Hoe verkiezingen organiseren? Praktisch overzicht. Algemeen overzicht

Transcriptie

1 Hoe verkiezingen organiseren? Praktisch overzicht Guy De Schepper Algemeen overzicht Europese Verkiezingen (Belgen en EU) Federale Verkiezingen (Belgen) Gewest en Gemeenschapsverkiezingen (Belgen) 1

2 Algemene taken Specifieke informatiecampagne EU-burgers Algemene informatie m.b.t verkiezingen Opmaken kiezerslijst + materiaal bestellen Inrichten stembureaus (traditioneel of elektronisch) Inrichten afz. stemopnemingsbureau (enkel trad.) A: Kamer B: G&G C: Eur. Inrichten kantonhoofdbureau A: Kamer B: G&G C: Eur. (trad. + gemengd) A + B + C: (Elektronisch) Timing Periode 1 Periode 2 Periode 3 Periode 4 Verkiezingen in de Praktijk Algemeen voorbereidende fase Specifiek voorbereidende fase Aanloop naar de verkiezingsdag Ná de verkiezingen 2

3 Periode 1 Algemeen voorbereidende fase + 1 jr vóór verkiezingsdag tot opmaak kiezerslijst Reservatie lokalen Bijhouden kieswijkindelingen Controle stemmateriaal Controle Elektronisch stemsysteem Informatiecampagne Eu-burgers Opmaak algemeen communicatieplan verkiezingen slide jr. vóór verkiezingen Kan ev. op later tijdstip + 1 jr. vóór verkiezingen vrij te kiezen (suggestie na iedere verkiezing) Reservatie lokalen (stembureaus + stemopnemingbureaus + ev. Kantonhoofdbureau) Reservatie datum + lokaal: infomoment Vz stembureaus Verkiezingskosten begroten en doorgeven aan dienst financiën Bijhouden kieswijkindelingen Nieuwe straten? bijhouden kieswijkindeling (permanent) Bijhouden bureauadressen, aantal bureaus Simulatie aantal kiezers bijkomende stemlokalen / stemhokjes vereist? Controle stemmateriaal (doos per stembureau: balpennen, viltstiften, stempelkussen + inkt, stempel heeft bij volmacht gestemd, stempel teruggenomen stembiljet, doosje duimspijkers, schaar, vergrootglas, sleutels stempc s, doosje met 50 chipkaarten, nietjes+ nietjesmachine, kleefband, blanco papier + alg. kieswetboek, prakt. handleiding en dagstempels kunnen op later tijdstip bijbesteld worden. 3

4 Vóór 25/01/2014 Vóór 25/01/2014 Elektronisch stemmen Testen stemapparatuur - niet verkiezingsjaar: 1x/jr - verkiezingsjaar: 2x/jr (3mnd vóór + vanaf opstelling stembureaus) - testresultaten verzenden - problemen? oplossen Elektriciteitskeuring op stemlocaties OK? OB 23/09/2013: Elektronisch stemsysteem Smartmatic Controle elektronisch stemmaterieel : uitvoering tussen 18/11/2013 en 28/02/2014, voorzie logistieke bijstand! Bestelling verbruiksmateriaal / opleiding: rollen papier, inktcartridge etc Controle van aantaal stemkaarten met chip! (eventueel bijbestellen) Dec Jan. OB 21/10/2013 : inschrijving EU-burgers Actief kiesrecht: Informatiecampagne voeren (pers. brief, infoblad, website..) Lijst Eu-burgers FTP server RR + folders reeds ontvangen Inschrijvingsformulier C1 + folder bezorgen aan mogelijke kiezers (vermelding kieswet portvrijdom ) Procedure doornemen met personeelsleden dienst burgerzaken * EU burger reeds ingeschreven? Ja, blijft geldig tenzij niet meer voldoet aan kiesbevoegheidsvoorwaarden. Geen nieuwe inschrijving vereist. * Geen aanvraag tussen 01/03/2014 en 25/05/2014 (uiterlijke datum 28/02/2014) * Ontvangen aanvraag (kan persoonlijk of via brief, fax, ) Het gemeentebestuur kan vragen dat EU burger zich aanmeldt en geldig identiteitsbewijs voorlegt) * Controle Kiesbevoegdheid: = aanbrengen visa op C1 (Nationaliteitsbewijs, ingeschreven in BR = Hfdverblijf in B op 01/03/2014, 18 jr. zijn op 25/05/2014, actief en passief kiesrecht niet verloren hebben): * CBS-besluit + bezorgen aan betrokken via formulier C2 (erkenning) of C3 (weigering) aangetekend * Bijwerken IT 131 RR vóór opmaak kiezerslijst = 01/03/2014 (enkel erkende EU-burgers) * Bij verhuis: doorzenden van formulieren FOD Bi Za zendt aan de lidstaat van herkomst de gegevens van personen die op de kiezerslijst zijn ingeschreven 4

