Sectie E: Spoorweginfrastructuur

Transcriptie

1 Hoofdstuk 10 Sectie E: Spoorweginfrastructuur

2 Hoofdstuk 10 Inhoudstafel Sectie E: Spoorweginfrastructuur 1 1 Toepasselijke IFRS normen Referenties Toepassingsgebied van IAS IFRS 5 Vaste activa aangehouden voor verkoop en beëindigde bedrijfsactiviteiten IAS 17 Leaseovereenkomsten Toepassingsgebied van IAS 23 Financieringskosten 2 2 Overzichtsschema van deze sectie 3 3 Definities 5 4 Definitie van de categorie spoorweginfrastructuur 6 5 Opnamecriteria Algemene IFRS regels Opnamecriteria bij eerste aanschaffing Reserveonderdelen: onderscheid tussen voorraden en materiële vaste activa Opnamecriteria na eerste aanschaffing Lijst van de investeringswerken en exploitatiewerken Investeringswerken Exploitatiewerken 18 6 Waardering bij eerste opname Algemeen Soorten activiteiten Soorten kosten Directe kosten Overige werkingskosten Financieringskosten Opnamecriteria Financieringskosten op te nemen in de kostprijs van een materieel vast actief Begin van de activering Opschorting van de activering Beëindiging van de activering Voorbeeld specifieke leningen Voorbeeld algemene leningen Personeelskosten: uurtarief Algemeen Gebruik van gesubsidieerde vaste activa Kosten van sanering of ontmanteling Onderbenutting van de productiecapaciteit Werkelijke kosten en standaardkosten Werkelijke kosten Standaardkosten Spoorweginfrastructuur aangehouden in het kader van een financiële lease Uitgestelde betaling Door ruil verkregen spoorweginfrastructuur 34

3 Hoofdstuk 10 BOEKHOUDHANDLEIDING NMBS GROEP 6.9 Spoorweginfrastructuur verkregen door inbreng in natura Verwerving van spoorweginfrastructuur als onderdeel van een bedrijfscombinatie Spoorweginfrastructuur waarvoor een kapitaalsubsidie werd verkregen Tegemoetkomingen 35 7 Waardering na eerste opname Kostprijsmodel Herwaarderen van spoorweginfrastructuur is niet toegestaan 36 8 Afschrijvingen en componentenbenadering Afschrijvingsmethode Af te schrijven bedrag Gebruiksduren en componentenbenadering Afschrijvingsduren en componentenbenadering van spoorweginfrastructuur Sporen Rails Dwarsliggers Ballast Onderbouw Spoortoestellen Kunstwerken Tunnels Bruggen Steunmuur Geluidsmuur Duiker Rotswand Betonnen stormbekken Component Waterbestendigheid en component Antiroest behandeling Overweg Signalisatie Seinposten Treindetectiesysteem Signalisatie van overwegen Langse seininrichting Detectiesysteem voor warmlopende asbussen Seinbeeldherhaling en stuurpostsignalisatie Installaties verlichting, verwarming en drijfkracht (VVDK-installaties) Hoogspanningspost laagspanningsenergieverdeling Voeding seininrichting Verlichting Wisselverwarming Andere VVDK - installaties: Vaste installaties elektrische tractie Tractie-onderstation Telebediening Bovenleiding Voorverwarmingsinstallatie treinstellen Spoorweginfrastructuur aangehouden in het kader van een financiële lease Aanvang en einde van afschrijvingen Aanvang van afschrijvingen Einde van afschrijvingen 56

4 Hoofdstuk Herziening van gebruiksduren 57 9 Bijzondere waardeverminderingsverliezen Niet langer in de balans opnemen Buiten gebruik gestelde spoorweginfrastructuur Samenvatting van de verschillen tussen IFRS en de Belgische boekhoudregels Ontmantelingskosten en kosten van herstel 62

5 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 1 1 Toepasselijke IFRS normen 1.1 Referenties IAS IAS 23 - Financieringskosten 2. De boekhoudkundige verwerking van overheidssubsidies wordt behandeld in IAS 20 Administratieve verwerking van overheidssubsidies en informatieverschaffing over overheidssteun. Deze norm wordt in detail besproken in hoofdstuk 22 Overheidssubsidies. Het gedeelte met betrekking tot de kapitaalsubsidies wordt op summiere wijze in huidige sectie besproken onder titel 6.11 Spoorweginfrastructuur waarvoor een kapitaalsubsidie werd verkregen. IAS 36 Bijzondere waardevermindering van activa moet worden toegepast bij de boekhoudkundige verwerking van vaste activa die een bijzonder waardeverminderingsverlies hebben ondergaan. Deze norm wordt in detail besproken in hoofdstuk 13 Bijzonder waardeverminderingsverlies. In huidige sectie worden de bijzondere waardeverminderingsverliezen op spoorweginfrastructuur op summiere wijze behandeld in titel 9 Bijzondere waardeverminderingsverliezen. 1.2 Toepassingsgebied van IAS 16 IAS 16 is van toepassing op materiële vaste activa, behalve indien een andere norm verplicht of toestaat een verschillende boekhoudkundige verwerking toe te passen IFRS 5 Vaste activa aangehouden voor verkoop en beëindigde bedrijfsactiviteiten IAS 16 is niet van toepassing op materiële vaste activa die geclassificeerd zijn als materiële vaste activa aangehouden voor verkoop. De boekhoudkundige verwerking met betrekking tot materiële vaste activa aangehouden voor verkoop wordt bepaald door IFRS 5 Vaste activa aangehouden voor verkoop en beëindigde bedrijfsactiviteiten. De NMBS groep moet een materieel vast actief (of een groep materiële vaste activa) dat wordt afgestoten classificeren als aangehouden voor verkoop indien de boekwaarde ervan hoofdzakelijk zal worden gerealiseerd in een verkooptransactie en niet door het voortgezette gebruik ervan. De boekhoudkundige behandeling van deze materiële vaste activa wordt besproken in hoofdstuk 14 Vaste activa aangehouden voor verkoop en beëindigde bedrijfsactiviteiten IAS 17 Leaseovereenkomsten Een leaseovereenkomst is een overeenkomst waarbij de leasinggever in ruil voor een betaling of een reeks betalingen het gebruiksrecht van een actief voor een overeengekomen periode overdraagt aan de leasingnemer. IAS 17 moet worden toegepast bij de boekhoudkundige verwerking van leaseovereenkomsten en van de materiële vaste activa waaraan een leaseovereenkomst verbonden is. Een aantal van de aspecten van de boekhoudkundige verwerking van materiële vaste activa aangehouden in het kader van financiële leases volgen echter de regels vastgelegd in IAS Deze versie omvat de wijzigingen tot 17 januari Deze versie omvat de wijzigingen tot 17 januari 2008.

6 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 2 De boekhoudkundige verwerking met betrekking tot leaseovereenkomsten wordt in detail besproken in hoofdstuk 12 Leaseovereenkomsten. In deze sectie wordt de spoorweginfrastructuur aangehouden in het kader van een financiële lease, summier behandeld in titel 6.6 Spoorweginfrastructuur aangehouden in het kader van een financiële lease en titel Spoorweginfrastructuur aangehouden in het kader van een financiële lease. 1.3 Toepassingsgebied van IAS 23 Financieringskosten IAS 23 is van toepassing op financieringskosten en wordt in dit hoofdstuk besproken in titel Financieringskosten. Naast materiële vaste activa kan IAS 23 ook van toepassing zijn op immateriële activa (besproken in hoofdstuk 9 Immateriële activa), voorraden (besproken in hoofdstuk 16 Voorraden), onderhanden projecten (besproken in hoofdstuk 17 Onderhanden projecten) en vastgoedbeleggingen (besproken in hoofdstuk 11 Vastgoedbeleggingen).

7 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 3 2 Overzichtsschema van deze sectie Het onderstaande schema geeft een overzicht weer van de belangrijkste zaken die besproken worden in deze sectie. Het schema is dus niet exhaustief maar dient om de gebruiker gemakkelijker wegwijs te maken in deze sectie. Als de NMBS groep uitgaven doet, die al dan niet in aanmerking komen om als een materieel vast actief te worden opgenomen, dient onderzocht te worden of er aan de definitie van materiële vaste activa en aan de opnamecriteria van materiële vaste activa is voldaan. In deze sectie wordt er een onderscheid gemaakt tussen: Uitgaven bij eerste aanschaffing: dit zijn aankopen bij derden of kosten gemaakt door de NMBS groep die betrekking hebben op mogelijke activa die voorheen niet tot de NMBS groep behoorden (Vb.: de aanleg van een nieuwe spoorlijn). De opnamecriteria betreffende deze uitgaven worden besproken in titel 5.2 Opnamecriteria bij eerste aanschaffing; of Uitgaven na eerste aanschaffing: dit zijn alle uitgaven met betrekking tot materiële vaste activa na hun eerste aanschaffing (Vb.: herstellingen van een spoorlijn, behandeling voor waterbestendigheid van een onderdoorgang). De opnamecriteria betreffende deze uitgaven worden besproken in titel 5.3 Opnamecriteria na eerste aanschaffing. Eens bepaald dat de NMBS groep te maken heeft met een materieel vast actief (dus uitgaven die voldoen aan de definitie en de opnamecriteria van een materieel vast actief), dient de NMBS groep de kost van dat materieel vast actief te bepalen. Dit wordt besproken in titel 6 Waardering bij eerste opname. Nadat het materieel vast actief is opgenomen, dient de NMBS groep dit te waarderen volgens de regels uitgelegd in titel 7 Waardering na eerste opname, titel 8 Afschrijvingen en componentenbenadering en titel 9 Bijzondere waardeverminderingsverliezen. Tot slot wordt in titel 10 Niet langer in de balans opnemen besproken wanneer een materieel vast actief uit de balans van de NMBS groep dient geboekt te worden of niet langer als een materieel vast actief beschouwd wordt en naar een andere rubriek in de balans dient te worden overgeboekt.

8 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 4

9 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 5 3 Definities IAS 16 en IAS 23 Financieringskosten definiëren de volgende begrippen: zijn activa die materieel van aard zijn: a) Die worden aangehouden door de NMBS groep voor gebruik voor bestuurlijke doeleinden of in de productie of levering van goederen of diensten, of voor verhuur aan derden; en b) Waarvan men verwacht dat ze langer dan één jaar zullen worden gebruikt. De boekwaarde is het bedrag waarvoor een actief opgenomen wordt, na aftrek van geaccumuleerde afschrijvingen en eventuele geaccumuleerde bijzondere waardeverminderingsverliezen. De kostprijs is het bedrag van betaalde geldmiddelen of de reële waarde van een andere vergoeding die wordt gegeven om een actief te verwerven op het ogenblik dat het wordt verworven of gebouwd. Afschrijving is de systematische allocatie van het af te schrijven bedrag van een materieel vast actief over zijn gebruiksduur. Het af te schrijven bedrag is de kostprijs van een actief of een ander kostprijsvervangend bedrag verminderd met zijn restwaarde. De restwaarde van een materieel vast actief is het bedrag dat de NMBS groep naar verwachting momenteel voor het actief zou ontvangen bij vervreemding, na aftrek van de verwachte kosten van vervreemding, indien het actief reeds de verwachte ouderdom zou hebben en in de staat zou verkeren die aan het einde van zijn gebruiksduur wordt verwacht. De gebruiksduur is de periode gedurende welke een actief naar verwachting voor de NMBS groep beschikbaar is voor gebruik. Een bijzonder waardeverminderingsverlies is het bedrag waarmee de boekwaarde van een actief zijn realiseerbare waarde overschrijdt. De realiseerbare waarde van een actief is de hoogste waarde van de reële waarde minus verkoopkosten en zijn bedrijfswaarde. Financieringskosten zijn rente en andere kosten die de NMBS groep maakt in verband met het lenen van middelen. In het kader van de financieringskosten: een in aanmerking komend materieel vast actief is een actief waarvan de constructie of aanschaffing langer dan één jaar duurt voor het klaar is voor het beoogde gebruik of voor verkoop.

