Commissie Economie, Mobiliteit en Grote Stedenbeleid

Transcriptie

1 Griffie Commissie Economie, Mobiliteit en Grote Stedenbeleid Datum commissievergadering : - DIS-stuknummer : Behandelend ambtenaar : J.H.M. (Hans) Wassenberg Directie/bureau : Ecologie/ Bureau Milieu-Innovatie Nummer commissiestuk : EMG-0895 Datum : 9 december 2008 Bijlagen : - Onderwerp: Stand van zaken met betrekking tot de ontwikkelingen rond Eindhoven Airport Voorstel van GS aan PS: X Ter kennisneming X uitvoerende rol Opmerkingen van het Presidium/Griffie: Griffier van Provinciale Staten, namens deze, mr. J.W.L.M. Zwepink 1/7

2 Notitie ten behoeve van: Commissie Economie, Mobiliteit en Grote Stedenbeleid Stand van zaken met betrekking tot de ontwikkelingen rond Eindhoven Airport 1 Inleiding Op 1 oktober 2008 heeft de zogeheten Tafel van Alders advies uitgebracht aan de ministers van Verkeer en Waterstaat en VROM over de toekomst van Schiphol en de regio voor de middellange termijn (tot en met 2020). De Alderstafel heeft zich in dat verband ook uitgelaten over de toekomstige ontwikkeling van de luchthaven Eindhoven. Op 10 oktober heeft het kabinet daarop op hoofdlijnen gereageerd. Deze kabinetsreactie zal in de Luchtvaartnota, die volgens de laatste planning in februari 2009 in de ministerraad zal worden besproken en daarna aan de Tweede Kamer wordt aangeboden, verder worden uitgewerkt. De Luchtvaartnota beoogt een integrale en lange termijn visie op de gewenste ontwikkeling van de Nederlandse luchtvaart. Het ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft de heer Alders gevraagd met de regio overleg te voeren over het proces dat nodig is om invulling te geven aan de nationale capaciteitsvraag. Daarnaast heeft op 12 november de Commissie van Wijzen een advies uitgebracht aan GLOBE over het weer vlottrekken van dit beraad. In deze informatieve notitie worden de ontwikkelingen geschetst. Ook wordt het vervolgproces in de tijd geplaatst. 2 Achtergrond Het luchtvaartterrein Eindhoven is op grond van de luchtvaartwet aangewezen als militair luchtvaartterrein. Eindhoven Airport is met de burgerluchtvaart medegebruiker van het vliegveld. De burgerluchtvaart op het militaire vliegveld functioneert op basis van toestemming van de staatssecretaris van Defensie. Bezien vanuit de Luchtvaartwet, bestaat Eindhoven Airport niet als eigenstandige partij op de luchthaven; voor derden is formeel alleen de luchtmachtbasis het aanspreekpunt. Alleen Defensie bepaalt de omvang van het burgermedegebruik op het vliegveld. Met andere woorden Defensie bepaalt de gebruiks- (lees geluids)ruimte waarover Eindhoven Airport kan beschikken en daarmee indirect de omvang van het burgervliegverkeer. De geluidsruimte die Eindhoven Airport mag gebruiken is dus geen echte eigen geluidsruimte, maar een deel van de koek die als geheel van Defensie is. De staatssecretaris van Defensie heeft op 18 december 2007 het aanwijzingsbesluit genomen en daarmee is de geluidzone voor het burger- en militaire vliegverkeer formeel op 21,5 km 2 vastgelegd 1. Over het feitelijk eigen gebruik verstrekt Defensie geen gegevens. Geschat wordt dat de Koninklijke Luchtmacht in de praktijk gemiddeld 3 km 2 geluidsruimte per jaar gebruikt. De burgermedegebruiker Eindhoven Airport gebruikt iets meer dan 3 km 2. Naast de geluidruimte die in de aanwijzing is vastgelegd, worden een aantal andere zaken, zoals het toegestane aantal vliegbewegingen met zware en grotere vliegtuigen alsmede de openstellingstijden van de burgerluchtvaart, geregeld in aparte door Defensie af te geven beschikkingen voor het burgermedegebruik. Op 20 december 2007 heeft de staatssecretaris van Defensie een nieuwe beschikking voor het burgermedegebruik aan Eindhoven Airport gegeven met geldigheidstermijn tot 1 januari Eindhoven Airport is de snelst groeiende regionale luchthaven in Nederland. De afgelopen jaren is een groei gerealiseerd in passagiersaantallen, vliegbewegingen (starts en landingen) en bestemmingen. In 2007 kon vanaf Eindhoven naar twintig bestemmingen worden gevlogen. 