Modulebeschrijving AAN 1 Inleiding Bedrijfskunde, Economie en Recht

Transcriptie

1 Modulebeschrijving AAN 1 Inleiding Bedrijfskunde, Economie en Recht In deze module staan de algemeen economische en bedrijfseconomische beginselen op het programma. Vragen die aan de orde zullen komen zijn onder meer de volgende; - Welke voor- en nadelen heeft de Euro als valuta voor een EU-land ten opzichte van een nationale munt? - Waarom is de inflatie in sommige landen zo hoog? - Wat zijn de gevolgen van een begrotingstekort van de overheid? - Hoe kan de overheid de belastingen als instrument gebruiken om de werkgelegenheid te stimuleren? - Welke gevolgen heeft het omvallen van een bank? Hoe bereken je de liquiditeit van een bedrijf? - Om antwoord te kunnen geven op deze vragen is kennis nodig van diverse algemene economische begrippen, macro-economische theorieën, financiële markten en de hiermee verband houdende fiscale en juridische kaders. - Hoe kun je een bedrijf beoordelen op basis van liquiditeit, solvabiliteit, activiteit en rentabiliteit aan de hand van een jaarrekening; - Welke waarderingsgrondslagen spelen bij de beoordeling van een jaarrekening op hoofdlijnen een belangrijke rol? - Wat zijn de fiscale hoofdlijnen met betrekking tot de vennootschapsbelasting en de daaruit voortvloeiende hoofdlijnen voor waardering in een fiscale jaarrekening? - Wat wordt verstaan onder het hefboomeffect van de financiële en kostenstructuur Bij de beantwoording van de voorgaande vragen zal ook een jaarverslag van een instelling uit het bank- en verzekeringswezen gebruikt worden om direct de vertaalslag te kunnen maken tussen deze theorie en het belang en de consequenties voor de praktijk van de actuaris. Leerdoelen van de module Inleiding bedrijfskunde, recht en algemene economie - Heeft kennis van de belangrijkste juridische kenmerken en fiscale aspecten van rechtspersonen en personenvennootschappen. - Weet op hoofdlijnen welke belastingen er in Nederland zijn, waarom deze geheven worden en wat de vindplaatsen zijn van de regels van het belastingrecht. - Heeft begrip van de belangrijkste kenmerken van vennootschapsbelasting, de bijbehorende fiscale waarderingsgrondslagen, de fiscale eenheid en deelnemingsvrijstelling. - Heeft inzicht in de belastingen waarmee verzekeringsondernemingen en pensioeninstellingen te maken hebben en op welke wijze zij belast worden. - Heeft kennis van de belangrijkste methoden van investeringsselectie zoals terugverdientijd, interne rentabiliteit en netto contante waarde. - Kan de belangrijkste ratio s ten behoeve van de analyse van een niet gecompliceerde jaarrekening (rentabiliteit, solvabiliteit, liquiditeit en activiteit) toepassen. - Heeft kennis van de kostensoorten (constante, variabele, directe en indirecte kosten) en kostenallocatie-methoden. - Heeft begrip van de verschillen tussen ontvangsten en opbrengsten respectievelijk uitgaven en kosten. - Heeft begrip van de verschillen tussen een resultaten- en liquiditeitsbegroting. - Heeft inzicht in de nutstheorie en het consumentengedrag (inclusief analyses van de verzekeringsproblematiek). - Heeft basiskennis van de verschillende financiële markten.

2 - Heeft inzicht in hoe het nationaal inkomen, de consumptie, investeringen, inflatie en werkloosheid beïnvloed kan worden door economische subjecten. - Heeft begrip van de economie van de financiële markten naar de praktijk van de actuaris. - Heeft kennis van bedrijfskundige theorieën onder verschillende marktstructuren. - Heeft globale kennis van de instrumenten die overheden, alsmede centrale banken hebben om (internationale) economische variabelen te beïnvloeden, en inzicht in hoe deze worden gebruikt om sturing en inhoud te geven aan het economische en monetair beleid. - Kent enige macro-economische theorieën en hun vooronderstellingen betreffende groei en conjunctuur. - Heeft inzicht in de relatie vanuit het micro-economische fundament naar de macroeconomische theorie. - Heeft inzicht in hoe internationale handel en wisselkoersen tot stand komen en welke invloed deze uitoefenen op economische variabelen en vice versa. Plaats van de module in het studieprogramma De leerstof uit deze module vormt de basis van de bachelor van actuarieel analist. Hier worden verschillende economische en juridische aspecten uit de beroepspraktijk van een actuaris behandeld. De algemeen economische kennis is noodzakelijk om de aankomende actuarissen inzicht te geven in rente en inflatieontwikkelingen en overheidspolitiek op economisch terrein. De bedrijfseconomische basiskennis bouwt voort op hetgeen al over de jaarrekening is behandeld in het kader van boekhouden en waarderingsprincipes. Deze module is dan ook met name bedoeld voor het verkrijgen van meer inzicht in de performance van bedrijven. De inhoud van de module sluit goed aan op (financieel) risicomanagement en het aanbod en de vraag naar financiële producten. In het vervolg van de opleiding zal onder meer vanuit een macroeconomisch perspectief de beleggingstheorie diepgaand worden behandeld. Ook wordt in de lijn accounting en control voortgebouwd op de in deze module aangebrachte kennis bijvoorbeeld International Financial Reporting Standards en consolidatievraagstukken. Opzet van de module In de module wordt een bedrijf vanuit vele bedrijfeconomische en algemeen economische invalshoeken bekeken. Er wordt gestart met juridische en fiscale aspecten van verschillende typen ondernemingen. De ondernemingsvormen zullen op hoofdlijnen behandeld worden vanuit juridisch en fiscaal perspectief. Aansluitend zal dieper worden ingegaan op de vennootschapsbelasting en specifiek de belastingaspecten ten aanzien van verzekeringsondernemingen en pensioeninstellingen worden besproken. Hierna worden er enkele inleidende hoofdstukken ten behoeve van ratioanalyse en investeringsselectie behandeld. De groepsopdracht met betrekking tot de jaarrekening van SNS Reaal zal dan worden ingeleid / toegelicht. Vervolgens bespreken we enkele hoofdstukken in verband met kostenallocatie vanuit een bedrijfseconomisch perspectief. Daarna zullen vanuit een micro-economisch perspectief diverse zaken over vraag en aanbod bij diverse marktvormen worden behandeld. Tot slot zal de macro-economie en internationale economie op hoofdlijnen aan bod komen. Literatuur: Bedrijfseconomische analyses (afkorting BAT) J.M. J Blommaert Bedrijfseconomische Analyses ( ) - Paperback Bedrijfseconomische analyses / deel Opgaven en uitwerkingen (Afkorting: BAO) A.M.M. Blommaert / J.M.J. Blommaert ( ) Algemene economische basisprincipes (Afkorting: AEB) J. de Jong, C.J. de Lange, Noordhoff Uitgevers 2e druk, 2011 EAN:

