Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Ontwikkelingsraad Nr. 78 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR ONTWIKKELINGSSAMENWER- KING Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 29 oktober 2001 Conform de bestaande afspraken heb ik de eer U hierbij de geannoteerde agenda van de Ontwikkelingsraad van 8 november aan te bieden. De Minister voor Ontwikkelingssamenwerking, E. L. Herfkens KST56618 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2001 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 78 1

2 GEANNOTEERDE AGENDA VOOR DE RAAD VAN MINISTERS VOOR ONTWIKKELINGSSAMENWERKING van 8 november 2001 Ten behoeve van het Algemeen Overleg op 31 oktober I Algemeen De agenda van de Ontwikkelingsraad onder Belgisch Voorzitterschap zal voor een deel bestaan uit onderwerpen waar ik bijzonder groot belang aan hecht. Met name op de agendapunten aangaande het voldoen aan de 0.7% BNP-ODA-norm, coherentie en het jaarplan inzake externe hulp van de Commissie wil ik verdere voortgang boeken. Nederland wil opnieuw de aandacht vestigen op de internationaal aanvaarde verplichting voor ontwikkelde landen om 0.7% van hun BNP te besteden aan Official Development Assistance (ODA). Dit gebeurt zowel in het kader van de VN-conferentie inzake Financing for Development (FfD) en in de aanloop naar de Wereldtop inzake Duurzame Ontwikkeling (World Summit for Sustainable Development -WSSD), als in de EU. Na de gevolgen van de aanslagen in de VS ziet de internationale gemeenschap zich voor de uitdaging gesteld de rechtsorde te handhaven in een globaliserende wereld, waarin we met elkaar verbonden zijn. Wij zullen internationale samenwerking, gericht op sturing van het globaliseringsproces verder moeten stimuleren en marginalisering van regio s moeten tegengaan. Het is in dat verband van belang dat wij onze eerder gemaakte afspraken nakomen. Implementatie van de 0.7% BNP-ODA norm is daar integraal onderdeel van, niet alleen in EU-kader, maar ook in het voorbereidingsproces van eerder genoemde internationale conferenties. Binnen de EU realiseerden tot nu toe alleen Denemarken, Zweden, Luxemburg en Nederland deze norm (buiten de EU alleen Noorwegen). De Regering heeft zich derhalve de afgelopen maanden opnieuw sterk ingezet voor het nakomen van deze internationale afspraak: in de conclusies van de Europese Raad te Götenborg van 15 juni 2001 heeft de Unie, op Nederlands aandringen, bevestigd te zullen streven naar een zo spoedig mogelijke implementatie van de 0.7% norm en zichtbare vooruitgang te zullen boeken vóór de Top in Johannesburg in Tijdens de informele bijeenkomst van Europese ministers voor Ontwikkelingssamenwerking op 10 oktober jl. (referte mijn brief van 23 oktober) heb ik hier opnieuw aandacht voor gevraagd. Verder is ook in de Ecofin-Raad van 10 juli en de Algemene Raad van 29 oktober de Nederlandse positie opgebracht. Het Belgisch Voorzitterschap heeft aangekondigd op de OS-Raad de Lidstaten te willen oproepen een actieplan («calendrier») te ontwikkelen waarin zij uiteen zetten welk tijdpad zij denken te zullen aanhouden voor het realiseren van de doelstelling. Dit Belgisch streven onderschrijf ik van harte, en ik hoop dat conclusies van deze strekking kunnen worden aangenomen tijdens de Raad. Ook op deze Ontwikkelingsraad zal coherentie op de agenda staan. In relatie tot de Mededeling inzake Visserij en Armoede (zie ook onder specifiek) wil ik met name ingaan op de gang van zaken rondom de verlenging van een nieuw 5-jarig Protocol voor de Visserijovereenkomst tussen de EU en Mauritanië. Het akkoord met Mauritanië is het belangrijkste visserijakkoord van de Unie, zowel wat betreft in te zetten financiële middelen (430 miljoen Euro over 5 jaar) uit het Europese budget, als de Europese visserijcapaciteit die Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 78 2

