Implementatieplan. nieuwe Wet ruimtelijke ordening. Grondexploitatiewet

Transcriptie

1 Implementatieplan nieuwe Wet ruimtelijke ordening Grondexploitatiewet

2 Inhoudsopgave Pagina 1. Aanleiding 32. Doelstelling implementatieplan 33. Nieuwe Wet ruimtelijke ordening en belangrijkste verschillen 33.1 nwro Grexwet Invoeringswet 4 4. Instrumentarium, kansen en bedreigingen 44.1 Structuurvisie Bestemmingsplan Beheersverordening Projectbesluit Exploitatieplan 8 5. Personele capaciteit 95.1 Structuurvisie Bestemmingsplan en beheersverordening Projectbesluit Exploitatieplan Gevolgen voor personele capaciteit Procedures, taken en verantwoordelijkheden Bestuursorganen Raad College Ambtelijk Acties Procesmatige actiepunten Beleidsgerelateerde actiepunten 12 Implementatieplan nwro/grexwet (versie 15 april )

3 1. Aanleiding De huidige Wet op de Ruimtelijke Ordening (WRO) dateert van In de loop der tijd is deze wet regelmatig aangepast, Dit heeft de overzichtelijkheid op zijn minst geen goed gedaan. In 1999 is toegezegd een voorstel te doen voor een fundamentele herziening van de huidige Wet op de Ruimtelijke Ordening (WRO). Op 17 oktober 2006 heeft de Eerste Kamer ingestemd met de nieuwe Wet ruimtelijke ordening (nwro). Het zwaartepunt ligt bij de gemeente, de kaders van provincie of rijk worden vooraf gesteld. Het wetsvoorstel voor de nieuwe Wro is gevolgd door een wetsvoorstel voor de Grondexploitatiewet. Hierin worden de uitvoerbaarheid van het bestemmingsplan (onder meer kostenverhaal en locatie-eisen) verbeterd. De Grondexploitatiewet (Grexwet) zal uiteindelijk onderdeel worden van de nieuwe Wro. De inwerkingtreding vindt (vooralsnog) op 1 juli plaats. 2. Doelstelling implementatieplan In dit implementatieplan wordt bekeken op welke punten die nieuwe wetgeving inhoudelijk afwijkt van de huidige wetgeving. Vervolgens wordt beoordeeld of, en zo ja, welke gemeentelijke acties hierop moeten volgen. De inwerkingtreding van de nieuwe wet is in het bijzonder voor bestuurders en een grote groep medewerkers van belang omdat zij met de nieuwe wet moeten werken. Dit implementatieplan zal dan ook in de juiste informatie moeten voorzien om de interne huishouding goed te kunnen stroomlijnen. Voor bestuurders is het implementatieplan met name van belang daar waar het gaat om het maken van bestuurlijke keuzes. 3. Nieuwe Wet ruimtelijke ordening en belangrijkste verschillen 3.1 nwro De lijn decentraal wat kan, centraal wat moet betekent dat het zwaartepunt van de ruimtelijke ordening bij de gemeente ligt maar dat rijk en provincie de doorzettingsmacht hebben om hun belangen veilig te stellen. Er vindt een omslag plaats van toelatingsplanologie naar ontwikkelingsplanologie; van ordenen naar ontwikkelen. In de nieuwe wet is een duidelijk onderscheid gemaakt tussen het ruimtelijk beleid en de (juridische) uitvoering daarvan. Centraal staat het bestemmingsplan. Nieuw is de verplichte structuurvisie waarin de gemeente maar ook andere overheden hun ruimtelijke beleid weergeven. De structuurvisies vervangen de structuurplannen (op regionaal en gemeentelijk niveau), streekplannen (op provinciaal niveau) en de huidige planologische kernbeslissing (op rijksniveau). Onderstaand zijn de belangrijkste wijzigingen in het kort aangegeven: 1. de structuurvisie wordt verplicht en is minder vrijblijvend; 2. bestemmingsplannen worden verplicht voor het gehele gemeentelijke grondgebied; 3. de procedure wordt verkort van ruim een jaar naar 26 weken (exclusief vooroverleg); 4. er bestaat een verplichting tot digitalisering van bestemmingsplannen; 5. bestemmingsplannen hoeven niet langer ter goedkeuring aan de provincie aangeboden te worden; 6. provincies en het Rijk kunnen echter in een bestemmingsplanprocedure wel een aanwijzing geven; 7. een percentage van 2% van de planschade vormt het eigen risico (wordt gezien als normaal maatschappelijk risico); 8. bestemmingsplannen moeten binnen een periode van 10 jaar, gerekend vanaf de datum van vaststelling, opnieuw worden vastgesteld. Doen gemeenten dit niet, dan kunnen zij geen rechten meer heffen voor verleende diensten die verband houden met het betreffende bestemmingsplan. Dit betekent overigens niet dat gemeenten geen bouwvergunningen meer kunnen verlenen. Het betekent wel dat de kosten die hiermee samenhangen niet meer in rekening gebracht kunnen worden; 9. een verzoek tot herziening van het bestemmingsplan kan door iedereen worden ingediend; gemeenten doen jaarlijks verslag van hun ruimtelijk beleid (o.a. actualiteit bestemmingsplannen en handhavingsbeleid). Implementatieplan nwro/grexwet (versie 15 april )