3 Rechtsvormen (brochure van de Kamer van Koophandel van januari 2014) Vindplaats: Praktisch Fiscaalrecht - Editie M.P. Damen, vijfde druk (2014), Noordhoff Uitgevers (ISBN ) Hoofdstuk 1 Belastingrecht in Nederland p ; Hoofdstuk 4 Winst uit onderneming ( 4.1 t/m 4.3) p ; Hoofdstuk 9 Vennootschapsbelasting p Wegwijs in de Vennootschapsbelasting J.N. Bouwman, dertiende druk (2013), Sdu Uitgevers (ISBN ) 2D.2.2 Invaliditeits-, ouderdoms-, weduwen- en wezenpensioenfondsen p ; Hoofdstuk 16 De verzekeringsondernemingen p Prijs: 1.009

4 Modulebeschrijving AAN 2 Calculus Deze tweede module van de opleiding tot Actuarieel Analist heeft Calculus als onderwerp. Calculus bestaat uit verschillende onderdelen die samen een groot deel van het werkterrein van de hedendaagse wiskunde omvatten. De grenzen van Calculus zijn vastgesteld tijdens een zeer langdurig historisch proces. Sommige onderdelen van dit vak gaan terug op de tijd van de oude Grieken. Archimedes ontwikkelde bijvoorbeeld een methode voor het berekenen van volumes die veel overeenkomsten heeft met de methode van onze tijd voor het berekenen van integralen. Heel veel later (in onze gouden eeuw) hielp Isaac Newton Calculus sterk vooruit met zijn methoden voor differentiaal- en integraalrekening. De wiskundige technieken die hij zelf had ontwikkeld, paste hij vervolgens toe bij zijn onderzoek naar natuurwetten. Na Newton gingen de ontwikkelingen zeer snel en werden in betrekkelijk korte tijd een groot deel van de wiskundige technieken van de moderne exacte wetenschap gevormd. Voor alle exacte wetenschap en haar toepassingen, dus ook voor het werk van de actuarieel analist en actuaris, is een gedegen kennis van Calculus onontbeerlijk. Of het nu gaat om het waarderen van bezittingen en verplichtingen, om inschatten van risico s of om het vaststellen van sterftekansen, steeds weer wordt gebruik gemaakt van Calculus. In deze module wordt de wiskundige basis die is gelegd in de module AR2 verdiept en verbreed. Hierbij zal worden gefocust op de volgende drie onderdelen van Calculus: functies, rijen en reeksen. Onderzoek naar functies neemt een centrale plaats in binnen Calculus. We zullen uitgebreid ingaan op eigenschappen van functies en op het differentiëren en integreren van functies. Naast functies focust deze module zich op rijen en reeksen. Een rij is een afbeelding van de natuurlijke getallen naar de reële getallen. Aan elk natuurlijk getal i wordt dus een reëel getal a(i) toegevoegd. Een voorbeeld hiervan is de rij a(i) die wordt gedefinieerd door: a(i) = 2^i. Een reeks is een bijzonder geval van een rij, waarbij elke term in de rij de som is van een aantal termen. Rijen en reeksen worden in de actuariële praktijk zeer vaak gebruikt. De wiskunde die in deze module wordt behandeld, zal in veel verschillende modules van de opleiding tot Actuarieel worden toegepast. Ook in deze module zullen veel actuariële toepassingen besproken worden en er zijn drie toepassingen die bijzondere aandacht krijgen: 1. We laten zien hoe exponentiële functies worden gebruikt voor berekeningen met continu samengestelde intrest 2. De marktwaarde van een lening hangt af van de hoogte van de marktrente. Differentiëren wordt in de praktijk veel gebruikt om te benaderen hoe de marktwaarde verandert als gevolg van veranderingen in de marktrente. Bij deze toepassing wordt het begrip duratie uitgelegd. 3. We laten zien hoe integraalrekening wordt gebruikt voor het berekenen van kansen.

5 Literatuur Bij deze module wordt de volgende literatuur gebruikt: Single Variable Calculus early trancendentals, Stewart, J. Seventh Edition. ISBN: Oefening baart kunst geldt ook voor het leren van Calculus. Vandaar dat een groot deel van het huiswerk gericht is op het maken van oefeningen uit het boek van Stewart. Tijdens de lessen is er volop gelegenheid om vragen te stellen over deze opgaven en zullen verschillende ervan klassikaal behandeld worden Maar niet elke student wil tot de volgende les wachten op aanwijzingen en uitwerkingen. En niet alle opgaven zullen tijdens de les behandeld worden. Vandaar dat het nuttig kan zijn gebruik te maken van de uitwerkingen van de opgaven: Student Solutions Manual for Stewart's Single variable calculus early trancendentals, ISBN: De toepassing Duratie zal worden behandeld aan de hand slides waarvan tijdens de les de hand-outs verstrekt zullen worden. Leerdoelen van de module De leerdoelen van deze module vallen uiteen in de volgende categorieën: Algemeen wiskundig kader Functies Differentiëren Integreren Rijen en reeksen Actuariële toepassingen Algemeen wiskundig kader De student heeft kennis van de definities van de natuurlijke, de rationele en de reële getallen; heeft kennis van het principe van volledige inductie en kan hiervan gebruik maken om eenvoudige stellingen te bewijzen; is in staat om uitgaande van definities en stellingen die in het boek zijn bewezen, het bewijs te leveren van nieuwe stellingen; kan een probleem analyseren en vertalen naar het behandelde wiskundige kader. Functies De student heeft kennis van de begrippen bereik, domein en inverse van functies en kan deze toepassen; heeft kennis van exponentiële en logaritmische functies en de belangrijkste eigenschappen van deze functies; kent de formele definitie van de limiet van een functie in een bepaald punt; kent de definitie van continuïteit en kan aan de hand hiervan beargumenteren of een functie al dan niet continue is. Differentiëren De student heeft kennis van de definitie van de afgeleide functie en kan deze toepassen; kent de afgeleide functie van veelgebruikte elementaire functies; kan verschillende rekenregels voor het differentiëren toepassen; kan de regel van L'Hospital toepassen; kan differentiëren gebruiken voor het bepalen van maximale en minimale waarden van functies.

