, die beveiligd, beheerst maar vooral ook optimaal benut moeten worden. Siemens is zich hier terdege van bewust en investeert continu in de daarvoor benodigde oplossingen. Dit past in de strategie om ons te onderscheiden als leverancier met toegevoegde waarde. Wanneer Nederland zijn toppositie als innovatief land wil blijven behouden, zullen er veel meer jonge mensen moeten kiezen voor een loopbaan in de techniek. Stilzitten en hopen op meer technici heeft geen zin. Dan is het risico levensgroot dat wij niet alleen die toppositie kwijtraken, maar ook dat de continuïteit van een groot aantal bedrijven in het geding komt. Daarom heb ik deze zomer als voorzitter van de commissie Publiek-private samenwerking in het beroepsonderwijs een advies tot uitbreiding van de samenwerking uitgebracht aan minister Jet Bussemaker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. 4

4 Tegelijkertijd biedt de beschreven maatschappelijke transitie ons bedrijf uitdagende kansen. Siemens is dankzij zijn hoogwaardige en omvangrijke R&D-inspanningen, ook in Nederland, in staat om innovatieve oplossingen op de genoemde terreinen te vinden. Innovaties die enerzijds voortkomen uit de bewuste keuze voor de uitbouw van ons groene portfolio, maar anderzijds ook een resultaat zijn van onze intensieve dialoog met al onze stakeholders en daardoor aansluiten op de maatschappelijke behoeften van deze tijd. Ons portfolio is zo gedegen voorbereid op de uitrol van duurzame energieopwekking, smart grids, vernieuwende transportsystemen en verkeerstechnieken en ook op snelle en betrouwbare diagnostiek met bijbehorende IT-oplossingen in de zorgsector. In de komende drie jaar wil Siemens Nederland de dialoog met haar stakeholders verder intensiveren. Duurzaamheid is weliswaar een kwestie van doen, maar óók van praten. Om te beginnen met elkaar: Het is belangrijk dat we elkaar helpen de duurzaamheid van oplossingen met harde cijfers te onderbouwen en er nieuwe toepassingen voor te bedenken. Daardoor staan we sterker als we met klanten, leveranciers en andere externe partijen over verduurzaming in gesprek gaan. Praten over duurzaamheid wordt er zo niet alleen leuker op; het levert ook meer op, voor onze opdrachtgevers, maar ook voor onze maatschappelijke omgeving. A.F. van der Touw CEO Siemens Nederland 5

5 2. Strategie, profiel en structuur Strategie Continu nieuwe markten aanboren, met innovatieve producten en oplossingen Siemens wil een pionier van deze tijd zijn. Om dat waar te maken, wakkeren we de geest van vernieuwing continu aan, om nieuwe perspectieven voor onze onderneming te creëren. De informatie in dit Maatschappelijk Verslag van Siemens Nederland N.V. maakt integraal onderdeel uit van het Annual Report (AR) en het Sustainability Report (SR), dat Siemens AG ieder jaar publiceert. De visie, beleidslijnen en doelstellingen zoals vermeld in die Reports gelden voor alle Siemens organisaties en vestigingen in de wereld. Het Maatschappelijk Verslag van Siemens Nederland N.V. vermeldt de specifieke informatie van de lokale Nederlandse vestiging, met name ten aanzien van duurzaamheid en meer algemeen ten aanzien van het maatschappelijk verantwoord ondernemen. Voor de algemene doelstelling, strategie, portfolio en resultaten wordt verwezen naar het Annual Report 2012 van Siemens AG het Sustainability Report van Siemens AG, te vinden via In dit Nederlandse Maatschappelijk Verslag zal worden toegelicht hoe Siemens Nederland deze onderwerpen actief in praktijk brengt. 6

6 De visie van Siemens is om als een pionier oplossingen te bieden voor verstedelijking, klimaatverandering, mondialisering en demografische verandering. Siemens Sustainability programma staat voor duurzaam handelen bij het creëren van nieuwe businessmogelijkheden. Business mogelijkheden Walk the Talk Stakeholder Betrokkenheid - Ontwikkeling portfolio. Zie hoofdstuk 5 - duurzaamheidsgerelateerde intiatieven in divisies / sectoren. Informatie hoofdstuk 6, Stakeholders. - toenemende focus op sociale bijdrage van business activiteiten. Informatie hoofdstuk 6 Stakeholders en 11 Corporate Citizenship. - Innovatie in duurzame producten en business modellen. Informatie hoofdstuk 5 Portfolio. De Kernwaarden van Siemens: - Waarborgen van efficiënt grondstofverbruik, gezondheid en veiligheid door de gehele waardeketen. Informatie hoofdstuk 4 Duurzaamheid, 8 Medewerkers, 10 Milieu - Sturing op duurzaamheid en compliance via effectieve managementsystemen. hoofdstuk 4 Duurzaamheid en 7 Compliance. - Betrokken leiderschap en medewerkers. Informatie Voorwoord CEO en hoofdstuk 6 Stakeholders en 11 Corporate Citizenship. - Implementeren van een strategische citizenship approach. Informatie Hoofdstuk 6 Stakeholders en 11 Corporate Citizenship. - Waardetoevoegende projecten met leidende instellingen. Informatie Voorwoord CEO, hoofdstuk 6 Stakeholders, 7 Compliance, - Constructieve dialoog met relevante stakeholders. Informatie Voorwoord CEO, hoofdstuk 6 Stakeholders, 7 Compliance, - Aanmoedigen van eerlijke marktcondities via collectieve acties. Informatie hoofdstuk 7 Compliance en 9 Leveranciers. Verantwoordelijk Excellent Innovatief Bij Siemens zijn we vastbesloten om aan alle wettelijke en ethische eisen te voldoen en ze waar mogelijk te overtreffen. Het is onze verantwoordelijkheid om zaken te doen volgens de hoogste professionele en ethische normen. Gedrag dat hiervan afwijkt wordt niet getolereerd. Bij Siemens stellen we onszelf ambitieuze doelen, die we ontlenen aan onze visie en controleren aan de hand van benchmarks. We doen vervolgens alles om deze doelen te bereiken. Maar ook ondersteunen we onze klanten bij hun zoektocht naar de hoogst mogelijke kwaliteit, met oplossingen die hun verwachtingen overtreffen. Innovatie is een hoeksteen van het succes van Siemens. Onze investeringen in R&D zijn afgestemd op onze bedrijfsstrategie, we hebben cruciale patenten in huis en nemen een sterke positie in op het gebied van zowel bestaande als nieuwe technologie. Ons doel is om in al onze marktsegmenten toonaangevend te zijn. Profiel Den Haag Amersfoort Zoetermeer Rotterdam Den Bosch Assen Hengelo Siemens is in Nederland actief vanaf 1879 en heeft zich in die jaren ontwikkeld tot een bedrijf met een omzet van circa 1 miljard en 2429 medewerkers (status 30 september 2012). Het hoofdkantoor van Siemens Nederland is gevestigd in Den Haag. Daarnaast zijn er vestigingen in Zoetermeer, Assen, Den Bosch, Rotterdam, Amersfoort en Hengelo. In Nederland levert Siemens Nederland N.V. zowel producten, systemen, installaties als uiteenlopende diensten zoals installatie, inbedrijfstelling, onderhoud en reparatie. Het leveringsprogramma bestrijkt vrijwel alle terreinen van de elektrotechniek en de elektronica. De Nederlandse afnemers komen uit de (semi)-non profitsectoren zoals ziekenhuizen en de openbaar vervoerbranche en uit de industrie-, en energiemarkt. 7

