Peter, Roodkapje en de Wolf Muziekproject voor het basisonderwijs groep 3, 4 en 5. Voorbereidend lesmateriaal

Transcriptie

1 Peter, Roodkapje en de Wolf Muziekproject voor het basisonderwijs groep 3, 4 en 5 Voorbereidend lesmateriaal

2 Geachte leerkracht, Binnenkort komen Corien Oranje, een blaaskwintet uit Het Gelders Orkest (dwarsfluit, hobo, klarinet, fagot en hoorn) en slagwerker Richard Jansen de voorstelling Peter, Roodkapje en de Wolf voor u en uw leerlingen spelen. Kinderboekenschrijfster Corien Oranje stak het verhaal van de klassieker Peter en de Wolf speciaal voor deze gelegenheid in een nieuw jasje. Met als resultaat een spannend avontuur waarin een belangrijke rol is weggelegd voor de leerlingen. De muziek is een bewerking voor blaaskwintet van Prokofjevs Peter en de Wolf. Het is altijd een heel bijzondere ervaring als kinderen voor het eerst live klassieke muziek horen. En in de klassieker Peter en de Wolf, waarbij de karakters uit het verhaal zo helder te herkennen zijn in de muziek, valt een hoop te ontdekken en te beleven! Dit lespakket, ter voorbereiding op het concert, helpt de leerlingen om betekenis te geven aan de muziek die ze horen. De leerlingen worden hierbij gestimuleerd om hun eigen fantasie en creativiteit te gebruiken. Daarnaast vormt de lesserie een eerste kennismaking met de instrumenten, het orkest en natuurlijk het verhaal en de muziek van Peter en de wolf. Als leerkracht kunt u naar wens uit dit lesmateriaal putten. U bepaalt zelf welke lessen geschikt zijn voor uw leerlingen en of u alle opdrachten op één dag doet of ze liever over meerdere dagen spreidt. Wij wensen u veel succes bij de voorbereiding en hopen dat u en uw leerlingen veel plezier beleven aan dit muzikale project! 2

3 Opdracht 1 Peter en de Wolf Doel: Leerlingen maken kennis met het verhaal en de muziek van Peter en de Wolf en de muziekinstrumenten die de verschillende dieren uit het verhaal verbeelden. Opening: klassikaal vraaggesprek Vertel de leerlingen dat zij over een paar weken/ dagen naar de voorstelling Peter, Roodkapje en de wolf gaan. Een muzikaal sprookje over Peter en zijn dierenvriendjes, uitgevoerd door vijf musici (een ensemble) uit Het Gelders Orkest, een slagwerker en een actrice. Begin het vraaggesprek: Wie heeft er wel eens een orkest horen spelen? Hoe was dat? Wat gebeurde er? Welke instrumenten spelen er in een orkest? Speelt iemand uit de klas een instrument? Wie kent het verhaal van Peter en de Wolf? Hoe gaat dat verhaal? Tip: gebruik of om een toelichting te geven op de instrumenten uit het orkest. Het (bewerkte) verhaal, zeer beknopt: Peter is tien jaar en logeert bij zijn opa in een klein dorpje aan de rand van het bos. Op een dag gaat hij samen met zijn vriendje Fifi, het roodborstje, stiekem het bos in. Bij het meer ontdekt Peter een fles die in het water drijft. Het lijkt wel of er een briefje inzit... Eend, die in het meer zwemt, duwt de fles naar hem toe, maar hij krijgt vreselijke ruzie met vogeltje Fifi. Pepper, de poes, probeert Fifi te vangen. Maar dan komt opa plotseling opdagen. Hij is erg boos omdat Peter het bos is ingegaan, en neemt hem snel mee naar huis. Het is gevaarlijk in het bos! Er loopt een wolf rond, en er is al iemand verdwenen, gisteren... Maar Peter heeft helemaal geen zin om thuis te gaan zitten. Hij heeft het briefje gelezen dat in de fles zit. Er is een meisje in nood. Peter MOET terug naar het bos om haar te redden. Maar of dat goed afloopt... Vertel de kinderen dat zij niet het hele orkest, maar een ensemble, een klein groepje musici gaan zien tijdens het concert Peter, Roodkapje en de Wolf. Dit ensemble bestaat uit vijf blaasinstrumenten. Welke instrumenten? Daar komen zij zelf achter bij de volgende opdracht! Kern: klassikaal muziek luisteren, interpreteren en instrumenten verkennen 1. Geef alle leerlingen een kopie van werkblad Vertel de leerlingen dat ze naar verschillende muziekfragmenten gaan luisteren. Laat muziekfragmenten 1 t/m 4 horen. Vraag bij elk fragment welk muziekinstrument dit zou kunnen zijn. 3. Laat de leerlingen de naam van het instrument onder de afbeelding schrijven. 4. Laat muziekfragmenten 1 t/m 4 nogmaals horen. Bespreek bij elk muziekfragment met de leerlingen welk dier er wordt uitgebeeld met de muziek. Klinkt het als hoog getjilp en gefladder van een vogel? Klinkt het als een zwemmende eend? Hoe kun je dat horen? Laat de kinderen fantaseren hoe de dieren eruit zien. Groot of klein? Hoe lopen ze? Is het een vrolijk of een verdrietig dier? 5. Laat de leerlingen op het werkblad een lijn tekenen van elk dier naar het juiste instrument. 6. Vertel de kinderen dat Peter in de voorstelling die ze gaan zien, gespeeld gaat worden door alle instrumenten samen. 7. Vraag de kinderen tot slot welk instrument ze het mooist vinden en waarom. Toelichting muziekfragmenten: Muziekfragment 1: dwarsfluit; het vogeltje Muziekfragment 2: klarinet; de kat Muziekfragment 3: hobo; de eend Muziekfragment 4: hoorns; de wolf 3