6 Primitieveren en integreren De student heeft kennis van de definitie en de eigenschappen van de bepaalde integraal; kan verschillende technieken voor het berekenen van integralen, waaronder partiële integratie, breuksplitsen en substitutie, toepassen; heeft kennis van de hoofdstelling van de integraalrekening; is in staat om oneigenlijke integralen uit te rekenen. Rijen en reeksen De student heeft kennis van de definitie van een rij en een reeks; heeft kennis van de formele definitie van een convergente rij (epsilon/n formulering) en kan aan de hand hiervan beredeneren of een rij al dan niet convergent is; heeft kennis van verschillende standaardvoorbeelden van rijen en reeksen, zoals de rekenkundige reeks, meetkundige reeks en de weergave van het getal van Euler als limiet van een rij; is in staat om regels voor de limieten van rijen toe te passen; kan verschillende methoden toepassen om de convergentie van reeksen te beoordelen. Actuariële toepassingen De student heeft inzicht in continue rentebetalingen en is in staat om een formule af te leiden waarmee het verband tussen continue en discrete rentebetaling wordt weergegeven; is bekend met het begrip duratie, begrijpt waarom hiermee de prijsverandering van een obligatie benaderd kan worden en is in staat om deze benadering daadwerkelijk te berekenen; kan kansen berekenen door het integreren van Kansdichtheidsfuncties. De leerdoelen zijn afgeleid van de eindtermen zoals opgesteld en vastgesteld door het AG. Plaats van de module in het studieprogramma Deze module legt de basis voor de wiskundige technieken die gebruikt worden bij waardering- en risicoberekening in het vervolg van de opleiding tot Actuarieel Analist. bovendien wordt de basis gelegd voor de verdere wiskundige ontwikkeling van de toekomstige analist of actuaris. Calculus is rigoureuzer van opzet dan de wiskunde die bij rekenaar werd gegeven of de wiskunde van Havo en VWO. Meer nadruk wordt gelegd op zorgvuldige bewijsvoering en op de voorwaarden waaronder een stelling gebruikt mag worden. Prijs: 1.035

7 Modulebeschrijving AAN 3 Productverbetering en Datamanagement De module Productverbetering en datamanagement geeft studenten kennis en vaardigheden in het omgaan met gegevens die nodig zijn voor productontwikkeling. Centraal staat het kunnen beantwoorden van onderzoeksvragen voor productontwikkeling die met data te maken hebben. In de praktijk staan veel gegevens van verzekeringsproducten in de vorm van databases en tabellen. Daarom legt de nadruk van de module op het omgaan met relationele tabellen. De module begint met het formuleren van onderzoeksvragen en het in kaart brengen van informatie die nodig is bij het ontwikkelen van nieuwe producten. Bronnen van data worden geïdentificeerd die intern en extern beschikbaar zijn. Gaandeweg zal per les het dataproces worden uitgewerkt in de context van productontwikkeling. Een theoretische inleiding wordt gegeven door een cursus relationele databeses en SQL. Het kader is dusdanig generiek dat studenten een kader krijgen om tabellen met gegevens robuust en volledig op te zetten in elke omgeving zoals Excel, SAS, Access, enz. Met name gekoppelde tabellen in Excel zijn een vorm van relationele databases. Immers: het opleveren van tabellen met gegevens is een belangrijk onderdeel van het beantwoorden van datavragen bij productontwikkeling en productverbetering. Hoewel de nadruk ligt op productontwikkeling kunnen de vaardigheden en kennis die worden opgedaan met deze module tevens worden gebruikt voor alle andere modules waarbij datamanagement noodzakelijk is. Met name gaat het om de module Zorg en Inkomen dat een opdracht bevat waarbij databasekennis uit deze module wordt toegepast. Nadrukkelijk is dit geen IT-module maar geeft het handvaten om vanuit een actuariële invalshoek een bijdrage te leveren aan ontwikkelen en verbeteren van een verzekeringsadministratie op projectbasis of vanuit de dagelijkse afdelingspraktijk. De actuariële casussen staan centraal in de module en de kennis uit het cursusboek is gericht op het oplossen van deze casussen. De lessen zijn zodanig opgezet dat elk theoretisch onderdeel direct wordt toegepast op een casus uit de praktijk. Bijvoorbeeld null-waarden in tabellen wordt geplaatst in de context van datakwaliteit. Een ander voorbeeld is het deel over databeheer. Dit wordt gekoppeld aan de verbinding tussen actuaris en IT in de praktijk. Welke bijdrage kan een actuaris leveren in het proces van beheer en verbetering van data bij verzekeraars en pensioenfondsen om bestaande tarieven te monitoren en nieuwe producten te ontwikkelen. Tenslotte zullen compliance-aspecten en governance-aspecten worden behandeld. Hoewel de module gericht is op productontwikkeling zal een juridisch kader worden gegeven omtrent databeheer dat voor actuarissen relevant is. Een voorbeeld is de bewaarplicht van data. Actueel recht omtrent data en administratiesystemen wordt behandeld. Literatuur Verplichte literatuur: - Wiegerink, L., Bijpost, J., De Groot, M. (2004), Relationele databases en SQL. Academic Service. ISBN Ecp.nl (2007), Bewaren en bewijzen, Ministerie van Economische Zaken. ISBN Belastingdienst (mei 2012), Uw geautomatiseerde administratie en de fiscale bewaarplicht. Verdere literatuur recht/compliance/governance wordt door Wilma Wissink uitgezocht

