Stichting Pensioenfonds Thales Nederland. Jaarverslag 2014

Transcriptie

1 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland Jaarverslag 2014

2 Inhoudsopgave BESTUURSVERSLAG... 3 JAARREKENING TOELICHTING BEHORENDE TOT DE JAARREKENING BELEID EN RISICOBEHEER TOELICHTING STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER OVERIGE GEGEVENS Jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland

3 Bestuursverslag Profiel Stichting Pensioenfonds Thales Nederland (hierna: het Fonds ), statutair gevestigd aan Zuidelijke Havenweg RR te Hengelo (Overijssel) is opgericht op 29 juli De laatste statutenwijziging was op 26 juni De stichting is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer Het Fonds is een ondernemingspensioenfonds en is aangesloten bij de koepelorganisatie de Pensioenfederatie (de overkoepelende organisatie van ondernemingspensioenfondsen, bedrijfstakpensioenfondsen en beroepspensioenfondsen). Het Fonds is verantwoordelijk voor het zorgdragen voor de pensioenaanspraken die in het kader van de collectieve pensioenregeling van Thales Nederland B.V. zijn toegezegd. De collectieve pensioenregeling is bestemd voor medewerkers van Thales Nederland B.V. en gelieerde ondernemingen. Het Fonds heeft ten doel het uitkeren van pensioenen aan het personeel van Thales Nederland B.V. en aan de nagelaten betrekkingen van het personeel, conform de voorwaarden zoals nader aangegeven in het pensioenreglement en de uitvoeringsovereenkomst. Het streven hierbij is de ingegane pensioenen, premievrije pensioenaanspraken en opgebouwde pensioenen te indexeren, hoewel er geen recht is op indexatie. Het bestuur beslist jaarlijks of en in hoeverre indexatie van pensioenrechten en -aanspraken kan worden toegekend. Alleen als en voor zover de middelen van het Fonds toereikend zijn voor indexatie, wordt deze toegekend. Voor deze voorwaardelijke indexatie wordt geen bestemmingsreserve gevormd en wordt geen premie betaald. Het Fonds streeft naar transparante communicatie met gepensioneerden en (ex-) deelnemers. Organisatie Bestuur De samenstelling van het bestuur per 31 december 2014 is als volgt: Naam Functie Vertegenwoordiging Lid sinds Einde zittingsduur Dhr. D.J.H. de Bruijn Voorzitter Werkgever 16 februari 2012 juni 2018 Dhr. J.H.E. Soepenberg Vice-voorzitter Werkgever 1 maart 2008 juni 2016 Dhr. G.J. Mulders Penningmeester Werkgever 18 maart 1992 juni 2020 Dhr. P.M. Dekker Secretaris Deelnemers 22 juni 2004 juni 2016 Dhr. E.R. Stolp Lid Deelnemers 13 juni 2006 juni 2020 Dhr. J.G.E. Visser Lid Pensioengerechtigden 1 juli 2012 juni 2018 Tabel 1; Bestuurssamenstelling Het bestuur van het Fonds heeft de eindverantwoordelijkheid voor de pensioenuitvoering en een solide beleggingsbeleid. Dit houdt in dat het bestuur onder andere het beleid ten aanzien van de uitbesteding en -communicatie moet bepalen, evenals het beleggingsbeleid. Ook is zij betrokken bij het vaststellen en eventueel wijzigen van het pensioenreglement. Daarnaast dient zij controle te houden op een correcte en stipte uitvoering van de pensioenuitkeringen. Ook dient zij de beleggingsstrategie af te stemmen op de korte en lange termijn pensioenverplichtingen van het Fonds. Het bestuur van het Fonds bestaat uit 6 leden; 3 vertegenwoordigers van de werkgever, 2 vertegenwoordigers van de deelnemers en 1 vertegenwoordiger van de pensioengerechtigden. De leden van werkgeverszijde worden benoemd door het bestuur op voordracht van de directie van Thales Nederland B.V. Ten minste één lid is lid van de directie van Thales Nederland B.V. 2 leden van deelnemerszijde worden benoemd door het bestuur op voordracht van de Centrale Ondernemingsraad. Een lid wordt benoemd door het bestuur na verkiezingen onder alle pensioengerechtigden op basis van het door het bestuur vastgestelde verkiezingsreglement. Kandidaten kunnen worden voorgedragen door (een) bij het bestuur aangemelde vereniging(en) van Thales pensioengerechtigden, die voldoet c.q. voldoen aan het bepaalde in artikel 115 lid 6 van de Pensioenwet en door individuele pensioengerechtigden De leden van het bestuur worden benoemd voor een periode van 6 jaar. Volgens een door het bestuur op te stellen rooster treden om de twee jaar af een werkgeverslid als mede een werknemerslid. De aftredende leden zijn terstond herbenoembaar. In 2014 zijn de heren Mulders en Stolp herbenoemd. Pensioenbureau De beleidsvoorbereiding en de beleidsuitvoering worden verzorgd door het Pensioenbureau. De medewerkers van het Pensioenbureau zijn in dienst bij Thales Nederland B.V. De besluitvorming omtrent het door de Stichting te voeren beleid inzake de dagelijkse uitvoering van haar werkzaamheden, wordt bepaald door tenminste twee bestuursleden tezamen. 3

4 Projectgroepen en commissies BeleggingsAdvies Commissie G.J. Mulders, voorzitter P.M. Dekker S.G.B. Heemskerk F.J. Ballendux (extern adviseur) Communicatie Commissie J.H.E. Soepenberg, voorzitter E.R. Stolp J.G.E. Visser Pension Fund Governance Commissie J.H.E. Soepenberg, voorzitter J.G.E. Visser S.G.B. Heemskerk Pensioenbureau S.G.B. Heemskerk, manager D.A.B. Buijnsters L. Katalanc-Bulut M.A.A. Timmers-Bossink Adres: adres: Website: Postbus GD Hengelo Actuaris Certificerend actuaris: Drs. B.A. Wijers AG, Towers Watson Netherlands B.V. Adviserend actuaris: Towers Watson Netherlands B.V. Accountant KPMG Accountants N.V. Uitvoeringsorganen Pensioenregeling Aon Consulting c.v. handelend onder de naam Aon Hewitt Beukenlaan 143, 5616 VD EINDHOVEN Telefoonnummer: adres: Vermogensbeheer BlackRock (Netherlands) B.V. ING Investment Management B.V. Custodian / Performance meting / Beleggingsadministratie Kas Bank N.V. Vergadering van deelnemers Ten minste éénmaal per jaar, en wel binnen zes maanden na afloop van het boekjaar, zal door het bestuur een vergadering van deelnemers worden gehouden. Voor deze vergadering zijn alle deelnemers en pensioengerechtigden uitgenodigd. Verantwoordingsorgaan A.T. Gomes-Bouwer; lid van het verantwoordingsorgaan namens de werkgever A.A. Hamelink; lid van het verantwoordingsorgaan namens de werknemers/(in)actieve deelnemers O. van der Zeeuw; lid van het verantwoordingsorgaan namens de pensioengerechtigden Visitatiecommissie P.H. Oyens (voorzitter) H.J.J. Debrauwer G.J. Heeres Compliance officer Mw. S. Hazebroek 4

5 Kerncijfers (bedragen zijn in duizenden euro s) Aantal deelnemers Actieve deelnemers (incl. Arbeidsongeschikten) (55) (55) (58) (60) (65) Pensioentrekkenden Gewezen deelnemers Totaal aantal deelnemers Reglementvariabelen Indexatie actieven per (1 januari) Middelloon (in %) 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% Indexatie inactieven per (1 januari) Middelloon (in %) 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% Indexatie inactieven per (1 april) Eindloon (in %) 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% Pensioenuitvoering Feitelijke premie 1) Zuivere kostendekkende premie Kostendekkende / gedempte premie (ABTN) Pensioenuitvoeringskosten 2) Pensioenuitkeringen Vermogenssituatie Pensioenvermogen Pensioenverplichtingen Aanwezige dekkingsgraad 110,5% 104,6% 99,5% 92,8% 100,0% Vereiste dekkingsgraad o.b.v. werkelijke beleggingsmix 114,8% 115,7% 114,1% 113,1% 115,6% Vereiste dekkingsgraad o.b.v. strategische beleggingsmix 116,6% 117,0% 116,2% 116,1% 116,6% Beleggingsportefeuille Vastgoedbeleggingen Aandelen Vastrentende waarden Derivaten 3) Overige beleggingen Liquide middelen Totaal beleggingen