5 November tot 28/02/2014 OB 21/10/2013 Inschrijving EU Burgers - Passief kiesrecht: = om verkozen te kunnen worden Vw: woonplaats lidstaat EU, opgenomen als kandidaat op een Belgische voordrachtsakte, 21 jr. zijn en burgerlijke en politieke rechten genieten op 25/05/2014 Modelformulier: Opmaak algemeen communicatieplan verkiezingen Planning maandelijks informatieblad Jan 2014 Wie is stemgerechtigd (procedure EU-burgers en/of persoonlijk aanschrijven) Kandidaatstelling (eventueel) Feb 2014 Oproep vrijwilligers April / Mei 2014 Afwezig op de verkiezingsdag Stemmen bij volmacht Mei 2014 Elektronisch stemmen in 10 stappen of hoe geldig stemmen Juni 2014 Verkiezingsresultaat Teksten aanpassen / nakijken gemeentelijke website Kan nu reeds Wie is stemgerechtigd (procedure niet-belgen) Plaatsing verkiezingsborden Afwezig op de verkiezingsdag (volmachtformulieren) slide 10 5

6 Verkiezingen in de Praktijk Periode 1 Periode 2 Periode 3 Periode 4 Algemeen voorbereidende fase Specifiek voorbereidende fase Aanloop naar de verkiezingsdag Ná de verkiezingen Periode 2 Specifieke voorbereidende fase Vanaf opmaak kiezerslijst tot laatste week Opmaak kiezerslijst Bestellingen Praktische organisatie stembureaus Volmachten en attesten afwezige kiezers Verzenden stembrieven slide 12 6

7 Tussen 01/03/2014 en 14/03/2014 Opmaak kiezerslijst (art 10 KD) op 01/03/2014 ( CBS-besluit) (80 ste dag) let op adresmutaties! (afspraak wijkagenten), bijwerken RR IT 131 erkende Eu-burgers RR bijwerken IT 132 (Belgen in het buitenland) gebeurt door MiBuZa en RR (dus niet door gemeente) kiesonbevoegden controleren verlies B nationaliteit of schorsing / uitsluiting kiesrecht (schrappen kiezerslijst) Kennisgeving notulen CBS personen toevoegen aan kiezerslijst tgv arrest van Hof van beroep of CBS-besluit affiche: bezwaar tegen de kiezerslijsten bij CBS (tot 12 dag vóór de verkiezingen) (art. 18 tot 39 v/h algemene kieswetboek) 01/03/2014: GP uiterste datum opvragen kiezerslijst (EP 25/02/2014) (K 22/04/2014) Verdeling van de kiezers over stembureaus Bij manuele stemming / elektronische stemming 800 / 900 kiezers = 1 stembureau 800 / 900 kiezers: verdelen in stembureaus van min. 150 tot max. 800/ kiezers slide 13 Maart /april Catering April /mei Allerlei bestellingen Kiezerslijsten bestellen / digitaal printen Aanstippingslijsten Oproepingskaarten (voorzie ook blanco oproepingskaarten ook voor EU) Stembrieven (trad. ) Affiches en formulieren oa: - affiche inzagerecht kiezerslijst, affiches oproep kiezer, affiches kandidatenlijsten, onderrichtingen aan de kiezer etc - formulieren stembureaus, opnemingsbureaus +kantonhoofdbureau etc - omslagen Materiaal inrichting stemstembureaus (dagstempels etc..) Catering slide 14 7