8 Aanbevolen literatuur: - Rosenkrantz, M.. (2009), Databasemanagement en analyse met Microsoft Excel, Kluwer. ISBN Groenendijk, Ben (2011), Databases en Access, Academic Service, ISBN Leerdoelen van de module Kan abstracte of onduidelijke onderzoeksvragen concreet maken en formuleren; Kan onderzoeksvragen voor productontwikkeling in een algemeen kader plaatsen; Kent de benodigde gegevens voor ontwikkeling van een verzekeringsproduct; Kan fiscale begrippen en verzekeringsbegrippen vertalen in data; Begrijpt de risico s van foute en ontbrekende data; Kan alternatieven voorstellen zoals ontbrekende gegevens aanvullen en foute data corrigeren; Kan de benodigde gegevens gestructureerd presenteren; Kan tabellen ontwerpen om gegevens op te slaan; Kan tabellen vullen om gegevens op te slaan; Kan tabellen gebruiken om verzekeringsproducten te structureren; Kan datakwaliteit bewaken in datasystemen en verbeteringen voorstellen; Kan alle databronnen identificeren; Begrijpt elementaire query-taal om data te verwerken; Begrijpt conceptueel verschillende administratiesystemen; Begrijpt het juridisch kader waarin datasystemen werken; Begrijpt governance-aspecten en compliance-aspecten ten aanzien van data en administratiesystemen; Plaats van de module in het studieprogramma 1. De module richt zich met name op productverbetering. Aansluiting naar toekomstige modules is gericht op het kunnen leveren van gegevens voor modellen en het uitvoeren van onderzoeksvragen. Dit zijn onderzoeksvragen zoals in de module Productontwikkeling 2 worden behandeld zoals bijvoorbeeld business cases. 2. De module Productontwikkeling bij Actuarieel Rekenaar levert input voor deze module in de vorm van verzekeringskennis en een inleiding in datamanagement. Die inleiding zal in deze module verdere diepgang krijgen. Tevens zal de module aansluiten op de kennis van bedrijfsprocessen. Productkennis en elementaire kennis van productontwikkeling worden nu in het kader van datamanagement geplaatst. De student kan nu losse begrippen plaatsen in het context van productverbetering en productontwikkeling. De elementaire kennis van datamanagement uit Actuarieel Rekenaar zal verder worden verdiept. 3. De module Zorg en Inkomen bevat een grote praktijkopdracht waarbij databasekennis uit deze module wordt toegepast. Berekening studielast Studielast bestaat uit: 1. Bijwonen lessen 2. Huiswerk 3. Openboek tentamen 4. Uitvoeren van een praktijkopdracht (keuze uit schade, leven, pensioen) Prijs: 1.030

9 Modulebeschrijving AAN 4 Actuariële Technieken Leven1 Deze module verbreedt en verdiept de onderwerpen die in de studie voor actuarieel rekenaar (de propedeuse fase van deze opleiding) al aan de orde zijn geweest. Onderwerpen uit actuarieel rekenaar, zoals vaststellen van premies en voorzieningen, worden abstracter en dus algemenergeformuleerd en vormen daarmee een goede voorbereiding op het vak Actuariële technieken 2. In leven-1 ligt de focus op een discreet en deterministisch model. De uitbreiding naar een continumodel volgt in leven-2. De overgang van het discrete model naar een stochastisch model volgt in het vak Actuariële technieken leven-3. Dit formularium uit het discrete en deterministische model wordt in praktijkopdrachten ingezet, die met EXCEL, of een andere programmeertaal (R), moeten worden uitgevoerd. Hierbij draait het vooral om het omgaan met vectoren. Parallel aan de theoretische verbreding van de actuariële techniek wordt theorie uit andere aanpalende vakgebieden aangeboden. Een eenvoudige case studie over de ontwikkeling van de bevolking en de financiële gevolgen vormt een inleiding op de demografie. Hierbij komt de ook de techniek van het creëren van een sterfte/overlevingstafel aan de orde (LEXUS-diagram). Daarna wordt bij het onderwerp prognosetechniek ingezoomd op het maken van een prognose van een verzekerde-/deelnemerspopulatie. In eerste instantie deterministisch (de ontwikkeling vindt plaats op basis van vaste uitgangspunten). Prognose op basis van de ontwikkeling van aanspraken en de ontwikkeling van lasten op basis van kasstroomverwachtingen komen hierbij aan de orde. Bij dit onderdeel komt qua verzekeringstechniek bijvoorbeeld het onderwerp multi-decrement analyse aan de orde. Om inzicht te krijgen in de mate van (on)zekerheid van een prognoses worden onderwerpen uit het vakgebied simulatietechniek behandeld. Hierbij wordt bijvoorbeeld ingegaan op de achtergronden en gebruik van de randomgenerator en de wijze waarop met behulp van random getallen trekkingen uit een binomiale, normaal en/of exponentiele verdeling behandeld) kunnen worden getrokken. Deze toevalsgetallen (stochasten) worden gebruikt in een prognosemodel. Deze onderwerpen zijn dus een introductie op een stochastisch model, zonder dat de theorie van stochastische modellen diepgaand wordt behandeld. Alle genoemde onderwerpen worden in deze module alleen ingeleid. Simulatietechniek en multidecrement modellen worden verder uitgewerkt in actuariële techniek leven 2. In bijeenkomst 2, 6 en 9 komen de verbredingsonderwerpen aan de orde met daarbij behorende praktijkopdrachten. Deze opdrachten kunnen dan ingeleverd worden in de bijeenkomsten 6, 9 en 10 dan wel 11. De opdrachten bij de overige bijeenkomsten zijn opgaven om de behandelde stof te oefenen. Deze module bestaat uit 11 contactmomenten, 1 studieweek en 1 tentamen. De studie heeft een gewicht van 7 EC s. Een ECT staat voor 28 uur (inclusief contacttijd). De opleiding Actuarieel Analist start steeds in januari. Literatuur: Fundamentals of Actuarial Mathematics, second edition, geschreven door S. David Promislow Praktische Levensverzekeringswiskunde met Excel door Herman Couperus en Hans Oomis