3 hiermee in derde wateren wordt uitgezet. Van vele kanten (met name van Mauritaanse visserijorganisaties en NGOs) wordt kritiek uitgeoefend op de uitbreiding van de Europese demersale vloot onder het nieuwe protocol, dat wil zeggen de vloot waarmee over de zeebodem gevist wordt en met name op de koppotigen (waaronder de waardevolle inktvis). Ik wil in de Raad ingaan op een drietal onderdelen van het akkoord, die bij de onderhandelingen over toekomstige akkoorden (bijvoorbeeld EU-Senegal) meer aandacht verdienen: In de eerste plaats is het van belang dat de onderhandelingen geschieden op basis van betrouwbare gegevens over visbestanden ed., opgesteld door een onafhankelijke partij. In de tweede plaats dient ernst gemaakt te worden met de revisieclausule zoals die in het protocol is opgenomen. Deze maakt formele herziening mogelijk op basis van een jaarlijkse analyse van de bestanden na 3 jaar. Ten slotte zal ik DG Ontwikkeling aanspreken op haar rol als hoeder van de coherentie binnen de Commissie. Op basis van de informatie die ik ontvangen heb is de rol van DG Ontwikkeling bij de onderhandelingen met Mauritanië zeer beperkt gebleven. Dat moet bij volgende onderhandelingen beter. Ten slotte het jaarraport van de Commissie over de externe hulpprogramma s. Er is door de Raad lang aangedrongen op dit onderdeel van de managementhervormingen binnen de Commissie, waarmee in mei 2000 is begonnen. De Commissie heeft recent het eerste «jaarrapport» gepresenteerd in de vorm van een werkdocument dat zeker nog voor verbetering vatbaar is. Ik ben van mening dat de Commissie haar best heeft gedaan om aan deze verplichting te voldoen. Zij erkent zelf ook dat verbeteringen nodig zijn, en ziet het voorliggende jaarrapport als een eerste stap. Het document dat er nu ligt, weerspiegelt de veranderingen binnen de Commissie. Deze zijn in gang gezet, maar nog niet voltooid. Het eerste rapport geeft weliswaar een overzicht van het bestaande beleid in alle externe hulpprogramma s, dus niet alleen de humanitaire hulp en de hulp aan de ACS-landen waarvoor Commissaris Nielson verantwoordelijk is, maar ook de programma s in de regio s die onder de verantwoordelijkheid van Commissaris Patten vallen: Azië, Latijns Amerika, het Middellandse Zeegebied, de Balkan, Oost Europa en Centraal Azië. Ook alle horizontale programma s zijn erin opgenomen: democratisering en mensenrechten, AIDS, milieu en een aantal andere. Met andere woorden: al het beleid dat onder het nieuwe EuropeAid valt. Anderzijds gaat het document niet verder dan dit overzicht. In die zin is het een verzameling van deelrapporten, waaruit de Commissie nog geen samenhangende conclusies heeft getrokken. Verder ontbreekt de aandacht voor een aantal horizontale aspecten, waaronder coherentie. In die zin voldoet het rapport niet aan de eisen die eraan waren gesteld door de Raad, en daar zal ik dan ook op wijzen tijdens de discussie. II Specifiek Meer specifiek is de agenda voor de komende Raad opgedeeld in vijf geclusterde onderwerpen, die hieronder één voor één zullen worden besproken, waar nodig met een terugverwijzing naar hetgeen hierboven reeds is opgemerkt. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 78 3

