MARECHAUSSEE VERENIGING APRIL LEDEN ZEGGEN RESOLUUT NEE TEGEN DEELRESULTAAT DICHTER BIJ HET VUUR VAN HET OVERLEG ALLEEN 100 PROCENT ZEKERHEID TELT

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "MARECHAUSSEE VERENIGING APRIL LEDEN ZEGGEN RESOLUUT NEE TEGEN DEELRESULTAAT DICHTER BIJ HET VUUR VAN HET OVERLEG ALLEEN 100 PROCENT ZEKERHEID TELT"

Transcriptie

1 MARECHAUSSEE VERENIGING APRIL LEDEN ZEGGEN RESOLUUT NEE TEGEN DEELRESULTAAT IDENTIFICATIE MH-17 ALLEEN 100 PROCENT ZEKERHEID TELT DAVID GOUDZWAARD: DICHTER BIJ HET VUUR VAN HET OVERLEG APRIL

2 TON DE ZEEUW VOORZITTER HOOFDBESTUUR Nee! lijke ontwikkeling binnen een organisatie waar werknemers in het belang van de veiligheid van de samenleving, gevraagd kan worden hun eigen veiligheid daaraan ondergeschikt te laten zijn. Alle leden hebben zich kunnen uitspreken over het deelresultaat arbeidsvoorwaarden Defensie. De uitkomst is duidelijk: NEE. Daarmee zal in ieder geval één van de vier centrales geen handtekening onder het deel-onderhandelingsresultaat zetten. Tot welke uitkomst de andere drie centrales komen is nog onbekend. Het resultaat dat voor lag werd door veel leden met de nodige argwaan benaderd. Benieuwd naar de reden hiervoor werd door hen aangegeven dat het zogenaamde wij-denken binnen Defensie in de afgelopen jaren heeft plaats gemaakt voor het ik-denken. Men zag in het samenstel van elementen in dit resultaat ook weer een poging om verschillende groepen tegen elkaar uit te spelen. Een zorgelijke ontwikkeling omdat dit haaks staat op een belangrijke pijler van een organisatie die zich slagvaardig wil kunnen inzetten voor een veilige samenleving. Jezelf als individu ondergeschikt maken aan het veiligheidsbelang van het collectief en de wetenschap dat je door samenwerken meer kracht, effectiviteit en innovatie weet voort te brengen dan alleen. Iets wat onveranderd tijdens de (basis)vorming binnen Defensie met de paplepel wordt ingegoten. Maar wordt het wij-denken ook gesteund door het huidige personeels- en arbeidsvoorwaardenbeleid? In de ogen van veel leden ondermijnt het hanteren van het Flexibel Personeelssysteem (FPS), versterkt door de gebrekkige wijze waarop Defensie dit beleid voert, dit gewenste wij-denken. Medewerkers ervaren door het FPS een vorm van verdringing en daardoor onderlinge concurrentie op een arbeidsplaats met als gevolg onzekerheid ten aanzien van werk en inkomen. Doordat Defensie, anders dan vooraf afgesproken, zich onvoldoende inzet en commitment toont om medewerkers tijdig te kwalificeren voor een loopbaan buiten Defensie, vind ik het niet verwonderlijk dat medewerkers zich gaande weg meer druk zijn gaan maken over de eigen positie dan over het functioneren van de totale organisatie. Ook begrijp ik in deze context het gebrek aan vertrouwen in de werkgever. Vanuit het perspectief van de medewerker is er een andere relatie ontstaan tussen hem/haar en de formele werkgever. Een relatie waarbij anders dan vroeger vooral de zekerheden aan de kant van de werkgever liggen en de onzekerheden aan de zijde van de werknemer. Dit doet iets met het psychologische contract en de wederkerigheid tussen werknemers en werkgever. Een gevaar- Als ik vervolgens zie dat de onvrede met betrekking tot de waardering alsmede de erkenning van de bijzondere positie van de werknemer niet alleen binnen Defensie zichtbaar wordt, maar ook binnen de Nationale Politie en de AIVD, wordt het volgens mij tijd dat de overheid als werkgever van deze veiligheidsdiensten zich gaat herbezinnen. Al langer wordt er vanuit overheidswerkgeverszijde ten aanzien van arbeidsvoorwaarden onder leiding van het de Minister van Financiën stevig gecoördineerd met de ministers van Defensie, V&J en BZK. Daarbij wordt een strategie gevoerd om zo goedkoop mogelijke arbeidsvoorwaarden akkoorden te sluiten op de verschillende sectortafels. Verdeel en heers wordt hierbij niet geschuwd. Leidend hierbij lijkt te zijn het beperken van overheidsuitgaven en niet wat nodig is om de bijzondere organisaties goed te laten functioneren. Onze leden zien dit ook. Zij voelen zich na bijna 8 jaar nullijn geschoffeerd doordat er nu nog geen enkele loonontwikkeling geboden wordt. Daarnaast een oplossing van het AOW-gat dat uit eigen middelen en later door ophoging van de ontslagleeftijd moet worden gedicht, zonder dat daar ook maar iets tegenover staat. En goede voornemens om het FPS nu wel goed uit te gaan voeren Mijn oproep aan de verantwoordelijke overheidswerkgevers / bewindspersonen (de scheiding wordt mij steeds onduidelijker): neem uw eigen verantwoordelijkheid of maak gezamenlijk de minister van Financiën als uw coördinator duidelijk dat veiligheid een prijs heeft. 02 APRIL 2015

3 08 INHOUD Leden zeggen NEE 04 Dat is de uitkomst van de ledenraadpleging die onlangs werd gehouden door de MARVER. Naast bezwaren op onderdelen van het deelresultaat, werd ook duidelijk dat de overgrote meerderheid van de leden onvoldoende vertrouwen heeft in een onderhandelingsproces met deelresultaten. De leden sporen de Minister aan om vooral snel met een serieuze loonsverhoging over de brug te komen. Identificatie MH De crash van vlucht MH17 dreunt nog heel lang na. Nabestaanden moeten 100% zekerheid hebben dat hun dierbaren zijn geïdentificeerd. Het Landelijk Team Forensische Opsporing zet zich met man en macht in om iedereen zo snel mogelijk uitsluitsel te geven. Wat betekent dit zware werk voor de leden van het team zelf? #02 Kennismaken met David Goudzwaard 18 Tijdens de Algemene Vergadering op 18 juni 2014 werden vier actieve MARVER-leden benoemd tot lid van het Hoofdbestuur. We zijn alweer bijna een jaar verder. Hoe kijken ze nu tegen hun functie aan? We trappen af met David Goudzwaard. LTC Thermometer februari 22 Bij de KMar staan voor de komende jaren grote veranderingen op stapel. De Marechausseevereniging heeft een vragenlijst ontwikkeld die door een vast panel aan leden op bepaalde belangrijke punten in het proces zal worden ingevuld. De uitkomsten van de vragenlijst worden weergegeven in een dashboard van thermometers. In dit blad ziet u rapportage van de eerste vragenlijst uit februari Verder in dit nummer: 8 Pensioen 10 Chroom-6 20 Veteranenberichten 24 Geschiedenis Marechausseevereniging (serie) 26 Verenigingsnieuws 28 Verjaardagsactie 30 Ledenvoordeel FNV 32 Computerhoek 33 Puzzel 34 Servicepagina Lidmaatschap Er kan een moment komen dat u uw MARVERlidmaatschap op moet zeggen, bijvoorbeeld omdat u een baan buiten Defensie heeft aanvaard. Houdt u dan rekening met de opzegtermijn van 1 volle kalendermaand. Voorbeeld: u zegt 15 januari op, het lidmaatschap wordt dan beëindigd per 1 maart. Opzeggen van het lidmaatschap kan door een brief aan de MARVER, postbus 157, 3440 AD Woerden, of per ledenadministratie@ marechausseevereniging.nl. Het volgende verenigingsblad verschijnt op 6 juni. Kopij aanleveren is mogelijk tot en met 11 mei. Salarisbetaaldata: vrijdag 24 april, vrijdag 22 mei (incl. vakantietoeslag) Cover: AVDD APRIL

4 WERK EN INKOMEN FOTO ANP / LEX VAN LIESHOUT Leden zeggen NEE tegen 1e deelresultaat AVW Dat is de uitkomst van de vorige week gehouden raadpleging van de MARVER- en AFMP-leden. Naast bezwaren op onderdelen van het deelresultaat, werd ook duidelijk dat de overgrote meerderheid van de leden onvoldoende vertrouwen heeft in een onderhandelingsproces met deelresultaten. De leden sporen de Minister aan om in plaats daarvan vooral snel met een serieuze loonsverhoging over de brug te komen. De leden van de ACOP bonden voor de sector Defensie (ACOPDef), AFMP, MARVER en FNV overheid, wijzen het 1e deelresultaat van de arbeidsvoorwaardenonderhandelingen van 2015 in overgrote meerderheid af. Dat is de uitkomst van de achterban raadpleging van de ACOPDef. De ledenraadpleging werd gehouden onder de achterban van de ACOPDef-bonden MARVER, AFMP en FNV Overheid. Onder de bonden waren wel verschillen zichtbaar. Zo waren de leden van FNV overheid, die voornamelijk uit burgerleden werkzaam bij Defensie bestaat, positief over het deelresultaat. De leden van de MARVER en AFMP, die een zeer ruime meerderheid van de leden van ACOPDef bonden vertegenwoordigen, spraken zich echter in overgrote meerderheid tegen dit deelresultaat uit. Zij gaven vooral aan dat er eerst verder moet worden onderhandeld tot er een volledig en goed arbeidsvoorwaarden resultaat ligt. In een gezamenlijke besturenvergadering van de ACOPDef bonden is daarom door de besturen besloten het eerste deelresultaat niet te tekenen en de minister daarover te informeren. Diep wantrouwen Uit de achterban raadpleging werd duidelijk dat er sprake is van een diep geworteld wantrouwen in de richting van de defensiewerkgever onder de leden van de MARVER. Enerzijds veroorzaakt doordat de Minister van Defensie meerdere signalen van de MARVER die aan haar zijn afgegeven over het vertrouwen van het defensiepersoneel in de werkgever niet serieus heeft genomen. Sinds 2013 zijn deze signalen onder de aandacht van de Minister gebracht na het houden van een tweetal enquêtes. Haar is duidelijk gemaakt dat het noodzakelijk is dat vertrouwen te herstellen. Snel overgaan tot een stevige loonsverhoging van het personeel diende daarbij als een eerste stap. In dit deelresultaat is echter nog steeds geen sprake van een behoorlijke loonontwikkeling. Voor de leden van de MARVER, en de andere ACOPDef-bonden is dat absoluut onacceptabel. De 0,8 procent die in het deelresultaat is opgenomen 04 APRIL 2015