10 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 6 4 Definitie van de categorie spoorweginfrastructuur De verschillende categorieën van materiële vaste activa worden besproken in titel 4 Categorieën van sectie B Boekhoudregels: algemene principes en bestaan uit: terreinen, gebouwen, spoorweginfrastructuur, rollend spoorwegmaterieel, installaties en diverse uitrustingen en materiële vaste activa in aanbouw (inclusief vooruitbetalingen). Een overzicht van de activa en de categorie waartoe ze behoren kan gevonden worden in bijlage 10.1 Overzichtstabel activa, componenten, gebruiksduren. De spoorweginfrastructuur omvat alle elementen die nodig zijn voor de uitbouw van het spoornetwerk. De categorie spoorweginfrastructuur bestaat uit: sporen; kunstwerken; overwegen; signalisatie; installaties verlichting, verwarming en drijfkracht; vaste installaties elektrische tractie. Sporen: Het spoor is het geheel van elementen die een ijzeren rijweg vormen. Kunstwerken: Elke constructie noodzakelijk voor het overbruggen van de belemmeringen bij de aanleg van sporen of die ontstaan is ten gevolge van de aanwezigheid van sporen. Voor een verdere beschrijving van deze activa verwijzen we naar titel Afschrijvingsduren en componentenbenadering van spoorweginfrastructuur. Zoals besproken in sectie I Boekhoudplan en consolidatiepakket wordt de buiten gebruik gestelde spoorweginfrastructuur, alsook de spoorweginfrastructuur aangehouden als leasingnemer in het kader van een financiële lease, respectievelijk op de rekeningen 260x en 25xx geboekt. Deze activa worden echter in de geconsolideerde IFRS jaarrekening van de NMBS groep opgenomen onder de categorie Spoorweginfrastructuur. Spoorweginfrastructuur in aanbouw (geboekt op rekeningen 270x) behoort daarentegen tot een afzonderlijke categorie van materiële vaste activa in de geconsolideerde IFRS jaarrekening ( in aanbouw ) (zelfde verwerking als in de enkelvoudige statutaire jaarrekening). De vooruitbetalingen (geboekt op een 271x rekening) worden gerapporteerd in de geconsolideerde IFRS jaarrekening onder de categorie in aanbouw (zelfde verwerking als in de enkelvoudige statutaire jaarrekening).

11 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 7 5 Opnamecriteria 5.1 Algemene IFRS regels Bij het boekhoudkundig verwerken van uitgaven dient bepaald te worden of deze uitgaven al dan niet aan de definitie en de opnamecriteria van materiële vaste activa voldoen. zijn activa die materieel van aard zijn: a) Die worden aangehouden door de NMBS groep voor gebruik voor bestuurlijke doeleinden of in de productie of levering van goederen of diensten, of voor verhuur aan derden; b) Waarvan men verwacht dat ze langer dan één jaar zullen worden gebruikt. Een uitgave wordt opgenomen als materieel vast actief indien alle volgende voorwaarden vervuld zijn: De NMBS groep heeft zeggenschap over het materieel vast actief; en Het is waarschijnlijk dat de toekomstige economische voordelen met betrekking tot het actief naar de NMBS groep zullen vloeien; en De kost van het actief kan betrouwbaar worden bepaald. Reserveonderdelen worden meestal geboekt als voorraden en opgenomen in de winst- en verliesrekening wanneer ze worden verbruikt. Belangrijke reserveonderdelen worden echter geboekt als materiële vaste activa indien de NMBS groep verwacht ze langer dan één jaar te gebruiken. De dagelijkse onderhoudskosten van een materieel vast actief worden niet opgenomen in de boekwaarde van het actief. Deze kosten worden in de winst- en verliesrekening opgenomen wanneer zij gemaakt worden. De dagelijkse onderhoudskosten zijn voornamelijk de kosten van arbeid en hulpgoederen, waartoe ook de kosten van kleine onderdelen mogen worden gerekend. Het oogmerk van deze uitgaven wordt vaak omschreven als zijnde de reparatie en het onderhoud van het materieel vast actief. Componentenbenadering: een materieel vast actief bestaande uit substantiële (sub)componenten met een gebruiksduur verschillend van de gebruiksduur van het hoofdactief moet boekhoudkundig worden toegerekend aan zijn verschillende componenten, teneinde deze te kunnen afschrijven over hun specifieke gebruiksduur (= componentenbenadering). Het is mogelijk dat (een deel van) een (sub)component van een materieel vast actief moet worden vervangen of vernieuwd. Vervangingen of vernieuwingen van (een deel van) een (sub)component worden opgenomen als investering, d.w.z. toegevoegd aan de boekwaarde van een materieel vast actief indien aan de opnamecriteria wordt voldaan. De boekwaarde van deze vervangen of vernieuwde (sub)componenten wordt niet langer in de balans opgenomen, overeenkomstig de bepalingen inzake het niet langer in de balans opnemen. Latere uitgaven die geen vervanging of vernieuwing van (een deel van) een (sub)component zijn (Vb.: uitbreidingen of toevoegingen), moeten geactiveerd worden enkel en alleen indien ze voldoen aan de opnamecriteria van een materieel vast actief (zeggenschap over het materieel vast actief, toekomstige economische voordelen, mogelijkheid om de kost betrouwbaar te bepalen). Alle andere toekomstige uitgaven aan materiële vaste activa moeten erkend worden als een kost in de winst- en verliesrekening in de periode waarin ze worden opgelopen. Hierna worden er algemene praktische richtlijnen gegeven in welke gevallen uitgaven met betrekking tot spoorweginfrastructuur al dan niet opgenomen worden als materiële vaste activa.

12 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina Opnamecriteria bij eerste aanschaffing Een uitgave bij eerste aanschaffing heeft betrekking op aanschaffingen bij derden of kosten gemaakt door de NMBS groep die betrekking hebben op mogelijke activa die voorheen niet tot de NMBS groep behoorden. Opdat een uitgave bij eerste aanschaffing wordt beschouwd als een investering, dit wil zeggen als materieel vast actief wordt opgenomen, dienen alle volgende voorwaarden vervuld te zijn: 1) De uitgave betreft geen voorraad. Voor een aantal materiële vaste activa worden er reserveonderdelen aangehouden. Deze reserveonderdelen worden meestal als voorraden geboekt, maar reserveonderdelen die belangrijk zijn worden als materiële vaste activa geboekt. Zie titel Reserveonderdelen: onderscheid tussen voorraden en materiële vaste activa; en 2) De uitgave is boven de activeringsdrempel. De activeringsdrempel bedraagt en geldt niet voor Pc s, laptops, computerschermen en fietsen. Deze dienen geactiveerd te worden, ongeacht hun aanschaffingswaarde. De stukken met een aanschaffingswaarde onder de activeringsdrempel van dienen toch te worden geactiveerd indien ze deel uitmaken van een materieel vast actief (met een aanschaffingswaarde van meer dan 1.000) gezien men het materieel vast actief in zijn geheel moet bekijken; en 3) De uitgave betreft spoorweginfrastructuur opgenomen in de lijst van materiële vaste activa van de NMBS groep. Dit wordt besproken in titel 4 Definitie van de categorie spoorweginfrastructuur waarbij verwezen wordt naar bijlage 10.1 Overzichtstabel activa, componenten, gebruiksduren. In deze bijlage wordt een overzicht gegeven van het soort van materiële posten die bij de NMBS groep in aanmerking komen om opgenomen te worden als spoorweginfrastructuur. Indien de uitgave geen betrekking heeft op een actief opgenomen in deze lijst, dan dient de vraag te worden gesteld aan de Beslissingscel Procedures en regels of het soort uitgave voldoet aan de definitie en opnamecriteria van materiële vaste activa; en 4) De uitgave heeft geen betrekking op exploitatiewerken. De werken die als investeringswerken worden beschouwd en diegene die als exploitatiewerken worden beschouwd zijn opgenomen in de lijst van de investeringswerken en exploitatiewerken zie Titel 5.4 Lijst van de investeringswerken en exploitatiewerken van deze sectie; 5) De uitgave voldoet in het beginstadium aan de opnamecriteria van materiële vaste activa.

13 Opnamecriteria van materiële vaste activa: BOEKHOUDHANDLEIDING NMBS GROEP Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 9 De NMBS groep heeft zeggenschap over het materieel vast actief; en Het is waarschijnlijk dat de toekomstige economische voordelen met betrekking tot het actief naar de NMBS groep zullen vloeien; en De kost van het actief kan betrouwbaar worden bepaald. worden opgenomen wanneer er overdracht is van belangrijke risico s en economische voordelen verbonden aan deze activa. In de meeste gevallen is dit wanneer de wettelijke eigendom wordt overgedragen naar de NMBS groep. Voor de aankoopprojecten of aankopen die door het Directie Comité dienen goedgekeurd te worden, zijn de opnamecriteria van materiële vaste activa voldaan vanaf het moment van goedkeuring van het Speciale lastenboek door het intern bevoegd orgaan. Voor alle andere aankoopprojecten of aankopen worden enkel de bedragen aangerekend door derden (buiten de legale entiteit) opgenomen in de kostprijs van de materiële vaste activa. De opnamecriteria met betrekking tot bouwprojecten worden geacht te zijn vervuld vanaf de datum van goedkeuring van de algemene plannen door het intern bevoegd orgaan. Voor de bouwprojecten waarbij een beroep wordt gedaan op één of meer studiebureaus binnen de NMBS groep, dienen deze studiebureaus het moment van afgrenzing alsook de kosten die gefactureerd worden vóór dat moment van afgrenzing, op de facturen te vermelden. Indien een uitgave niet voldoet aan alle bovenstaande criteria, dient deze uitgave opgenomen te worden als kost (= exploitatie) of desgevallend als voorraad. Eventuele vooruitbetalingen aan leveranciers op aankopen van spoorweginfrastructuur dienen te worden geboekt als Vooruitbetalingen op materiële vaste activa op rekening 271x en worden in de geconsolideerde IFRS jaarrekening van de NMBS groep opgenomen onder de rubriek Materiële vaste activa in aanbouw. De opname van uitgaven als materiële vaste activa eindigt als alle investeringsactiviteiten die nodig zijn om de spoorweginfrastructuur voor te bereiden op zijn beoogde gebruik of verkoop, voltooid (of quasi voltooid) zijn.

14 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 10 De praktische richtlijnen kunnen als volgt schematisch worden voorgesteld: Uitgave 1) Betreft de uitgave een voorraad? Nee 2) Is de uitgave boven de activeringsdrempel? (uitgezonderd lijst met uitzonderingen) Ja 3) Betreft de uitgave een actief opgenomen in de lijst van materiële vaste activa? Nee Beslissingscel Procedures en regels: voldoet de uitgave aan de definitie en opnamecriteria van een MVA? Nee Ja Ja Ja 4) Heeft de uitgave geen betrekking op exploitatiewerken? Nee Ja 5) Voldoet de uitgave in het beginstadium aan de opnamecriteria? Nee Ja Voorraden Kosten

15 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina Reserveonderdelen: onderscheid tussen voorraden en materiële vaste activa Onderscheid tussen voorraden en materiële vaste activa met betrekking tot reserveonderdelen: Werkplaatsen te Schaarbeek (deel ex-etterbeek), Roeselare en Wondelgem: voornamelijk productie van batch proces onderdelen waarvan de bestemming niet gekend is bij de aanvang van het fabricageproces. Deze reserveonderdelen worden als voorraden geboekt. Eens de bestemming voor een investeringsproject bekend is, worden deze overgeboekt naar materiële vaste activa in aanbouw; of Werkplaatsen te Bascoup en Schaarbeek: voornamelijk productie van individuele onderdelen van materiële vaste activa voor een specifiek project. Deze reserveonderdelen worden als materiële vaste activa geboekt.