4 3.2 Grexwet In de huidige praktijk is het voor gemeenten erg lastig om de kosten voor voorzieningen van openbaar nut en verdere exploitatiekosten te verhalen op de particuliere grondeigenaren die een gebied (her)ontwikkelen. Hoofddoelstelling is daarom een ruimer en effectiever kostenverhaal bij een private ontwikkeling. Belangrijk is dat private overeenkomsten mogelijk blijven, maar er ontstaat een publiekrechtelijke zekerheid (vangnet) als er via de privaatrechtelijke weg geen overeenstemming komt. Een andere belangrijke hoofddoelstelling is dat er ook veel meer op ruimtelijke kwaliteit gestuurd kan worden. De belangrijkste veranderingen ten opzichte van de huidige situatie zijn: 1. bij toepassing van de nieuwe Grexwet vervallen de huidige instrumenten voor kostenverhaal zoals de exploitatieverordening, de baatbelasting en dus ook het zogenaamde bekostigingsbesluit; 2. in plaats hiervan wordt het exploitatieplan als nieuw instrument geïntroduceerd; 3. het exploitatieplan wordt samen met het bestemmingsplan vastgesteld door de raad en kent dezelfde juridische procedures; 4. kostenverhaal is mogelijk via een privaatrechtelijke overeenkomst of publiekrechtelijk bij de afgifte van de bouwvergunning; 5. het wordt mogelijk om al in een vroeg stadium locatie-eisen te stellen en deze op te nemen in het exploitatieplan; 6. het verhalen van de kosten van bovenwijkse voorzieningen die niet rechtstreeks in relatie staan met een herontwikkeling wordt juridisch sterker. Noodzaak is wel om in een nota bovenwijkse voorzieningen zowel de te treffen voorzieningen als de kosten daarvan en de gebieden waarover deze worden omgeslagen duidelijk aan te geven. 3.3 Invoeringswet De nieuwe Wet ruimtelijke ordening maakt aanpassing van circa 45 andere wetten noodzakelijk. Daarnaast is het nodig dat er een Overgangswet komt die bepaalt in hoeverre oude artikelen opnieuw genummerd moeten worden en hoe het overgangsrecht van enkele oude wetten naar de nieuwe Wro is geregeld. 4. Instrumentarium, kansen en bedreigingen 4.1 StructuurvisieEen structuurvisie bevat de hoofdlijnen van de voorgenomen ontwikkeling van het grondgebied van het overheidsorgaan (of van een gedeelte daarvan). Een structuurvisie kan een integrale weergave zijn van verschillende sectorale beleidsvelden. Ook kan een structuurvisie een thematische benadering hebben vanuit één beleidsveld zoals bijvoorbeeld verkeer en vervoer of recreatie en toerisme. Verder omschrijft het de hoofdzaken van het te voeren ruimtelijk beleid en gaat het tevens in op de wijze waarop de overheid die voorgenomen ontwikkelingen wil realiseren. Deze zogenaamde uitvoeringsstrategie zal doorgaans bestaan uit een samenhangend pakket van bestuurlijke, juridische, financiële en technische maatregelen die als doel hebben het geschetste ruimtelijk beleid ook daadwerkelijk te ontwikkelen. Er wordt dus nadrukkelijk een financiële component aan de structuurvisie toegevoegd. De structuurvisie is een document dat voor alle overheden verplicht is. Voor het overige zijn er zo min mogelijk procedurele voorschriften en vormgeving aan verbonden. Een structuurvisie heeft geen bindende doorwerking richting andere overheden. Het bindt alleen de vaststellende overheid (zelfbinding) omdat het als basis dient voor het invullen van onder meer bestemmingsplannen die wel een juridische basis kennen. kansen: De structuurvisie biedt de mogelijkheid om integraal beleid te formuleren en de onderlinge samenhang tussen verschillende beleidsvelden inzichtelijk te krijgen. Ook doet de structuurvisie dienst als ruimtelijke onderbouwing voor het verlenen van ontheffingen die de uitzonderingsgevallen binnen een bestemmingsplan regelen. Als deze uitzonderingen reeds een basis hebben in een structuurvisie zijn ze veel gemakkelijker door te voeren. Daarnaast kunnen, met behulp van de structuurvisie, in een onderdeel bovenwijkse voorzieningen (of in een afzonderlijke notitie), de kosten van voorzieningen (zoals randweg, ontsluiting, parken, Implementatieplan nwro/grexwet (versie 15 april )

