Nota van Uitgangspunten Buitengebied Ooststellingswerf V A S T G E S T E L D

Transcriptie

1 Nota van Uitgangspunten Buitengebied Ooststellingswerf V A S T G E S T E L D

2

3 Nota van Uitgangspunten Buitengebied Ooststellingswerf - Vastgesteld V A S T G E S T E L D Inhoud Rapport 24 september 2014 Projectnummer

4

5 O v e r z i c h t s k a a r t G e m e e n t e O o s t s t e l l i n g w e r f, b r o n : T o p o g r a f i s c h e D i e n s t

6

7 I n h o u d s o p g a v e 1 I n l e i d i n g Algemeen Ruimtelijke kwaliteit Vaststelling 9 2 V i s i e B u i t e n g e b i e d O o s t s t e l l i n g w e r f 11 3 U i t g a n g s p u n t e n b e s t e m m i n g s p l a n Inleiding Landbouw Agrarische sector - trends Omvang agrarisch bouwperceel Verplaatsing en nieuwvestiging Nevenactiviteit Tweede bedrijfswoning Paardenhouderij Vrijkomende agrarische bebouwing (VAB) Gebiedswaarden Landschap Natuur Water Archeologie en cultuurhistorie Wonen Bestaande woningen Nieuwe woningen Ruimte-voor-ruimte Landgoederen Niet-agrarische bedrijvigheid Recreatie en toerisme Duurzaamheid

8

9 1.1 1 I n l e i d i n g A l g e m e e n De gemeente Ooststellingwerf is de laatste jaren intensief bezig geweest met het actualiseren van de bestemmingsplannen voor het bebouwde gebied. Als laatste stap in het actualiseringsproces is het bestemmingsplan Buitengebied aan de beurt om te worden herzien. Voordat het bestemmingsplan Buitengebied wordt opgesteld, wordt eerst het nieuwe ruimtelijke beleid bepaald. Dat gebeurt middels de voorliggende Nota van Uitgangspunten die door middel van een interactief proces tot stand is gekomen. In de voorliggende Nota van Uitgangspunten zijn de gemeentelijke (beleids)- uitgangspunten voor het buitengebied van Ooststellingwerf op een thematische wijze uiteengezet. Dit aan de hand van de functies die aanwezig zijn in het gebied. Deze uitgangspunten vormen de basis voor de juridisch/planologische regelingen die in de bestemmingsplannen worden opgenomen. Bij de invulling van deze beleidsuitgangspunten is rekening gehouden met de belangrijkste uitkomsten van de bewonersavonden, de ambtelijke projectgroep, de klankbordgroep en de beide thema-avonden met de gemeenteraad. De opmerkingen en wensen die tijdens deze bijeenkomsten naar voren kwamen, waren niet altijd eenduidig en van eensluidende conclusies was niet altijd sprake. Ondanks dat zijn de algemene lijnen en de vaker gehoorde opmerkingen uit de bewonersavonden verwerkt in deze Nota van Uitgangspunten. De verslagen van de bewonersavonden en de klankbordgroepbijeenkomst zijn beschikbaar op de website De (beleids)uitgangspunten voor het buitengebied van Ooststellingwerf komen in principe voort uit de gemeentelijke wensen en het vigerend gemeentelijk beleid op ruimtelijk gebied. Het gemeentelijke beleid dient echter te passen binnen de beleidskaders van andere overheden, zoals het Rijk en de provincie. Landelijke (sectorale) wet- en regelgeving kan aanvullende regels stellen aan gebieden of functies. Gedacht kan worden aan de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte van het Rijk en diverse milieuwetten. Op provinciaal niveau zijn het provinciaal Streekplan en de Omgevingsverordening Romte relevant. Met name de Omgevingsverordening Romte (verder te noemen 'POV') geeft gedetailleerde regels waarmee gemeenten in hun beleid rekening dienen te houden. 24 september

10 1.2 R u i m t e l i j k e k w a l i t e i t Door de raad is aangegeven dat 'ruimtelijke kwaliteit' een belangrijke rol dient te spelen in het kader van nieuwe ontwikkelingen. Ten opzichte van het geldende bestemmingsplan verschuift het accent dan ook van 'nee, tenzij', naar 'ja, mits'. Dit betekent dat, meer dan in het verleden, gekeken wordt naar de kwalitatieve verbetering van de locatie. R u i m t e l i j k e k w a l i t e i t Om het begrip ruimtelijke kwaliteit te concretiseren, wordt het begrip vaak onderverdeeld in de begrippen belevingswaarde, gebruikswaarde en toekomstwaarde. Deze drie waarden vertegenwoordigen een breed scala aan kwaliteiten. Belevingswaarde gaat over herkenbaarheid, samenhang, authenticiteit en de schoonheid van het platteland. De gebruikswaarde vertegenwoordigt juist ambities die te maken hebben met de toegankelijkheid en gebruiksmogelijkheden van het platteland. Want hoe mooi het landelijk gebied ook is, als de landbouw het gebied niet gebruikt en onderhoudt, verliest het landelijk gebied kwaliteit en betekenis. Onder toekomstwaarde vallen ten slotte ambities die zich richten op een duurzaam gebruik van het landelijk gebied en daarmee de toekomstbestendigheid van het platteland. Door het begrip in deze drie onderdelen uiteen te rafelen, wordt recht gedaan aan de vele functies van het landelijk gebied; voor gebruikers zoals de agrariers, voor recreanten die vooral voor de landschappelijke beleving komen en voor de inwoners die hechten aan hun woonomgeving in verleden en toekomst. De voor het bestemmingsplan gekozen 'ja-mits'-benadering sluit aan bij de wens om meer ruimtelijke kwaliteit te realiseren. Door ruimte te bieden voor ontwikkeling, maar met het oog voor landschappelijke kwaliteit, worden zowel de belevingswaarde, als de gebruiks- en toekomstwaarde vergroot. Immers: een ontwikkeling, bijvoorbeeld de bouw van een nieuwe stal, vergroot de gebruikswaarde voor de landbouw, draagt bij aan een toekomstbestendig agrarisch bedrijf en een goede landschappelijke inpassing van het erf geeft een meerwaarde aan het landschap. In het bestemmingsplan zal daarom via afwijking- en wijzigingsbevoegdheden bij nieuwe ontwikkelingen worden gevraagd om een (erf)inrichtingsplan, waarin zichtbaar wordt gemaakt op welke wijze de ontwikkeling een meerwaarde genereert voor de landschappelijke kwaliteit van het buitengebied september 2014

11 1.3 V a s t s t e l l i n g De voorliggende Nota van Uitgangspunten is behandeld in de raadsvergadering van 24 september Tijdens deze behandeling door de raad is een tweetal amendementen aangenomen, te weten: 1) Recreatiewoningen en trekkershutten Besloten is het realiseren van recreatiewoningen in het hoofdgebouw van agrarische bedrijven en trekkershutten op het erf, mits landschappelijk ingepast, mogelijk te maken in de recreatieve zones rond Appelscha, Oldeberkoop en Haulerwijk. 2) Kleinschalig kamperen In de recreatieve zones rond Appelscha, Oldeberkoop en Haulerwijk zal uitbreiding tot maximaal 25 staanplaatsen bij een kleinschalig kampeerterrein. De verdere uitwerking zal plaatsvinden in het bestemmingsplan. Beide amendementen zijn in de voorliggende versie van de Nota van Uitgangspunten verwerkt. 24 september

