jaarverslag 2002 Steunpunt Nederlands als vreemde taal Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam Spuistraat VT Amsterdam

Transcriptie

1 jaarverslag 2002 Steunpunt Nederlands als vreemde taal Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam Spuistraat VT Amsterdam tel fax

2 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING 1 2 KERNTAKEN INFORMATIECENTRUM PROFILERING VAN HET STEUNPUNT DIENSTVERLENING EN ADVISERING COÖRDINATIE EN INITIATIE VAN PROJECTEN ONDERZOEK 4 3 PROJECTEN OP VERZOEK VAN DE NEDERLANDSE TAALUNIE GEÏNITIEERD DOOR HET STEUNPUNT 5 4 PERSONELE BEZETTING 5 5 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 6 BIJLAGE I: VRAGEN 7 BIJLAGE II: WEBSITE 9 BIJLAGE III: PRESENTATIES 10 BIJLAGE IV: PUBLICATIES 11

3 1 INLEIDING Dit verslag betreft 2002, het vijfde jaar van het Steunpunt Nederlands als vreemde taal. Omdat de definitieve beslissing omtrent het voortbestaan van het Steunpunt pas eind 2001 werd genomen zijn de plannen voor 2002 niet opgenomen in een meerjarenplan. Dat werd later opgesteld voor de jaren Het eerste meerjarenplan liep van Daarmee werd 2002 een soort tussenjaar, waarvoor wel een jaarplan werd neergelegd, maar dat maakte geen deel uit van een beleidslijn voor langere termijn. 2 DIENSTVERLENING EN ADVISERING De formatie voor advisering en dienstverlening was in fte, evenveel als in voorgaande jaren. Hoewel het totale aantal vragen veel groter was dan in 2001 en steeds meer vragen een intensievere tijdsbesteding vroegen, was de formatie voldoende. Er is een soort routine ontstaan bij de beantwoording: er kan gebruik gemaakt worden van FAQ s, verwezen naar de bibliografie en sommige vragen kan de student assistent beantwoorden. 2.1 INFORMATIECENTRUM BIBLIOTHEEK De bibliotheek is in 2003 flink uitgebreid en bevat nu ongeveer 1300 titels. Bij persoonlijke adviezen van bezoekers aan het Steunpunt is gebleken dat alle relevante leermiddelen aanwezig zijn. Een mooi voorbeeld was een docente Nederlands aan een (Franstalige) middelbare school in Brussel, die materiaal zocht voor haar leerlingen. In België had ze zich georiënteerd en in Nederland was ze bij het KPC geweest, die haar met een uitdraai van de bibliografie van het Steunpunt naar huis stuurden! Toen ze bij ons wegging had ze gevonden wat ze zocht: een Belgische leergang Nederlands voor Franstalige vo-leerlingen. BIBLIOGRAFIE Ook de bibliografie is in 2002 verder aangevuld en bevat nu ongeveer titels. Tevens werd het gebruikersinterface aangepast, zodat gebruikers nu voor acht rubrieken overzichten kunnen vinden van titels. Door de realisatie van een geavanceerde zoekoptie waarbij de gebruiker een combinatie van trefwoorden kan invullen, is het mogelijk nauwkeuriger te zoeken. De informatie over uitgevers werd aangevuld en verbeterd. Bij de titels kan ook informatie over de uitgever worden opgevraagd. Behalve adresgegevens en een koppeling naar de website wordt, met behulp van de gegevens in de Bibliografie, ook aangegeven wat voor fonds de uitgever heeft. De aanvulling van de gegevens liep in 2002 wat trager dan gepland, met name de Euroherziening. Sinds oktober wordt er druk aan gewerkt om ook de gegevens bij de laatste titels waarbij nog prijzen in guldens, frank of andere oude valuta zijn vermeld, te wijzigen. Het aantal titels waarbij dit het geval was bleek aanzienlijk hoger dan verwacht. De samenwerking met de IVN kon, dankzij de medewerking van de redactie van Neerlandica Extra Muros en dankzij de ondersteuning van de Nederlandse Taalunie in het kader van het project Taalunieversum worden voortgezet. Inmiddels zijn de Kronieken van het Nederlands 1