1 Het toegestane gebruik van de luchthaven wordt uitgedrukt in km 2 geluidsruimte. Dit is de oppervlakte binnen de 35 Kegeluidcontour. Ke = Kosteneenheid, geluidhindermaat vernoemd naar prof. Kosten. Pagina 2 van 7

3 vliegbewegingen pa ss agiers Huidige situatie Omdat er voor 1998 veel juridische procedures liepen over de civiele (en militaire) luchtvaart op Eindhoven en het de wens was van alle betrokkenen om hier een einde aan te maken, is in 2000 de eerste Regionale Overeenkomst Eindhoven Airport afgesloten tussen de BOW (Vereniging Belangenbehartiging Omwonenden Welschap), de BMF (Brabantse Milieu Federatie), de provincie, Eindhoven Airport en de omringende gemeenten (Veldhoven, Best, Eersel, Oirschot en Eindhoven). Deze partners zijn verenigd in GLOBE; het Gezamenlijk Luchthaven Omwonenden Beraad Eindhoven, ingesteld door de regionale partijen ter bewaking van de Regionale Overeenkomst Eindhoven Airport. In 2003 is de overeenkomst gewijzigd om de komst van grotere maar stillere vliegtuigen mogelijk te maken. In ruil daarvoor is de burgergeluidruimte ingekrompen (van 4,65 km 2 naar 3,15 km 2 ) en werd tegelijkertijd toch een groei van het aantal passagiers mogelijk. In 2006 zijn opnieuw in GLOBE gesprekken gestart omdat Eindhoven Airport te kennen had gegeven te willen doorgroeien. Zij wenst in de periode van 2008 tot 2010 een verruiming van de geluidruimte naar 4,74 km 2 en in de periode van 2010 tot 2016 een geluidruimte van 6 km 2. In het aanwijzingsbesluit met geluidzone van 18 december 2007, is de eerste fase (4,74 km 2 ) nu wettelijk vastgelegd. De huidige overeenkomst (laatste van 2003) zal dus op dit punt wel aangepast moeten worden om in de pas te lopen met het wettelijk kader. Eindhoven Airport wenst ook een verruiming van de openstellingstijden in de weekenden voor de vliegtuigen van Ryanair; de luchtvaartmaatschappij die graag een thuisbasis wil vormen op Eindhoven. Het college van Gedeputeerde Staten heeft in haar vergadering van 16 april 2007 ingestemd met dit principe-akkoord en in najaar 2007 met een concept gemoderniseerde regionale overeenkomst. Het is echter de vertegenwoordigers van de BOW uiteindelijk niet gelukt de concept overeenkomst stand te houden voor hun ledenvergadering. De BMF heeft uitgesproken zich aan te sluiten bij het standpunt van de BOW. Later, begin 2008, hebben ook een aantal gemeenteraden uitgesproken niet akkoord te gaan met de concept gemoderniseerde overeenkomst. BOW en gemeenteraden hebben als voornaamste bezwaar de verruiming van de openingstijden in het weekend. Wel hebben de partners in GLOBE unaniem uitgesproken te blijven streven naar een nieuwe, gemoderniseerde Regionale Overeenkomst, met als inzet een verantwoord evenwicht tussen het beschermen van het woon- en leefklimaat, het verbeteren van het milieu en het versterken van de economie. De gemoderniseerde overeenkomst is een onderhandelingsresultaat met een balans tussen mensen, milieu en economie (people, planet en profit). Niet te min was GLOBE in