16 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina Opnamecriteria na eerste aanschaffing Latere uitgaven (na eerste aanschaffing) zijn alle uitgaven met betrekking tot materiële vaste activa, na hun eerste aanschaffing. Uitgaven na eerste aanschaffing van een materieel vast actief kunnen betrekking hebben op: uitbreidingen of toevoegingen, enerzijds; onderhoud of herstellingen, alsook vervangingen of vernieuwingen van een deel of delen van reeds voorheen opgenomen materiële vaste activa, anderzijds. De gemaakte kosten na eerste aanschaffing hebben onder andere ook vaak betrekking op activiteiten van onderhoud of herstellingen van bestaande spoorweginfrastructuur. Als algemene regel geldt dat de kosten van onderhoud en herstellingen die de waarde van de spoorweginfrastructuur enkel handhaven en niet doen toenemen, niet geactiveerd worden. Latere uitgaven (na eerste aanschaffing) (Vb.: uitbreidingen of toevoegingen, vervangingen of vernieuwingen) worden opgenomen als materiële vaste activa: Indien de volgende voorwaarden vervuld zijn: 1) Het gaat om een vervanging of vernieuwing van een aanzienlijk deel 3 van een (sub)component of om een toevoeging of uitbreiding; en 2) De uitgave heeft geen betrekking op exploitatiewerken. De werken die als investeringswerken worden beschouwd en diegene die als exploitatiewerken worden beschouwd zijn opgenomen in de lijst van de investeringswerken en exploitatiewerken zie Titel 5.4 Lijst van de investeringswerken en exploitatiewerken van deze sectie; 3) De uitgave voldoet in het beginstadium aan de opnamecriteria van materiële vaste activa; Of indien de uitgave opgelegd wordt ten gevolge van bepaalde reglementaire beperkingen. 3 Een aanzienlijk deel kan bijvoorbeeld de vervanging van alle ramen op één van de gevels van een gebouw zijn of de vervanging van één van de 3 daken van een gebouw.

17 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 13 Deze praktische richtlijnen kunnen als volgt schematisch worden voorgesteld: Uitgave 1) Betreft de uitgave een vervanging of vernieuwing van een aanzienlijk deel van een (sub)component of een toevoeging of uitbreiding? Nee Ja 2) Heeft de uitgave geen betrekking op exploitatiewerken? Nee Ja 3) Voldoet de uitgave in het beginstadium aan de opnamecriteria? Nee Ja Wordt de uitgave opgelegd ten gevolge van bepaalde reglementaire beperkingen? Ja Nee Kosten

18 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina Lijst van de investeringswerken en exploitatiewerken Investeringswerken Dienen als investeringswerken te worden aanzien: Sporen: vermeerdering spoorlengte en aantal toestellen; de vernieuwing van de spoorstaven, ongeacht de lengte, indien het gaat om de gelijktijdige vervanging van beide spoorbanen; vernieuwing dwarsliggers: o indien mechanische vernieuwing, met behulp van vernieuwingstrein of andere gemechaniseerde tuigen; o indien in kader vernieuwingswerven; het ziften en/of vernieuwen van de ballast buiten de gewone onderhoudswerkzaamheden ten gevolge van het reguliere onderhoud en de verhoging van de sporen om de spoorbedding te verbeteren; de inrichting of de herinrichting van de sporen en de spoortoestellen; het oprichten van sporen en spoortoestellen; de revisie en de controle van de belangrijkste spoorschakels die het vorige jaar vernieuwd werden; plaatsen van een aansluitingswissel en van een spoorschakel voor het opmaken van een koppeling; vernieuwing spoortoestel: uitzettingstoestel, overlooptoestel, enz.; lassen in spoor om van korte spoorstaven langgelaste spoorstaven te bekomen; saneren en/of draineren bedding in kader vernieuwingswerven, met inbegrip omwerken en verbeteren zones met onstabiele beddingen of slijkzones; de studie- en opmetingskosten bij definitieve bepaling van de specifieke tracéwijziging; modernisering van de sporen in havens en industriële gebieden; werken ter verbetering configuratie in stations (inclusief aanpassing rooster); wijziging profiel of kwaliteit spoorstaven (wegens belangrijkheid spoorverkeer, omwille van geometrische of economische factoren); werken die leiden tot een verbetering van de veiligheid, inclusief de kosten van toezicht; andere werken uitgevoerd n.a.v. een investeringswerk en die hiermee ontegensprekelijk zijn verbonden: o behandeling met of zonder aanwending hulpmiddelen zoals kranen, hefwerktuigen, enz.; o de slopingen indien deze niet al in het gesloopte activa opgenomen werden; o vervoer in dienst; o indienststellen en afstellen bepaalde installaties; o weghalen van de aanwezige installaties; o aanleggen voorlopige installaties; o voorafgaande werken en installeren van een werf; o opkuis na sluiting werf; o het opmaken en aanpassen van detailplans, opmetingen, enz. (het al dan niet als investering aanzien van deze activiteiten is afhankelijk van het tijdschema); o het opmaken van lastenkohieren (het al dan niet als investering aanzien van deze activiteiten is afhankelijk van het tijdschema); o de kosten van toezicht; o afvoer en/of behandeling van afgevoerde materialen; verbonden werken bij vernieuwingswerken aan het spoor: o wijzigingen tussenspoor; o spoorschiftingen; o wijzigingen lengteprofiel;

19 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 15 o tracéwijzigingen met aanpassing verkanting; kosten verbonden aan de homologatie van sporen en spoortoestellen; de kosten van studie vanaf het ogenblik van handtekening van de definitieve projectplannen. Kunstwerken: de constructie, aanleg, omvorming, vervanging, modernisering, vernieuwing, aankoop of uitbreiding van de kunstwerken, met uitzondering van de steunmuren met een hoogte van minder dan 1m, de ingerichte rotswanden, de kunstwerken ter bescherming van vallende stenen, de waterbouwkundige werken onder de sporen gelegen, de geluidsmuren en de open en bedekte spaarbekkens; vernieuwen van een aanzienlijk deel van de bevloering, muurbekleding en verlichting; vervanging stalen of rubberen steunpunten kunstwerk; schilderen kunstwerk voor eerste maal; het (om de 20 jaar) herschilderen en antiroest behandeling kunstwerken; studiekosten vanaf het definitieve projectplan (op ogenblik dat definitieve bouw vaststaat en er geen wijzigingen meer zijn); volledige of gedeeltelijke versterking kunstwerk: o ter verhoging draagkracht; o wegens toename treinverkeer; o om hogere snelheid toe te laten; opnieuw waterdicht maken kunstwerken; vervangen leuningen en borstweringen; verbeteringswerken aan dienstwegen op kunstwerken; aanpassingen aan gabariet tunnels; vrijmaken elektrische gabariet door vervanging overbruggingen; werken uitgevoerd n.a.v. een investeringswerk die hiermee ontegensprekelijk zijn verbonden: o behandeling met of zonder aanwending hulpmiddelen zoals kranen, hefwerktuigen, enz.; o de slopingen indien deze niet al in het gesloopte activa opgenomen werden; o het weghalen van de aanwezige installaties; o aanleggen voorlopige installaties; o voorafgaande werken en installeren werf; o opkuis na sluiting werf; o noodzakelijke aanpassingswerken aan kunstwerken (Vb.: door elektrificatie); o oprichten funderingen met bedoeling kunstwerken op te richten; o vervanging sleuven voor kabels; o herschilderen kunstwerken; o opmaken en aanpassen plannen, opmetingen, enz. (het al dan niet als investering aanzien van deze activiteiten is afhankelijk van het tijdschema); o opstellen lastenkohieren (het al dan niet als investering aanzien van deze activiteiten is afhankelijk van het tijdschema); o vervoer in dienst; aanpassingen aan installaties om te voldoen aan bepaalde wettelijke en reglementaire bepalingen; de technische oplevering in de fabriek van kunstwerken; werken die leiden tot een verhoging veiligheid. Overwegen: de modernisering, aanleg, omvorming, vervanging, vernieuwing en uitbreiding van overwegen; het afschaffen van overwegen; het vernieuwen van het wegdek van een overweg (het wegdek van spoorstaven, dwarsliggers of houtstukken, ballast en drainage); de verbedingen van overwegen zelfs indien ten laste van derden;

20 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 16 de aanpassingen aan de installaties om te voldoen aan bepaalde wettelijke en reglementaire bepalingen; de werken die leiden tot een verhoging van de veiligheid, inclusief de kosten van toezicht; de werken uitgevoerd naar aanleiding van een investeringswerk en die hiermee ontegensprekelijk zijn verbonden: o de behandeling met of zonder aanwending van machines zoals kranen, hefwerktuigen, enz.; o de slopingen indien deze niet al in het gesloopte activa opgenomen werden; o het in dienst stellen en afstellen van bepaalde installaties; o het weghalen van de aanwezige installaties; o het aanleggen van voorlopige installaties; o de voorafgaande werken en het installeren van een werf; o de opkuis na de sluiting van een werf; o het vervoer in dienst; o het opmaken van de lastenkohieren (het al dan niet als investering aanzien van deze activiteiten is afhankelijk van het tijdschema); o het opmeten en aanpassen van plans, opmetingen, enz. (het al dan niet als investering aanzien van deze activiteiten is afhankelijk van het tijdschema). Signalisatie: de constructie, aanleg, aankoop, modernisering, vervanging, vernieuwing, omvorming of uitbreiding van de seininrichting; het vernieuwen, het vervangen of het verwijderen van een overweg voor wat seininrichting betreft; het herklasseren van een overweg naar een hogere of lagere categorie; de geplande vervanging van seinkabels en seinen bij seinwerken; de aankoop van wisseltellers voor wat de seininrichting betreft; de aankoop van onderhoudsvrije batterijen voor de seininrichting; het aanpassen van de seininstallaties op de met CAP Signal uitgeruste lijnen; het vervangen van de batterijen voor seininrichting; de aanpassing van het rooster voor wat de seinuitrusting betreft; de aanpassingen aan de seinen met aankondigingsafstanden; de werken die leiden tot een concentratie van de seinposten; het geplande vervangen van signalisatiepanelen (onder andere in het kader van verbonden werken); werken uitgevoerd naar aanleiding van een investeringswerk, en die hiermee ontegensprekelijk zijn verbonden: o het weghalen van de aanwezige installaties; o het aanleggen van voorlopige installaties; o de voorafgaande werken en het installeren van een werf; o de opkuis na de sluiting van een werf; o de behandeling met of zonder aanwending van hulpmiddelen zoals kranen, hefwerktuigen, enz.; o de aanpassingswerken aan de seininrichting wegens de verbondenheid aan een investeringswerk; o het in dienst stellen en afstellen van bepaalde installaties; o het vervoer in dienst; o de keuring van elektrische installaties bij de ingebruikname ervan; o het opstellen van de lastenkohieren (het al dan niet als investering aanzien van deze activiteiten is afhankelijk van het tijdschema); o het opmaken en aanpassen van detailplans, opmetingen, enz. (het al dan niet als investering aanzien van deze activiteiten is afhankelijk van het tijdschema); de aanpassingen aan de installaties om te voldoen aan bepaalde wettelijke en reglementaire bepalingen; de werken die leiden tot een verhoging van de veiligheid, inclusief de kosten van toezicht;