5 gemalen en groot rioolonderhoud maar niet scholen en musea) voor meerdere exploitatiegebieden verdeeld worden over die exploitaties. Denk aan een toegangsweg die aangelegd wordt voor twee nieuwe exploitatiegebieden. De realisatie van de ruimtelijke ontwikkelingen wordt veel meer verankerd (denk hierbij aan rood met groen) en er komt een financiële vertaling van de voorgenomen ruimtelijke ontwikkelingen. bedreigingen: Een structuurvisie kan het integrale ruimtelijk beleid weergeven maar kan ook vanuit een thematische invalshoek zijn opgesteld. Er zal dan ook gezorgd moeten worden voor een goede onderlinge afstemming om te voorkomen dat het gemeentelijk beleid tegenstrijdig wordt zonder dat er bewust een afweging heeft plaatsgevonden. Een andere bedreiging kan zijn dat het bestuurlijke ambitieniveau niet vraagt om detaillering waardoor men steeds op de actuele kansen en mogelijkheden in kan spelen terwijl meer detaillering wel nodig is om uiteindelijk de kosten te kunnen verhalen. voorstel: - In de structuurvisie zeer expliciet de bestuurlijke ambitie weer te geven in een kort en bondig verhaal op hoofdlijnen. - Alle achterliggende info (onderbouwing) zoveel mogelijk in een afzonderlijke bijlage op te nemen. - De visie zodanig op te stellen dat wordt voldaan aan de vormvereisten die door de nieuwe Wro worden gesteld. - De volgende notities op te stellen en als afzonderlijke bijlagen te koppelen aan de structuurvisie: bovenwijkse voorzieningen, ruimtelijke ontwikkeling (zoals rood met groen) en financiële vertaling van de ruimtelijke keuzes. 4.2 BestemmingsplanHet bestemmingsplan blijft gepositioneerd als het centrale instrument van de ruimtelijke ordening. De rol van dit plan wordt zelfs nog versterkt, onder meer vanwege het feit dat onder de nieuwe wetgeving ook provincie en Rijk de mogelijkheid hebben een bestemmingsplan vast te stellen. We spreken dan over een inpassingplan. Ook komt de eindverantwoordelijkheid van de kwaliteitstoets (juridisch, archeologische, milieutechnisch etc.) bij de gemeente te liggen. Een zeer belangrijke wijziging rondom het bestemmingsplan is dat de goedkeuringsvereiste is vervallen. Dit houdt in dat het bestemmingsplan niet langer door Gedeputeerde Staten hoeft te worden goedgekeurd. Dit betekent wel dat de gemeente zelf in een beroepsprocedure de verdediging moet voeren bij de Raad van State. De provincie kan invloed uitoefenen door tijdens de bestemmingsplanprocedure zienswijzen in te dienen net als burgers, belangengroeperingen en bedrijven. De provincie treedt dan als het ware op als belanghebbende. Op deze manier komt het accent in de planvorming veel meer te liggen op het vooroverleg over bestemmingsplannen en vaak nog een slag daarvoor via informeel overleg waarin het aftasten van ruimtelijke projecten en andere initiatieven centraal staat. Voor de bestemmingsplanprocedure wordt verwezen naar Voor het hele grondgebied van de gemeente wordt de vaststelling van bestemmingsplannen verplicht evenals de digitalisering hiervan. Een uitzondering hierop vormen de gebieden waarvoor een beheersverordening is opgesteld. Ook dienen de bestemmingsplannen om de tien jaar verplicht vernieuwd te worden. Gebeurt dit niet dan mogen er geen leges worden gevorderd. kansen:een bestemmingsplan hoeft niet langer door Gedeputeerde Staten te worden goedgekeurd. Dit levert een versnelling op in proceduretijd na de vaststelling door de gemeenteraad. Ook is de vaststelling van bestemmingsplannen verplicht voor het hele gemeentelijke grondgebied hetgeen de rechtszekerheid vergroot. Door de actualiteit van een bestemmingsplan te koppelen aan het al dan niet mogen heffen van leges ontstaat er voor gemeenten een financiële prikkel die de actualiteit van bestemmingsplannen bevordert. Pas indien gebruik gemaakt wordt van bepaalde planologische mogelijkheden zoals die bij voorbeeld in een bestemmingsplan zijn opgenomen wordt dat in het kader van planschade als schadeoorzaak gezien. Door de bestemmingsplannen ook digitaal te ontsluiten maakt het deze plannen ook meteen uitwisselbaar en veel beter toegankelijk voor de burger. bedreigingen:bestemmingsplannen hebben een beperkte houdbaarheid. Dit houdt in dat de Implementatieplan nwro/grexwet (versie 15 april )