5 VEELGESTELDE VRAGEN» Er wordt gesproken over een eerste deelresultaat m.b.t. de AVW 2015 onderhandelingen. Wat betekent dit? Dit betekent dat dit resultaat slechts een eerste stap zou zijn naar een volledig arbeidsvoorwaardenresultaat Indien er zou worden ingestemd door de leden en andere centrales wordt er nog verder onderhandeld.» Zijn in dit eerste deelresultaat alle onderwerpen benoemd die deel moeten uitmaken van het totale AVW resultaat 2015? Nee, dat is niet het geval. In het vervolgtraject komen ook nog andere zaken aan de orde die niet in dit eerste deelresultaat zijn opgenomen.» Zijn de onderwerpen die in dit eerste deelresultaat staan afgerond als dit deel door de leden was goedgekeurd? Nee, dat is niet voor alle onderwerpen het geval. Voor een aantal onderwerpen is er sprake van harde afspraken. Andere onderwerpen moeten nog verder worden uitgewerkt in een vervolg traject.» Waarom vindt er een achterban raadpleging plaats als dit pas een eerste deelresultaat is? In het resultaat staan een aantal harde afspraken en wordt een koers bepaald voor een aantal andere onderwerpen. Wij vinden het van belang dat de leden zich hierover uitspreken voordat er verder wordt onderhandeld.» Wat is het gevolg van het afwijzen van dit eerste deelresultaat door de leden van de MARVER en AFMP? Wat het gevolg zal zijn van het afwijzen van dit 1e deelresultaat door onze leden hangt ook af van het standpunt dat de andere drie centrales van overheidspersoneel zullen innemen. Er zijn vier centrales die deelnemen aan het overleg bij Defensie en iedere centrale heeft in dat overleg 1 stem. Daarbij zijn er drie mogelijkheden: 1. Indien de andere drie centrales ja zeggen tegen dit deelresultaat, zal het een akkoord worden ook al hebben onze leden er nee tegen gezegd. 2. Als er twee centrales nee zeggen tegen dit akkoord, kan de Minister ook dan besluiten om dit deelresultaat om te zetten in een akkoord. Daarbij zal voor haar van belang zijn welke centrales er nee zeggen omdat niet alle centrales evenveel leden vertegenwoordigen. Ze kan dan toch tegen de wens van de meerderheid ingaan, maar dat lijkt ons niet verstandig. 3. Zeggen drie of meer centrales nee tegen het 1e deelresultaat, dan komt er in ieder geval geen deelakkoord. wordt in ieder geval niet door de leden als de gevraagde loonsverhoging geaccepteerd, omdat dit geld al van hen was en ook zonder bijkomende voorwaarden van de werkgever van hen dient te blijven. Oude wijn in nieuwe zakken Daarnaast is er bij de leden geen enkel vertrouwen dat de Minister het met het personeel goed voor heeft. De piketpalen die voor de agenda van de toekomst in dit eerste deelresultaat geslagen zijn worden in (ieder geval voor een deel) door de leden herkend als oude wijn in nieuwe zakken. Zaken die ook al in eerdere arbeidsvoorwaardenakkoorden zijn opgenomen en waar tot op heden nog niets van terecht is gekomen. Daarnaast wordt er een kans op meerdere nieuwe ophogingen van het leeftijdsontslag in de toekomst door de leden in dit 1e deelresultaat gelezen. Het volgen van de AOW-leeftijd van de nieuwe diensteinderegeling in combinatie met het beperken van de duur van het UGM recht tot 5 jaar wordt, zeker door de leden die al eerder met ophogingen van hun leeftijdsontslag zijn geconfronteerd, niet geaccepteerd. Voor die groep leden zullen eerst meer zekerheden moeten worden ingebouwd dat zij niet opnieuw met een ophoging van het leeftijdsontslag worden geconfronteerd. Bijzondere positie Een ander punt waar leden een uitgesproken mening over hadden was dat de reparatie van het AOW-gat plaats dient te vinden met ander geld dan het eigen arbeidsvoorwaarden geld. Duidelijk is dat onze leden niet bereid zijn op te draaien voor de gevolgen van het belabberde kabinetsbeleid van de afgelopen jaren op het gebied van het ophogen van de AOW-leeftijd. Dat wordt vooral zo gevoeld omdat daarbij door de politiek geen enkele rekening is gehouden met de bijzondere positie van het Defensiepersoneel. De tijd dat het respect en de waardering voor de bijzondere positie van de militair door de Minister in haar rol als werkgever, de leden van het kabinet en andere politici alleen met de mond beleden kan worden, is overduidelijk voorbij. De leden verwachten klinkende munt en vertrouwenwekkende afspraken! Fatsoenlijk eindresultaat De besturen hebben uit alle reacties die zij hebben binnengekregen de conclusie getrokken dat de leden van de MARVER en de AFMP zich pas echt willen uitspreken over een arbeidsvoorwaardenresultaat als er een volledig en goed eindresultaat ligt. Het nee van de EERST MOET ER EEN GOED EINDRESULTAAT LIGGEN leden richt zich daarmee niet alleen op de inhoud van het eerste deelresultaat, maar ook op het model van werken met deelresultaten op zich om uiteindelijk te komen tot een volledig arbeidsvoorwaardenakkoord. De ACOPDef zal het besluit om dit eerste deelresultaat niet te ondertekenen aan de Minister kenbaar maken. Ook zullen wij het standpunt van onze leden over de verschillende onderwerpen uit dit deelresultaat tijdens het formele arbeidsvoorwaardenoverleg nader toelichten. APRIL

6 WERK EN INKOMEN Dít wijzen wij af Via onze website en onze nieuwsbrief hebben we de inhoud van het eerste deelresultaat al behandeld. Hieronder vindt u de belangrijkste punten uit het, door de leden afgewezen, eerste deelresultaat.» 0,8 procent per 1 januari 2015 Allereerst de salarisverhoging van 0,8 procent per 1 januari Voor de goede orde: dat is géén nieuw arbeidsvoorwaardengeld. Als gevolg van de wettelijke versobering van de pensioenen is namelijk bestaand arbeidsvoorwaardengeld vrijgevallen. Het is geld dat Defensie anders aan het werkgeversdeel van de pensioenpremie had besteed. En met dit vrijgevallen geld, dat toch al voor u bestemd was, wordt nu uw salaris licht verhoogd. De 0,8 procent is dus een sigaar uit eigen doos die u eerder oprookt dan oorspronkelijk was bedoeld. Daarbij moet eerlijkheidshalve ook worden opgemerkt dat door het naar voren halen van dit geld in de tijd, het een kleiner sigaartje is geworden dan wanneer u deze in uw pensioen had kunnen oproken. Daarom bestempelen we deze salarisverhoging niet als een loonontwikkeling, maar als een inkomenseffect. Over de loonontwikkeling (nieuw arbeidsvoorwaardengeld) konden de Centrales het met Defensie nog niet eens worden.» Nader uit te werken afspraken: Voorziening AOW-gat per 1 oktober Voor militairen zal er een voorziening komen voor het dichten van het AOWgat. Deze moet op 1 oktober 2015 in werking treden. Tijdens de definitieve uitwerking van de voorziening moet nog wel over de details worden gesproken.» Agenda van de Toekomst Het flexibel personeelssysteem moet beter worden afgestemd op de behoeften en talenten van militairen. Zij krijgen bijvoorbeeld een persoonsgebonden budget voor opleidingen etcetera.» Diensteinderegeling Er moet een nieuwe diensteinderegeling komen. Defensie en de Centrales maken afspraken om het vrijwillig langer doorwerken door militairen te bevorderen. Het recht op UGM-uitkering gaat vijf jaar voor de AOW-leeftijd in, en beweegt daardoor dus mee met de AOW leeftijd. Hierdoor ontstaat er in de toekomst geen nieuw AOW-gat. Er worden nog criteria ontwikkeld waardoor het recht op UGM eerder danwel later in kan gaan. De rechten van mensen die in een overgangsregeling zitten vanwege eerdere ophogingen van het leeftijdsontslag worden gerespecteerd (zie artikel 39a van het AMAR). Eerder afspraken, zoals bv. het inverdienen, zullen worden meegenomen in het vormgeven van de nieuwe regeling.» Pensioenstelsel-loongebouw De Centrales en Defensie beogen een toekomstbestendig pensioenstelsel in te richten dat robuust en beheersbaar is, en nauwe aansluiting vindt bij het personeelssysteem van Defensie en het verloop van de militaire loopbaan. Daarnaast moet het stelsel zorgen voor een evenwichtige pensioenopbouw voor alle generaties. Het stelsel gaat richting een Defensie pensioenstelsel dat de backservicekosten (nabetalingen om loonstijgingen en bevorderingen te compenseren) én de huidige hoge franchise verlaagt (franchise is het deel waarover je geen premie betaalt omdat je over dat bedrag al AOW-krijgt). Pensioenleeftijd en AOW-leeftijd komen structureel samen te vallen.» Burgerpersoneel Partijen hebben vastgesteld dat de bestaande mogelijkheden voor burgerpersoneel op het gebied van talentontwikkeling, scholing en mobiliteit nog onvoldoende benut worden. Burgerpersoneel moet beter in staat zijn om de eigen loopbaan vorm te geven en ervoor te zorgen dat kennis en capaciteiten blijven aansluiten bij wat door Defensie en andere werkgevers wordt gevraagd. Om dit te bevorderen kiest Defensie er zelf voor om voor het burgerpersoneel loopbaanbegeleiders beschikbaar te stellen. Verder zal het management development verder worden doorontwikkeld. Daarnaast zullen de mogelijkheden worden verkend om in samenwerking met het bedrijfsleven het aantal werkervaringsplaatsen te vergroten. Voor het burgerpersoneel zullen de bestaande belemmeringen om tot op de AOW-gerechtigde leeftijd door te werken worden weggenomen. 06 APRIL 2015

7 DFD-abonnement Helder, zeker en gemakkelijk Als militaire professional wilt u zekerheid en duidelijkheid over al uw militaire- en privérisico s. DFD biedt dit. Zoals u als militair wereldwijd onze veiligheid garandeert, zo biedt het DFD-abonnement in combinatie met het DFD MaatwerkPakket de zekerheid dat uw verzekeringen en overige financiële zaken altijd en overal in orde zijn. Alles onder één dak! Het DFD-abonnement biedt u de zekerheid van: Onafhankelijk persoonlijk advies. Advies bij u thuis, ook s avonds en in het weekend. Eén aanspreekpunt, 24/7 bereikbaar. Maatwerk oplossingen voor uw beroeps- en privérisico s. Schadeverzekeringen zonder provisie. Geen verrassingen. U weet precies hoeveel en waarvoor u betaalt. Een vlotte schadeafwikkeling. Gemak. U en uw thuisfront hebben er geen omkijken naar. bron: ministerie van Defensie DFD is klaar voor uw toekomst! Verzekeren Hypotheken Sparen Tel: (040) dfd@dfd.nl APRIL

8 PENSIOENEN ABP houdt aanvulling in stand na overleg met de bonden Succesvol Na overleg met de ambtenarenbonden heeft pensioenfonds ABP besloten de pensioenaanvulling vanwege een gekorte AOW-partnertoeslag volledig in stand te houden. In februari maakte het ABP bekend dezelfde aanvulling voortaan definitief te laten vervallen zodra iemands partner te veel was gaan verdienen om nog in aanmerking te komen voor een AOWpartnertoeslag. Dat besluit is herroepen; de bedragen over februari en maart worden alsnog uitbetaald. Begin februari meldde het ABP zo n gepensioneerden dat de zogenaamde ABP-aanvulling vanwege een gekorte AOW-partnertoeslag met ogenblikkelijke ingang was afgeschaft. Het gevolg was een abrupte inkomensachteruitgang, die kon oplopen tot meer dan meer dan 500 per maand (afhankelijk van het aantal dienstjaren). De MARVER noemde de gang van zaken onacceptabel en liet weten het besluit van het ABP juridisch te zullen aanvechten. Aanvulling op partnertoeslag De gedupeerden waren gepensioneerden die voor 1 januari 1950 geboren zijn (= momenteel dus 65 jaar of ouder zijn) en hun leven delen met een partner die de AOW-gerechtigde leeftijd nog niet bereikt heeft. Heeft die levenspartner geen of slechts een klein eigen inkomen, dan krijgt de gepensioneerde (hoofdkostwinner) bovenop zijn AOW een partnertoeslag uitbetaald door de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Stijgt het eigen inkomen van de levenspartner, dan wordt deze toeslag verlaagd of eventueel zelfs helemaal stopgezet. Volgens het Pensioenreglement van het ABP krijgen ambtenaren zo n verlaging of stopzetting van de partnertoeslag gecompenseerd door een aanvulling op hun pensioen (het bedrag dat ze van het ABP uitgekeerd krijgen bovenop de AOW-uitkering). Recht voorgoed verspeeld Eind 2014 veranderde de overheid de spelregels voor de toekenning van de AOW-partnertoeslag. Tot die tijd kon iemand ook tijdens zijn pensioen (opnieuw) aanspraak krijgen op een partnertoeslag als het inkomen van de partner te veel daalde of helemaal wegviel. Die mogelijkheid is met ingang van 1 januari 2015 afgeschaft: wie eenmaal het recht op een partnertoeslag heeft verspeeld, krijgt dat nooit meer terug. Voor ABP was deze wijziging van het AOW-beleid aanleiding om voor deze categorie deelnemers de gepensioneerden met een partner die te veel verdiende om (nog) aanspraak te hebben op een partnertoeslag ook de ABP-aanvulling op het pensioen te laten vervallen. ABP voerde als argument aan dat met het definitief wegvallen van het recht op partnertoeslag ook de grond voor de ABP-aanvulling kwam te vervallen. Onacceptabel De MARVER had geen goed woord over voor dit besluit. De betrokkenen hadden zelf niets aan hun situatie 08 APRIL 2015

