Lestip 'Jasper' Over het boek

Transcriptie

1 Lestip 'Jasper' Over het boek De 10-jarige Jasper stond 9 jaar geleden plots op de stoep van de familie Willemse. Omdat niemand hem kwam ophalen, heeft de familie hem geadopteerd. Op een dag valt hij met zijn fiets net voor het huis van Katinka Knoek, een gluiperige, oude vrouw. Zij houdt Jasper al jaren in het oog. Met geweld neemt zij Jasper mee in huis en tot zijn verbijstering wordt hij ontvoerd. Mariska, een meisje uit Jaspers klas, is de kleindochter van Katinka en zij vermoedt dat Katinka iets met het verdwijnen van Jasper te maken heeft. Ze start een zoektocht... Auteur(s) Marieke van Hooff, Hilde Schuurmans (illustrator) Uitgeverij Abimo / 2011 Aantal pagina's 153 p. ISBN Genre Fictie Prentenboek Doelgroep 2de leerjaar, 3de leerjaar Trefwoorden Detective, lezen, onderzoeken, waarheid, familie, hebzucht, dapper zijn, vriendschap Auteur lestip Miek Driessen en Veerle Verbruggen. Aanzet Voorzie een bord, flipover of groot raam (waarop je met afwasbare stiften schrijft). Daarop stel je net als in detectiveseries belangrijke elementen visueel voor. Als echte speurneuzen leggen de kinderen verbanden tussen de elementen. Dat helpt hen de verhaallijn te volgen, om terug te blikken en om verwachtingen over het verdere verloop te verwoorden. Centraal hang je een vergrote afdruk van de cover. Vraag hen wat ze zien alles wat op de cover staat is immers cruciaal voor het verhaal. Elementen die aan bod komen: Op de cover staan drie foto s van Jasper. Op de eerste foto is Jasper nog klein, ongeveer een jaar oud. Op de tweede foto staat baby Jasper met zijn ouders. Op de derde foto staat de tienjarige Jasper met kanarie Fido op de schouder. Trek pijlen om aan te duiden wie wie is en relaties tussen hen te verduidelijken, bijvoorbeeld van Ellen Wouterse (mama) en Pieter Wouterse (papa) naar Jasper. Wijs ook op de achtergrond van de cover. Dat lijkt een stuk landkaart, met een beek of rivier en een roeibootje met een volwassene en kind erin. Duid ook de kruisjes aan: daar is mogelijk iets belangrijks te vinden. Rechts onder staat een stukje brief. En zien ze de schaduwen van de kat links onder en die van een oude vrouw daar schuin boven? Vinden ze ook dat die iets van een heks heeft? Vertel hen dat het Katinka Knoek met haar kat Milan is en dat ze wat van magie afweet.