maart 2008 een patstelling gekomen en moest voor een oplossing worden gezocht. In het navolgende hoofdstuk wordt hier op ingegaan. Naast GLOBE functioneert de Commissie Overleg en Voorlichting Milieuhygiëne (COVM), ingesteld door de staatssecretaris van Defensie op basis van artikel 28 van de Luchtvaartwet. Hier worden zaken besproken die de (militaire) vliegbasis aangaan. Tenslotte heeft de minister van Verkeer en Waterstaat onlangs aan de heer Alders gevraagd om, in navolging van het overleg bij Schiphol, ook rond Eindhoven een regionale Tafel van Alders in te richten. Pagina 3 van 7

4 4 Ontwikkelingen 4.1 Advies van de Commissie van Wijzen aan GLOBE Op 14 maart 2008 hebben de partijen in GLOBE de uitkomsten van de raadplegingen van hun respectievelijke achterbannen besproken over het toen voorliggende voorstel voor een gemoderniseerde regionale overeenkomst. Door alle partijen is vastgesteld dat het traject gericht op een gemoderniseerde regionale overeenkomst in een impasse is geraakt en het toen niet zinvol was om in GLOBE over de inhoud ervan verder te spreken. Daarop is besloten de analyse van het ontstaan van de problemen binnen GLOBE en het zoeken naar een mogelijke oplossing ervan tijdelijk buiten GLOBE neer te leggen. Besloten is een commissie van wijzen in te stellen. Op 28 maart 2008 is de opdracht aan deze commissie in GLOBE geformuleerd en eind juni van dit jaar is deze commissie aan de slag gegaan. Op 12 november 2008 heeft de Commissie van Wijzen haar advies uitgebracht en dit gepresenteerd in de vergadering van GLOBE. Het rapport Voortzetting van GLOBE van de Commissie van Wijzen geeft een goede analyse van het functioneren van overlegorgaan GLOBE en bevat bouwstenen voor de toekomst. Unaniem hebben de negen in GLOBE samenwerkende partijen de volgende afspraken gemaakt: 1. De huidige regionale overeenkomst vormt de basis voor het functioneren van GLOBE. 2. Tal van ontwikkelingen (economie, milieu, landelijke wetgeving, mondiale klimaateffecten) maken een actualisatie van de overeenkomst nodig. 3. Een geactualiseerde regionale overeenkomst dient gebaseerd te zijn op een brede visie op de toekomst van Eindhoven Airport, passend in het concept van Brainport. 4. De besluitvorming binnen GLOBE zal efficiënter worden voorbereid door een duidelijke scheiding aan te brengen tussen bestuurlijke en operationele aspecten. 5. Globe zal ook een zogeheten klachtencommissie instellen die zich buigt over al dan niet vermeende overtredingen van de regionale overeenkomst. 6. De huidige voorzitter van GLOBE, de heer Eikema, zal deze functie in ieder geval tot 1 januari 2010 blijven vervullen. Hij heeft daarvoor de volledige steun van alle in GLOBE participerende partijen. 7. GLOBE heeft ook stilgestaan bij de activiteiten die de Rijksoverheid voor de regio in gang gaat zetten in de vorm van een regionale Tafel van Alders. GLOBE gaat er vanuit dat naast een vertegenwoordiging van landelijke instanties alle GLOBE-partners en andere relevante regionale partijen ook worden uitgenodigd voor het overleg aan deze Tafel van Alders. Idealiter zullen GLOBE-partijen maatgevende elementen van de toekomstvisie gezamenlijk inbrengen aan de Alders Tafel. 