6 wetgever een aantal prikkels heeft ingebouwd om gemeenten te stimuleren haar zaken up to date te houden. Concreet betekent dit dat de gemeente na het verstrijken van de houdbaarheid geen leges meer mogen heffen of kosten mogen verhalen. Door de beperkte houdbaarheid zoals hierboven omschreven zullen bestemmingsplannen sneller geactualiseerd moeten worden hetgeen meer van de organisatie vergt. De provincie en het Rijk kunnen in een bestemmingsplanprocedure een concrete aanwijzing geven hetgeen op zijn minst een vertraging tot gevolg heeft. De provincie en Rijk kunnen ook een bestemmingsplan (inpassingplan genaamd) vaststellen voor het grondgebied van de gemeente Heusden mits er sprake is van nationale of provinciale belangen. Nog onduidelijk is wanneer de provincie vindt dat er sprake is van provinciaal belang. In de ontwerp-structuurvisie en het parapluplan is namelijk geen ondergrens aangegeven hetgeen in de praktijk kan betekenen dat de provincie haar bemoeienis snel als provinciaal belang gaat bestempelen. Door het vervallen van de goedkeuringsvereiste bij bestemmingsplannen kan de gemeente zich niet meer verschuilen achter besluiten van de provincie en zal de voorbereidingstijd (meer vooroverleg) om te kunnen komen tot een vast te stellen bestemmingsplan langer duren. Bovendien moet de gemeente in de beroepsprocedure haar eigen plannen bij de Raad van State gaan verdedigen; een nieuwe taak die zeker in het begin extra investering zal vergen. Met het nieuwe Besluit ruimtelijke ordening (Bro) wordt het zogenaamde kruimelbeleid ingeperkt. Daarnaast zijn alle bestemmingsplannen nog niet actueel. Dit zou betekenen dat het huidige vrijstellingenbeleid onder de nieuwe wetgeving moet worden ingevuld met projectbesluiten, hetgeen we niet voorstaan (zie paragraaf 4.4). Om op korte termijn gebieden met gelijke functies toch gelijke mogelijkheden te kunnen geven en in dat opzicht de klant op korte termijn perspectief te kunnen bieden, is het opstellen van een paraplubestemmingsplan een oplossing. voorstel: - Het plan van aanpak voor de actualisatie bestemmingsplannen verder uit te voeren waarbij veel meer op vooroverleg (zowel formeel al informeel) zal worden ingezoomd. - Ten aanzien van de nog te ontwikkelen bestemmingsplannen (doorgaans de projecten waarin nieuwbouw is opgenomen) een procedurehandboek op te stellen. - Om de bestemmingsplanvoorschriften uniform te krijgen en ook de randvoorwaarden te bepalen voor digitalisering een handboek bestemmingsplannen voor te bereiden. - Om op korte termijn gebieden met gelijke functies ook gelijke mogelijkheden te geven en in dat opzicht de klant op korte termijn perspectief te kunnen bieden een paraplubestemmingsplan op te stellen. - Op basis van gemeentelijke stedenbouwkundige randvoorwaarden en handboek bestemmingsplannen de klant het concept-postzegelplan inclusief alle benodigde bijlagen aan te laten leveren. 4.3 BeheersverordeningDe beheersverordening is in het leven geroepen voor gemeentelijk grondgebied waar geen ruimtelijke ontwikkelingen worden verwacht, zogenaamde laagdynamische gebieden. Een zojuist gerealiseerde woonwijk zou hier bijvoorbeeld onder kunnen vallen. De beheersverordening legt de bestaande situatie vast zonder dat daarvoor een gedetailleerd en relatief duur bestemmingsplan gemaakt hoeft te worden. Een beheersverordening heeft dezelfde looptijd als een bestemmingsplan, namelijk 10 jaar. De beheersverordening zal net als een bestemmingsplan bestaan uit gebiedsaanduidingen en voorschriften. De verordening is echter een algemeen bindend voorschrift en kan daardoor niet op een bestuurlijke manier aangevochten worden hetgeen de beheersverordening een stuk simpeler maakt. kansen:de voorbereiding van een beheersverordening vergt minder tijd dan die van een bestemmingsplan. Omdat het hier gaat om een algemeen bindend voorschrift kan deze ook niet worden aangevochten hetgeen de snelheid ook ten goede komt. bedreigingen: Door te kiezen voor beheerverordeningen en bestemmingsplannen krijgen de inwoners te maken met verschillende instrumenten en dat kan moeilijk uit te leggen zijn. Ook gaat een Implementatieplan nwro/grexwet (versie 15 april )

7 beheersverordening uit van de feitelijke situaties en dat kan bij handhavingsgevallen problemen opleveren. Je kunt dan in de situatie komen dat een handhavingssituatie één op één wordt overgenomen in de beheersverordening waarmee je deze situatie feitelijk legaliseert. Beheersverordeningen hebben een beperkte houdbaarheid. Dit houdt in dat de wetgever een aantal prikkels heeft ingebouwd om gemeenten te stimuleren haar zaken up to date te houden. Concreet betekent dit dat de gemeente na het verstrijken van de houdbaarheid geen leges meer mogen heffen of kosten mogen verhalen. Door de beperkte houdbaarheid zoals hierboven omschreven zullen beheersverordeningen sneller geactualiseerd moeten worden hetgeen meer van de organisatie vergt. De beheersverordening is, net zoals het bestemmingsplan, een besluit dat voor vergoeding van planschade in aanmerking komt. Dat is een reden temeer om een grondige inventarisatie van het betrokken gebied te maken. Immers als in de beheersverordening minder bouwmogelijkheden zijn toegekend dan in de voorheen geldende bestemming, dan kan een verzoek om planschade gerechtvaardigd zijn. Indien wordt gekozen voor een beheersverordening moet het gehele gebied een laagdynamisch karakter hebben. Voorkomen moet worden dat in een plangebied waarvoor een beheersverordening is opgesteld er (veel) verschillende postzegelplannen worden opgesteld omdat er toch allerlei dynamiek in het plangebied zit die tot ontwikkeling noodzakelijk maken. voorstel: - Gereserveerd om te gaan met de beheersverordening en een meer afwachtende houding aannemen voor wat betreft dit instrumentarium. Dit met name geredeneerd vanuit de bedreigingen en het feit dat er nog geen ervaring met dit nieuwe instrument is opgedaan. - Mochten er zich voor bepaalde gebieden kansen voordoen dan pas te kiezen voor de beheersverordening als instrument. 4.4 Projectbesluit Tijdens de parlementaire behandeling van de wet besloot de Tweede Kamer dat de nwro aangevuld moest worden met een projectbesluit. De Tweede Kamer oordeelde dat een bestemmingsplanprocedure niet in alle gevallen geschikt was om projecten met voortvarendheid te kunnen doorvoeren. Met een projectbesluit kan al met het bouwen worden begonnen voordat het bestemmingsplan is gewijzigd. Het projectbesluit kan op deze wijze gekarakteriseerd worden als een eerste stap op weg naar herziening van het bestemmingsplan. Deze bevoegdheid is min of meer de opvolger van de zelfstandige projectprocedure (zpp). Voor de procedure rondom het projectbesluit wordt verwezen naar Het is wel zaak dat bestemmingsplannen binnen 1 jaar worden aangepast aan de inhoud van vastgestelde projectbesluiten. Gebeurt die actualisatie namelijk niet dan ondervinden gemeenten financieel nadeel doordat ze voor bouwvergunningen op grond van een verouderd bestemmingsplan geen leges mogen vragen.kansen: Het voordeel van een projectbesluit is dat op bouwvergunningniveau besluitvorming plaatsvindt en dat het later afdekken via een bestemmingsplan een eenvoudige operatie is. Het is namelijk niet mogelijk om een zienswijze in te dienen tegen een onderdeel van een bestemmingsplan dat zijn grondslag vindt in een projectbesluit. bedreigingen: Projectbesluiten hebben een beperkte houdbaarheid. Dit houdt in dat de wetgever een aantal prikkels heeft ingebouwd om gemeenten te stimuleren haar zaken up to date te houden. Concreet betekent dit dat de gemeente na het verstrijken van de houdbaarheid geen leges meer mogen heffen of kosten mogen verhalen. Een voor de hand liggende vraag is dan ook of de energie in projectbesluiten gestoken moet worden of dat we ons niet veel meer moeten richten op het actueel houden van al onze bestemmingsplannen (al dan niet in de vorm van zogenaamde postzegelplannen). Nadat de Tweede Kamer besloot om de figuur projectbesluit toe te voegen aan de nwro, is de procedure voor een projectbesluit vastgelegd. Deze procedure is nagenoeg hetzelfde als voor een bestemmingsplan. Ook wat betreft het benodigde vooronderzoek, is er vrijwel geen verschil tussen de inhoud van een toelichting van een bestemmingsplan en de inhoud van Implementatieplan nwro/grexwet (versie 15 april )

