Taal Ontwikkeling Stoornis. Staat op zichzelf: Niet verklaarbaar

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Taal Ontwikkeling Stoornis. Staat op zichzelf: Niet verklaarbaar"

Transcriptie

1

2 Taal Ontwikkeling Stoornis Staat op zichzelf: Niet verklaarbaar

3 Vijf probleemgebieden 1. Spraak 2. Auditieve verwerking 3. Woordvorming/zinsbouw 4. Woordenschat/ taalbegrip 5. Taalgebruik/pragmatiek

4 Spraak Spraakprobleem Vaak voorbijgaan, maar Vertragend effect op Taalontwikkeling Restverschijnselen: Meerlettergrepige woorden

5 Auditieve verwerking Verwerken spraak Werkgeheugen Verstaan in rumoer Als ik met een ander ben, Kan ik het wel verstaan Als er meer mensen Tegelijk praten, kan ik het Niet goed volgen

6 Woordvorming/ zinsbouw Werkwoord vervoegen zwak Zinnen kort en onvolledig Woordvolgorde Functiewoorden

7 60% Korrespollie Korrespollie is een wappel in en van onze propeling; niet alleen een wappel van het kind en de ouders. De gloving en droking van korrespollie gehorst kapie van die propeling. Omdat de school in onze propeling een fratele kor speelt, moet zij gerammeld worden op haar verstrapende taak in deze. Met strate in de kriebele wandoedel van leerkrachten zal hier oonpaar aan worreld moeten worden. Het wappel korrespolie zal niet hoongestaan (als we al van hoonstagen kunnen spreken) kunnen worden, zonder de verwendering en putee van leerkrachten. Zonder hen gaat een zoppige witsel in nomalling en droking van korrespollie verloren.

8 80% Korrespollie Korrespollie is een wappel in en van onze samenleving; niet alleen een wappel van het kind en de ouders. De gloving en droking van korrespollie vereist actie van die samenleving. Omdat de school in onze samenleving een centrale kor speelt, moet zij voorbereid worden op haar verstrapende taak in deze. Met strate in de diverse opleidingen van leerkrachten zal hier oonpaar aan besteed moeten worden. Het wappel korrespolie zal niet opgelost (als we al van oplossen kunnen spreken) kunnen worden, zonder de verwendering en putee van leerkrachten. Zonder hen gaat een belangrijke schakel in nomalling en droking van korrespollie verloren.

9 95% Korrespollie Korrespollie is een probleem in en van onze samenleving; niet alleen een probleem van het kind en de ouders. De bestrijding en droking van korrespollie vereist actie van die samenleving. Omdat de school in onze samenleving een centrale rol speelt, moet zij voorbereid worden op haar verantwoordelijke taak in deze. Met name in de diverse opleidingen van leerkrachten zal hier aandacht aan besteed moeten worden. Het probleem korrespolie zal niet opgelost (als we al van oplossen kunnen spreken) kunnen worden, zonder de verwendering en inzet van leerkrachten. Zonder hen gaat een belangrijke schakel in herkenning en droking van korrespollie verloren.

10 100% Kindermishandeling Kindermishandeling is een probleem in en van onze samenleving; niet alleen een probleem van het kind en de ouders. De bestrijding en voorkoming van kindermishandeling vereist actie van die samenleving. Omdat de school in onze samenleving een centrale rol speelt, moet zij voorbereid worden op haar verantwoordelijke taak in deze. Met name in de diverse opleidingen van leerkrachten zal hier aandacht aan besteed moeten worden. Het probleem kindermishandeling zal niet opgelost (als we al van oplossen kunnen spreken) kunnen worden zonder de betrokkenheid en inzet van leerkrachten. Zonder hen gaat een belangrijke schakel in herkenning en voorkoming van kindermishandeling verloren.

11 woordenschat/ taalbegrip Kleine woordenschat Oppervlakkige woordkennis Woordvindingsproblemen Taalbegrip<>zinsbouw

12 Taalgebruik/pragmatiek Gespreksvaardigheden: informatie geven/vragen beurtgedrag aansluiten bij de ander Verhaalopbouw zwak: wie/wat/waar/ wanneer/waarom

13 Innerlijke taal Reguleren van gedrag Om hulp vragen Sturen eigen handelen

14 TOS: een onzichtbare handicap Verstrekkende gevolgen voor: Communicatie Leren Gedrag

Simea 11 april 2019 Inhoud

Simea 11 april 2019 Inhoud Dr. Annette Scheper - Programmalijn TOS Drs. Margreet Verboom - Cluster 2 Skelp Simea 11 april 2019 1 Inhoud Theorie taal,, TOS, leesstoornissen, dyslexie TOS: Diagnostiek en aanpak van technisch en spellen

Nadere informatie

Taalontwikkeling bij kinderen met 22q11.2DS

Taalontwikkeling bij kinderen met 22q11.2DS Taalontwikkeling bij kinderen met 22q11.2DS STUDIEDAG STICHTING 22Q11 19 NOVEMBER 2017 FRANK WIJNEN 1 cognitieve psychologie neuroscience Taal - spraak - communicatie Taal: mentaal systeem dat mensen in

Nadere informatie

Audiologisch centrum, spraaktaalteam

Audiologisch centrum, spraaktaalteam TOS en Meertaligheid Onderwijsdag 25 mei 2016 Maaike Diender, klinisch linguïst Els de Jong, teamleider spraaktaalteam/logo-akoepedist Audiologisch centrum, spraaktaalteam Gehooronderzoek Logopedisch onderzoek

Nadere informatie

Achtergrondinformatie over NT2

Achtergrondinformatie over NT2 Achtergrondinformatie over NT2 Achtergrondinformatie over NT2 Je kunt een woord op twee manieren kennen. 1. Je (her)kent een woord, maar kunt dat woord nog niet zelf gebruiken. 2. Je kent het woord en

Nadere informatie

Vroege spraak- en taalontwikkeling

Vroege spraak- en taalontwikkeling Vroege spraak- en taalontwikkeling Margreet Langereis Viataal Cochleair Implant Centrum Nijmegen/Sint-Michielsgestel 17 maart 2006 Inhoud presentatie Wat is taal? Mijlpalen op gebieden van de taalontwikkeling

