ONDERZOEK CHEMISCHE VEILIGHEID KUNSTSTOFFEN POLSBANDJES

Transcriptie

1 ONDERZOEK CHEMISCHE VEILIGHEID KUNSTSTOFFEN POLSBANDJES Voedsel en Waren Autoriteit December 2005 Onderzoek chemische veiligheid kunststoffen polsbandjes, december

2 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING 2 2. MATERIAAL en METHODES Onderzoek materiaalsoort Onderzoek weekmakers Onderzoek azo-kleurstoffen Onderzoek zware metalen 2 3. RESULTATEN Bemonstering Onderzoek materiaalsoort Onderzoek potentiële migranten 3 4. INSCHATTING GEZONDHEIDSRISICO S 3 5. CONCLUSIES 3 Onderzoek chemische veiligheid kunststoffen polsbandjes, december

3 1. INLEIDING Sinds de verkoop van het gele kunststof livestrong polsbandje, dat symbool staat voor de strijd tegen kanker, is er een ware hype ontstaan op het gebied van kunststof polsbandjes. Omdat dit een relatief nieuw soort product is, is het niet duidelijk of deze polsbandjes veilig zijn; tijdens het (langdurig) dragen kunnen er mogelijk chemische componenten migreren in de huid. Er is daarom onderzoek gedaan naar de gebruikte materiaalsoort en naar potentiële migranten die een (verdacht) kankerverwekkende of hormoonverstorende werking kunnen hebben. De migratie van chemische componenten uit kunststoffen polsbandjes is niet wettelijk geregeld. 2. MATERIAAL en METHODES 2.1 Onderzoek materiaalsoort Materiaalsoort is bepaald volgens CHE01-WV426: na voorbewerking voor de FTIR vindt de identificatie van de componenten uit het monster plaats met behulp van de FTIR. 2.2 Onderzoek weekmakers Weekmakers zijn bepaald volgens SIG01-ND425: een deelmonster wordt met hexaan of ether geëxtraheerd. Het extract wordt gaschromatografisch onderzocht op een apolaire capillaire kolom met een massaselektieve detector (MSD). De gedetecteerde verbindingen worden geïdentificeerd m.b.v. de MS-bibliotheken. Monsters , , en zijn ook gemeten volgens de agressievere methode SIG01- ND437: het materiaal wordt opgelost in tetrahydrofuran, waarna het PVC wordt neergeslagen met hexaan. Na filtratie wordt de oplossing geïnjecteerd in het gaschromatografisch systeem waarbij detectie plaatsvindt met een massaselectieve detector. 2.3 Onderzoek azo-kleurstoffen Azo-kleurstoffen zijn bepaald volgens SIG01-ND428: azo-kleurstoffen, gebaseerd op carcinogene aromatische aminen, worden met natrium dithioniet gereduceerd naar de vrije primaire aromatische amine. De aromatische aminen worden met t-butylmethylether geëxtraheerd en geanalyseerd met behulp van gaschromatografiemassaspectrometrie. 2.4 Onderzoek zware metalen Zware metalen zijn bepaald volgens SIG01-ND429: de monsters worden gedestrueerd met behulp van salpeterzuur en waterstofperoxide in een micro wave oven en gekwantificeerd met behulp van ICP-MS (Inductively Coupled Plasma met massa selectieve detectie). NA staat voor niet aantoonbaar. Aantoonbaarheidsgrenzen voor chroom (52 Cr), cadmium (111Cd) en lood (208Pb) in tatoeagekleurstoffen zijn 0,402 mg/kg, 0,195 mg/kg respectievelijk 6,066 mg/kg. Onderzoek chemische veiligheid kunststoffen polsbandjes, december