7 De organisatie van Siemens Nederland bestaat uit 4 sectoren, onderverdeeld in divisies: De Energy sector bestaat uit 4 divisies: Power Generation: energiecentrales, en technologie voor winning van olie en gas, on-shore en off-shore Energy Services: (groot) onderhoud op energiecentrales en infrastructuur Power Transmission: transport van energie Wind Power: windmolenparken De Healthcare sector bestaat uit 4 divisies Imaging & Therapy: medische beeldvorming voor diagnostiek en therapie Clinical Products: klinische producten voor een grotere doelgroep Customer Solutions: advies, totaaloplossingen en service Diagnostics: laboratoriumdiagnostiek en automatisering De Industry sector bestaande uit 5 divisies : Sales: gecombineerde verkooporganisatie voor producten, oplossingen en services Industry Automation: industriële automatisering Drives Technology: aandrijftechniek Customer Services: engineering, service-activiteiten, panelenbouw, haven - en industriekranen Metals Technologies: turnkeyprojecten, oplossingen en services aandrijftechniek enautomatisering De Infrastructure and Cities sector bestaat uit 5 divisies Mobility and Logistics: spoorbeveiliging en automatisering, logistieke oplossingen, verkeerstechniek, infrastructuur voor elektrisch rijden zoals laadpalen Rail Systems: treinen, trams, metro s, service en onderhoudsconcepten voor rollend materieel en spoorinfrastructuur Building Technologies: gebouwenbeheer- en automatisering, bewaking, brandbeveiliging Low & Medium Voltage: producten & systemen voor het transport, de distributie en de verdeling naar de verbruiker van elektrische energie Smart Grid: intelligente energienetwerken, energiemanagementsystemen Organisatieschema Voor een uitgebreide beschrijving van de organisatiestructuur van Siemens Nederland en haar portfolio, zie Structuur Siemens Nederland N.V. is een 100% dochter van Siemens International Holding B.V., gevestigd te Den Haag. Deze holding is een volledige dochter van Siemens Beteiligungsverwaltung GmbH & Co. OHG, welke weer een volledige dochter is van Siemens AG in Berlijn / München. De Raad van Bestuur van Siemens Nederland N.V. bestaat uit: drs. A.F. van der Touw (CEO), W.G. van der Poel (CFO) en ir. B. C. Fortuyn. De Raad van Commissarissen bestaat uit : R. Aurich, drs. J. de Boer en B. van der Veer RA. Voor meer informatie over de Raad van Bestuur en de Commissarissen, zie De Raad van Bestuur heeft de eindverantwoordelijkheid voor de inrichting van, en toezicht op, het risicomanagement van Siemens Nederland N.V. De Raad van Bestuur heeft hiertoe een risicobeheer commissie opgericht die verantwoordelijk is voor de ontwikkeling en bewaking van het risicobeheerbeleid van Siemens Nederland N.V. en het risicomanagement binnen de onderneming. De commissie rapporteert regelmatig over haar activiteiten aan de Raad van Bestuur. Het risicobeleid c.q. risicomanagement van Siemens Nederland N.V. heeft als doel risico s in kaart te brengen en te analyseren, passende risicolimieten, -categorieën en -controles te bepalen en zowel de risico s en als de naleving van het systeem te bewaken. Duurzaamheid is een vast agendapunt in elke commissievergadering. Beleid en systemen voor risicobeheer worden regelmatig geëvalueerd en waar nodig aangepast aan veranderingen in de marktomstandigheden en de activiteiten van de groep. De Governance-afdeling, tezamen met de audit-afdelingen van de moedermaatschappij, voeren regelmatige en incidentele evaluaties uit van controles en procedures voor risicobeheer, waarvan de bevindingen worden gerapporteerd aan de Raad van Bestuur. 8

8 Boundary van dit maatschappelijk Verslag De gegevens in deze publicatie hebben alleen betrekking op Siemens Nederland N.V. en de organisatorische eenheden die onder Siemens Nederland N.V. vallen. Alle activiteiten van de bovengenoemde vestigingen worden meegenomen in de boundary voor dit verslag. Naast Siemens Nederland N.V. zijn in Nederland ook andere vennootschappen actief die tot de Siemens groep behoren; t.w. Siemens Audiologie Techniek B.V. (hoortoestellen) en Siemens Industry Software B.V. (PLM oplossingen) Deze bedrijven maken geen deel uit van Siemens Nederland N.V. en zijn daarom niet meegenomen in de boundary van dit verslag. Ook cijfers van door Siemens ingeschakelde onderaannemers en/of leveranciers zijn niet in dit verslag opgenomen, omdat deze bedrijven een eigen beleid voeren ten aanzien van maatschappelijke verslaglegging, los van Siemens Nederland N.V. De verslagperiode van deze jaarlijkse publicatie betreft het fiscale boekjaar 2012/2013 Dit boekjaar loopt van 1 oktober 2012 tot en met 30 september Daarmee loopt de maatschappelijke verslaglegging parallel met de financiële verslaglegging. 9

9 3. Kerncijfers Siemens Nederland N.V. 1) 10

10 Business Sales Business Orders miljoen 973 miljoen miljoen 867 miljoen / / / / ,5 Omgeving 2) Elektriciteit 6 5 Omgeving Gas 6 5 Omgeving Stadsverwarming 7, , kwh kwh m m GJ GJ kwh x / / m 3 x / / GJ x / / Omgeving Co2 emissie 3) 30 Omgeving Water ,4 4)