9 kunnen veranderen en werden abrupt geconfronteerd met een inkomensachteruitgang van vaak honderden euro s per maand. Een daling waarop ze zich op geen enkele wijze hadden kunnen voorbereiden. Ook een overgangsregeling was niet geboden. Bovendien betwijfelde de MARVER of de uitleg die het ABP aan het pensioenreglement gaf juridisch wel juist was. De MARVER kondigde aan het ABP op korte termijn via de interne bezwaar- en beroepsprocedure te zullen aansporen om terug te komen op het genomen besluit. Gebeurde dat niet, dan was de bond gedwongen de zaak voor te leggen aan de kantonrechter. Zover hoeft het dus niet te komen. Na overleg met de ambtenarenbonden heeft het APB eieren voor zijn geld gekozen en het probleem uit de wereld geholpen door zijn besluit in te trekken. In april volgt de nabetaling van de gemiste maanden februari en maart. Militairen betalen geen VUTequivalent meer vanaf 1 januari 2015 M et ingang van 1 januari 2015 betaal je als militair niet meer het zogenoemde VUT-equivalent. Je krijgt het teveel betaalde bedrag met terugwerkende kracht terug. De VUT-equivalent van militairen is 20 jaar geleden ingevoerd en is een inhouding op het brutosalaris. Je betaalde het VUT-equivalent omdat burgers met de VUT (later FPU) konden en deze regeling financieel moest worden opgebracht. Als militair betaalde je een solidariteitsheffing. Als gevolg van wijzigingen in pensioenafspraken voor burgerpersoneel is die FPU-bijdrage komen te vervallen. En daarmee vervalt ook de basis voor inhouding van de VUTequivalent bij militairen. Dat is door de Minister in het georganiseerd overleg op 17 februari erkend. In een brief aan het overleg heeft de Minister ons nog laten weten dat het stopzetten van het VUT-equivalent voor militairen zo spoedig mogelijk met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2015 plaats zal gaan vinden.» Het teveel ingehouden bedrag zou in maart worden terugbetaald. Defensie heeft te kennen gegeven dat door een fout dit niet is gerealiseerd. De afspraak is nu gemaakt dat de inhouding van de VUT equivalent op de loonstrook van april op nul zal staan en dat het geld in april met terugwerkende kracht tot wordt teruggegeven aan de mensen. bram en René van de marechaussee Tekst: Johan de Rooij Tekeningen: Erwin Suvaal BRAM! HEB JIJ DE MARVER-APP AL? NEE? MAAR DAAR KUN JE ALLES OP VINDEN! OVER WERK EN INKOMEN... JE RECHTSPOSITIE! BELANGENBEHARTIGING! LEDENVOORDELEN! NEE. HEE KIJK! ONZE AVONTUREN STAAN ER OOK OP! HAHAHA! DAT CHAGRIJNIGE HOOFD VAN JOU... KOSTELIJK! APRIL

10 CHROOM 6 Coulanceregeling chroom-6 is een feit (Ex-)medewerkers van Defensie die ziek zijn geworden van het werken met de gifverf chroom-6 krijgen snel een vergoeding van maximaal euro. Dat zijn de militaire vakbonden overeengekomen met minister Jeanine Hennis. Op vrijdag 27 februari maakte de minister dat kenbaar in een brief aan de Tweede Kamer over de coulanceregeling. Ook de instelling van de onafhankelijke onderzoekscommissie met haar taken en bevoegdheden werd die middag gepresenteerd. krijgen het maximum bedrag van euro. Mensen die minder ernstig ziek zijn, krijgen afhankelijk van de aard van hun klachten 3.000, of euro. Deze mensen kunnen, naast een financiële vergoeding, ook een beroep op Defensie doen voor hulp en begeleiding bij hun ziekteproces door een zorgcoördinator. Het gaat bij deze coulanceregeling, die minister Hennis in november 2014 in de Tweede Kamer aankondigde, om een voorschotregeling. Als uit het RIVM onderzoek blijkt dat Defensie nalatig is geweest en (ex-)werknemers ziek zijn geworden van het werken met chroom-6, kunnen die bedragen worden aangevuld. Wie eenmaal geld heeft ontvangen, hoeft niet bang te zijn dat hij dat straks weer terug moet betalen. Kom je later in aanmerking voor een definitieve regeling, dan wordt het bedrag dat je ontving verrekend. Bovendien behoudt iedereen het recht om zo nodig te procederen. Wie komt er in aanmerking? Om in aanmerking te komen moet je een ziekte hebben waarvan op basis van onderzoek van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB) is vastgesteld dat die een relatie kan hebben met het werken met chroom-6 (zie de bijlage over de chroom-6 regeling in het artikel over de coulanceregeling op onze website Daarnaast moet je minimaal een jaar (niet aaneengesloten) gewerkt hebben met chroom-6. De coulanceregeling De mensen met de ernstigste aandoeningen, longkanker en neuskanker, Het NCvB heeft literatuuronderzoek gedaan naar de ziektebeelden waar een relatie ligt met het werken met chroom-6. Dat zijn er volgens het NCvB tien, uiteenlopend van huidirritatie tot kanker. De verschillende hoogtes van de vergoedingen die er nu komen, zijn mede gebaseerd op die indeling in ziektebeelden. Geldigheid coulanceregeling? De coulanceregeling geldt tot de definitieve uitkomsten van het RIVMonderzoek er zijn en er definitieve afspraken zijn gemaakt over een eventuele definitieve regeling. Dat is naar verwachting over twee jaar. De commis- 10 APRIL 2015

11 EEN EERSTE STAP OM DE ONZEKERHEID BIJ ONZE LEDEN WEG TE NEMEN sie streeft er wel naar het onderzoek in deelonderzoeken op te splitsen waardoor de (ex-)werknemers zo snel mogelijk duidelijkheid krijgen. Ook de (ex-)werknemers worden betrokken bij het onderzoek, bijvoorbeeld via zogenoemde focusgroepen waarin naar hun ervaringen wordt gevraagd. Waarom een coulanceregeling? De MARVER heeft er al in oktober 2014 in een brief aan de minister op aangedrongen om maatregelen te treffen tegen het werken met gifstoffen en vroeg om een structurele aanpak. We wilden:» Een onafhankelijke onderzoekscommissie, met een onafhankelijk voorzitter, onafhankelijke deskundigen en bonden.» Onafhankelijk medisch onderzoek van de slachtoffers.» Een schadefonds/financiële regeling voor gedupeerden.» Betrokkenheid van experts als het NCvB.» Problemen uit het verleden onderzoeken en in de toekomst voorkomen. De minister heeft met de coulanceregeling en het instellen van de commissie een eerste stap gezet. Hennis heeft wel steeds benadrukt dat dit niet betekent dat Defensie nu al aansprakelijkheid erkent. Wat vindt de MARVER? Volgens MARVER-onderhandelaar René Schilperoort ligt er nu een fatsoenlijke regeling. Dit is een eerste stap om het leed en de onzekerheid bij onze leden weg te nemen. Het is goed dat er voor het eerst binnen Defensie een onafhankelijke commissie komt die dit onderzoek gaat sturen en het proces nauw gaat volgen. Wat mij betreft zet Defensie ook in de toekomst de deuren meer open. Het is ook goed dat deze regeling niet in beton is gegoten. Er is bijvoorbeeld een mogelijkheid om te kijken naar schrijnende gevallen. En mocht uit nieuw onderzoek blijken dat er nieuwe ziektebeelden zijn door het werken met chroom-6, dan gaan we ook daar naar kijken. We gaan, samen met de collega s van het Bureau Beroepsziekten van de FNV en onze deskundigen binnen en buiten de FNV, hard aan de slag om met de commissie goede resultaten te boeken. Daarbij kijken we niet alleen naar de problemen uit het verleden, maar ook naar het defensiebeleid in de toekomst. We moeten, samen met defensie, voorkomen dat er in de toekomst nieuwe gifschandalen ontstaan. Want dat veroorzaakt heel veel leed wat voorkomen moet worden. Denkt u recht te hebben op een vergoeding? Tot nu toe hebben zich bij het meldpunt van Defensie brdteamzc@abp.nl mensen gemeld. Ongeveer 400 van hen hebben medische klachten. Uitgezocht moet worden of al deze klachten voorkomen op de lijst van medische aandoeningen. Wie denkt recht te hebben op een vergoeding, kan zich met zijn relevante medische gegevens melden bij het ABP, die de regeling uitvoert. Binnen pakweg drie maanden moet er dan duidelijkheid zijn, ook in die gevallen waarin een bezwaarprocedure nodig is. Hebt u zich al gemeld? Dan hoeft u niks te doen. In de maand maart wordt u door het ABP benaderd met de nodige informatie. Hebt u zich nog niet gemeld? Doe dat dan alsnog bij het defensiemeldpunt brdteamzc@abp.nl. MARVERleden die zich nog niet gemeld hebben worden verzocht zich óók te melden via ibb@marechausseevereniging.nl BREDERE FOCUS H Door het RIVM wordt op de POMS-sites al breder gekeken, omdat is geconstateerd dat er met meerder giftige stoffen is gewerkt. Marian Schaapman van Bureau Beroepsziekten FNV: Die bredere focus moet er ook zijn, omdat een bredere samenstelling van gifstoffen óók iets kan doen met je gezondheid (naast wat bijvoorbeeld alleen chroom-6 zou kunnen veroorzaken, red.) Er is besloten om die bredere focus nu alleen op de POMS-locaties toe te passen, omdat het onderzoek anders nóg langer zou duren. Sterke behoefte aan zekerheid Wat doet het met je als je hebt gewerkt met giftige stoffen als chroom-6 en nu met ernstige gezondheidsklachten kampt? We vroegen het diverse (ex-)defensiemedewerkers in een groepsgesprek.» De coulanceregeling en de onafhankelijke onderzoekscommissie hebben veel betekenis voor degenen die met chroom-6 hebben gewerkt en nu met ernstige gezondheidsklachten kampen. Op 26 februari vond in Woerden een informatieve bijeenkomst plaats over chroom-6. Ook Marian Schaapman, directeur Bureau Beroepsziekten van de FNV was hierbij aanwezig. Tijdens dit rondetafelgesprek met leden, die zich hadden gemeld APRIL

