De relatie tussen groen in de woonomgeving en welzijn: hoe werkt het en wat betekent dit voor de toepassing? Sjerp de Vries

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "De relatie tussen groen in de woonomgeving en welzijn: hoe werkt het en wat betekent dit voor de toepassing? Sjerp de Vries"

Fedde van der Berg
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 De relatie tussen groen in de woonomgeving en welzijn: hoe werkt het en wat betekent dit voor de toepassing? Sjerp de Vries

2 Mogelijke mechanismen (ecosysteemdiensten) Regulerende ecosysteemdiensten Vermindering luchtvervuiling (m.n. afvangen fijnstof) Vermindering hittestress/verhogen thermisch comfort Vermindering geluidsbelasting/geluidshinder Verkleining kans op overstroming Culturele ecosysteemdiensten Versnelde stressreductie & herstel mentale vermoeidheid Vergroting tevredenheid met (fysieke) woonomgeving Bevordering lichamelijke activiteit Bevordering sociale samenhang in de buurt 2

3 Schematisch overzicht van een aantal paden Line 1 Level 2 Line 2 Level 2 Level 2 Level 3 Level 3 Line 3 Hartig et al.,

4 Stressreductie/herstel van mentale vermoeidheid 1 Basale aanname: blootstelling aan natuur (groen of blauw) helpt om het stressniveau (snel) te verlagen en heeft een bufferende werking t.a.v. toekomstige stressoren, waardoor chronisch hoge stressniveaus voorkomen kunnen worden Met name versnelde stressreductie is in veel experimentele studies aangetoond (maar dat betreft doorgaans een kortetermijn effect) Uitzicht op natuur vanuit de woonruimte heeft al een aantoonbaar effect (R. Kaplan, 2002: micro-restorative experiences) Maar wellicht is het effect groter als de natuurervaring dieper of meeromvattend is (omgeven door natuur/meer zintuigen betrokken). Van den Berg et al. (2010): deep restoration & green space within 3 km) 4

5 Stressreductie/herstel van mentale vermoeidheid 2 Wat zijn de implicaties voor een optimale groene infrastructuur Hangt af van welke theorie je aanhangt (De Vries, 2010): Stress reduction theory (SRT, Ulrich): direct fysiologisch effect van natuur ervaren Attention Restoration Theory (ART, Kaplans): kwaliteit van de ervaring van belang Frequentie van contact vs. kwaliteit van ervaring: straatbomen vs. groene oases Hoe dan ook: groene/levende muren lijken effectiever dan groene daken door a) hogere contactfrequentie voor b) meer mensen 5

6 Vergroting Tevredenheid met de (fysieke) woonomgeving 1 Basale aanname: mensen zijn tevredener over hun woonomgeving naarmate die omgeving meer tegemoet komt aan hun behoeften en wensen (Person-Environment Fit). En veel mensen vinden nu eenmaal natuurlijke elementen in hun woonomgeving aantrekkelijk. Satisfaction with cleanliness, green spaces and public spaces such as markets, squares and pedestrian zones, as well as the feeling of safety both in the city and in the respondent's neighbourhood, are the features that show the highest correlation with the overall satisfaction of living in a city. (EC, 2013: Perception survey) 6

7 Vergroting tevredenheid met de (fysieke) woonomgeving 2 Van Herzele & De Vries (2012) Mensen die in de groenere buurt woonden, waren gelukkiger dan mensen uit de minder groene buurt; dit werd vooral gemedieerd door een groen uitzicht 7

8 Bevordering lichamelijke activiteit 1 Basale aanname: groengebieden (of openbare ruimtes met natuurlijke elementen) bieden aantrekkelijke locaties voor buurtbewoners om lichamelijke activiteit te ontplooien en kunnen hen daardoor verleiden tot meer lichamelijke activiteit (actief transport en/of openluchtrecreatie) Hiervoor is tot nu toe niet veel empirische ondersteuning gevonden in een Europese context Actief transport: bestemmingen, infrastructuur, veiligheid en... natuurlijke elementen (beautification)? Pikora et al., 2003 Vrijetijdsactiviteiten buitenshuis: groene ruimte aantrekkelijk, maar wellicht vooral locatiesubstitutie? Mogelijke uitzondering voor kinderen (buiten spelen); dan dichtbij, aantrekkelijk voor kinderen, veilig (ook volgens ouders, hoeft niet groot te zijn, speelvoorzieningen gewenst 8