10 Tijdens de lessen worden documenten beschikbaar gesteld, die passen bij de extra onderwerpen. Wij noemen hierbij: Selectie uit volgende artikelen voor vak demografie Leerdoelen van de module De hoofddoelstellingen van deze module zijn: De waarderingsformules van de modules uit actuarieel rekenaar, die te maken hebben met waarderen, algemener (en dus abstracter) herformuleren en uitbreiden, zodat een theoretische basis ontstaat voor de vervolgmodules in het segment waarderen. Inzicht geven in een aantal aspecten, die te maken hebben met het maken van financiële prognoses; Vaardigheid vergroten in het omgaan met automatiseringshulpmiddelen; De focus ligt daarbij op programmeren van modelleringsissues. Na afronding van deze module heeft u de volgende kennis en vaardigheden: U kent de definities van de belangrijkste grootheden, die de waarde van een verzekering bepalen; U kan deze grootheden benoemen en toepassen bij de bepaling van de premie en de waardering van levens- en overlijdensverzekeringen volgens de definities in het boek Fundamentals of Actuaral Mathematics van S. David Promislow. U kan de hiervoor genoemde formules omzetten in rekenregels en deze rekenregels toepassen om premie- en voorzieningberekeningen mee uit te voeren. U kan vanuit basisdefinities de met aangeduide formules in Promislov afleiden. U begrijpt hoe de vectorbewerkingen optellen en vermenigvuldigen werken en u kan op basis van vectorbewerkingen een computer programma gebruiken om premie- en voorzieningsberekeningen mee uit te voeren. U kunt aanduiden hoe demografische modellen en demografische prognoses geconstrueerd kunnen worden en aangeven wat de invloed van de modelmatige uitgangspunten op de uitkomsten daarvan zijn. U kan daarbij een aantal actuele ontwikkelingen benoemen en de impact op verzekeringen uitleggen. U kan aangeven wat met een wiskundig model wordt bedoeld en aangeven welke voor- en nadelen en risico s bestaan bij het toepassen van een wiskundig model. U kan simulatietechnieken toepassen in een eenvoudige prognose. U kan uitleggen hoe de belangrijkste grondslagen voor verzekeringen, te weten sterfte en interest, tot stand komen en U kan uitleggen wat bedoeld wordt met een aantal kernbegrippen, die horen bij deze grondslagen. Plaats van de module in het studieprogramma De opleiding voor Actuarieel analist bestaat uit een propedeutische fase en een postpropedeutische fase. Deze module is onderdeel van postpropedeutische fase en streeft naar een eindniveau dat qua niveau en inhoud overeen met een afgeronde bachelor. De propedeutische fase, die 1,5 jaar duurt, is bij aanvang van deze module met succes voltooid. U bent daarom bij de start van deze module in staat om - op basis van globaal inzicht in de kanstheorie - zelfstandig elementaire actuariële berekeningen te maken op het gebied van levensen pensioenverzekeringen. De opleiding voor actuarieel analist bestaat uit de hoofdgebieden bedrijfskunde, risicomanagement en verzekeringstechniek. Deze module Actuariële technieken leven 1 valt onder de hoofdgroep verzekeringstechniek en meer specifiek in het onderdeel waarderen. Een aantal onderwerpen met betrekking tot waarderen uit de opleiding voor actuarieel rekenaar,

11 zoals vaststellen van premies en voorzieningen, worden vooral abstracter en dus algemenergeformuleerd en vormen daarmee een goede voorbereiding op de vakken Actuariële technieken leven-2 en leven-3. In leven-1 ligt de focus op een discreet en deterministisch model voor levensverzekeringen. De uitbreiding naar continu volgt in leven-2. De stochastische benadering van het basismodel wordt uitgewerkt in Actuariële technieken leven-3. Actuariële technieken, leven 2 wordt gegeven in het 3e leerjaar van deze opleiding. Actuariële technieken, leven 3 maakt onder deel uit van het schakelprogramma tussen de opleiding voor actuarieel analist en de opleiding voor Executive Master in Actuarial Science (EMAS). Deze module is naast een schakel in de kolom waardering ook een module die zelfstandig een aantal onderwerpen aansnijdt als demografie en simulatietechniek. Deze technieken kunnen worden ingezet om een aantal soorten prognoses op te zetten. Prijs: 1.035

12 Modulebeschrijving AAN 5 Inleiding Beleggingsmanagement Deze module zal bij de deelnemer de belangrijkste concepten en zorgen van een belegger introduceren. Het geeft de deelnemer de vaardigheden een scherpe beoordeling te geven van de vele issues en discussies die de media en beleggingsbladen (zowel populair als wetenschappelijk) over de financiële wereld heen storten. Het gepresenteerde materiaal is enerzijds praktisch, anderzijds daagt het uit wat breder over beleggen na te denken: de deelnemers moeten bijvoorbeeld vragen kunnen beantwoorden als: - hoe komen koersen tot stand? - zijn financiële markten efficiënt en wat impliceert het al dan niet efficiënt zijn van markten? - moet er actief of passief belegd worden? - als er actief belegd wordt: welke analysemethode past dan het beste? - welke beleggingsbeslissingen zijn op de lange termijn het meest bepalend voor de beleggingsresultaten? De deelnemer verkrijgt verder basiskennis van de belangrijke hoofdbeleggingscategorieën aandelen en obligaties en hoe die (globaal) gewaardeerd moeten worden, alsmede de standaardkenmerken van de vier belangrijkste alternatieve vormen van beleggen: grondstoffen, vastgoed, hedge funds en private equity. Tevens komen de diverse vormen van asset allocatie aan bod. Ook leert de deelnemers de belangrijkste derivaten definiëren: opties, futures en de meest voorkomende soorten swaps. Literatuur Voor het vak wordt gebruik gemaakt van: 1. Investment and Portfolio Management, Global Edition, Ninth Edition, Zvi Bodie, Alex Kane en Alan J. Marcus, met uitzondering van de hoofdstukken 17, 18, 19, 20, 21, 23 en 28. Een aantal hoofdstukken uit dit boek zal beknopt worden behandeld, te weten 14, 15, 16, 22 en 24. De diepgang van deze hoofdstukken wordt gezocht in Technische Beleggingstheorie (hoofdstuk 16 hoeft alleen maar bestudeerd te worden tot en met Concept check 5). 2. Aanvullende syllabus met een aantal artikelen ter verdieping van en aanvulling op het boek. Leerdoelen van de module - Heeft (basis)kennis van beleggingen & portefeuille constructie. - Heeft (basis)kennis van de derivaten opties en futures - Kan eenvoudige risico s toetsen aan een risk-appetiteprofiel. - Is bekend met yieldcurves en pricing van obligaties. - Kan voorwaardelijke vorderingen analyseren: definiëren van derivaten, principe van het ontbreken van arbitragemogelijkheden in de markt. - Kan beleggingsindexen gebruiken. - Is in het kader van beleggingsfondsen ook bekend met termen als alpha en beta. - Is bekend met het principe van efficiënte markten. - Kent de belangrijkste concepten van de behavioral finance - Kent de theorie m.b.t. financieel risicomanagement en diversificatie (Moderne Portefeuille Theorie) - Kan de link leggen tussen de theorie van diversificatie en de basisconcepten van ALM. - Kent de kenmerken van verschillende beleggingen en houdt daar rekening mee. - Kan de bekende evenwichtsmodellen gebruiken: Capital Asset Pricing Model (CAPM), Fama- French 3-factor model en Carhart 4-factor-model. - Kan de Arbitrage Pricing Theory (APT) gebruiken.