8 een ruimtelijke onderbouwing bij een projectbesluit. Wel is er verschil in de beroepsgang: bij een projectbesluit is er beroep in twee instanties (rechtbank en Raad van State), terwijl beroep tegen een bestemmingsplan direct wordt voorgelegd aan de Raad van State. Na deze uitwerking lijkt er dan ook geen sprake meer te zijn van een kortere projectprocedure zoals die door de Tweede Kamer beoogd werd. Omdat een projectbesluit nog gevolgd moet worden door een verwerking in een bestemmingsplan, zal het in de meeste gevallen voor de hand liggen om bij een planologische wijziging direct te kiezen voor een postzegelplan. De gemeente is in principe niet vrij om geen projectbesluiten te nemen. De Woningwet zegt immers, na aanpassing, dat de aanvraag bouwvergunning voor een bouwplan dat niet past binnen het bestemmingsplan, tevens een aanvraag inhoudt om een projectbesluit. In de praktijk kan echter wel sturend worden ingestoken door in dergelijke gevallen mee te werken (indien inhoudelijk akkoord) met een postzegelplan.voorstel: - Gegeven het feit dat een projectbesluit geen tijdwinst oplevert en deze altijd nog gevolgd dient te worden door een verwerking in een bestemmingsplan geen gebruik te maken van dit instrument. - Alle beschikbare capaciteit met name in te zetten voor de actualisatie van bestemmingsplannen en ons niet te richten op projectbesluiten. - Geen voorstel te doen aan de raad tot het nemen van een delegatiebesluit voor projectbesluiten. - Projectbesluiten wel op te laten nemen in de legesverordening indien er toch verzoeken binnenkomen. - De procedures voor postzegelplannen neer te leggen bij het team Diensten, geredeneerd vanuit een directe klantrelatie. 4.5 Exploitatieplan Bij een bestemmingsplan zal de gemeente zelf een exploitatieplan moeten opstellen waarin onder meer een exploitatieopzet, omschrijving van werkzaamheden rond het bouwrijp maken van de grond, de inrichting van de openbare ruimte en aanleg van nutsvoorzieningen (zogenaamde woonrijp maken) opgenomen moet zijn. Dit exploitatieplan moet samen met het bestemmingsplan door de raad vastgesteld worden en kent dezelfde juridische procedures. De verplichting tot vaststelling van een exploitatieplan geldt indien kostenverhaal niet vooraf is verzekerd en locatie-eisen nodig zijn. In de Grexwet is een kostensoortenlijst opgenomen waardoor zowel overheden als ontwikkelaars weten waar ze aan toe zijn. Die lijst bestaat uit een overzicht van alle soorten kosten die kunnen worden verhaald. Vrijwillige samenwerking blijft overduidelijk het uitgangspunt voor de gemeente Heusden. De gemeente probeert in uitbreidingsgebieden zoveel mogelijk zelf de gronden te verwerven en met ontwikkelaars die reeds grondpositie hebben verworven afspraken te maken via een zogenaamd bouwclaimmodel. Als partijen er in onderling overleg echter niet uitkomen kan de gemeente wel via de afgifte van de bouwvergunning langs publiekrechtelijke weg optreden. De exploitatieverordening in de huidige opzet vervalt. De gemeente heeft wel de mogelijkheid om een nieuwe exploitatieverordening vast te stellen. Dit levert enerzijds meer rechtszekerheid op maar vormt anderzijds ook een keurslijf dat vaak tot juridische problemen leidt.kansen: Door invoering van het exploitatieplan ontstaat er voor gemeenten de mogelijkheid om eisen te stellen aan de concrete invulling van te ontwikkelen locaties in de vorm van locatie-eisen. Het kan hierbij gaan om eisen ten aanzien van fasering, stedenbouwkundige verkaveling, verhouding tussen sociale woningbouw en vrije sector. Dit maakt het mogelijk om zaken in het exploitatieplan onder te brengen die in het verleden niet in het bestemmingsplan opgenomen mochten worden. Ook betekent dit dat een wijziging in de eisen niet meteen tot wijziging van het bestemmingsplan hoeft te leiden. Bovendien wordt het mogelijk de kosten te verhalen die samenhangen met de exploitatie van de betreffende gronden. Hierdoor wordt de gemeentelijke regiefunctie versterkt. bedreigingen: Het exploitatieplan is appellabel. Met name als er in de anterieure fase geen Implementatieplan nwro/grexwet (versie 15 april )