4 als vreemde taal en de Kronieken van de Taalkunde on line. Vanaf Vanaf februari 2003 zullen ook de Kronieken van cultuur en maatschappij beschikbaar zijn. De kronieken worden verbonden met de titelgegevens van de bibliografie. WEBSITE Overige activiteiten die in het kader van onderhoud en verbetering van de website hebben plaatsgevonden, zijn: aanvullen van adresgegevens, consistenter te maken van de interface en voorbereiding van de migratie naar een nieuwe server. In 2002 is aan de informatie toegevoegd een overzicht van universiteiten in het Nederlandse taalgebied die opleidingen of cursussen aanbieden voor docenten Nederlands als tweede/vreemde taal. Het plan om een FAQ over handboeken voor docenten Nederlands als vreemde taal op te nemen, is nog niet gerealiseerd. FACILITAIR Een van de op het Steunpunt aanwezige computers werd in 2002 vervangen. De server zou eveneens in oktober worden vervangen door een nieuwe, maar deze vervanging is nog niet afgerond. Nadat de bibliografie al op de nieuwe server was geïnstalleerd, is besloten om de planning te wijzigen, omdat de facilitaire voorwaarden bij het project Taalunieversum ingrijpend zijn veranderd. Gezien de nauwe banden van het digitale infosysteem van het Steunpunt met dit project is besloten om de voor 2003 geplande aanpassing van het systeem al in 2002 uit te voeren en de server nu al zo in te richten dat hij goed kan communiceren met de server van het project Taalunieversum. Dit werk is in het kader van het project Taalunieversum uitbesteed aan een Nederlands-Litouws programmeerbedrijf; het zal eind februari 2003 worden afgerond. De website van het Steunpunt zal pas daarna op de nieuwe server worden overgeheveld. 2.2 VERZAMELPUNT VAN EXPERTISE In het meerjarenplan is opgenomen dat het van belang is in de toekomst te blijven werken aan een verdere profilering van het Steunpunt als loket voor alle zaken betreffende het onderwijs Nederlands als vreemde taal. Het netwerk dat is opgebouwd vraagt om onderhoud. Een van de middelen daartoe zijn bezoeken aan de bijeenkomsten van docentenplatforms. In 2002 waren dat de volgende: de ALCS-conferentie in Dublin; het colloquium van docenten uit Zuid-Europa in Lissabon; de bijeenkomst van docenten uit het Duitse taalgebied in Wenen; de bijeenkomst van het platform van docenten in Rusland, Moskou; de AANS-conferentie in Amerika; de ANBF-studiedag. Daarnaast is er een Nieuwsbrief verstuurd aan alle NVT-docenten waarin de stand van zaken op het Steunpunt is uiteengezet. De Nieuwsbrief bevatte ook concrete voorbeelden van wat het Steunpunt kan betekenen voor docenten Nederlands als vreemde taal. Met de Nieuwsbrief werden ook aankondigingen van en ICO-publicaties meegestuurd en een overzicht van mogelijke scholingen. Er zijn wel reacties op de Nieuwsbrief gekomen met vragen en ICO, maar initiatieven voor scholing zijn er niet uit voortgekomen. Wel is het mogelijk dat er een relatie bestaat tussen de toename van het aantal vragen (zie 2.3) en de Nieuwsbrief. 2