4 Opdracht 2 Hoe klink de muziek? Doel: leerlingen ontdekken dat muziek emoties kan oproepen en leren emoties uit muziekfragmenten te interpreteren. Opening: klassikaal vraaggesprek We gaan het vandaag hebben over emoties. Vraag de leerlingen of zij kunnen vertellen wat emoties zijn. Stimuleer dat door elke leerling de volgende zin af te laten maken met een nieuwe emotie: ik voel me (ik voel me blij, ik voel me verdrietig). Bespreek de gevoelens die de leerlingen genoemd hebben door te vragen of ze voorbeelden kunnen geven. Wanneer ben je boos? Waarom ben je weleens jaloers? Kun je aan iemands stem horen of hij/zij blij of verdrietig is? Hoe? Laat eens horen? Kern: klassikaal muziek luisteren en interpreteren 1. Geef alle leerlingen een kopie van werkblad Vertel dat je in muziek goed kunt horen hoe iemand zich voelt. 3. Laat muziekfragment 3 (hobo; eend) horen. Laat de leerlingen op hun werkblad invullen welke emotie de muziek oproept. Bespreek de antwoorden klassikaal. Waardoor kregen ze dat gevoel? (melodie of instrument). Heeft iedereen hetzelfde antwoord gegeven? 4. Laat muziekfragment 4 (hoorns; wolf) horen. Laat de leerlingen op hun werkblad invullen welke emotie de muziek oproept. Bespreek de antwoorden klassikaal. Waardoor kregen ze dat gevoel? (melodie of instrument). Heeft iedereen hetzelfde antwoord gegeven? 5. Laat muziekfragment 5 (fagot; opa) horen. Laat de leerlingen op hun werkblad invullen welke emotie de muziek oproept. Bespreek de antwoorden klassikaal. Waardoor kregen ze dat gevoel? (melodie of instrument). Heeft iedereen hetzelfde antwoord gegeven? Is opa aardig? Hoe zou hun eigen opa klinken? 6. Optioneel: beschikt uw school over muziekinstrumenten? Deel de instrumenten uit. Vraag de leerlingen of ze kunnen laten horen dat ze zich blij voelen. Bespreek kort door te vragen op welke manier ze het muziekinstrument gebruikt hebben om een blij gevoel te laten horen. Herhaal de opdracht met andere emoties zoals boos, verdrietig en verlegen. Toelichting muziekfragmenten: Muziekfragment 1: dwarsfluit; het vogeltje Muziekfragment 2: klarinet; de kat Muziekfragment 3: hobo; de eend Muziekfragment 4: hoorns; de wolf Muziekfragment 5: fagot; opa Tip: gebruik om nog eens goed te kijken naar de hobo, klarinet, dwarsfluit, hoorn en fagot. Zien de kinderen het verschil tussen de klarinet en de hobo? (let op mondstuk!). 4