4.2 Advies Tafel van Alders De Alderstafel -een overlegtafel met daarin vertegenwoordigers van omwonenden, lokale en regionale bestuurders rondom Schiphol, het Rijk en de luchtvaartsector- is in juni 2007 door de ministers van V en W en VROM gevraagd een door alle partijen aan tafel gedragen advies uit te brengen aan de ministers van Verkeer en Waterstaat en van VROM. Een advies dat de politiek in staat stelt te besluiten over een werkbare afspraak voor de middellange termijn waarmee de beschikbare milieuruimte (criteria voor gelijkwaardigheid) voor Schiphol kan worden benut en waarmee een balans wordt bereikt tussen de ontwikkeling van de luchtvaart, hinderbeperkende maatregelen, vergroten van de kwaliteit van de leefomgeving en de mogelijkheden voor gebruik van de ruimte rond de luchthaven. Hierin zijn twee sleutelbegrippen eveneens van belang: netwerkvisie en selectiviteit. Netwerkvisie houdt in dat Schiphol onderdeel en kern is van een luchthavenstelsel in Nederland. Selectiviteit houdt in dat elke luchthaven zijn specialisatie kent. Pagina 4 van 7

5 De partijen aan de Alderstafel achten een ontwikkeling van het intercontinentale en Europese verbindingennetwerk voor het zakelijk verkeer, zoals dat op Schiphol plaatsvindt en dat in de pas loopt met de internationale marktontwikkelingen, belangrijk voor de Nederlandse en regionale economie. Hierbij wordt als uitgangspunt gehanteerd dat groei op Schiphol dient plaats te vinden binnen de aan Schiphol toegekende milieuruimte. Voor de capaciteit op Schiphol wordt een maximaal verkeersvolume van vliegtuigbewegingen voorgesteld tot en met 2020, waarbij het verkeersaanbod in de nacht en vroege ochtend wordt begrensd tot maximaal vliegbewegingen. Een selectief beleid voor Schiphol, gericht op het mainportgebonden verkeer, heeft volgens het advies alleen kans van slagen als voor het niet-mainportgebonden verkeer, afhankelijk van de marktvraag in de omvang van circa vliegtuigbewegingen in 2020, door het Rijk mogelijkheden worden gecreëerd om elders door de sectorpartijen adequate voorzieningen te treffen. Hierbij wordt in de eerste plaats gedacht aan een vergroting van het aandeel burgerverkeer op de militaire luchthaven Eindhoven (Eindhoven Airport) en aan de verdere ontwikkeling van Lelystad. In het Aldersadvies wordt met klem aangegeven dat het advies één en ondeelbaar is. De voorgestelde maatregelen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en dienen dan ook in onderlinge samenhang te worden uitgevoerd. Mocht het Rijk niet in staat of bereid zijn de voorgestelde maatregelen voor herallocatie van vliegverkeer naar Lelystad en Eindhoven na te komen, adviseert de Alderstafel dat het Rijk de discussie zal moeten starten over de vraag of de regering bereid is mogelijkheden te creëren om de marktvraag in Nederland te accommoderen. 4.3 Kabinetsreactie Het kabinet heeft op 10 oktober jl. op hoofdlijnen gereageerd op het advies van de Alderstafel. Het kabinet omarmt het Aldersadvies. Zij onderschrijft dat het totale advies één geheel is en ondeelbaar. De voorgestelde maatregelen met betrekking tot de volumebegrenzing op Schiphol, de selectieve groei van de mainport Schiphol en accommoderen van vluchten op regionale luchthavens, de hinderbeperking, de omgevingskwaliteit en een nieuw normen- en handhavingstelsel, zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het kabinet bevestigt dan ook dat de uitkomst van de Alderstafel alleen mogelijk is, als het Rijk de mogelijkheid creëert voor herverdeling van het niet-schiphol gebonden verkeer over regionale luchthavens. Het gaat hierbij volgens huidige inzichten van de luchtvaartsector om vliegtuigbewegingen per jaar tot en met 2015 en nog eens circa per jaar tot en met De aantallen zullen afhankelijk zijn van de marktontwikkelingen en van de mate waarin bedoeld verkeer gestimuleerd wordt om te