9 overeenstemming is bereikt, kan het exploitatieplan nog wel eens in een gerechtelijke procedure ter discussie worden gesteld. Dit gegeven stelt extra eisen aan de kwaliteit van een exploitatieplan. voorstel: - Indien de gemeente gebruik moet maken van een exploitatieplan, zoveel mogelijk eisen op te nemen om op die manier te kunnen regisseren en invulling te kunnen geven aan haar eigen beleid. - In het licht van de deregulering en het feit dat er onder de nieuwe wetgeving al exploitatieplannen opgesteld zullen worden, geen nieuwe exploitatieverordening op te stellen. 5. Personele capaciteit 5.1 StructuurvisieOnder de huidige wetgeving maken we al structuurvisies en beleidsplannen die onder de nieuwe wetgeving als thematische structuurvisies worden bestempeld (bv. gemeentelijk verkeers- en vervoersplan en groenstructuurplan). In het licht van de personele capaciteit bezien bestaat er in dit opzicht geen noemenswaardig verschil tussen oude en nieuwe wetgeving. 5.2 Bestemmingsplan en beheersverordeningook bestemmingsplannen worden onder de oude wetgeving al voor de gehele gemeente gemaakt. De goedkeuringsvereiste vervalt hetgeen voor de gemeente betekent dat zij geen inhoudelijke reactie meer hoeven te geven op de eventueel ingekomen bedenkingen. Wel zal de gemeente in het voortraject intensiever haar zaakjes op orde moeten hebben omdat zij zelf haar vaststellingsbesluit, bij eventueel beroep bij de Raad van State, mag verdedigen. Dit vergt extra capaciteit. Kortom, zowel de voorbereiding als de verdediging zullen meer inspanning gaan vergen. Bovendien kan de gemeente haar zienswijze geven op inpassingsplannen van hogere overheden. Daarnaast zullen de bestemmingsplannen digitaal ontsloten moeten worden volgens de nieuwe wetgeving hetgeen ook extra inspanning vergt. Het is nu nog niet mogelijk om een exacte schatting te geven, maar we gaan er vooralsnog vanuit dat we gemiddeld 150 uur extra per bestemmingsplan kwijt zijn: 100 uur voor kleinere plannen (waarbij ook geen exploitatieplan gemaakt hoeft te worden) en 200 uur voor meer complexere bestemmingsplannen. De helft van deze extra uren is nodig in de voorbereidingsfase, de andere helft in de verdediging. De beheersverordening is weliswaar een nieuw instrument maar we zullen hiermee gereserveerd omgaan (zie 4.3). De verwachting is wel dat de voorbereiding van een beheersverordening minder capaciteit kost dan die van een bestemmingsplan. 5.3 ProjectbesluitHet projectbesluit is een nieuw planfiguur binnen de nwro. Omdat we in beginsel niet zullen kiezen voor dit instrument zal het nauwelijks beroep op de ambtelijke capaciteit doen. Indien er voor de uitvoering van projecten strijdigheid met het geldende bestemmingsplan wordt geconstateerd zal onder de nieuwe wetgeving veel vaker een beroep worden gedaan op de partiële herziening van een bestemmingsplan (zogenaamd postzegelplan). Voor het voeren van een procedure voor een postzegelplan wordt circa uur ingeschat. Het aantal postzegelplannen per jaar wordt ingeschat op 15. Dit is lager dan het aantal zpp s dat het team Diensten momenteel in behandeling heeft omdat de actualisatie van bestemmingsplannen en het nog op te stellen parapluplan naar verwachting tot minder procedures zal leiden. Momenteel heeft Diensten ca. 24 zpp s in behandeling die ca. 100 uur per procedure in beslag nemen. Gegeven de andere taken die bij team Diensten zijn ondergebracht mag hieruit niet worden geconstateerd dat er over de volledige breedte bij Diensten voldoende capaciteit beschikbaar is. 5.4 ExploitatieplanHet exploitatieplan is een nieuw instrument. Omdat er nu ook al grondexploitaties worden opgesteld zal het exploitatieplan an sich niet veel meer werk met zich meebrengen. Gegeven het feit dat we een actief grondbeleid kennen en relatief vaak werken met zogenaamde bouwclaimmodellen, verwachten we het exploitatieplan niet al te vaak als instrument te gaan inzetten. Wel is het exploitatieplan vatbaar voor bezwaar en beroep hetgeen extra werk zal genereren. Indien een bestemmingsplan of projectbesluit is Implementatieplan nwro/grexwet (versie 15 april )