Nadere informatie

Achtergrond, inhoud en toepassing

Achtergrond, inhoud en toepassing Testinstrumentarium Taalontwikkelingsstoornissen (T-TOS): Achtergrond, inhoud en toepassing Femke Scheltinga, Linda Horsels, Jos Keuning & Judith Stoep Sinds 2013 is het Testinstrumentarium Taalontwikkelingsstoornissen

Nadere informatie

Spraak & Taal Ambulatorium

Spraak & Taal Ambulatorium Spraak & Taal Ambulatorium Communicatieontwikkeling van het kind weer snel op het goede spoor Hans Kaffener, Gz-psycholoog h.kaffener@kentalis.nl Wendy Boelhouwer, klinisch linguïst w.boelhouwer@kentalis.nl

Nadere informatie

TOS en Dyslexie. De grenzen van mijn taal....zijn de grenzen van mijn wereld

TOS en Dyslexie. De grenzen van mijn taal....zijn de grenzen van mijn wereld TOS en Dyslexie De grenzen van mijn taal....zijn de grenzen van mijn wereld Inhoud: Wie zijn wij? Wat is een TOS? TOS en dyslexie, cormobiditeit TOS en dyslexie, dé aanpak Wie zijn wij? Auris: helpt mensen

Nadere informatie

Checklist: Lees- en spellingproblemen en meertaligheid

Checklist: Lees- en spellingproblemen en meertaligheid 170185/1536 April 2017 Checklist: Lees- en spellingproblemen en meertaligheid In te vullen door: school (leerkracht/ib er) in overleg met ouders, eventueel met iemand die als tolk kan fungeren. Als er

Nadere informatie

Vragenlijst voor ouders / verzorgers

Vragenlijst voor ouders / verzorgers Vragenlijst voor ouders / verzorgers Betreft: naam: Geb. datum: Vroege spraak- en taalontwikkeling - Start: Is de spraak- en taalontwikkeling op tijd begonnen:. gebrabbeld:. tijdstip eerste woorden:. tijdstip

Nadere informatie

Ontwerp binnenwerk : Bertie Vink. Ontwerp omslag : Danique Idema. Uitgave: Penta Nova. Copyright 2014 Bertie Vink

Ontwerp binnenwerk : Bertie Vink. Ontwerp omslag : Danique Idema. Uitgave: Penta Nova. Copyright 2014 Bertie Vink Ontwerp binnenwerk : Bertie Vink Ontwerp omslag : Danique Idema Uitgave: Penta Nova Copyright 2014 Bertie Vink ALLE RECHTEN VOORBEHOUDEN. NIETS UIT DEZE UITGAVE MAG WORDEN VERVEELVOUDIGD, OPGESLAGEN IN

Nadere informatie

GGD WIJZER GEZOND EN VEILIG IN BASISSCHOOL EN BUITENSCHOOLSE OPVANG

GGD WIJZER GEZOND EN VEILIG IN BASISSCHOOL EN BUITENSCHOOLSE OPVANG 5. Spraak- en taalontwikkeling 5.1 Taalontwikkeling 5.2 Taalproblemen 5.3 Tweede taalverwervingsproblemen 5.4 Problemen met auditieve vaardigheden /fonologisch bewustzijn 5.5 Stemproblemen 5.6 Spraakproblemen

Nadere informatie

Checklist: Lees- en spellingproblemen en meertaligheid

Checklist: Lees- en spellingproblemen en meertaligheid Checklist: Lees- en spellingproblemen en meertaligheid In te vullen door: school (leerkracht/ib er) in overleg met ouders, eventueel met iemand die als tolk kan fungeren. Als er bij kinderen voor wie Nederlands

Nadere informatie

$% & ' & , -., /.., 0 )+ # ""1 2 # ""! 3 & &&- $# 4$"4# ""! & /

$% & ' & , -., /.., 0 )+ # 1 2 # ! 3 & &&- $# 4$4# ! & / ! ""# " $% & ' & ' & ( )* +! ""# """$, -., /.., 0 )+ # ""1 2 # ""! 3 & &&- $# 4$"4# ""! & / 0 ( $5 *. * 6 3 7 2 # 56 3 35 6., 7 8 * 5 53 9 73 6 13 : 58 ;

Nadere informatie

WAT DOET DE LOGOPEDIST?

WAT DOET DE LOGOPEDIST? TAAL Afasie Afasie is een taalstoornis die ontstaat door een hersenletsel in de linker hersenhelft. Dit wordt meestal veroorzaakt door een beroerte (CVA), maar kan ook ontstaan door een hersentumor, een

Nadere informatie

TOS ervaar en neem mee! SPO de Liemers

TOS ervaar en neem mee! SPO de Liemers TOS ervaar en neem mee! SPO de Liemers Ellen de Vries en Kitty Gieling Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is Koninklijke Kentalis (cluster 2) Specialist op het gebied van diagnostiek, zorg

Nadere informatie

Beoordelingsinstrument Digitale Leermiddelen Taalonderwijs

Beoordelingsinstrument Digitale Leermiddelen Taalonderwijs kennisnet.nl Beoordelingsinstrument Digitale Leermiddelen Taalonderwijs Op de volgende pagina s treft u het beoordelingsinstrument Digitale Leermiddelen Taalonderwijs. Het instrument is ingedeeld in acht

Nadere informatie

Stoornis of breder? De stoornis beschrijven De 5 aspecten in een handzaam schema! Casuïstiek Conclusie

Stoornis of breder? De stoornis beschrijven De 5 aspecten in een handzaam schema! Casuïstiek Conclusie Overzicht diagnostisch instrumentarium spraak-taalonderzoek Edith Hofsteede-Botden Rianneke Crielaard Kentalis Sint-Michielsgestel Team Spraak-Taal Overzicht diagnostisch instrumentarium spraak-taalonderzoek

Nadere informatie

Taal. Informatie over logopedie

Taal. Informatie over logopedie Taal Taal is... Het geheel van de door de spraakorganen, op basis van het taalvermogen voortgebrachte tekens waarvan de mens gebruik maakt om zijn gedachten te articuleren, zijn wereld te ordenen en te

Nadere informatie

Laat kinderen met TOS niet in de kou staan: het belang van vroege signalering van taalontwikkelingsstoornissen