verschuiven. De luchthavens die in lijn met de lange termijn verkenning in beginsel in aanmerking komen voor de herallocatie van het vliegverkeer zijn Eindhoven en Lelystad. In de Luchtvaartnota zal de verdeling van bewegingen over deze luchthavens worden vastgesteld. Hierbij zal naar het totale luchthavennetwerk gekeken worden (dus inclusief Rotterdam, Twente, Maastricht en Eelde). Voor Eindhoven zal de ontwikkeling zoveel mogelijk aansluiten bij de Brainportdoelen en geldt dat de status van Eindhoven als militaire luchthaven onveranderd zal blijven en dat het niet ten koste zal gaan van de Nederlandse militaire functies op Eindhoven. Voor Lelystad geldt dat conform de uitspraak van de Raad van State het huidige aanwijzingsverzoek doorgang zal vinden. Op basis van de keuzes in de Luchtvaartnota zal verdere besluitvorming plaatsvinden via de geëigende procedures, in beginsel rekening houdend met de in de PKB s vastgestelde milieuruimte alsmede het bestuurlijk draagvlak in ook onze regio. Pagina 5 van 7

6 4.4 Luchtvaartnota van het Rijk In de Luchtvaartnota zal het kabinet presenteren hoe het Aldersadvies verder wordt uitgewerkt. De Luchtvaartnota zal ingaan op het vraagstuk hoe Nederland haar concurrentiepositie kan versterken via het hebben en houden van een hoogwaardig netwerk van internationale verbindingen. Belangrijk onderdeel hiervan betreft de vraag hoe de duurzame en selectieve groei van Schiphol het meest effectief kan worden vormgegeven. Bij de invulling hiervan wordt zorg gedragen voor de inpassing in de leefomgeving en de landzijdige bereikbaarheid. Het herverdelen van het vliegverkeer over de regionale velden is daar onderdeel van. Over de Luchtvaartnota wordt de tweede kamer begin volgend jaar geïnformeerd. Naar aanleiding van vragen van de Eerste Kamer heeft minister Eurlings toegezegd niet alleen naar Lelystad en Eindhoven te zullen kijken maar ook de andere regionale luchthavens in de overwegingen te zullen betrekken. Voor Schiphol zal de besluitvorming neerslag vinden in de Structuurvisie Luchthavenontwikkeling voor de Mainport (Schiphol), voorzien einde De Startnota hiervan is voorzien in december Daarna (2010 en verder) zal een en ander worden neergelegd in een nieuw Luchthavenbesluit voor Schiphol. Het vastleggen van de (rijks)besluiten over de regionale luchthavens van nationale betekenis zal plaatsvinden in het kader van het wetsvoorstel Regelgeving Burgerluchthavens en Militaire luchthavens (RBML). Dit zijn de luchthavens Rotterdam Airport, Groningen Airport Eelde, Lelystad Aiport, Maastricht-Aachen Airport, Luchthaven Eindhoven (Eindhoven Airport) en luchthaven Twente. Het wetsvoorstel RBML wordt een verdere invulling van de Wet Luchtvaart. Het wetsvoorstel RBML is in 2007 door de Tweede Kamer aangenomen en wordt in december 2008 behandeld in de Eerste Kamer. 4.5 Notitie Luchtvaart van provincie Noord-Brabant De provincie Noord-Brabant werkt aan de actualisering van de luchtvaartnotitie die in 2002 is vastgesteld. De aanleiding hiervoor is onder andere de nieuwe wet RBML. Bij de inwerkingtreding van het RBML wordt de provincie het bevoegde gezag voor de kleinere luchtvaartterreinen. Voor de luchthavens van nationale betekenis, waaronder luchtvaartterrein Eindhoven, blijft het rijk het bevoegde gezag. Zoals gezegd vraagt niet alleen de nieuwe wetgeving om actualisatie van het provinciale luchtvaartbeleid. Ook de mogelijke ontwikkelingen op Eindhoven Airport geven aanleiding tot herziening. Formeel heeft de Provincie over Eindhoven Airport geen bevoegdheden, maar gezien het regionale en nationale belang van Brainport is een visie vanuit de provincie middels een afweging van ontwikkelingsperspectieven gewenst. Ook het rijk vraagt nadrukkelijk naar de visie van de provincie en regio met betrekking tot de ontwikkelingsmogelijkheden van Eindhoven Airport. De planning is er op gericht om de provinciale notitie Luchtvaart in maart 2009 aan uw commissie voor te leggen. 