6 (bedragen zijn in duizenden euro s) Beleggingsopbrengsten Directe beleggingsopbrengsten Indirecte beleggingsopbrengsten Vermogensbeheerkosten nvt nvt Totaal inclusief waardewijzigingen Totaal beleggingsrendement (in %) 4) 26,2% 2,8% 15,6% 8,3% 11,6% Totaal beleggingsrendement (in %) (unhedged) 13,1% 6,5% 12,4% -0,9% 9,1% Benchmark (in %) (unhedged) 13,9% 5,2% 12,6% -0,5% 8,2% Tabel 2; Kerncijfers 1) De feitelijke premie 2014 is exclusief de inkoopsom VXOP 1954 van duizend euro, de feitelijke premie 2013 is exclusief de inkoopsom VXOP 1953 van duizend euro, de feitelijke premie 2012 is exclusief inkoopsommen VXOP 1952 (6.544 duizend euro.), en de feitelijke premie 2011 is exclusief inkoopsommen VXOP 1950 en 1951 ( duizend euro). 2) In 2014 zijn de pensioenuitvoeringskosten voor het eerst gerapporteerd exclusief de pensioenuitvoeringskosten, die worden toegerekend aan de vermogensbeheerkosten. Deze kosten zijn onder vermogensbeheerkosten opgenomen. 3) De beleggingen zijn exclusief de derivaten met een negatief saldo van duizend euro ( duizend euro), 4) Totaal beleggingsrendement betreft het rendement inclusief het effect van valuta afdekking en swap overlay. 6

7 Verslag van het bestuur Hoofdlijnen Het bestuur is verheugd dat de financiële positie van het Fonds in het jaar 2014 verder hersteld is. In 2014 is een zeer goed beleggingsrendement geboekt echter de waardering van de toekomstige uitkeringen is ook fors opgelopen door verder dalende rentes. Per saldo is de dekkingsgraad wel verbeterd in 2014 met 5,6%-punt naar een niveau van 110,5%. Het herstel lijkt echter nog niet bestendig. De economische groei is beperkt en financiële markten kennen de nodige bewegelijkheid. Het bestuur heeft in 2013 een ALM studie (Asset Liability Management) uit laten voeren om zo te toetsen of de strategische beleggingsmix van het Fonds optimaal is. Optimaal betekent in dit kader een beleggingsmix met een optimaal risico-rendement profiel gegeven de verplichtingen van het Fonds. De verplichtingen van het Fonds zijn de uitkeringen die het Fonds nu en in de toekomst moet doen. Een ALM studie dient derhalve als startpunt dan wel als toetsinstrument voor het beleggingsbeleid. In de ALM studie zijn verschillende beleggingsmixen en verschillende niveaus van renteafdekking onderzocht. Tevens zijn verschillende economische scenario s doorgerekend. De ALM studie heeft geen aanleiding gegeven om het strategische beleggingsbeleid aan te passen. In 2014 heeft het bestuur twee keer besloten om tussentijds positieve marktwaarde uit rentederivaten te halen. De waarde in deze instrumenten was fors opgelopen doordat de marktrentes sterk gedaald zijn in De middelen die hieruit beschikbaar zijn gekomen zijn herbelegd in de aandelen-, vastgoed- en vastrentende beleggingsportefeuilles van het fonds. Bij de positieve marktwaarde op rentederivaten wordt cash onderpand geleverd door tegenpartijen. Door deze acties kan cash exposure op de totale balans worden teruggebracht en ingewisseld voor de exposure van de aandelen-, vastgoed- en vastrentende beleggingsportefeuilles van het Fonds. Gezien de financiële positie van het Fonds, de andere wijze van vaststellen van de rentetermijnstructuur in 2015 en de verwachte nieuwe rekenregels van het Financieel Toetsingskader (FTK) in 2015 heeft het bestuur in december 2014 besloten om niet te indexeren in Het niet verhogen van de pensioenuitkeringen en opgebouwde pensioenen raakt zowel pensioengerechtigden als actieve en gewezen deelnemers. In februari 2014 is de evaluatie van het herstelplan ingediend bij De Nederlandsche Bank (DNB) met de stand per 31 december Het feitelijk herstel loopt met een dekkingsgraad van 104,6% iets voor op het geraamde herstelpad uit de evaluatie van het herstelplan van eind 2012, dat uitging van een dekkingsgraad van 104,2% per eind december Het bestuur heeft hierdoor kunnen vaststellen en besluiten dat een verdere verlaging (korting) op de uitkeringen en opgebouwde pensioenaanspraken niet noodzakelijk is. Het Fonds is daarmee per eind 2013 uit korte termijn herstel. Het lange termijn herstel loopt nog door en het bestuur zal in 2015 een nieuw herstelplan moeten indienen bij DNB dat past binnen de regels van het Financieel Toetsingskader zoals dit geldt vanaf Eind december 2014 bedroeg de dekkingsgraad 110,5%. Het rendement over 2014 bedraagt 26,2%, inclusief het effect van de swapoverlay en valuta afdekking (bijdrage respectievelijk +14,6% en -1,5%). De beleggingsopbrengsten van het Fonds over 2014 bedroegen ongeveer 248 miljoen euro. Exclusief swap-overlay en valuta afdekking bedraagt het rendement 13,1%. Door een daling van de voorgeschreven rentetermijnstructuur die het Fonds moet gebruiken om de verplichtingen te waarderen is de waarde van de verplichtingen in het boekjaar 2014 toegenomen met ruim 178 miljoen euro. Doordat de positieve beleggingsrendementen hoger zijn dan de toename van de verplichtingen, is de dekkingsgraad in het boekjaar verbeterd met ongeveer 5,6%-punt. Het pensioenvermogen van het Fonds is in het boekjaar toegenomen naar miljoen euro. De pensioenverplichtingen zijn in het boekjaar opgelopen naar miljoen euro. In navolging van aanpassingen binnen de bedrijfstak metalektro en aanpassingen in fiscale wetgeving is het opbouwpercentage binnen de pensioenregeling verlaagd. In 2012 is het opbouwpercentage verlaagd naar 2,0 procent. In 2013 is het opbouwpercentage verlaagd naar 1,98 procent. In 2014 geldt een opbouwpercentage van 1,90%. Vanaf 2015 geldt een opbouwpercentage van 1,875% en een pensioenrichtleeftijd voor de opbouw van 67 jaar in plaats van 65 jaar. Tegelijkertijd wordt de franchise in stappen verlaagd zodat de grondslag waarover pensioen wordt opgebouwd wel vergroot wordt. Daarnaast heeft de wetgever vanaf 2015 het fiscale kader voor pensioenen zodanig aangepast dat opbouw van bruto aanvullend pensioen gemaximeerd is tot een pensioengevend salaris van Euro. De hiervoor genoemde wijzigingen hebben impact op de pensioenregeling en het pensioenreglement. In april 2014 hebben alle deelnemers een (uniform) Pensioenoverzicht ontvangen met daarop weergegeven het opgebouwde en bereikbare pensioen. Alle pensioenfondsen en verzekeraars gebruiken dit vastgestelde uniforme format zodat de vergelijkbaarheid en optelbaarheid van jaarlijkse pensioenoverzichten gewaarborgd is. Alle bestuursleden en mensen werkzaam bij het Pensioenbureau hebben over 2014 een verklaring afgegeven over het naleven van de gedragscode die door het Fonds is vastgesteld. De beleggingsadviescommissie is in het boekjaar diverse keren bij elkaar geweest om de resultaten van het beleggingsbeleid te bespreken. De beleggingsadviescommissie voorziet het bestuur van advies als het gaat om het strategische beleggingsbeleid en aanpassingen in de allocatie. Tevens is de communicatiecommissie in het boekjaar diverse keren bij elkaar geweest om het communicatiebeleid en de ambities rond communicatie met (in)actieve deelnemers en pensioengerechtigden verder concreet vorm te geven. Met deze besluiten en acties is invulling gegeven aan diverse principes van Goed Pensioenfondsbestuur die verankerd zijn in de Pensioenwet (PW). 7