Laat kinderen met TOS niet in de kou staan: het belang van vroege signalering van taalontwikkelingsstoornissen Laat kinderen met TOS niet in de kou staan: het belang van vroege signalering van taalontwikkelingsstoornissen Dr. Annette Scheper, klinisch linguïst, senior onderzoeker Symposium Signaleren van Taalontwikkelingsstoornissen

Nadere informatie

Dysfatische Ontwikkeling S-TOS

Dysfatische Ontwikkeling S-TOS Dysfatische Ontwikkeling S-TOS (Differentiële) Diagnostiek Innerlijke taal Determinanten Tan-Söderbergh Behandelprincipes Behandeling innerlijke taal Definitie D.O. Het begrip van de taal, of ten minste

Nadere informatie

Inhoud Inleiding Hoofdstuk 1 Normale taalontwikkeling Hoofdstuk 2 Ontwikkelingsdysfasie

Inhoud Inleiding Hoofdstuk 1 Normale taalontwikkeling Hoofdstuk 2 Ontwikkelingsdysfasie Inhoud Inleiding 11 Hoofdstuk 1 Normale taalontwikkeling 15 1.1 Taalontwikkeling: een multidimensioneel gebeuren 16 1.2 Componenten van de taalontwikkeling 18 1.3 Fasen in de taalontwikkeling 21 1.4 Besluit

Nadere informatie

Hoe lees je begrijpend?

Hoe lees je begrijpend? Inhoud DEEL 1 Theorie taal, lezen, TOS, leesstoornissen, dyslexie DEEL 2 TOS: Diagnostiek en aanpak van technisch lezen en spellen DEEL 3 TOS: Diagnostiek en aanpak van begrijpend lezen 1 1 Hoe lees je

Nadere informatie

Workshops en lezingen

Workshops en lezingen Workshops en lezingen Donderdag 16 maart 2017 van 19:00 tot 21:45 uur Workshop Inhoud Doelgroep Voor Voor wie? 1. Ervaringscircuit Een interactieve workshop waarin je beleeft hoe het is om een te hebben.

Nadere informatie

TAALSTOORNIS KINDEREN: PROBLEMEN MET DE PRODUCTIE VAN SPRAAKKLANKEN

TAALSTOORNIS KINDEREN: PROBLEMEN MET DE PRODUCTIE VAN SPRAAKKLANKEN INFORMATIE VOOR OUDERS/VERZORGERS TAALSTOORNIS KINDEREN: PROBLEMEN MET DE PRODUCTIE VAN SPRAAKKLANKEN Meertaligheid en fonologische stoornis TAALSTOORNIS KINDEREN: PROBLEMEN MET DE PRODUCTIE VAN SPRAAKKLANKEN

Nadere informatie

Interactief werken aan woordenschat Onderzoek in groep 2 tot en met groep 4

Interactief werken aan woordenschat Onderzoek in groep 2 tot en met groep 4 Interactief werken aan woordenschat Onderzoek in groep 2 tot en met groep 4 OnderwijsBewijs-programma Femke Scheltinga Maud van Druenen Karin van Usen Waarom dit onderzoek? De aanleiding - Grote verschillen

Nadere informatie

De logopedist behandelt problemen op het gebied van: taal spraak gezicht adem stem eten / drinken / slikken

De logopedist behandelt problemen op het gebied van: taal spraak gezicht adem stem eten / drinken / slikken Logopedie 1 De logopedist behandelt problemen op het gebied van: taal spraak gezicht adem stem eten / drinken / slikken 2 Gevolgen van een CVA afasie: problemen in taal en communicatie dysartrie: problemen

Nadere informatie

Protocol toetsen en examens in het VO en MBO. Auditief en communicatief beperkte leerlingen/deelnemers

Protocol toetsen en examens in het VO en MBO. Auditief en communicatief beperkte leerlingen/deelnemers Protocol toetsen en examens in het VO en MBO Auditief en communicatief beperkte leerlingen/deelnemers Werkdocument Versie mei 2013 Inleiding In dit protocol zijn aanpassingen van omstandigheden bij formele

Nadere informatie

Wat je zegt ben je zelf De verhaalvlecht in de klas. Annette Scheper Katja Daamen Martina de Groot Margot Willemsen

Wat je zegt ben je zelf De verhaalvlecht in de klas. Annette Scheper Katja Daamen Martina de Groot Margot Willemsen Wat je zegt ben je zelf De verhaalvlecht in de klas Annette Scheper Katja Daamen Martina de Groot Margot Willemsen Ontwikkelgroep Katja Daamen Linguist, logopedist Annette Scheper Senior onderzoeker Programmalijn

Nadere informatie

Aantekeningen naar aanleiding van de workshop van Ellen Gerrits tijdens het congres TOS in Utrecht op 18 mei 2017

Aantekeningen naar aanleiding van de workshop van Ellen Gerrits tijdens het congres TOS in Utrecht op 18 mei 2017 Aantekeningen naar aanleiding van de workshop van Ellen Gerrits tijdens het congres TOS in Utrecht op 18 mei 2017 Kinderen met TOS zijn slimme kinderen die moeite hebben met praten en vertellen, en met

Nadere informatie

Overzicht aanpassingen toetsen en examens in het VO. Auditief en communicatief beperkte leerlingen

Overzicht aanpassingen toetsen en examens in het VO. Auditief en communicatief beperkte leerlingen Overzicht aanpassingen toetsen en examens in het VO Auditief en communicatief beperkte leerlingen Versie juni 2016 Inleiding In dit overzicht aanpassingen zijn mogelijke aanpassingen bij toetsen en examens

Nadere informatie

OMCIRKEL HET ANTWOORD DAT HET BESTE BIJ DIT KIND PAST

OMCIRKEL HET ANTWOORD DAT HET BESTE BIJ DIT KIND PAST VRAGENLIJST VOOR DE LEERKRACHT LOGOPEDISCHE SCREENING 5-JARIGEN NAAM SCHOOL: NAAM KIND: GROEP: NAAM LEERKRACHT: DATUM VAN INVULLEN: OMCIRKEL HET ANTWOORD DAT HET BESTE BIJ DIT KIND PAST 1. Er zijn kinderen