8 Maart Praktische organisatie verkiezingen CBS maakt 2 lijsten op: VZs stem(opnemings)bureau / bijzitters + verzenden aan Vz kantonhoofbureau C ( EP) Planning opbouw stembureaus technische dienst opmaken (wat, waar, wanneer ) OB 22/10/2013 Aanbevelingen mbt mindervaliden * Bereikbaarheid (P-plaatsen, P-kaarten, afspraken politie ) * Betreedbaarheid (afspraken TD (hellend vlak), directie etc..) * Beweeglijkheid (voldoende ruimte, ) * Bruikbaarheid (1 verlaagd stemhokje, vergrootglas, etc ) 21/03/14: MiBiZa houdt loting ter aanwijzing nrs: verkiezingsborden! (BS 25/03/2014) Afspraakdocument politie Tijdig uitvoeren v/d woonstcontroles Politietoezicht zodra de stemburelen zijn opgesteld Politietoezicht op het verkeer / verkiezingsdag Voorbereiden infovergadering voorzitters (zelf presentatie maken of bestelllen) Personeel voorzien verkiezingsdag: (besluit secretaris) Gebouwverantwoordelijken Personeelslid gemeentehuis slide 15 April Praktische organisatie verkiezingen Vz kantonhoofbureau C ( EP): aanduiden Vzs stembureaus (uiterlijk 25/04/2014) aanduiden bijzitters Theorie en praktijk Afspraken met postmeester Adresetiketten Volmachten (2 soorten Belg en EU) / attesten afwezige kiezers Procedure vooraf nog eens doornemen met personeel burgerzaken Principe volmachtformulier slechts geldig met bijhorend attest Map aanleggen 05/05/2014: uiterste datum waarop volmacht v/d Belg die i/h buitenland verblijft bij de gemeente moet toekomen Volmachten dienen later bezorgd worden aan volmachtdrager (vb bij ontvangst oproepingsbrieven tezamen verzenden) 24/05/2014 uiterste datum afgifte attest tijdelijk verblijf slide 16 8

9 Uiterlijk 10/05/2014 Praktische organisatie verkiezingen Verzenden van de oproepingsbrieven Bij ontvangst en alvorens te verzenden: - verwijder oproepingsbrieven v/d overledenen (map afwezige kiezers/stembureau) - verwijder oproepingsbrieven van degene die reeds attest van afwezige kiezer en die niet per volmacht stemmen (map afwezige kiezer/ stembureau) - wijzig adres van de gemuteerde personen - voeg volmacht (vb. Belgen in buitenland) aan oproepingsbrief volmachtdrager De kiezer die geen oproepingsbrief heeft ontvangen kan tot de verkiezingsdag (12u) op het gemeentehuis duplicaat bekomen slide 17 13/05/2014 Uiterste datum waarop iedere kiezer bij het CBS een bezwaar kan indienen inzake de kiezerslijst 17/05/2014: uiterste datum beslissing CBS 23/05/2014: arrest Hof van beroep Uiterste datum waarop VZ kantonhoofdbureau C, de bijzitters en plaatsvervangers aanwijst en meedeelt aan de Vzs v/d stembureaus 15/05/2014 Uiterste datum voor de verzending door het CBS van de oproepingsbrieven aan elke Belgische kiezer in het buitenland. 21/05/2014 Stemming v/d Belgen die in het buitenland verblijven in de ambassades en consulaire posten ( 13u tot 21u plaatselijke tijd) 24/05/2014 Levering van de stembiljetten / geheugendragers bij de Vzs v/d stembureaus Uiterste datum voor de afwezige kiezer wegens tijdelijk verblijf in het buitenland nog een attest v/d burgemeester te bekomen. (volmacht) 25/05/2014 VERKIEZINGEN slide 18 9

