Werkplaatsonderzoek. Stem onderzoek Een onderzoek naar de voorkomende werkzaamheden in de werkplaats van truckbedrijven

Transcriptie

1 Stem onderzoek 2015 Een onderzoek naar de voorkomende werkzaamheden in de werkplaats van truckbedrijven Uitgevoerd in opdracht van Stichting Examens Mobiliteitsbranche door: Joop Corten Datum:

2 Stem onderzoek Inleiding In opdracht van Stem (Stichting Examens Mobiliteitsbranche) is in augustus en september van dit jaar een onderzoek uitgevoerd naar het werkorder aanbod in de werkplaats onder truckbedrijven in Nederland. Deze werkorder analyse heeft tot doel een duidelijk beeld te krijgen van de actuele werkzaamheden in de werkplaatsen. De uitkomst van dit onderzoek worden gebruikt om een actuele, praktijkrelevante lijst met examenopdrachten samen te stellen voor bedrijfsautotechnicus, eerste bedrijfsautotechnicus en technisch specialist bedrijfsauto s. Het onderzoek is uitgevoerd onder 15 verschillende truckbedrijven, verspreid over Nederland, waarvan 5 universele en 10 merk specifieke dealerbedrijven. In totaal werden in deze bedrijven 4342 werkorders bekeken en ingedeeld. Dit heeft geresulteerd in 79 verschillende (clusters van) werkzaamheden die in verschillende frequenties in deze periode zijn uitgevoerd. Het onderzoek is tot stand gekomen mede door de bereidheid van de 15 bedrijven om mee te werken en inzage te geven in hun bedrijfsinformatie. Wij willen hen daarvoor hartelijk danken. Nieuwegein, Oktober

3 Onderzoeksresultaat De werkzaamheden in de 15 onderzochte truckbedrijven tussen en zijn gerangschikt naar frequentie (zie hiervoor bijlage 1). Uit de werkorder registratie bij de verschillende bedrijven is het niet mogelijk gebleken onderscheid te maken in de werkzaamheden die specifiek uitgevoerd werden door een Bedrijfsautotechnicus (BAT), Eerste Bedrijfsautotechnicus (EBAT) of Technisch Specialist Bedrijfsauto s (TSBA). Voor de meeste van de genoemde reparatie werkzaamheden geldt dat ze uitgevoerd worden door een EBAT monteur. In die gevallen waarbij de controle werkzaamheden standaard zijn en de reparatie eenvoudig is uit te voeren, valt dit werk onder de competenties van een Bedrijfsautotechnicus. Daar waar de reparatie voorafgegaan is door een zoektocht naar de oorzaak van de storing in een van de complexere systemen van de truck dient de uitvoering van deze werkorder onder de werkzaamheden voor de TS er te worden geschoven. Omdat deze details in de meeste gevallen niet uit de werkorders konden worden opgemaakt, zijn de werkzaamheden in de bijlage dan ook niet onderverdeeld in specifieke BAT, EBAT of TS werkzaamheden. Wel is uit gesprekken met de bedrijfsleiding gebleken dat verreweg het merendeel van de werkzaamheden in de onderzochte werkplaatsen uitgevoerd wordt door monteurs op niveau 3 (EBAT). Daarnaast is er een groeiend aantal storingen dat vanwege de complexiteit van de systemen door een technisch specialist moet worden uitgevoerd. Ook zijn er (ketens van) bedrijven die zelfs een niveau 5 (HBO) geschoolde technisch medewerker aanstellen om storing te zoeken en reparaties uit te voeren aan complexe systemen. Bij de uitgevoerde werkzaamheden die genoemd worden in de bijlage kunnen de volgende opmerkingen worden gemaakt: Opvallend is het groot aantal elektrische reparaties aan de verlichting. Uit de werkorders is gebleken dat de grote variëteit aan verlichting en de kwetsbare omstandigheden waaronder vrachtwagens en aanhangers/opleggers worden gebruikt, vaak aanleiding geven voor noodzakelijke reparaties. Hierbij komt het (veel) vaker voor dat de storing gezocht moet worden in bedrading en/of verbindingen waardoor het repareren ook systematisch storing zoeken in het systeem vereist. Hierbij is het hanteren van elektrisch meetgereedschap en het lezen van bedradingschema s onontbeerlijk. Ook de extra opgebouwde verlichting zoals werklampen, contourverlichting en/of versiering geven veel vaker dan bij personenwagens aanleiding tot elektrische reparaties. Een groot deel van de werkplaatstijd wordt in beslag genomen door APK keuring van zowel trucks als aanhangers/opleggers. Meer nog dan bij personenwagens leidt deze keuring vaak tot kleinere en grotere reparaties waaruit weer een aanmerkelijk deel van de werkplaats omzet wordt gegenereerd. Mede hierdoor is het vereiste opleidingsniveau in de truck werkplaats gemiddeld hoger dan in de personenwagen werkplaats. Ook het onderhoud verschilt van de autobranche. Door het commercieel belang zijn de onderhoudsintervallen (in km.) vele malen groter. Hierdoor is de kans groot dat een onderhoudsbeurt gepaard moet gaan met noodzakelijke reparaties. Het standaard onderhoud moet daarom vaak uitgebreid worden met een vakkundige inspectie van alle complexe systemen aan de trucks. Dit is dan ook bij veel bedrijven een reden om het onderhoud niet alleen toe te vertrouwen aan een Bedrijfsautotechnicus (BAT) maar steeds