Nadere informatie

Onderbouwd onderwijs aan leerlingen met een TOS

Onderbouwd onderwijs aan leerlingen met een TOS Onderbouwd onderwijs aan leerlingen met een TOS Iris Duinmeijer Senior onderzoeker Koninklijke Auris Groep Presentatie Congres Jeugd in Onderzoek, 24 mei 2018 Onderwijs aan leerlingen met een TOS Instellingen

Nadere informatie

Problemen in de spraak- en taalontwikkeling consensus, signalering & follow-up

Problemen in de spraak- en taalontwikkeling consensus, signalering & follow-up Problemen in de spraak- en taalontwikkeling consensus, signalering & follow-up Margreet Luinge & Margot Visser-Bochane Lectoraat Kind, Taal & Ontwikkeling Overzicht lezing Achtergrond Onderzoeksopzet Ervaringen

Nadere informatie

Overgangscriteria doubleren versnelde doorgang

Overgangscriteria doubleren versnelde doorgang Overgangscriteria doubleren versnelde doorgang Bij het vaststellen of een leerling door kan gaan naar de volgende groep of doubleert, houden we rekening met het volgende: Uitgangspunten: - De school beslist

Nadere informatie

Voorwoord. Kwaliteitskringproduct Beschrijvingen bij logopedische onderzoeken KK245 Woerden 2

Voorwoord. Kwaliteitskringproduct Beschrijvingen bij logopedische onderzoeken KK245 Woerden 2 Voorwoord Geachte collega s. Dit kringproduct geeft een beschrijving van de meest gebruikte logopedische tests. Het beschrijft wat de tests / testonderdelen precies inhouden en hoe de scores geïnterpreteerd

Nadere informatie

Nieuwsbrief leren. leren en studeren op de basisschool. nummer 7 maart 2002. Lieven Coppens

Nieuwsbrief leren. leren en studeren op de basisschool. nummer 7 maart 2002. Lieven Coppens België Finland Griekenland Japan Nigeria Noorwegen Polen Rusland Singapore Slovakije Tsjechië Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten Percentage Nieuwsbrief leren leren en studeren op de basisschool nummer

Nadere informatie

Gezinssituatie: - woont bij... - broers... - zussen...

Gezinssituatie: - woont bij... - broers... - zussen... Observatieformulier (Kijk op ontwikkeling) Voorschoolse voorziening Kindgegevens Voornaam... Achternaam... Straat... Woonplaats... Telefoon... Geslacht... Geboortedatum... - geboorteplaats... - geboorteland...

Nadere informatie

THERAPIEPLAN Logopedie

THERAPIEPLAN Logopedie NAAM: Geboortedatum:. Klas:.. THERAPIEPLAN Logopedie Bron: GWP Taal School Ter Elst Therapiedoelen Articulatie Domein Doel nr. Opmerkingen - Mondmotoriek - Correct uitspreken van de klinkers - Correct

Nadere informatie

Het leren van Engels bij kinderen met TOS

Het leren van Engels bij kinderen met TOS Het leren van Engels bij kinderen met TOS Siméa congres 15-04-2016 Master Thesis Logopediewetenschap Inge Zoutenbier, MSc Onder begeleiding van: Dr. Rob Zwitserlood In een notendop http://auris.instantmagazine.com/auriscomdigit

Nadere informatie

Vroegsignalering taalontwikkelingsstoornissen Symposium Het jonge kind

Vroegsignalering taalontwikkelingsstoornissen Symposium Het jonge kind Vroegsignalering taalontwikkelingsstoornissen Symposium Het jonge kind 15 december 2016 Drs. F. Sobieraj klinisch linguïst / logopedist Kentalis Een landelijke organisatie gespecialiseerd in diagnostiek,

Nadere informatie

BEHANDELINGSADVIEZEN BIJ LAGERE SCHOOL KINDEREN L U T S C H E L P E OPBOUW

BEHANDELINGSADVIEZEN BIJ LAGERE SCHOOL KINDEREN L U T S C H E L P E OPBOUW BEHANDELINGSADVIEZEN BIJ LAGERE SCHOOL KINDEREN L U T S C H E L P E OPBOUW Belang van het bekijken van de taalontwikkeling bij de aanvang van therapie De therapie zelf Beroep doen op het metalinguïstisch

Nadere informatie

Herkennen van signalen op de werkvloer... Wat kun je ermee?

Herkennen van signalen op de werkvloer... Wat kun je ermee? Herkennen van signalen op de werkvloer... Wat kun je ermee? Wie zijn wij? Samantha van Engeland & Marianne Stevens Even voorstellen... Maar dan net even anders... Knelpunten voor mensen met een licht verstandelijke

Nadere informatie

Deel 1 Gebruik van het computerprogramma Behandeldoelen tos. 2 Stappen bij het opstellen van een behandelplan 29

Deel 1 Gebruik van het computerprogramma Behandeldoelen tos. 2 Stappen bij het opstellen van een behandelplan 29 Inhoud Inleiding 15 Deel 1 Gebruik van het computerprogramma Behandeldoelen tos 1 Het computerprogramma 23 1.1 Inleiding 23 1.2 Doel van het computerprogramma Behandeldoelen tos 23 1.3 Doelgroep en gebruikers

Nadere informatie

Communicatieve vaardigheden bij jongens met Klinefelter. Dorothy De Maesschalck Logopediste COS Brussel

Communicatieve vaardigheden bij jongens met Klinefelter. Dorothy De Maesschalck Logopediste COS Brussel Communicatieve vaardigheden bij jongens met Klinefelter Dorothy De Maesschalck Logopediste COS Brussel Inhoudstafel Normale spraak- en taalontwikkeling Alarmsignalen Spraak- en taalontwikkeling bij KS

Nadere informatie

SAMENWERKINGSVERBAND LOGOPEDIE HARDENBERG

SAMENWERKINGSVERBAND LOGOPEDIE HARDENBERG LOGOPEDIEPRAKTIJK BRUNINK LOGOPEDISCH SPECTRUM REGIO OOST LOGOPEDIEPRAKTIJK NOUWELS LOGOPEDIEPRAKTIJK OOSTERLAAR Inhoud van de avond Even voorstellen Filmpje Gastspreker Hilde van der Vegt Kenmerken SLI