5 Opdracht 3 Bedenk een plan voor Peter Doel: Leerlingen worden gestimuleerd hun fantasie en creativiteit te gebruiken, door zelf een vervolg van het verhaal te verzinnen. 1. Geef de leerlingen een kopie van werkblad Laat hen klassikaal of individueel het verhaaltje lezen: Peter is tien jaar en logeert bij zijn opa in een klein dorpje aan de rand van het bos. Hij speelt graag buiten met zijn dierenvriendjes. Liefst nog buiten het hek van de tuin. Maar: er loopt een wolf in het bos. En opa zegt dat wolven heel gevaarlijk zijn. Ze hebben gisteren al een oud vrouwtje opgegeten! Bedenk jij een plannetje voor Peter zodat hij toch buiten kan spelen maar geen last heeft van de wolf? 3. Laat de leerlingen individueel of in kleine groepjes een plan verzinnen en opschrijven op werkblad Bespreek klassikaal welke plannen de leerlingen hebben verzonnen. Opdracht 4 Verkleed je als je lievelingsdier Doel: Leerlingen verbeelden dieren uit Peter en de wolf op een creatieve manier. Opening: klassikaal vraaggesprek Activeer de kennis over het verhaal Peter en de wolf die de leerlingen in eerdere opdrachten hebben opgedaan. Welke dieren komen in het verhaal voor? Welk dier vind je het meest interessant en waarom? Kern: knutselen met Peter en de wolf Het lijkt ons erg leuk als de leerlingen verkleed naar het concert komen luisteren. Dit kan door het maken van een hoofddeksel van gekleurd papier met daarop het favoriete dier van de leerling, of maskers of op een andere creatieve manier. 1. Vertel de leerlingen dat ze verkleed naar de voorstelling mogen komen en dat ze daarom hoofddeksels/ maskers oid gaan maken. 2. Laat de leerlingen hun favoriete dier kiezen (vogel, eend, kat, wolf). 3. Stimuleer de leerlingen om de dieren op een creatieve manier te verbeelden met het beschikbare knutselmateriaal. 4. Laat de leerlingen, zodra hun hoofddeksels/ maskers af zijn, hun dier uitbeelden. Sluipen, waggelen 5. Laat de kinderen hun hoofddeksels/ maskers opzetten en hun stoel iets naar achteren schuiven. Vertel hen dat alle dieren mogen opstaan en bewegen als ze hun melodie horen. Dus als je het muziekfragment van de eend aanzet, mogen alle eenden opstaan en waggelen. Tip: voorbeelden van dierenmaskers kunt u vinden op: en Voorbeelden van hoofddeksels kunt u vinden op bij het project hoeden en petten. 5

6 Opdracht 5 Wind- en regenkoor Tijdens het concert mogen de leerlingen ook helpen! De kinderen zijn het wind- en regenkoor. Wie kan er met z n vingers knippen? Hoe klinkt dat? Kijk samen naar en oefen met de leerlingen: Stap 1: de juf/ meester is de dirigent en doet de verschillende stappen voor. Pas als de juf/meester je aankijkt, terwijl hij/zij een beweging voordoet, mag je dezelfde beweging nadoen. Let op: je blijft deze beweging doen tot het moment dat de juf/meester je opnieuw aankijkt en een nieuwe beweging laat doen. Probeer de volgende onderdelen in deze volgorde: - blazen (wind) - handen wrijven - vingers knippen* - op bovenbenen slaan - harder/sneller op bovenbenen slaan - bovenbenen slaan - vingers knippen - handen wrijven * Tip: vinden kinderen het moeilijk om in de vingers te knippen? Je kunt ook met twee vingers van elke hand op elkaar tikken. Tip 2: Alle geluiden mogen lekker ongelijk klinken, want regendruppels vallen niet tegelijk op de grond. Stap 2: de kinderen hebben nu al een flinke regenbui gemaakt. Probeer het nogmaals met dynamiek, dat wil zeggen: eerst blazen, dan zachtjes in de handen wrijven, steeds harder in de handen wrijven, met de vingers knippen en steeds harder proberen te knippen, langzaam op de bovenbenen slaan, steeds sneller en harder en vervolgens afbouwen: steeds zachter, steeds zachter in de vingers knippen en steeds zachter in de handen wrijven. Op deze manier klinkt het alsof een regenbui van ver aan komt waaien en weer overwaait! Stap 3: Nu gaan w e proberen onw eer te maken! Verdeel de klas in 2 groepen. Laat groep 1 op het teken van de juf/meester springen. Direct nadat groep 1 springt mag groep 2 ook springen. De voeten op de grond klinken als rommeldebommel: de donder! Stap 4: W e gaan de onw eer aan de regenbui toevoegen: - blazen (wind) - handen wrijven - vingers knippen* - op bovenbenen slaan - harder/sneller op bovenbenen slaan - springen! - bovenbenen slaan - vingers knippen - handen wrijven Let op: tijdens de onweer gaat de regen gewoon door, dus probeer tijdens het springen zoveel mogelijk door te gaan met het op je bovenbenen slaan! Aandachtspunt: kinderen zijn vaak erg enthousiast over het maken van een onweersbui, zorg ervoor dat er tijdens de bui goed naar elkaar wordt geluisterd, goede concentratie en niet tussendoor praten. Stap 5: I s de klas een mooi regenkoor gew orden? Dan is het tijd dat een leerling de rol van dirigent mag spelen. Let op: de dirigent mag niet praten en alleen door oogcontact met klasgenoten de bewegingen voordoen. Bespreek van te voren: Hoe laat de dirigent zien dat het harder moet? (grote gebaren, zelf harder voordoen). En zachter? (kleinere gebaren, vinger voor de mond, zelf zachter voordoen). 6