2 Zij heeft de op het eerste zicht heel gewone fluit gemaakt. Lager - Nederlands - Lezen 3.5 Verwerkingsactiviteiten Detectivewerk Aan dit boek beleven de kinderen het meeste plezier als je het in langere stukken voorleest. Zo behoud je de spanning waarmee je van het ene in het andere hoofdstuk valt. Bovendien verliezen de kinderen de draad van het verhaal dan niet. De chronologie wordt immers geregeld onderbroken door een tijdsprong naar het verleden (flashback) of toekomst (flashforward). Het boek geeft meteen een mooie voorzet om te praten over hoe er met tijd kan worden gespeeld in een boek (en hoe dat bijdraagt tot de spanning). Er wordt ook voortdurend gewisseld tussen verschillende locaties. De lezer (toehoorder) volgt dus op de voet wat Jasper meemaakt, maar verneemt tussendoor ook hoe het er op school aan toegaat, wat commissaris Jasper ontdekt, waar mama Wouterse mee bezig is Al die nieuwe gegevens vul je aan op het speurbord. Je leest hoofdstuk twee tot en met tien voor (p. 9-27). Telkens wanneer er nieuwe personages geïntroduceerd worden, hang je hun afbeelding op het bord en je noteert er hun naam bij: commissaris Jasper, oudere broer Thomas, klasgenootje Mariska, kleindochter van Katinka Knoek. Waar het relevant is, maak je met pijlen hun onderlinge relatie duidelijk. In dit boek richt de auteur zich vaak rechtstreeks tot de lezer (bijvoorbeeld p. 16: Wat je nog niet weet, is dat Jasper een hekel heeft aan spinnen. ) Op die momenten richt jij je ook duidelijk tot de klas. Tijdens het voorlezen ga je in gesprek met de kinderen. Na hoofdstuk vijf (p. 16 e.v.), wanneer er meer geweten is over Jasper, ga je nog vaker en dieper in gesprek met de kinderen. Hoofdstuk tien Jasper zit gevangen bij Katinka Knoek eindigt met: Want daar, heel in de verte, kwam een bootje aangevaren. Stel enkele vragen: Wie zit er in het bootje dat komt aanvaren, denk je? Zal iets uit de nare droom van Jasper werkelijk worden? Zal hij er alleen voor staan of krijgt hij hulp? Zullen zijn angsten hem parten spelen of wordt hij een held? Wat met de fluit, de kaart met kruisjes, de raadselachtige brief? Op dat moment weet nog niemand met zekerheid hoe het verhaal voort zal gaan en wie er in het bootje zit. Laat de kinderen als heuse detectives mogelijke pistes uitdenken: wat als Ellen Wouterse / commissaris Jasper / Thomas / Mariska / de echte mama van Jasper / een medeplichtige van Katinka Knoek etc. in het bootje zit? Per twee maken de kinderen een keuze over de geheimzinnige man of vrouw in het bootje. Ze schrijven hun denkpiste in grote lijnen uit. De beste detectives zijn zij die de meeste elementen van het bord verwerkt hebben in hun verhaal. Elk duo brengt verslag uit, de rest van de klas geeft feedback. Jij plaatst alle gedachtegangen naast elkaar op het speurbord. Waar mogelijk verwijs je naar de elementen op het bord. Tot slot lees je hoofdstuk elf voor. Enkele vragen worden beantwoord, nieuwe vragen duiken op. Nodig de kinderen uit om het boek zelf te lezen en te ontdekken hoe het Jasper verder vergaat. Lager - Nederlands - Spreken 2.6 Lager - Nederlands - Lezen 3.5

3 En verder (Niet) te geloven Wat is waar en wat is gelogen? Dat is niet altijd duidelijk in het boek. Nochtans is het voor een detective belangrijk om het onderscheid te maken, zeker als hij geoefende leugenaars tegenkomt. Anderzijds is het een hele uitdaging om een verdacht persoon om de tuin te leiden met een verhaal dat niet helemaal klopt. Elke leerling schrijft in willekeurige volgorde drie zaken over zichzelf op waarvan er twee waar zijn en eentje verzonnen, bijvoorbeeld: Mijn lievelingskleur is rood, Ik ben bang van slangen, Mijn kat heet Mies, Ik krijg jeuk als ik een wollen trui draag, Ik ben al in New York geweest Om beurten lezen ze hun drie uitspraken voor. Met een kaartje waar 1, 2 of 3 opstaat maakt elk van de luisterende leerlingen duidelijk welke uitspraak volgens hem of haar verzonnen is. Wanneer opvallend veel leerlingen de verzonnen uitspraak hebben ontmaskerd (of wanneer er net niemand de verzonnen uitspraak heeft geraden), vraag je hoe dat komt. Hadden ze voorkennis? Hebben de stem en/of de lichaamstaal van de jokkebrok iets verraden? Je kan de lijstjes ook laten ophangen. Alle kinderen krijgen een namenlijst en wandelen ermee door de klas. Bij elke naam schrijven ze het nummer van de uitspraak die ze niet geloven. Vervolgens zegt elke leerling welke uitspraak verzonnen was. De detectives vertellen hoeveel keer ze het bij het rechte eind hadden. Doe je zelf ook mee? Cliffhanger Elk hoofdstuk eindigt met een cliffhanger: net op een moment dat de spanning stijgt, stopt het hoofdstuk en wil je weten wat er daarna gebeurt. Laat de kinderen muziek verzinnen die bij zo n cliffhanger past en waarin je de spanning voelt stijgen. Verdeel de klas in groepjes van vier. Elk groepje krijgt een doos met allerlei (vooral) alledaagse voorwerpen: houten latjes, trommelstokjes, bestek, een kam, schuurpapier, aluminiumfolie, een stuk plastic, een plastic zakje, een plastic potje, glazen potjes, bloempotjes, een blikken doos, schelpen, steentjes, een teil met water (voor de scènes op het water) Ze verkennen eerst welke geluiden ze met de voorwerpen kunnen maken. Daarna componeren ze een stukje met de titel De spanning stijgt. Als opwarmer kan je dit filmpje ter illustratie bekijken: Iedere groep brengt zijn stuk, de rest luistert met de ogen toe. Wat klonk spannend? Welke beelden kwamen er bij de luisteraars op? Hoe hebben de uitvoerders daarvoor gezorgd? Daarna selecteert elk groepje een spannende situatie uit het verhaal en componeert opnieuw een stukje voor deze specifieke scène. Een nieuwe luisterronde volgt. Neem de geluiden op, dan kan je ze later laten herbeluisteren en de kinderen vragen om er een mini-stripje bij te tekenen. Nederlands 5 Strategieën Muzische vorming 3 Drama Muzische vorming 6 Attitudes 6.2