21 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 17 de kosten verbonden aan het testen van nieuwe producten (enkel als ze in exploitatie worden gebracht); de kosten verbonden aan de homologatie van de in exploitatie gebrachte producten; de kosten verbonden aan het parametriseren en testen van investeringsprojecten betreffende de seininrichting. Installaties verlichting, verwarming en drijfkracht: de constructie, aanleg, vernieuwing, modernisering, vervanging, omvorming, aankoop of uitbreiding van de installaties verlichting, verwarming en drijfkracht; de vervanging van de toestellen in installaties VVDK; de versterking van de elektrische voeding n.a.v. de uitrusting van lijnen met wisselverwarming; het trekken van kabels; het vervangen van een defecte transformator in een installatie VVDK; de aankoop en eerste installatie van batterijen voor de installaties verlichting, verwarming en drijfkracht; de aankoop en eerste installatie van batterijen voor de installaties van de seininrichting; de werken uitgevoerd naar aanleiding van een investeringswerk, en die hiermee ontegensprekelijk zijn verbonden: o de slopingen indien deze niet al in het gesloopte activa opgenomen werden; o de voorafgaande werken en het installeren van een werf; o de opkuis na de sluiting van een werf; o de behandeling met of zonder aanwending van hulpmiddelen zoals kranen, hefwerktuigen, enz.; o de indienststelling en afstelling van bepaalde installaties; o de keuring van elektrische installaties bij de ingebruikname ervan; o de aansluiting op het openbare vervoer- en/of distributienet; o de noodzakelijke aanpassingswerken bijvoorbeeld aan trapkokers; o het vervoer in dienst; o het opstellen van de lastenkohieren (het al dan niet als investering aanzien van deze activiteiten is afhankelijk van het tijdschema); o het opmaken en aanpassen van detailplans, opmetingen, enz. (het al dan niet als investering aanzien van deze activiteiten is afhankelijk van het tijdschema); de aanpassingen aan de installaties om te voldoen aan bepaalde wettelijke en reglementaire bepalingen; de werken die leiden tot een verhoging van de veiligheid, inclusief de kosten van toezicht; de specifieke studiekosten, zoals het opmaken van de plans, de bestekken, de meetstaat van de bestekken, enz. die behoren tot één specifieke installatie. Vaste installaties elektrische tractie: de constructie, aanleg, vervanging, modernisering, vernieuwing omvorming, aankoop of uitbreiding van vaste installaties elektrische tractie; hierin dient tevens de vervanging of vernieuwing te worden begrepen van: o kabels en draden; o de toestellen van een onderstation, sectioneer- of voedingspost; o de kabels en draden (onder andere feederkabels); o de rijdraad en de bijhorende toebehoren; o de scheidingsschakelaars, de hangers, de sectie-isolatoren, enz. (systematische vervanging); o de vermogensschakelaars in tractie-onderstations; het verwijderen en het vernietigen van transformatoren; de aankoop en de eerste installatie van batterijen voor voornoemde installaties;

22 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 18 de bescherming van de tractie-installaties tegen bliksem en storm; werken uitgevoerd naar aanleiding van een investeringswerk, en die hiermee ontegensprekelijk zijn verbonden: o de slopingen indien deze niet al in het gesloopte activa opgenomen werden; o het weghalen van de aanwezige installaties; o het aanleggen van voorlopige installaties; o de voorafgaande werken en het installeren van een werf; o de opkuis na de sluiting van een werf; o de behandeling met of zonder aanwending van hulpmiddelen zoals kranen, hefwerktuigen, enz.; o het in dienst stellen en afstellen van bepaalde installaties; o de keuring van elektrische installaties bij de ingebruikname ervan; o het opstellen van lastenkohieren (het al dan niet als investering aanzien van deze activiteiten is afhankelijk van het tijdschema); o het opmaken en het aanpassen van detailplans, opmetingen, enz. (het al dan niet als investering aanzien van deze activiteiten is afhankelijk van het tijdschema); o de aansluitingen op het openbaar vervoer- en/of distributienet; o het vervoer in dienst; de aanpassingen aan de installaties om te voldoen aan bepaalde wettelijke en reglementaire bepalingen; de werken die leiden tot een verhoging van de veiligheid, inclusief de kosten van toezicht; de kosten verbonden aan de homologatie van de in exploitatie gebrachte producten; de kosten verbonden aan het parametriseren en testen van investeringsprojecten betreffende de seininrichting; alle kosten met betrekking tot de studie vanaf de ondertekening van het gedetailleerde projectplan Exploitatiewerken Dienen als exploitatiewerken te worden aanzien: Sporen: de vervanging van één spoorbaan onder andere wegens sleet in een bocht, wegens beschadiging; de vervanging van dwarsliggers (in het kader van periodieke controle en periodiek onderhoud); kosten verbonden aan de herstelling van de onderbouw; sanering van de beddingen indien het niet gebeurt in het kader van de vernieuwing van de sporen; onderhoud en het nazicht van spoorstroomkringen; periodieke controle en het periodieke onderhoud van het lopend spoor en van de spoortoestellen: o de visuele en gemeten inspectie; o de registratie van de geometrie van de sporen en van de spoortoestellen, hierbij inbegrepen de analyse van de gegevens; o de ultrasonische controle en de opmeting van de golvende sleet; o het onderhoud van geïsoleerde voegen; o het ophogen van de voegen; o het haaksleggen, het bijtrekken en het regelen van de voegen; o het onderhoud van de langs- en dwarsnivellering; o het richten van het spoor; o de opschik van het spoor; o het aanspannen en/of het saneren van laskamers, lasbouten, kraagschroeven, bouten, klauwen, enz.; o het herprofileren van de sporen (slijpen); o het vervangen van gebrekkige materialen;

23 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 19 o kosten verbonden aan de opvolging van de planning, de onderhoudsstrategie; controle en het onderhoud van spoortoestellen, aansluitingstoestellen en uitzettingstoestellen; onderhoud en het reinigen van de paden, de grachten, de bermen, de ingravingen, de hardsteenbekledingen, de ophogingen, de afwatering, de drainage, de sleuven en leidingen; de locale en voorlopige behandeling van slijkzones; onderhoud van de sporen en de bestrating in havens en industriële gebieden; voorlopige herstelling en de verwijdering van fouten in de spoorstaven; kosten verbonden aan het beheer van de veiligheid en van de procedures, inclusief de procedures met betrekking tot de kwaliteit; nazicht en het onderhoud van de installaties; de kosten verbonden aan het opmaken, opmeten, aanpassen, vertalen, archiveren van masterplannen, globale plannen, principeplannen, technische specificaties en algemeen reglementen betreffende de exploitatie, inclusief de assistentie voor het in praktijk brengen van de reglementering (het al dan niet als investering aanzien van deze activiteiten is afhankelijk van het tijdschema); kosten verbonden aan het onderhoud (inclusief planning, opmaken van richtlijnen, behandeling van bodemonderzoeken, technische helpdesk betreffende de milieuwetgeving, opmaak lastenboeken betreffende het onderhoud van de onderbouw); het opruimen van vuilnis en afval (indien niet tengevolge van een investeringswerk); kosten verbonden aan de studie tot het ogenblik dat het definitieve projectplan is getekend; kosten verbonden aan het beheer en up-to-date houden of parametriseren van databanken; kosten verbonden aan het administratieve bureau of projectmanagement (inclusief de sturing van de projecten) op niveau van de centrale directie; kosten verbonden aan de archivering en het up-to-date houden van normen en technische specificaties; de kosten verbonden aan de opleiding en de opmaak van de documentatie voor de professionele opleiding; de onkruidverdelging en de verdelging van schadelijke planten en insecten; de tussenkomsten ingevolge uitzonderlijke omstandigheden (voorvallen); de ongediertebestrijding; het afkammen van de rotsen; het onderhoud van de aanplantingen langs het spoor: o het onderhoud van de randzone, struikzone en corridorzone; o het onderhoud van de hagen; sneeuwruimen; herstelling van de wegbekleding van paden en langs wegen en verkeerswegen; algemene kosten verbonden aan het bepalen van een algemene onderhoudsstrategie en de opvolging hiervan, het opmaken van specifieke onderhoudscampagnes. Kunstwerken: de kosten verbonden aan het preventief en correctief onderhoud (inclusief planning, opmaken van richtlijnen, opvolgen van technische inventaris, bepalen van de keuringsnormen, technische helpdesk); herstellingen aan bevloering, muurbekleding en verlichting; smeren en reinigen metalen en rubberen steunpunten; kosten studie om haalbaarheid bepaalde aanpassingen en/of wijzigingen door te voeren; herstellingen aan het beton; onderhoud voorzieningen voor waterafvoer; de kosten van de voorbereiding verbonden aan de werking van sommige machines voor de opbouw, de modernisering, de vernieuwing of de vergroting van gebouwen en installaties; herschilderen kunstwerken (niet ten gevolge van investeringen); de kosten verbonden aan het opmaken, opmeten, aanpassen, vertalen, archiveren van masterplannen, globale plannen, principeplannen, technische specificaties en algemene

24 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 20 reglementen betreffende de exploitatie, inclusief de assistentie voor het in praktijk brengen van de reglementering (Het al dan niet als investering aanzien van deze activiteiten is afhankelijk van het tijdschema); de kosten verbonden aan het beheer van de veiligheid en van de procedures, inclusief de procedures met betrekking tot de kwaliteit; energiekosten voor verlichting kunstwerken, behalve indien deze ten laste van derden vallen, zoals Vb.: o overbruggingen bediend door openbare verlichting; o ten gevolge van specifieke overeenkomsten; vervanging van stenen in metselwerk; hervoegen kunstwerken, eventueel inbegrepen zandstralen ervan; de kosten verbonden aan de archivering en het up-to-date houden van normen en technische specificaties; de kosten verbonden aan de opleiding en de opmaak van de documentatie voor de professionele opleiding; de kosten verbonden aan het beheer en het up-to-date houden of parametriseren van databanken; de kosten verbonden aan het onderhouden van de relaties met andere instellingen of organismen; de kosten verbonden aan het administratieve bureau of projectmanagement (inclusief de sturing van de projecten) op niveau van de centrale directie; kosten voor bediening: o reinigen en onderhoud die deel uitmaken van gewone werkzaamheden bediener; o bedienen van beweegbare bruggen; opleidingskosten verbonden aan behandeling van bepaalde machines voor constructie, vervanging, omvorming, modernisering, vernieuwing of uitbreiding voornoemde gebouwen en installaties. Overwegen: de reiniging en het onderhoud deel uitmakend van de normale werkzaamheden van de wegwachters; herstellen van de wegbekleding van een overweg: het opvullen van de putten en het aanbrengen van een sleetlaag; bewaken van overwegen en van buurtspoorkruisingen (niet tengevolge van een investeringswerk); toevallig bewaken van gestoorde automatische overwegen. Signalisatie: preventief en correctief onderhoud (inclusief planning, opmaken van richtlijnen, opvolgen van technische inventaris, beheer van meetrijtuig, technische helpdesk); herstellingen en het wegwerken van storingen aan de seininrichting; periodieke herziening van wisselstellers; elektrische energie voor de installatie; kosten verbonden aan het opmaken, opmeten, aanpassen, vertalen, archiveren van masterplannen, globale plannen, technische specificaties en algemene reglementen betreffende de exploitatie, inclusief de assistentie voor het in praktijk brengen van de reglementering (het al dan niet als investering aanzien van deze activiteiten is afhankelijk van het tijdschema); opvolgen van nieuwe Europese richtlijnen en contracten met diverse instellingen; kosten verbonden aan het beheer van de veiligheid en van de procedures; kosten verbonden aan prospectie; kosten verbonden aan de parametrisering van exploitatieprojecten; kosten verbonden aan het administratieve bureau of projectmanagement (inclusief de sturing van de projecten) op niveau van de centrale directie; kosten verbonden aan de opleiding; kosten verbonden aan de archivering en het up-to-date houden van normen en technische specificaties;