13 Plaats van de module in het studieprogramma De module Inleiding Beleggingsmanagement maakt onderdeel uit van Opleiding Actuarieel Analist (HBO-bachelor), 1 ste jaar, derde trimester. De vakken Wiskunde en Statistiek (I en II) alsmede Inleiding Risico Management en Technisch risk management voor de rekenaar worden bekend verondersteld. Prijs: 1.070

14 Modulebeschrijving AAN6 Inleiding Externe Verslaggeving In het vak AA06 Basis Accounting & Control wordt de basiskennis behandeld van de vakgebieden Externe verslaggeving en Administratieve Organisatie / Interne Controle. Literatuur Voor beide onderdelen zal één boek worden behandeld: Het eerste boek voor het onderdeel externe verslaggeving en het tweede boek voor het onderdeel administratieve organisatie. 1. Externe verslaggeving (EV), M.N. Hoogendoorn, R.G.A. Vergoossen, achtste druk, Noordhoff Uitgevers bv, Groningen, ISBN ; 2. Beginselen van de administratieve organisatie (AO), Mark Paur, tweede druk, Noordhoff Uitgevers bv, Groningen, ISBN ; De volgende openbare informatie en relevante regelgeving wordt aanvullend aangeboden in een reader en dient als aanvulling en ter verduidelijking: Burgerlijk wetboek, boek 2 titel 9; Besluit Modellen jaarrekening; Algemeen maatregel van bestuur inzake actuele waarde; Richtlijnen van de raad voor de Verslaggeving, o.a.: Richtlijn 400: jaarverslag; RJ-uiting : Richtlijn 290 Financiële instrumenten; IFRS (specifiek de volgende standaarden) Framework IAS 1 (Presentation of Financial Statements) IAS 8 (Accounting Policies, Changes in Accounting Estimates and Errors) IAS 39 (Financial Instruments: Recognition and Measurement) IFRS 4 (Insurance Contracts) IFRS 10 (Consolidated Financial Statements) IFRS 13 (Fair Value measurement) Leerdoelen van de module Basis Accounting & Controle legt de basiskennis van het vakgebied Externe Verslaggeving (EV) en zij geeft een introductie van het vakgebied Administratieve organisatie / Interne Control (AO/IC). De kennis uit deze vakgebieden wordt gefundeerd op aanwezige basiskennis van zowel boekhouden als bedrijfseconomie. De student heeft na deze module basiskennis van de nationale en internationale externe verslaggeving, heeft kennis van de onderdelen van een jaarrekening (balans, winst- en verliesrekening, jaarverslag), heeft kennis van de soorten activa en passiva en de waardering van deze posten, kent het verschil tussen enkelvoudige en geconsolideerde jaarrekening, kent de structuur van de balans en winstverliesrekening van een verzekeraar c.q. pensioenfonds, kent de beginselen van Administratieve Organisatie en kan deze specifiek voor de verzekeraar/pensioenfonds toepassen. De student kan de eindverantwoordelijk nemen voor het gehele proces van vastlegging van financiële feiten tot het opstellen van een enkelvoudige of geconsolideerde jaarrekening. Specifiek heeft de student kennis van: 1. De beginselen en de achtergrond van de externe verslaggeving: Plaatsbepaling externe verslaggeving; Regelgevende instanties en structuur externe verslaggeving;

15 Proces van opstelling tot publicatie Grondslagen van de informatieverschaffing; Vermogens- en winstbepaling; Activa en passiva; Technische verplichtingen; Eigen vermogen; Winst- en verliesrekening; Jaarverslag; Kasstroomoverzicht; Deelnemingen en consolidatie; Financiële instrumenten; Fiscale balans en fiscale eenheid. 2. Het kennen en kunnen toepassen van de financiële administratie en het kennen van het gehele proces van vastlegging van een financieel feit tot aan de balans / winst- en verliesrekening; Kostenallocatie; Deelnemingen en consolidatie; Financiële instrumenten (Effecten, obligaties en vastgoed); Voorziening technische voorziening en technische analyse; 3. Basiskennis van Administratieve Organisatie: De beginselen van de Administratieve Organisatie / Interne Control; Standenadministratie (polissen, standpremie, etc.); Kennis van de administratieve organisatie van een (eenvoudige) verzekeraar/pensioenfonds (zonder goederenbeweging). 4. Voldoende kennis van zowel terminologie als de processen voor een volwaardige gesprekpartner met de financiële administratie, asset management en de accountant; Plaats van de module in het studieprogramma Deze module is onderdeel van de opleiding Actuarieel Analist. Het vak Inleiding Accounting & Control is de basis voor het volgen van deze module. In de vervolgopleiding Actuarieel Analist (HBO bachelor) wordt verdere diepgang bereikt middels de modules Controletechnieken (6 EC), Pensioenfondsverslaglegging (7 EC) en Rapportages en verslaglegging verzekeraars (7 EC). Tot slot wordt in het schakelprogramma (HBO master) de laatste verdiepingsslag op dit gebied gemaakt door de module Accounting & Control (6 EC) Prijs: 1.065

16 Modulebeschrijving AAN 7 Risicomanagement en Proces De module Risicomanagement & Proces geeft studenten inzicht en vaardigheid in het toepassen van het wettelijk kader, de governance, de sturings- & beheersingsprincipes, als ook de proces-, cultuur-, ethiek- en integriteitsaspecten voor wat betreft de implementatie van Risicomanagement in de Praktijk bij pensioenfondsen en verzekeraars. Het risicomanagement-landschap verandert snel. Uitgangspunt is dan ook dat de student kennis vergaart over de meest actuele ontwikkelingen op het gebied van risicomanagement en die kennis vervolgens praktisch leert toepassen. Het lesprogramma combineert op een praktische wijze de ontwikkeling van hard en soft skills. Leidend daarbij is dat studenten communicatieve en andere persoonlijke praktische vaardigheden ontwikkelen om de vaak complexe risicomanagementproblematiek terug te brengen naar een voor het bestuur, dan wel consument, begrijpbaar geheel. Essentieel in de module is dat studenten leren om eventuele signalen van miscommunicatie of hiaten in de samenwerking, project- of organisatorische aanpak van risicomanagement in een vroeg stadium te herkennen, te onderkennen en waar noodzakelijk te herstellen. De module bestaat uit 11 lessen en een afsluitend examen. De voorbereiding van iedere les bestaat uit het lezen van een bepaald aantal aan die les gekoppelde documenten uit de reader, meestal aangevuld met een korte opdracht aan de student, die wordt besproken en ingeleverd op de betreffende les. De docent beoordeelt de door de student ingeleverde opdracht en stelt vast of voldaan is aan de opdrachteis. Mocht niet voldaan zijn aan de opdracht, dan wordt de student in de gelegenheid gesteld om opnieuw aan de eisen van de opdracht te voldoen. Gezien de eis van actualiteit in deze module en het snel wisselend landschap van risicomanagement, wordt voor deze module geen gebruik gemaakt van een specifiek boek. De opleiding wordt afgesloten met een mondeling examen van 60 minuten. Tijdens dit examen dient door de student een Personal Management Letter (PML) te worden verdedigd, die handelt over de implementatie van tenminste één van de in de lessen behandelde onderwerpen bij de werkgever van de student. Mocht de student geen relevante werkgever hebben, dan wordt in overleg met de docent gekozen voor een bestaande verzekeraar of bestaand pensioenfonds. Het examen wordt met een voldoende afgesloten als de kandidaat naar beoordeling van de docent aan tenminste 10 van de 11 lessen actief heeft deelgenomen, aan alle eisen van de uit te voeren opdrachten heeft voldaan en voor het examen tenminste een voldoende heeft behaald. Integratie van softskills in Risicomanagement & Proces De specifieke softskill-thema s die in deze module Risicomanagement & Proces worden geïntegreerd zijn: Projectmatig Werken / Omgevingsbewustzijn Beinvloeden/Adviseren/Belangen Integriteit / Beroepsethiek / Onafhankelijkheid De benoemde softskill-thema s passen in de verdeling van softskill-thema s over de diverse opleidingen (actuarieel rekenaar, analist en HBO Master) heen en sluiten qua breedte, diepgang en zwaartepunten optimaal aan op het niveau van de opleiding en de werkzaamheden die de deelnemers in de praktijk (gaan) tegenkomen. In deze module wordt er van uitgegaan dat studenten: vaak op uitvoerend niveau werken in opdrachten van leidinggevenden of collega s in opdrachten direct contact hebben met andere afdelingen en opdrachtgevers/klanten