9 Bevordering lichamelijke activiteit 2 MAAR: in het onderzoek lag de focus tot nu toe op matige tot zware lichamelijke inspanning (waar je van gaat zweten) Lichte activiteit (niet stil zitten) wordt momenteel ook van belang geacht voor de gezondheid. Biswas et al. (2015): Prolonged sedentary time was independently associated with deleterious health outcomes regardless of physical activity. CNN(30/04/2015): Is sitting the new smoking? Het bezoeken van een groengebied betekent doorgaans ook blootstelling aan daglicht, wat op zich al van belang is voor de gezondheid (Beute & de Kort, 2014) Waar je actief bent kan uitmaken, ook al ben je niet actiever 9

10 Bevorderen sociale samenhang in de buurt 1 Basale aanname: groengebieden (of openbare ruimtes met natuurlijke elementen) bieden aantrekkelijke locaties waar buurtgenoten elkaar kunnen ontmoeten in een positieve setting. Langs die weg kunnen dergelijke gebieden bijdragen aan de sociale samenhang in de buurt (minder sociale isolatie) en een groter gevoel van sociale veiligheid Wat betekent dit voor de eisen die je aan het groen stelt? Locaties waar buurtbewoners elkaar ontmoeten in een positieve setting Klein verzorgingsgebied (andere gebruikers zijn buurtgenoten) Andere buurtbewoners tegelijkertijd aanwezig (grotere kans bij langere verblijfstijd per bewoner) Type sociaal contact: positief, maar kort en oppervlakkig is wellicht al genoeg (meet & greet) 10

11 Bevorderen sociale samenhang in de buurt 2 Lineaire relatie? 11

12 Het relatieve belang van de diverse paden Stress Sociale cohesie Groene lich. act Algehele gezondheid Percentage van het gezondheids effect van de hoeveelheid groen in het straatbeeld dat verklaard wordt door een pad (De Vries et al., 2013: onderzoek in vier Nederlandse steden) 12

13 Het relatieve belang van de diverse paden Mental health Social support Physical activity 10 0 Subjective general health Percentage van het gezondheids effect van de hoeveelheid groen binnen 250 m (NDVI-score) dat verklaard wordt door een pad (Dadvand et al., 2016: onderzoek in Barcelona) 13

14 Het relatieve belang van de diverse paden Depressie PM 2.5 Lich. act Sterfte (mortaliteit) Percentage van het gezondheids effect van de hoeveelheid groen binnen 250 m (NDVI-score) dat verklaard wordt door een pad (James et al., 2016: onderzoek in de VS) 14

15 Zijn de welzijnseffecten hetzelfde voor iedereen? Epidemiologisch onderzoek laat veelal zien dat met name de minder welgestelden/lager opgeleinden meer baat hebben bij groen in de directe woonomgeving. Voorbeeld: De Vries et al. (2015) Kinderen en gebruik ADHD-medicatie (Ritalin en zo). Meer groen in de woonomgeving minder kinderen die een ADHD-medicijn gebruiken (lager percentage) Maar... die relatie is sterker in minder rijke buurten Tegelijkertijd is er in armere buurten in Nederland gemiddeld genomen minder groen in de woonomgeving aanwezig! 15

16 Li (2015): ongelijkheid in toegang tot groen (NL) Hoeveelheid groen binnen 250 meter naar gemiddelde WOZwaarde van de woningen in de buurt uitgesplitst naar stedelijkheidsgraad gemeente < 200 k > 300 k (zeer) sterk stedelijk minder dan sterk stedelijk 16

17 Groen in De Molenzoom, Houten Wat voor mensen wonen en werken daar? Welk potentieel gezondheidsrisico wil je vooral op inzetten: Luchtkwaliteit Overgewicht Stress Sociale isolatie Wat voor groen (of blauw) lijkt daar het meest geschikt voor? Groenstructuur, type gebied, omvang, inrichting, beheer Hoe is het gesteld met het huidige groenaanbod? 17

18 Groen in De Molenzoom, Houten 2 18

Vergelijkbare documenten

Groene schoolpleinen, gezonde schoolpleinen? Waarom dan wel? Sjerp de Vries

Groene schoolpleinen, gezonde schoolpleinen? Waarom dan wel? Sjerp de Vries Overzicht Natuur in de leefomgeving Gezondheid en welzijn Mogelijke mechanismen achter de relatie Onderzoek specifiek gericht