25 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 21 het vervangen van de reflecterende laag op de hekken en signalisatiepalen. Installaties verlichting, verwarming en drijfkracht: onderhoud en de herstelling van de installaties VVDK; het onderhoud en het herstellen van trieerinstallaties m.a.w de spoorremmen; het onderhoud en het herstellen van de ventilatie in tunnels; het onderhoud en het herstellen van pompinstallaties en persluchtinstallaties; het onderhoud en het herstellen van de energiedistributie; het onderhoud en het herstellen van elektrogeengroepen; het onderhoud en het herstellen van onderbrekingsvrije voedingen; het onderhoud en het herstellen van de seinvoedingsinstallaties; onderhoud en het herstellen van verlichtingsinstallaties in bijvoorbeeld gebouwen of op perrons; het ontstoren van de installaties (het oplossen van storingen); Het onderhoud en het herstellen van de wisselverwarming; Het onderhoud en het herstellen van de voeding van de seinhuizen en de installaties langs de volle baan (1000 volt); vervangen van kabels ten gevolge van een kabeldefect; vervangen van een versleten motor in een roltrap; het vervangen van onderdelen van roltrappen en liften; het onderhoud en het herstellen van de elektrische installaties van de tunnels, onderdoorgangen, stations, parkings en gebouwen; kosten verbonden aan het opmaken, opmeten, aanpassen, vertalen, archiveren van masterplannen, globale plannen, principe plannen, technische specificaties en algemene reglementen betreffende de exploitatie, inclusief de assistentie voor het in praktijk brengen van de reglementering (het al dan niet als investering aanzien van deze activiteiten is afhankelijk van het tijdschema); kosten verbonden aan de archivering en het up-to-date houden van normen en technische specificaties; kosten verbonden aan het beheer van de veiligheid en van de procedures, inclusief de procedures met betrekking tot de kwaliteit; alle kosten verbonden aan de studie tot het ogenblik dat het definitieve projectplan is getekend (alle kosten vanaf de ondertekening van het gedetailleerde projectplan zijn te beschouwen als investeringen); kosten verbonden aan het administratieve bureau of projectmanagement (inclusief de sturing van de projecten) op niveau van de centrale directie; de kosten verbonden aan het beheer en het up-to-date houden of parametriseren van databanken; kosten verbonden aan de opleiding en de opmaak van de documentatie voor de professionele opleiding; verwarmen van wissels. Vaste installaties elektrische tractie: kosten verbonden aan het preventief en correctief onderhoud (inclusief planning, opmaken van richtlijnen, opvolgen van technische inventaris, beheer van meetrijtuig, technische helpdesk, periodieke controle en proeven); vervanging van batterijen voor voornoemde installaties; de bediening van de installaties: de prestaties van de verdeler ES; kosten verbonden aan het opmaken, opmeten, aanpassen, vertalen, archiveren van masterplannen, globale plannen, principe plannen, technische specificaties en algemeen reglementen betreffende de exploitatie, inclusief de assistentie voor het in praktijk brengen van de reglementering (het al dan niet als investering aanzien van deze activiteiten is afhankelijk van het tijdschema); de kosten verbonden aan de archivering en het up-to-date houden van normen en technische specificaties; kosten verbonden aan het beheer van de veiligheid en van de procedures, inclusief de procedures met betrekking tot de kwaliteit;

26 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 22 kosten verbonden aan het beheer en up-to-date houden of parametriseren van databanken; kosten verbonden aan de studie tot het ogenblik dat het definitieve projectplan is getekend (alle kosten vanaf de ondertekening van het gedetailleerde projectplan is te beschouwen als investering); kosten verbonden aan het administratieve bureau of projectmanagement (inclusief de sturing van de projecten) op niveau van de centrale directie; kosten verbonden aan de opleiding en de opmaak van de documentatie voor de professionele opleiding; kosten verbonden aan de aankoop van de elektrische energie; de verlichting van de tractie-onderstations en de sectioneerposten; vernietiging van klein chemisch afval (Vb.: kwiklampen en kwikbatterijen). Voorbeeld 1: Antiroest behandeling van een overbrugging Een brug is een kunstwerk dat bestaat uit verschillende componenten. De antiroest behandeling is een component die wordt afgeschreven over 20 jaar. Een brug wordt gebouwd in De antiroest behandeling van de ijzeren onderdelen wordt afgeschreven over 20 jaar. In 2020 vindt het periodiek onderhoud plaats van de volledige overbrugging voor de antiroest behandeling, en worden uitgaven gemaakt om de ijzeren delen van de brug roestvrij te houden voor de volgende jaren. De uitgaven in het kader van deze investering worden geactiveerd. Voorbeeld 2: Vervanging van een beperkt deel van de afsluiting van een brug Ten gevolge van vandalisme is 20% (vastgesteld door technici) van een afsluiting van een voetbrug vernield en moet deze vervangen worden. Aangezien het gaat om een beperkte ingreep (slechts 20%) van de voetbrug, kan men dit aanschouwen als een klein onderhoud en zijn de uitgaven bijgevolg op te nemen als een exploitatiekost in de winst- en verliesrekening.

27 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 23 6 Waardering bij eerste opname 6.1 Algemeen Spoorweginfrastructuur moet bij eerste opname tegen kostprijs worden gewaardeerd. De kostprijs van spoorweginfrastructuur omvat: a) De aankoopprijs, met inbegrip van invoerrechten en niet-restitueerbare omzetbelasting, na aftrek van handels- en andere kortingen; b) De rechtstreeks toerekenbare kosten om het actief op de locatie en in de staat te krijgen die noodzakelijk is om te functioneren op de door het management beoogde wijze; c) Kosten van ontmanteling en herstel: de contante waarde van de geschatte kosten van ontmanteling en verwijdering van het actief of het herstel van het terrein waar het actief zich bevindt indien er een verplichting bestaat deze kosten op te lopen en indien de kosten betrekking hebben op de aankoop of de vervaardiging van het actief en niet op zijn exploitatie. In de praktijk dienen kosten opgenomen te worden in de kostprijs van spoorweginfrastructuur indien aan beide volgende voorwaarden voldaan is: De kosten hebben betrekking op activiteiten die niet zijn uitgesloten (zie titel 6.2 Soorten activiteiten, voor een omschrijving van de activiteiten); en De kosten stemmen overeen met bepaalde gedefinieerde soorten kosten (de definitie van de soorten kosten wordt weergegeven in titel 6.3 Soorten kosten). Kosten worden slechts als spoorweginfrastructuur geactiveerd indien voldaan is aan de opnamecriteria van materiële vaste activa, zoals omschreven in titel 5 Opnamecriteria.

28 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina Soorten activiteiten Er zijn activiteiten waarvan de kosten (zie titel 6.3 Soorten kosten) niet worden opgenomen in de kostprijs van een materieel vast actief, ongeacht op welk niveau ze worden uitgevoerd binnen de NMBS groep (= uitgesloten activiteiten). Er zijn activiteiten waarvan de kosten niet worden opgenomen in de kostprijs van een materieel vast actief indien deze op de niveaus Vennootschappen of Directies worden uitgevoerd. De kost van deze activiteiten wordt wel opgenomen indien deze op het niveau Operationele diensten worden uitgevoerd. De activiteiten die worden uitgesloten ongeacht op welk niveau ze worden uitgevoerd: o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o interne beheersorganen; communicatie; public relations en externe relaties; corporate affairs; participaties en opvolging van de filialen; internationale zaken; juridische zaken niet verbonden met de fase van ontwikkeling van een investering; change office; strategie en investeringspolitiek; drukkerij/copyshop; beheerscontrole (behalve ondersteuning aan de beheerders van investeringsprojecten); facilitaire diensten; interne post; controle en beheer van leasingcontracten van terreinen en gebouwen; interne controle / interne audit; opleiding; wettelijke controle niet-verbonden met het uitwerken van investeringen; bureautica, meubilair, kantoorbenodigdheden, kleding, autovervoersdienst; dienstenactiviteiten die exclusief werken op de exploitatie; beheer van klanten ICTRA; opslag; financiën en algemene boekhouding. De activiteiten die worden uitgesloten indien ze worden uitgevoerd op het niveau Vennootschappen en Directies : o o o o o o o directie en hun secretariaat; veiligheid; leefmilieu; logistiek; human resources / personeelsorganisatie; lokale IT; kwaliteit. De niveaus Vennootschappen, Directies en Operationele diensten zijn als volgt gedefinieerd: Niveau Vennootschappen : Het niveau Vennootschappen bestaat uit de algemene diensten van de 3 vennootschappen NMBS Holding, NMBS en Infrabel.

29 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 25 Niveau Directies : Het niveau Directies bestaat uit alle diensten van de volgende directies binnen de 3 vennootschappen die geen operationele diensten zijn: o Stations bij NMBS Holding; o NMBS Technics bij NMBS; o Infrastructuur, Netwerk en Toegang tot het Netwerk bij Infrabel. Niveau Operationele diensten : Het niveau Operationele diensten bestaat uit: o alle zones bij Stations; o alle zones en alle werkplaatsen bij Infrabel; o alle werkplaatsen bij NMBS; o soortgelijke operationele diensten die zich op het niveau van de Vennootschappen of de Directies bevinden. In de huidige situatie: Signaletica bij NMBS, Network device solution, Business solution, Access as a service, Infra as a service en Standard solution van ICTRA bij de NMBS Holding. 6.3 Soorten kosten De soorten kosten die zijn op te nemen in de kost van de materiële vaste activa van de niet-uitgesloten activiteiten, zijn als volgt: De Directe kosten die uitgevoerd worden op alle niveaus (de definitie van de Directe kosten wordt gegeven in titel Directe kosten); en De Overige werkingskosten enkel uitgevoerd op het niveau van de Operationele diensten (de definitie van de Overige werkingskosten wordt gegeven in titel Overige werkingskosten) Directe kosten De Directe kosten van een niet-uitgesloten activiteit zijn als volgt gedefinieerd: Kosten van aangekochte materiële vaste activa gefactureerd door derden (vennootschappen van de NMBS groep worden als derden beschouwd), gebaseerd op aankoopfacturen, en bijkomende kosten zoals invoerrechten en niet-aftrekbare belastingen; Kosten van diensten geleverd en gefactureerd door derden (vennootschappen van de NMBS groep worden als derden beschouwd) die direct gebruikt worden bij de niet-uitgesloten activiteiten (vervoerskosten, kosten van externe advocaten of architecten, kosten van studiebureaus van de NMBS groep, enz.); Verbruik van aangekochte en geproduceerde voorraden die direct voor de niet-uitgesloten activiteiten gebruikt worden; Kosten van het personeel dat direct niet-uitgesloten activiteiten uitvoert en dat direct punt op nietuitgesloten activiteiten (zie titel Personeelskosten: uurtarief); Kosten van het personeel dat direct niet-uitgesloten activiteiten uitvoert en dat niet direct punt op nietuitgesloten activiteiten, op voorwaarde dat de gehanteerde verdeelsleutels aan de economische werkelijkheid worden getoetst, ten minste jaarlijks en ten tijde van elke gebeurtenis die op een aanzienlijke wijze het niveau van de niet-uitgesloten activiteiten zou kunnen wijzigen (Vb.: bij een budgettaire herziening); Kosten van de machines die direct worden gebruikt bij niet-uitgesloten activiteiten: o de afschrijvingen van niet-gesubsidieerde machines die direct worden gebruikt (zie titel Gebruik van gesubsidieerde vaste activa); o de kosten van het personeel dat de machines, die direct worden gebruikt, onderhoudt, van de materialen die hiervoor verbruikt worden, kosten van het onderhoud van die machines dat door externe leveranciers wordt uitgevoerd en gefactureerd; o de kosten van energie verbruikt door de machines, die direct worden gebruikt, bij de vervaardiging van materiële vaste activa;