12

13 2 V i s i e B u i t e n g e b i e d O o s t s t e l l i n g w e r f Ooststellingwerf is een echte plattelandsgemeente. Dorpen, bossen, beekdalen en vaarten, weilanden en vele agrarische bedrijven bepalen het beeld van het landelijk gebied. Het buitengebied van de gemeente is een plek waar mensen genieten van de natuur en het landschapsschoon, maar ook een plek waar mensen wonen en werken. Voor de gemeente staat het behouden en versterken van de leefbaarheid van het landelijk gebied centraal. Er wordt dan ook gestreefd naar een landelijk gebied met voldoende toekomstperspectief: een plek waar de plattelandseconomie duurzaam kan voortbestaan en waar de landschappelijke kwaliteiten zo hoog zijn dat de recreatieve aantrekkelijkheid van het buitengebied ook voor de langere termijn behouden blijft. In deze ambitie zitten twee uitgangspunten opgesloten: - een economisch vitaal buitengebied; - een buitengebied met hoge landschappelijke kwaliteit. E c o n o m i s c h e v i t a l i t e i t Voor een leefbaar landelijk gebied is economische dynamiek belangrijk. Ontwikkelingen zijn nodig om een doorgaande vernieuwing mogelijk te maken van het buitengebied, zodat het landelijk gebied met de eisen van de tijd mee kan gaan. Dat is nodig om het buitengebied de rol te laten spelen die het decennialang heeft vervuld: als productiegebied voor de landbouw, als uitloopgebied voor dorpen en steden en als leef- en woongebied voor mens en dier. De gemeente wil in het buitengebied die functies de ruimte bieden die een belangrijke rol spelen voor een goed toekomstperspectief. Daarbij wordt vooral gedacht aan landbouw, natuur, recreatie, wonen en werken. Hieronder worden die thema's nader uitgewerkt. 1. L a n d b o u w A l g e m e e n Op veel plaatsen in Nederland staat de landbouwsector onder druk. In toenemende mate moet de landbouw haar plaats delen met andere functies, zoals wonen, werken, recreatie en natuur. Deze ontwikkeling werpt niet zelden belemmeringen op voor de bestaande agrarische bedrijven. In het plangebied bestaan echter nog uitstekende perspectieven voor de grondgebonden landbouw. In het gebied oefenen ruim 340 agrariërs hun beroep uit (zie paragraaf voor de trends in de landbouw). Dit geeft het belang van de grondgebonden landbouw in de gemeente Ooststellingwerf kernachtig weer. Het spreekt dan ook voor zich dat de 24 september

14 landbouw in de gemeente Ooststellingwerf wordt gezien als basisfunctie. V i s i e De gemeente Ooststellingwerf zet zich blijvend in voor een duurzaam en vitaal landelijk gebied. Dit betekent concreet dat de gemeente voorwaarden zal scheppen voor een duurzame, concurrerende landbouw. Maatregelen die leiden tot een optimalisatie van de productieomstandigheden, zoals het verbeteren van de verkaveling, de waterhuishouding en de ontsluiting, kunnen op een positieve benadering van de gemeente rekenen. 2. N a t u u r A l g e m e e n Het plangebied herbergt vele natuurwaarden. Voor het overgrote deel zijn deze natuurwaarden beschermd op bovengemeentelijk niveau. Verderop in de Nota van Uitgangspunten wordt daaraan meer aandacht besteed. De bestaande natuurwaarden bepalen (samen met de landschappelijke waarden) in hoge mate de toeristisch-recreatieve aantrekkelijkheid van de gemeente. De functie natuur wordt dan ook gezien als basisfunctie. V i s i e Wat betreft natuur zet de gemeente in op het behoud van bestaande natuurgebieden. Mede gelet op de externe werking die van deze gebieden uitgaat, is voorzichtigheid en terughoudendheid geboden met betrekking tot nieuwe functies rond deze natuurgebieden. Vanwege die externe werking zal de gemeente terughoudend omgaan met de realisatie van nieuwe natuur. De gemeente zal de realisatie van nieuwe natuurontwikkeling niet zelf initiëren. 3. R e c r e a t i e A l g e m e e n Ooststellingwerf is een bijzonder aantrekkelijke toeristisch-recreatieve gemeente. Recreatie en toerisme wordt dan ook gezien als basisfunctie. Met name natuur en landschap zijn 'verantwoordelijk' voor de recreatieve aantrekkelijkheid. Er bestaat dan ook een directe en onlosmakelijke relatie tussen natuur en landschap enerzijds en recreatie en toerisme anderzijds. Bij ontwikkelingen in de toeristisch-recreatieve sector is het afstemmen van nieuwe recreatieve ontwikkelingen op de kenmerken van het gebied (natuurwaarden, landschappelijke en cultuurhistorische waarden) van groot belang. Immers, alleen op deze wijze kan het gebied aantrekkelijk blijven voor toeristen en recreanten september 2014

15 V i s i e In algemene zin streeft de gemeente naar de duurzame aanleg, versterking en uitbreiding van het aanbod en investeringen die bijdragen aan het versterken van het totaalpakket, daarbij aansluitend aan de aard en de schaal van de gemeente Ooststellingwerf. In de ogen van de gemeente zal het daarbij hoofdzakelijk gaan om de meer kleinschalige vormen van (verblijfs)recreatie. Rond Appelscha, Elsloo en Langedijke zijn echter zones denkbaar die in aanmerking zouden kunnen komen voor de meer intensieve recreatievormen. 4. W o n e n e n w e r k e n V i s i e Wonen (behalve bedrijfswoningen behorend bij het agrarische bedrijf) en niet-agrarische bedrijvigheid zijn functies in het landelijk gebied die de laatste jaren in opkomst zijn. Deze beide functies worden door de gemeente beschouwd als ondergeschikte functies. Nieuwvestiging van deze functies op nieuwe locaties is in principe dan ook niet mogelijk. Wel zijn er mogelijkheden tot vestiging op vrijkomende locaties. L a n d s c h a p p e l i j k e k w a l i t e i t De eigenheid en verscheidenheid van het buitengebied wil de gemeente blijvend versterken. Zo worden de verschillende landschapskenmerken beter herkenbaar. Ook kan daardoor de verbondenheid van de inwoners met hun leefomgeving worden vergroot. De gemeente wil dat ontwikkelingen in het buitengebied ook een bijdrage leveren aan het verhogen van deze landschappelijke kwaliteiten. Het bestemmingsplan zal een duidelijke koppeling maken met het landschapsbeleidsplan Zuid-Oost Friesland. Voor veel ontwikkelingen zal gemeentebreed aandacht worden gevraagd voor landschappelijke inpassing. Zo nodig kunnen in sommige deelgebieden extra voorwaarden worden gesteld. In het bestemmingsplan wordt duidelijk aangegeven waarom dat juist daar belangrijk is. R u i m t e b i e d e n a a n m a a t w e r k Om de maatwerkbenadering gestalte te geven, zal in het bestemmingsplan een andere insteek worden gekozen. Waar vroeger werd gekozen voor een 'nee, tenzij'-benadering, door geen functies toe te staan die niet aan het buitengebied gebonden zijn, zal het nieuwe bestemmingsplan uitgaan van een 'ja, mits'- houding, door meer ruimte te bieden aan functies als daarmee de kwaliteiten van het landschap worden vergroot. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat in het bestemmingsplan voor bepaalde ontwikkelingen de oppervlaktemaat ondergeschikt is. De aanvaarbaarheid van het initiatief hangt dan af van de mate waarin de landschappelijke kwaliteit wordt vergroot. 24 september