12 CHROOM 6 DANKZIJ DE REGELING KAN HET ERGSTE LEED WORDEN VERZACHT met gezondheidsklachten, werden een aantal zaken duidelijk. Er is behoefte aan erkenning, zowel materieel als immaterieel, en aan zekerheid. Dat het ziek zijn voor velen ook financiële gevolgen heeft bleek eveneens, al levert dat een zeer divers beeld op van mensen die onder het minimum zitten tot degenen die ook financiële pijn hadden maar dat makkelijker kunnen dragen. Serieuze gezondheidsklachten De aanwezigen waren vooral gekomen om hun oor te luisteren te leggen en ervaringen te delen. Het werd een openhartig gesprek, waarbij al meteen duidelijk werd dat de medische problemen van de meesten enorm groot zijn. Alleen mijn linker grote teen doet het nog, zegt een van hen (omdat we hun privacy respecteren noemen we geen namen van de aanwezigen). Hij heeft longklachten, hoge bloeddruk, prostaatproblemen, daarnaast heeft hij een hartinfarct en drie hernia s achter de rug. De meeste anderen hadden ook twee of meer serieuze gezondheidsklachten, een aanwezige met longkanker en darmkanker, is uitbehandeld. Niettemin bracht hij de moed op om helemaal naar Woerden te komen. De angst is groot, veel van de aanwezigen vroegen zich af wat hen verder nog aan ziekteklachten te wachten staat. Een aanwezige zei dat 30 van zijn collega s die in Limburg op de POMS-site hebben gewerkt, intussen zijn overleden. Ook psychisch belastend Het zijn overigens niet alleen lichamelijke problemen waarmee men worstelt. Het is psychisch ook erg belastend, zegt een lid. De psychische problemen doen zich overigens ook voor bij collega s die zelf niet met chroom-6 hebben gewerkt. Zo wordt het voorbeeld genoemd van een (niet aanwezige) defensiemedewerker die overspannen zou zijn omdat zijn baas hem jarenlang opdracht gaf zijn collega s de spuitcabine in te sturen terwijl de bescherming daar volstrekt onvoldoende was. Behoefte aan deskundigheid Er is in dit soort zaken altijd een zekere behoefte aan deskundige artsen die naar de klachten kijken, zegt Marian Schaapman, directeur van Bureau Beroepsziekten van de FNV. Een huisarts heeft immers nooit voldoende kennis in huis. Dat onderzoek door deskundigen zit nog niet in de coulanceregeling, maar daar willen we in de definitieve regeling wel voor gaan. Dat is bij andere regelingen voor beroepsziekten ook het geval, en het is een zegen. Zo weet ik van degenen die OPS hebben dat ze heel graag die deskundige diagnose willen. Dan weten ze bijvoorbeeld waarom ze zo prikkelbaar zijn richting hun partner. Natuurlijk, beter word je er niet van, maar bepaalde angsten kun je ermee weghalen of leren hoe je daarmee omgaat. Smerigste baantje van Defensie De aanwezigen vinden erkenning, net als zekerheid, óók belangrijk. Vooral de manier waarmee door de defensieorganisatie de risico s werden gebagatelliseerd of ontkend, steekt velen. Er werd gezegd: in een koekjesfabriek stinkt het net zo goed, en daar word je ook niet dik van. En degene die in 1982 wat zei over een haperende afzuiginstallatie in een spuiterij kreeg ongenadig op zijn sodemieter omdat hij hiermee tegen de baas in ging. De loyaliteit ging eigenlijk veel te ver, maakt een ander duidelijk: Die vliegtuigen moesten vliegen, daar ging je tegenaan. We hadden het smerigste baantje bij Defensie. Daarbij waren we bang dat ons werk werd uitbesteed aan Fokker, ook al was dat veel duurder. Daar werd regelmatig mee gedreigd. En wat velen ook steekt is dat Defensie geen informatie gaf over het werken met schadelijke stoffen als chroom-6 en er geen beschermingsmiddelen aanwezig waren. Bovendien bestaat de angst dat Defensie alle informatie hierover niet of niet goed heeft bewaard. Geen aansprakelijkheid Door het instellen van de coulanceregeling erkent minister Hennis nog geen aansprakelijkheid. Gelukkig kan dankzij de coulanceregeling al wel het ergste leed worden verzacht. In die zin is er toch sprake van een zekere erkenning. Zoals Marian Schaapman van Bureau Beroepziekten zegt: Ik proef bij Defensie wel de erkenning van: dit willen we met zijn allen niet. Letselschadeadvocaten Verder werd het verschijnsel genoemd dat overal in het land letselschadeadvocaten opduiken. Ook al hoeven ze op zich geen slecht werk te leveren, er zijn soms kwalijke effecten. Zo zijn er enkele letselschadeadvocaten die gedupeerden op agressieve wijze benaderen. Menigeen is hier niet van gediend. Een lid: Die gasten denken: kassa! Vaak kost het de mensen wél geld, terwijl leden die de bond inschakelen er niets aan kwijt zijn. Functielijst Defensie heeft een functielijst opgesteld. Hierdoor wordt duidelijk wie er met chroom-6 heeft gewerkt of nog werkt. Die lijst zal naar verwachting niet volledig zijn, daarom kan die worden aangevuld. Het kan ook zijn dat mensen werkzaamheden hebben uitgevoerd en werkten met Chroom-6 maar niet onder de functielijst vallen. Ook dat wordt meegenomen. De lijst is dus niet in beton gegoten. Mocht je met chroom-6 hebben gewerkt of nog werken en je functie staat niét op de lijst, meld het dan (ook bij ons): ibb@marechausseevereniging.nl 12 APRIL 2015

13 MARVER/FNV UITZENDCERTIFICAAT Zeker op uitzending U bent lid van de Marechausseevereniging en wordt uitgezonden? Vraag uw uitzendcertificaat aan. Hiermee heeft u gratis de volgende dekking voor de duur van uw uitzending: bij overlijden als gevolg van een ongeval; bij algeheel blijvende invaliditeit als gevolg van een ongeval; In geval van gedeeltelijke blijvende invaliditeit door een ongeval een evenredig percentage van Waar vraagt u uw certificaat aan? Surf naar en klik op Uitzendcertificaat; Mail naar info@marechausseevereniging.nl o.v.v. Ik word uitgezonden. Geef hierin uw persoonsgegevens, naam uitzending, vertrek- en terugkeerdatum van uw uitzending; Bel met (kies 4). Ook voor plaatsing in de West, mits korter dan een jaar, kunt u het uitzendcertificaat aanvragen! DFD stuurt u het bewijs van dekking en zal u verder informeren. APRIL Foto: AVDD

14 BLIKOPENER TEKST ALEX GROOTHEDDE FOTO ANP / MARCEL VAN HOORN Identificatie MH-17: Alleen 100% zekerheid telt 14 APRIL 2015

15 De crash van vlucht MH17 in de Oekraïne op 17 juli 2014 dreunt nog heel lang na. Nabestaanden moeten 100% zekerheid hebben dat hun dierbaren zijn geïdentificeerd, zodat ze eindelijk afscheid van hen kunnen nemen. Het Landelijk Team Forensische Opsporing zet zich met man en macht in om iedereen zo snel mogelijk uitsluitsel te geven. Wat betekent dit zware werk voor de leden van het team zelf? De identificatie van de slachtoffers gebeurt op de Korporaal Van Oudheusden Kazerne in Hilversum. Daar werken circa 75 van de in totaal 150 forensisch specialisten van LTFO samen. Naast de specialisten van het LTFO zijn ook collega s uit Engeland, België, Duitsland, Australië, Nieuw Zeeland en Maleisië aanwezig om mee te werken aan het identificatieproces De identificatie gebeurt aan de hand van vergelijking van gebitsgegeven, DNA, en zoveel mogelijk extra kenmerken van slachtoffers, zoals bijvoorbeeld een kunstknie of sporen van een operatie. LTFO heeft maar één doel en dat is de nabestaanden met 100% zekerheid vertellen dat hun dierbare is geïdentificeerd. De identificatie gebeurt daarom bij wijze van spreken overdreven nauwkeurig, juist om die 100% zekerheid te halen. Intense ervaring Roel Ridders is vervangend projectleider van het team dat een van de vijf operationele processen van LTFO uitvoert; het Proces Reconciliation (matching van verschillende bevindingen). Hij had zich na de tsunami van 2004 aangemeld voor LTFO toen hij nog majoor was bij de KMar, waar hij 40 jaar als rechercheur heeft gewerkt. Ook al heeft Ridders niet geïdentificeerd, de lichamen heeft hij wel gezien. Hoe gaat hij om met zulke intense ervaringen? Ridders: Je weet bij zo n ramp: het gaat altijd om de dood. Daar moet je je op instellen. Ik weet dan dat ik te maken krijg met overleden mensen die er niet fris uit zien. Ze zijn verbrand of op andere wijze verminkt. Maar ik ken die mensen niet en daarom heb ik er zelf weinig tot geen emotie bij. Ik heb meer problemen met de dood van de zus van mijn moeder. Mijn vrouw is verpleegkundige en zij heeft geen moeite met het werk dat ik doe. Maar ik neem het niet mee naar huis. Nazorg De nazorg voor de leden van LTFO is volgens Ridders structureel goed geregeld. Het LTFO heeft een aantal geestelijk verzorgers en maatschappelijk werkers APRIL

16 BLIKOPENER ER IS NIETS MIS MET HET TONEN VAN JE EMOTIES die hierop toezien. Mentale zorg voor de teamleden is vast onderdeel van een ander operationeel proces; de ondersteuning. Zodra ergens in de wereld een ramp gebeurt waarbij Nederlanders betrokken zijn, nemen de leden van LTFO contact op met elkaar en worden in Driebergen containers stand-by gezet. Hierin zitten hulpmiddelen om ter plaatse letterlijk en figuurlijk te opereren. Ook de geestelijk verzorgers en maatschappelijk werkers worden dan meteen op stand-by gezet. Impact Heeft Ridders wel eens meegemaakt dat collega s het werk even niet trokken vanwege de emotionele impact? Natuurlijk, we zijn allemaal mensen. Het kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer een overledene lijkt op een bekende. Of als het om kinderen gaat. Maar we zijn een hecht team. We zien aan elkaar of het wel of niet goed gaat met iemand. In het begin hebben teamleden twee tot drie weken achter elkaar zeven dagen per week doorgewerkt. Dan zie je dat mensen op hun tandvlees lopen vanwege de energie die het vreet. Het pulletje is dan vol, waardoor irritaties of emoties kunnen loskomen. Dat zie je wel vaker als de identificatie is afgesloten en de overleden persoon wordt overgedragen aan de familie. In andere landen gaat dat gepaard met rituelen die vaak heel emotioneel zijn. Dan zie je dat de collega die daarbij betrokken is het zelf emotioneel voor de kiezen krijgt. Over het algemeen gaat dat goed, want er is niets mis mee als je je emoties uit. Daarnaast is het altijd zo dat wanneer een collega iets traumatisch heeft meegemaakt, hij of zij wordt opgevangen door collega s van LTFO. Ook voor het thuisfront is er speciale aandacht. Als je ergens in de wereld aan het werk bent, wordt er door hulpverleners van maatschappelijk werk contact gelegd met het thuisfront en word je verteld hoe het met je partner gaat. De backofficie in Driebergen zit dan als een spin in het web bij de coördinatie van vragen over en weer. Daarnaast zijn er terugkomdagen, waarbij het proces wordt geëvalueerd met collega s en hun partners erbij. Identificatie Hoe was het voor jou deze keer in Hilversum? De hele kazerne was ingezet voor deze ramp. We hadden alle ruimte. De lichamen heb ik wel gezien maar ik was niet rechtstreeks betrokken bij het identificeren. Alle medewerkers aan het proces werken eigenlijk mee aan de identificatie van de slachtoffers. Iedere medewerker is eigenlijk een radartje in het geheel. Je kunt niet zeggen die iemand of een organisatiedeel identificeert. Identificeren doe je gezamenlijk. Het is de uitkomst van een proces. Nog drie Nederlanders Omdat ik de matching deed, heb ik alleen de namen voorbij zien komen. Bij de luchtvaartmaatschappij hadden we het seating plan opgevraagd. Naarmate de zitplaatsen meer gevuld werden met geïdentificeerde slachtoffers, zag je de euforie groeien. Dan was het van: Yes, we hebben er weer drie! Iedere dag was er een briefing met de stand van zaken en een debriefing. Je hoorde dan bijvoorbeeld: de vorige keer hadden we 110 geïdentificeerde slachtoffers en nu zijn het er 133. Er klonk dan een vorm van gejuich. Het aantal intacte lichamen werd na verloop van tijd steeds minder; nu zijn er alleen nog kleine fragmenten, zoals een pink of een oor. Daarvan moet het DNA worden vergeleken met DNA Wat we afnemen van bijvoorbeeld voorwerpen/eigendommen die nabestaande ter beschikking stellen. De stand van zaken nu, op 18 februari, is dat er nog drie Nederlanders zijn waar we nog niets van hebben. GOED GEREGELD H In logistieke zin verliep de operatie op rolletjes. Aanloopproblemen in materiële zin waren snel opgelost. Spullen werden snel beschikbaar gesteld en de containers waren goed ingericht; een erfenis van de NSS-top in Den Haag in De koelcontainers hadden een rij frame, praktisch en de aflegtafels zijn in hoogte verstelbaar, zodat niemand het aan zijn rug kreeg. Druk In het begin waren de nabestaanden en de politiek blij met de identificaties. Maar nu duurt het voor hen langzamerhand te lang. Jullie hebben ze toch gevonden, klinkt het. Maar als er van vermiste personen niets te vinden is, houdt het op. Of dat extra druk op ons legt? Dat valt voor ons op de werkvloer wel mee, maar de leiding heeft er wel wat meer mee te maken. We blijven echter zeggen: er kan alleen een identificatie komen als we 100% zekerheid hebben. LTFO H Een belangrijke taak van het Landelijk Team Forensische Opsporing (LTFO) is de berging en identificatie van slachtoffers bij incidenten waarbij veel dodelijke slachtoffers zijn gevallen. Denk aan de Herculesramp in Eindhoven, de Bijlmer, Enschede, Thailand, Schiphol, Tripoli. Na de crash van MH17 is LTFO meteen ingeschakeld. Daarbij is samenwerking gezocht met forensisch specialisten uit andere landen, zoals België, Engeland, Duitsland, Australië Nieuw Zeeland, Maleisië. Sinds de tsunami in 2004 zitten alle bij Interpol aangesloten landen op een lijn. Ze werken volgens dezelfde procedure en protocollen en met één softwareapplicatie (DVI Disaster Victim Identification). 16 APRIL 2015