30 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 26 Financieringskosten die rechtstreeks zijn toe te rekenen aan de verwerving of vervaardiging van een materieel vast actief voor dat deel dat niet gesubsidieerd is door de overheid en dat noodzakelijkerwijs pas na één jaar klaar is voor zijn beoogde gebruik (zie titel Financieringskosten); De contante waarde van de geschatte kosten van ontmanteling en verwijdering van het materieel vast actief of het herstel van het terrein waarop het actief zich bevindt moet opgenomen worden in de kostprijs indien er een verplichting bestaat deze kosten op te lopen en indien de kosten betrekking hebben op de aankoop of de vervaardiging van het actief en niet op zijn exploitatie. De voorwaarden waaraan moet voldaan worden om een voorziening te boeken en de omstandigheden waarin de kost wordt opgenomen als onderdeel van de kostprijs van het materieel vast actief, wordt in detail omschreven in hoofdstuk 24 Voorzieningen, voorwaardelijke verplichtingen en voorwaardelijke activa. De opname van deze kost als onderdeel van de kostprijs van een materieel vast actief is niet toegelaten volgens de Belgische boekhoudregels. Dit betreft een verschil tussen IFRS en de Belgische boekhoudregels en is opgenomen in titel 11 Samenvatting van de verschillen tussen IFRS en de Belgische boekhoudregels Overige werkingskosten De Overige werkingskosten van een niet-uitgesloten activiteit omvatten de volgende soorten kosten: Kosten van de afschrijvingen (indien niet-gesubsidieerd) en huur van administratieve gebouwen, productiehallen en machines, materieel en installaties die niet direct worden gebruikt bij de vervaardiging of aankoop van spoorweginfrastructuur; Kosten van onderhoud (kosten van eigen onderhoudspersoneel, kosten van onderhoud gefactureerd door derden, kosten van huur van materieel en vaste activa gebruikt tijdens het onderhoud, afschrijvingen van materieel en vaste activa die niet gesubsidieerd zijn en gebruikt tijdens het onderhoud, kosten van energie, enz.) van administratieve gebouwen, productiehallen en machines, materieel en installaties die niet direct worden gebruikt bij de vervaardiging of aankoop van spoorweginfrastructuur; Kosten van energie verbruikt door administratieve gebouwen, productiehallen en machines, materieel en installaties die niet direct worden gebruikt bij de vervaardiging of aankoop van spoorweginfrastructuur; Overige kosten (Vb.: niet-aftrekbare belastingen, enz.) m.b.t. administratieve gebouwen, productiehallen en machines, materieel en installaties die niet direct worden gebruikt bij de vervaardiging of aankoop van spoorweginfrastructuur; Kosten van het personeel (secretariaat, supervisors, enz.) dat het overige personeel ondersteunt en superviseert, die op hun beurt direct niet-uitgesloten activiteiten uitvoeren. Opmerking: De kosten van activiteiten die uitgevoerd worden door de Directies, waarvan men normaal verwacht dat ze geen activiteiten uitvoeren die verbonden zijn met de aankoop of productie van een materieel vast actief, kunnen niet inbegrepen worden in de kostprijs. Indien, bij uitzondering op deze regel, deze Directies toch activiteiten zouden uitvoeren die verbonden zijn met de aankoop of productie van een materieel vast actief, worden de kosten verbonden met deze activiteiten slechts inbegrepen in de kostprijs van de materiële vaste activa indien deze gebaseerd zijn op het directe punten van de werknemers. In deze gevallen gaat het namelijk niet om uitgesloten activiteiten.

31 6.3.3 Financieringskosten Opnamecriteria BOEKHOUDHANDLEIDING NMBS GROEP Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 27 De financieringskosten zijn de rente en andere kosten gemaakt door de NMBS groep in verband met het lenen van middelen. Een in aanmerking komend materieel vast actief is een actief waarvan de constructie of aanschaffing langer dan één jaar duurt voor het klaar is voor het beoogde gebruik of voor verkoop. De financieringskosten die rechtstreeks zijn toe te rekenen aan de verwerving, bouw of vervaardiging van een in aanmerking komend actief zijn financieringskosten die zouden zijn vermeden indien er geen uitgaven voor het in aanmerking komende actief waren. De NMBS groep neemt de financieringskosten die rechtstreeks toe te rekenen zijn aan de verwerving, bouw of vervaardiging van een in aanmerking komend actief op in de kostprijs van het materieel vast actief Financieringskosten op te nemen in de kostprijs van een materieel vast actief Een onderscheid dient gemaakt te worden tussen een specifieke lening en een niet-specifieke lening. Als de NMBS groep middelen leent met het specifieke doel om een bepaald in aanmerking komend actief te verwerven, kunnen de financieringskosten die rechtstreeks verband houden met dat in aanmerking komende actief op eenvoudige wijze worden geïdentificeerd. In zoverre middelen in het algemeen worden geleend en worden aangewend om een in aanmerking komend actief te verwerven, dient het bedrag van de financieringskosten dat in aanmerking komt voor activering te worden bepaald door een activeringspercentage toe te passen op de uitgaven voor dat actief. Specifieke lening: De te activeren financieringskosten zijn in dit geval de effectieve financieringskosten op de specifieke lening verminderd met enige beleggingsinkomsten uit de tijdelijke belegging van die lening. Niet-specifieke lening: Het activeringspercentage dient gelijk te zijn aan het gewogen gemiddelde van de financieringskosten die van toepassing zijn op de leningen van de NMBS groep die uitstaan tijdens de maand, met uitsluiting van leningen die specifiek zijn aangegaan met het oog op de verwerving van een in aanmerking komend actief. Het activeringspercentage zal maandelijks worden toegepast op de boekwaarde van het actief, met inbegrip van reeds geactiveerde financieringskosten. Dit activeringspercentage zal maandelijks worden medegedeeld door de NMBS Holding. Het bedrag van de financieringskosten dat tijdens een periode is geactiveerd, mag niet hoger liggen dan het bedrag van de financieringskosten dat tijdens die periode is uitgegeven. Bovendien kunnen geen financieringskosten worden geactiveerd, met betrekking tot de verwerving, bouw of vervaardiging van een materieel vast actief, voor het gedeelte van het materieel vast actief waarvoor kapitaalsubsidies ontvangen worden.

32 Begin van de activering BOEKHOUDHANDLEIDING NMBS GROEP Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 28 De activering van financieringskosten als onderdeel van de kostprijs van een in aanmerking komend actief dient aan te vangen op de aanvangsdatum. De aanvangsdatum voor activering is de datum waarop de NMBS groep voor het eerst voldoet aan elk van de volgende voorwaarden: a) ze doet uitgaven voor het actief; b) ze maakt financieringskosten; en c) ze onderneemt activiteiten die nodig zijn om het actief voor te bereiden op zijn beoogde gebruik. Bijgevolg kunnen gemaakte financieringskosten specifiek voor de vervaardiging van een materieel vast actief niet gekapitaliseerd worden vóór de aanvang van de werken die noodzakelijk zijn om het actief klaar te maken voor het door management beoogde gebruik. De activiteiten die nodig zijn om het actief voor te bereiden op zijn beoogde gebruik, omvatten meer dan de fysieke bouw van het actief. Ze omvatten het technische en administratieve werk vóór de aanvang van de eigenlijke bouw, zoals activiteiten in verband met het verkrijgen van vergunningen vóór de aanvang van de eigenlijke bouw. Dergelijke activiteiten omvatten echter niet het houden van een actief indien er geen vervaardiging of ontwikkeling plaatsvindt die de toestand van het actief verandert Opschorting van de activering De activering van financieringskosten dient te worden opgeschort tijdens lange perioden waarin de actieve ontwikkeling wordt onderbroken. Financieringskosten kunnen worden gemaakt tijdens een lange periode waarin de activiteiten die nodig zijn om een actief voor te bereiden op zijn beoogde gebruik worden onderbroken. Dergelijke kosten zijn kosten voor het houden van gedeeltelijk voltooide activa en komen niet voor activering in aanmerking. De activering van financieringskosten wordt normaliter echter niet opgeschort tijdens een periode waarin omvangrijke technische en/of administratieve werkzaamheden worden uitgevoerd. De activering van financieringskosten wordt evenmin opgeschort als een tijdelijk uitstel een noodzakelijk onderdeel vormt van het proces om een actief klaar te maken voor zijn beoogde gebruik Beëindiging van de activering De activering van financieringskosten dient te worden beëindigd als vrijwel alle activiteiten zijn voltooid (of quasi voltooid) die nodig zijn om het in aanmerking komende actief voor te bereiden op zijn beoogde gebruik. Een actief is gewoonlijk klaar voor zijn beoogde gebruik als de eigenlijke bouw van het actief is voltooid, zelfs indien er nog administratieve routinewerkzaamheden moeten worden afgehandeld. Indien er slechts kleine wijzigingen overblijven, zoals de inrichting van een gebouw volgens de aanwijzingen van de koper of de gebruiker, vormt dit een aanwijzing dat vrijwel alle activiteiten zijn voltooid.

33 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina Voorbeeld specifieke leningen Voorbeeld 3 De NMBS groep heeft geleend specifiek voor de financiering van de bouw (die langer dan 1 jaar zal duren) van een niet-gesubsidieerd administratief gebouw. De lening wordt aangegaan op 1 februari en de NMBS groep betaalt tijdens het jaar een jaarlijkse interest van 6% tot 1 november. Dan wordt de jaarlijkse interest verhoogd tot 7%. De eerste uitgaven met betrekking tot de vervaardiging van het gebouw na goedkeuring van de algemene plannen gebeuren op 1 september en gaan zonder onderbreking ook nog verder na het jaareinde op 31 december. De NMBS groep loopt direct toerekenbare kosten op van op 1 september en van telkens op 1 oktober, 1 november en 1 december. Elke maand worden de fondsen van de lening, min de kosten die worden verwacht voor de vervaardiging van het gebouw, herbelegd aan een interest van 2,5% per jaar. Tijdens het boekjaar eindigend op 31 december heeft de NMBS groep een interestkost opgelopen op de lening van voor een totaal van en verdient de NMBS groep een interest op het geherinvesteerde deel van de lening van Om didactische redenen wordt abstractie gemaakt van de roerende voorheffing die wordt ingehouden op de ontvangen intresten. Berekening van de interestkost: De interestkost wordt als volgt berekend: Maand Lening Interestvoet Interestkost Januari 0 / 0 Februari % Maart % April % Mei % Juni % Juli % Augustus % September % Oktober % November % December % Totale interestkost

34 Berekening van de opbrengst ten gevolge van de herbelegging: BOEKHOUDHANDLEIDING NMBS GROEP Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 30 Het bedrag met betrekking tot het herbelegde deel wordt als volgt berekend: Maand Herbelegging Interestvoet Opbrengst Januari 0 / 0 Februari ,5% Maart ,5% April ,5% Mei ,5% Juni ,5% Juli ,5% Augustus ,5% September ,5% Oktober ,5% November ,5% 833 December ,5% 312 Totale opbrengst Berekening van de op te nemen financieringskosten: De interest betaald gedurende de periode van de vervaardiging is als volgt: Interest te betalen voor september aan 6% Interest te betalen voor oktober aan 6% Interest te betalen voor november aan 7% Interest te betalen voor december aan 7% Totaal te betalen interest gedurende de periode van constructie De interest ontvangen gedurende de periode van de vervaardiging is als volgt: Interest ontvangen op herbelegging van de fondsen ( ) in september Interest ontvangen op herbelegging van de fondsen ( ) in oktober Interest ontvangen op herbelegging van de fondsen ( ) in november 833 Interest ontvangen op herbelegging van de fondsen ( ) in december 312 Totaal te ontvangen interest gedurende de periode van constructie De netto initiële kosten bedragen bijgevolg (= ). Indien een lening specifiek werd aangegaan voor het verkrijgen van een in aanmerking komend actief, zijn de kosten die mogen gekapitaliseerd worden de werkelijke kosten gedurende de periode van de vervaardiging verminderd met investeringsinkomsten op het tijdelijk herbeleggen van het leningfonds. Het bedrag van financieringskosten dat in de kostprijs van het gebouw wordt opgenomen bedraagt , zijnde de interest betaald van 1 september tot en met 31 december voor een bedrag van , verminderd met de interest ontvangen van 1 september tot 31 december voor een bedrag van De betaalde en ontvangen interesten met betrekking tot de periode 1 februari tot 31 augustus kunnen niet geactiveerd worden, aangezien deze niet direct toerekenbaar zijn aan het actief (omdat er in die periode geen uitgaven gerelateerd aan het actief opgelopen worden door de NMBS groep) Voorbeeld algemene leningen In sectie J Boekingen en voorbeelden van dit hoofdstuk wordt een voorbeeld gegeven van een materieel vast actief gefinancierd door algemene leningen.