16 De gemeente streeft naar ontwikkelingen die bijdragen aan de verbondenheid van dorp, buurtschappen, landbouw, landschap, recreatie en natuur. Ontwikkelingen die bijdragen aan de vitaliteit van het landelijk gebied, maar tegelijkertijd een meerwaarde realiseren voor het landschap. Deze andere benadering betekent niet dat de gemeente de teugels laat vieren en de regels loslaten. Er zal een ruimtelijk kader nodig blijven, maar daarbinnen is ruimte voor maatwerk. Met deze maatwerkgedachte biedt de gemeentemeer mogelijkheden voor ontwikkeling, mits de andere betrokken partijen (inwoners, ondernemers of organisaties) dezelfde gezamenlijke verantwoordelijkheid voelen om bij te dragen aan en te investeren in de kwaliteit van het landelijk gebied. B e s t e m m i n g s p l a n Het bestemmingsplan blijft de basis voor de afweging van ruimtelijke ontwikkelingen. Het bestemmingsplan biedt de rechtszekerheid waar alle inwoners op mogen rekenen. De insteek van het nieuwe bestemmingsplan zal anders zijn: wijzigingsbevoegdheden en afwijkingen zullen meer ruimte voor ontwikkeling bieden, mits er ook een bijdrage wordt geleverd aan de verbetering van de kwaliteiten van het landelijk gebied. In het volgende hoofdstuk wordt daar nader op in gegaan. H a n d l e i d i n g i n p a s s i n g e r v e n O o s t s t e l l i n g w e r f Veel veranderingen in het landelijk gebied vinden plaats op de boerenerven. Schaalvergroting of de ontwikkeling van nevenactiviteiten als een boerencamping komen met regelmaat voor. Net als boerderijen die een woning worden. Als gezegd staat de gemeente positief tegenover deze ontwikkelingen als ze de leefbaarheid van het platteland ondersteunen. Verwacht wordt dat de ontwikkeling een meerwaarde genereert voor de landschappelijke kwaliteiten. Daarom heeft de gemeente voor dergelijke ontwikkelingen bij agrarische erven een handleiding opgesteld. De 'Handleiding inpassing erven Ooststellingwerf' geeft stap voor stap aan hoe bijvoorbeeld een agrarisch erf kan worden vergroot, passend binnen het landschap. De Handleiding is als separate bijlage bij deze Nota van Uitgangspunten te raadplegen september 2014

17 3 U i t g a n g s p u n t e n b e s t e m m i n g s p l a n 3.1 I n l e i d i n g In dit hoofdstuk worden de gemeentelijke (beleids)uitgangspunten weergegeven met betrekking tot de diverse thema's in het buitengebied. Deze 'kaders' vormen de basis van de juridisch/planologische regelingen in het bestemmingsplan. De gemeente kiest er daarbij voor om de voornaamste thema's te behandelen. De nadruk ligt daarbij op de agrarische sector. Ieder thema wordt op de volgende wijze uitgewerkt: A. I n l e i d i n g In de inleiding wordt het thema kort neergezet en worden de discussiepunten en/of dilemma's weergegeven. B. B e l e i d Van het betreffende thema worden de bestaande beleidsuitgangspunten verwoord. Hierdoor ontstaat een beeld van de bestaande kaders en de gemeentelijke beleidsruimte. C. U i t g a n g s p u n t e n Tot slot worden, op basis van A en B en de uitkomsten van de verschillende bijeenkomsten, de uitgangspunten voor het bestemmingsplan verwoord. Om de uitgangspunten te accentueren zijn deze in een kader geplaatst. 3.2 Landbouw A g r a r i s c h e s e c t o r - t r e n d s Alvorens in te gaan op de specifieke thema's voor de agrarische sector, is het van belang in algemene zin inzicht te hebben in de voornaamste trends in de landbouwsector in Ooststellingwerf. Die trends bieden vervolgens handvatten voor het nieuwe beleid dat vanaf paragraaf wordt beschreven. 24 september

18 I n l e i d i n g De analyse geeft per gemeente een beeld over de ontwikkeling van het aantal agrarische bedrijven en de ontwikkeling van het grondgebruik. De gemeente Ooststellingwerf heeft een oppervlakte van circa ha. Bij het opstellen van navolgende analyse is gebruikgemaakt van gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) StatLine. O n t w i k k e l i n g a a n t a l a g r a r i s c h e b e d r i j v e n In navolgende grafieken (1a en 1b) is de ontwikkeling van het aantal agrarische bedrijven, per gemeente, per bedrijfstak opgenomen. Het CBS werkt met de volgende omschrijving van bedrijfstakken: - akkerbouw is teelt in de volle grond, veelal voor industriële verwerking; - grasland en groenvoedergewassen dienen doorgaans als vers plantaardig veevoer; - onder graasdieren vallen paarden en pony's, rundvee, schapen en geiten; - hokdieren zijn varkens, diverse soorten pluimvee, konijnen en edelpelsdieren; - tuinbouw open grond, is teelt in de volle grond, veelal direct voor de markt; - tuinbouw onder glas, is teelt in kassen, bedekt met glas of plastic, of in betreedbare plastic tunnels. In grafiek 1a is de ontwikkeling van het aantal agrarische bedrijven per bedrijfstak in de gemeente Ooststellingwerf opgenomen. De grafiek laat zien dat het aantal agrarische bedrijven is afgenomen. G r a f i e k 1 a. D e o n t w i k k e l i n g v a n h e t a a n t a l a g r a r i s c h e b e d r i j v e n ( p e r b e d r i j f s t a k ) i n d e g e m e e n t e O o s t s t e l l i n g w e r f Akkerbouw kent de grootste daling van het aantal bedrijven. De bedrijven met hokdieren kenden eerst een stijging en daarna een daling. Voor alle bedrijven, met uitzondering van bedrijven met hokdieren, geldt dat het aantal in de afgelopen 10 jaar is afgenomen september 2014