17 De identificatie van de slachtoffers gebeurt op de Korporaal Van Oudheusden Kazerne in Hilversum, in totaal werken circa 75 van de in totaal 150 forensisch specialisten van LTFO samen met collega s van 400Gnkbat uit Ermelo. Naast de specialisten van het LTFO werken ook collega s uit onder meer België, Duitsland, Engeland Australië, Nieuw Zeeland en Maleisië mee aan het identificatieproces.» Toen de MH17 neerstortte waren mortuariummedewerkers Wijnand, Marloes, Lisette en Ginger van 400Gnkbat aan het werk op de Vierdaagse in Nijmegen. Er werd gebeld met de vraag of we materiaal kunnen leveren voor de identificatie. We keken elkaar aan, kunnen wij helpen? Onze bijdrage was welkom en we zijn naar de Korporaal Van Oudheusden Kazerne in Hilversum gegaan. Mortuariummedewerker Daniel werd later aan het team toegevoegd. Knop omzetten In het proces deed het mortuariumpersoneel van Defensie een verscheidenheid aan taken, ze hebben bijna allemaal ruime ervaring in het werken met overledenen maar niet op deze schaal. Hoe je hiermee omgaat hangt af van de vraag of je de knop kunt omzetten. Het wordt dragelijker als je dit werk doet met het idee dat je de nabestaanden hun dierbare kunt teruggeven. Niet van steen Voor Daniël was het relatief nieuw om met overledenen geconfronteerd te worden. Vergeleken met mijn collega s uit het team heb ik er dan ook het meeste last gehad, maar dat is wel bijgetrokken. Hierbij is het zaak dat je op jezelf past en dat je op tijd aan de bel trekt als het niet gaat. Wijnand onderkent dit verschijnsel. Het doel was om de stoffelijk overschotten zo spoedig mogelijk terug te geven en dan cijfer je jezelf weg. Je bent niet van steen en op een gegeven moment ben je er klaar mee. Je hebt daarom af en toe een dagje vrij nodig om even er tussen uit te kunnen. Moeilijke momenten Je krijgt tijdens dit werk mentaal genoeg voor je kiezen, natuurlijk zijn er die momenten die er extra inhakken. Bij Daniël was dat het geval, toen hij zich realiseerde dat er een groot aantal kinderen omgekomen was. Een heleboel geboortedata lagen na die van mij, dat hoort niet. Marloes: Het is onnatuurlijk, je hoort je ouders naar het graf te brengen. Voor mij was het lastig zodra er een naamplaatje op de kist kwam. Op dat moment krijgt de overledene een naam en is het niet meer een naamloos slachtoffer. Voor Wijnand was het extra zwaar als hij merkte dat een heel gezin was omgekomen. Hij verwoordt het algemene gevoel op een wijze die door iedereen hartgrondig wordt gedeeld: Iedere kist is een krasje op je ziel. Het is natuurlijk een droevige gebeurtenis maar hoogtepunten waren er ook, zoals de erehaag die werd gevormd toen het eerste geïdentificeerde slachtoffer naar buiten werd gedragen en de herdenkingstocht door 1400 motorrijders als eerbetoon aan de slachtoffers. Delen van ervaringen De teamleden verwerkten de indringende ervaringen door erover te praten. En dan vooral met de mensen die ook bij het identificatieproces betrokken zijn. Malyssa: Als je denkt: shit, dit was heftig, kun je dat het beste met je collega s bespreken. Marloes: Ik denk altijd: als er wat is, zeg het dan, anders heb je jezelf er alleen maar mee. Humor is volgens JE BENT NIET VAN STEEN, OP EEN GEGEVEN MOMENT BEN JE ER KLAAR MEE Iedere kist is een krasje op je ziel Van links naar rechts: Wijnand, Marloes, Malyssa en Daniël van 400Gnkbat ná hun tijd in Hilversum. Niet op de foto en in het verhaal, maar wel deel van het team zijn Lisette en Ginger. haar een belangrijke uitlaatklep. Maar wel met respect. Je kunt niet de hele dag droevig rondlopen, natuurlijk word er ook gelachen. De teamspirit droeg goed bij aan het wederzijdse begrip. Marloes: Je voelt aan hoe een ander zich voelt; je hebt aan een half antwoord al voldoende. Het valt in Ermelo al meteen op dat de teamleden het goed met elkaar kunnen vinden en er veel gelachen wordt. Wijnand: We zijn een goed team, met dezelfde opleiding en ervaring en kunnen meedoen op internationaal niveau. Nazorg Wijnand: Defensie heeft dit als een missie aangelopen, ondanks dat het een nationale inzet is geweest. Dat is goed vanwege de psychosociale aspecten. Nazorg draagt bij aan de verwerking. Er zijn groepsgesprekken en individuele debriefings gehouden. Ook ons thuisfront wordt hierin betrokken. Om het proces af te sluiten is het belangrijk dat het laatste slachtoffer geïdentificeerd wordt. Ervaring voor het leven Achteraf gezien merkt Daniël dat het werk hem heeft veranderd. Je kijkt anders tegen de wereld aan en bent kritisch naar jezelf. Ben ik tevreden over waar ik sta en wie ik ben? Malyssa wil dankzij de ervaringen meer met dit werk doen. Maar geen 38 uur per week, ik ben te jong om alleen maar met de dood bezig te zijn. Al met al kijken ze met voldoening terug op hun werk. Het was fijn als je op het nieuws iemand zag die blij was dat een nabestaande was geïdentificeerd. Het is dankbaar werk; je kunt de nabestaanden iets teruggeven. APRIL

18 VERENIGING TEKST EN FOTO S ALEX GROOTHEDDE Hoofdbestuurder David Goudzwaard Dichter bij het vuur van het overleg Tijdens de Algemene Vergadering op 18 juni 2014 werden vier actieve MARVERleden benoemd tot lid van het Hoofdbestuur. We zijn alweer bijna een jaar verder. Hoe kijken ze nu tegen hun functie aan? We trappen af met David Goudzwaard. 18 APRIL 2015

19 David Goudzwaard is in 2003 begonnen als marechausseebeveiliger in Den Haag. Zo n twee jaar later was hij MP bij het militaire hoofdkantoor van de NATO (SHAPE) in het Belgische Casteau. Daar werkte hij tweeënhalf jaar. In april 2007 begon hij met een opleiding voor wachtmeester. Sinds 2009 werkt hij bij de Brigade Zuid-Holland als algemeen opsporingsambtenaar. Langzaam maar zeker rolde hij in het vakbondswerk. Bij de opkomst in Eefde kreeg ik voorlichting over de vakbond. Ik was er toen totaal niet mee bezig, maar werd toch lid van de Marechauseevereniging omdat werd gezegd dat het goed en handig is en dat het je kan helpen. Die echte interesse kwam toen hij klaar was met zijn opleiding voor wachtmeester. Er was toen de mogelijkheid om een fase-3 aanstelling te krijgen, maar ik werd afgewezen op volgens mij verkeerde gronden. Ik dacht toen: laat ik mijn lidmaatschap van de MARVER in positie brengen. Uiteindelijk is het goed gekomen. Toen er verkiezingen waren voor de medezeggenschapscommissie heb ik me op aanraden van mijn teamleider verkiesbaar gesteld. Groen als gras Goudzwaard werd eerst reserve-lid; na een poosje zou hij volwaardig mc-lid worden. Voordat het zover kwam, heeft hij zich kandidaat gesteld als kaderlid van de MARVER. Medio 2009 ben ik als kaderlid aangeschoven. Het was wel even wennen, want ik was net van de opleiding af en nog zo groen als gras. Maar van lieverlee groeide ik erin. Ik begon het steeds leuker te vinden en werd er beter in. Zijn rechtvaardigheidsgevoel drijft hem om een helpende hand op de werkvloer te zijn, als vraagbaak voor rechtspositionele zaken. In die rol is hij een goede schakel tussen de leden en het bestuur dat wil weten wat er bij de leden leeft. Goudzwaard: Toen ik in de medezeggenschap terecht kwam heb ik veel geleerd, zeker over reorganisaties en beleidslijnen, en strategische en tactische keuzes binnen de KMar. De vakbond spreekt de regelgeving af met de werkgever en als mc-lid ben je met die regelgeving aan het werk, je moet de regels interpreteren. Het sluit mooi aan op het vakbondslidmaatschap. Omdat de lijnen met de MARVER kort zijn, kan ik snel iets navragen en leidt het tot meer constructieve adviezen richting de commandant. Jezelf ontwikkelen Het mooie van het medezeggenschapswerk is ook dat je jezelf continu kan ontwikkelen door het volgen van trainingen, zoals vergadertechnieken en bewust overleg voeren. Ook heb ik trainingen op het gebied van arbo en arbeidstijdenwet kunnen volgen. De laatste paar jaar ben ik voorzitter van de werkgroep Wet en regelgeving en schrijf ik een advies op aanvraag van de districtscommandant. Als medezeggenschap moet je bewaken dat de wet en regelgeving goed wordt toegepast, anders ontstaat er wildgroei in allerlei variaties. Goudzwaard is zich steeds meer thuis gaan voelen in zijn medezeggenschapsrol. Het heeft me aan het denken gezet. Ik zag ook mogelijkheden om mezelf verder te ontwikkelen op het gebied van personeelszaken. Het leidde er toe dat hij inmiddels alweer een half jaar bezig is met een hbo-opleiding HRM. Dat is super leuk. Het is een mooie aanvulling en sluit helemaal aan op allerlei dingen die ik al doe. Mijn credo is: de medewerker staat centraal. Je kunt in de organisatie alles operationeel op orde hebben, maar vergeet vooral de mens niet. Als de medewerker goed in zijn vel zit, loopt de rest vaak als een zonnetje. Daar wil ik me graag voor inzetten. De personeelsparagraaf is rete belangrijk, vandaar dat ik de HRM-opleiding volg. Hoofdbestuur Voordat Goudzwaard besloot de opleiding te gaan volgen had hij zich DE MEDEWERKER STAAT CENTRAAL overigens al kandidaat gesteld als lid Hoofdbestuur van de Marechauseevereniging. Ik was toen op het punt gekomen dat ik mijn knopen telde en me afvroeg wat er nog meer in het vat zat om me verder te kunnen ontwikkelen. Ik besloot toen om ook in het vakbondswerk een stap te zetten. Als Hoofdbestuurder zit je namelijk nog dichter bij het vuur van het overleg waarin ik wellicht meer in kan betekenen. Zo kan ik richting het dagelijks bestuur meer brengen dan als kaderlid. Als kaderlid ben je een schakel tussen het lid en het bestuur, maar als HB er ben je meer bezig met dingen bedenken, op touw te zetten en mee te regeren. Het is een uitdaging. Het is nu alleen wel zo dat ik binnenkort op uitzending ga. Daarom moet ik nu oppassen niet teveel hooi op de vork te nemen. Bovendien kan ik dan niet aansluiten bij vergaderingen, daarom heb ik alles nu maar even op een laag pitje gezet totdat ik weer terug ben. Werkgroepen Goudzwaard heeft zich de afgelopen tijd voor de MARVER ingezet binnen de werkgroep Evaluatie Pilot Loopbaanbeleid KMar en de werkgroep LTC (Landelijk Tactisch Commando, red.) wat alles te maken heeft met de ophanden zijnde reorganisatie binnen de KMar. Wij willen onze leden hierin betrekken en van ze horen wat goed gaat en wellicht beter kan in het hele traject. Door hier zicht op te krijgen kunnen we onze leden beter bedienen. Ook dat vind ik leuk; over het algemeen zit ik goed in mijn vel als ik kan inzoomen op een specifiek onderwerp. APRIL