35 6.3.4 Personeelskosten: uurtarief Algemeen BOEKHOUDHANDLEIDING NMBS GROEP Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 31 Zoals besproken in titel 6.3 Soorten kosten, worden in sommige gevallen personeelskosten opgenomen in de kostprijs van spoorweginfrastructuur. Het uurtarief van het personeel, waarvan de kost wordt opgenomen in de kostprijs van materiële vaste activa, wordt als volgt berekend: Personeelskosten / Aantal aanwezige uren. Het uurtarief wordt verder besproken in hoofdstuk 23 Personeelsbeloningen van deze boekhoudhandleiding Gebruik van gesubsidieerde vaste activa De afschrijvingskosten van gesubsidieerde vaste activa (materiële vaste activa en immateriële activa) die gebruikt worden bij de aankoop of vervaardiging van spoorweginfrastructuur mogen niet worden opgenomen in de kostprijs van deze spoorweginfrastructuur. Deze afschrijvingen dienen te worden geboekt in de winsten verliesrekening Kosten van sanering of ontmanteling Indien een verplichting tot sanering of ontmanteling voldoet aan de opnamecriteria van voorzieningen onder IAS 37 Voorzieningen en indien de verplichting verbonden is aan de aanschaffing of vervaardiging van spoorweginfrastructuur, dient de contante waarde van de geschatte kosten voor deze sanering of ontmanteling opgenomen te worden in de kostprijs van de spoorweginfrastructuur. De tegenpost van deze verhoging van de boekwaarde van de spoorweginfrastructuur is een voorziening. Indien verontreiniging ontstaat ten gevolge van het gebruik van de spoorweginfrastructuur bij de productie van voorraden of bij het leveren van diensten (Vb.: door productie in de werkplaatsen of onderhoud van treinen), dienen de saneringskosten opgenomen te worden naar gelang het gebruik en de beschadiging van de sites in de winst- en verliesrekening of in de kostprijs van de geproduceerde voorraden. De tegenpost is ook een voorziening. Een voorziening dient te worden opgenomen indien er aan 3 opnamecriteria is voldaan: Een entiteit heeft een bestaande verplichting (in rechte afdwingbare of feitelijke) ten gevolge van een gebeurtenis in het verleden; Het is waarschijnlijk dat een uitstroom van middelen, die economische voordelen in zich bergen, vereist zal zijn om de verplichting af te wikkelen (>50%); Het bedrag van de verplichting kan op betrouwbare wijze worden geschat (in extreem zeldzame gevallen kan er geen betrouwbare schatting worden gemaakt). 6.4 Onderbenutting van de productiecapaciteit In het geval van tijdelijke of structurele onderbenutting van het personeel en van het productieapparaat, dient de kost van deze onderbenutting als last in de winst- en verliesrekening geboekt te worden en dus niet opgenomen te worden in de kostprijs van de spoorweginfrastructuur.

36 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina Werkelijke kosten en standaardkosten De elementen van de kostprijs van de materiële vaste activa worden opgenomen op basis van de werkelijke kosten, of op basis van de standaard kosten, naargelang de elementen van deze kostprijs. We maken het onderscheid in titels Werkelijke kosten en Standaardkosten Werkelijke kosten De volgende elementen van de kostprijs van de materiële vaste activa worden opgenomen op basis van de werkelijke kosten: de hoeveelheden van de materiële vaste activa en voorraden die direct verbruikt worden bij de nietuitgesloten activiteiten; de prijzen voor het directe verbruik van de aangekochte voorraden en de materiële vaste activa voor het deel van de kosten gefactureerd door derden; de hoeveelheden van manuren (voor het personeel dat direct op investeringen punt) en machine-uren (die direct gebruikt worden bij niet-uitgesloten activiteiten); de kosten van diensten geleverd en gefactureerd door derden (vennootschappen buiten de legale entiteit) die direct gebruikt worden bij de niet-uitgesloten activiteiten Standaardkosten De methode van de standaardkost kan gehanteerd worden voor de bepaling van de volgende elementen van de kostprijs van de materiële vaste activa, indien deze resultaten geeft die dicht bij de werkelijke kosten liggen: de standaardkostprijs voor het deel van de intern opgelopen kosten (Vb.: behandelingskosten, intern transport en kosten van aankoopdiensten) van de aangekochte voorraden en de aangekochte materiële vaste activa die direct verbruikt en gebruikt worden; de gewogen gemiddelde standaardkostprijs voor het verbruik van alle geproduceerde voorraden; het standaarduurtarief voor alle manuren en machine-uren; de standaard hoeveelheden voor alle manuren van het personeel dat niet direct punt op de specifieke niet-uitgesloten activiteiten; de standaardkostprijs voor de overige werkingskosten. Bij de toepassing van de methode van de standaardkostprijs dient men als volgt tewerk te gaan: De methode van de standaardkostprijs is gebaseerd op een totale geschatte capaciteit, die voor de aanvang van het boekjaar bepaald wordt voor het boekjaar en die over de 12 maanden van dat boekjaar verdeeld wordt, rekening houdend met de verwachte elementen zoals seizoensgebondenheid, vakantieperiodes, groot onderhoud, ziekteverlof, enz.; De standaardkostprijs wordt bepaald rekening houdend met de maandelijkse geschatte capaciteit en de maandelijkse gebudgetteerde kosten; Elke maand wordt een gedocumenteerde variantieanalyse uitgevoerd tussen de werkelijke kosten en de standaardkosten van de gelopen periode van het lopende boekjaar; De resultaten van een dergelijke maandelijkse analyse dienen, in voorkomend geval, te leiden tot een aanpassing van de standaardkostprijs beginnende vanaf de volgende maand (= prospectieve aanpassing) van zodra de verschillen tussen de werkelijke kostprijs en de standaardkostprijs van de gelopen periode van het lopende boekjaar hoger zijn dan: o 2% van de werkelijke waarden van de uurtarieven van het personeel; o 5% van de werkelijke waarde van de andere elementen van de opgenomen kosten; Indien de verschillen van de gelopen periode van het lopende boekjaar de hierboven vermelde limieten overschrijden maar er geen aanpassing aan de standaardkostprijzen wordt uitgevoerd, dan dient deze beslissing schriftelijk gemotiveerd te worden.

37 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina Spoorweginfrastructuur aangehouden in het kader van een financiële lease De leasingnemer dient spoorweginfrastructuur aangehouden in het kader van een financiële lease op te nemen voor een bedrag gelijk aan de reële waarde van deze spoorweginfrastructuur, of indien lager, voor het bedrag van de contante waarde van de minimum leasebetalingen bepaald bij de aanvang van de leaseovereenkomst. De bepaling van het op te nemen bedrag wordt omschreven in hoofdstuk 12 Leaseovereenkomsten. Desgevallend dienen tevens de initiële directe kosten opgelopen door de leasingnemer te worden toegevoegd aan de geactiveerde waarde van de materiële vaste activa. De overige elementen van de kostprijs worden besproken in titel 6 Waardering bij eerste opname. Specifieke regel voor de NMBS Holding, Infrabel en NMBS: Leaseovereenkomsten tussen entiteiten van de NMBS groep, die volgens de Belgische boekhoudregels operationele leaseovereenkomsten zijn, maar die volgens IFRS financiële leaseovereenkomsten zijn, worden in de enkelvoudige statutaire jaarrekening niet herwerkt. Een uitzondering zijn de activa die het onderwerp zijn van een alternatieve financiering. 6.7 Uitgestelde betaling Een betaling wordt beschouwd als een uitgestelde betaling wanneer de NMBS groep een leverancier betaalt buiten de gebruikelijke betaaltermijn van de leverancier of indien het betalingsuitstel een interest genereert die lager is dan de marktinterest. De materiële vaste activa aangekocht met uitstel van betaling worden gewaardeerd aan de contante prijs van de betaling. Indien de betaling later plaatsvindt dan op basis van de normale krediettermijn wordt het verschil tussen het equivalent van de contante prijs op het moment van de opname en het door de NMBS groep betaalde bedrag opgenomen als financiële kost gedurende de periode van uitgestelde betaling. Tenzij het wordt geactiveerd volgens de activeringsmethode opgenomen onder titel Financieringskosten. De waardering van het materieel vast actief aan de contante prijs van de betaling en het boeken van een financiële kost voor het verschil tussen het equivalent van de contante prijs op het moment van de opname en het betaalde bedrag worden enkel toegepast voor betalingen vanaf en waarvan het betalingsuitstel meer dan één jaar bedraagt. Voorbeeld 4 Een kunstwerk is aangekocht begin juli van het jaar N voor een bedrag van (nominaal bedrag) en de betaling zal plaatsvinden eind januari van het jaar N+2. Deze betaling is uitgesteld omdat ze de gewoonlijke betalingstermijn overschrijdt. De verdisconteringsvoet bedraagt 6% per jaar (zoals bepaald door de NMBS Holding). Het aangekochte kunstwerk heeft een contante prijs die gelijk is aan: x (1+6%) -19/12 = Het verschil tussen de contante prijs en het nominaal bedrag, wordt pro rata temporis over de periode van juli jaar N tot januari jaar N+2 opgenomen als een financiële kost.

38 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina Door ruil verkregen spoorweginfrastructuur Het verkrijgen van spoorweginfrastructuur door ruil komt zelden voor binnen de NMBS groep. Spoorweginfrastructuur kan worden verworven in ruil voor niet-monetaire activa of een combinatie van monetaire en niet-monetaire activa. De kostprijs van door ruil verkregen spoorweginfrastructuur wordt bepaald op basis van zijn reële waarde tenzij (a) de ruiltransactie niet op commerciële realiteit gebaseerd is, of (b) de reële waarde van het ontvangen actief en het opgegeven actief niet betrouwbaar kunnen worden bepaald. Indien het verworven actief niet tegen reële waarde wordt gewaardeerd, is de kost gelijk aan de boekwaarde van het opgegeven actief. Een ruiltransactie vormt een commerciële realiteit indien: a) de samenstelling (het risico, tijdstip en bedrag) van de kasstromen van het ontvangen actief verschilt van de samenstelling van de kasstromen van het overgedragen actief; of b) de entiteitgebonden waarde van het gedeelte van de bedrijfsactiviteiten van de NMBS groep dat door de transactie is beïnvloed, verandert als gevolg van de ruil; en c) het verschil onder (a) of (b) belangrijk is met betrekking tot de reële waarde van de geruilde activa. De reële waarde van een actief waarvoor vergelijkbare markttransacties ontbreken kan betrouwbaar worden bepaald indien (a) ten aanzien van dat actief geen sprake is van aanzienlijk uiteenlopende redelijke schattingen van de reële waarde of (b) de waarschijnlijkheid van de verschillende schattingen binnen de bandbreedte van schattingen redelijkerwijze kan worden ingeschat en kan worden gebruikt voor het schatten van de reële waarde. Indien de NMBS groep de reële waarde van het opgegeven actief betrouwbaar kan bepalen, dan wordt de reële waarde van het opgegeven actief gebruikt om de kostprijs van het ontvangen actief te bepalen, tenzij de reële waarde van het ontvangen actief duidelijker vaststaat. 6.9 Spoorweginfrastructuur verkregen door inbreng in natura Wanneer de NMBS groep spoorweginfrastructuur verwerft door een inbreng in natura (in ruil voor aandelenkapitaal), dan wordt deze spoorweginfrastructuur opgenomen voor zijn inbrengprijs. De inbrengprijs is de tussen de partijen overeengekomen waarde met uitsluiting van de kosten verbonden aan de inbreng. Deze kosten worden opgenomen in kosten in de winst- en verliesrekening Verwerving van spoorweginfrastructuur als onderdeel van een bedrijfscombinatie Spoorweginfrastructuur verworven als onderdeel van een bedrijfscombinatie (Vb.: een aankoop van vennootschappen) wordt gewaardeerd aan zijn reële waarde. De boekhoudkundige verwerking van bedrijfscombinaties wordt verder in detail besproken in hoofdstuk 41 Bedrijfscombinaties.