19 Vanaf 2010 is er bij iedere tak sprake van een minder sterke daling, constante voortgang of zelfs een lichte stijging van het aantal bedrijven. Tabel 1a geeft een overzicht van de ontwikkeling van het aantal agrarische bedrijven in de gemeente Ooststellingwerf tussen 2004 en 2013 weer. Aangezien de agrarische bedrijven met grasland en groenvoedergewassen redelijk constant zijn en de tuinbouw op open grond een lichte stijging kent, zijn deze in navolgende tabel niet meegenomen. Tabel 1a. Het aantal agrarische bedrijven, akkerbouwbedrijven, tuinbouwbedrijven, bedrijven met graasdieren, bedrijven met hokdieren en grasland en groenvoedergewassenbedrijven in de gemeente Ooststellingwerf jaar Totaal aantal agrarische bedrijven akkerbouw tuinbouw graasdieren hokdieren Grasland en groenvoedergewassen In 2013 waren er nog 343 agrarische bedrijven in deze gemeente. Van deze 343 agrarische bedrijven zijn er 24 agrarisch bedrijf (7%) met hokdieren. Van de 343 agrarische bedrijven waren er 309 (90%) met graasdieren. Het totaal aantal bedrijven is met 15% gedaald de afgelopen 10 jaren. Het aantal akkerbouwbedrijven ten opzichte van 2004 daalde met 38%, tuinbouwbedrijven met 39%, bedrijven met graasdieren 13% en de bedrijven met grasland en groenvoedergewassen met 16%. Het aantal bedrijven met hokdieren is toegenomen met 9%. G e m i d d e l d e b e d r i j f s o m v a n g Een manier om de gemiddelde bedrijfsomvang (en de ontwikkelingen daarin) te meten en te toetsen, is door te kijken naar de gemiddelde oppervlakte cultuurgrond per bedrijf. Het CBS biedt inzicht in het agrarische grondgebruik en het aantal bedrijven. Op basis van deze gegevens is het mogelijk om het gemiddelde grondgebruik per bedrijf te berekenen. In grafiek 2 is de ontwikkeling van het gemiddelde grondgebruik van cultuurgrond per gemeente (in hectare per bedrijf) opgenomen. 24 september

20 G r a f i e k 2. H e t g e m i d d e l d e g r o n d g e b r u i k v a n c u l t u u r g r o n d ( i n h e c- t a r e p e r b e d r i j f ) Uit de grafiek komt naar voren dat er een stijging is de afgelopen 10 jaar van cultuurgrond per bedrijf. In 2011 is een piek, waarna een lichte daling is ingezet. Niet-cultuurgrond is ongeveer gelijk gebleven. Als de ontwikkeling van het aantal agrarische bedrijven vergeleken wordt met de ontwikkeling van het grondgebruik per bedrijf, kan de volgende conclusie worden getrokken. Het aantal agrarische bedrijven is de afgelopen 10 jaar verminderd en de bestaande agrarische bedrijven hebben een groter wordend grondgebruik O m v a n g a g r a r i s c h b o u w p e r c e e l A. Inl e i d i n g De mogelijkheden voor schaalvergroting in een gebied hangen af van verscheidene factoren, waaronder de aanwezige landschapswaarden en nabijgelegen functies. Per gebied binnen de gemeente kunnen zo verschillen aanwezig zijn in de ontwikkelingsmogelijkheden van agrarische bedrijven. Ook tussen de ontwikkelingsmogelijkheden voor grondgebonden agrarische bedrijven en intensieve veehouderijen bestaan duidelijke verschillen. Bij de navolgende bespreking van het thema 'Omvang agrarisch bouwperceel' wordt onderscheid gemaakt in: 1. bouwperceel bij recht en uitbreiding; 2. bebouwing op het bouwperceel september 2014

21 Bij de bespreking van deze thema's wordt tevens ingegaan op het onderscheid tussen grondgebonden agrarische bedrijven, intensieve veehouderijen en glastuinbouwbedrijven. B. B e l e i d P r o v i n c i e Het ruimtelijk beleid van de provincie Friesland is opgenomen in het Streekplan (13 december 2006). In de Omgevingsverordening Romte Fryslân (POV) zijn beleidsuitgangspunten vertaald in bindende regels (15 juni 2011). B o u w p e r c e e l b i j r e c h t e n u i t b r e i d i n g De provincie streeft naar een vitale en duurzame landbouw vanwege de belangrijke bijdrage aan de sociaal-economische vitaliteit van het platteland, het beheer van het landelijk gebied en de Friese economische structuur. In het landelijk gebied worden buiten natuurgebieden voldoende ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkheden voor de landbouw geboden. In de POV zijn agrarische bouwpercelen van grondgebonden agrarische bedrijven gemaximeerd tot 1,5 ha, dan wel de bestaande oppervlakte van het bouwperceel indien deze meer bedraagt. Hiervan kan worden afgeweken tot een oppervlakte van 3 ha, mits het agrarisch bedrijf milieuhygiënisch en verkeerskundig inpasbaar is in de omgeving en landschappelijk inpasbaar binnen de kernkwaliteiten. Voor de landschappelijke inpassing zal een ruimtelijk inrichtingsplan moeten worden opgesteld conform de methodiek Nije Pleats. Vergroting van het bouwperceel boven de 3 ha kan in een incidenteel geval worden toegestaan indien: - het bedrijf al een bouwperceel van bijna 3 ha of meer dan 3 ha heeft en de bedrijfsuitbreiding redelijkerwijs niet binnen dat bouwperceel is te realiseren; - de uitbreiding van het bouwperceel beperkt blijft, en; - de nieuwe situatie een aanzienlijk maatschappelijk voordeel oplevert voor dierenwelzijn, milieubelasting, duurzaamheid (voorbeeldfunctie) of en/of landschappelijke verbetering. Niet-grondgebonden veehouderijen kunnen uitbreiden tot maximaal 1,5 ha, dan wel de bestaande oppervlakte behouden indien deze meer bedraagt. Indien op het bouwperceel een mestvergistingsinstallatie aanwezig is kan het bouwperceel met 0,5 ha worden uitgebreid. Vergroting van het bouwperceel van niet-grondgebonden veehouderijen boven de 1,5 ha kan worden toegestaan indien: - het bedrijf al een bouwperceel van bijna 1,5 ha of meer dan 1,5 ha heeft en de bedrijfsuitbreiding redelijkerwijs niet binnen dat bouwperceel is te realiseren; - de uitbreiding van het bouwperceel beperkt blijft, en; 24 september