10 voorzien van een exploitatieplan houden we rekening met 25 uur om de verdediging in het kader van bezwaar en beroep te kunnen voeren. 5.5 Gevolgen voor personele capaciteit Het is moeilijk in te schatten welke gevolgen de nieuwe wetgeving exact heeft voor de benodigde personele capaciteit. Omdat hiermee nog niemand ervaring heeft, kunnen we ook geen ervaringscijfers bij andere gemeenten opvragen. Zoals uit het voorgaande blijkt, komt er een aantal taken bij maar verdwijnt er ook een aantal taken. Daarnaast is er in sommige gevallen sprake van nieuw instrumentarium maar het vervangt dan min of meer een oud instrument. Verwacht wordt dat de nieuwe wetgeving structureel extra werk genereert al is het maar omdat kosten verhaald kunnen worden en de rol van de gemeente binnen de ruimtelijke ordening verschuift van ordenen naar ontwikkelen. Per instrument is hiervoor al een voorzichtige inschatting gemaakt. Bovendien zijn er nog de nodige actiepunten (zie hoofdstuk 7) die in de komende periode om aandacht vragen. Deze actiepunten hebben in de meeste gevallen een incidenteel karakter en zijn deels ook rechtstreeks het gevolg van de invoering van de nieuwe wet. 6. Procedures, taken en verantwoordelijkheden Ten aanzien van procedures, taken en verantwoordelijkheden is er op hoofdlijnen een tweedeling te maken tussen het bestuur en de ambtelijke organisatie. Ten aanzien van het bestuur is er in het kader van het dualisme een verschil in taken en bevoegdheden tussen het college van burgemeester en wethouders en de gemeenteraad. 6.1 Bestuursorganen Raad De gemeenteraad stelt de kaders vast waarbinnen het beleid geformuleerd dient te worden. Bovendien stelt de raad het beleid uiteindelijk vast. Het besturen door de raad vindt op hoofdlijnen plaats College Alhoewel de gemeenteraad de kaders vaststelt wordt in de praktijk meestal door het college een voorstel gedaan voor de kaders. Tevens is het college belast met de uitvoering van het vastgestelde beleid. 6.2 Ambtelijk De ambtelijke organisatie verricht de voorbereidende werkzaamheden om het bestuur uiteindelijk keuzes te kunnen laten maken. De taken zijn divers bij de verschillende instrumenten die ons overeenkomstig de nieuwe wetgeving ter beschikking staan. Uit het onderstaande overzicht blijkt dat een goede toepassing van de verschillende instrumenten vraagt om een indringende vorm van samenwerking. Hierbij komen verschillende beleidsvelden samen. Alhoewel de beleidsvelden op onderdelen conflicterend kunnen zijn moet uiteindelijk wel één multidisciplinair standpunt worden ingenomen waarbij de onderlinge dwarsverbanden voldoende zijn verankerd. Instrument Primaathoudend Taak Uitvoeren Eindverantwoordelijk team Structuurvisie OOP aansturen OOP OOP bewaken sectoraal beleid financiële toets OOP OLOG OOR FO BEC Bestemmingsplan en beheersverordening OLOG aansturen OLOG projectleider bij projecten, OLOG bij conserverend bestemmingsplan en beheersverordening Implementatieplan nwro/grexwet (versie 15 april )

11 aanleveren onderzoeksgegevens bewaken sectoraal beleid financiële toets OOP OLOG OOR FO OWZ Diensten Handhaving BEC Postzegel- Diensten aansturen Diensten Diensten, Implementatieplan nwro/grexwet (versie 15 april )

12 bestemmingsplan aanleveren concept en onderzoeksgegevens bewaken sectoraal beleid OOP OLOG OOR FO OWZ Diensten Handhaving Projectbesluit Diensten aansturen Diensten Diensten aanleveren onderzoeksgegevens Klant OOP OLOG OOR FO OWZ Diensten Handhaving projectleider bij postzegelplannen met infrastructurele consequenties bewaken sectoraal beleid Exploitatieplan BEC opstellen BEC projectleider aanleveren gegevens OOR OOP OLOG jaarlijkse herziening BEC BEC Bouwvergunning Diensten toetsen algemeen Diensten Diensten toetsen aan exploitatieplan en legesverordening 7. Acties In dit hoofdstuk staat met name de vraag centraal in hoeverre de gemeente Heusden klaar is voor de invoering van de nieuwe nwro. Wat moet er nog gebeuren, zowel procesmatig als vakinhoudelijk voor de verschillende beleidsterreinen? De meer procesmatig getinte actiepunten komen in paragraaf 7.1 aan de orde. In paragraaf 7.2 komen de beleidsgerelateerde actiepunten aan de orde. Implementatieplan nwro/grexwet (versie 15 april )