11 2,5 1 Maatschappelijk Verslag 2013 Siemens Nederland N.V. m 1 0 kwh x / / m 3 x / / GJ x / / Omgeving Co2 emissie 3) 30 Omgeving Water ,4 ton 4) m ,1 ton m ton x / / m 3 x / / Medewerkers en maatschappij Medewerkers 2,5% Medewerkers en maatschappij Ziekteverzuim 25 2% 20 1,5% % 1,9% 5) 2,1% 5 0,5% 0 pers. x / /2013 0% 2011/ /

12 Voetnoten: 1) Cijfers per 30 september van het betreffende jaar. Siemens hanteert een gebroken boekjaar, steeds lopend van1 oktober tot en met 30 september van het betreffende jaar. Geconsolideerde cijfers Siemens Nederland N.V. 2) Alleen het energieverbruik waar Siemens Nederland partijen gebruikmaken van de ruimte maakt onderdeel uit van dit overzicht. Dit is met name van belang voor het deels aan externe partijen verhuurde Bedrijvencentrum Zoetermeer. Het totaalcijfer van het Elektriciteitsverbruik in boekjaar 2012/2013, geeft het verbruik weer van de locaties Den Haag (Hoofdkantoor), (Bedrijvencentrum) Zoetermeer, Assen, Den Bosch, Hengelo, Rotterdam en Amersfoort. Het gasverbruik van het boekjaar 2012/2013 is van de locaties Amersfoort, Assen, Den Bosch, Rotterdam, Zoetermeer en Hengelo. Het gasverbruik voor het boekjaar 2012/2013 is exclusief het gasverbruik van de testfaciliteiten van locatie Hengelo. Dit gasverbruik is op dit moment nog niet bekend en maakt overigens geen onderdeel uit van de reductiedoelstelling door het niet te voorspellen karakter van dit gasverbruik. De locaties Den Haag en Hengelo maken gebruik van stadsverwarming. Het waterverbruik van het boekjaar 2012/2013 is van de locaties Den Haag, Zoetermeer, Assen, Hengelo en Rotterdam. 3) Totale emissie van aardgasverbruik, brandstof leaseauto s, elektriciteitsverbruik, warmte (stadsverwarming), zakelijk gebruik van privéauto s en vliegverkeer 4) Over het boekjaar 2010/2011 heeft Siemens Nederland voor het eerst haar Carbon Footprint officieel laten vaststellen door een externe certificerende organisatie. In de cijfers over de boekjaren 2011 en 2012 is nu ook de locatie Hengelo betrokken die door de aard van zijn productieproces een aanzienlijke CO uitstoot heeft. De uitstoot voor het boekjaar 2011/2012 is inclusief het gasverbruik van de testfaciliteiten van Hengelo (dit gasverbruik maakt geen onderdeel uit van de reductiedoelstelling in verband met het niet te voorspellen karakter). 5) De vestiging van Siemens Nederland in Hengelo beschikt over een eigen interne arbodienst. De cijfers van Hengelo zijn wel opgenomen in dit Maatschappelijk Verslag (hoofdstuk 8) maar door de interne arbodienst van Siemens Nederland niet verwerkt in dit gemiddelde van 1,9%. 13

13 4. Duurzaamheid als guiding principle Für einen schnellen Gewinn verkaufe ich die Zukunft nicht. Werner von Siemens Dow Jones Sustainability Index Al meer dan tien jaar is Siemens AG opgenomen in de DowJones Sustainability Index (DJSI). Hierin behaalde Siemens in 2013 voor de zesde keer op rij de eerste plaats in de categorie Industriële ondernemingen. En Siemens is opnieuw de duurzaamste onderneming binnen haar eigen sector, waarin zich ook bedrijven bevinden als General Electric, Philips en 3M. Siemens motto is: sustainability is our guiding principle. People, planet en profit worden als uitgangspunt genomen voor longterm profitable growth. Schone en altijd beschikbare energie, betaalbare zorg, energiezuinige en schone productie in de industrie, goede mobiliteit en comfortabel wonen & werken zijn voorbeelden van Siemens oplossingen. 14

14 Guided by materiality Megatrends Demographic change Urbanisation Climate change Globalization Internal resource efficiency Integrity Innovation Sustainability in the supply chain Resource productivity Environmental portfolio Importance for our stakeholders Resource security Corp. citizenship Health & safety Human rights Affordable & personalized healthcare Diversity Employee satisfaction Employee recruiting & retention Localization of the value chain Importance for Siemens (for sustainable business success) Processes Sustainable company strategy Stakeholder engagement Risk management Reporting/Key performance indicators De materiality-matrix van Siemens AG In Siemens materiality matrix wordt het resultaat weergegeven van de dialoog die het hoofdkantoor voert met zorgvuldig geselecteerde stakeholders over de priorisering van sustainablity topics: We regularly identify sustainability topics based on their importance for Siemens and our stakeholders, and prioritize them on the principle of materiality. In our materiality matrix we highlight key sustainability issues and their significance for our stakeholders and Siemens.. we consulted some 40 experts from science, industry, politics, non-governmental organizations and consultancies as part of a process that closely integrates analyses of general developments, our orientation to megatrends. The outcome: our materiality matrix. In lijn met dit beleid zijn de hier benoemde onderwerpen ook maatgevend voor de bedrijfsvoering van Siemens Nederland en daarmee ook voor de inrichting van het Maatschappelijk Verslag en de borging van de informatiebehoefte van de stakeholders. Sustainability Organisatie In de organisatie van Siemens Nederland is duurzaamheid geborgd in de sustainabilityorganisatie met een eigen LGO (local governance owner) die tevens de sustainability officer is. Om tot duurzaam beleid te komen bij Siemens Nederland is, net als bij de internationale organisatie, de zogeheten duurzaamheidscommissie opgericht. Hierin is de leiding van elke sector vertegenwoordigd en nemen ook vertegenwoordigers van SRE (Siemens Real Estate), CC&G (Communications and Government Affairs) en EHS (Environment, Health & Safety) zitting. Twee maal per jaar zal door de commissie besluitvorming rondom beleid, acties en initiatieven worden voorbereid om ter accordering aan de RvB aan te bieden. De leden van de duurzaamheids-commissie dragen dit beleid uit en overzien de implementatie ervan in hun respectievelijke sectoren. De SRE organisatie zal op kwartaalbasis meetwaarden aanleveren welke mee zullen worden gerapporteerd in reeds bestaande EHS rapportages. De sustainability organisatie is, onder leiding van de sustainability officer, verantwoordelijk voor de voorbereiding en het voorzitten van de duurzaamheids-commissie en voor de uitvoering van het beleid inclusief voortgangsrapportages. De sustainability officer neemt deel aan externe bijeenkomsten voor het uitdragen van het belang van duurzaamheid en aan internationaal Siemens overleg voor best practice sharing. 15