8 Goed pensioenfondsbestuur Wet versterking bestuur pensioenfondsen Per juli 2014 is de Wet versterking bestuur pensioenfondsen van kracht. Deze wet versterkt het bestuur en intern toezicht van het fonds, verzwaart de geschiktheidseis voor (mede-)beleidsbepalers en waarborgt de evenwichtige belangenafweging. Pensioenfondsen kunnen een keuze maken uit vijf verschillende bestuursmodellen. Het bestuur heeft gekozen voor het paritaire bestuursmodel, daarmee blijft het bestuursmodel nagenoeg ongewijzigd. De wet zorgt voor aanpassingen in de verantwoordelijkheden van het verantwoordingsorgaan. Daarnaast zijn er implicaties voor visitatie. Zo gaat onder andere de frequentie van visitatie omhoog. Fondsen kunnen ook kiezen voor het installeren van een raad van toezicht in plaats van een visitatiecommissie. Een ander nieuw element is dat er voortaan verkiezingen worden gehouden voor de invulling van de vertegenwoordiger van de pensioengerechtigden in het bestuur en voor de posities in het verantwoordingsorgaan vanuit de geledingen van werknemers en pensioengerechtigden. Hiervoor zijn kiesreglementen opgesteld. Het bestuur heeft voor 1 juli 2014 haar statuten aangepast zodat de Wet versterking bestuur pensioenfondsen tijdig geïmplementeerd is. In 2013 heeft de visitatiecommissie vanuit Visitatie Opmaat wederom een visitatie afgerond en daarbij geconstateerd dat de aanbevelingen van de voorgaande visitatie zijn uitgevoerd. Een aantal nieuwe aanbevelingen zijn gedaan op basis van de 2013 visitatie. Deze aanbevelingen hadden onder meer betrekking op het expliciet toetsen van de besluitvorming op strategische doelen en risicobeheersing, de uitvoering van zelfevaluaties en het monitoren van balansrisico. De aanbevelingen zijn door het bestuur opgepakt. In 2014 heeft het bestuur een nieuwe visitatiecommissie benoemd via VCP (Visitatie Commissie Pensioenfondsen). Deze organisatie biedt de mogelijkheid om te rouleren in de samenstelling van de visiteurs afhankelijk van waar het accent van de visitatie op ligt. Met ingang van 2014 wordt er jaarlijks een visitatie uitgevoerd. Het bestuur is er van overtuigd dat het met deze wijze van invullen van de visitatie maximaal rendement en nieuwe inzichten uit de visitaties haalt. Andere thema s binnen de PFG-principes zijn deskundigheidsbevordering, communicatie met actieve deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden en zelfevaluatie van het bestuur. Code pensioenfondsen De Code Pensioenfondsen is opgesteld door de Pensioenfederatie en de Stichting van de Arbeid, die hiermee normen formuleren voor goed pensioenfondsbestuur. De Code Pensioenfondsen komt voor pensioenfondsen in de plaats van de Principes voor goed pensioenfondsbestuur, die de Stichting van de Arbeid in 2005 heeft gepubliceerd en is van toepassing verklaard in de Pensioenwet. In de code staan normen voor: - Taken en werkwijze bestuur - Taken en werkwijze intern toezicht - Verantwoording afleggen - Integraal risicomanagement - Communicatie en transparantie - Verantwoord beleggen - Uitvoering, uitbesteding en kosten - Rol accountant en actuaris - Klachten en geschillen - Melding onregelmatigheden - Benoeming, ontslag en schorsing - Geschiktheid - Stemverhoudingen - Zittingsduur en herbenoeming - Diversiteit - Integer handelen - Beloningsbeleid - Compliance De pensioenfondsen gaan de Code Pensioenfondsen naleven volgens het pas-toe-of-leg-uit - beginsel. Het bestuur onderschrijft de Code Pensioenfondsen en geeft nadere invulling aan de normen uit de Code Pensioenfondsen. De Code is 1 januari 2014 in werking getreden. In afwijking van de Code hanteert het bestuur een benoemingstermijn van 6 jaar voor bestuursleden in plaats van 4 jaar. Hier liggen met name kennis en efficiency redenen aan ten grondslag. Integere bedrijfsvoering Wettelijk is geregeld dat een pensioenfonds maatregelen dient te treffen die goed pensioenfondsbestuur waarborgen. Met de invoering van de PW per 1 januari 2007 zijn de STAR principes voor pension fund governance (PFG) verankerd in het wettelijke kader. Thans zijn deze STAR principes opgevolgd door de Code Pensioenfondsen. 8

9 De organisatie van een pensioenfonds dient zodanig ingericht te zijn, dat hiermee een beheerste en integere bedrijfsvoering wordt gewaarborgd. Deze verantwoordelijkheid is vastgelegd in artikel 143 van de PW. Dit houdt onder meer in: Adequate administratieve organisatie en interne controle (AO/IC) en risicobeheersing; Analyse en beheersing van integriteitsrisico s; Voorkomen van belangenverstrengeling; Duurzame beheersing van (financiële) risico s; Eenmaal per 3 jaar een continuïteitsanalyse. Het bestuur heeft haar analyse van risico s vastgelegd in de notitie Risicoanalyse en risicomanagement van Stichting Pensioenfonds Thales Nederland. In deze notitie is een integrale analyse gemaakt van de financiële en niet-financiële risico s waarmee het Fonds zich geconfronteerd ziet. De notitie gaat uit van de risico-analyse systematiek FIRM die tevens door DNB gebruikt wordt. Het bestuur heeft continue aandacht voor risicomanagement en bespreekt het risicomanagementbeleid periodiek in haar vergaderingen. Ook de monitoring van financiële risico s vindt plaats via diverse rapportages. De Kasbank levert als onafhankelijke partij een performance rapport op maar ook een Institutional Risk Management (IRM) rapportage waarin diverse zaken gemonitord worden. Daarnaast beschikken bestuur en bureau over de app van Kasbank die op dagbasis inzicht verschaft in de ontwikkeling van de financiële positie van het Fonds en de beleggingen en verplichtingen. Periodiek bespreekt het bestuur de financiële en niet-financiële risico s waarmee het Fonds zich geconfronteerd ziet opnieuw. Indien er aanleiding voor is worden maatregelen genomen om de financiële en niet-financiële risico s verder in te perken. Door de Beleggingsadviescommissie worden besluiten voorbereid ten aanzien van het vermogensbeheer in het licht van de ontwikkeling van de verplichtingen enerzijds en de financieel economische verwachtingen anderzijds. Zo is in de loop van 2012 een deel van de middelen binnen de aandelenportefeuille gealloceerd naar minimum volatility aandelen strategieën. Ook is de inrichting van de obligatie portefeuille zorgvuldig opnieuw bekeken met de vermogensbeheerders en zijn ook op dat vlak aanpassingen geïmplementeerd ter borging van het risico en rendementsverwachtingen. In 2013 is een ALM studie uitgevoerd om het strategisch beleggingsbeleid en verschillende niveaus van rentehedging te toetsten, in verschillende economische scenario s. Het bestuur heeft een externe accountant aangesteld. Deze accountant controleert jaarlijks het jaarverslag en de Staten voor de DNB en vervolgens doet de accountant verslag van zijn werkzaamheden in de vorm van een controleverklaring en een verslag aan het bestuur. Het bestuur heeft een externe certificerend actuaris aangesteld. De certificerend actuaris zal de financiële positie van het Fonds beoordelen volgens de eisen van de pensioenwet en De Nederlandsche Bank N.V. De certificerend actuaris rapporteert éénmaal per jaar aan het fondsbestuur door middel van een actuarieel rapport en een actuariële verklaring. Rapportage van de jaarcijfers aan de toezichthouder door het Fonds vindt plaats uiterlijk 30 juni van het jaar volgend op het kalenderjaar waarop de rapportage betrekking heeft. Het bestuur is eindverantwoordelijk voor het uitvoeren van interne controle maatregelen gericht op de juiste en volledige registratie van de gegevens van het Fonds. Ter controle op de uitbestede werkzaamheden zijn met Aon Hewitt de volgende afspraken gemaakt: Aon Hewitt levert periodiek (een keer per kwartaal in een kwartaalverslag) de resultaten op de belangrijkste performance indicatoren over het functioneren van haar uitvoeringsorganisatie. Daarnaast levert Aon Hewitt jaarlijks een intern actuarieel rapport. Jaarlijks zal de accountant van het Fonds zich in het kader van de controle van de jaarrekening de aanwezigheid en naleving van de administratieve organisatie en de interne controle procedures analyseren. Indien daartoe aanleiding is, zal het bestuur samen met Aon Hewitt een vergadering beleggen waarin zal worden gesproken over het functioneren van de uitvoeringsorganisatie. Daarnaast laat het bestuur zich ter vervulling van deze taak bijstaan door de manager Pensioenfonds. Het bestuur geeft instructies van algemene strekking aan de manager Pensioenfonds. Aon Hewitt verstrekt een Service Organisation Control I rapportage voor de periode van 1 oktober 2013 tot en met 30 september Over het laatste kwartaal van 2014 heeft het management van Aon Hewitt een Comfort Letter afgegeven, waarin is aangegeven dat de werkwijze van de pensioenadministratie inclusief de controle activiteiten in dat laatste kwartaal niet zijn gewijzigd en dat het management van Aon Hewitt geen uitzonderingen hierop kent. Renterisico Het Fonds heeft het renterisico op de pensioenverplichtingen in belangrijke mate afgedekt voor 70 % van de pensioenverplichtingen, tegen marktwaarde. Het Fonds ziet deze renteafdekking als een instrument voor balansmanagement. Sinds maart 2008 wordt dit gedaan met behulp van vastrentende beleggingen in combinatie met een Swap overlay portefeuille (rente swaps). Voor een kwantitatieve beschrijving van de risico s wordt verwezen naar de toelichting op de jaarrekening op pagina 40 en verder in dit verslag. Periodiek monitort het bestuur of de renteafdekkingsconstructie ook daadwerkelijk 70% van de verplichtingen gewaardeerd tegen marktwaarde afdekt. Het bestuur maakt hiervoor gebruik van rapportages die opgeleverd worden door Kasbank en BlackRock. In 2013 zijn nieuwe afspraken gemaakt over een uitbreiding van rapportages. Hiermee geeft het bestuur verder invulling aan monitoring en risicomanagement. De rapportages laten zien dat de afdekking zich in 2014 binnen de afgesproken bandbreedte van + of 3% heeft bevonden. Naleving wet- en regelgeving Het bestuur is niet bekend met overtredingen op voor het Fonds relevante wet - en regelgeving. 9