22 - de nieuwe situatie een aanzienlijk maatschappelijk voordeel oplevert voor dierenwelzijn, milieubelasting, duurzaamheid (voorbeeldfunctie) en/of landschappelijke verbetering; en mits de vergroting geen negatieve effecten veroorzaakt op de volksgezondheid in de omgeving. B e b o u w i n g In het provinciaal beleid wordt geen maximum gesteld aan de omvang van agrarische bebouwing op het perceel. Volgens de begripsomschrijving liggen binnen het agrarisch bouwperceel de bebouwing (waaronder bedrijfsgebouwen, bedrijfswoning en silo's) en de verhardingen van het agrarisch bedrijf. Ook de beplanting die nodig is voor een goede landschappelijke inpassing van het bedrijf, valt in principe binnen het bouwperceel. In voorkomende gevallen zal bestaande beplanting die op enige afstand van het bedrijf ligt en zorgt voor de inpassing en redelijkerwijs niet logisch binnen het perceel is in te passen, buiten het agrarisch bouwperceel kunnen liggen. De goothoogte van stallen voor de huisvesting van vee is gemaximeerd tot 5 m. Van deze bepaling kan gemotiveerd worden afgeweken, gestapelde stallen zijn echter niet toegestaan. Vestiging (ook na verplaatsing) van glastuinbouwbedrijven is op grond van de POV alleen mogelijk binnen de glastuinbouwlocaties Noordwest Fryslân. Buiten deze glastuinbouwlocaties Noordwest Fryslân is de ontwikkelingsruimte voor glastuinbouw beperkt, ter voorkoming van aantasting van landschappelijke, natuurlijke en cultuurhistorische waarden. Reguliere uitbreiding van bestaande glastuinbouwbedrijven is mogelijk tot maximaal 20% van de bestaande oppervlakte aan kassen, hiervan in een concreet geval worden afgeweken, tot een maximum van 50%, indien aan de inhoudelijke voorwaarden wordt voldaan. Glastuinbouw bij overige agrarische bedrijven is beperkt tot een ondersteunende tak/ondersteunende teelt van maximaal m². G e m e e n t e B o u w p e r c e e l b i j r e c h t e n u i t b r e i d i n g In het vigerende bestemmingsplan is onderscheid gemaakt tussen volwaardige agrarische bedrijven, agrarische nevenberoepsbedrijven en agrarische hobbyactiviteiten. De volwaardige agrarische bedrijven hebben bij recht een de mogelijkheid 1,5 ha te bebouwen. Voor de agrarische nevenberoepsbedrijven zijn de uitbreidingsmogelijkheden beperkt tot 0,5 ha en de hobbymatige agrarische activiteiten worden beschouwd als onderdeel uitmakend van het wonen. De agrarische bouwpercelen van 1,5 ha zijn in de vorm van aanduidingen aangegeven op de plankaart verbeelding, waarmee flexibel mag worden geschoven. Er is een bouwvlak opgenomen dat overschreden mag worden tot een aaneen gesloten oppervlakte van 1,5 ha september 2014

23 Er is een vrijstellingsbevoegdheid opgenomen voor het overschrijden van het bouwvlak tot maximaal 2 ha. B e b o u w i n g Alle bebouwing, met uitzondering van bouwwerken, geen gebouwen zijnde tot een hoogte van 2 m, dient binnen het bouwperceel te worden gebouwd. De bouw van sleufsilo's en mestopslagplaatsen is van dit recht uitgezonderd. Er is een vrijstellingsbevoegdheid opgenomen voor het bouwen van sleufsilo's en mestopslagplaatsen buiten het bouwvlak tot een maximale bouwhoogte van respectievelijk 3 m en 5 m. Ook voor het bouwen van tunnelkassen buiten het bouwvlak is een vrijstellingsbevoegdheid opgenomen. De goothoogte van bedrijfsgebouwen mag op grond van het vigerende bestemmingsplan niet meer bedragen dan 3,5 m. Het is mogelijk hiervan vrijstelling te verlenen tot 6,5 m. Serre- en boogstallen zijn in beginsel toegestaan, de gebieden waar deze stalvormen in het geldende bestemmingsplan niet wenselijk worden geacht, zijn aangeduid met de aanduiding 'serre- en boogstallen uitgesloten'. Per agrarisch bedrijf mag de oppervlakte van (tunnel)kassen niet meer bedragen dan 100 m 2, met uitzondering van de bestaande tuinbouwbedrijven, hier mag tot 1 ha aan kassen worden gebouwd. Voor fruitteelt, tuinbouw en kwekerij bedrijven geldt dat uitsluitend de bestaande bedrijven zijn toegestaan en de bebouwde oppervlakte maximaal 0,5 ha bedraagt. C. U i t g a n g s p u n t e n A l g e m e e n Van oudsher is de agrarische sector de belangrijkste drager van het buitengebied. In algemene zin geldt dan ook het uitgangspunt dat de gemeente waar mogelijk de verdere ontwikkeling van de agrarische sector wil faciliteren. In het navolgende wordt dat algemene uitgangspunt nader uitgewerkt aan de hand van de eerder genoemde thema's. O p p e r v l a k t e b o u w p e r c e e l Het agrarisch gebied kenmerkt zich door een afwisselend besloten en open landschap. Hoewel er lokaal nog restanten zijn van kleinschalige verkavelingstructuren is het merendeel van de agrarische percelen grootschalig van karakter. Het hierboven beschreven beleid leert dat de provincie meer ruimte biedt voor schaalvergroting dan het geldende gemeentelijke beleid. Dit roept de vraag op 24 september

24 of, en op welke manier de gemeente invulling wenst te geven aan dit ruimere beleid. Mede gelet op de uitspraken die werden gedaan tijdens de discussiebijeenkomsten, zal in het nieuwe bestemmingsplan aangesloten worden bij de mogelijkheden die het vigerende bestemmingsplan biedt. Er zullen flexibele bouwvlakken worden opgenomen waar een aaneengesloten bouwperceel van 1,5 ha mogelijk is bij recht. Daarnaast zal een afwijkingsbevoegdheid worden opgenomen voor het vergroten van het bouwperceel tot 2 ha. Hierbij dient te worden voldaan aan de eisen uit het provinciaal beleid. Op voorhand zullen geen gebieden worden uitgesloten van de uitbreidingsmogelijkheden. Indien sprake is van de noodzaak voor een agrarisch bouwperceel van meer dan 2 ha, is de gemeente van mening dat alleen een aparte planologische procedure de daarvoor benodigde flexibiliteit biedt. Aanvragen voor grotere bouwpercelen zijn van een dusdanig specifieke aard dat bijvoorbeeld (algemene) regels in het bestemmingsplan afbreuk zullen doen aan de specifieke wensen van de ondernemer. Voor uitbreidingen van meer dan 2 ha worden dan ook geen regels opgenomen in het bestemmingsplan. Dit betekent dat bouwpercelen groter dan 2 ha niet op voorhand worden uitgesloten, maar via een zelfstandige (bestemmingsplan)procedure worden afgewogen. - N u a n c e : i n t e n s i e v e v e e h o u d e r i j e n e n g l a s t u i n b o u w De gemeente ziet geen aanleiding om van het nieuwe provinciale beleid af te wijken. Er zal zoveel mogelijk ruimte worden geboden binnen de bestaande wet- en regelgeving zoals de nieuwe POV, de Natuurbeschermingswet 1998 en de Wet geurhinder en veehouderij. In de geurverordening van de gemeente wordt hierbij uitgegaan van de maximale mogelijkheden die de Wet geurhinder en veehouderij biedt. De mogelijkheid voor intensieve veehouderijen om uit te breiden, zal niet op voorhand worden ontnomen. Dit houdt in dat de bestaande intensieve veehouderijbedrijven tot 1,5 ha mogen uitbreiden. Er zal een wijzigingsbevoegdheid worden opgenomen voor het vergoten van het bouwperceel tot 2 ha, indien op het bouwperceel een mestvergistingsinstallatie aanwezig is. Voor overige uitbreidingen zal er sprake zijn van maatwerk, hiervoor zullen in het bestemmingsplan geen mogelijkheden worden gegeven. De regeling kan echter wel beperkt worden door het planmer, waarbij onder meer zal worden gekeken naar de toename van ammoniakdepositie op Natura 2000-gebieden. Ook wat betreft bestaande (en nieuwe) glastuinbouwbedrijven sluit de gemeente aan bij het provinciaal beleid. Dit betekent dat de glastuinbouw als neventak op een agrarisch bouwperceel is toegestaan (tot maximaal m 2 ) en de bestaande glastuinbouw met ten hoogste 20% mag worden uitgebreid september 2014