10 Verkiezingen in de Praktijk Periode 1 Periode 2 Periode 3 Periode 4 Algemeen voorbereidende fase Specifiek voorbereidende fase Aanloop naar de verkiezingsdag Ná de verkiezingen Periode 3 Aanloop naar de verkiezingsdag laatste week vóór de verkiezingen Informatievergadering Vz stembureaus Inrichten stembureaus op de verschillende locaties (TD) Testen stemapparatuur Opmaak lijsten voor de Vzs v/d stembureaus Verloop verkiezingsdag slide 20 10

11 Laatste week Infovergadering voorzitters + briefing gebouwverantwoordelijken Inrichting stemlokalen Er is ten minste één stemhokje per 150 / 180 kiezers. De onderrichtingen voor de kiezers worden in het stemlokaal aangebracht Een exemplaar v/d Kieswet + onderrichtingen voorzien Testen stemcomputers + verzenden testresultaten problemen: oplossen Bij Digitaal stemmen: kandidatenlijsten in elk stemhokje en in stemlokaal Controle stembureau Art.92 alg. kieswetboek: Tot de dag van de verkiezingen zenden de gemeentebesturen rechtstreeks aan de Vzs v/d stembureaus: Lijst geschrapte kiezers (verlies B-nat / Ambtsh.schr of vertrek buitenland / overledenen / personen die terwijl v/h kiesrecht werden uitgesloten wijzigen kiezerslijst CBS besluit en arresten v/h Hof van beroep Lijst (map afwezige kiezers + attesten) slide 21 Laatste week 24/05/2014 Uiterste datum afwezige kiezer om volmachtformulier te verkrijgen wegens tijdelijk verblijf buitenland Levering van de stembiljetten bij de Vz van de stembureaus Elekt. Stemming: Vz v/h kantonhoofdbureau zendt de nodige geheugendragers aan Vz stembureaus. 25/05/2014 Verkiezingsdag Traditioneel stemmen: 8 tot 14 u Elektronisch stemmen: 8 tot 16 u slide 22 11

12 Verkiezingsdag 6u45 Gebouwverantwoordelijken neemt in ontvangst: verzegelde enveloppen (geheugendragers) map met attesten van de afwezige kiezers lijst van de afwezige kiezers + lijst v/d geschrapte kiezers kiezerslijst + blanco oproepingskaarten telefoonlijst 7u 8u Installatie stembureau (Digitaal 7u/ Manueel 7u30) Manuele stemming: modelstembiljet paraferen + plaats stempelen (art.143 algemeen keiswetboek) Getuigen kunnen vóór aanvang v/d stemming bezwaar formuleren tegen de samenstelling v/h bureau. Vz beslist over de bezwaren. (geen beroep mogelijk / melding maken in PV ) Eedaflegging: de secretaris + bijzitters + getuigen (alsook Vz) De leden v/h stembureau + getuigen stemmen in het stemlokaal waar zij hun opdracht vervullen. Digitaal stemmen: uitbrengen v/d referentiestemmen Bijstand verlenen bij opstarten stembureau Standby voor allerlei vragen slide 23 Verkiezingsdag Tijdens stemming Kiezers melden zich aan met hun IK + oproepingsbrief De gevolmachtigde (meldt zich in stemlokaal waar volmachtgever had moeten stemmen met volmacht +attest, IK + 2 oproepingsbrieven, krijgt op eigen oproepingsbrief stempel heeft bij volmacht gestemd ) Aanduiden op aanstippingslijsten Wie als kiezer vermeld staat op aanstippingslijst, maar oproepingsbrief niet kan voorleggen, kan tot stemming worden toegelaten als zijn identiteit door het bureau wordt erkend Wie niet vermeld staat op aanstippingslijst kan worden toegelaten na voorleggen van CBS-besluit / uittreksel van arrest v/h Hof van beroep. Invalide mag mist toestemming van de VZ laten bijstaan (melden in PV) De kiezer die moeilijkheden ondervindt bij het uitbrengen van zijn stem, kan zich laten bijstaan door de Vz of door een door de Vz aangewezen lid v/h stembureau Bij digitaal stemmen: mogelijkheid tot visualisatie slide 24 12