13 7.1 Procesmatige actiepuntenvoor de procesmatige actiepunten is het van essentieel belang dat deze zijn afgerond voordat de nieuwe wet in werking treedt. Er zal namelijk voldaan moeten zijn aan alle vormvereisten om processen en procedures goed te kunnen doorlopen. Gegeven het feit dat de nieuwe wet op 1 juli in werking treedt is dit qua planning een gegeven. Sommige zaken moeten voor 1 juli a.s. geregeld worden en andere acties kunnen eventueel ook nog wat later uitgevoerd worden. Actie Primaat Gereed 1 Informatie en implementatie nwro/grexwet OOP 1 e /2 e kwartaal 2 Werkafspraken planteamoverleg provincie en waterschap Olog 2 e kwartaal 3 College en raad informeren OOP 1 e kwartaal 4 Prioritering projectinitiatieven Olog 2 e kwartaal 5 Opstellen verordening met definities doelgroep en zekerstelling OOP 3 e kwartaal termijnen ikv volkshuisvesting 6 Effecten nieuwe WRO; wat is nu mogelijk en wat is straks mogelijk? Diensten Uiterlijk 23 april 7 Organisatorische plaatsing projectbesluiten en partiële herzieningen Diensten/Olog Uiterlijk 23 april 8 Delegatie- en mandaatregeling aanpassen Diensten Voor 1 juli 9 WFM-proces bouwvergunning aanpassen. Diensten Voor 1 juli 10 Formulier artikel 19.1 (zpp) omzetten naar formulier Diensten Voor 1 juli projectbesluit 11 Formulier aanvraag bouwvergunning aanpassen ivm kostenverhaal Diensten Aansluiten bij landelijk model 12 Legesverordening aanpassen Diensten Voor 1 juli 13 Regeling procedure planschade aanpassen Diensten Voor 1 juli 14 Formulier planschade aanpassen Diensten/ Voor 1 juli 15 Teksten digitaal loket aanpassen Diensten/Olog/BEC Voor 1 juli a. bouwaanvraag b. vrijstellingen c. bestemmingsplannen d. exploitatieplan e. beheersverordening f. projectbesluit 16 Aanpassing inspraakverordening Olog Voor 1 juli 7.2 Beleidsgerelateerde actiepunten Ten aanzien van de beleidsgerelateerde actiepunten ligt de planning wat genuanceerder. Het is wenselijk als we voor 1 juli over een actuele structuurvisie kunnen beschikken. Gegeven de huidige stand van zaken en gegeven het feit dat het verhaal ook de volledige inspraakprocedure moet doorlopen is dat niet haalbaar. Voor wat betreft de formele procedure willen moet overigens opgemerkt worden dat het document pas onder de nieuwe Wro mag gaan functioneren als het ook in dat kader is vastgesteld. Concreet houdt dat in dat niet voor 1 juli tot vaststelling mag worden overgegaan. Er kan niet op de nieuwe Wro worden vooruitgelopen. De beleidsgerelateerde actiepunten zijn overigens zoveel mogelijk overgenomen uit reeds bestaande planningen. Voor de nieuwe items is de planning zo realistisch mogelijk ingeschat waarbij ten aanzien van de prioritering met name is gekeken naar wat het document kan betekenen voor het verhaal van de kosten. Ook is bij het inplannen van de documenten zoveel mogelijk gekeken naar beperking van de risico s. Implementatieplan nwro/grexwet (versie 15 april )

14 Hoofddocument Gerelateerde documenten/bijlagen Primaat Functie/risico s bij ontbreken document ikv nwro/aandachtspunten Gereed Structuurvisie Aandacht voor financiële vertaling en MER-plicht Nota bovenwijkse voorzieningen (afdwingbaar) OOP BEC Geen basis bestemmingsplannen/vrijstellin gen. Indirect geen kostenverhaal mogelijk. nwro/grexwetproof. Geen kostenverhaal mogelijk. Omdat met nota bovenwijkse voorzieningen kostenverhaal afdwingbaar is, is nota essentieel. 3 e kwartaal 2 e kwartaal Nota bovenplanse verevening BEC 4 e kwartaal Nota bijdrage ruimtelijke ontwikkelingen (niet OOR Geen kostenverhaal mogelijk 3 e kwartaal afdwingbaar) Sociaal economisch plan OOP Input Structuurvisie Gereed Kadernota sport OWZ Input structuurvisie Concept gereed Gemeentelijk verkeers- en vervoersplan OOR Input structuurvisie en v.v. 4 e kwartaal Gemeentelijk rioleringsplan OOR Bemoeilijkt onderbouwing kostenverhaal 2 e kwartaal 2009 Waterplan OOR Bemoeilijkt onderbouwing kostenverhaal 1 e kwartaal Nota volkshuisvesting 2030 OOP Input locatie-eisen. nwro/grexwetproof. 2 e kwartaal Heroriëntatie grondbeleid Bestemmingsplann en OOP Geen risico 2 e kwartaal Olog Indien niet actueel (ouder dan 10 jaar) dan heffing leges niet mogelijk Paraplubestemmingsplan Olog Gemeentebreed gelijke functies gelijke mogelijkheden bieden Procedurehandboek projecten Handboek bestemmingsplannen (conserverend, ontwikkelingsgericht en buitengebied) Doorlopende actualisatie Ter inzage 2 e kwartaal 2009 Olog 2 e kwartaal Olog/AVG 2 e kwartaal Exploitatieplan Ontwikkeling standaard exploitatieplan Aanpassing/intrekking exploitatieverordening BEC Geen kostenverhaal mogelijk 2 e kwartaal BEC 2 e kwartaal Implementatieplan nwro/grexwet (versie 15 april )

15 Bijlagen

16 Bijlage 1: Vergelijking proceduretijd bestemmingsplan WRO artikel 19.1-vrijstelling WRO bestemmingsplan nwro terinzagelegging + zienswijzen wordt t.g.v. Awb 4 weken 6 weken terinzagelegging + zienswijzen wordt t.g.v. Awb 4 weken 6 weken terinzagelegging + zienswijzen 6 weken vaststelling plan bij zienswijzen toezending provinciale terinzagelegging + bedenkingen 8 of 16 weken 8 weken aanvragen provincie verklaring van geen bezwaar 10 weken vaststelling plan bij zienswijzen 8 of 12 weken goedkeuring bij bedenkingen 13 weken of 24 weken verklaring van geen bezwaar 8 weken bekendmaking 2 weken bekendmaking 2 inwerkingtreding 6 weken inwerkingtreding 2 weken inwerkingtreding 6 weken TOTAAL weken; wordt weken 24 weken; wordt 26 weken weken N.B. In het schema is geen rekening gehouden met eventuele toepassing van de inspraakverordening door gemeenten en met interventies van de provincie of het rijk. De procedure voor vrijstelling ex. art. 19, derde lid, WRO neemt 8 tot 16 weken in beslag. De procedure voor ontheffing op basis van het wetsvoorstel: 4 tot 14 weken.

17 Bijlage 2: Schema bestemmingsplanprocedure

18 Bijlage 3: Schema procedure projectbesluit