Nadere informatie

Programma van Inhoud en Toetsing (PIT)

Programma van Inhoud en Toetsing (PIT) Programma van Inhoud en Toetsing (PIT) Klas: IG3v (Docent: RKW) Foutieve samentrekkingen Week 25 t/m 36 kunnen herkennen en corrigeren. Onderdeel: Grammatica Zinsdelen Nieuw Nederlands 3 vwo 5 e editie

Nadere informatie

L e z e n d e r w i j s Informatieboekje Logopedie bij lees- en spellingproblemen

L e z e n d e r w i j s Informatieboekje Logopedie bij lees- en spellingproblemen Dit boekje biedt informatie over hulp aan kinderen met lees- en spellingproblemen en over de rol hierbij van de gespecialiseerde logopedist-dyslexiespecialist. Het boekje is met name geschreven voor ouders/verzorgers

Nadere informatie

CHECKLIST VOOR KWALITATIEVE BEOORDELING VAN DE SCHRIJFTOETSEN VAN DE TASAN. tasan

CHECKLIST VOOR KWALITATIEVE BEOORDELING VAN DE SCHRIJFTOETSEN VAN DE TASAN. tasan CHECKLIST VOOR KWALITATIEVE BEOORDELING VAN DE SCHRIJFTOETSEN VAN DE TASAN Onderstaande kan je gebruiken om meer informatie te halen uit de schrijftoetsen van de TASAN. Zeker wanneer de scores op de schrijftoetsen

Nadere informatie

AANPASSEN IN DENKEN EN DOEN!

AANPASSEN IN DENKEN EN DOEN! AANPASSEN IN DENKEN EN DOEN! Zorgverlening aan mensen met licht verstandelijke beperkingen SPV Studiemiddag 16 mei 2019 1 Agenda 1. Licht verstandelijke beperkingen en groei 2. Tweesystemen model 3. Beperkt

Nadere informatie

Iedereen kan last krijgen van stemproblemen en het komt zowel bij kinderen als bij volwassenen voor.

Iedereen kan last krijgen van stemproblemen en het komt zowel bij kinderen als bij volwassenen voor. Stem Adem-/ en stemproblematiek Heesheid Adembeheersing als voorbereiding op zingen Hyperventilatie Spreken in het openbaar Stemproblemen en stemverandering bijv. bij transseksualiteit, pubertijd Symptomen:

Nadere informatie

Leerlijn taalontwikkeling groep 1

Leerlijn taalontwikkeling groep 1 Leerlijn taalontwikkeling groep 1 Spreken Uitbreiden actieve woordenschat Woordvorming ( werkwoordsvormen en meervoud ) Zinsbouw ( 4 á 5 woorden) Zelf een verhaaltje vertellen Logisch rangschikken / rubriceren

Nadere informatie

Studieplanner Periode 1. Leerdoelen Docentactiviteiten Leertaken Verbreden/ verrijken/ verdiepen* Uitleg werkwoorden haben sein werden

Studieplanner Periode 1. Leerdoelen Docentactiviteiten Leertaken Verbreden/ verrijken/ verdiepen* Uitleg werkwoorden haben sein werden Studieplanner 2019-2020 Periode 1 Klas: Vak: v4 Duits Lesweek Vanaf Vaste activiteit en 34 19-aug Lesen Ik kan simpele leesstrategieën toepassen en kan hierbij belangrijke feitelijke informatie begrijpen

Nadere informatie

Dubbeldiagnose dyslexie en dysfatische ontwikkeling. Parallelsessie C: Dubbeldiagnoses: dubbele zorg? Januari 2012 Petra van de Ree

Dubbeldiagnose dyslexie en dysfatische ontwikkeling. Parallelsessie C: Dubbeldiagnoses: dubbele zorg? Januari 2012 Petra van de Ree Dubbeldiagnose dyslexie en dysfatische ontwikkeling Parallelsessie C: Dubbeldiagnoses: dubbele zorg? Januari 2012 Petra van de Ree Definitie spraaktaalstoornis Dysfatische ontwikkeling (DO) Specific Language

Nadere informatie

Marieke Houtman Odie. Praten in het dagelijks leven Vanzelfsprekend? Aanleiding voor de therapie. In onze lezing. Restverschijnselen

Marieke Houtman Odie. Praten in het dagelijks leven Vanzelfsprekend? Aanleiding voor de therapie. In onze lezing. Restverschijnselen Praten in het dagelijks leven Vanzelfsprekend? Onderzoek & behandeling van restverschijnselen van dysfatische ontwikkeling bij (jong)volwassenen Symposium Stichting DO 7 november 2014 Marieke Houtman Odie

Nadere informatie

Overzicht aanpassingen toetsen en examens in het MBO. Auditief en communicatief beperkte studenten

Overzicht aanpassingen toetsen en examens in het MBO. Auditief en communicatief beperkte studenten Overzicht aanpassingen toetsen en examens in het MBO Auditief en communicatief beperkte studenten Versie juni 2016 Inleiding In dit overzicht aanpassingen zijn mogelijke aanpassingen bij toetsen en examens

Nadere informatie

PEUTERS MET VERSTAANBAARHEIDSPROBLEMEN: WELKE BEHANDELING WERKT?

PEUTERS MET VERSTAANBAARHEIDSPROBLEMEN: WELKE BEHANDELING WERKT? PEUTERS MET VERSTAANBAARHEIDSPROBLEMEN: WELKE BEHANDELING WERKT? Simea, april 2019 Presentatie bevat voorlopige resultaten 1 EVEN VOORSTELLEN Marieke van Schuppen Teamleider/gedragswetenschapper Bernadette

Nadere informatie

WereldTOSdag Wat is een taalontwikkelingsstoornis? Wat kan je in de klas signaleren? Enkele tips en signalering vanuit de praktijk.