25 - N u a n c e : p l a n M E R Ten behoeve van het bestemmingsplan zal een planmer moeten worden opgesteld. In dat planmer worden de milieueffecten van het nieuwe beleid onderzocht. De uitkomsten van het planmer zouden in theorie kunnen leiden tot aanpassing van de bestemmingsplanregels. Dit doet echter niet af aan het beleid van de gemeente dat waar mogelijk uitbreiding en ontwikkeling van agrarische bedrijven wordt gefaciliteerd. B e b o u w i n g De gemeente zal wat betreft de situering van de agrarische bedrijfsbebouwing aansluiten bij het provinciaal beleid. Dit beleid houdt in dat met uitzondering van erf- en terreinafscheidingen en schuilhutten de bebouwing binnen het bouwperceel dient te worden opgericht. Voor mestopslagplaten en tunnelkassen zal een afwijkingsbevoegdheid worden opgenomen voor bouwen buiten het bouwperceel onder bepaalde voorwaarden. Wat betreft de hoogtes zal zoveel mogelijk worden aangesloten bij het vigerende bestemmingsplan. Wel zal de goothoogte van agrarische bedrijfsgebouwen in het nieuwe bestemmingsplan worden verhoogd tot 5 m bij recht. Via een afwijking kan de goot worden verhoogd tot 6,5 m. In het vigerende bestemmingsplan konden serre- en boogstallen uitsluitend via vrijstelling in een bepaald gebied worden opgericht. Aangezien serre- en boogstallen doorgaans een lagere bouwhoogte kennen dan overige bedrijfsgebouwen, zal in het nieuwe bestemmingsplan een soepeler regeling worden opgenomen. Serre- en boogstallen worden bij recht onder voorwaarden (voorwaardelijke verplichting) toegestaan. De in de regeling op te nemen voorwaarden zullen betrekking hebben op een goede landschappelijke inpassing V e r p l a a t s i n g e n n i e u w v e s t i g i n g A. I n l e i d i n g Volgend uit de dynamiek in de agrarische sector, kan de behoefte ontstaan aan nieuwvestiging, hervestiging op een vrijgekomen agrarisch bouwperceel of een verplaatsing (naar een nieuwe locatie) van een agrarisch bedrijf. Veelal worden deze ontwikkelingen ingegeven door de wens tot het situeren van het bedrijf op een locatie die gunstig(er) ligt ten opzichte van de percelen cultuurgrond en/of doordat in de huidige situatie een conflict aanwezig is met betrekking tot het aspect milieu. 24 september

26 B. B e l e i d P r o v i n c i e De provincie wil in bepaalde gevallen verplaatsing van een agrarisch bedrijf naar een nieuwe passende locatie stimuleren, wanneer deze een wezenlijke belemmering vormt voor de realisering van een groot maatschappelijk belang. In het Streekplan heeft de provincie uiteen gezet dat dit bijvoorbeeld het geval kan zijn bij de realisering van de Ecologische Hoofdstructuur, het bereiken van de gewenste natuurkwaliteit in nabijgelegen natuurgebieden, of de aanleg van recreatieve voorzieningen. Mocht aangetoond worden dat bestaande financieringsmogelijkheden voor verplaatsing ontbreken of ontoereikend zijn, dan kan op beperkte schaal compenserende (woon)bebouwing worden ingezet. Nieuwvestiging is op grond van de POV uitsluitend mogelijk indien het agrarisch bedrijf zorgvuldig binnen de kernkwaliteiten van het betreffende landschapstype wordt ingepast en het agrarisch bedrijf qua ontsluiting en milieusituatie zorgvuldig wordt ingepast. Om te zorgen dat zorgvuldig met de ruimte wordt omgegaan, dient onderbouwd te worden dat redelijkerwijs geen gebruik kan worden gemaakt van bestaande bouwpercelen voor agrarische bedrijven of voormalige agrarische bedrijven in het landelijk gebied. G e m e e n t e Nieuwe grondgebonden agrarische bedrijven en nevenberoepsbedrijven kunnen op grond van het vigerende bestemmingsplan middels een wijzigingsplan worden gevestigd op de locatie van een agrarisch bedrijf dat is of wordt beëindigd. In dit geval is uitsluitend de bestaande bedrijfswoning toegestaan. Verder moet een bedrijfsplan worden ingediend om te beoordelen of er sprake is van een volwaardig agrarisch bedrijf, dan wel een nevenberoepsbedrijf. Buiten de locaties van bestaande of voormalige agrarische bedrijven kunnen op grond van het vigerende bestemmingsplan nieuwe volwaardige grondgebonden agrarische bedrijven via een wijzigingsplan worden gerealiseerd binnen het agrarisch gebied. In de bestemmingen Agrarisch gebied met landschappelijke waarden, Agrarisch gebied met landschappelijke en recreatieve waarden en Agrarisch gebied met hoge landschappelijke en natuurlijke waarden is dit uitsluitend mogelijk indien dit noodzakelijk is in geval van verplaatsing in het kader van het ROM-project Zuidoost Friesland. Vestiging kan uitsluitend voor zover het gronden betreft die aan de weg zijn gelegen, uitgezonderd provinciale wegen. Voor de toepassing van de wijzigingsbevoegdheid dient sprake te zijn van een volwaardig agrarisch bedrijf dat werk biedt aan ten minste één volwaardige arbeidskracht. Om te kunnen beoordelen of er sprake is van een volwaardig agrarisch bedrijf dient een bedrijfsplan te worden ingediend september 2014