7 Verwerkingsopdracht Opening: klassikaal vraaggesprek In het kringgesprek komen de volgende punten aan bod. Wat vonden de leerlingen van de voorstelling? Herkenden ze de dieren goed? Was er een groot verschil tussen live muziek en de muziekfragmenten die ze in de klas hoorden? Hoe vonden ze het om de musici muziek te zien maken? Opdracht: 1. Laat de leerlingen drie vragen bedenken voor de musici uit het ensemble. 2. Bespreek alle vragen met de leerlingen en maak een top 3 van de beste vragen. 3. Mail deze drie vragen naar: educatie@hetgeldersorkest.nl. 4. Bespreek de reactie van de musici zodra jullie deze weer retour hebben ontvangen! Opdracht: Laat de kinderen een fragment zien van de voorstelling Peter en de Wolf voor symfonieorkest: Vraag de kinderen: deze uitvoering is met een heel orkest in plaats van een blaasensemble. Kunnen jullie instrumenten opnoemen die wel in het symfonieorkest spelen maar die jullie niet hebben gezien in de uitvoering van het blaasensemble? Opdracht: Het verhaal dat jullie gehoord hebben is een beetje anders dan het verhaal dat jullie hier zien. Wat is er anders? Wie is er bijgekomen? Concertinformatie Verhaal: Peter en de wolf (oud Russisch sprookje), bew. Corien Oranje Muziek: Sergei Prokofjev, bew. Robert Ostermeyer Uitvoering: Musici: Gudrun Bourel fluit/ Bram Kreeftmeijer hobo/ Irene Teepe klarinet/ Mette Laugs fagot/ Kirsten Jeurissen hoorn/ Richard Jansen slagwerk Verteller: Corien Oranje Techniek: Richard Jansen Lesmateriaal: Monique Wijnker Contactgegevens Het Gelders Orkest Heeft u nog vragen, opmerkingen, suggesties? Neem dan contact op met de afdeling educatie van Het Gelders Orkest: Het Gelders Orkest Afd. Educatie Postbus BD Arnhem educatie@hetgeldersorkest.nl Het Gelders Orkest 7

8 Werkblad 1 Peter en de wolf 1. Schrijf eerst de naam van het instrument onder het plaatje 2. Teken een lijn van elk dier naar het juiste instrument 8

9 Werkblad 2 Hoe klink de muziek? 1. Het eerste muziekfragment klinkt: 0 verdrietig 0 spannend 0 vrolijk Het tweede muziekfragment klinkt: 0 verdrietig 0 spannend 0 vrolijk Het derde muziekfragment klinkt: 0 verdrietig 0 spannend 0 vrolijk Het vierde muziekfragment klinkt: 0 verdrietig 0 spannend 0 vrolijk

10 Werkblad 3 Bedenk een plan voor Peter Peter is tien jaar en woont bij zijn opa in een klein dorpje in de bergen. Hij speelt graag buiten met zijn dierenvriendjes. Liefst nog buiten het hek van de tuin. Maar: daar lopen ook wolven. En opa zegt dat wolven heel gevaarlijk zijn. Ze kunnen je zomaar opeten! Bedenk jij een plannetje voor Peter zodat hij toch buiten kan spelen maar geen last heeft van de wolven? 10