4 1. Uitvoering van het ontwikkelingsbeleid van de Gemeenschap Onder dit cluster zal worden gediscussieerd aan de hand van drie deelonderwerpen: het eerste jaarrapport van de Commissie inzake de externe hulpprogramma s (voor opmerkingen daarover zij verwezen naar de inleiding); de bijdrage aan het jaarlijkse oriëntatiedebat van de Algemene Raad; de Azië-strategie van de Commissie. Bijdrage aan het jaarlijkse oriëntatiedebat van de Algemene Raad en de Azië-strategie Evenals tijdens de OS-Raad van november 2000, zal de Raad ook dit jaar trachten een bijdrage te leveren aan het jaarlijkse oriëntatiedebat dat de Algemene Raad houdt aan het begin van ieder kalenderjaar (naar verwachting januari 2002). We hebben tijdens de informele bijeenkomst van Ministers voor Ontwikkelingssamenwerking op 10 oktober in Brussel die ik eerder noemde, reeds een aantal voorzetten gegeven voor deze input. Zo hebben we benadrukt dat armoede, ongelijkheid en slecht bestuur geen verontschuldiging zijn voor terroristische aanslagen, noch de oorzaak vormen voor de gebeurtenissen op 11 september. Dergelijke omstandigheden kunnen echter wel aanleiding geven tot rancune en instabiliteit. Ontwikkelingssamenwerking kan daarom een specifieke bijdrage leveren aan conflictpreventie, en armoedebestrijdingsstrategieën dienen voldoende aandacht te besteden aan de analyse van (potentiële) conflictsituaties en mogelijke oplossingen daarvoor. Daarnaast hebben we op 10 oktober de noodzaak en urgentie van humanitaire hulp aan Afghanistan onderstreept, en de centrale rol benadrukt die de VN in het algemeen, en OCHA in het bijzonder, heeft bij het coördineren van de hulpinspanningen aan dat land. Op initiatief van het VK zal tijdens deze discussie ook aandacht worden besteed aan de nieuwe Azië-strategie van de Commissie (BNC-fiche hierover gaat Uw Kamer in de loop van deze week toe. De Azië-strategie is op 4 september uitgebracht, en van extra belang in de follow-up van de aanslagen in de Verenigde Staten en de versterkte aandacht voor (een groot deel van) Azië die daaruit is voortgevloeid. De budgetten van de Commissie voor ontwikkelingssamenwerking in Azië zijn relatief beperkt: ongeveer 400 miljoen Euro per jaar voor het gehele continent. Ik onderschrijf in grote lijnen de Azië-strategie van de Commissie, en het belang van een versterkte relatie met Azië. Ik zal wel in de discussie naar aanleiding van dit (deel)onderwerp benadrukken dat grotere aandacht voor Azië niet mag leiden tot een verminderde betrokkenheid van de Commissie en de Lidstaten bij Afrika en de problemen op dat continent. Bovendien ben ik van mening dat een vernieuwde focus binnen de middelen die de Commissie voor Azië beschikbaar heeft vooral ten goede moet komen aan de MOLs in Azië. 2. Uitdagingen voor ontwikkelingssamenwerking in het licht van de actuele situatie Onder dit agendapunt komen drie onderwerpen aan de orde die nauw met elkaar in verband staan: de voorbereiding van de VN-conferentie Financing for Development (FfD); het tijdpad voor het bereiken van de 0.7% BNP aan ODA doelstelling; de voorbereiding van de Wereldtop voor Duurzame Ontwikkeling. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 78 4

5 Het belangrijkste deel van de discussie onder dit agendapunt zal wat mij betreft gaan over de 0.7% BNP-doelstelling (zie onder I Algemeen). Verder zal ik in het kader van de voorbereidingen van de FfD-conferentie aandacht vragen voor twee zaken: Beleidscoherentie op multilateraal en nationaal niveau. Het realiseren van de internationale ontwikkelingsdoelstellingen is alleen mogelijk wanneer er, zowel nationaal als multilateraal, een grotere coherentie komt tussen het internationale handelsbeleid, het internationale financiele beleid en het hulpbeleid. Ook is betere samenwerking tussen multilaterale instellingen noodzakelijk; Wederkerige verplichtingen tussen donorlanden en ontwikkelingslanden. Wanneer ontwikkelingslanden een goed beleid voeren dat is gericht op armoedebestrijding en dat door regering en bevolking breed wordt gesteund, zou de donorgemeenschap zich bereid dienen te verklaren om daarvoor adequate financiële ondersteuning te verstrekken. Ik zal deze punten overigens