27 De wijzigingsbepaling voor het vestigen van een grondgebonden agrarisch bedrijf is niet van toepassing op de essen, in archeologisch waardevol gebied, open gebieden en op gronden gelegen in de speciale beschermingszones. C. U i t g a n g s p u n t e n Zoals aangegeven, is op grond van het provinciaal beleid nieuwvestiging en verplaatsing van grondgebonden agrarische bedrijven slechts in zeer beperkte gevallen mogelijk. De gemeente hanteert als uitgangspunt dat uitsluitend de bekende toekomst in het bestemmingsplan zal worden opgenomen. De onbekende toekomst (waaronder nieuwvestiging) zal in de regels niet worden gefaciliteerd. De gemeente is dan ook van mening dat nieuwvestiging kan worden toegestaan middels afzonderlijke planologische procedures. De gemeente zal in de toelichting van het bestemmingsplan wel een visie op hoofdlijnen opnemen, waarin wordt aangegeven dat de gemeente niet onwelwillend tegenover andere ontwikkelingen staat en dat middels andere planologische procedures kan worden meegewerkt aan maatwerkbestemmingen en waarin de voorwaarden zullen worden gegeven waarbinnen de onbekende toekomst in Ooststellingwerf zich kan ontplooien N e v e n a c t i v i t e i t A. I n l e i d i n g Naast schaalvergroting speelt het uitoefenen van een nevenactiviteit ook een rol bij het rendabel houden van de agrarische bedrijfsvoering. Onder een nevenactiviteit wordt verstaan het toevoegen van een bedrijfstak waarbij de toegevoegde tak niet de primaire productie betreft en ondergeschikt blijft aan de hoofdactiviteit. Hierbij kan worden gedacht aan de verkoop van regionale producten, niet-landbouwactiviteiten als recreatie en toerisme en de productie van collectieve goederen (natuur- en landschapsbeheer). B. B e l e i d P r o v i n c i e De provincie wil de verbreding van landbouw door groene en blauwe diensten, nevenactiviteiten en samenwerking met andere functies stimuleren. De provincie richt zich daarbij onder meer op de ontwikkeling van nevenactiviteiten, zoals kamperen bij de boer, agrarisch verwante detailhandel, en andere agrarisch gerelateerde activiteiten zoals mestvergisting, maar ook zorgfuncties, ondergeschikte ambachtelijke bedrijfsfuncties en dergelijke kunnen goed op het erf (inclusief bebouwing) worden ingepast. Het onderwerp mestvergisting 24 september

28 komt in het hoofdstuk Duurzaamheid aan bod en het onderwerp kamperen bij de boer in het hoofdstuk Recreatie en toerisme. De POV staat toe dat in een ruimtelijk plan de mogelijkheid wordt opgenomen de volgende nevenactiviteiten uit te oefenen naast en ondergeschikt aan het agrarisch bedrijf: - detailhandel in streekeigen producten; - zorg; - natuur- en landschapsbeheer; - bedrijfsactiviteiten behorende tot de milieucategorieën 1 en 2 of naar aard en invloed op de omgeving vergelijkbare bedrijfsactiviteiten, alsmede agrarische hulpactiviteiten; - het africhten, onderbrengen en verzorgen van dieren; - kleinschalige horeca, dagrecreatie, of verblijfsrecreatie; of daarmee naar de aard vergelijkbare activiteiten. De nevenactiviteiten dienen uitgeoefend te worden binnen het agrarisch bouwperceel en dienen zorgvuldig te worden ingepast. Het gebruik en de bebouwing ten behoeve van het gebruik dienen ondergeschikt te zijn aan de agrarische activiteiten. G e m e e n t e In het vigerende bestemmingsplan zijn twee vormen van detailhandel toegestaan. Productiegebonden detailhandel waarbij tot 30 m 2 bij recht kan worden gebruikt. Hiervan kan vrijstelling worden verleend tot 100 m 2. Een tweede vorm betreft detailhandel in streekgebonden producten, hiervoor geldt een vrijstellingsbevoegdheid tot maximaal 30 m 2. Bij het wonen is het mogelijk vrijstelling te verlenen voor enkele andere (neven)functies: opslag van caravans, bed en brochje, recreatieve bewoning bijgebouwen en aan huis verbonden beroepen. C. U i t g a n g s p u n t e n De gemeente zet in het nieuwe ruimtelijke beleid in op het faciliteren van de agrarische sector en het versterken van de leefbaarheid/voorkomen van verpaupering van het gebied. In dat streven past een ruimhartige regeling op het gebied van nevenactiviteiten bij agrarische bedrijven. De gemeente kijkt daarbij nadrukkelijk verder dan de lijst uit het vigerende bestemmingsplan en staat bijvoorbeeld ook open voor bijvoorbeeld zorg-gerelateerde activiteiten. Dit sluit goed aan bij hetgeen tijdens de discussiebijeenkomsten naar voren werd gebracht. Bij dat ruimhartige beleid past geen limitatieve lijst waarop de toegestane functies zijn weergegeven; in het bestemmingsplan zal worden gewerkt met een kader waarbinnen nevenactiviteiten kunnen worden opgestart. Het kader bevat in ieder geval deze voorwaarden: september 2014

29 1. D e a c t i v i t e i t m a g g e e n a f b r e u k d o e n a a n d e k w a l i t e i t v a n d e o m g e v i n g Daarbij kan worden gedacht aan het weren van buitenopslag. Daarnaast moet de activiteit landschappelijk worden ingepast. 2. D e a c t i v i t e i t m a g g e e n a f b r e u k d o e n a a n o m l i g g e n d e b e d r i j v e n De gemeente vindt het belangrijk dat de bedrijfsvoering van omliggende agrarische bedrijven niet wordt belemmerd door nevenactiviteiten. Dit past in het streven om, waar mogelijk, de landbouw ontwikkelingsruimte te geven. 3. O v e r i g e v o o r w a a r d e n Wat betreft de functies sluit de gemeente aan bij het provinciaal beleid. De nevenactiviteiten dienen zoveel mogelijk binnen de bestaande bebouwing plaats te vinden, waarbij de nieuwe functie ondergeschikt blijft aan de agrarische functie. Aan niet-agrarische aanverwante functies zal een maximum vloeroppervlak en een maximum percentage ten opzichte van de totale bedrijfsbebouwing worden gekoppeld. Zoals gezegd, zet de gemeente sterk in op versterking van de leefbaarheid van het buitengebied. Daarbij hoort en ruimhartig beleid met zo weinig mogelijk procedurele lasten. Om die reden zal in het bestemmingsplan een regeling worden opgenomen waarbij bij recht onder voorwaarden (voorwaardelijke verplichting) nevenactiviteiten kunnen worden opgestart T w e e d e b e d r i j f s w o n i n g A. I n l e i d i n g Het beleid ten aanzien van het toestaan van tweede bedrijfswoningen bij agrarische bedrijven is de laatste jaren steeds strikter geworden. Dit vooral om te voorkomen dat op termijn een van de bedrijfswoningen een burgerwoning wordt en daarmee een milieubelemmering ontstaat bij eventuele uitbreidingen van het agrarische bedrijf. De noodzaak van een tweede woning voor de bedrijfsvoering is daarnaast slechts zelden aanwezig en tevens wordt beoogd te voorkomen dat bij bedrijfsverkoop de landerijen worden afgesplitst van de bestaande bebouwing. B. B e l e i d R i j k Voor de oprichting van tweede bedrijfswoningen is geen specifiek beleid van toepassing. Wel is recent wet- en regelgeving vastgesteld omtrent de omgang met (tweede) bedrijfswoningen die als woning voor derden in gebruik zijn, de zogenoemde 'plattelandswoningen' (geurgevoelige objecten die voorheen bij 24 september