20 VETERANENBERICHTEN TEKST JANKE ROZEMULLER EN FRED LARDENOYE De nieuwe Veteranenombudsman Reinier van Zutphen. FOTO: HOLLANDSE HOOGTE RESOLUTE SUPPORT H Nederlandse militairen, onder wie leden van de Koninklijke Marechaussee, doen sinds 1 januari mee aan de nieuwe NAVOmissie Resolute Support in Afghanistan. Die missie helpt de Afghaanse veiligheidsdiensten een jaar lang bij de laatste stap naar zelfstandigheid. De Nederlanders opereren voornamelijk vanaf Camp Marmal in het noordelijke Mazar-e-Sharif. Dat was tot vorig jaar de thuisbasis van de Nederlandse F-16 s die werden ingezet voor de ISAF-missie. Nu zijn daar tien adviseurs geplaatst, onder de regionale missievlag van het Duits geleide Train Advise and Assist Command North (TAAC-N). De militaire adviseurs begeleiden daar de Afghanen bij hun operationele inzet. Zij worden ondersteund door een Nederlandse medische taakgroep en trainings- en bevoorradingseenheid. JR FOTO: MINISTERIE VAN DEFENSIE Een Nederlandse marechausseevestiging in Zuid-Soedan. KMar langer in Zuid-Soedan»De KMar zal in ieder geval nog één jaar langer deelnemen aan de United Nations Mission in South Sudan (UNMISS). Dat heeft het kabinet besloten. Nederland zet zich al in voor de VN-missie in Zuid-Soedan, sinds het land op 9 juli 2011 onafhankelijk werd. Nederland helpt bij de opbouw van het nieuwe land. De situatie in Zuid-Soedan is nog steeds gespannen. Ongeveer dertig Nederlandse militairen en politiefunctionarissen richten zich op de hoofdtaak van de missie: het beschermen van de burgerbevolking en het creëren van veiligheid tijdens hulptransporten. Een deel van de Nederlanders werkt daarom in de VN-kampen waar met name ontheemden worden opgevangen, die de beschermde kampen nog niet durven te verlaten. JR Nieuwe Veteranenombudsman»De Tweede Kamer heeft Reinier van Zutphen benoemd tot Nationale ombudsman, tevens Veteranenombudsman. Hij is de opvolger van Alex Brenninkmeijer, die dertien maanden geleden vertrok. Oorspronkelijk was voormalig ANWB-directeur Guido van Woerkom benoemd, maar na alle commotie over zijn negatieve uitspraken over Marokkaanse taxichauffeurs en later ook over zijn vertrekpremie bij de ANWB trok hij zich terug. Reinier van Zutphen is sinds 2012 president van het College van Beroep voor het bedrijfsleven. Daarvoor was hij van 2007 tot 2012 voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak. Naar verwachting zal de voorzitter van de Tweede Kamer hem nog dit kwartaal beëdigen. Tot die tijd blijft Frank van Dooren waarnemend Nationale ombudsman. JR Medaille-uitreiking in FOTO: DAGBOEKENKMAR SINAÏ MARECHAUSSEEMUSEUM BIJDRAGE MISSIES SINAÏ EN TURKIJE BEËINDIGD H De Nederlandse bijdrage aan de Multinational Force and Observers (MFO) is beëindigd. De MFO is een internationale vredesmacht die in de Sinaï toeziet op de naleving van de eind jaren zeventig gesloten Camp Davidakkoorden tussen Egypte en Israël. Nederland deed van 1982 tot 1995 met een verbindingscompagnie en marechaussees mee aan de missie. Achttien jaar later, in 2013, hervatte Nederland de bijdrage met vier staf(onder) officieren. Zij hielden zich bezig met beveiligingstaken en ondersteunden de militaire politie van de vredesmacht, onder leiding van de Hongaren. Canada neemt het stokje van Hongarije over en daarmee ook de functies van de Nederlanders. Nederland blijft de missie wel financieel steunen. Ook de Nederlandse Patriotmissie in het zuiden van Turkije is beëindigd. De missie met ongeveer tweehonderd militairen opereerde twee jaar lang met twee Patriotbatterijen vanaf het civiele vliegveld van Adana en vanaf de bij deze stad liggende luchtmachtbasis Incirlik. Spanje neemt de taken van Nederland over. De luchtverdedigingssystemen moeten bevolking en grondgebied van NAVO-bondgenoot Turkije verdedigen tegen aanvallen vanuit buurland Syrië. Met het beëindigen van de missie komt ook een einde aan de aanwezigheid van de KMar in Turkije. JR 20 APRIL 2015

Q & A: Eerste deelresultaat AVW 2015

Q & A: Eerste deelresultaat AVW 2015 Q & A: Eerste deelresultaat AVW 2015 Er wordt gesproken over een eerste deelresultaat m.b.t. de AVW 2015 onderhandelingen. Wat betekent dit? Dit betekent dat dit resultaat slechts een eerste stap is naar

Nadere informatie

EERSTE DEELRESULTAAT ARBEIDS- VOORWAARDEN Wat vindt u er van? Vul enquete in op www.afmp.nl.

EERSTE DEELRESULTAAT ARBEIDS- VOORWAARDEN Wat vindt u er van? Vul enquete in op www.afmp.nl. 02 maart 2015 uitgave van de algemene federatie van militair personeel EERSTE DEELRESULTAAT ARBEIDS- VOORWAARDEN Wat vindt u er van? Vul enquete in op www.afmp.nl. @ANNEMARIESNELS VOORZITTER ANNE-MARIE

Nadere informatie

2. Inkomenseffecten. Partijen zijn overeengekomen:

2. Inkomenseffecten. Partijen zijn overeengekomen: 1. Preambule 4 november 2014 is het arbeidsvoorwaardenoverleg in de sector Defensie formeel van start gegaan. Naar dit moment is door alle betrokken partijen, werkgever en werknemers, lang uitgezien. Na

Nadere informatie

NIEUWE PENSIOENREGELING VOOR MILITAIREN.

NIEUWE PENSIOENREGELING VOOR MILITAIREN. NIEUWE PENSIOENREGELING VOOR MILITAIREN. Dit onderhandelaarsresultaat bevat ook afspraken over een nieuwe pensioenregeling voor militairen. Als dit resultaat wordt goedgekeurd zal er met terugwerkende

Nadere informatie

Vragen en antwoorden arbeidsvoorwaardenresultaat

Vragen en antwoorden arbeidsvoorwaardenresultaat Vragen en antwoorden arbeidsvoorwaardenresultaat Na het, op 12 oktober, bereiken van het onderhandelaarsresultaat hebben veel defensiemedewerkers vragen hierover. De eerste veel gestelde vragen proberen

Nadere informatie

7. Hoe zit het met eventuele negatieve effecten op het pensioen?

7. Hoe zit het met eventuele negatieve effecten op het pensioen? Antwoorden op vragen over nieuwe pensioenstelsel militairen Het onderhandelaarsresultaat van 20 augustus 2018 bevat afspraken over een nieuwe pensioenregeling voor militairen. Defensie heeft verschillende

Nadere informatie

Datum 14 mei Betreft Inzet Defensie Arbeidsvoorwaarden. Collega s,

Datum 14 mei Betreft Inzet Defensie Arbeidsvoorwaarden. Collega s, > Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag Bestuursstaf Plein 4 MPC 58 B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl Bij beantwoording datum, onze referentie en betreft vermelden. Betreft Inzet Defensie

Nadere informatie

Maart 2014. Ik ga later niet op de bank zitten. pagina 6. Meer inzicht in uw pensioen. pagina 4. Wat is het UPO? pagina 8

Maart 2014. Ik ga later niet op de bank zitten. pagina 6. Meer inzicht in uw pensioen. pagina 4. Wat is het UPO? pagina 8 Pensioen krant Maart 2014 Ik ga later niet op de bank zitten pagina 6 Meer inzicht in uw pensioen pagina 4 Wat is het UPO? pagina 8 Pensioenheld Dromen doen we allemaal Brayen Verbond (39 jaar) is projecteider

Nadere informatie

NIEUWE PENSIOENREGELING VOOR MILITAIREN.

NIEUWE PENSIOENREGELING VOOR MILITAIREN. NIEUWE PENSIOENREGELING VOOR MILITAIREN. Dit onderhandelaarsresultaat bevat ook afspraken over een nieuwe pensioenregeling voor militairen. Als dit resultaat wordt goedgekeurd zal er per 1 januari 2019

Nadere informatie

Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan

Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan De zorg en begeleiding van mensen met een verstandelijke beperking moet erop gericht zijn dat de persoon een optimale kwaliteit

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

Welkomstbrief. Meer weten? Kijk op pensioentextielverzorging.nl

Welkomstbrief. Meer weten? Kijk op pensioentextielverzorging.nl Welkomstbrief Meer weten? Kijk op pensioentextielverzorging.nl Inhoud 1. Inleiding 4 1.1 Welke informatie krijg je over je pensioen? 4 1.2 Wat is pensioen? 4 1.3 Welke pensioenregeling heb je? 4 1.4 Heb

Nadere informatie

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie.

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. De cliënt krijgt een groot vel papier en kleurkrijt. De opdracht is: Teken je gezin van herkomst rond de etenstafel. Een werkvorm

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

Kies uw eigen pensioen. Later = Nu

Kies uw eigen pensioen. Later = Nu Kies uw eigen pensioen. Later = Nu Eigen verantwoordelijkheid, zelf keuzes maken. Dat is helemaal van deze tijd. Maar dan moet je je er wel in verdiepen. René van der Linden, SPF Beheer: Wat ik belangrijk

Nadere informatie

Een nieuwe baan. Je toekomst uitgestippeld

Een nieuwe baan. Je toekomst uitgestippeld Een nieuwe baan Je toekomst uitgestippeld Colofon Redactie: Syntrus Achmea Tekst: Syntrus Achmea Vormgeving: Vormplan Design bno, Amsterdam 1e druk januari 2008 Deze brochure is met zorg samengesteld.

Nadere informatie

Een nieuwe baan. Je toekomst uitgestippeld

Een nieuwe baan. Je toekomst uitgestippeld Een nieuwe baan Je toekomst uitgestippeld Inhoud Je nieuwe baan en StiPP 2 Verandert er iets aan mijn pensioen? 4 Niet elke pensioenregeling is hetzelfde 5 Waardeoverdracht naar StiPP 7 Je nieuwe baan

Nadere informatie

Lesbrief 14. Naar personeelszaken.

Lesbrief 14. Naar personeelszaken. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 14. Naar personeelszaken. Wat leert u in deze les? Wanneer u zeggen en wanneer jij zeggen. Je mening geven en naar een mening vragen. De voltooide tijd gebruiken.

Nadere informatie

Nummer 1 December 2011. Cursusaanbod 2012 Gedeeld verdriet Mindfulness Laat je zelf zien

Nummer 1 December 2011. Cursusaanbod 2012 Gedeeld verdriet Mindfulness Laat je zelf zien Nummer 1 December 2011 Cursusaanbod 2012 Gedeeld verdriet Mindfulness Laat je zelf zien LANDELIJK HEEFT 16% VAN DE JONGEREN PSYCHOSOCIALE PROBLEMEN. Scoop richt zich bij coaching, counseling en training

Nadere informatie

Sterker met Stoma. door jouw ervaring te delen. Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging.

Sterker met Stoma. door jouw ervaring te delen. Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging. FC 60 C 22 M 21 Y 10K PMS 549 FC 0 C 54 M 100 Y 0 K PMS 144 Sterker met Stoma door jouw ervaring te delen Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging.nl

Nadere informatie

Principeakkoord cao-pensioenregeling Q&A Intern

Principeakkoord cao-pensioenregeling Q&A Intern Voor publicatie op de websites van de vakorganisaties en Mijn PostNL Algemeen Is het echt nodig om de pensioenregeling aan te passen? Ja. De fiscale wetgeving voor pensioen wijzigt. Dit betreft met name

Nadere informatie

(070) 373 8020. Kern van de afspraken: De pensioenrichtleeftijd stijgt naar 67 jaar Het opbouwpercentage daalt met 0,1% De pensioenpremie gaat omlaag

(070) 373 8020. Kern van de afspraken: De pensioenrichtleeftijd stijgt naar 67 jaar Het opbouwpercentage daalt met 0,1% De pensioenpremie gaat omlaag Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad informatiecentrum tel. (070) 373 8020 betreft akkoord pensioen gemeenteambtenaren uw kenmerk ons kenmerk ECCVA/U201301307 Lbr. 13/082 bijlage(n) 2 Datum

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Checklist samenwonen voor partners waarvan alleen de man kinderen heeft

Checklist samenwonen voor partners waarvan alleen de man kinderen heeft Checklist samenwonen voor partners waarvan alleen de man kinderen heeft Vul afzonderlijk van elkaar allebei de vragen in. Bij elke vraag moet je een antwoord kiezen. Als je niet kunt kiezen, kies dan het

Nadere informatie

Werk en kanker: je hoeft er niet alleen voor te staan.