15 Om continu de dialoog te voeren met de eigen organisatie is onder meer een meldpunt ingericht voor het ontvangen van suggesties. De sustainability organisatie draagt zorg voor beantwoording hiervan en het delen ervan met de Siemens NL organisatie. In afstemming met het Siemens NL governance office worden waar nodig processen Process Framework. Duurzaamheid in de complete keten Uitgaand van de Materiality Matrix richt ook Siemens Nederland zich qua duurzaamheid op de totale keten. In de tabel is de samenhang van de huidige maatschappelijke thema s weergegeven en wat dat inhoudt voor de omgang met leveranciers, initiatieven met stakeholders, relaties met de omgeving en de bewustmaking van haar eigen personeel. In de kolom Waardecreatie is aangegeven waar de uitwerking van deze thema s en hun toegevoegde waarde, te vinden is in dit Maatschappelijk verslag van Siemens Nederland. Maatschappelijke Thema s / Dilemma s Antwoord / Reactie Siemens Waardecreatie Duurzaam portfolio Beperking CO2 -uitstoot Duurzame productie Duurzame stedelijke ontwikkeling Stakeholders Duurzame samenleving Ketenverantwoordelijkheid Compliance Omkoping, prijsbeïnvloeding, bouwfraude e.d. Naleving anti-bribery en antitrust wetgeving Medewerkers Verhoging pensioenleeftijd Discriminatie Te weinig techniekstudenten op Nederlandse opleidingen Bedrijfsongevallen Leveranciers Beïnvloeding productieketen Siemens groene portfolio en het in kaart brengen van de eigen footprint Duurzaamheid in de totale keten Bundeling knowhow in sector Infrastructure and Cities Dialoog aangaan met stakeholders De productieketen actief beïnvloeden Only clean business is Siemens business Compliance Control Framework (CCF) Medewerkers steunen om langer door werken mogelijk te maken. Benutten en waarderen van verschillen van medewerkers. Maatschappelijke bewustmaking van belang voor keuze technische richtingen. Zero Harm Siemens Nederland Code of Conduct (Corporate Responsibility Verklaring) in de leverancierscontracten. Portfolio draagt wereldwijd bij aan reductie van CO2 -uitstoot bij opdrachtgevers. Beperking energieverbruik in vestigingen Siemens Nederland door bewustmaking medewerkers en TRA-concept (hfdst. 10) en het Siemens Office Concept (hfdst. 4). Duurzaamheid bereiken bij leveranciers, stakeholders en bewustmaking eigen personeel (hfdst. 5) Uitbouw van het Environmental Portfolio voor reductie in gehele keten (hfdst. 5). Siemens Workshops met locale stakeholders in de metropool Rotterdam-Den Haag voor de ontwikkeling van gezamenlijk duurzaamheidsbeleid en concrete actieplannen (hfdst. 4) Dialoog aangaan over duurzame samenleving in Nederland. Ondermeer via het Kennislab voor Urbanisme, ESCBO en NRG Battle (hfdst. 6). Initiatief nemen en magatrends-dialoog aangaan met stakeholders. Deelname aan maatschappelijke initiatieven (hfdst. 6, 9 en 11). De Siemens Gedragscode als kader. Borging offertes en orders met Limits of Authority. Deelname medewerkers aan Compliance trainingen en workshops (hfdst. 7). Operationeel controle systeem van Siemens met rapportages door de Raad van Bestuur aan Commissarissen en accountant (hfdst. 7). HRM-instrumentarium zoals Performance Management, aandacht voor inzetbaarheid, loopbaanmogelijkheden, Job Rotation en taakverruiming. Informatie uit het Employee Engagement Survey (tevredenheidsonderzoek). Daarnaast is er voor medewerkers het vrijwillige Periodiek Geneeskundig Onderzoek (PGO) (hfdst. 8). Benut diversiteit als bron van talent, creativiteit en ervaring t.b.v. innovatie. Onderschrijving van het Charter Talent (meer vrouwen in topfuncties) (hfdst. 8). Deelname aan commissie Publiek-private samenwerking in het beroepsonderwijs'. Inzet Siemens voor samenwerking met opleidingsinstituten en stimuleren jeugd (voorwoord, hfdst. 4). Trainings- en bewustwordingsprogramma s gericht op absolute prioriteit voor veiligheid (hfdst. 8). Leveranciers dienen zich te houden aan goed milieubeleid, personeelsbeleid, naleving van geldende wetten, bestrijding corruptie en kinderarbeid (hfdst. 9). 16