5 2.3 DIENSTVERLENING EN ADVISERING Dienstverlening/advisering is onder te verdelen in de volgende subtaken: concrete vragen beantwoorden; advisering bij het opzetten en uitvoeren van projecten; advisering op locatie (extra muros) door het geven van cursussen aan docenten en colleges aan studenten; advisering op locatie (extra muros) door het houden van lezingen en het geven van presentaties tijdens bijeenkomsten van docenten; advisering middels commissies en raden. VRAGEN In 2002 zijn op het Steunpunt 244 vragen binnengekomen, het grootste aantal tot nu toe. In vergelijking met 2001, waar 182 vragen werden geregistreerd, is dit een flinke toename. De meeste vragen kwamen via (zie bijlage I). De telefoon is als medium nog verder teruggelopen, terwijl face-to-face contacten juist belangrijk bleken. Het aantal personen dat met een vraag op bezoek kwam was 39. Daarnaast brachten de meeste deelnemers aan de Taaluniecursus in augustus 2002 een bezoek aan het Steunpunt. Waarschijnlijk is de belangrijkste oorzaak van de toename van het aantal vragen dat er in 2002 vijf bijeenkomsten van docenten in verschillende regio s werden bijgewoond. De medewerkers namen niet alleen vragen mee van die bijeenkomsten, maar als het persoonlijk contact eenmaal gelegd is, komen docenten eerder met een vraag (of een bezoek) naar het Steunpunt. De meeste vragen hebben evenals voorgaande jaren betrekking op leermiddelen. Het komt regelmatig voor dat mensen na een bezoek aan de website specifiekere informatie willen. Ook het omgekeerde vindt plaats: dat het antwoord een verwijzing naar de bibliografie bevat. De tabellen laten verder zien dat NT2-vragen zijn afgenomen: die komen meestal telefonisch en zijn niet meer geregistreerd. Vragen komen uit 36 verschillende landen (32 in 2001). Er is duidelijk een relatie te zien tussen het aantal vragen en de bezoeken van de medewerkers. Het aantal vragen uit België blijft enigszins achter bij de verwachtingen. Zie voor bezoekers van de website bijlage II. Tenslotte hielden medewerkers van het Steunpunt op verzoek of op eigen initiatief weer een aantal presentaties (zie bijlage III) LANGDURIGE ADVIESTAKEN: Adviesraad Certificaat Nederlands als vreemde taal. De adviesraad vergaderde in 2002 twee keer. Voor de evaluatie werd elektronisch overlegd. Adviseur Scholingsplan van het Erasmus Taalcentrum Jakarta. Adviescommissie Huygens beurzen. Adviescommissie Projectsubsidies. Resonansgroep Welkom in Indonesië (ETC Jakarta) Resonansgroep Taal in zaken (Wenen). Resonansgroep Ja goed! Ya hut! (ETC Jakarta). Curriculum Universiteit Archangelsk. Curriculum Universiteit Bratislawa Curriculum Trinity College Dublin Aan de Taalunie is ongevraagd een advies uitgebracht over de opleiding en bijscholing van docenten Nederlands als vreemde taal ( Notitie deskundigheidsbevordering docenten Nederlands als vreemde taal ). Deze notitie bevatte voorstellen voor actualisering en verdere 3

6 implementatie van het advies uit Aanleiding voor het schrijven ervan waren de bezoeken aan de docentenbijeenkomsten in diverse regio s. Ook binnen de Faculteit der Geesteswetenschappen was vraag naar de expertise van het Steunpunt. A. van Kalsbeek was lid van een commissie die een Profiel van docenten taalverwerving van een tweede of vreemde taal heeft opgesteld. Hierbij heeft zij de ervaringen uit het NVT-veld en in concreto het Profiel voor een docent Nederlands als vreemde taal dat in 1998/1999 door het Steunpunt is ontwikkeld, kunnen inbrengen. C. Rekers presenteerde het Steunpunt aan een groep studenten uit Leipzig die een bezoek brachten aan de Faculteit der Geesteswetenschappen. 2.4 COÖRDINATIE EN INITIATIE VAN PROJECTEN Zoals in het jaarplan van 2002 was vastgelegd zijn geen nieuwe projecten geïnitieerd. Reeds lopende projecten waarvan de coördinatie op het Steunpunt gebeurde, worden beschreven in paragraaf ONDERZOEK In 2002 was er geen tijd voor onderzoek en deskundigheidsbevordering (DBV) opgenomen in de planning. Er zijn wel activiteiten op dat gebied ontplooid: publicaties werden afgerond (zie Bijlage III en IV) en medewerkers namen deel aan een aantal DBV-bijeenkomsten van de leerstoelgroep tweedetaalverwerving. A. van Kalsbeek leverde een bijdrage aan het jubileumcongres van Les (NT2), waar ze haar ervaring uit Indonesië inbracht in een discussie over Geïntegreerde Trajecten. 3 PROJECTEN De in deze paragraaf genoemde activiteiten behoren niet tot de kerntaken van het Steunpunt, maar liggen wel in het verlengde daarvan. De projecten worden extern gefinancierd. Van de hieronder genoemde projecten zijn afzonderlijke verslagen gemaakt. 3.1 PROJECTEN DIE OP VERZOEK VAN DE NEDERLANDSE TAALUNIE WERDEN UITGEVOERD TAALUNIEVERSUM (ZIE OOK PROJECTVERSLAG) Het project Taalunieversum werd gecontinueerd in Zoals al eerder (2.1) vermeld is er samenhang met een aantal reguliere activiteiten van het Steunpunt, zoals de bibliografie, de agenda en de adres-/linkdatabank. DOCENTENCURSUS (ZIE OOK PROJECTVERSLAG) In de zomer van 2002 vond de tweede docentencursus onder auspiciën van het Steunpunt plaats (cursus type 3). Bij de uitvoering van deze cursus werd samengewerkt met collega's van andere universiteiten (Bolek Rajman, Wroclaw; Johanna Roodzant, Bremen en Johan Vanparys, Namen) en met Arjen Florijn van de leerstoelgroep tweedetaalverwerving van de UvA. De meeste deelnemers brachten tijdens de cursus een bezoek aan het Steunpunt. 4