Werk en kanker: je hoeft er niet alleen voor te staan. Kanker, waarbij het verleden, het heden en de toekomst niet langer met elkaar verbonden lijken. Kanker... je hebt het niet alleen en je hoeft er niet alleen voor te staan Werk en kanker: je hoeft er niet

Nadere informatie

blad ons pensioen actuele onderwerpen over Ontmoet mij op www.onsbpfschilders.nl Overlijden en gaat opnieuw veranderen 2 nabestaanden 6

blad ons pensioen actuele onderwerpen over Ontmoet mij op www.onsbpfschilders.nl Overlijden en gaat opnieuw veranderen 2 nabestaanden 6 Pensioen blad voor werknemers december 2014 Ons pensioen gaat opnieuw veranderen 2 DEKKINGSGRAAD de laatste ontwikkelingen 4 Wijziging pensioenreglement: ook voor arbeidsongeschikte deelnemers 4 Overlijden

Nadere informatie

Vraag A1 In de mail over de CAO 2008 wordt gesproken over differentiatie naar groepen medewerkers. Onder welke groep val ik?

Vraag A1 In de mail over de CAO 2008 wordt gesproken over differentiatie naar groepen medewerkers. Onder welke groep val ik? ONDERHANDELINGSRESULTAAT CAO KPN 2008-2009 VRAGEN EN ANTWOORDEN De antwoorden op de gestelde vragen zijn gebaseerd op het Onderhandelingsresultaat tussen KPN en de vakbonden d.d. 22 februari 2008. De hierna

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

Gedragscode. Gewoon goed doen

Gedragscode. Gewoon goed doen Gedragscode Gewoon goed doen 2 Inhoudsopgave pagina 1. Missie, ambitie en kernwaarden 4 2. Gewoon goed doen 5 3. Waarom een gedragscode? 6 4. Omgaan met de patiënt/klant: respectvol en gastvrij 7 5. Professioneel

Nadere informatie

Doorbreek je belemmerende overtuigingen!

Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als

Nadere informatie

Opvang na uw uitzending. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk

Opvang na uw uitzending. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Opvang na uw uitzending Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk werk helpt iedereen binnen of direct rondom Defensie met problemen die voortkomen uit het werk.

Nadere informatie

Protocol gedrag. Recht op veiligheid Iedere leerling heeft recht zich veilig te voelen in de klas en in de school.

Protocol gedrag. Recht op veiligheid Iedere leerling heeft recht zich veilig te voelen in de klas en in de school. Protocol gedrag Een goede school heeft geen pestprojecten nodig, of anders gezegd: doet dagelijks een pestproject, mits zij zich er steeds van bewust blijft welke processen in de groepsvorming een belangrijke

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

WERK EN KANKER: JE HOEFT ER NIET ALLEEN VOOR TE STAAN

WERK EN KANKER: JE HOEFT ER NIET ALLEEN VOOR TE STAAN WERK EN KANKER: JE HOEFT ER NIET ALLEEN VOOR TE STAAN Ieder jaar krijgen in Nederland 30.000 werknemers dat is 1 op de 250 - te horen dat zij kanker hebben. Een nog groter aantal, 1 op de 79 mannelijke

Nadere informatie

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je

Nadere informatie

Presentatie met uitleg per slide

Presentatie met uitleg per slide Presentatie met uitleg per slide 1 Terug- en vooruitblik In het principe cao-akkoord van december 2012 hebben we afspraken gemaakt over de noodzaak van een nieuwe en toekomstbestendige pensioenregeling

Nadere informatie

Regelgeving & Geldzaken

Regelgeving & Geldzaken MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Regelgeving & Geldzaken Regelgeving & Geldzaken Hoe regel ik mijn geldzaken? Ik vind het moeilijk om overzicht te houden en wil geen schulden maken. Wie zorgt

Nadere informatie

Denkfouten. hoofdstuk 6. De pretbedervers. De zwarte bril

Denkfouten. hoofdstuk 6. De pretbedervers. De zwarte bril hoofdstuk 6 Denkfouten We hebben al gezien dat sommige van onze brandende automatische gedachten ons in de weg zitten. Ze geven ons een onprettig gevoel of weerhouden ons ervan dingen te doen. Het probleem

Nadere informatie

Hoe komt het sociaal plan tot stand? Wat kan de LAD voor u doen? Sociaal plan De LAD Leden aan het woord Contact met de LAD I

Hoe komt het sociaal plan tot stand? Wat kan de LAD voor u doen? Sociaal plan De LAD Leden aan het woord Contact met de LAD I Sociaal plan Organisaties zijn continu in beweging. Reorganisaties, fusies of uitbesteding van werk zijn aan de orde van de dag. Voor het personeel heeft dit grote gevolgen. Mensen raken hun baan bijvoorbeeld

Nadere informatie

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl 13 Acquisitietips AngelCoaching Coaching en training voor de creatieve sector Tip 1 Wat voor product/dienst ga je aanbieden? Maak een keuze, niemand kan alles! Tip 1 Veel ondernemers zijn gezegend met

Nadere informatie

Het Anw-Zekerheidsplan. Goed werkgeverschap voor de nabestaanden van uw werknemer

Het Anw-Zekerheidsplan. Goed werkgeverschap voor de nabestaanden van uw werknemer Het Anw-Zekerheidsplan. Goed werkgeverschap voor de nabestaanden van uw werknemer Inhoud Een goede werkgever denkt mee. 3 Even uw voordelen op een rij! 4 Zo werkt de Algemene nabestaandenwet (Anw). 5 Bijverzekeren

Nadere informatie

Arbeidsongeschikt. En dan? Klantbrochure

Arbeidsongeschikt. En dan? Klantbrochure Arbeidsongeschikt. En dan? Klantbrochure Voor wie is deze folder bedoeld? Deze folder is voor u van belang als u een aanvraag tot uitkering wilt indienen op uw arbeidsongeschiktheidsverzekering. Als u

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

DELA LeefdoorPlan. wat gebeurt er met uw gezin na uw overlijden?

DELA LeefdoorPlan. wat gebeurt er met uw gezin na uw overlijden? DELA LeefdoorPlan wat gebeurt er met uw gezin na uw overlijden? wie zorgt er voor uw nabestaanden? Ná uw uitvaart gaat het leven door voor uw nabestaanden. Redden zij het dan financieel? Of overkomt hen

Nadere informatie

Publiekstekst Wet investeren in jongeren

Publiekstekst Wet investeren in jongeren Publiekstekst Wet investeren in jongeren Juni 2009 Deze publicatie is gemaakt door Stimulansz in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Stimulansz spreekt haar dank uit aan alle

Nadere informatie

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige

Nadere informatie

Verslag onderzoek Wat Werkt - deel 3

Verslag onderzoek Wat Werkt - deel 3 Verslag onderzoek Wat Werkt - deel 3 ideeën van familie en bekenden bij het geven van steun Ervaringen en ideeën van familie en bekenden bij het geven van steun Jos de Kimpe Carlijn Nieuwenhuis FEBRUARI

Nadere informatie

Stappen tijdens een reorganisatieproces. Hoe gaat een reorganisatie in zijn werk?

Stappen tijdens een reorganisatieproces. Hoe gaat een reorganisatie in zijn werk? Stappen tijdens een reorganisatieproces Hoe gaat een reorganisatie in zijn werk? STAP 1 Het voornemen tot reorganisatie Iedere reorganisatie begint met het plan om te gaan reorganiseren. Dit plan komt

Nadere informatie

POLITIEVAKORGANISATIE. met elkaar - voor elkaar ACP. DTZ voor senioren. DTZ voor senioren. met elkaar - voor elkaar

POLITIEVAKORGANISATIE. met elkaar - voor elkaar ACP. DTZ voor senioren. DTZ voor senioren. met elkaar - voor elkaar POLITIEVAKORGANISATIE POLITIEVAKORGANISATIE ACP DTZ voor senioren 1 Inleiding Deze folder gaat over de Distorsie Toeslag Ziektekosten (DTZ) voor Senioren van de ACP. Dat betekent dat deze informatie alle

Nadere informatie

RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS

RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS Huisartsenpraktijk Dalfsen ARGO BV 2014 Rapportage wachtkamerinterview Inleiding Onder de cliënten van huisartsenpraktijk Dalfsen zijn de afgelopen 2 jaren tevredenheidsonderzoeken

Nadere informatie

Instructie 1. Heb jij je voelsprieten uitstaan? De relatie met je cliënt

Instructie 1. Heb jij je voelsprieten uitstaan? De relatie met je cliënt Instructie 1 De relatie met je cliënt Heb jij je voelsprieten uitstaan? Met behulp van dit werkblad onderzoek je of je je voelsprieten hebt uitstaan naar de cliënt. Kies een cliënt en vul met die cliënt

Nadere informatie

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo. Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan

Nadere informatie

Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen?

Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Samenwerkingsverband NIP-NVO zorg voor mensen met een verstandelijke beperking 2014 1 Inhoud Voorwoord 3 Wat doet de psycholoog of orthopedagoog? 5

Nadere informatie

Rapport Cliëntervaringsonderzoek. Thuiszorg Dichtbij Groningen. Ervaringen met de Palliatieve Zorg Verslagjaar 2014

Rapport Cliëntervaringsonderzoek. Thuiszorg Dichtbij Groningen. Ervaringen met de Palliatieve Zorg Verslagjaar 2014 Rapport Cliëntervaringsonderzoek Thuiszorg Dichtbij Groningen Ervaringen met de Palliatieve Zorg Verslagjaar 2014 Uitgevoerd door Bureau De Bok, Franeker 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 2 2. Kenmerken

Nadere informatie

1. Waarom moet het pensioenfonds ANWB extra maatregelen nemen?

1. Waarom moet het pensioenfonds ANWB extra maatregelen nemen? 1. Waarom moet het pensioenfonds ANWB extra maatregelen nemen? Het pensioenfonds staat er financieel niet goed voor. De twee belangrijkste oorzaken: 1. Nederlanders worden steeds ouder. Met name de laatste

Nadere informatie

Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige.

Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Burn out Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Ik was al een tijd druk met mijn werk en mijn gezin. Het viel mij zwaar, maar ik moest dit van mezelf doen om aan de omgeving te laten zien

Nadere informatie

De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan.

De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel dingen

Nadere informatie

Pensioen Nieuws. Wat komt er op ons af? #10 januari 14. Pensioenfonds

Pensioen Nieuws. Wat komt er op ons af? #10 januari 14. Pensioenfonds Pensioen Nieuws Een uitgave van Stichting Pensioenfonds AVEBE #10 januari 14 1 Wat komt er op ons af? Dekkingsgraad stabiel Alle pensioenen omhoog 2 Tijdelijke pensioenregeling 1 jaar verlengd 3 Anw-hiaatpensioenregeling

Nadere informatie

Huiselijk geweld. Casus 1:

Huiselijk geweld. Casus 1: Huiselijk geweld Casus 1: Jonge vrouw, 32 jaar, meldt zich bij de huisarts. Ze is getrouwd en de man van deze vrouw is ook uw cliënt. Ze hebben 3 kinderen van 6-3 en 1 jaar. Ze heeft duidelijke zichtbare

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Monitor Volwaardige Arbeidsrelaties

Monitor Volwaardige Arbeidsrelaties Monitor Volwaardige Arbeidsrelaties in de architectenbranche QUICKSCAN mei 2013 Inhoud Monitor Volwaardige Arbeidsrelaties 3 Resultaten 6 Bureau-intermediair I Persoonlijk urenbudget 6 Keuzebepalingen

Nadere informatie

Doorwerken na 65 jaar

Doorwerken na 65 jaar CvA-notitie februari 2008 Doorwerken na 65 jaar De levensverwachting en het gemiddelde aantal gezonde jaren na het bereiken van de 65-jarige leeftijd is toegenomen. Een groeiende groep ouderen heeft behoefte

Nadere informatie

Samenstelling tekst Beppie Brood (teamleider ATC s Amstelduin) Monique van Kollenburg (trainer ATC Amstelduin)

Samenstelling tekst Beppie Brood (teamleider ATC s Amstelduin) Monique van Kollenburg (trainer ATC Amstelduin) Samenstelling tekst Beppie Brood (teamleider ATC s Amstelduin) Monique van Kollenburg (trainer ATC Amstelduin) Lay-out Bob Snel (trainer ATC Amstelduin) Document Versie maart 2007 Meer informatie E-mail:

Nadere informatie

Rapport. Rapport over een klacht over de Sociale Verzekeringsbank te Zaanstad. Datum: 5 februari 2015 Rapportnummer: 2015/021

Rapport. Rapport over een klacht over de Sociale Verzekeringsbank te Zaanstad. Datum: 5 februari 2015 Rapportnummer: 2015/021 Rapport Rapport over een klacht over de Sociale Verzekeringsbank te Zaanstad. Datum: 5 februari 2015 Rapportnummer: 2015/021 2 Klacht Verzoekster klaagt erover dat de Sociale Verzekeringsbank (SVB) is