4 vaker te laten uitvoeren door, of in samenwerking met een Eerste Bedrijfsautotechnicus (EBAT). In enkele gevallen werd in een bedrijf hiervoor zelfs een technisch specialist gebruikt. De reden hiervoor was dat de trucks langere tijd in oost Europa werden gebruikt waar dan ook het standaard onderhoud werd uitgevoerd. Als de trucks dan in het Nederlands moederbedrijf na langere tijd onderhoud moesten krijgen werd de technisch specialist ingezet om noodzakelijke reparaties te onderkennen die bij de eerdere onderhoudsbeurten over het hoofd waren gezien. Foutcodes uitlezen en wissen uit de diverse elektronisch gestuurde systemen zijn ook in de truckwerkplaats zo n gemeengoed geworden dat dit niet beperkt blijft tot werkorders voor EBAT en technisch specialisten. Ook op BAT niveau worden deze werkzaamheden uitgevoerd waarbij de betreffende monteur voldoende vertrouwd moet zijn met de bediening van de betreffende diagnose apparatuur. Dit is ook nodig bij het updaten van software in de verschillende elektronische regeleenheden. Steeds vaker is dit onderdeel van het gewone onderhoud en valt dientengevolge onder de werkzaamheden voor de Bedrijfsautotechnicus. Verreweg het grootste deel van de motorstoringen zijn ook bij truckmotoren te wijten aan problemen in de elektronische regelingen. De mechanische reparaties aan het lucht/brandstofsysteem komen in dit onderzoek pas op de 29 ste, 39 ste en 40 ste plaats. Een motorreparatie waarbij de gehele motor moest worden gedemonteerd kwam in dit onderzoek slechts één keer voor. In gesprekken met de verschillende bedrijven werd bevestigd dat mechanische reparaties aan motoren steeds minder voorkomen. De levensduur van motoren stijgt vaak uit boven de km. en revisie wordt steeds vaker in specialistische bedrijven uitgevoerd. Een reparatie die ook in de top 10 voorkomt is onderdelen vastzetten. Hieronder zijn alle reparaties geschoven die te maken hadden met loshangende onderdelen aan het chassis, wielophanging en/of bovenbouw als gevolg van vibratie tijdens het rijden door de aandrijflijn en/of het wegdek. De werkzaamheden variëren van boutverbindingen aanhalen, nieuwe ophanging van onderdelen bedenken en maken, lassen, lijmen en andere verbindingstechnieken. In een aantal gevallen werden hiervoor speciale vaardigheden verlangd van de betreffende medewerkers die steeds minder als basis vaardigheden in de opleiding worden aangeleerd. Vooral in bedrijven waar veel reparaties aan (langer) gebruikte trucks en aanhangers/opleggers worden uitgevoerd werd hierover geklaagd richting de opleiders. Een truckmonteur dient vanuit dit perspectief over een breed scala aan vaardigheden te kunnen beschikken waarop hij/zij mogelijk ook kan worden getoetst. Net buiten de top 10 (14 de plaats) maar nog steeds hoog in de ranglijst staan de reparaties aan het Ad bleu systeem. Dit systeem, dat vanwege het milieu tegenwoordig in veel trucks wordt toegepast, geeft relatief vaak aanleiding voor storingen in het motormanagement systeem. Met name de NOx sensor in de uitlaat die deel uitmaakt van het regelsysteem is vaak de oorzaak van klachten. Of dit in de toekomst zo zal blijven, hangt mede af van de nieuwe motor en uitlaatgas technieken. Maar dat het systeem nog wel enkele jaren toegepast zal worden is duidelijk. Daarom dient het zeker in de opleiding meegenomen te worden en is m.i. daardoor ook een mogelijk aspect om de monteur te toetsen op zijn vaardigheden in het onderhoud en reparatie van dit complexe uitlaatgas behandeling systeem. Opvallend is ook het relatief groot aantal reparaties aan versnellingsbakken en PTO s, zeker in vergelijk met de personenwagen reparatie werkplaats (zie Stem onderzoek 2014). Als