4 Lager - Muzische vorming - Drama 3.2 Lager - Muzische vorming - Drama 3.5 Lager - Muzische vorming - Attitudes 6.2 Blinde landkaart In het verhaal speelt de landkaart een belangrijke rol. Dat is een sobere kaart, zonder legende of duidelijke schaalaanduiding, maar doordat de personages goed samenwerken, kunnen ze er wel wat van maken. Ook de volgende opdracht staat of valt met een goede samenwerking. Een team detectives dat geen rekening houdt met elkaar, zal niet tot een goede oplossing komen. Je verdeelt de klas in groepjes van drie kinderen. Elke groep krijgt een blad papier, potlood en gom jeugdboekenweek 013 lestips voor tweede en derde leerjaar en een envelop met daarin negen kaartjes, drie voor ieder kind. Op elk kaartje staat informatie die ze nodig hebben om de landkaart juist te tekenen. Geen enkele detective laat in zijn kaarten kijken, d.w.z. hij toont niet wat er geschreven staat, maar hij mag er wel over vertellen als hij merkt dat hij daarmee de landkaart kan aanvullen. De kinderen zoeken in overleg uit wat de volgorde van de gegevens is en ontdekken zo hoe ze de kaart moeten tekenen. Op de negen kaartjes staat bijvoorbeeld: Er kronkelt een weg over de hele kaart. Over de weg zijn twee bruggen gebouwd. Links van de weg zie je een kasteel. Bij het kasteel staat een waterput. Rechts van de weg is er een vijver. Rond de vijver groeit riet. Vlakbij de vijver staat een hut. Tussen de vijver en de hut is er een smal pad. Naast de hut groeit een boom. Lijkt de opdracht te moeilijk voor jouw klas, dan zet je op de eerste kaart een asterisk, zodat ze goed starten met de opdracht. Of je schrapt de drie laatste stellingen en je biedt slechts zes kaarten aan. Wie na de afgesproken tijd niet tot een oplossing komt, legt de kaarten op tafel en gaat al lezend op zoek naar de goede volgorde. Wie klaar is, toont zijn landkaart. Controleer of ze juist is. Is dat zo, geef dan een tweede enveloppe met een gelijkaardige, maar moeilijkere opdracht. Bijkomende opdracht: Wat lijkt hen een geschikte geheime verstopplaats voor een kostbare ring (zoals in het verhaal)? En hoe duiden ze die geheime plek aan op de kaart? De aanduiding moet herkenbaar zijn voor alle kompanen, maar niet voor mensen die de kaart toevallig in handen krijgen. Na afloop bespreek je het werkproces met de kinderen en laat je oplossingen voor de laatste uitdaging verwoorden. Sociale vaardigheden 3 Samenwerking Nederlands 5 Strategieën Lager - Sociale vaardigheden - domein samenwerking 3

5 Lager - Nederlands - Strategieën 5.4