Nadere informatie

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur 1 Les twee Welkom bij les twee van deze e-cursus waarin we je willen laten zien hoe je groter kunt worden zodat je problemen

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG DGOO/Directie Ambtenaar Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500

Nadere informatie

Pensioen Nieuws. Uw pensioenregeling verandert opnieuw. #12 februari 15 P4 P6. Pensioenfonds

Pensioen Nieuws. Uw pensioenregeling verandert opnieuw. #12 februari 15 P4 P6. Pensioenfonds Pensioen Nieuws Een uitgave van Stichting Pensioenfonds AVEBE www.pensioenfondsavebe.nl #12 februari 15 1 Uw pensioenregeling verandert opnieuw 3 Interview met Manager Martien Smid 4 Onze dekkingsgraad

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen +

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen + > vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik JEUGDIGEN Heb jij seksueel misbruik meegemaakt of iemand in jouw gezin, dan kan daarover praten helpen. Het kan voor jou erg verwarrend zijn hierover te praten,

Nadere informatie

De Budget Ster: omgaan met je schulden

De Budget Ster: omgaan met je schulden De Budget Ster: omgaan met je schulden Budget Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Budget Ster MOTIVATIE EN VERANTWOORDELIJKHEID STRESS DOOR SCHULDEN BASISVAARDIGHEDEN STABILITEIT FINANCIEEL ADMINISTRATIEVE

Nadere informatie

De resultaten van de deelnemersenquête DNB & DNB Pensioenfonds. mei, 2014

De resultaten van de deelnemersenquête DNB & DNB Pensioenfonds. mei, 2014 De resultaten van de deelnemersenquête DNB & DNB Pensioenfonds mei, 2014 1 Beste DNB er Hartelijk dank voor jouw deelname aan en/of interesse in dit deelnemersonderzoek onder (ex)werknemers van DNB. Van

Nadere informatie

Veelgestelde vragen Wet WIJ

Veelgestelde vragen Wet WIJ Veelgestelde vragen Wet WIJ Wat is de WIJ? WIJ staat voor Wet investeren in jongeren (WIJ). Deze nieuwe wet gaat in per 1 oktober 2009 en moet ervoor zorgen dat alle jongeren tot 27 jaar een opleiding

Nadere informatie

Omgaan met klachten volgens de BOOS-formule

Omgaan met klachten volgens de BOOS-formule Omgaan met klachten volgens de BOOS-formule Een klacht is een kans. Wanneer een klant de moeite neemt om zijn onvrede te laten blijken, biedt dat je de mogelijkheid de klant alsnog tevreden te stellen

Nadere informatie

Stichting bedrijfstakpensioenfonds voor het levensmiddelenbedrijf

Stichting bedrijfstakpensioenfonds voor het levensmiddelenbedrijf Stichting bedrijfstakpensioenfonds voor het levensmiddelenbedrijf 00001 Behandeld door Doorkiesnummer Ons kenmerk Klant Contact Center 088 008 40 04 Onderwerp brief aan uw werknemers inzake VPL-regeling

Nadere informatie

WAAROM DIT BOEKJE? RESPECT

WAAROM DIT BOEKJE? RESPECT WAAROM DIT BOEKJE? Dit boekje gaat over pesten op het werk. Iemand kan bijvoorbeeld gepest worden door een collega. Of door de baas. PESTEN OF PLAGEN? Pesten is wat anders dan plagen. Iedereen maakt wel

Nadere informatie

Ik ben een prima huisarts. Maar ik mis een zakelijk gen.

Ik ben een prima huisarts. Maar ik mis een zakelijk gen. Ik ben een prima huisarts. Maar ik mis een zakelijk gen. Sinds mijn afstuderen in 2008, heb ik gewerkt als waarnemend huisarts in de kop van Noord-Holland. Dat was een goede start. Ik heb ongelooflijk

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Training - Begeleiding - Coaching BALANS DE BAAS VOOR VROUWEN DIE MAMA ZIJN OF WORDEN

Training - Begeleiding - Coaching BALANS DE BAAS VOOR VROUWEN DIE MAMA ZIJN OF WORDEN Training - Begeleiding - Coaching BALANS DE BAAS VOOR VROUWEN DIE MAMA ZIJN OF WORDEN HERKEN JE DIT? Heb je steeds het gevoel het net niet goed genoeg te doen voor iedereen? Zijn de dagen te kort voor

Nadere informatie

Waarde-volle zorg is ook nog JONG!

Waarde-volle zorg is ook nog JONG! Waarde-volle zorg is ook nog JONG! LOC maakte een nieuwe visie op de zorg. Die heet Waarde-volle zorg. Allerlei mensen herkennen zich daar in. Dat komt doordat die gaat over dingen die voor ons allemaal

Nadere informatie

SOLLICITATIEGESPREK? GEBRUIK DEZE 30 HANDIGE ZINNETJES

SOLLICITATIEGESPREK? GEBRUIK DEZE 30 HANDIGE ZINNETJES E-blog SOLLICITATIEGESPREK? GEBRUIK DEZE 30 HANDIGE ZINNETJES In loopbaan De voorbereiding op het sollicitatiegesprek is het halve werk. Helemaal als je weet welke vragen er op je afgevuurd worden tijdens

Nadere informatie

De heer W.I.W. Voorbeeld Straat 12 1234 AB WOONPLAATS 1234ab49. Heerlen, April 2016. Beste heer Voorbeeld,

De heer W.I.W. Voorbeeld Straat 12 1234 AB WOONPLAATS 1234ab49. Heerlen, April 2016. Beste heer Voorbeeld, De heer W.I.W. Voorbeeld Straat 12 1234 AB WOONPLAATS 1234ab49 Heerlen, April 2016 Beste heer Voorbeeld, U bouwt pensioen op bij het Pensioenfonds Werk en (re)integratie (PWRI). Gaat u met pensioen? Dan

Nadere informatie

WAARDE VAN ADVIES - 2013 DE WAARDE VAN ADVIES VAN INTERMEDIAIRS. Avéro Achmea P13628

WAARDE VAN ADVIES - 2013 DE WAARDE VAN ADVIES VAN INTERMEDIAIRS. Avéro Achmea P13628 WAARDE VAN ADVIES - 2013 DE WAARDE VAN ADVIES VAN INTERMEDIAIRS P13628 INHOUDSOPGAVE KARAKTERISTIEKEN CONCLUSIE WAARDE VAN ADVIES KARAKTERISTIEKEN ONDERZOEKSOPZET CONCLUSIE CONCLUSIES DE WAARDE VAN ADVIES

Nadere informatie

UW PARTNER HEEFT KANKER EN HOE GAAT HET MET U?

UW PARTNER HEEFT KANKER EN HOE GAAT HET MET U? UW PARTNER HEEFT KANKER EN HOE GAAT HET MET U? Nadine Köhle, MSc. Contactdag Stichting Olijf 3 oktober 2015 Garderen EVEN VOORSTELLEN ACHTERGROND KANKER HEB JE NIET ALLEEN! 4 ACHTERGROND IMPACT VAN DE

Nadere informatie

Medisch-wetenschappelijk onderzoek Algemene informatie voor de proefpersoon

Medisch-wetenschappelijk onderzoek Algemene informatie voor de proefpersoon Uitgave Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postadres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag Bezoekadres Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag Telefoon (070) 340 79 11 Informatie Voor informatie en vragen

Nadere informatie

De heer W.I.W. Voorbeeld Straat 12 1234 AB WOONPLAATS 1234ab49. Heerlen, April 2015. Geachte heer Voorbeeld,

De heer W.I.W. Voorbeeld Straat 12 1234 AB WOONPLAATS 1234ab49. Heerlen, April 2015. Geachte heer Voorbeeld, De heer W.I.W. Voorbeeld Straat 12 1234 AB WOONPLAATS 1234ab49 Heerlen, April 2015 Geachte heer Voorbeeld, U bouwt pensioen op bij het Pensioenfonds Werk en (re)integratie (PWRI). Gaat u met pensioen?

Nadere informatie

april 2015 uitgave van de algemene federatie van militair personeel Leden AFMP zeggen resoluut NEE tegen AVW OPLINIE APRIL 2015 01

april 2015 uitgave van de algemene federatie van militair personeel Leden AFMP zeggen resoluut NEE tegen AVW OPLINIE APRIL 2015 01 03 april 2015 uitgave van de algemene federatie van militair personeel Leden AFMP zeggen resoluut NEE tegen AVW OPLINIE APRIL 2015 01 @ANNEMARIESNELS VOORZITTER ANNE-MARIE SNELS Niet met twee maten meten!

Nadere informatie

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.

Nadere informatie

Vormingspakket Energie. De Lokale Adviescommissie en afsluiten van energie

Vormingspakket Energie. De Lokale Adviescommissie en afsluiten van energie De Lokale Adviescommissie en afsluiten van energie Normaal gezien sluit de netbeheerder de elektriciteit nooit af. Er zijn echter 3 uitzonderingen. De eerste uitzondering is als er gevaar is door technische

Nadere informatie

WIJ en jij Wet investeren in jongeren

WIJ en jij Wet investeren in jongeren Ik heb een WW-uitkering. Krijg ik een werkleeraanbod? Je krijgt pas een werkleeraanbod als je WW-uitkering is afgelopen. Zolang je een WW-uitkering krijgt, geldt voor jou de sollicitatie- en reintegratieplicht

Nadere informatie

Achmea Personenschade: aangenaam!

Achmea Personenschade: aangenaam! Achmea Personenschade: aangenaam! INHOUD Achmea Personenschade: aangenaam! 3 Wat doen wij voor u? 4 Hoe doen wij dat? 5 Met wie krijgt u te maken? 7 Wat doet u? 9 Wat betalen wij? 10 Zoekt u extra hulp?

Nadere informatie

uw klacht en de ombudsman

uw klacht en de ombudsman uw klacht en de ombudsman over de ombudsman De Financial Ombudsman Service kan het overnemen als u een klacht heeft ingediend bij een financieel bedrijf en u niet tevreden bent met de uitkomst. Het kost

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

narratieve zorg Elder empowering the elderly

narratieve zorg Elder empowering the elderly narratieve zorg Elder empowering the elderly huisbezoek 1: KENNISMAKING - 2 - KENNISMAKING - huisbezoek 1- a kennismaking huisbezoek 1: KENNISMAKING a vertrouwelijkheid individueel in teamverband naar

Nadere informatie

Allianz Arbeidsongeschiktheids-

Allianz Arbeidsongeschiktheids- Allianz Inkomensverzekeringen Nederland Schadeverzekering N.V. Allianz verzekeringen Wagenparkmanagement Arbeidsongeschiktheids- Zekerheid over uw eigen inkomen Waarom een arbeidsongeschiktheidsverzekering?

Nadere informatie

Niet altijd in Nederland gewoond?

Niet altijd in Nederland gewoond? Niet altijd in Nederland gewoond? Kwam je na je 15e in Nederland wonen? Dan is het belangrijk om te weten hoeveel AOW je krijgt. Zodat je straks niet voor verrassingen komt te staan. Wil je na je pensionering

Nadere informatie

DAMstenen voor het dagelijks LEVEN

DAMstenen voor het dagelijks LEVEN Voorwoord Verschijnt september 2013 DAMstenen voor het dagelijks LEVEN Allerdaagse overdenkingen voor het dagelijks leven Daar ligt het dan. Een boekje met dagelijkse overdenkingen. Noem het maar tegeltjeswijsheden.

Nadere informatie

Ongevallenverzekering Collectief

Ongevallenverzekering Collectief Ongevallenverzekering Collectief Voor bedrijven, scholen, verenigingen en stichtingen www.interpolis.nl 7899 032006 Philip de Bruin, Bloemenzaak Belle Fleur Een mooi gebaar voor werknemers Ongeveer acht

Nadere informatie

nieuwsplus Pensioenwijzigingen in 2014 en 2015 Inhoud 1. Wijzigingen in 2014

nieuwsplus Pensioenwijzigingen in 2014 en 2015 Inhoud 1. Wijzigingen in 2014 s-gravenhage, 21 mei 2013 Pensioenwijzigingen in 2014 en 2015 De gevolgen van het regeerakkoord VVD-PvdA zijn groot voor de AOW en de opbouw van pensioen in de tweede pijler. In deze tweede editie van

Nadere informatie