HOE WERKT ADHD? DR. SANDRA KOOIJ PSYCHIATER, HOOFD KENNISCENTRUM ADHD BIJ VOLWASSENEN PSYQ DEN HAAG

Transcriptie

1 HOE WERKT ADHD? DR. SANDRA KOOIJ PSYCHIATER, HOOFD KENNISCENTRUM ADHD BIJ VOLWASSENEN PSYQ DEN HAAG MET DISCUSSIE DOOR DR. INGRID ROURS KINDERARTS, DIRECTEUR KINDERPLEIN, MEDISCH CENTRUM VOOR KWALITEIT VAN LEVEN, ROTTERDAM

2 ADHD IS CREATIEF EERLIJK HARDE WERKER HUMORISTISCH OPTIMISTISCH RECHTVAARDIGHEIDSGEVOEL SPONTAAN GANGMAKER ENTHOUSIAST OUT OF THE BOX LOYAAL

3 MAAR OOK CHAOTISCH MOEILIJK PLANNEN, ORGANISEREN MOEILIJK STRUCTUREREN DINGEN NIET AFMAKEN SNEL GEPRIKKELD MOEITE MET AUTORITEIT VERGEETACHTIG SNEL AFGELEID DRUK, BEWEGINGSONRUST UITSTELLEN OVER EIGEN GRENZEN GAAN OVER GRENZEN VAN ANDEREN GAAN

4 En toch kan ik alles vinden

5 MAAR OOK JE NOEMT DAAR HEEL VEEL MOOIE KWALITEITEN OP, MAAR TOCH OOK EEN HELEBOEL MINPUNTEN. IK ZOU DENKEN DAT ZIJN TOCH NIET MENSEN DIE JE VOOR JE WILT LATEN WERKEN? MENSEN DIE: TE LAAT KOMEN CHAOTISCH, MOEILIJK PLANNEN & ORGANISEREN VERGEETACHTIG ZIJN, SNEL AFGELEID ZIJN DRUK ZIJN EN CONSTANT BEWEGEN DINGEN NIET AFMAKEN, UITSTELLEN OVER EIGEN GRENZEN GAAN EN DE GRENZEN VAN ANDEREN MOEITE MET AUTORITEIT WAT HEBBEN DEZE MENSEN VOOR KANSEN IN DE ARBEIDSMARKT?

6 ADHD EN OPLEIDING 60% VAN DE VOLWASSENEN HAD ALS KIND LEERPROBLEMEN 30% BLEEF MIN. 1X ZITTEN VELEN MAKEN SCHOOL NIET AF OF ZAKKEN NAAR LAGER NIVEAU DOOR LEERPROBLEMEN EEN LAGER SCHOOL NIVEAU DAN JE WERKELIJKE IQ IS NIET DE BESTE START VAN JE CARRIÈRE Kooij ea 2001

7 WAT DOET ADHD VOOR WERK? - ONREGELMATIGE DIENSTEN (OBV VERLAAT SLAAPRITME): HORECA, ZORG, ETC WERK BUITEN, WERK MET DIEREN (TOP)SPORT VEEL REIZEN/ AFWISSELING (VERTEGENWOORDIGER) SPANNING ÈN STRUCTUUR (POLITIE/LEGER/EERSTE HULP/ BRANDWEER) KORTE PROJECTEN MET DEADLINES EN EXTERNE STRUCTUUR (JOURNALISTIEK, MUZIEK, CABARET) EIGEN BEDRIJF (GEEN BAAS)

8

9 WAT WERKT MINDER GOED Administratief werk Organisatie/plannen Lange termijn projecten: snel verveeld, niet afgemaakt (administratie, routinematig werk, lange studie)

10

11 WAT WERKT MINDER GOED ALS IK DAT HOOR DENK IK: HET ZIJN DUS GEEN MENSEN VOOR EEN ROUTINEMATIGE 9-5 JOB? ANTWOORD VAN JOU: NEE, MEESTAL NIET, MAAR... ALS ZE EEN BAAN HEBBEN DIE LEUK VINDEN OF WAARIN ZE IETS KUNNEN BETEKENEN EN WAAR ZE ACHTER KUNNEN STAAN, KAN HET JUIST HEEL GOED GAAN.