10 Klachten en geschillen Het Fonds hanteert een klachten- en geschillenprocedure. In 2014 zijn geen klachten ontvangen of geschillen gemeld. Gedragscode en compliance officer De Autoriteit Financiële Markten (AFM) is verantwoordelijk voor het effectentypisch gedragstoezicht. Fondsen moeten beschikken over een adequate AO/IC, moeten maatregelen nemen die nodig zijn voor een onafhankelijk marktoptreden en zich onthouden van handelen met voorwetenschap (koersgevoelige informatie). Tevens vereist de wetgever een algemene gedragscode, die op andere terreinen gedragsregels oplegt, zoals de relatiegeschenken en nevenfuncties. DNB is verantwoordelijk voor dit bedrijfseconomisch gedragstoezicht. Het bestuur heeft een gedragscode vastgesteld voor het Fonds aan de hand van de modelgedragscode van de koepelorganisaties. Tevens is door het bestuur een compliance officer benoemd. Jaarlijks wordt toegezien op de naleving van de code en jaarlijks wordt door de bestuursleden en de overige verbonden personen een verklaring omtrent het naleven van de gedragscode van het Fonds getekend. In maart 2015 heeft het bestuur de rapportage van de compliance officer over 2014 ontvangen. Er zijn geen specifieke bevindingen gerapporteerd door de compliance officer. Deskundigheidsbevordering Het deskundigheidsplan van het bestuur is opgesteld op basis van het Plan van Aanpak Deskundigheidsbevordering van de pensioenkoepels. In het plan wordt onderscheid gemaakt naar de 2 verschillende deskundigheidsniveaus. Verder zijn in het plan de verschillende deskundigheidsgebieden gekoppeld aan bestuursleden. In april 2012 is het bestaande deskundigheidsplan uit 2011 door het bestuur geactualiseerd. Sinds begin 2011 is de Beleidsregel deskundigheid 2011 van DNB en de AFM van kracht. Hiermee willen de toezichthouders verduidelijken wat zij verstaan onder deskundigheid en welke aspecten zij bij de toetsing van een beleidsbepaler in aanmerking nemen. In april 2011 heeft de Pensioenfederatie Aanbevelingen deskundig en competent pensioenfondsbestuur uitgebracht. Deze aanbevelingen zijn reeds verwerkt in het deskundigheidsplan van Stichting Pensioenfonds Thales Nederland. De belangrijkste wijziging is dat er nu ook wordt gekeken naar de gedragskenmerken (competenties) van de bestuursleden. Deskundigheid, competenties en tijdsbesteding krijgen steeds meer aandacht. In 2012 werd de Beleidsregel geschiktheid 2012 van kracht die de beleidsregel Deskundigheid uit 2011 verving. De Pensioenfederatie publiceerde in 2014 de Handreiking geschikt pensioenfondsbestuur, deze aanbevelingen vervangt de Aanbevelingen deskundig en competent pensioenfondsbestuur uit In 2014 heeft het bestuur het deskundigheidsplan derhalve geupdated en omgevormd tot een Geschiktheidsplan waarbij de geschiktheidseisen zijn aangepast en de wijzigingen die voorvloeien uit de Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen en de Code Pensioenfondsen zijn meegenomen. In 2014 heeft elk bestuurslid één of meerdere cursussen of seminars gevolgd over actuele onderwerpen en thema s uit de pensioenwereld. Tevens vindt periodiek externe toetsing van de deskundigheid en competenties plaats. De uitkomsten en gemiddelde score uit de competentiereflector zijn in 2013 besproken. De bestuursleden herkenden zich over het algemeen in de uitkomsten van de competentiereflector en bevestigden de conclusie dat de gekozen competenties (voor het gehele bestuur) meer dan voldoende ontwikkeld zijn en de dagelijkse gang van zaken in het Fonds niet belemmeren. Communicatie Het Fonds heeft een communicatiecommissie ingesteld om de communicatieambities nader vorm te geven. De commissie bestaat uit drie bestuursleden en wordt ondersteund door een medewerker van het Pensioenbureau. In 2010 heeft de commissie het communicatiebeleidsplan herzien en uitgewerkt met een actieplan voor de korte en langere termijn. De herziening heeft betrekking op het meer pensioenbewust maken van deelnemers. De wettelijk vereiste communicatie was al opgenomen in de eerste versie van het communicatiebeleidsplan. In 2013 is een start gemaakt met de update van het beleidsplan, in afwachting van de voltooiing van de nieuwe Wet Pensioencommunicatie, is de afronding hiervan uitgesteld tot na de aanname van de wet in de Eerste Kamer. De communicatiecommissie heeft zich in 2014 onder andere bezig gehouden met het volgen van de ontwikkelingen rondom de verwachte aangepaste communicatiewetgeving en de nieuwe Techniek pensioenregeling. Deze pensioenregeling zal voor het Fonds in het eerste kwartaal van 2015 met terugwerkende kracht tot 1 januari 2015 worden ingevoerd. De Uniforme Pensioen Overzichten (UPO) voor deelnemers zijn in april 2014 verstuurd. Iedere maand wordt de actuele dekkingsgraad, zo nodig met korte toelichtingen op de wijzigingen, op de website van het Fonds geplaatst. Zoals ieder jaar vond ook in 2014 de deelnemersvergadering plaats, dit keer met een externe spreker om ontwikkelingen in pensioenland toe te lichten. De leden van de communicatiecommissie zijn naar diverse seminars geweest, van DNB, AFM en Pensioenfederatie om hun kennis omtrent communicatie actueel te houden. 10