WereldTOSdag Wat is een taalontwikkelingsstoornis? Wat kan je in de klas signaleren? Enkele tips en signalering vanuit de praktijk. WereldTOSdag 22-09-2018 Wat is een taalontwikkelingsstoornis? Wat kan je in de klas signaleren? Enkele tips en signalering vanuit de praktijk. Bernadette Sanders Orthopedagoog Smartonderwijs 1 Feiten en

Nadere informatie

Overzicht Methoden en middelen

Overzicht Methoden en middelen Bijlage 6 Overzicht Methoden en middelen Vakvormingsgebied/activiteit Nederlands Het taalonderwijs is gericht op de "totaal"- ontplooiing van het kind, en is gericht op ontwikkeling, ontplooiing en stimulering

Nadere informatie

Programma van Toetsing en Afsluiting

Programma van Toetsing en Afsluiting Leerweg: TL Klas: 3 Vak: Duits Methode: TrabiTour 3.1.1 Repetitie Kapitel 7 de woordjes en zinnen begrijpen en toepassen. een kort gesprekje voeren, en een briefje schrijven over je woonomgeving. verschillen

Nadere informatie

Logopedie bij kinderen met een taalstoornis

Logopedie bij kinderen met een taalstoornis PATIËNTEN INFORMATIE Logopedie bij kinderen met een taalstoornis Taalontwikkelingsstoornis Fonologische stoornis Meertaligheid 2 PATIËNTENINFORMATIE Door middel van deze informatiefolder wil het Maasstad

Nadere informatie

In gesprek met je kind. AIC Castricum 2013

In gesprek met je kind. AIC Castricum 2013 In gesprek met je kind AIC Castricum 2013 Wie ben ik? Kennisdeler autisme VO Specialist leren & gedrag VO Consulent & adviseur VO Auteur Trainer www.edu-support.nl Deel I Informatie communicatie & uitwisseling

Nadere informatie

TALEN JE LEVEN! Informatie over meertalig opvoeden voor ouders en opvoeders

TALEN JE LEVEN! Informatie over meertalig opvoeden voor ouders en opvoeders TALEN JE LEVEN! Informatie over meertalig opvoeden voor ouders en opvoeders Talen kleuren je leven! Groei je op met meer dan één taal? Kun je in verschillende situaties meer dan één taal gebruiken of spreken?

Nadere informatie

Thema In het ziekenhuis. Cursus vier, week vier. Josée Coenen en Ans Drubbel. d.d. september cursus vier, week vier

Thema In het ziekenhuis. Cursus vier, week vier. Josée Coenen en Ans Drubbel. d.d. september cursus vier, week vier Thema In het ziekenhuis Cursus vier, week vier Josée Coenen en Ans Drubbel d.d. september 2016 www.watenhoe-nt2.nl, cursus vier, week vier 1 Cursus vier, week vier Zie de Inleiding voor onze uitgangspunten

Nadere informatie

Overzicht toetsen en oefeningen Grammatica I. Grammatica I

Overzicht toetsen en oefeningen Grammatica I. Grammatica I Overzicht toetsen en oefeningen Grammatica I Grammatica I Rubriek Oefening Type Opgaven Uitleg Alle onderwerpen Totaaltoets Grammatica I (*) 42 1 Klanken/letters Deeltoets 1 (*) Naamwoorden Deeltoets 2

Nadere informatie

SPREKEN WE DEZELFDE TAAL?

SPREKEN WE DEZELFDE TAAL? SPREKEN WE DEZELFDE TAAL? EVIDENCE-BASED LOGOPEDIE EN DE COMMUNICATIE TUSSEN ONDERZOEK, ONDERWIJS EN PRAKTIJK OPENBARE LES 31 MAART 2011 DR. ELLEN GERRITS fgkciz_aol_0311_dv LECTORAAT / LOGOPEDIE ISBN

Nadere informatie

De oplossingsgerichte benadering

De oplossingsgerichte benadering Inhoud Inleiding 19 Leeswijzer 21 Deel I De oplossingsgerichte benadering 1 Principes van oplossingsgericht begeleiden 27 Inleiding 27 1.1 De oplossingsgerichte benadering in het onderwijs 28 1.2 De basisprincipes

Nadere informatie

Taalontwikkeling en communicatie bij het jonge kind

Taalontwikkeling en communicatie bij het jonge kind Taalontwikkeling en communicatie bij het jonge kind Stephanie Gillebert, logopediste COS Antwerpen 19 maart 2012 Leren communiceren Van alle dingen die ik een kind moet leren, is communiceren één van de

Nadere informatie

TALEN JE LEVEN! MEER WETEN? Informatie over meertalig opvoeden voor ouders en opvoeders. Heb je vragen over meertalig opvoeden? Neem contact op met:

TALEN JE LEVEN! MEER WETEN? Informatie over meertalig opvoeden voor ouders en opvoeders. Heb je vragen over meertalig opvoeden? Neem contact op met: MEER WETEN? Heb je vragen over meertalig opvoeden? Neem contact op met: ynfo@afuk.nl Of bezoek de volgende websites: www.afuk.nl www.sfbo.nl www.taalgroeimeter.nl www.heitenmem.nl www.tomke.nl www.ontdekdebieb.nl

Nadere informatie

PEUTERS MET TOS. Vroeg, 23 mei 2019, Utrecht. Marthe Wijs - van Lonkhuijzen

PEUTERS MET TOS. Vroeg, 23 mei 2019, Utrecht. Marthe Wijs - van Lonkhuijzen PEUTERS MET TOS Vroeg, 23 mei 2019, Utrecht Marthe Wijs - van Lonkhuijzen 1 KENNISMAKEN 2 INTRODUCTIE - TEKENING Pen en papier, teken wat ik beschrijf Wat ervaart de tekenaar? Hoe probeerde de spreker

Nadere informatie

Auditieve verwerkingsproblemen. Margreet Luinge, Margot Visser-Bochane, Ellen de Wit

Auditieve verwerkingsproblemen. Margreet Luinge, Margot Visser-Bochane, Ellen de Wit Auditieve verwerkingsproblemen Margreet Luinge, Margot Visser-Bochane, Ellen de Wit Deze workshop 1. Wat zijn auditieve verwerkingsproblemen (AVP)? (definities, controverse, kenmerken in de klas) 2. De

Nadere informatie

TOETSTAAK 45: MIJN VADERLAND

TOETSTAAK 45: MIJN VADERLAND TOETSTAAK 45: MIJN VADERLAND Vaardigheid: spreken. Doelstelling: de cursist kan in een gesprekssituatie en op structurerend niveau informatie vragen en geven in informatieve teksten zoals een mededeling,