16 Milieubescherming Milieuverontreiniging Energie- en grondstoffenverbuik Corporate citizenship Maatschappelijke verantwoordelijkheid. Sponsoring en vrijwillige bijdragen in tijden van teruglopende economie One World, one life, we care als basis van Siemens EHS-beleid. Jaarlijkse aanscherping doelen. Bepaling Carbon Footprint en deelname aan CO2 -prestatieladder. Verantwoordelijkheid nemen als werkgever, klant en probleemoplosser. Principes blijven uitdragen en hoge inzet en betrokkenheid tonen. Zekerstellen van veiligheid en gezondheid van medewerkers en het voorkomen van letsel en milieuschade, ook voor de omgeving, ketenpartners en gebruikers van producten of diensten (Hfdst. 10). Water, energie, afval, papier en brandstof zijn vijf milieuthema s die door Siemens Nederland permanent worden gemonitord (hfdst. 10). Focus op activiteiten en gedrag als Good citizen passend in Siemens opvatting over Sustainability, verankerd in de filosofie van Siemens Nederland (hfdst. 11) Corporate Citizenship, bijv. Caring Hands ook lokaal richten op de lange termijn. Focus op de thema s sociaal maatschappelijke ondersteuning, educatie en wetenschap, kunst en cultuur, natuur en milieu (hfdst. 11). Bij Siemens is sinds jaar en dag de zorg voor veiligheid, gezondheid en de voorkoming van milieuschade voor medewerkers of omgeving verankerd in de EHS-organisatie waarbij EHS staat voor Environment, waarmee duurzaamheid het meest verweven is, Health en tot slot de Safety. Dit komt ook tot uiting in de jaarlijkse vaststelling van de EHS-doelstellingen door de Raad van Bestuur en de regelmatige actualisering van de EHS-beleidsverklaring die onderstaand is weergegeven. In dit document legt de raad van bestuur de belangrijkste principes samenhangend en actueel vast voor het hele bedrijf. Siemens Nederland is actief maatschappelijk betrokken bij duurzame initiatieven In hoofdstuk 5 wordt de uitwerking van Siemens duurzaam portfolio bij de opdrachtgevers door middel van projecten toegelicht. In de hoofdstukken 6 t/m 11 wordt ingegaan op de duurzaamheidsaspecten van de bedrijfsvoering naar omgeving en medewerkers. Maar Siemens draagt zijn maatschappelijke betrokkenheid ook uit door actief te participeren in initiatieven om problemen op te lossen, of door bij te dragen aan maatschappelijke bewustwording. Een van de initiatieven is gericht op de maatschappelijke zorg of Nederland in de toekomst voldoende innovatief kan blijven wanneer te weinig jongeren kiezen voor een technische opleiding. De CEO van Siemens Nederland, Ab van der Touw, heeft als voorzitter van de commissie Publiek-private samenwerking in het beroepsonderwijs in 2013 advies uitgebracht aan minister Jet Bussemaker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Dat gebeurde op de General Assembly, een jaarlijkse bijeenkomst van de Nederlandse Centres of Expertise (CoE), Centra voor Innovatief Vakmanschap (CIV) en het Platform Bèta Techniek, die dit jaar plaatsvond op de AutomotivecampusNL in Helmond. In het adviesrapport wordt ondermeer bepleit om belemmeringen voor innovatieve samenwerking tussen bedrijfsleven en onderwijs weg te nemen en wettelijke en fiscale belemmeringen te slechten. Ook door deelname in de ESCBO (Electric Sports Car Build-off) wil Siemens laten zien dat werken in de techniek niet saai en vies is, maar ook mooi en spannend kan zijn. Op initiatief van Siemens Nederland bouwden zeven teams van hogescholen en zakelijke partners tot de zomer van 2013 in competitieverband elektrische sportauto s. Overigens blijkt uit een recent uitgevoerde enquête in opdracht van Siemens Nederland dat bijna driekwart van de jongeren tussen de 18 en 30 jaar denkt dat over tien jaar elektrische auto s gemeengoed zijn. Maar er moet nog wel veel veranderen om de jongeren in de elektrische auto te krijgen: voldoende oplaadpunten, kortere oplaadtijden en een actieradius van 500 kilometer of meer. De huidige modellen van elektrische auto s spreken jongeren ook nog weinig aan. Ook op andere manieren is Siemens actief in de promotie van betere en schonere mobiliteitsconcepten Ab van der Touw spant zich samen met andere ambassadeurs van Beter Benutten Haaglanden in om files in de regio terug te dringen: Het initiatief is onderdeel van het rijks programma Beter Benutten van het minis terie van Infrastructuur en Milieu. Dat programma beoogt om de bereikbaarheid van de regio Haaglanden te verbeteren en zodoende de economische kracht hiervan te versterken. Siemens knowhow is hierin zeker welkom, want het bedrijf is een van de weinige voorzieners in de wereld op het gebied van rolling stock, dus treinen, trams, (elektrische) bussen. Daarnaast heeft Siemens veel kennis in huis over systemen voor verkeersinfra structuur- en techniek. De uiteindelijk versterkte mobiliteit in de Leidse en Haaglandse regio s zal ervoor moeten zorgen dat er twintig procent min der file is en het openbaar vervoer tot vijf procent meer gebruikt zal worden. Siemens zet zelf hier ook op in door een bijdrage te leveren bij de verbouwing van haar hoofdkantoor. Hiervan zal de ruimte ingericht worden volgens het Siemens Office-concept, dat uitgaat van tijd- en plaatsonafhankelijk werken en het stimuleren van samenwerking en kennisdeling. Hiermee krijgen de medewerkers een centrale, goed met het OV te bereiken, prettige en vooral goed gefaciliteerde werkomgeving, die hun in staat stelt hun productiviteit te vergroten. Het zal ook een duurzame werkomgeving zijn: het gebouw voldoet na renovatie aan de LEED Gold-standard, een certificering voor energiezuinigheid. 17

17 18

18 Het energieverbruik door stedelijke gebouwen is een belangrijk aandachtpunt voor Siemens. Ongeveer 40% van de mondiale energieconsumptie is namelijk gebouwgerelateerd. Onze visie is dat gebouwen in de toekomst zelfs meer energie kunnen produceren dan dat ze verbruiken. Het worden als het ware kleine energiecentrales. Moderne bouwcomplexen krijgen als gevolg van al deze ontwikkelingen steeds meer slimme regelingen, apparatuur en interne infrastructuur die in de meeste gevallen extern te controleren en aan te sturen is. Hetzelfde geldt bij voorbeeld ook voor de gezondheidszorg, waarbij ook apparatuur en digitale infrastructuur wordt toegevoegd aan de onderzoeksen behandelunits. Naast milieuwinst en bedieningsgemak maakt dit alles deze complexen echter ook kwetsbaarder voor bijv. sabotage of data-inbraken. Op vrijwel alle terreinen waarop Siemens actief is, groeit de impact van IT. Moderne technologie genereert enorme hoeveelheden data, die beveiligd, beheerst maar vooral ook optimaal benut moeten worden. Siemens is zich hier terdege van bewust en investeert continu in de daarvoor benodigde oplossingen. Dit past in haar strategie om onderscheidend te zijn als leverancier met toegevoegde waarde. Voorbeelden zijn de beveiliging van publieke infrastructuur en industriële installaties, die een speerpunt zijn van de in 2013 opgerichte The Hague Security Delta, waar Siemens zich bij aangesloten heeft. 19