11 Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Stichting Pensioenfonds Thales Nederland geeft via de door haar ingeschakelde vermogensbeheerders, ING Investment Management en BlackRock, invulling aan principes voor Maatschappelijk Verantwoord Beleggen. Beide vermogensbeheerders zijn van mening dat goed ondernemingsbestuur, waarbij rekening wordt gehouden met sociale, ethische en milieufactoren, op de lange termijn de aandeelhouderswaarde in stand kan houden en verhogen. De beheerders zien het als een fiduciaire plicht om de economische waarde van de ondernemingen waarin namens klanten wordt belegd, in stand te houden en te verhogen. Daarom hebben deze beheerders gespecialiseerde teams die zich bezighouden met verantwoord ondernemen en verantwoord beleggen. Ze zetten zich in voor goede corporate governance-praktijken door engagement met ondernemingen en hebben mogelijkheid tot het uitoefenen van het stemrecht in aandeelhoudersvergaderingen. Door de schaalgrootte behoort BlackRock bijvoorbeeld tot de tien grootste aandeelhouders van een aanzienlijk aantal ondernemingen. De meeste aandelenbeleggingen zijn gebaseerd op traditionele long-only strategieën wat een impuls geeft aan verantwoord aandeelhouderschap. Bestuursvergaderingen Het bestuur van het Fonds heeft het afgelopen jaar acht maal vergaderd. De financiële positie van het Fonds, de ontwikkelingen op de financiële markten, de ontwikkeling en allocatie van de beleggingsportefeuille en het herstelplan zijn een belangrijk onderwerp in de vergaderingen geweest. Andere onderwerpen waren de aanpassingen in het Financiële Toetsingskader (FTK), de invoering van de Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen, de Code Pensioenfondsen, het installeren van een nieuwe pensioenplanner, het recouponen van renteswaps en het herbeleggen van de daaruit beschikbaar gekomen middelen, het benoemen van een nieuwe Visitatie commissie en het laten uitvoeren van een visitatie, compliance, het Geschiktheidsplan, het uitvoeren van een Grondslagen onderzoek en het toepassen van de nieuwe AG Sterftetafel. De nieuwe regeling voor 2015, het aangepaste fiscale kader voor pensioenen, de verhoging van de pensioenrichtleeftijd naar 67 jaar en de omzetting van opgebouwde rechten naar aanspraken in de nieuwe regeling zijn tevens belangrijke onderwerpen van gesprek en besluitvorming geweest. De premie en indexatie voor het jaar 2015 zijn in december vastgesteld. Deelnemersvergadering Op 22 mei 2014 is de deelnemersvergadering gehouden. Deze deelnemersvergadering mocht zich verheugen op een behoorlijke belangstelling vanuit de actieve deelnemers en gepensioneerden. In deze vergadering is gesproken over het indexatiebesluit, de financiële positie en het herstelplan van het Fonds. Deze zaken zijn uitgebreid toegelicht en de notulen van de vorige deelnemersvergadering zijn vastgesteld. Naast bovengenoemde onderwerpen is gesproken over actualiteiten en het jaarverslag Het bestuur van het Fonds besteedt conform de Pensioenwet en de daarin opgenomen eisen voor goed pensioenfondsbestuur veel aandacht aan de opzet en inrichting van de organisatie, inclusief de interne beheersing. Onder andere in de statuten is bepaald hoe het bestuur invulling geeft aan begrippen als verantwoording en intern toezicht. Vanuit TowersWatson heeft een externe spreker pensioenactualiteiten en veranderingen in Wet- en regelgeving toegelicht tijdens de deelnemersvergadering. Verantwoordingsorgaan Vanaf eind 2007 is het verantwoordingsorgaan (VO) actief. Het VO bestaat uit een vertegenwoordiging namens actieve deelnemers, pensioengerechtigden en de werkgever. De verantwoording die het bestuur aflegt is onderdeel van de jaarverslagcyclus en in dat kader wordt ook het formele overleg gevoerd tussen bestuur en VO. Volgens de Pensioenwet dient het VO een oordeel te geven over: Het handelen van het Bestuur van de Stichting Pensioenfonds Thales Nederland. Het door het Bestuur uitgevoerde beleid in het verslagjaar. Beleidskeuzes van het Bestuur die op de toekomst betrekking hebben. Om tot een oordeel te kunnen komen heeft het VO in de maand april 2014 gesprekken gevoerd met de externe accountant, de certificerend actuaris en met het Bestuur van de Stichting Pensioenfonds Thales Nederland. Tevens spreekt het VO meerdere keren per jaar informeel met een delegatie vanuit het bestuur en bureau. Het Bestuur heeft het VO inzicht verschaft in het jaarverslag 2013, de ABTN en andere relevante documenten en besluiten. In mei 2014 heeft het VO verslag gedaan over het handelen van het bestuur, het door het bestuur uitgevoerde beleid in het kalenderjaar 2013 en de beleidskeuzes van het bestuur die op de toekomst betrekking hebben. Intern Toezicht Voor het Intern Toezicht is gekozen voor de variant van een visitatiecommissie, die de beleids- en bestuursprocedures en processen beoordeelt. Hierbij wordt onder meer gekeken naar de checks and balances, de wijze waarop de uitvoering van de regeling wordt bestuurd en aangestuurd en de wijze waarop wordt omgegaan met de risico's op de langere termijn voor (de dekkingsgraad van) het Fonds. In november 2014 heeft de nieuwe visitatiecommissie haar rapport van de visitatie over de periode 1 januari 2013 tot 30 juni 2014 opgeleverd. De visitatie heeft een breed karakter en bestrijkt de relevante beleidsgebieden. Het visitatierapport is gebaseerd op analyse van geleverde documentatie en op gesprekken met het bestuur, het verantwoordingsorgaan, de manager pensioenfonds, de adviserende actuaris, de compliance officer, een delegatie vanuit de beleggingsadviescommissie en een delegatie vanuit de communicatie commissie. De uitkomsten zijn besproken met het bestuur. Op basis van de uitgevoerde visitatie is de commissie van oordeel dat het bestuur duidelijk in control is. 11

12 Financiële paragraaf Samenvatting van de financiële positie van het Fonds en ontwikkelingen gedurende het jaar: (In duizenden euro s) Pensioenvermogen Technische voorzieningen Dekkingsgraad % Stand per 31 december ,5% Premiebijdragen / koopsomopbouw Beleggingsresultaten / rentetoevoeging Uitkeringen en pensioenuitvoeringskosten Wijziging marktrente gedurende Overgedragen pensioen Overige Stand per 31 december ,6% Premiebijdragen / koopsomopbouw Beleggingsresultaten / rentetoevoeging Uitkeringen en pensioenuitvoeringskosten Wijziging marktrente gedurende Overgedragen pensioen Resultaat op schattingswijziging Overige Stand per 31 december ,5% Tabel 3; Stand financiële positie Het saldo van baten en lasten over de afgelopen jaren kan als volgt worden geanalyseerd: (In duizenden euro s) Premieresultaat incl. kosten Interestresultaat Overig resultaat Totaal resultaat Tabel 4; Resultaat De premie in 2014 is 32,5% van de som van pensioengrondslagen van alle deelnemers. De werkgever is bereid om de benodigde premie boven de 30% éénmalig in 2014 op zich te nemen. Voor de toekomst mogen hier geen rechten aan worden ontleend. Voor de analyse van het saldo van baten en lasten wordt verwezen naar de actuariële analyse in de actuariële paragraaf. De rentetermijnstructuur ultimo 2014 kwam voor de verplichtingen van het Fonds overeen met een gemiddelde rente van afgerond 1,81% (2013; 2,7%). De dekkingsgraad ultimo jaar (op basis van de jaarrekening) heeft zich de afgelopen jaren als volgt ontwikkeld: Dekkingsgraad vlgs FTK ultimo exclusief korting 110,5% 104,6% 96,0% 92,8% 100,0% Dekkingsgraad vlgs FTK ultimo inclusief korting nvt nvt 99,5% nvt nvt Tabel 5; Dekkingsgraad Het Fonds heeft in haar toeslagbeleid vastgelegd dat jaarlijks pensioenaanspraken worden verhoogd, indien de financiële middelen van het Fonds dit toelaten. Hiermee wordt rekening gehouden met de ontwikkeling van het prijspeil en de loonontwikkeling binnen de CAO-Metalektro. Voor het toeslagbeleid wordt verwezen naar pagina 38 van dit verslag. Solvabiliteitseisen Het minimaal vereist eigen vermogen bedraagt 45,6 miljoen euro, hetgeen overeenkomt met de minimaal vereiste dekkingsgraad voor het Fonds van 104,2%. Het vereist eigen vermogen bedraagt eind ,5 miljoen euro en de vereiste dekkingsgraad 116,6% op basis van de strategische beleggingsmix (op basis van de werkelijke mix is de vereiste dekkingsgraad 114,8%). 12

13 Herstelplan De belangrijkste uitkomsten van het in maart 2009 ingediende herstelplan zijn: In de vijfjaarsperiode zal er geen sprake zijn van toeslagverlening. Dit geldt ook voor het jaar Het beleggingsbeleid wordt niet aangepast. Het herstelplan is opgesteld met inachtneming van de uitgangspunten zoals die door DNB zijn voorgeschreven. Bij de evaluatie van het herstelplan heeft het bestuur zich laten ondersteunen door externe adviseurs en is het voorgenomen beleggingsbeleid afgestemd met de beleggingsadviescommissie. Herstelkracht op korte termijn Het korte termijn herstelplan is per 31 december 2013 beëindigd, en is daarmee binnen 5 jaren gehaald, zonder de noodzaak van een additionele korting bovenop de 3,5% die per april 2013 doorgevoerd is. Herstelkracht op lange termijn Uit het herstelplan blijkt dat het Fonds binnen 15 jaar voldoet aan de wettelijke eisen ten aanzien van het vereist eigen vermogen (VEV). Bij het herstelplan is uitgegaan van een gemiddeld lange termijn rendement; dit verwachte rendement moet in belangrijke mate bijdragen aan het herstel. De herstelsystematiek verandert met ingang van 1 januari In plaats van het korte- en langetermijnherstelplan komt er één herstelplan van maximaal 10 jaar. In het eerste jaar geldt een termijn van 12 jaar. Jaarlijks wordt het lopende herstelplan geëvalueerd, het resterende tekort (ten opzichte van de vereiste dekkingsgraad) mag dan weer in maximaal 10 jaar worden weggewerkt. Hierdoor wordt de herstelperiode langer. Dit is voordelig voor gepensioneerden; tekorten kunnen over een langere periode worden gespreid. Anderzijds dienen pensioenfondsen hogere buffers op te bouwen vanaf De eisen in het herziene FTK zijn aangepast door de wetgever. Hierdoor gaan er vanaf 2015 andere, strengere voorwaarden gelden voor de toekenning van indexatie. Ultimo 2014 is het eigen vermogen van het Fonds lager dan het vereist eigen vermogen, maar hoger dan het minimaal vereist eigen vermogen. Derhalve is er sprake van een reservetekort. Omdat er sprake is van een reservetekort, dient vóór 1 juli 2015 een herstelplan ingediend te worden bij DNB. In het herstelplan zal worden aangetoond, dat er sprake is van herstelkracht van het Fonds naar de grens van het vereist eigen vermogen 13

