JAARGANG 8 / NUMMER 9 MEI Mede mogelijk dankzij:

Transcriptie

1 JAARGANG 8 / NUMMER 9 MEI 2014 Partners: Mede mogelijk dankzij:

2 VRAAG 1 Koningsdag Zaterdag 26 april vond voor de eerste keer Koningsdag plaats. Koningsdag is een samenstelling van koning en dag, die daarbij een tussen-s krijgt. Waarom schrijf je een tussen-s in Koningsdag? a. Omdat dat zo in het Groene Boekje staat. b. Omdat je die hoort als je het woord uitspreekt. c. Omdat Nederland maar één koning heeft. d. Omdat samenstellingen altijd een tussen-s krijgen.

3 ANTWOORD VRAAG 1 Koningsdag Waarom schrijf je een tussen-s in Koningsdag? b. Omdat je die hoort als je het woord uitspreekt. Officieel is nergens vastgelegd wanneer je een tussen-s moet schrijven. Je schrijft hem als je hem hoort wanneer je het woord uitspreekt. Meestal levert dit voor alle sprekers dezelfde spelling op, zoals bij Koningsdag. Maar soms is het moeilijk te horen, bijvoorbeeld als het tweede deel van de samenstelling begint met een s, zoals in chef. Je kunt dan dat deel vervangen door een ander woord om te horen of je een s schrijft: stationsplein, dus ook stationschef.

4 VRAAG 2 Selfie Eind vorig jaar werd in verschillende landen, waaronder Nederland, selfie verkozen tot woord van het jaar. Inmiddels zijn er zo veel varianten op de selfie ontstaan dat het Instituut voor Nederlandse Lexicologie een speciaal Selfictionary is begonnen, een woordenboekje voor de verschillende typen selfies. Een daarvan is de shelfie. Wat is een shelfie? a. Een foto van jezelf met je boekenkast. b. Een foto van jezelf met een mooi meisje. c. Een foto van jezelf met een schelp. d. Een foto van jezelf met je moeder.

5 ANTWOORD VRAAG 2 Selfie Wat is een shelfie? a. Een foto van jezelf met je boekenkast. Een shelfie is een samensmelting van (book)shelf ( boekenkast ) en selfie. In de Selfictionary staan verder onder andere de helfie ( hairstyle + selfie ), de drelfie ( drunken + selfie ) en de welfie ( workout + selfie ). Nieuwe typen selfies mogen ingestuurd worden naar de Selfictionary.

6 VRAAG 3 To be or not to be Engeland vierde afgelopen maand de 450e geboortedag van William Shakespeare, die wordt gezien als de grootste Engelse schrijver ooit. Shakespeare voegde meer dan 1700 woorden en uitdrukkingen toe aan de Engelse taal. Daar zitten ook woorden tussen die tegenwoordig eerder als straattaal gezien worden. Welk woord is door Shakespeare bedacht? a. Cool. b. Master. c. Patas. d. Swagger.

7 ANTWOORD VRAAG 3 To be or not to be Welk woord is door Shakespeare bedacht? d. Swagger. Shakespeare gebruikte het woord swagger in zijn stukken Henry V en A Midsummer Night s Dream. Daarin had het woord ongeveer dezelfde betekenis als nu: een unieke, zelfverzekerde houding hebben. Patas is een straattaalwoord uit het Surinaams, en cool en master bestonden al voor Shakespeare leefde. Andere woorden die Shakespeare aan het Engels toevoegde zijn addiction, belongings en manager.

8 VRAAG 4 Het ritme van Shakespeare Shakespeare schreef veel van zijn stukken in een jambisch metrum: ze hebben een ritme waarbij telkens de tweede lettergreep beklemtoond wordt: if MUsic BE the FOOD of LOVE play ON. Welke zin heeft nog meer een jambisch metrum? a. Duizend kusjes zou hij willen geven. b. Ondanks zijn woede liep Vincent naar huis. c. In het midden van Utrecht ligt Hoog Catharijne. d. Wie zingt dat lied dat ik nu hoor?

9 ANTWOORD VRAAG 4 Het ritme van Shakespeare Welke zin heeft nog meer een jambisch metrum? d. Wie zingt dat lied dat ik nu hoor? Als je deze zin hardop zegt, geef je elke tweede lettergreep net iets meer nadruk dan de eerste: wie ZINGT dat LIED dat IK nu HOOR. De andere antwoorden hebben allemaal een ander metrum. In antwoord a is het metrum omgekeerd: een trochee. Antwoorden b en c klinken als walsjes, met de klemtoon op de eerste of de derde lettergreep: een dactylus of een anapest.