30 veehouderij hoorde, maar dat na 19 maart 2000 heeft opgehouden deel uit te maken van die veehouderij). Plattelandswoningen worden door deze wetswijziging niet langer beschermd tegen milieugevolgen van het bijbehorende bedrijf. Deze wijziging is bewust alleen van toepassing op agrarische bedrijven. Dat betekent een lager beschermingsniveau dan een normale burgerwoning. In een bestemmingsplan moet duidelijk worden dat de woning (tevens) bewoond mag worden door iemand die geen functionele binding heeft met het nabijgelegen agrarische bedrijf. De verbinding met het voormalige agrarische bedrijf moet blijvend worden verankerd. Dit is noodzakelijk omdat de woning alleen ten opzichte van het voormalige agrarische bedrijf geen bescherming zal genieten tegen nadelige milieueffecten van de bedrijfsvoering. De reikwijdte van de wetswijziging is dus beperkt tot het agrarische bedrijf waartoe de woning voorheen behoorde. Het niveau van milieubescherming ten aanzien van bedrijven van 'derden' wijzigt niet bij gebruik van de betrokken woning als plattelandswoning. P r o v i n c i e De provincie heeft geen specifiek beleid over bedrijfswoningen. G e m e e n t e Bij recht is het in het vigerende bestemmingsplan toegestaan één bedrijfswoning per agrarisch bedrijf te bouwen. Middels een wijzigingsplan kan een tweede bedrijfswoning bij een agrarisch bedrijf worden gerealiseerd, indien de woning noodzakelijk is met het oog op toezicht. C. U i t g a n g s p u n t e n De gemeente gaat terughoudend om met de bouw van tweede bedrijfswoningen. Slechts na afweging, waarvan het aantonen van de (bedrijfseconomische) noodzaak een belangrijk onderdeel is, is de bouw van een tweede bedrijfswoning mogelijk. Hiervoor wordt dan een wijzigingsprocedure doorlopen september 2014

31 P a a r d e n h o u d e r i j A. I n l e i d i n g Paardenhouderijen zijn er in diverse typen. In de ruimtelijke ordening wordt hiervoor veelal het navolgende schema gehanteerd. Paardenhouderijen Bedrijfsmatig Niet-bedrijfsmatig (hobby) Gebruiksgericht Productiegericht > Trainingsstallen < > Handelsstallen < > Maneges < > Pensions < > Hengstenstations < > KI-stations < > Opfokbedrijven < > Stoeterijen < Productiegerichte paardenhouderijen worden in bestemmingsplannen geschaard onder (grondgebonden) agrarische bedrijven). De gebruiksgerichte paardenhouderijen zijn niet aan te merken als agrarische bedrijven, omdat hier geen agrarische producten worden voortgebracht. Bij niet-bedrijfsmatige paardenhouderijen gaat het om het houden van paarden vanuit hobbymatig oogpunt. De ruimtelijke consequenties voor het houden van meer dan een handvol paarden zijn vaak groot vanwege voorzieningen als een paardenbak, rijhal en eventuele pensionstallen. B. B e l e i d P r o v i n c i e De provincie maakt onderscheid tussen productiegerichte paardenhouderijen - zoals paardenfokkerijen en paardenhandel - die vanuit die productiegerichtheid vaak een bepaalde mate van functionele binding met het landelijk gebied hebben, en gebruiksgerichte paardenhouderijen waar het recreatieve aspect 24 september

32 en de ruiter/amazone centraal staan, zoals maneges. De begripsomschrijvingen hiervan sluiten aan bij de VNG Handreiking Paardenhouderij en Ruimtelijke Ordening van Productiegebonden paardenhouderijen worden dan ook als agrarisch bedrijf aangemerkt. Gebruiksgerichte paardenhouderijen kunnen niet overal worden toegestaan. Stads- en dorpsranden vormen volgens het Streekplan de primaire zoekgebieden voor recreatieve voorzieningen als maneges en rijhallen. Daarnaast heeft het gebruikmaken van bestaande accommodaties zoals voormalige boerderijen de voorkeur boven nieuwe vestigingen in het landelijk gebied. Er kan uitsluitend medewerking worden verleend aan het oprichten van gebruiksgerichte paardenhouderijen indien geen geschikte locatie kan worden gevonden in aansluiting op het bestaand stedelijk gebied en redelijkerwijs geen gebruik kan worden gemaakt van een bestaand bouwperceel voor een voormalig agrarisch bedrijf of een voormalig bedrijf in het landelijk gebied. Daarnaast moet de levensvatbaarheid van de paardenhouderij worden aangetoond en moet de paardenhouderij landschappelijk, milieuhygienisch en verkeerskundig inpasbaar zijn in de omgeving. G e m e e n t e In het vigerende bestemmingsplan wordt onderscheid gemaakt tussen zuivere fokbedrijven, productiegerichte paardenhouderijen en maneges. De bestaande productiegerichte paardenhouderijen en maneges zijn specifiek aangeduid, terwijl de opfokbedrijven vallen onder de grondgebonden agrarische bedrijven. Er is gekozen om de productiegerichte paardenhouderijen specifiek aan te duiden, gezien de verschillen in ruimtelijke uitstraling met andere agrarische bedrijven. Ook worden bepaalde vormen van paardenhouderijen in de jurisprudentie niet als agrarisch bedrijf aangemerkt. Onder productiegerichte paardenhouderijen worden paardenhouderijen verstaan waar uitsluitend of in hoofdzaak handelingen aan en/of met paarden worden verricht die primair zijn gericht op het voortbrengen, africhten, trainen en verhandelen van paarden. Ook deze definitie sluit aan bij de VNG Handreiking Paardenhouderij. Productiegerichte paardenhouderijen hebben een bouwvlak van 0,5 ha of een grotere omvang indien de bestaande bebouwde oppervlakte reeds groter is. Voor verdere vergroting van het bouwvlak is een wijzigingsbevoegdheid opgenomen. Nieuwe productiegerichte paardenhouderijen kunnen met toepassing van een wijzigingsbevoegdheid worden gevestigd op/bij bestaande agrarisch bedrijfslocaties of een voormalig agrarische bedrijfslocatie. Nieuwe gebruiksgerichte paardenhouderijen kunnen uitsluitend in de vorm van een manege bij een woonfunctie op een voormalige agrarische bedrijfslocatie worden gevestigd. Productiegebonden paardenhouderijen kunnen in beginsel overal worden toegestaan, voor nieuwvestiging van maneges zijn op voorhand bepaalde gebieden uitgesloten. In het vigerende bestemmingsplan zijn paardenbakken bij agrarische bedrijven zonder beperkingen mogelijk. Paardenbakken voor hobbymatig gebruik met een maximale oppervlakte van 800 m 2 zijn in beginsel toegestaan bij agrarische bedrijven en woningen. Daarnaast moet een afstand tot de perceelsgrens september 2014