12 ONDERZOEK ADHD EN WERK KOOIJ, PATIENTEN, JR GEMIDDELD 15 JR GEWERKT 60% WERKT KORTSTE BAAN BIJ 70% < 1 JR LANGSTE BAAN BIJ 50% < 5 JR LEIDT TOT ONDERPRESTEREN, LAGER INKOMEN, PENSIOENBREUK

13 ADHD en werk: 12 ambachten, 13 ongelukken Aantal banen in 15 jaar, N= tot 2 3 tot 5 6 tot 8 9 of meer aantal banen, n=54 Kooij, % > 9 banen/functies Oorzaken: snel uitgekeken op werk, disfunctioneren door conc. problemen, conflicten

14 ADHD en werk: 12 ambachten, 13 ongelukken keren ontslag Aantal ontslagen: 39% Oorzaak: - disfunctioneren - conflicten 0 1x 2x >4x Kooij, 2003

15 Aantal keren zelf opgestapt ivm problemen: 52% (N= 54) ADHD en werk: 12 ambachten, 13 ongelukken 30 Zelf opgestapt x 2x > 4x Kooij, 2003

16 ADHD en werk: 12 ambachten, 13 ongelukken N= 54 Werk t.o.v. opleidingsniveau onder op boven werkniveau tov opleidingsniveau Kooij, 2003

17 ONDERZOEK ADHD EN WERK KOOIJ, 2003 DUS LEIDT ADHD VAAK TOT: - JOBHOPPING - ONDERPRESTEREN - LAGER INKOMEN - PENSIOENBREUK DIT HEEFT NOGAL EEN IMPACT VOOR: - DEZE MENSEN - HELE GEZINNEN - MAATSCHAPPIJ

18 Impact ADHD kind op werk ouders Aangepast werkschema 21% Gestopt met werk 10% Overig 11% Van baan veranderd 14% Minder gaan werken 44% Noe. Presented at the American Academy of Family Physicians Annual Scientific Assembly, Dallas, USA, September 20 24, 2000

19 Impact ADHD kind op werk ouders JA, ADHD IS STERK GENETISCH BEPAALD % VAN KINDEREN MET ADHD HEEFT OOK EEN OUDER met ADHD En 50% van de ouders met ADHD krijgt een kind met ADHD DUS BEHALVE DAT DEZE MENSEN HUN EIGEN PROBLEMEN HEBBEN, HEBBEN ZE OOK NOG KINDEREN met ADHD DIE ZE MOETEN VERZORGEN EN BEGELEIDEN?

20 ONDERZOEK ADHD EN WERK, BOUWSEMA 2006 ONLINE ONDERZOEK VIA IMPULS BIJ 105 MENSEN 60% VROUW, GEM. 42 JAAR DE HELFT HBO OF WO 55% ADHD MET ANDERE STOORNISSEN 2/3 ERNSTIGE ADHD DIAGNOSE VANAF % MEDICATIE 40% KAN NIET RONDKOMEN INKOMSTEN BIJ 80% MINDER DAN 2000 NETTO/MND

21 VERVOLG 55% WERKT (MANNEN 63%, VROUWEN 52%) GEM. 33 UUR/WK 35% BENEDEN OPLEIDINGSNIVEAU GEEN WERK (45%): STUDIE/WERKZOEKEND 14% UITKERING 25% HUISMAN/VROUW 5% PENSIOEN 1%

22 VERVOLG ALS IK DIT ZO HOOR, MAG IK CONCLUDEREN DAT: MENSEN MET ADHD VAKER GEEN WERK HEBBEN ADHD VERBAND HEEFT MET SLECHTERE KWALITEIT VAN LEVEN! KINDEREN MET ADHD KRIJGEN VAAK TE HOREN DAT ZE LUI ZIJN. ZIJN VOLWASSENEN MET ADHD LUI, OMDAT ZE VAKER GEEN WERK HEBBEN?

23 ADHD WERKT LIEVER ADHD ERS WERKEN LIEVER DOEN ZELDEN BEROEP OP WAJONG MEESTE KANS OP BEPERKINGEN ZIJN MET BIJKOMENDE STOORNISSEN MAAR OOK ALLEEN ERNSTIGE AANDACHTSPROBLEMEN OF ONHANTEERBARE ONRUST KUNNEN FUNCTIONEREN IN WERK BELEMMEREN

24 WORKAHOLIC & BURN OUT WORKAHOLICS HEBBEN VAKER ANGST EN ADHD (OZ ONDER MENSEN) COMPENSATIE OM AAN VERWACHTINGEN TE KUNNEN VOLDOEN? VERSLAVING? IMPULSIEF JA ZEGGEN OP VERZOEKEN VOORKEUR VOOR HOGE WERKDRUK, NODIG OM TE FOCUSSEN WERK KOST BIJ ADHD VAAK MEER TIJD, DUS MEER INSPANNING BURN OUT KOMT OOK MEER VOOR BIJ ADHD Schou Andreassen 2016