5 Procedurevoorstel Het kabinet is thans als eerste aan zet met de Luchtvaartnota. De provincie heeft evenwel een actieve inbreng, want voor ons geldt dat de Luchtvaartnota in goed overleg met de regio Eindhoven en de provincie tot stand moet komen. De belangen van provincie, de regio en hun bewoners moeten hierin een prominente plaats krijgen. Tegelijkertijd hebben wij ons ten doel gesteld een eigen provinciale luchtvaartvisie te ontwikkelen en in de beleidsnotitie Luchtvaart vast te leggen. Beide nota s -nationale Luchtvaartnota en de provinciale notitie Luchtvaart- zijn voorzien in februari/maart Pagina 6 van 7

7 In het kader van de landelijke visie willen wij dat voor Brainport Eindhoven -net als dat voor Mainport Schiphol het geval is- selectiviteit en kwaliteit de criteria zijn voor een groei van het vliegverkeer op Eindhoven Airport en nemen wij een actieve rol in de nationale discussie over de ontwikkelingen in de luchtvaart. Wij hanteren daarvoor in overleg met de regionale partners eigen kaders, afwegingen en criteria. Wij staan een beheerste groei van de luchthaven voor binnen deze kaders. Daarin zijn de volgende aspecten belangrijk: - milieu en leefbaarheid, - de bereikbaarheid van/verbindingen met Brainport Eindhoven, - de economische ontwikkeling van de regio. Wij vinden dat in de Luchtvaartnota een goede balans moet worden gevonden tussen economie, leefbaarheid en milieu. Dit betekent ondermeer dat het kabinet zorg moet dragen voor een goede kwaliteit van de leefomgeving. Als er vluchten bijkomen, willen wij bovendien dat deze de Brainport Eindhoven versterken. Dit betekent dat de provincie voorstander is van de uitbreiding van hoofdzakelijk zakelijke bestemmingen. Een voorbeeld daarvan is het point-to-point luchtverkeer waarbij verbindingen worden gelegd tussen Brainport Eindhoven en voor de regio belangrijke bestemmingen als München, Helsinki en Milaan. Uiteindelijk gaat het om de internationale bereikbaarheid voor de regio Eindhoven. Recent heeft minister Eurlings in het kader van het MIRT (Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport) dit belang onderschreven. De luchthaven moet daarom bezien worden in het gehele mobiliteitsvraagstuk en niet op zichzelf. Voor de provincie is het verder van belang dat de discussie over de luchthaven Eindhoven inderdaad zoals het rijk dit aangeeft, één en ongedeeld is, maar voor ons geldt dat voor zowel het militaire luchtverkeer als de burgerluchtverkeer. Het ministerie van Defensie moet derhalve betrokken worden bij de te ontwikkelen kaders, afwegingen en criteria. Wij betrekken thans een actieve rol in de landelijke discussie over de ontwikkelingen in de luchtvaart. Onze gesprekspartners zijn de verantwoordelijke ministeries van Verkeer en Waterstaat, VROM en Defensie en hun bewindslieden. Gegeven het belang dat wij in dit verband toekennen aan draagvlak in de regio, pleiten wij voor een overlegtafel, vergelijkbaar met De Tafel van Alders, maar dan voor de regio Eindhoven. s-hertogenbosch, 9 december 2008, Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant Pagina 7 van 7