19 5. Duurzaam portfolio 300 jaar na de introductie van het begrip duurzaamheid heeft het nog niets van zijn actualiteit verloren. De urgentie om duurzaamheid te nemen als uitgangspunt voor al onze dagelijkse activiteiten is zelfs groter dan ooit. Overal op aarde worden overheden, samenlevingen en bedrijven geconfronteerd met economische, ecologische en sociale problemen die vragen om concrete antwoorden en direct handelen. Als wereldwijd actief technologiebedrijf is Siemens zich terdege bewust van zijn verantwoordelijkheid. Ten behoeve van de toekomstige generaties wil Siemens die verantwoording daadwerkelijk nemen en bijdragen aan de mondiale economische, ecologische en sociale vooruitgang. Wij weten wat duurzaamheid betekent en hoe we daarnaar moeten handelen. Siemens streeft naar duurzame waardecreatie en concentreert zich op het bedienen van innovatiegedreven groeimarkten en, tegelijkertijd, op het gestaag uitbreiden van ons klantgeoriënteerde duurzame Portfolio. Dankzij langdurige en zorgvuldig beheerde klantrelaties wordt op corporate niveau een aanzienlijk deel van het duurzame portfolio rechtstreeks met klanten ontwikkeld. Soms zelfs in de eigen ondernemingen van de klanten. In dat duurzame portfolio bundelt Siemens alle producten, systemen, oplossingen en diensten die bijdragen aan milieuen klimaatbescherming. De kwalificatie van producten en oplossingen voor het duurzame portfolio verloopt op corporate niveau via vaste processen en strikte criteria. Eenmaal per jaar keurt de Siemens Sustainability Board veranderingen goed in de samenstelling van het portfolio. Het op mondiaal binnen vier sectoren ondergebrachte portfolio bestaat uit een breed scala van energiebesparende en milieuvriendelijke technologieën, variërend van duurzame energieopwekking en energiedistributie tot industriële automatisering, intelligente infrastructuuroplossingen en beeldgenererende systemen in de gezondheidszorg. 20

20 Siemens AG besteedt jaarlijks zo n 4 miljard aan R&D. Wereldwijd werken er bij Siemens meer dan mensen aan research & development. Samen waren zij goed voor zo n 40 patenten per werkdag. Siemens is daarmee een pionier in zowel de gehele energieketen, als op het vlak van industriële productiviteit, betaalbare en individuele gezondheidszorg en intelligente infrastructuuroplossingen. De demografische verandering, de toenemende verstedelijking, de verandering van het klimaat en de globalisering van de economie veranderen de wereld. Al deze megatrends hebben een invloed op ons leven en drukken hun stempel op onze denk- en werkwijze in de verschillende takken van de economie. In de tabellen op deze en volgende pagina is Siemens antwoord op de megatrends opgenomen en hoe deze concreet doorwerken in projecten bij opdrachtgevers. Urbanisatie Globalisering Mondiale Megatrends Antwoord / Reactie Siemens Waardecreatie Vanaf het jaar 2009 leeft inmiddels meer dan de helft van de wereldbevolking in aaneengesloten verstedelijkte gebieden. De verwachting voor 2050 is dat dan bijna 70% van de wereldbevolking (dan al ca. 9 miljard mensen) in de stedelijke gebieden woont. De steden verbruiken nu al 75% van onze energie en dragen tot 80% bij aan de mondiale CO2 -uitstoot. De leefbaarheid en bereikbaarheid vormen in vele grote steden bijna onoverkomelijke problemen. Siemens is met het groene portfolio in de positie de huidige grote maatschappelijke uitdagingen in en rondom steden aan te gaan met duurzame stedenbouw en intelligente infrastructuur. De knowhow hiervoor is gebundeld in de sector Infrastructure and Cities met ondermeer divisies gericht op logistieke oplossingen voor goederen en personenvervoer, verkeerstechniek en alle mogelijke railsystemen. Deze sector innoveert ook op het gebied van gebouwenbeheer- en automatisering en heeft alles in huis om intelligente energienetwerken en energiemanagementsystemen (waaronder smart grid) tot stand te brengen. Levering 40 Arvenio-trams aan HTM Den Haag (hfdst. 5). Energie-efficiëntie programma Marriott-hotels Europa (hfdst. 5). Deelname Siemens aan project Beter benutten Haaglanden (hfdst. 4). Tunneltechnische installaties Stadsbaantunnel Leidsche Rijn (hfdst.5). Energiemonitoring en controle-systeem in hoofdkantoor van Gasunie in Groningen (hfdst. 5). De mondiale energiebehoefte stijgt, met schaarste en hogere prijzen als gevolg. Door de opkomende economieën neemt de globalisering en de internationale concurrentie toe. Helaas zijn ook criminaliteit en terroristische dreiging actuele thema s. Het belang van schone, energie-arme en grondstofbesparende productietechnieken is onmiskenbaar. Siemens Industry sector draagt met state of the art oplossingen bij aan een meer duurzame samenleving. Zowel turnkey maar ook door geïntegreerde ontwikkeling ter plaatse, samen met de opdrachtgever. Siemens is als geïntegreerd, technologisch bedrijf in veel segmenten marktleider. Dankzij innovatieve technologieën kunnen klanten hun energieverbruik verlagen, kosten besparen en kwalitatief hoogwaardige, betaalbare producten snel en voordelig produceren. Electrotechnische installaties te Singapore voor 22 automatische containerstapelkranen (hfdst. 5). Deelname aan The Hague Security Delta (hfdst. 4). Simatic-toepassingen voor Rijkswaterstaat op de A5 bij Amsterdam (hfdst. 5). Ontwikkeling explosieveilige XP laagspanningsmotor Simotics 1MD5 (hfdst. 5). De impact van deze mondiale tendensen tekent zich steeds duidelijker af. De energiebehoefte stijgt. De belasting van het milieu neemt toe, al was het alleen maar vanwege de immer toenemende concentratie van mensen in de steden. Ondertussen stijgen de kosten voor onze gezondheidszorg en is mobiliteit een absolute uitdaging. Criminaliteit en terroristische dreiging zijn actuele thema s. En mede door de opkomende economieën neemt de globalisering en daarmee de internationale concurrentie toe. Wereldwijd genereerde Siemens in het fiscale jaar 2013 met haar duurzame portfolio een omzet van 32, 3 miljard. De doelstelling is door te groeien met het aandeel van het groene portfolio, en aan het einde van het fiscaal jaar 2014 wereldwijd een omzet te boeken van 40 miljard. Duurzaam portfolio van Siemens Nederland N.V. Het bij Siemens Nederland gevoerde duurzame portfolio is in te delen in oplossingen, diensten en producten die zich concentreren rond Energie-efficiëntie, Intelligente infrastructuur, Industriële productiviteit en Betaalbare zorg. Het kan daarbij gaan om producten en oplossingen met een buitengewoon hoge energie-efficiëntie, intelligente gebouwbeheersystemen of om technologie die wel energie verbruikt maar significant minder dan vergelijkbare producten in de markt. Ook betreft het apparatuur en componenten voor duurzame energie zoals bijvoorbeeld windturbines. De via deze technologie opgewekte energie kenmerkt zich door het ontbreken van CO2 uitstoot. Technologie, die ten goede komt aan mens en milieu. Krachtinstallaties die elektriciteit opwekken uit de wind, fabrieken en gebouwen die alleen kleine hoeveelheden energie verbruiken, snelle milieuvriendelijke treinen. Het duurzame portfolio van Siemens helpt de wereld een betere plaats te zijn om te leven, zowel vandaag als in de toekomst. Voor het portfolio van Siemens zie: Verdere informatie over het duurzaam portfolio is ook te vinden via 21