7 INDONESIË Het Steunpunt is betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van het project Scholing NVTdocenten in Indonesië. Het gaat om een omvangrijk project dat drie hoofdonderdelen heeft: taalvaardigheid, didactiek taalverwerving en intervisie/collegiale reflectie. Het project beslaat alle docenten Nederlands in Indonesië. De uitvoering is in handen van drie gastdocenten (in samenwerking met Indonesische docenten), waarvan A. van Kalsbeek er een is. Ze was vier weken in Indonesië als adviseur en om een deel van het project uit te voeren. Daarnaast coördineert zij de activiteiten van de gastdocenten. Een uitvoerig verslag van de activiteiten in 2002 is reeds besproken op de stuurgroepvergadering van november Het project gaat in 2003 het laatste jaar in van de eerste fase. VIRTUAL DEPARTMENT DUTCH Op verzoek van de Nederlandse Taalunie is in het najaar van 2002 een projectplan voor de evaluatie van het project Virtual Department Dutch dat door vier Engelse universiteiten wordt uitgevoerd, ontwikkeld. Over de uitvoering van dit project wordt (hopelijk) in februari 2003 beslist. 3.2 PROJECTEN DIE GEÏNITIEERD ZIJN DOOR HET STEUNPUNT INTERCULTURELE DOCENTVAARDIGHEDEN Het ICO-project, zoals het in de praktijk heet, is in 2002 afgerond. Het product is een syllabus bestaande uit drie modules over de relatie taal en cultuur voor docenten NVT/NT2 en aspirantdocenten. Twee uitgevers (NCB en Coutinho) zijn bereid gevonden het materiaal te publiceren. Een definitieve beslissing daarover valt in februari Het proefproject, dat deels door de Taalunie was gefinancierd, heeft geresulteerd in een pakket lesmateriaal bestaande uit twee videobanden en een map met verwerkingsoefeningen. Het materiaal is uitgegeven in eigen beheer. Dat het zover heeft kunnen komen is niet alleen te danken aan de inspanningen van de Steunpuntmedewerkers, maar vooral aan de financiële bijdragen van Radio Nederland Wereldomroep. De 150 exemplaren die waren gemaakt, zijn bijna allemaal verkocht. Voor een vervolgproject, waarbij naast de video/folioversie van het materiaal een digitale versie zou worden ontwikkeld, is een aanvraag ingediend bij het Prins Bernhard Cultuurfonds. Die is helaas afgewezen. De kernpartners (James Boswell Instituut, Radio Nederland Wereldomroep en Steunpunt NVT) beraden zich nu op verdere stappen. 4 PERSONELE BEZETTING De twee stafmedewerkers (S.Fuchs en A. van Kalsbeek) kregen het afgelopen jaar een vast dienstverband met de Universiteit van Amsterdam. Dit kan als een bijzonder positieve gebeurtenis gezien worden die de continuïteit en de status van het Steunpunt ten goede zal komen. De student assistent voor de reguliere administratieve taken, Clara Rekers, is per 31 december 2002 vertrokken omdat ze de maximaal toegestane tijd (2 jaar) bij het Steunpunt had gewerkt. In haar plaats is aangesteld Eva van Lier. 5