Nadere informatie

Intakevragenlijst school

Intakevragenlijst school Intakevragenlijst school Dit formulier wordt ingevuld door de school van de leerling en bestaat uit totaal 10 pagina s. Vul de vragen op dit formulier, voor zover bekend en van toepassing, zo volledig

Nadere informatie

Van Nul tot Taal. Doelgericht stimuleren van taal en communicatie

Van Nul tot Taal. Doelgericht stimuleren van taal en communicatie Van Nul tot Taal Doelgericht stimuleren van taal en communicatie Even voorstellen Nanja de Rooij - Orthopedagoog-Generalist, NVO geregistreerd - Werkzaam bij Auris vanaf 2001 - Leerkracht Speciaal Onderwijs

Nadere informatie

Dyslectisch. En dan? Conny Milliau Logopediste - remedial teacher Oostende

Dyslectisch. En dan? Conny Milliau Logopediste - remedial teacher Oostende Dyslectisch. En dan? Programma Theoretisch kader : neurologie + dyslexie Kenmerken dyslexie dysorthografie Tips voor de klas Dyslexie Een neurologische stoornis die zich uit in een leerstoornis op het

Nadere informatie

TOETSTAAK 8: DAT IS LANG GELEDEN!

TOETSTAAK 8: DAT IS LANG GELEDEN! TOETSTAAK 8: DAT IS LANG GELEDEN! Vaardigheid: spreken. Doelstelling: eindterm 3 beheersen: de cursist kan zijn beleving (d.i. zijn wensen, noden en gevoelens) verwoorden en vragen naar de beleving van

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF SEPTEMBER 2016

NIEUWSBRIEF SEPTEMBER 2016 NIEUWSBRIEF SEPTEMBER 2016 In deze nieuwsbrief Schooljaar 2016-2017 is weer begonnen. Plusklas Bijzondere lessen Laaggeletterdheid Belangrijke data 16 september: studiedag 19 september: studiedag 3 oktober:

Nadere informatie

Als praten niet vanzelf gaat

Als praten niet vanzelf gaat Libra R&A locatie AC Eindhoven Als praten niet vanzelf gaat Niet alle kinderen leren vanzelf goed praten. Daar kunnen verschillende oorzaken voor zijn. In deze folder leest u waar u op moet letten en wat

Nadere informatie

Maarten heeft een fors perceptief gehoorverlies. Sanne heeft auditieve verwerkingsproblemen.

Maarten heeft een fors perceptief gehoorverlies. Sanne heeft auditieve verwerkingsproblemen. Les 1 Wat heb ik eigenlijk? Maarten heeft een fors perceptief gehoorverlies. Sanne heeft auditieve verwerkingsproblemen. Weet jij wat dat betekent? Zodra je begint met een nieuwe opleiding in het mbo zul

Nadere informatie

SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD. Informatie en advies voor de praktijkbegeleider

SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD. Informatie en advies voor de praktijkbegeleider Informatie en advies voor de praktijkbegeleider SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD Voor een stagiaire met Ernstige Spraak- en taal Moeilijkheden (esm) in de werksituatie Inzicht, herkennen, handelen Stagiaires

Nadere informatie

KINDEREN MET TAALONTWIKKELINGSSTOORNISSEN. Waar kan ik terecht als ik me zorgen maak? Wat is een taalontwikkelingsstoornis?

KINDEREN MET TAALONTWIKKELINGSSTOORNISSEN. Waar kan ik terecht als ik me zorgen maak? Wat is een taalontwikkelingsstoornis? AALO LING KINDEREN MET TAALONTWIKKELINGSSTOORNISSEN Informatie en tips voor de omgeving Wat is een taalontwikkelingsstoornis? Hoe kan ik helpen bij meertaligheid? Hoe kan ik mijn kind helpen? Waar kan

Nadere informatie

Voorspellers van morfosyntaxis bij kinderen met een cochleair implantaat. Overzicht. Introductie (1) Introductie (2) Introductie (3)

Voorspellers van morfosyntaxis bij kinderen met een cochleair implantaat. Overzicht. Introductie (1) Introductie (2) Introductie (3) Voorspellers van morfosyntaxis bij kinderen met een cochleair implantaat Brigitte de Hoog Overzicht Introductie Huidige studie: Onderzoeksvragen Methode - Participanten - Materialen Resultaten t Conclusie

Nadere informatie

Hoofdstuk 18 - Tips om voorleessoftware in te zetten in de klas

Hoofdstuk 18 - Tips om voorleessoftware in te zetten in de klas Hoofdstuk 18 - Tips om voorleessoftware in te zetten in de klas 18.1. Voorleessoftware compenserend inzetten voor leerlingen met een ernstige beperking 235 18.2. Voorleessoftware leerondersteunend inzetten

Nadere informatie

AUDIOLOGISCH CENTRUM HOLLAND NOORD ALKMAAR. Het AC als centrum voor Spraaktaaldiagnostiek

AUDIOLOGISCH CENTRUM HOLLAND NOORD ALKMAAR. Het AC als centrum voor Spraaktaaldiagnostiek AUDIOLOGISCH CENTRUM HOLLAND NOORD ALKMAAR Het AC als centrum voor Spraaktaaldiagnostiek Het spraaktaalteam van het ACHN Multidisciplinair team bestaat uit: Gedragswetenschappers (orthopedagogen/psychologen)

Nadere informatie

CHC - Werkdocument benadering het zeer lage IQ. Talige personen met vermoedelijke ML boven 7 jaar

CHC - Werkdocument benadering het zeer lage IQ. Talige personen met vermoedelijke ML boven 7 jaar CHC - Werkdocument benadering het zeer lage IQ Talige personen met vermoedelijke ML boven 7 jaar Naam: School: Klas: CL in maanden: Onderzoeksdatum: Geboortedatum: CL: CL*: Gf: Vloeiende intelligentie

Nadere informatie

Innovatie van taaltherapie met tabletgames

Innovatie van taaltherapie met tabletgames DigiTaal Innovatie van taaltherapie met tabletgames Marjan ter Harmsel, junior onderzoeker Hogeschool Utrecht Johanna Schulting, junior onderzoeker Hogeschool Utrecht Het project onderwerp Hier staat de

Nadere informatie

Taal SMART DE SCHOOLLOOPBAAN VAN HET ANDERSTALIGE KIND. Groep 1 Aanvang. Groep 2 Begin. Groep 2 Eind. Groep 3 Begin. Groep 3 Eind.