21 In lijn met de internationale strategie, is het duurzaam portfolio binnen Siemens Nederland ondergebracht in vier sectoren: Infrastructure & Cities, Energy, Healthcare en Industry. Alle vier de sectoren hebben hun portfolio en werkwijze toegesneden op trends die zich de komende jaren alleen maar sterker zullen aftekenen: kostenbesparingen en kwaliteitsverbetering in de zorg, duurzame oplossingen voor industrie en stedelijke infrastructuur en de langzame maar gestage transitie van fossiele naar hernieuwbare energiebronnen. Onderstaande voorbeelden tonen hoe deze technologie zijn toepassing vindt en bijdraagt aan de oplossing van actuele maatschappelijkeproblemen. Klimatologische verandering Demografische verandering Mondiale Megatrends Antwoord / Reactie Siemens Waardecreatie De economische productie is nog voor het overgrote deel gebaseerd op fossiele brandstoffen. De concentratie CO2 in de atmosfeer stijgt nog steeds. De klimaatverandering is inmiddels onmiskenbaar ingezet en kan dramatische gevolgen hebben voor de samenleving en al het andere leven op aarde in de vorm van zeespiegelstijging, watertekorten en voedselschaarste. Om de negatieve effecten van klimaatverandering tegen te gaan, is innovatie nodig over de hele breedte van de energieketen. Met de energie-efficiënte producten en oplossingen van de Energy sector kan Siemens zowel aan de energieproductiekant als aan de verbruikszijde bijdragen aan het bereiken van grote besparingen door verdere ontwikkeling van schone energie productie (zoals windenergie) en het energie-efficiënt maken van bedrijfsprocessen, transportsystemen en de verwarming van bedrijfsgebouwen en woningen. Bouw van twee STEG-centrales voor Nuon bij Amsterdam (hfdst. 5). Deelname aan megaproject realisatie Biomassa-centrale Woodspirit (hfdst. 5). Levering van 150 windturbines, elk 4 megawatt, voor project gemini op de Noordzee (hfdst. 5). Turnkey-bouw buitendijks deel van project Westermeerwind (hfdst. 5). De wereldbevolking zal tot 2050 nog eens met 1/3 groeien. Van die bevolking woont dan 85% in jonge economieën en nog maar 15% in de oude wereld. Daarnaast zijn er in 2020 al 40 % meer ouderen in de wereld, in in 2030 zelfs 80% meer dan nu. Nederland zelf telt over 5 jaar door de pensionering van de babyboom-generatie al een half miljoen meer senioren dan nu. In 2010 waren er in Nederland 2,6 miljoen ouderen. In 2040 zal dit oplopen tot 4,6 miljoen op een praktisch gelijkblijvend bevolkingsaantal. Met innovatieve oplossingen wil Siemens Nederland een stuwende kracht zijn in de verbetering van de volksgezondheid door professionals in staat te stellen om op efficiënte wijze zorg te bieden. Hierdoor kunnen patiënten langer gezond leven. Siemens Healthcare sector is ondermeer marktleider in beeldvormende systemen voor diagnostiek en behandeling. Hiermee kan preventief grote winst geboekt worden, maar ook belangrijke tijdwinst in behandelduur en nazorg. Ook draagt deze sector bij aan het beheersbaar houden van de gezondheidszorg door data-automatisering, laboratoriuminnovatie en totaaloplossingen voor medische centra. Zo zijn minder handen straks in staat meer patiënten goed te behandelen en verzorgen, wat bijdraagt aan het betaalbaar houden van het zorgstelsel. In Maastricht bouwt Healthcare mee aan Brains Unlimited, Europa s meest geavanceerde scannerlab (hfdst.5). 3Tesla MRI voor Alexander Monro Ziekenhuis te Bilthoven (hfdst.5). Samenwerkingscontract (tot 2026) met ZMC te Zaandam voor de beeldvormende apparatuur (hfdst.5). Electronisch dossier polikliniek Flevoziekenhuis (hfdst.5). Installatie Geïntegreerd Klinisch Chemisch Laboratorium voor het Albert Schweitzer ziekenhuis (hfdst.5). Intelligente infrastructuur: Vanaf 2009 leeft meer dan de helft van de wereldbevolking in stedelijke gebieden, terwijl de trek naar de stad nog steeds lijkt te intensiveren. Geschat wordt dat dit in 2050 bijna 70% van de wereldbevolking van 9 miljard betreft. Steden verbruiken nu al 75% van onze energie en ze produceren 80% van de mondiale CO2 -uitstoot. De groei van komende decennia stelt ons voor de uitdaging om evenwicht te vinden tussen concurrentievermogen, milieu en levenskwaliteit en om de gewenste infrastructuuroplossingen te financieren. Tegelijk zijn onze stedelijke gebieden ook de groeimotoren van de toekomst. Met het portfolio van infrastructurele producten, slimme oplossingen en diensten wil Siemens Nederland bijdragen aan het verbeteren van duurzaamheid en concurrentiepositie van stedelijke gebieden en daarmee aan de levenskwaliteit van de inwoners. Voorbeeldprojecten: Marriott. Siemens Building Technologies voert een energie-efficiëntieprogramma uit bij de Marriott-hotelketen in Europa. Afhankelijk van de conditie waarin de gebouwen verkeren, wordt per vestiging een energiebesparing tussen 10 en 15 procent verwacht. Marriott verwacht de benodigde investering binnen drie jaar terug verdiend te hebben. Het gebouwmanagementsysteem wordt geoptimaliseerd en de energieverbruiksdata worden op afstand bewaakt. Het programma voorziet ook in de plaatsing van Green Building-monitors die medewerkers en gasten over het actuele energieverbruik informeren en hun energiebewustzijn positief beïnvloeden. Het European Patent Office (EPO), ofwel Europees Octrooibureau, heeft Siemens Building Technologies opdracht gegeven voor de implementatie en installatie van een energiemanagement en informatiesysteem (Enterprise Energy Management 22