8 Voor de student assistent van het project Taalunieversum, Marloes Rotmann, gold hetzelfde als voor Clara Rekers. Haar contract werd in juli beëindigd. Zij is vervangen door Klara Ashley Bonder. In het algemeen zijn zowel de stafmedewerkers als de student assistenten zelf zeer tevreden over de samenwerking: voor de stafmedewerkers is het aspect van opleiding en coaching interessant, voor de student assistenten is het een stap in hun loopbaantraject. Voor de laatste vacature was veel belangstelling: tien sollicitanten, waaronder zeer goed gekwalificeerde, meldden zich aan. Dat zegt overigens niet alleen iets over de populariteit van het Steunpunt, maar ook over de arbeidsmarkt in Nederland. 5 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 1. Dat 2002 niet alleen een continuering heeft laten zien voor wat betreft de vraag naar dienstverlening, maar een uitbreiding van het aantal vragen, geeft aan dat dienstverlening nog steeds de kern blijft van de activiteiten van het Steunpunt. In 2002 was daar 0.5 fte voor gereserveerd, die niet helemaal is ingevuld ( ca 0.1 fte is niet gerealiseerd). Toch pleiten we ervoor deze ruimte te houden, omdat het goed is een marge in te bouwen. In 2003 zullen meerdere activiteiten die nu nog apart worden genoemd onder overige taken kunnen worden weggeschreven onder het punt dienstverlening, zoals ivn-krant, zeitschriftenschau, etc. Mocht er nog tijd over zijn van de tijd die voor dienstverlening is gereserveerd, dan voegen we die toe aan DBV/onderzoek. 2. Een van de problemen waar het Steunpunt tegenaan blijft lopen is de externe financiering van projecten. Tot nu toe is het niet gelukt financiers te vinden buiten de Nederlandse Taalunie. We willen dit punt nog eens onder aandacht van de Stuurgroep brengen, zeker nu de Taalunie heeft aangegeven de voor het Steunpunt gereserveerde projectgelden uitsluitend aan het Taalunieversum en aanverwante projecten te willen besteden. Gezien de situatie in het veld, waar de behoeften zeer divers zijn en multimediale leermiddelen nog slechts mondjesmaat kunnen worden gebruikt, lijkt het verstandig niet op één paard te wedden. 3. De extra projectgelden die in 2002 zijn binnengekomen kunnen worden gebruikt voor het uitbesteden van werkzaamheden. Er zal worden bekeken welke taken in 2003 kunnen worden uitbesteed (naast de ICT-taken). 6

9 BIJLAGE I: VRAGEN FIGUUR 1: MEDIUM DAT GEBRUIKT IS VOOR HET STELLEN VAN DE VRAGEN Telefoon Fax 4 4 Brief 1 4 Persoonlijk contact FIGUUR 2: ONDERWERPEN VAN DE VRAGEN Advies over curriculum 4 15 Info over leermiddelen Info over nascholing 7 15 Info over studie 5 9 Opzetten van bijscholingen 1 4 Opzetten van ontwikkelprojecten 3 3 Advies over projecten 7 19 Docentenbemiddeling 4 4 Bemiddeling bij contacten 9 32 Algemene informatie over het Steunpunt Overige onderwerpen* Informatie over zomercursussen Informatie over NT * Een regelmatig terugkerende vraag bij overige onderwerpen is de vraag over toetsing en certificering. 7

10 FIGUUR 3: LANDEN WAARUIT DE VRAGEN AFKOMSTIG ZIJN Argentinië 2 Australië 1 1 België 17 9 Brazilië 2 Canada 5 China 1 Duitsland Egypte 1 Finland 5 1 Frankrijk 7 3 Georgië 3 3 Griekenland 2 Hongarije 1 Ierland 3 Ijsland 1 Indonesië 8 9 Israël 1 1 Italië 5 12 Japan 1 3 Kroatië 1 3 Litouwen 2 Luxemburg 1 Maleisië 1 Mexico 1 Nederland Nederlandse Antillen 1 Oostenrijk 3 8 Papua 1 Peru 1 Polen 1 4 Portugal 1 6 Roemenië 1 Rusland 4 10 Singapore 1 1 Slovenië Slowakije 1 8 Spanje 4 6 Thailand 1 Tsjechië 2 3 Turkije 1 1 Verenigd Koninkrijk 5 12 Verenigde Staten 6 5 Zimbabwe 1 Zweden 2 Zwitserland