14 Uitvoeringskosten Het bestuur heeft de ambitie om uitvoeringskosten meer inzichtelijk en transparant te maken. Het bestuur volgt hierbij de aanbevelingen op dit vlak zoals gedaan door de Pensioenfederatie. Stichting Pensioenfonds Thales Nederland benchmarkt de kosten voor zowel vermogensbeheer als pensioenbeheer bij een daartoe gespecialiseerde organisatie CEM. Uit deze voor pensioenfondsen brede benchmark, waarbij rekening wordt gehouden met schaalgrootte, komt naar voren dat het niveau van de kosten in lijn ligt met pensioenfondsen van een vergelijkbare omvang. Gezien het verschillende karakter wordt bij het geven van inzicht afzonderlijk aandacht besteed aan pensioenbeheer- en vermogensbeheerkosten. Uitvoeringskosten Kosten van pensioenbeheer (per deelnemer in ) Kosten van vermogensbeheer (in % van het gemiddeld belegde vermogen) 0,38% 0,39% Transactiekosten (in % van het gemiddeld belegde vermogen) 0,26% 0,23% Totaal (in % van het gemiddeld belegde vermogen) 0,64% 0,62% Tabel 6; Uitvoeringskosten (bedragen zijn in duizenden euro s) Pensioenbeheer Pensioenuitvoeringskosten Aantal actieve deelnemers + pensioentrekkenden Gemiddelde kosten per deelnemer 372 euro 377 euro Tabel 7; Uitvoeringskosten pensioenbeheer Bij pensioenbeheer bestaat goed inzicht in de totale kosten. Een veel gehanteerde wijze om inzicht te geven is de totale reguliere uitvoeringskosten te relateren aan het totaal aantal actieve en gepensioneerde deelnemers (exclusief gewezen deelnemers). Feitelijk moeten de kosten ook worden bezien in relatie tot de kwaliteit en complexiteit van de geleverde diensten maar vanwege het arbitraire karakter en onvoldoende objectief vergelijkingsmateriaal is dit niet goed mogelijk. Daarom wordt uitsluitend inzicht gegeven in de kosten per actieve en gepensioneerde deelnemer. Vermogensbeheerkosten In de aanbevelingen van de Pensioenfederatie van eind 2011 staan aanbevelingen om kosten die voorheen in hoofdzaak rechtstreeks van het beleggingsresultaat werden afgetrokken, te identificeren en zichtbaar te presenteren. In 2013 zijn deze aanbevelingen nog verder uitgewerkt. Onderstaande tabel is zoveel mogelijk conform deze aanbevelingen opgesteld. beheer kosten in bps geschatte TER in bps geschatte transactie kosten in bps 2014 totale kosten 2014 in bps (bedragen zijn in duizenden euro s) Portefeuillebeheerkosten Vastgoed 172 1, ,9 6 0, ,6 Aandelen 636 6, , , ,8 Vastrentende waarden , , , ,2 Kosten overlay beleggingen 254 2, , ,2 Totaal portfeuillebeheerkosten incl. overlay ,5 54,8 Prestatieafhankelijke vergoedingen 535 2, ,2 Totaal portfeuillebeheerkosten , , , ,0 Overige vermogensbeheerkosten Kosten Fonds en Pensioenbureau 187 1,8 Kosten Custodian 632 5,9 Advieskosten vermogensbeheer 47 0,4 BTW teruggaaf -96-0,9 Totaal overige vermogensbeheerkosten 770 7,2 Totaal vermogensbeheerkosten ,2 Gemiddeld belegd vermogen Tabel 8 Vermogensbeheerkosten De beheerkosten zijn goed aan de beleggingscategorieën toe te wijzen, aangezien hier met de vermogensbeheerders afspraken over zijn gemaakt. Voor de prestatieafhankelijke vergoedingen geldt, dat er geen categorie specifieke afspraken zijn gemaakt, derhalve zijn deze kosten niet direct toe te wijzen aan de verschillende beleggingscategorieën. De Total Expense Ratio (TER) betreft kosten die binnen beleggingsfondsen direct ten laste van het resultaat gebracht worden en daarom niet gefactureerd worden. Dit betreffen de zogenaamde lopende kosten zoals onder andere accountantskosten fondsen, 14

15 toezichtkosten fondsen en overige bedrijfskosten fondsen. Deze kosten zijn geschat op basis van de voorlopige TER ratio s van de fondsen en het gemiddeld beheerde vermogen per fonds. De transactiekosten betreffen kosten die samenhangen met de transacties zoals bijvoorbeeld aan- en verkopen. Een deel van deze kosten is gebaseerd op schattingen. Voor deze schattingen is gebruik gemaakt van de aanbevelingen van de pensioenfederatie. De transactiekosten zijn in 2014 gestegen, doordat er halverwege het jaar een transitie heeft plaatsgevonden, waarbij posities in FGR fondsen zijn verkocht en posities zijn aangekocht in de BGF range. De Overige kosten fondsen die genoemd worden in bovenstaande tabel betreffen onder andere bankkosten, welke niet specifiek aan de fondsen toe te wijzen zijn. De portefeuillebeheerkosten bestaan uit kosten van BlackRock en ING IM. De kosten van BlackRock worden rechtstreeks in rekening gebracht aan het pensioenfonds en worden zichtbaar in de jaarrekening verantwoord als vermogensbeheerkosten ten laste van het beleggingsresultaat (tabel 51 bij de jaarrekening). De kosten van ING IM zijn direct ten laste van de beleggingsopbrengsten gebracht en zijn derhalve niet zichtbaar in tabel 51 van de jaarrekening. Dit geldt ook voor de geschatte TER en transactiekosten. 15

16 Pensioenparagraaf Pensioenregelingen De pensioenregeling binnen het Fonds heeft het karakter van een uitkeringsovereenkomst. Middelloonregeling 2004 Vanaf 1 januari 2004 kent Thales een middelloonregeling met na-indexatie. Daarnaast wordt het nabestaandenpensioen niet langer opgebouwd, maar verzekerd op risicobasis. De pensioenleeftijd is vanaf dat moment 62 jaar geworden. Voor de degenen die op dat moment gepensioneerd waren en voor diegenen die gedeeltelijk of volledig zijn toegetreden tot de oude SUM-regeling, hebben de wijzigingen geen invloed gehad. Zij zijn in de eindloonregeling gebleven. Voor alle deelnemers die zijn overgegaan naar de middelloonregeling, zijn de reeds opgebouwde pensioenaanspraken omgezet in aanspraken in de middelloonregeling. Tevens is voor hen een garantieregeling van kracht. Middelloonregeling 2006 Per 1 januari 2006 is de pensioenregeling opnieuw aangepast. De aanleiding hiervoor was vooral de nieuwe fiscale wetgeving die op dat moment ging gelden. Voor iedereen geboren óp of ná 1 januari 1950 is de pensioenrichtleeftijd weer 65 jaar geworden. De regeling blijft een middelloonregeling met na-indexatie. Het nabestaandenpensioen vindt plaats op opbouwbasis en de franchise is verlaagd. Daarnaast wordt voor iedereen die geboren is vanaf 1950 tot en met 1972, en die voldoet aan de voorwaarden, een voorwaardelijk extra ouderdomspensioen ter compensatie van het vervallen van de TOP/SUM(O)-uitkering bepaald. Het garantiepensioen dat bij de overgang van de eindloonregeling naar de middelloonregeling is toegezegd, is op 31 december 2005 definitief vastgesteld. Voor iedereen geboren vóór 1950 blijft de middelloonregeling 2004 grotendeels gehandhaafd. Het nabestaandenpensioen blijft voor deze groep op risicobasis verzekerd. Per 1 januari 2008 zijn alle pensioenregelingen aangepast aan de nieuwe Pensioenwet. Zo zijn in het reglement bepalingen opgenomen, die bewerkstelligen dat er een bijzonder partnerpensioen ontstaat als ongehuwd samenwonenden uit elkaar gaan. Een ander belangrijk punt is dat het Fonds heeft besloten wettelijke vormen van afkoop te hanteren. In de Middelloonregeling 2004 is opgenomen dat, in geval van ontslag, de partner- en arbeidsongeschiktheidsdekking wordt voortgezet, zolang een uitkering vanuit de Werkloosheidswet wordt ontvangen. De voorwaardelijk extra aanspraken waarop recht bestaat in de Middelloonregeling 2006 vervallen bij einde deelneming in het Fonds. Ook bij overgangen binnen de bedrijfstak na 1 januari 2006 van bijvoorbeeld een gedispenseerde onderneming naar een onderneming die bij het bedrijfstakpensioenfonds is aangesloten of omgekeerd, bestaat er dus geen uitzicht op voorwaardelijke extra aanspraken meer. Dat was niet de bedoeling van cao-partijen. Bedoeld was, dat de 15-jaarsregeling bedrijfstakbreed zou werken. Om te bewerkstelligen dat een overgang binnen de bedrijfstak geen gevolgen voor de overgangsregeling zou hebben is een wederkerigheidsbepaling in de Middelloonregeling 2006 opgenomen. Dit betekent dat de voorwaardelijke rechten, onder bepaalde voorwaarden, overgenomen worden door de uitvoerder van de nieuwe pensioenregeling van een deelnemer. Binnen de bedrijfstak is besloten het voorwaardelijk pensioen per jaarlaag toe te kennen. Ten aanzien van het voorwaardelijk pensioen geldt dat Thales Nederland B.V. zorgdraagt voor de financiering van deze afspraken, waarbij de CAO en de ontwikkelingen in de bedrijfstak worden gevolgd. Stichting pensioenfonds Thales Nederland voert de regeling van voorwaardelijk pensioen uit. In 2011 en 2012 zijn de voorwaardelijke pensioenrechten voor jaarlaag 1950 en 1951 ingekocht. Tevens is in 2012 besloten om jaargang 1952 in te kopen op dezelfde wijze als binnen de bedrijfstak per 31 december In 2013 is besloten om jaarlaag 1953 in te kopen per 31 december Tenslotte is in 2014 de jaarlaag 1954 ingekocht per 31 december Pensioenopbouw in 2014 en 2015 Onder meer als gevolg van veranderingen in het fiscale kader voor pensioenen is binnen de bedrijfstak metalektro het opbouwpercentage verlaagd. Thales Nederland B.V. heeft besloten deze wijzigingen te volgen. Met ingang van 2014 bedraagt het opbouwpercentage 1,90%, hierbij geldt voor 2014 nog wel een pensioenrichtleeftijd van 65 jaar. De franchise is tevens verlaagd in 2014, hierdoor wordt de basis waarover pensioen wordt opgebouwd vergroot. Met ingang van 2015 wordt het fiscale kader voor pensioenregelingen wederom aangepast, dit werkt door naar pensioenregelingen. Met ingang van 2015 geldt een opbouwpercentage van 1,875%, de pensioenrichtleeftijd is 67 jaar. Dispensatie van het Bedrijfstakpensioenfonds voor de Metalektro Thales Nederland B.V. is onder bepaalde voorwaarden vrijgesteld van deelname aan de regeling van het Bedrijfstakpensioenfonds Metalektro (PME). Eén van deze voorwaarden is dat de Thales-regeling minstens gelijkwaardig moet zijn aan de PME-regeling. Dit geldt tevens voor het indexatiebeleid dat bij PME en bij het Fonds mede afhankelijk is van de dekkingsgraad. Toetsing van de dispensatie door PME vindt periodiek plaats. Thales Nederland volgt de bewegingen in de bedrijfstak als het gaat om de inhoud van de pensioenregeling en bijvoorbeeld de hoogte van het opbouwpercentage. 16