22 and Information System) in drie van haar kantoren in Rijswijk en München. Het EPO wil de elektrische en thermische energiestromen van de huisvesting inventariseren en inzicht krijgen in het gedrag van de medewerkers ten aanzien van verlichting en klimaatregeling. Met deze kennis kan het energieverbruik in de vestigingen worden teruggedrongen en zijn in combinatie met duurzaam gebouwbeheer besparingen tot wel 30% mogelijk. Essent Local Energy Solutions heeft Siemens Building Technologies gekozen voor de migratie naar energiezuinige gebouwgebonden meet- en regelsystemen in twee van haar centrales. Het gaat hier om de centrales die warmte en koude leveren aan de gebouwen op het Mediapark in Hilversum. De migratie wordt uitgevoerd met de nieuwste versie (V5) van het Siemens gebouwbeheersysteem Desigo. Bij de migratie worden delen van de oude installatie behouden, delen omgebouwd en delen vernieuwd. Dit alles met het doel de life cycle kosten zo laag mogelijk te houden, terwijl de installatie niet hoeft te worden stopgezet. Daarnaast worden de centrales losgekoppeld van het overkoepelende besturingssysteem. Na update van de besturingssoftware zorgt dit ervoor dat de centrales optimaal kunnen worden bestuurd. De gemeente Utrecht verstrekte de opdracht aan de combinatie Siemens Nederland BAM Infratechniek Mobiliteit voor de tunneltechnische installaties in de Stadsbaantunnel Leidsche Rijn die parallel aan de A2-tunnel wordt gebouwd. De opdracht omvat ook een onderhoudscontract voor de periode van 3 jaar na oplevering in Logistiek is van belang dat de tunnel ook ondergronds toegang biedt naar een expeditiehof van winkels en voorzieningen in het toekomstige Leidsche Rijn Centrum. Rijkswaterstaat. Het nieuwste deel van de A5 van en naar de Tweede Coentunnel bij Amsterdam is in opdracht van Rijkswaterstaat voorzien van de nieuwste verkeerstechnieken van Siemens. Circa 3,3 kilometer van het nieuwe traject ligt op pijlers en is daarmee het langste wegviaduct in Nederland. Siemens Mobility paste vanwege deze bijzondere situatie technieken toe die ook in tunnels worden gebruikt. Om de verkeersstromen te kunnen monitoren is een detectiesysteem van Siemens toegepast, dat direct afwijkend voertuiggedrag zoals stilstaan, langzaam rijden en spookrijden doorgeeft aan het besturingssysteem. Innovatief is ook dat de systeemkasten niet meer langs de weg staan, maar eronder, wat een esthetisch voordeel oplevert, maar ook veiliger onderhoud zonder doorstroming belemmerende wegafzettingen. In het hoofdkantoor van Gasunie in Groningen heeft Siemens Building Technologies een energiemonitoring en controlesysteem geïnstalleerd. Doel is om nog eens 10% extra energie te besparen, naast de 10% besparing die al eerder werd gerealiseerd. In het gebouw werden energiemeters geplaatst, die zijn gekoppeld aan een energiemonitoring en controlesysteem, waarmee Siemens op afstand de energiestromen in het gebouw in detail kan analyseren om de beoogde besparing te bereiken. HTM. Vanaf 2014 rijden er duurzame trams van Siemens door Den Haag. Het OV-bedrijf HTM koos voor de nieuwe Aveniotram en gaf opdracht voor de levering van 40 trams (met een optie voor nog eens maximaal 40 trams). De nieuwste generatie Aveniotrams is als 100% lagevloertram zeer goed toegankelijk. Ook hebben deze rijtuigen een lagere geluidsproductie door onder meer een geluidsarme, elektrische rem en een rubberen vering in de wielbanden. De combinatie van moderne aandrijvingstechniek en intelligent energiemanagement kan bovendien een aanzienlijke energiebesparing opleveren. Nog een duurzaam punt is het feit dat de Avenio voor 90% recyclebaar is. Hengelo. Het vorig jaar geopende kantoor van Siemens in Hengelo is uitgerust met Total Room Automation (TRA) van Siemens Building Technologies waarbij automatisering van het klimaat, de verlichting en de zonwering leiden tot 30 procent energiebesparing. Circa 400 bewegingsmelders registreren de aan- of afwezigheid van mensen en passen de verlichting en het klimaat daar op aan. Energie-efficiëntie: Het energieverbruik neemt wereldwijd toe, de hoeveelheid natuurlijke bronnen neemt af en klimaatverandering vormt een bedreiging voor het milieu. Tegelijkertijd is economische groei nog steeds gebaseerd op fossiele brandstoffen. Geen wonder dat de concentratie CO2 in de atmosfeer stijgt. De klimaatverandering is inmiddels onmiskenbaar. De gemiddelde temperatuur in Nederland steeg sinds de 19e eeuw met 0.74º waarbij 14 van de 15 jaren tussen 1995 en 2010 tot de warmste sinds het begin van de metingen behoren. Een grote klimaatverandering op aarde kan dramatische gevolgen hebben voor de samenleving en al het andere leven op aarde in de vorm van zeespiegelstijging, watertekorten en voedselschaarste. Om de negatieve effecten van klimaatverandering tegen te gaan, is innovatie nodig over de hele breedte van de energieketen. Met energie-efficiënte producten en oplossingen helpen we onze klanten bij de verbetering van hun bedrijfsprocessen, de verlaging van levenscycluskosten en dragen we bij aan het verminderen van de CO2 uitstoot. Voorbeeldprojecten: Nuon. Siemens Energy heeft voor Nuon in Amsterdam de bouw van twee hypermoderne STEG- centrales voltooid (Hemweg 9 en Diemen 34) en deze turn-key aan de klant opgeleverd. Elke centrale is voorzien van een gasturbine uit de F-klasse en levert een elektrisch vermogen van circa 440 MW met een rendement van bijna 60 procent. Daarnaast levert de centrale Diemen 34 ook restwarmte aan de stadsverwarming van Amsterdam. Dit verhoogt het maximale rendement tot 85%. De 23