11 BIJLAGE II: WEBSITE De statistische gegevens over 2002 zijn niet volledig. Door omstandigheden het analyseprogramma liep drie keer vast zijn er over een periode van bijna drie maanden geen gegevens beschikbaar. Daarom kan dit overzicht alleen een momentopname bieden. Important Totals Item Accesses Visits Alle documenten 186,042 14,207 Home Page 5,278 3, verschillende bezoekers kwamen op de website, in totaal werd de website keer bezocht. Dat waren ongeveer 2000 bezoeken minder dan in 2001 kon worden gemeten. Gemiddeld duurde een bezoek ongeveer vier minuten. Het langste bezoek was 475 minuten. 9

12 BIJLAGE III: PRESENTATIES Sebastian Fuchs (+ CNaVT), Workshop Toetsen en Curriculum, Wenen Sebastian Fuchs, Workshop Taalonderwijs, Ann Arbour Alice van Kalsbeek, Workshop Taal en Cultuur, Moskou Alice van Kalsbeek, Workshop Poëzie en Taalvaardigheid, Lissabon Alice van Kalsbeek (+ Arie Gelderblom), Workshops Nederlandse Muziek, Jakarta Alice van Kalsbeek (+ Arie Gelderblom), Cursus bronnentaal, Jakarta Alice van Kalsbeek, Gastcollege Nederlands als vreemde taal, UvA ATW Alice van Kalsbeek, Workshop Taal en cultuur, Seminarie Ned Taal en Cultuur 10

13 BIJLAGE IV: PUBLICATIES S. Fuchs, Auto s met bestuurders? Het NVT-onderwijs en de computer. In: Philippe Hiligsmann (ed.), Le Néerlandais en France et en Belgique Francophone: approches scientifiques et didactiques / Het Nederlands in Frankrijk en in Franstalig België wetenschappelijk en didactisch benaderd. Lille: Université Charles de-gaulle, 2002: S. Fuchs, M. Mekking & L. Wijnants, Nederlands als vreemde taal: een meer functionele benadering. In: Philippe Hiligsmann (ed.), Le Néerlandais en France et en Belgique Francophone: approches scientifiques et didactiques / Het Nederlands in Frankrijk en in Franstalig België wetenschappelijk en didactisch benaderd. Lille: Université Charles de-gaulle, 2002: Sebastian Fuchs, Learning Dutch as a foreign language. In: Flanders, sept/okt/nov 2002: Alice van Kalsbeek, Zojuist verschenen. Rubriek in IVN-krant 1/2002. Zojuist verschenen. Rubriek in IVN-krant 2/2002. Zojuist verschenen. Rubriek in IVN-krant 3/2002. Alice van Kalsbeek, Boekbespreking Welkom in Indonesië. NEM, februari Alice van Kalsbeek, Effectief en efficiënt werken met Code Nederlands. In: Dorothé Beekhuizen, Michel Dingenouts & Helma Maessen (samenstellers), Nederlandse Taal-, vertaalen letterkunde. Handelingen van de bijeenkosmt van docenten in de Neerlandistiek in Zuid- Europa en Israël Milaan april Milaan, 2002: INTERNE PUBLICATIES Christine van Baalen, Ludo Beheydt & Alice van Kalsbeek, Letter en Geest. Drie modules taalen-cultuuronderwijs voor docenten nvt/nt2. Maud Beersmans & Nicky Heijne (projectleider A. van Tien videolessen. Zelfevaluatie Steunpunt Nederlands als vreemde taal Notitie deskundigheidsbevordering docenten Nederlands als vreemde taal. Ongevraagd advies aan de Nederlandse Taalunie. 11