17 Reglementaire bedragen / percentages van de Regeling 2014 Middelloon Indexatie Actieven Middelloon per ,0% Inactieven Middelloon per ,0% Actieven Middelloon per ,0% Inactieven Middelloon per ,0% Korting VXOP per conform PME 0,5% Franchise Geboren vóór Geboren vanaf Gehuwd nvt Opbouw % ,9% Overbruggingspensioen Gehuwd Pensioengrondslaggrens nvt nvt Maximum pensioengevend salaris Pensioenbijdrage deelnemers 2014 Gebaseerd op pensioengrondslag 12,0% Eenmalige Pensioenbijdrage werkgever 2014 Gebaseerd op pensioengrondslag 2,5% Pensioenbijdrage werkgever 2014 Gebaseerd op pensioengrondslag 18,0% Tabel 9; Kenmerken regeling Mutatieoverzicht deelnemers Actieven Slapers Gepensioneerden Totaal Aantal deelnemers ultimo Bij Af Aantal deelnemers ultimo Bij Af Aantal deelnemers ultimo Tabel 10; Mutatie-overzicht deelnemers 17

18 Beleggingen paragraaf Beleggingen Stichting Pensioenfonds Thales Nederland behaalde in 2014 op de vastrentende waarde-portefeuille een rendement van 10,0%. Het rendement op de benchmark bedroeg 9,5%. De aandelenportefeuille scoorde 16,1% terwijl het rendement op de benchmark 18,0% bedroeg. Het rendement op de onroerend goed portefeuille was 23,2% tegen 24,7% voor de benchmark. Het totaal rendement exclusief valuta afdekking en swap overlay bedroeg 13,1% terwijl het rendement op de benchmark 13,9% bedroeg. Op de totale beleggingen realiseerde het Fonds een rendement van 26,2%, dit is inclusief de effecten van valuta afdekking en swap overlay. Het Fonds dekt strategisch 50% van het valutarisico van het Britse Pond, de Amerikaanse Dollar en de Japanse Yen af. In 2014 leverde deze afdekking een bijdrage van -1,5% (2013 0,4%). Daarnaast dekt het Fonds 70% van het renterisico van de verplichtingen af. In 2014 bedroeg de bijdrage van de swap overlay aan het totaal rendement 14,6% (2013; - 4,2%). Totaal Rendement belegd vermogen naar categorie De (totale directe en indirecte) beleggingsresultaten van 247,6 duizend euro die zijn gerealiseerd in 2014 zijn in onderstaande tabel gespecificeerd en naast de vergelijkende cijfers 2013 gezet: (In duizenden euro s) Ultimo 2014 Ultimo 2013 Als % gemiddeld Als % gemiddeld Absoluut belegd vermogen Benchmark Absoluut belegd vermogen euro % euro % Benchmark Vastgoedbeleggingen ,2% 24,7% ,7% 0,1% Aandelen ,1% 18,0% ,2% 15,0% Vastrentende waarden ,0% 9,5% ,2% -0,4% Derivaten Overige beleggingen Totaal rendement ,1% 13,9% ,5% 5,2% Kosten vermogensbeheer Totaal rendement Tabel 11; Totaal rendement belegd vermogen naar categorie Terugblik: Macro-economische en financiële marktontwikkelingen in 2014 Lage groei, lange cyclus De wereldwijde macro-economische omstandigheden veranderden niet aanmerkelijk in De wereldwijde economische groei bleef beperkt, in overeenstemming met dezelfde onderliggende trend. Er was een kleine acceleratie in de groei tegen jaareinde, en een kleine vertraging gedurende het eerste kwartaal, die voornamelijk werd gevoed door de Verenigde Staten, maar de grootte van deze fluctuaties bleef zeer beperkt zeker in vergelijking tot de meer dramatische verschuivingen in de periode van 2008 tot en met De algehele wereldwijde groei blijft positief, maar beneden de lange termijn trend. Regionaal gezien: Ondanks de door het weer veroorzaakte vertraging in het eerste kwartaal herstelde de Amerikaanse economie in het derde kwartaal, met een groei van 5,0% op jaarbasis. De groei in de eurozone was stabiel, maar bleef net onder de 1,0%, met geen duidelijke katalysatoren voor een verbetering. In het Verenigd Koninkrijk bleef de groei stevig, wat verder ondersteund werd door een verbetering in de huizenmarkt. Japan heeft een volatiel jaar gehad nadat er een krimp was in het eerste deel van het jaar na de verhoging van de verkoopbelasting, maar onze verwachting is dat de Japanse economie dit jaar weer zal groeien. De opkomende economieën vertoonden een sterkere groei dan de ontwikkelde economieën, maar het momentum nam af in enkele belangrijke landen in In China ligt de groeiverwachting momenteel tussen de 6-8% nu de beleidsmakers zich meer richten op consumptie dan op investeringen, alsmede door de inperking van het kredietbeleid. Geopolitieke zaken als de conflicten in Oekraïne en het Midden-Oosten hadden ook effect op de regio. Vooral de groei van de Russische economie leed hieronder, door de sancties en de daling in de olieprijs. De uitzondering binnen deze categorie was India, waar de verkiezing van een nieuwe regering en de aanstelling van een betrouwbare centrale bank voorzitter de groeiverwachtingen verhoogde. Wereldwijd daalde de inflatie beneden de doelstellingen van de centrale banken, waarbij de Eurozone het jaar afsloot met een negatieve inflatie. Een grote bijdrage aan deze inflatiedaling was de sterke daling van de energieprijzen, waarvan wij verwachten dat deze van tijdelijke aard is. De kerninflatie bleef in de buurt van de 1,0% op jaarbasis, wat beneden de doelstelling is van de ECB. De inflatieverwachting is ook gedaald, zowel op lange als op korte termijn en dit kan waarschijnlijk verklaard worden door de lage, maar stabiele groei. 18