5 oorzaak hiervoor kan mogelijk de groeiende complexiteit van aandrijftechnieken onder bedrijfswagens worden aangedragen. Ook de groeiende toepassingen van een groot scala aan (aangedreven) hydraulische, elektrische of mechanische nevenfuncties op de vrachtwagen speelt hierin waarschijnlijk een rol. Daarentegen komen het aantal wielen en banden reparaties in dit onderzoek veel minder voor dan in het onderzoek onder de personenwagen werkplaatsen in Dit komt omdat dit werk veelal uitbesteed wordt aan banden specialisten. Vervoerders kiezen voor speciale contracten met deze bedrijven omdat de omzet en daarmee ook het economisch belang hierin voor de onderneming erg groot is. Als alle lucht gerelateerde reparaties bij elkaar worden geteld (onder nr. 6, 10, 18, 23 en 34) komt het totaal uit op 420 en verdient dit deel van de werkzaamheden een plaats in de top 3 van alle geregistreerde werkorders. Het is daarom evident dat hieraan in de examinering ook aandacht geschonken moet worden. Conclusie: Uit de frequentie van de verschillende werkzaamheden blijkt dat in de truckwerkplaats het uitvoeren van regulier onderhoud minder dan 10 procent van het werk vormt. Daarentegen vormen de elektrische verlichting reparaties alleen al ruim 15 procent van de werkzaamheden. Samen met (vaak elektrische/elektronische) storing opsporen (in motor, ABS, Ad Bleu systeem), elektronische regeleenheden programmeren en foutcodes lezen/wissen (met diagnose apparatuur) vormen deze elektrisch/elektronisch gerelateerde werkzaamheden ruim een kwart van het totale werkaanbod. Verder vormen, zoals al eerder genoemd, de werkzaamheden aan luchtgeregelde systemen zoals vering, besturing en remmen ook ruim 10 procent van het werkaanbod. Alhoewel veel van deze reparaties op zichzelf mogelijk minder complex zijn, vereist het zoeken naar de oorzaak van een storing en inschatten van de reparatie ervan voldoende kennis van de grote variëteit aan luchtgeregelde systemen in een vrachtwagen. Tenslotte kan worden geconcludeerd dat ingrijpende mechanische motorreparaties in de periode van dit onderzoek en binnen de onderzochte bedrijven nagenoeg niet zijn voorgekomen. Of dit representatief is voor de branche in Nederland kan niet met zekerheid worden gesteld. Ook zijn conclusies over de noodzakelijke kennis van motorrevisie onder EBAT en TS ers hieraan niet te verbinden. Hooguit mag worden gesteld dat gemiddeld genomen monteurs, zonder sturing hierin van het leerbedrijf of school, steeds minder ervaring in de praktijk opdoen met het uitvoeren van motorrevisies

6 Bijlage 1 volgorde werkzaamheden aantal 1 verlichting repareren (lamp, schakel., bedrading) APK truck/aanhanger onderhoudsbeurt uitvoeren mech. remonderhoud/reparatie foutcodes uitlezen/wissen luchtsysteem diagnose/reparatie tachograaf ijken/reparatie motorstoring oplossen onderdelen vastzetten veer balg vervangen elektronische regeleenheid (her)programmeren laadklep onderhoud/reparatie accu controleren/vervangen Ad bleu systeem diagnose/reparatie afleveringsbeurt koelsysteem controleren/repareren ABS storing verhelpen luchtlekkage verhelpen airco systeem onderhoud/reparatie versnellingsbak/pto reparatie portieren/kantelmechanisme/kabine reparatie bovenbouw reparatie stuurhuis/cilinder/ventielen, rep, vervangen wielen/banden reparatie/vervangen uitlijnen ruitenwisser bladen vernieuwen laadsysteem/dynamo controleren/repareren cruisecontrole/snelheidsbegr. controleren., repareren brandstofsysteem mech. reparatie olie lekkage repareren chassis/trailer constructie reparatie uitlaatsysteem reparatie wiellagers afstellen/vervangen veersysteem/wagenhoogte controleren, afstellen koppeling reparatie, vervangen Maut-TC OBU inbouwen/repareren startsysteem storing verhelpen oplegger koppeling repareren, afstellen verstuivers afstellen, vervangen klepspeling controleren, afstellen raammechanisme repareren spiegel repareren, vervangen spoorstang/fuseekogel vervangen accessoires monteren kachel repareren radio/27 MC monteren, repareren

7 47 automatisch smeersysteem reparatie contactsleutel inleren huifreparatie alarmsysteem repareren turbo repareren, vervangen koelinstallatie onderhoud, reparatie hydraulisch systeem reparatie (bestuurder) stoel reparatie handsfree telefoonkit repareren achteruitrijcamera reparatie 9 57 brandblusser monteren 8 58 veiligheidsgordel vervangen 8 59 ruitenwisser/sproeier reparatie 8 60 interieurbekleding repareren 7 61 stabilisatorstang vervangen 7 62 ruit vervangen 6 63 startmotor vervangen 6 64 rammel opsporen 5 65 multiriem vervangen 5 66 trekhaak monteren 5 67 waterlekkage verhelpen 4 68 kraankeuring 4 69 schokdemper vervangen 3 70 CANBUS / netwerk storing repareren 3 71 differentieel achteras controleren, repareren 3 72 veerblad vervangen 3 73 afstandsbediening inleren, batt. vervangen 3 74 motorblok demonteren, repareren 2 75 krukaskering vernieuwen 1 76 oliedruk controleren 1 77 contactslot vervangen 1 78 airbag storing verhelpen 1 79 claxon repareren 1 totaal