Who knows better than residents what goes wrong and what should be done in the areas where they live? (Blanc & Beaumont, 2005)

Transcriptie

1 Who knows better than residents what goes wrong and what should be done in the areas where they live? (Blanc & Beaumont, 2005)

2 Deel 1 Persoonlijke motivatie/ aanleiding Probleem Doel Vraagstelling Onderzoeksmodel Deel 2 Theoretisch onderzoek Empirisch onderzoek Analyse Test Conclusies en aanbevelingen Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni

3 Belangrijke rol bewoners in hun wijk; Interesse in invloed die bewoners kunnen uitoefenen; Uitgangspunten is dat bewoners bij hun wijk betrokken dienen te worden vanuit: Democratisch oogpunt; Resultaatgericht oogpunt. Focus op Krachtwijken vanwege veel sociale en economische problemen. Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni

4 Bewonersparticipatie staat hoog op de agenda in Krachtwijken; Adviesbureau StadNetwerk vraagt om nader onderzoek. Focus op aanpak: deelname en effectiviteit. Probleemstelling is als volgt: Bewonersparticipatie in Krachtwijken komt moeizaam tot stand terwijl het versterken van bewonersparticipatie als speerpunt wordt gezien binnen de wijkaanpak (Aedesnet, 2008). Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni

5 Het doen van aanbevelingen aan bewoners, gemeenten en woningcorporaties ter bevordering en verbetering van de participatie(graad) van bewoners bij fysieke projecten op wijkniveau door een inventarisatie te maken van uitgangspunten en succes- en faalfactoren van bewonersparticipatie in Krachtwijken. Op welke wijze kan de participatie(graad) van bewoners in Krachtwijken bevorderd en verbeterd worden zodat woningcorporaties, gemeenten en bewoners gezamenlijk tot de totstandkoming en uitvoering van fysieke projecten op wijkniveau kunnen komen? Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni

6 Stap 1 Theoretisch onderzoek Bewonersparticipatie Krachtwijken en bewoners Conceptueel model Stap 2 Empirisch onderzoek Casestudies Stap 3 Analyses 1) Vergelijking cases 2) Veronderstellingen Aanscherping conceptueel model Stap 4 Test 1) Testen veronderstellingen 2) Uitgangspunten, succes- en faalfactoren Conclusies en aanbevelingen Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni

7 Hoe ziet bewonersparticipatie er in de theorie en wat zijn belemmeringen en stimulansen voor het betrekken van bewoners bij wijkontwikkelingen in Krachtwijken? 1. Bewonersparticipatie is een doel en een middel. Doel: kwantitatieve en kwalitatieve deelname; Middel: optimaal resultaat en effect. Bijvoorbeeld: vergroten van draagvlak hoofdelementen hebben invloed op deelname en effectiviteit bewonersparticipatie: BEWONERS (direct) WIJK (indirect) AANPAK (indirect) 3. Problematiek in de wijk, wijkontwikkeling die plaats gaat vinden en de bewoners hebben invloed op aanpak Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni

8 4. Aanpak bestaat uit verschillende elementen: TREKKER PROCES ROL BEWONERS HOEDANIGHEID MIDDELEN/ INSTRUMENTEN COMMUNICATIE 5. Bij invulling van deze elementen ontstaan verschillende aanpakvormen: BEWONERS AANPAK (meebeslissen) GECOMBINEERDE AANPAK (coproduceren) GESTUURDE AANPAK (adviseren) PROFESSIONELE AANPAK (adviseren/raadplegen) 6. Moeilijk bereikbaren (migranten en jongeren) worden met de huidige aanpakvormen voor bewonersparticipatie slecht bereikt. Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni

9 Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni

10 Hoe ziet bewonersparticipatie in Krachtwijken er in de praktijk uit en wat zijn belemmeringen en stimulansen voor het betrekken van bewoners bij wijkontwikkelingen in Krachtwijken? Selectie casestudies: Overtoomse veld (Amsterdam) August Allebéplein Pendrecht (Rotterdam) Plein 1953 Kruiskamp (Amersfoort) Neptunusplein Malburgen (Arnhem) De Drieslag Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni

11 Overtoomse Veld Professionele aanpak Pendrecht Gestuurde aanpak Kruiskamp Gecombineerde aanpak Trekker Stadsdeel Stadsdeel Gemeente en woningcorporatie Rol Consultor Adviseur Adviseur, Coproducent Malburgen Bewoners aanpak Gemeente, woningcorporatie, bewoners Samenwerkings partner Hoedanigheid Klankbordgroepen actiecomité Individuen, bewonersorganisatie, pleincommissie Participatie groepen (bewoners + winkeliers) Kerngroepen/ werkgroepen/ overleggroepen Middelen Bijeenkomsten Bijeenkomsten, bewonersinitiatieven, Vitaal Pendrecht Bijeenkomsten, bewonersinitiatieven, Teams Bijeenkomsten, Bewonersinitiatieven, coach, workshops Communicatie Multimedia, gebiedsmanager Multimedia, wijkmanager, opbouwwerk, achter de voordeur Multimedia, wijkmanager, achter de voordeur Multimedia, wijkteam Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni

12 Resultaat van de 4 onderzochte aanpakvormen op de deelname en effectiviteit van bewonersparticipatie in Krachtwijken: 1. Professionele aanpak (Overtoomse veld Amsterdam) Betrokkenheid van aantal actieve bewoners (actiecomité), geen huidige participatieprojecten, alleen inspraak; Geen effectief participatieproces, veel ontevredenheid onder bewoners. 2. Gestuurde aanpak (Pendrecht Rotterdam) Redelijk aantal betrokkenen en deelnemers door verschillende initiatieven; Positief verloop proces, bewoners zien dat er iets gebeurt in de wijk. 3. Gecombineerde aanpak (Kruiskamp Amersfoort) Betrokkenheid is hoog door verschillende instrumenten, minder representatief aantal deelnemers; Zeer positief verloop proces en verbetering van de plannen/ wijk. 4. Bewoners aanpak (Malburgen Arnhem) Bewoners zijn gelijkwaardig, minder representatieve deelname; Communicatiestructuur heeft positief effect op proces, resultaat nog niet meetbaar. Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni

13 3. Wat leert ons de vergelijking van de analyseresultaten van de onderzochte casestudies met het oog op het doen van aanbevelingen voor het bevorderen en verbeteren van bewonersparticipatie in Krachtwijken? Op systematische wijze gekeken of elementen van de aanpak een bijdrage leveren aan de deelname (participatiegraad) en effectiviteit. 1. Invloed van aanpak op deelname Gemeten op aantallen en representativiteit; In alle wijken sprake van participatieparadox: indirecte invloed. 2. Invloed van aanpak op effectiviteit Gemeten op o.a. draagvlak en verhoging kwaliteit plannen; Verschillende uitkomsten op effectiviteit: directe invloed. Bijvoorbeeld: inzetten van een opbouwwerker, opzetten van deelprojecten en bewonersinitiatieven. Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni

14 Scores op succes van de aanpakvorm Overtoomse Veld Professionele aanpak Pendrecht Gestuurde aanpak Kruiskamp Gecombineerde aanpak Malburgen Bewoners aanpak Betrokkenheid Ja Ja Ja Ja Kwaliteitsverhoging Nee Nee Ja Ja/ Nee Gezamenlijk Nee Ja Ja Ja Reële afspiegeling Nee Nee Nee Nee Gelijkwaardig Nee Nee Nee Ja Transparant Nee Ja Ja Ja Ondersteuning Ja Ja Ja Ja Afspraken maken Nee Ja Ja Ja Afspraken nakomen Nee Ja Ja Ja Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni

15 Kunnen de gecombineerde aanpak en bewoners aanpak ook toegepast worden op andere Krachtwijken? Reacties van professionals: Ja, mits aantal voorwaarden. O.a. Bereidheid van alle partijen om te werken volgens een open planproces; Duidelijke definitie van de bewoners waarmee men te maken heeft; Aanstellen van een procesmanager; Ondersteuning van bewoners door professionals; Formele en informele manieren om te participeren. Nut van terugkoppeling is het inzicht in de belangrijkste voorwaarden voor bewonersparticipatie. Opvallend: geen financiële voorwaarden maar vooral afhankelijk van bereidheid van partijen. Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni

16 Bewonersparticipatie kan bijdragen aan: 1. Korte termijn effecten Betrokkenheid; Creëren van draagvlak; Verhoging kwaliteit van plannen. 2. Lange termijn effecten Versterken sociale, economische en politieke leefklimaat. In iedere wijk wordt op verschillende wijze invulling geven aan de elementen: trekker, rol, hoedanigheid, middelen en communicatie. Dit is te verklaren a.d.h.v. het soort bewoners en het soort project. De typologie van aanpakvormen is een goede manier geweest om te inventariseren en vergelijken hoe bewonersparticipatie wordt ingevuld in de wijk en om daarnaast te concluderen wat de meest succesvolle aanpak is geweest. Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni

17 De aanpakvorm heeft geen directe invloed op de deelname van bewoners aan participatieprojecten omdat allochtonen en jongeren met de onderzochte vier aanpakvormen minder goed tot slecht bereikt worden. Participatie is veel meer afhankelijk van: Persoonskenmerken; Burgerschapsstijl; Historie stad en betrokkenheid. Wel kunnen bepaalde elementen uit de aanpak kunnen hier aan bijdragen: Bewonersinitiatieven; Brandingcampagne; Etc.. Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni

18 De aanpakvorm voor bewonersparticipatie heeft een directe invloed op de effectiviteit van bewonersparticipatie; Bijvoorbeeld: het opzetten van deelprojecten draagt bij aan meer duidelijkheid begrip tijdens een langdurig project. Ook trekt men hiermee steeds een nieuw publiek, dit zorgt voor een breder draagvlak. De bewoners aanpak en de gecombineerde aanpak scoren beide goed op het bevorderen en verbeteren van bewonersparticipatie; Het is mogelijk deze twee aanpakvormen toe te passen op andere Krachtwijken mits er aan een aantal voorwaarden wordt voldaan. Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni

19 Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni

20 Op welke wijze kan de participatie(graad) van bewoners in Krachtwijken bevorderd en verbeterd worden zodat woningcorporaties, gemeenten en bewoners gezamenlijk tot de totstandkoming en uitvoering van fysieke projecten op wijkniveau kunnen komen? Meerwaarde van Bewonersparticipatie wordt erkend door partijen maar er wordt niet altijd naar gehandeld. Dit komt onder andere doordat: Resultaten niet altijd meetbaar zijn; Resultaten niet altijd te koppelen zijn aan bewonersparticipatie; Professionals regie niet uit handen geven; Verantwoordelijkheid bewoners ontbreekt. Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni

21 Onderzoek heeft uitgewezen dat in een vroeg stadium en op een wel doordachte manier invulling geven aan de elementen van de aanpak bijdraagt aan het bevorderen van bewonersbetrokkenheid en het verbeteren van het participatieproces. Het op een natuurlijk beloop laten van deze invulling kan negatieve gevolgen hebben voor de onvermijdelijke effecten: betrokkenheid, samenwerking, draagvlak en kwaliteit van het project. De 5 essenties van de aanpak voor bewonersparticipatie zijn: De procesaansturing; De rol van bewoners; De procesvormgeving; De participatiemiddelen; De communicatie. Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni

22 Bewonersparticipatie is maatwerk; Bewonersparticipatie moet plaatsvinden op basis van gelijkwaardigheid en vertrouwen; Participatie biedt geen zekerheden; Relativering/ bewustwording over het doel en belang van participatie. Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni

23 Transparante samenwerking bewoners, overheid en marktpartijen; Vroeg betrekken van bewoners; Procesafspraken maken; Doelgroep definiëren; Representatieve en volwaardige inzet bewonersvertegenwoordiging; Informatieplicht bewoners; Verbinden fysieke en sociale projecten. Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni

24 Achteraf is het echter niet aan te raden om een typologie standaard toe te passen in een andere Krachtwijk vanwege de verschillen per project Er is niet 1 beste aanpak. Rekening houden met: Soort bewoners; Soort project; Grootte project; Fase project. Geef ruimte voor participatie: Heb een doelstelling maar geen vastliggend plan. Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni

25 Medewerkers Gemeente Medewerkers Woningcorporatie Procesmanager Bewoners Achterban Professionals Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni

26 Formeel langdurig Informeel deelprojecten Communicatie direct/indirect Participatie groepen Informatie bijeenkomsten Werkgroepen Workshops Excursies Bewonersinitiatieven Brandingcampagne Wijkkranten/ folders Interactieve media Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni

27 Vragen en discussie Afstudeerpresentatie Denise Bexkens - 15 juni