4 3. RESULTATEN 3.1 Bemonstering In augustus 2005 zijn 16 verschillende polsbandjes bemonsterd op de consumentenmarkt en via internet. Van 5 polsbandjes gaat de opbrengst naar een goed doel. In totaal zijn 9 verschillende kleuren bemonsterd. Op bijlage 1 is een vertrouwelijk overzicht te vinden van de bemonsterde polsbandjes en de resultaten van het onderzoek. 3.2 Onderzoek materiaalsoort De polsbandjes zijn gescreend op de gebruikte materiaalsoort. 13 polsbandjes (81%) zijn gemaakt van PDMS oftewel silicone. De resterende 3 polsbandjes (19%) zijn waarschijnlijk gemaakt van een chloorhoudend rubber. Silicone wordt tegenwoordig vaak toegepast voor fopspenen, speelgoed, verpakkingsmateriaal en gebruiksartikelen bestemd voor levensmiddelen. Voor deze doeleinden is silicone wettelijk toegestaan. 3.3 Onderzoek potentiële migranten Alle polsbandjes zijn gescreend op potentiële migranten. Hierbij is getest op weekmakers, stikstofhoudende kleurstoffen (zogenaamde azo-kleurstoffen oftewel aromatische amines) en zware metalen (cadmium, chroom en lood). Er zijn geen weekmakers en aromatische amines aangetroffen in de polsbandjes. In slechts één polsbandje zijn metalen aangetroffen, namelijk chroom en lood. De gevonden gehaltes zijn 19 respectievelijk 65 mg/kg polsbandje. 4. INSCHATTING GEZONDHEIDSRISICO S In het ergste geval migreert alle chroom en lood uit de polsbandjes in de huid. Als een polsbandje gemiddeld 5 gram weegt en één maand gedragen wordt, kan de lichaamsbelasting aan chroom en lood berekend worden. Deze migratie wordt vergeleken met de lichaamsbelasting op het niveau van de toelaatbare dagelijkse inname (TDI) om een eventueel gezondheidsrisico in te kunnen schatten. De lichaamsbelasting aan chroom uit het kunststoffen polsbandje (0,095 mg per maand) is lager dan de lichaamsbelasting op het niveau van de TDI (0,22 mg per maand). De lichaamsbelasting aan lood uit het kunststoffen polsbandje (0,325 mg per maand) is ook lager dan lichaamsbelasting op het niveau van de TDI (2,28 mg per maand). In opdracht van de VW A heeft het RIVM in 2004 onderzoek gedaan naar de lichaamsbelasting van zware metalen uit tatoeage kleurstoffen. Het RIVM heeft hierin ook de normale achtergrondbelasting via voedsel en milieu voor onder andere chroom en lood bepaald. Uitgaande van een referentieperiode van 30 jaar en een lichaamsgewicht van 70 kg, bedragen de achtergrondbelasting voor chroom en lood 0,00027 respectievelijk 0,41 mg per maand. De cumulatieve lichaamsbelasting van de kunststoffen polsbandjes en de achtergrondbelasting voor chroom en lood (0,098 respectievelijk 0,735 mg per maand) zal ook dan nog steeds niet de lichaamsbelasting op het niveau van de TDI overschrijden. 5. CONCLUSIE Gebaseerd op het huidige en door het RIVM uitgevoerde onderzoek zal het dragen van kunststoffen polsbandjes daarom naar verwachting geen gezondheidsrisico s met zich mee brengen. Onderzoek chemische veiligheid kunststoffen polsbandjes, december

5 Bijlage 1: Resultatenoverzicht materiaalsoort en migratie kunststof polsbandjes (vertrouwelijk) Kleur Tekst Materiaalsoort Weekmakers Azokleurstoffen Chroom Cadmium wit Peace groen Love liquisperes - - NA NA NA licht-roze Breast cancer awareness groen Single roze Embrace pink oranje Respect2all wit Armoede de wereld uit! geel Friendship forever rood True love wit Free roze Free licht-groen Free zwart Free PDMS NA licht-roze Save our earth wit Hope faith love Liquisperes - - NA NA NA wit Freedom Liquisperes - - NA NA NA Lood NA = Niet aantoonbaar N.B. Liquisperes is een grondstof voor chloorhoudende rubbers, waardoor het aannemelijk is dat het materiaal ook een chloorhoudend rubber is. Onderzoek chemische veiligheid kunststoffen polsbandjes, december