17 een wezenlijke rol hebben in grotere projecten of als trekker van kleinere projecten vaak verantwoordelijkheid dragen in het aansturen van minder ervaren collega s De softskill thema s worden overwegend geïntegreerd behandeld in de diverse lessen. Les 4 en 10 staan vrijwel volledig in het licht van de ontwikkeling van softskills. Literatuur Verplichte lectuur voor risicomanagement: Diverse wetteksten o Wet op het financieel toezicht (Wft) o Pensioenwet (PW) De Reader Er wordt in verband met de actualiteit geen gebruik gemaakt van een technisch boek op het gebied van risicomanagement en proces.. De reader zal regelmatig (tenminste 1 keer per studiejaar) worden geactualiseerd en doet als zodanig dienst als verplichte literatuur. Softskills Voor wat betreft het deel softskills wordt in overleg met de docent ruim voorafgaand aan de start van de module een of meer boeken van de volgende auteurs geselecteerd: o Projectmanagement Hedeman, Quant, Ten Gevers of Kuijpers o Adviseren, beïnvloeden, belangen Nathans, Toebes of Maister o Onafhankelijkheid / Integriteit / ethiek Pover of Jeurissen Leerdoelen van de module De module kent de volgende leerdoelen: Kan uitleggen welke rollen functionarissen in de organisatie vervullen m.b.t. goed risicomanagement. Kan aangeven wat de plaats en taak is van afdelingen in de organisatie m.b.t. risicomanagement Heeft inzicht in de rol en de belangen van alle stakeholders in het risicomanagementproces. Kan de verschillende lines of defence benoemen en in eigen woorden vertellen. Kan aangeven aan welke eisen een adequaat risicomanagementbeleid moet voldoen. Heeft kennis ten aanzien van risicomanagement bij pensioenfondsen en verzekeraars Heeft kennis van de vereiste governance bij pensioenfondsen en verzekeraars. Heeft kennis van de actualiteit en de praktijk van risicomanagement Weet wat er speelt er in de markt; is op de hoogte van nieuwe/opkomende risico s. Heeft kennis van de risicomanagementcultuur en begrijpt het belang hiervan. Kan binnen samenwerkingen belangen afwegen en samenwerkingspartners beïnvloeden. Heeft inzicht in beïnvloedingstechnieken en de bijbehorende dilemma s. Kan collega s ondersteunen met behulp van basale coachingstechnieken. Heeft zicht op ethische dillema s en kan zijn eigen rol en positie hierin bepalen. Kan op basis van een doelgroepanalyse een presentatie construeren en deze uitvoeren Is in staat om complexe vraagstukken terug te brengen tot een voor de toehoorder begrijpbaar betoog Plaats van de module in het studieprogramma De module Risicomanagement & Proces wordt gegeven in het 1e trimester van jaar twee van de opleiding tot analist

18 De module sluit aan op de module Inleiding Bedrijfskunde, Economie & Recht en de module Module Actuariële technieken Leven Er wordt een basiskennis verondersteld t.a.v. de volgende wetten: - Wet versterking bestuur pensioenfondsen - Pensioenwet, inclusief TFK - WFT, inclusief Solvency De module vormt een afgesloten geheel en vormt een basis voor de modules Risico-identificatie en Risico-advisering in de Analisten-opleiding. Ook is de module een belangrijke voorbereiding op de module Risk Management in het Schakelprogramma (HBO-Master). Reader Risicomanagement De reader bestaat, behalve voor het soft skills-gedeelte, uit een aantal documenten die allemaal via internet gedownload kunnen worden. De reader is ingedeeld naar lessen. Voor iedere les is aangegeven welke documenten de student dient te bestuderen. Prijs: 1.195