Taal SMART DE SCHOOLLOOPBAAN VAN HET ANDERSTALIGE KIND. Groep 1 Aanvang. Groep 2 Begin. Groep 2 Eind. Groep 3 Begin. Groep 3 Eind. Taal SMART DE SCHOOLLOOPBAAN VAN HET ANDERSTALIGE KIND S M A R T Groep 1 Aanvang Groep 2 Begin Groep 2 Eind Groep 3 Begin Groep 3 Eind Groep 4, 5 en 6 Groep 7 en 8 Groep 8 Nieuwkomers S M A R T GEBRUIKSAANWIJZING

Nadere informatie

Aanmeldingsformulier ouder(s)/verzorger(s) dyslexieonderzoek. Datum invullen. Ingevuld door. Gegevens ouder/verzorger/voogd* Achternaam.

Aanmeldingsformulier ouder(s)/verzorger(s) dyslexieonderzoek. Datum invullen. Ingevuld door. Gegevens ouder/verzorger/voogd* Achternaam. Aanmeldingsformulier ouder(s)/verzorger(s) dyslexieonderzoek Datum invullen Ingevuld door Gegevens ouder/verzorger/voogd* Achternaam Voorletters Telefoonnummer Mobiele nummer E-mail adres Gegevens kind

Nadere informatie

Thema Op het vliegveld. Cursus vier, week acht deel b. Josée Coenen en Ans Drubbel. d.d. oktober cursus vier, week acht

Thema Op het vliegveld. Cursus vier, week acht deel b. Josée Coenen en Ans Drubbel. d.d. oktober cursus vier, week acht Thema Op het vliegveld Cursus vier, week acht deel b Josée Coenen en Ans Drubbel d.d. oktober 2016 www.watenhoe-nt2.nl, cursus vier, week acht 1 Pragmatiek Dialoog dag een HZS oef. 28 (stukje blz. 28-29)

Nadere informatie

TOETSTAAK 20: DANK U WEL!

TOETSTAAK 20: DANK U WEL! TOETSTAAK 20: DANK U WEL! Vaardigheid: schrijven. Doelstelling: de cursist kan op beschrijvend niveau informatie vragen en geven in informatieve teksten zoals een persoonlijk briefje, een mededeling, een

Nadere informatie

Dyslexiewijzer. Waarom deze dyslexiewijzer? De rol van de logopedist bij dyslexie

Dyslexiewijzer. Waarom deze dyslexiewijzer? De rol van de logopedist bij dyslexie Dyslexiewijzer Dyslexiewijzer Waarom deze dyslexiewijzer? Voordat kinderen met het leesonderwijs in aanraking komen, kunnen ze al verwezen worden naar een logopedist. Zij hebben dan een logopedische stoornis

Nadere informatie

Theoretische achtergrond: de doolhof in kaart gebracht. Mira (10 jaar) Angelo (5;09 jaar) doolhof? verhaal het avontuurent paard.

Theoretische achtergrond: de doolhof in kaart gebracht. Mira (10 jaar) Angelo (5;09 jaar) doolhof? verhaal het avontuurent paard. Theoretische achtergrond: de doolhof in kaart gebracht Inge Zink Multidisciplinair Universitair Centrum voor Logopedie en Audiologie, UZ Leuven Dept Neurosciences, Exp ORL, KU Leuven Mira (10 jaar) verhaal

Nadere informatie

Huisdier: Hoe oud is het, wat is zijn naam, hoe lang woont hij al bij jou? Wat eet hij? Hoe moet je hem verzorgen? Andere informatie.

Huisdier: Hoe oud is het, wat is zijn naam, hoe lang woont hij al bij jou? Wat eet hij? Hoe moet je hem verzorgen? Andere informatie. Spreekbeurt in groep 3 Je gaat dit jaar aan jouw groep iets vertellen over een onderwerp dat jij leuk vindt. Je kunt bijvoorbeeld vertellen over je huisdier of jouw hobby. Hoe ziet een spreekbeurt eruit?

Nadere informatie

Voorblad. Hier kun je het logo van de school invoegen. dit rapport is van:

Voorblad. Hier kun je het logo van de school invoegen. dit rapport is van: Voorblad Hier kun je het logo van de school invoegen dit rapport is van: legenda: start begin groep 8 niveau begin groep 8 niveau Ik oefen op begin groep 8 niveau begin groep 8 niveau november maart

Nadere informatie

Programma van Inhoud en Toetsing (PIT)

Programma van Inhoud en Toetsing (PIT) Lesperiode: 1 week 36 t/m week 38 Hoofdstuk: Spelling 2 t/m 6 De stam van het werkwoord Splitsbare werkwoorden Persoonsvorm tegenwoordige tijd en de bijbehorende regel De stam van werkwoorden kunnen noteren

Nadere informatie

De taalverwerving van het kind

De taalverwerving van het kind De taalverwerving van het kind Taalverwerving ipv taalontwikkeling - tot stand komen van taal is geen automatisch groeiproces - kind en omgeving spelen actieve rol in proces van taalgroei Taalontwikkeling

Nadere informatie

TOETSTAAK 4: IK BEN IETS KWIJT

TOETSTAAK 4: IK BEN IETS KWIJT TOETSTAAK 4: IK BEN IETS KWIJT Vaardigheid: spreken. Doelstelling: eindterm 2 beheersen: de cursist kan een uitnodiging, een voorstel en een oproep verwoorden en erop reageren. Verwerkingsniveau: beschrijvend.

Nadere informatie

Gewoonbijzonder orthopedagogische praktijk voor kinderen en jongeren

Gewoonbijzonder orthopedagogische praktijk voor kinderen en jongeren 1 Aanmeldingsvragenlijst Intelligentieonderzoek Persoonlijke gegevens kind Achternaam Voornaam Geslacht Jongen Meisje Geboortedatum Geboorteland Nationaliteit Adres Postcode/woonplaats Mobiel nummer Gegevens

Nadere informatie