ook onder de aandacht brengen in het kader van het Utstein-overleg, dat op 4 en 5 november in Birmingham gehouden zal worden. Voor wat betreft de voorbereiding van WSSD geldt dat we voornamelijk zullen spreken over de specifieke invalshoek van ontwikkelingssamenwerking in het kader van duurzame ontwikkeling. Dat betekent dat ik aandacht zal vragen voor het integreren van armoedebestrijding (ruraal en stedelijk) in duurzame ontwikkeling. Sociale ontwikkeling moet geïntegreerd worden in milieuverantwoorde, duurzame economische groei. Daartoe zullen onderwerpen als bevolkingsgroei, gezondheid en onderwijs aan de orde moeten komen tijdens WSSD, niet alleen naast- maar bij voorkeur geïntegreerd in handel, duurzame landbouw, milieu-architectuur, water & sanitatie en dergelijke. 3. Aanname van conclusies/resoluties Armoedebestrijding in de ontwikkelingsprogramma s van de Commissie: ontwerp-conclusies naar aanleiding van een Commissiepaper over maatregelen die de Commissie heeft genomen en nog zal nemen in het kader van de armoedebestrijdingsdoelstelling. De Raad onderstreept hierin voornamelijk het belang van het verder voortgaan in de implementatie van deze hoofddoelstelling van het ontwikkelingsbeleid van de Commissie die we in november 2000 hebben vastgesteld. De resolutie over visserij en armoedebestrijding, inclusief coherentie: De Raad benadrukt in deze resolutie het belang van duurzame ontwikkeling van de visserijsector in ontwikkelingslanden, inclusief aandacht voor de armste delen van de bevolking. Het doel van de ontwerpresolutie is het beter integreren van deze beide aspecten in het ontwikkelingsbeleid. Onder dit punt zal tevens de coherentiediscussie worden gevoerd, zoals in het algemene deel van deze brief aan de orde is gesteld; Conclusies naar aanleiding van het actieplan biodiversiteit: over dit actieplan ging de Kamer reeds een BNC-fiche toe op 11 juni Zoals bekend is het Actieplan zeer breed. De OS-Raad richt zich op het onderdeel biodiversiteit en economische en ontwikkelingssamenwerking; Actieplan inzake gender-mainstreaming: de Raad bevestigt in deze conclusies opnieuw dat de promotie van rechten voor vrouwen en meisjes een belangrijke doelstelling is, zowel op zichzelf als vanwege het feit dat investeren in vrouwen en meisjes leidt tot lagere kinder- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 78 5

6 sterfte en sterfte onder vrouwen, hogere voedselzekerheid en verbetering van de armoedebestrijding. Resolutie over ontwikkelingseducatie en de bewustmaking van de Europese publieke opinie inzake ontwikkelingssamenwerking: deze is opgesteld naar aanleiding van een discussiepaper over dit onderwerp dat is opgesteld door het Voorzitterschap. 4. Resultaten van twee conferenties over verbeteringen in de implementatie van het Cotonou-akkoord Het Belgisch Voorzitterschap heeft twee expertbijeenkomsten georganiseerd waar in een breed kader is gediscussieerd over mogelijke verbeteringen in de implementatie van het Cotonou-akkoord. Een aantal aspecten van het nieuwe partnerschap uit het Cotonou-akkoord worden reeds geïmplementeerd, vooruitlopend op de inwerkingtreding na ratificatie door alle landen die het akkoord hebben ondertekend. Het eerste seminar ging over de betrokkenheid van de civil society uit de ACP-landen bij de implementatie van het akkoord, het tweede seminar over de inzet van ontwikkelingssamenwerking in ACP-landen in crisis of in conflict. De Raad zal de uitkomsten van beide conferenties formeel bekrachtigen onder dit agendapunt. 5. Diversen Onder dit laatste agendapunt zal België een initiatief presenteren over klimaatverandering, en de wijze waarop er beter gecoördineerd kan worden op dit terrein. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 78 6