19 Modulebeschrijving AAN 8 Actuariële Technieken Non Life 1 In de module worden drie onderwerpen behandeld. In de eerste plaats wordt een inleiding in de Kansrekening en Wiskundige Statistiek gegeven die de basis vormt voor de verdere kennismaking met de uiteenlopende vormen waarin Stochastiek en Statistiek hun rol spelen binnen het actuariaat. Ten tweede wordt vrij uitgebreid ingegaan op de modellering van arbeidsongeschiktheid met behulp van een Markovketen. Zowel het modelleren van algemene overgangskansen als de recursieve berekening van de actuariële waarde van de baten en lasten komen aan de orde. Het derde onderwerp betreft de Zorgverzekeringswet. Hierbij wordt aandacht besteed aan de context, systematiek en financiering. Er wordt uitgebreid ingegaan op de systematiek van het risicovereveningssysteem. Literatuur Arbeidsongeschiktheidsverzekering: Hoofdstuk 2 uit: Van Heerwaarden, A.E., Van der Laan, B.S. & Jan de Wit (2013), Schadeverzekering 1, syllabus voor de module AN 17. Utrecht: AG & AI (10 e herziene druk). Zorgverzekeringswet: Hoofdstuk 10 uit: Van Heijzen (red.) (2013), Non-Life & Health, syllabus voor de module RE 7. Utrecht: AG & AI (4 e druk). Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2007), Beschrijving van het risicovereveningssysteem van de Zorgverzekeringswet. Den Haag: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Kansrekening en statistiek: Bain, Lee J. & Engelhardt, Max (1992), Introduction to probability and mathematical statistics. Pacific Grove, CA: Duxbury Thomson Learning (2 nd ed.). Hossack, I.B., Pollard, J.H. & Zehnwirth, B. (1999), Introductory statistics with applications in general insurance. Cambridge: Cambridge University Press (2 nd ed.). Gonick, L. & Smith, W. (2011), Het Stripverhaal van de Statistiek. Utrecht: Epsilon Uitgaven (6 th ed.). Leerdoelen van het deel Kansrekening & statistiek van de module Er wordt uitgegaan van en voortgebouwd op de intuïtieve introductie Kansrekening en statistiek in AR10 Waarderen Non-Life. A. De student kan de axiomatische definitie van kans reproduceren en toepassen en het kansbegrip toepassen binnen de context van elementaire verzamelingenleer en combinatoriek. B. De student kan basisbegrippen die stochasten (discrete en continue) definiëren toepassen en hiermee eenvoudige berekeningen uitvoeren. C. De student (her)kent enkele belangrijke discrete en continue verdelingen en kan deze gebruiken (H.3). D. De student kan omgaan met gemeenschappelijke kansverdelingen (H.4). E. De student kan voor eenvoudige situaties parameters schatten aan de hand van voorbeelden uit de verzekeringspraktijk. (Hossack e.a.) Leerdoelen van het AOV-deel van de module Plaats en systematiek van de verzekeringen rond arbeidsongeschiktheid vallen niet in deze module, maar in AR10 Waarderen Non-Life. A. De student kan het Standaard (KAZO) model van arbeidsongeschiktheid reproduceren, evenals de onderliggende parameters. B. De student kan contante waardeberekeningen uitvoeren met behulp van recursieformules. C. De student kan de verschillende stappen van premieberekening benoemen en uitvoeren. D. De student kan de elementen van de VPU- en WVV-berekening benoemen en de berekening uitvoeren. E. De student kan verschillen tussen AOV en Critical Illness aangeven.

20 F. De student kan een aantal theoretische berekeningen concreet uitvoeren in een Excel programma. Leerdoelen van het deel over Zorgverzekeringswet De student verkrijgt overzicht van het systeem van ziektekostenverzekeringen. A. De student kan het Nederlandse zorgstelsel globaal beschrijven. B. De student kan de belangrijkste aspecten aangeven van AWBZ, Zvw en aanvullende verzekering. C. De student kan de wijze van financiering van de Zvw beschrijven. D. De student kent aanvullende verzekeringen en kan berekeningen ten aanzien van eigen risico uitvoeren. E. De student kan voorzieningen benoemen en berekenen. Prijs: 1.083

21 Modulebeschrijving AAN 9 Productbeheer en Recht Productbeheer neemt een centrale plaats in binnen het actuariaat. De actuarieel analist levert input bij de ontwikkeling van producten. Deze input is vaak ontleend aan de ervaringen met bestaande producten en kennis van de verzekeringsmarkt. Aan de andere kant van het spectrum, in de rapportage, wordt gebruik gemaakt van ervaringscijfers uit de productportefeuille voor de waardering. Het is de taak van de actuarieel analist deze cijfers te ontsluiten. Hij doet dit door onderzoek naar de inhoud van databases waarin de productgegevens zijn vastgelegd. Naast het ontwikkelen en rapporteren geeft hij ook een oordeel over de winstgevendheid van de producten en is in staat hierover te adviseren. Productbeheer is tegelijkertijd ingebed in een set van wet- en regelgeving. Het gaat hierbij om wet en regelgeving op het gebied van pensioen, overige toekomstvoorzieningen en verzekeringsrecht. In het eerste onderdeel van deze module worden de diverse wetten en regelgeving behandeld die een rol spelen bij pensioenproducten en producten op het gebied van overige toekomstvoorzieningen zoals lijfrente en banksparen. Hierbij komen tevens de fiscale voorwaarden en consequenties aan de orde. Het tweede onderdeel betreft verzekeringsproducten. Bij dit onderdeel komen de juridische aspecten van een verzekeringsovereenkomst in het algemeen aan bod en specifieke bepalingen over schade- en sommenverzekeringen. Het gaat daarbij onder meer over de opbouw van de polis, algemene voorwaarden, het verzekerbaar belang, eigen gebrek c.q. eigen schuld en vaststelling van de schade. Verder komt aan de orde wie de spelers binnen de verzekeringswereld zijn (bijvoorbeeld de verzekeringstussenpersoon), hoe het toezicht is geregeld en op welke wijze geschillenbeslechting en klachtenbehandeling plaatsvindt. Vervolgens leert u berekeningen te maken voor winstgevendheid van producten, hoe deze te analyseren en welke instrumenten u kunt inzetten om deze winstgevendheid te verbeteren of negatieve effecten te voorkomen. Een van de instrumenten daarbij is herverzekering van producten. Dit type verzekeringsovereenkomst is dermate atypisch en wordt zo vaak beheerst door internationaal recht dat de wetgever expliciet bepaald heeft dat herverzekeringsovereenkomsten niet onder de werking van de wettelijke bepalingen over gewone verzekeringsovereenkomsten vallen. In deze module komen verschillende soorten herverzekeringsproducten aan bod en de bijbehorende risico s. Enkel het berekenen van winstgevendheid en kennis van de juridische kaders waarbinnen dit plaatsvindt is echter niet voldoende. Voor een goed productbeheer zult u ook de winstgevendheid moeten kunnen monitoren en sturen. Op het gebied van monitoren maken we, ter afsluiting van deze module, een eerste aanzet. Literatuur Verplichte leerstof: Pensioen en de belangrijkste toekomstvoorzieningen, dr. A.H.H. Bollen-Vandenboorn (red.), Sdu Uitgevers, 2014 (vijfde druk); Verzekeringsrecht, mr. S.J. Plemp, Noordhoff Uitgevers, 2009 (tweede druk). CT5-10 Profit testing 35 blz. Aangevuld met een samenvatting en uitwerkingen van de opgaven. CT5-11 Determining reserves using profit testing - 28 blz. - Aangevuld een samenvatting en uitwerkingen van de opgaven. Beide zijn hoofdstukken uit de syllabus CT5 van de UK opleiding. Let op dat als deze besteld worden het zo kan zijn dat de hoofdstuknummers gewijzigd zijn.