10 VRAAG 5 Keuzes Uit onderzoek van Amerikaanse psychologen blijkt dat mensen in hun moedertaal bij een moeilijk dilemma een andere keuze maken dan in een vreemde taal. Vreemd genoeg zijn de keuzes die ze in een vreemde taal maken juist verstandiger. Hoe denken de onderzoekers dat dit komt? a. In een vreemde taal gebruik je andere hersengebieden. b. In een vreemde taal heb je meer tijd om na te denken. c. Mensen die twee talen spreken zijn slimmer. d. Woorden in een vreemde taal roepen minder gevoelens op.

11 ANTWOORD VRAAG 5 Keuzes Hoe denken de onderzoekers dat dit komt? d. Woorden in een vreemde taal roepen minder gevoelens op. Woorden in onze moedertaal dragen meer een emotionele betekenis, doordat we ze onbewust associëren met gevoelens die we hebben gehad of met situaties die we hebben meegemaakt. In een vreemde taal speelt dit niet mee: je hebt meer afstand tot de woorden. De onderzoekers denken dat je hierdoor in een vreemde taal een rationelere beslissing kunt maken dan in je moedertaal.

12 VRAAG 6 Watson In 2011 won de supercomputer Watson het intellectuele tv-spelletje Jeopardy! van de twee beste spelers ooit. Toen was Watson nog zo groot als een kamer, inmiddels is hij niet groter dan een gebaksdoos. IBM zoekt nu programmeurs die apps willen ontwikkelen, zodat binnenkort iedereen via zijn telefoon vragen aan Watson kan stellen. Wat kan Watson NIET? a. Advies geven. b. Informatie opzoeken. c. Rekenen. d. Rijmen.

13 ANTWOORD VRAAG 6 Watson Wat kan Watson NIET? a. Advies geven. Watson kan vragen beantwoorden op basis van grote hoeveelheden data. Op zijn harde schijf staan vele tientallen miljoenen tekstbestanden, van nieuwsartikelen tot woordenboeken. Door goed te kijken welke woorden vaak samen voorkomen, berekent hij welke woorden waarschijnlijk iets met elkaar te maken hebben. Op basis daarvan kan hij feitelijke vragen beantwoorden. Maar advies geven bij complexe problemen is voor Watson te moeilijk.

14 VRAAG 7 Pasen Half april was het Pasen. Christenen vieren dan dat Jezus uit de dood is opgestaan. Het zoeken naar beschilderde eieren verwijst naar het begin van de lente. Pasen komt ook voor in een aantal spreekwoorden en gezegden. Welk spreekwoord of gezegde bestaat NIET? a. Als Pasen en Pinksteren op één dag vallen. b. Er als de paashaas bij zijn. c. Op zijn paasbest gekleed zijn. d. Vijgen na Pasen.

15 ANTWOORD VRAAG 7 Pasen Welk spreekwoord of gezegde bestaat NIET? b. Er als de paashaas bij zijn. Er als de kippen bij zijn bestaat wel. Dat betekent dat je ergens meteen met je neus bovenop staat. Als iemand zegt dat iets zal gebeuren als Pasen en Pinksteren op één dag vallen, zal het nooit gebeuren. Iemand die er op zijn paasbest uitziet, heeft zijn mooiste kleren aangetrokken. En vijgen na Pasen betekent hetzelfde als mosterd na de maaltijd : te laat.

16 VRAAG 8 Taal leren Wielrenner Kenny van Hummel moet Italiaans leren nu hij is overgestapt naar een Italiaanse ploeg. Dat doet hij door de Donald Duck te lezen, Paperino in het Italiaans. Volgens taalwetenschappers kun je geen taal leren door strips te lezen, maar het kan wel helpen. Hoe kan een strip helpen? a. Donald Duck herhaalt zichzelf vaak met andere woorden. b. Je blijft het leren langer leuk vinden met een strip. c. Je kunt de betekenis soms afleiden uit de plaatjes. d. Je leert zo de woorden die het meest voorkomen in een taal.

17 ANTWOORD VRAAG 8 Taal leren Hoe kan een strip helpen? c. Je kunt de betekenis soms afleiden uit de plaatjes. Uit de context kun je vaak afleiden wat een onbekend woord betekent. Bij strips kun je daarvoor kijken naar de plaatjes, maar in andere situaties kun je ook kijken naar de foto bij een artikel of de gezichtsuitdrukking van de spreker. Uit taalonderzoek blijkt dat je een vreemde taal het best leert door heel veel met die taal bezig te zijn. Welk middel je daarvoor gebruikt is ondergeschikt.