13 Verkiezingsdag Tijdens stemming Kiezer mag stembiljet niet openvouwen zodanig stem bekend wordt. (Vz maakt stembiljet onbruikbaar en verplicht kiezer opnieuw te stemmen) Stembiljet wordt geannuleerd als kiezer stembiljet zo vouwt dat stem bekendgemaakt wordt, bij onvrijwillige beschadiging, als visualisatie onmogelijk is; op verzoek v/d kiezer; als barcode niet kan gelezen worden De Vz kan op vraag v/e kiezer een ander stembiljet geven, tegen teruggave van het eerste. Het eerste stembiljet wordt onmiddellijk onbruikbaar gemaakt. (vermelding teruggenomen stembiljet. ) slide 25 Periode 3 Verkiezingsdag Sluiten v/h Stembureau (Manueel 14u) Aanloop naar de verkiezingsdag Dag v/d verkiezingen Vz sluit stembureau, maakt PV op. melding van aantal onbruikbare of beschadigde stembiljetten melding van het aantal niet-gebruikte stembiljetten per verkiezing Het stembureau telt per verkiezing aantal stembiljetten. Het aantal wordt vermeldt in PV en per verkiezing in het daartoe bestemde formulier + verzegelde enveloppe. De stembiljetten worden opnieuw in stembus of enveloppe gestopt en verzegeld. Bij de stembussen bedekt de verzegeling in het bijzonder de sleuf van de stembus. Vz stelt volgende lijsten op basis van de aanstippingslijsten Lijst v/d kiezers die niet hebben gestemd Lijst v/d kiezers die wel gestemd hebben maar niet vermeld op de AL Lijst van de bijzitters die afwezig of te laat waren zonder wettige verhindering Lijst van personen die uit het stembureau werden verwijderd Bijstand verlenen bij afsluiten stembureel slide 26 13

14 Verkiezingsdag Sluiten v/h Stembureau (Digitaal 16u) Uitschakelen stemcomputers Vz sluit stembureau, maakt PV op d.m.v voorzitters PC De stemgegevens worden weggeschreven op 2 geheugendragers (verzegelde enveloppe) De verzegelde stembussen worden onmiddellijk geopend en de stembiljetten worden in verzegelde enveloppe gestopt! De geannuleerde stembiljetten + referentiestemmen in aparte enveloppe Enveloppe met aanstippingslijsten Aanstellingsbrieven v/d getuigen Vervolgens alles afgeven aan kantonhoofdbureau Bijstand verlenen bij afsluiten stembureel slide 27 Verkiezingsdag Telbureau (Manuele stemming) De Vz bezorgt volgende stukken aan het desbetrffende telbureau: Verzegelde enveloppe met PV Lijst v/d kiezers die toch gestemd hebben en die niet op AL stonden Verzegelde enveloppe met 2 exemplaren v/d AL De aanstellingsbrieven van de getuigen Volmachten + attesten Documenten die Vz ontving en die niet op AL stonden maar toch hebben gestemd Verzegelde stembus of enveloppe + formulier Het geparafeerde modelstembiljet De verzegelde enveloppe met de onbruikbaar gemaakte stembiljetten De verzegelde enveloppe van de niet-gebruikte stembiljetten Onmiddellijke verzenden van het formulier voor de betaling v/d presentiegelden aan de kantonvoorzitter slide 28 14

15 Verkiezingen in de Praktijk Periode 1 Periode 2 Periode 3 Periode 4 Algemeen voorbereidende fase Specifiek voorbereidende fase Aanloop naar de verkiezingsdag Ná de verkiezingen Ophalen + opbergen stemhokjes en stempc s door techn.dienst Bericht van bedanking aan vrijwillige voorzitters/bijzitters Evaluatie organisatie verkiezingen slide 30 15

16 Organisatie BBQ medewerkers slide 31 16