39 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina Spoorweginfrastructuur waarvoor een kapitaalsubsidie werd verkregen Voor de vervaardiging en verwerving van spoorweginfrastructuur kan de NMBS groep vaak kapitaalsubsidies van de overheid verwerven. Omdat de behandeling van de kapitaalsubsidies sterk verbonden is met de activa waarop ze betrekking hebben, worden deze hier kort besproken. Het in mindering brengen van kapitaalsubsidies van de kostprijs van de betrokken materiële vaste activa is mogelijk onder IFRS. Deze verwerkingswijze is echter niet toegelaten volgens de waarderingsregels van de NMBS groep. Binnen de NMBS groep dienen de kapitaalsubsidies ontvangen van de overheid opgenomen te worden als schuld (onder de over te dragen opbrengsten) op de passiefzijde van de balans. De kapitaalsubsidies dienen in de winst- en verliesrekening (onder de bedrijfsopbrengsten) opgenomen te worden aan hetzelfde ritme als de afschrijvingen van de materiële vaste activa waarop ze betrekking hebben. Volgens de Belgische boekhoudregels worden de kapitaalsubsidies opgenomen in het eigen vermogen op de balans, exclusief eraan gerelateerde uitgestelde belastingen. Het is mogelijk om een bijzonder waardeverminderingsverlies te boeken op spoorweginfrastructuur als gevolg van een indicatie van verlies van waarde van de spoorweginfrastructuur (vb. ten gevolge van opgelopen schade) ongeacht het feit of deze spoorweginfrastructuur al dan niet (deels) gesubsidieerd is. Er kunnen geen bijzondere waardeverminderingsverliezen geboekt worden op spoorweginfrastructuur in het kader van een test op bijzondere waardeverminderingsverliezen van een CGU indien de spoorweginfrastructuur waaraan een bijzonder waardeverminderingsverlies zou toegewezen worden, deel uitmaakt van een volledig gesubsidieerde CGU (cash generating unit = kasstroomgenererende eenheid). Indien er bijzondere waardeverminderingsverliezen worden vastgesteld met betrekking tot CGU s die gedeeltelijk gesubsidieerd zijn, dienen deze proportioneel aan alle activa (en de daaraan verbonden kapitaalsubsidies) te worden toegewezen. De kapitaalsubsidies alsook de exploitatiesubsidies worden verder besproken in hoofdstuk 22 Overheidssubsidies Tegemoetkomingen De tegemoetkomingen ontvangen van derde partijen, andere dan de overheid, en die substantieel ook als subsidie kunnen aangemerkt worden, volgen dezelfde boekhoudkundige verwerking als de overheidssubsidies.

40 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 36 7 Waardering na eerste opname 7.1 Kostprijsmodel Na eerste opname dient het kostprijsmodel toegepast te worden voor alle spoorweginfrastructuur. Dit houdt in dat de spoorweginfrastructuur geboekt wordt tegen de kostprijs verminderd met de geaccumuleerde afschrijvingen en eventuele geaccumuleerde bijzondere waardeverminderingverliezen. 7.2 Herwaarderen van spoorweginfrastructuur is niet toegestaan De herwaardering van materiële vaste activa is mogelijk onder IFRS. Dergelijke herwaardering is echter niet toegelaten volgens de waarderingsregels van de NMBS groep. Een uitzondering zijn de herwaarderingen volgens de Belgische boekhoudregels voor 1/1/2009 die worden beschouwd als veronderstelde kostprijs volgens de IFRS regels indien deze dicht bij de reële waarde aanleunden op het moment van herwaardering.

41 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 37 8 Afschrijvingen en componentenbenadering 8.1 Afschrijvingsmethode De spoorweginfrastructuur van de NMBS groep wordt afgeschreven volgens de lineaire afschrijvingsmethode. 8.2 Af te schrijven bedrag Het af te schrijven bedrag is de kostprijs van de spoorweginfrastructuur of een ander kostprijsvervangend bedrag verminderd met zijn restwaarde. De NMBS groep stelt de restwaarde op nul voor alle spoorweginfrastructuur. De afschrijvingskosten van spoorweginfrastructuur worden bij de NMBS groep volgens de lineaire methode over de gebruiksduur als kost opgenomen in de winst- en verliesrekening, behalve indien ze worden opgenomen in de kostprijs van een ander actief. Tweedehands materieel wordt niet afgeschreven over de standaard gebruiksduur maar over de gebruiksduur sinds de eerste ingebruikname. Voor de definitie en de samenstelling van de kostprijs verwijzen we naar titel 6 Waardering bij eerste opname.

42 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina Gebruiksduren en componentenbenadering De gebruiksduur voor de spoorweginfrastructuur van de NMBS groep is de periode gedurende dewelke de spoorweginfrastructuur naar verwachting voor de NMBS groep beschikbaar is voor gebruik op de door management beoogde wijze. De gebruiksduur houdt rekening met het verwachte gebruik door de NMBS groep, de verwachte fysieke slijtage die afhangt van operationele factoren zoals het onderhoudsprogramma, de technische en economische veroudering en juridische of soortgelijke beperkingen (zoals de periode van leaseovereenkomsten). Volgens de componentenbenadering die de NMBS groep toepast moet ieder onderdeel van de spoorweginfrastructuur met een substantiële kost in relatie tot de totale kost van het actief geïdentificeerd worden als een afzonderlijk actief (= component) en afgeschreven worden over zijn specifieke gebruiksduur. Bij vervanging van een (sub)component van een actief van de categorie spoorweginfrastructuur worden de volgende boekhoudkundige verwerkingen uitgevoerd: De kosten van de vervanging worden geactiveerd als materiële vaste activa en afgeschreven over de normale gebruiksduur, gelimiteerd tot de resterende gebruiksduur van het hoofdactief (zoals bepaald in bijlage 10.1 Overzichtstabel activa, componenten en gebruiksduren). Voor een omschrijving van de te activeren kosten verwijzen we naar titel 6 Waardering bij eerste opname; De kostprijs, de geaccumuleerde afschrijvingen en eventuele geaccumuleerde bijzondere waardeverminderingsverliezen van de vervangen (sub)component dienen te worden uitgeboekt. Voor voorbeelden verwijzen we naar Sectie J Boekingen en voorbeelden. Voor alle op 1 januari 2009 bestaande spoorweginfrastructuur van de NMBS groep met componenten, werd de kostprijs gesplitst over de verschillende componenten, aan de hand van een technische studie. Voor de toevoegingen aan of vervangingen van deze spoorweginfrastructuur, alsook voor alle nieuwe aanschaffingen van spoorweginfrastructuur met componenten na deze datum, dient de opsplitsing in componenten te worden uitgevoerd aan de hand van een staat opgemaakt door de technici.

43 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina Afschrijvingsduren en componentenbenadering van spoorweginfrastructuur Sporen De sporen worden onderverdeeld in de volgende componenten, die een verschillende gebruiksduur hebben afhankelijk van het type spoorlijn: HSL spoor, hoofdspoor of bijspoor. Actief Component Spoorstaven Zie Dwarsliggers Zie Sporen Ballast Zie Onderbouw Zie Spoortoestellen Zie Rails Voor de gebruiksduur van de spoorstaven is van belang of deze op een hoofd- of HSL spoor of een bijspoor liggen, en de hoeveelheid van belasting die de spoorstaven dagelijks krijgen (uitgedrukt in UIC). De UIC-classificatie is afhankelijk van de dagelijkse belasting (Tf) van de sporen. De classificatie gaat van UIC 1 (Tf > T/dag) tot UIC 9 (Tf < T/dag). Voor een overzicht van de gebruiksduren verwijzen we naar bijlage 10.1 Overzichtstabel activa, componenten en gebruiksduren Dwarsliggers De dwarsliggers dienen om de spoorbreedte vast te leggen en te behouden, en om de belasting op de spoorstaven over te brengen naar de ballast. Elke vernieuwing van dwarsliggers moet gerechtvaardigd worden op basis van volgende objectieve criteria: ouderdom; fysieke staat van het materiaal dat vervangen wordt; en vergelijking met de globale ouderdom van het materiaal in het netwerk. De gebruiksduur van een dwarsligger wordt bepaald door het materiaal uit welke deze is vervaardigd, alsook of deze wordt gebruikt in een hoofd- of HSL spoor, enerzijds of een bijspoor, anderzijds.

44 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina 40 Voor een overzicht van de gebruiksduren verwijzen we naar bijlage 10.1 Overzichtstabel activa, componenten en gebruiksduren Ballast De ballast bestaat uit steenslag en vormt een matras die de belasting van de voertuigen op de bedding zo gelijkmatig mogelijk verdeelt. De ballast zet de dwarsliggers vast en zorgt voor de stabiliteit op het spoor. De ballast dempt ook de trillingen en bevordert de afvoer van het water Onderbouw De component onderbouw bestaat uit de drainage, een onderlaag en een vormlaag. De bedding wordt nooit apart onderhouden. Als de ondergrond in slechte staat is, worden naast de ondergrond ook de sporen, de ballast en de dwarsliggers vervangen. De vernieuwing van de onderbouw moet gerechtvaardigd worden op basis van de maatstaf van de geometrie van het spoor en de degradatie, het aantal jaarlijkse opvullingen die noodzakelijk zijn om het spoor te onderhouden, het verschijnen van modderige zones en geotechnische peilingen Spoortoestellen Een spoortoestel is een toestel waardoor treinen van spoor kunnen veranderen (Vb.: wissels en kruisingen). Ook stootbokken behoren tot de serie van spoortoestellen. Voor een overzicht van de gebruiksduren verwijzen we naar bijlage 10.1 Overzichtstabel activa, componenten en gebruiksduren.

45 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina Kunstwerken Tunnels Voor een overzicht van de gebruiksduren verwijzen we naar bijlage 10.1 Overzichtstabel activa, componenten en gebruiksduren Bruggen Voor een overzicht van de gebruiksduren verwijzen we naar bijlage 10.1 Overzichtstabel activa, componenten en gebruiksduren Steunmuur Voor een overzicht van de gebruiksduren verwijzen we naar bijlage 10.1 Overzichtstabel activa, componenten en gebruiksduren Geluidsmuur Voor een overzicht van de gebruiksduren verwijzen we naar bijlage 10.1 Overzichtstabel activa, componenten en gebruiksduren.

46 Hoofdstuk 10 Sectie E Pagina Duiker Voor een overzicht van de gebruiksduren verwijzen we naar bijlage 10.1 Overzichtstabel activa, componenten en gebruiksduren Rotswand Voor een overzicht van de gebruiksduren verwijzen we naar bijlage 10.1 Overzichtstabel activa, componenten en gebruiksduren Betonnen stormbekken Voor een overzicht van de gebruiksduren verwijzen we naar bijlage 10.1 Overzichtstabel activa, componenten en gebruiksduren.