19 Monetair beleid De meest significante invloed op de asset prijzen in 2014 bleef het ruime monetaire beleid. Ondanks dat de Federal Reserve een eind maakte aan haar opkoopprogramma werd wereldwijd nog steeds een ruim beleid gevoerd. De Europese Centrale Bank verlaagde haar rentes tweemaal, in juni en in september, en initieerde een eigen opkoopprogramma dat waarschijnlijk dit jaar van start gaat. In Japan werd de omvang van het programma vergroot en in China verlaagde de centrale bank de eenjaarsrente in het vierde kwartaal. Impact op de financiële markten Het soepele monetaire beleid ondersteunde de risicodragende beleggingen, zowel in de aandelenmarkten als obligatiemarkten, maar ook in obligaties van de kernlanden. De lage groei en lage inflatie, gecombineerd met het ruime beleid leidde tot een substantiële daling van de rente op de obligaties van de belangrijkste markten, voornamelijk aan het lange einde van de curve. De lage economische groei, gecombineerd met het aanbodoverschot in olie leidde tot een substantiële daling in de olieprijs, welke ongeveer halveerde in De bedrijfsresultaten waren goed in de Verenigde Staten en Japan en relatief stabiel in Europa. De aandelenmarkten stegen in de ontwikkelde landen, maar de resultaten waren gemengd in de opkomende economieën, waar het macro-economische momentum afnam en de dalende energieprijzen de bedrijfsresultaten beïnvloedde. De rentespreads op de obligaties uit de periferie van Europa ten opzichte van de Duitse staatsobligaties daalden verder door toegenomen verwachtingen van een verdere verruiming van het beleid van de ECB. Aandelen Ondanks dat aandelen een volatiel jaareinde hadden, behaalden de meeste indexen een positief resultaat. De lokale Chinese aandelen vertoonden het beste resultaat in 2014, waarbij de Shanghai Composite steeg met 58% door de aansluiting met Hong Kong en de renteverlaging door de centrale bank in november. De Amerikaanse aandelen zetten hun indrukwekkende stijging voort en eindigden het jaar met een resultaat van 13% en Japan eindigde het jaar ook sterk met een stijging van 10%. De prestaties in de Eurozone waren minder indrukwekkend, met een stijging van 5% en een stijging van slechts 0.5% in het Verenigd Koninkrijk. In de opkomende markten kende India een zeer sterk jaar in vergelijking tot de Europese landen, met een stijging van 26%. Overheidsobligaties De rente op de staatsobligaties tuimelde in navolging op de voortzetting van het ruime monetaire beleid, afnemende inflatieverwachtingen en de daling in de olieprijs. In de Eurozone daalde de rente op de Duitse staatobligaties van 1.9% tot 0.5%. De rentecurves van overheidsobligaties vervlakten door een daling van de langetermijnrente. In landen in de periferie, zoals Ierland, Spanje en Italië daalden de rentes verder, alsmede ook in de rentespreads ten opzichte van de Duitse staatsobligaties door de verdere stimuleringsmaatregelen van de ECB in de vorm van een verlaging van de rentes en een toegenomen kans op een opkoopprogramma door de ECB. Wereldwijde obligaties volgden de Duitse trend, met een daling van de rente op de Amerikaanse tienjaarse obligaties van 3.0% naar 2.2% en op de obligaties van het Verenigd Koninkrijk van 3.0% naar 1.8%. Grondstoffen De langzame maar stabiele groei verklaart de zwakte in de grondstoffenprijzen. De olieprijs daalde meer dan 40% in 2014, waarbij de Amerikaanse olie het jaar eindigde met een prijs van $53 per barrel. Landbouwproducten en kostbare metalen daalden ook in waarde, respectievelijk met 14% en 15%. Per saldo eindigden de grondstoffenmarkten het jaar met een verlies van 17%. De belangrijkste drijfveren zijn de lage wereldwijde economische groei, de vertraging in de groei van de Chinese economie, de vrees voor deflatie en de toegenomen aangeboden hoeveelheid olie door de OPEC. Overige beleggingscategorieën Bedrijfsobligaties profiteerden van de dalende rentes, waarbij investment grade (+7.9%) harder steeg dan high yield (+2.5%). De rentespreads varieerden in de verschillende regio s. In de Eurozone daalden de rentespreads door het opkoopprogramma van de ECB, terwijl de rentespreads in de VS en het VK toenamen. In de US high yield sector steeg de rentespread, wat voornamelijk gedreven werd door zorgen over energiebedrijven die beïnvloed worden door de sterke daling in de energieprijzen. High yield spreads stegen in de Verenigde Staten met 100 basispunten, terwijl deze maar met 60 basispunten stegen in Europa. Echter, in het algemeen was rendement van beide regio s positief door de dalende rentes. De rentespreads op de obligaties van de opkomende economieën stegen ook, maar dalende rentes zorgen voor een positief resultaat van 7.4%. Valuta In de ontwikkelde economieën kende de Amerikaanse dollar haar beste jaar sinds 2005, met een stijging van meer dan 10% ten opzichte van de Euro en de Japanse Yen en 6% ten opzichte van de Engelse Pond. Een groot deel van deze appreciatie was toe te schrijven aan het monetaire beleid en de kracht van de groei van de Amerikaanse economie. De dramatische val van de olieprijzen en de economische sancties hebben ervoor gezorgd dat de Russische Roebel haar slechtste jaar kende sinds 1998, met een daling van 70% ten opzichte van de Amerikaanse Dollar. 19

20 2015 Outlook Gedurende de afgelopen 6 jaar zijn beleggingen substantieel in waarde gestegen aandelenmarkten hebben dubbel cijferige jaarlijkse rendementen laten zien en rentespreads zijn substantieel gedaald. Daartegenover is het generen en houden van economische groei moelijker geworden. De rentes in de belangrijkste markten zijn gedaald, waarbij de rentes in het Eurozone op het laagste niveau aller tijden staan. Echter, de duur van de cyclus is belangrijker dan haar kracht. Is het bovengemiddeld lange herstel een bewijs van een tragere en langere economische cyclus? Het is nu zes jaar sinds de laatste recessie en de cyclus kan langer worden. Een langere macro-economische cyclus betekent per definitie dat de volgende recessie verder weg is. Dit zou een beperkte voorkeur naar meer risicovolle beleggingen vandaag rechtvaardigheden. De belangrijkste invloeden op de financiële markten zijn waarschijnlijk de macro-economische achtergrond en het gevoerde beleid. We verwachten dat de groei ingetogen zal blijven, maar met de potentie voor een kleine acceleratie in De Amerikaanse economie zal waarschijnlijk de sterkste blijven van de belangrijke economieën en de groei in de Eurozone zal waarschijnlijk positief maar laag blijven. We verwachten ook dat de lage inflatie voortduurt. Hierdoor verwachten we dat de lage rentes zullen aanhouden. Factoren die de groei kunnen remmen zijn een voortgezette fiscale verkrapping, ondanks dat deze lager is dan in voorgaande jaren, en de impact van hogere rentes in de Verenigde Staten op de wereldeconomie. In de Eurozone zal de ondersteuning door de ECB voor een tijd stabiliteit bieden, echter de onderliggende spanningen zullen voortduren totdat een bredere set aan maatregelen wordt geïntroduceerd. Het basisscenario blijft onveranderd alhoewel de verwachting is dat de afwijkingen tussen de verschillende beleggingscategorieën minder groot zullen zijn. Rendementen zullen beperkt zijn en gepaard gaan meteen relatief hoge volatiliteit. Echter, de te verwachten rendementen van risicovolle beleggingscategorieën zullen de rendementen van meer defensieve investeringen, zoals overheidsobligaties van hoge kwaliteit, overtreffen. De strategische beleggingsmix, realisatie en benchmarks kunnen als volgt worden samengevat: (In duizenden euro s) Strategische allocatie / benchmark Feitelijke allocatie ultimo 2014 Feitelijke allocatie ultimo 2013 % % Vastgoed 8,0% % ,4% Aandelen 35,5% % ,5% Derivaten % 688 0,1% Vastrentende waarden 56,5% % ,7% Cashfunds % ,3% Totaal beleggingen per hoofdcategorie 100,0% % ,0% Swap overlay Totaal beleggingen per hoofdcategorie Opgelopen rente op vastrentende waarden Beleggingscrediteuren Beleggingsdebiteuren Liquide middelen ivm beleggingstransacties Totaal beleggingsmix Tabel 12; Assetmix In bovenstaande tabel zijn de derivatenposities inclusief de contracten met een negatieve actuele waarde. In de balans en toelichtingen zijn deze negatieve waarden onder overige schulden gerubriceerd. Ultimo 2014 is de negatieve positie duizend euro (2013; duizend euro). Bandbreedtes De bandbreedtes, die binnen het beleggingsbeleid worden gehanteerd zijn in onderstaande tabel weergegeven: 2014 Strategisch Minimum % Maximum % Vastgoed 8% 0% 18% Aandelen 36% 26% 41% Vastrentende waarden 56% 46% 66% Liquide middelen 0-2% 2% 100% Tabel 13; Bandbreedtes beleggingen 20