25 PRODUCTIVITEIT EN ZIEKTEVERZUIM 4.5% MINDER PRODUCTIEF DOOR AFLEIDBAARHEID EN FOCUS OP ANDERE DINGEN 2X ZOVEEL DAGEN ZIEK DOOR EIGEN PROBLEMEN OF DIE VAN KINDEREN DAN GEMIDDELD 2X ZOVEEL ONGELUKKEN OP HET WERK KOSTEN ADHD VOOR WERKGEVER VERHOOGD MINDERHEID WERKNEMERS MET ADHD WAS IN BEHANDELING Kessler ea 2009; de Graaf ea 2008

26 PRODUCTIVITEIT EN ZIEKTEVERZUIM ALS IK DIT ALLEMAAL HOOR, VRAAG IK ME AF OF DEZE WERKERS MET ADHD WEL BEHANDELING OF BEGELEIDING KRIJGEN? WORDT DAAR IETS AAN GEDAAN? OF IS HET GEWOON JAMMER, MAAR HELAAS? Kessler ea 2009; de Graaf ea 2008

27 PRODUCTIVITEIT EN ZIEKTEVERZUIM MINDERHEID WERKNEMERS MET ADHD WAS IN BEHANDELING Kessler ea 2009; de Graaf ea 2008

28 placebo Energieverbruik concentratie medicatie

29 ADHD & INKOMEN BEVOLKINGS ONDERZOEK (N=1800): ADHD VERDIENT MINDER DAN GEMIDDELD M.N. BIJ AANDACHTSPROBLEMEN EN IMPULSIEF GEDRAG KOOIJ 2005

30 WELKE HINDER BIJ WERK? CONCENTRATIEPROBLEMEN, SNEL AFGELEID, CHAOTISCH TE LAAT KOMEN ONGESTRUCTUREERD MOEITE MET ORGANISEREN/ ADMINSTRATIE/ OVERZICHT ONDERPRESTEREN IN OPLEIDING EN WERK (LAGER NIVEAU, MINDER DAGEN WERKEN, GEEN PROMOTIE MAKEN) SOCIAAL DE BOOT MISSEN DOOR SLECHT LUISTEREN, AANDACHTSPROBLEMEN SNEL CONFLICTEN DOOR IMPULSIEF DINGEN ER UIT FLAPPEN, MOEITE MET AUTORITEIT, PRIKKELBAARHEID

31 WAT ZOU KUNNEN HELPEN? WAT ZOUDEN ZE ZELF KUNNEN DOEN OM: - WERK TE KRIJGEN - WERK TE BEHOUDEN MAAR OOK DUUR VOOR EEN WERKGEVER! WAT ZOU EEN WERKGEVER KUNNEN DOEN OM JUIST DE KWALITEIT VAN DEZE MENSEN TE BENUTTEN EN TE ZORGEN DAT ZE GEEN BURNOUT OF ANDER ZIEKTEVERZUIM KRIJGEN?

32 WAT ZOU KUNNEN HELPEN? GOEDE BEHANDELING: MINDER LAST CHAOS/ONRUST/IMPULSIVITEIT/PRIKKELBAARHEID OEFENEN MET SOLLICITEREN LASTIGE TAKEN ZOVEEL MOGELIJK DELEGEREN ADMINISTRATIE AUTOMATISEREN REMINDERS AGENDA (SUPER BRAINS APP) FOCUS OP JE TALENTEN DAT MAAKT BAAN BETER VOL TE HOUDEN (JOB)COACHING

33 WAT ZOU KUNNEN HELPEN? MAAR DIT KAN OOK HEEL DUUR ZIJN VOOR EEN WERKGEVER! IK KAN ME VOORSTELLEN DAT HET VOOR EEN WERKGEVER OOK GOED ZOU ZIJN ALS HIER AANDACHT AAN BESTEED WORDT. WAT ZOU EEN WERKGEVER KUNNEN DOEN OM JUIST DE KWALITEIT VAN DEZE MENSEN TE BENUTTEN EN TE ZORGEN DAT ZE GEEN BURNOUT OF ANDER ZIEKTEVERZUIM KRIJGEN?

34 WAT ZOU DE BAAS KUNNEN HELPEN? FOCUS OP HUN TALENTEN EN ZORG DAT ZE ZICH ONTPLOOIEN RUSTIGE WERKPLEK; NIET BIJ DE DEUR OF KOFFIE-AUTOMAAT STRUCTUUR EN DUIDELIJKE TAAKOMSCHRIJVING, AUTOMATISEREN DEADLINES SECRETARESSE DIE AFSPRAKEN BIJHOUDT

35 WAT ZOU DE BAAS KUNNEN HELPEN? BEDRIJFSARTS (JOB)COACHING DAT MAAKT BAAN BETER VOL TE HOUDEN INFO DOOR EUROPEAN BRAIN EMPLOYERS

36 Sandra Kooij & Suzan Otten-Pablos