Meer Prinsjesdag? Lees alles over Prinsjesdag en de begroting in onze Prinsjesdag-samenvatting 2016.

Transcriptie

1 Samenvatting Prinsjesdag 2016 Nederland staat er beduidend beter voor dan enkele jaren geleden, aldus Koning Willem-Alexander tijdens de Troonrede op Prinsjesdag. Minister Dijsselbloem van Financiën sloot zich aan bij de woorden van de Koning aan tijdens de presentatie van de Rijksbegroting En hoewel de oppositie spreekt van borstklopperij en zelfgenoegzaamheid, zijn wij Nederlanders voorzichtigoptimistisch. Meer Prinsjesdag? Lees alles over Prinsjesdag en de begroting in onze Prinsjesdag-samenvatting Fiscaal Box 1 1 Tariefswijziging Verhoging tarieven in tweede en derde schijf van 40,40% naar 40,80% Verhoging bovengrens derde schijf van ,- naar Heffingskortingen Algemene heffingskorting Deze wordt voor 2017 verhoogd naar 2.254,- Afbouwpercentage verlaagd naar 4,787% Boven inkomen van is deze korting 0,- Arbeidskorting Maximale arbeidskorting in ,- Afbouw vanaf ,- tot ,- Ouderenkorting Verhoging naar 1.292,- Voor verzamelinkomens van minder dan ,- Box 2 3 Flits-vbi Voor een belastingplichtige kan het fiscaal gezien voordelig zijn om het overtollige vermogen uit zijn besloten vennootschap (bv) af te splitsen naar een vrijgestelde beleggingsinstelling (vbi). Dan kan dit vermogen voortaan vrij van vennootschapsbelasting (Vpb) renderen. Deze afsplitsing kan fiscaal geruisloos plaatsvinden, waardoor de belastingplichtige op dat moment in box 2 niet hoeft af te rekenen over de aanmerkelijkbelangclaim (ab-claim) op de aandelen in de bv. Ook kan het voor de belastingplichtige voordelig zijn om box 3-vermogen tijdelijk onder te brengen in een zogenoemde flits-vbi waarin hij een aanmerkelijk belang heeft. Dat vermogen wordt dan tegen het einde van het kalenderjaar ondergebracht in die vbi en vervolgens in het begin van het tweede daaropvolgende jaar teruggehaald naar box 3. Dit vermogen wordt dan gedurende iets meer dan één jaar belast in box 2, met een vrijstelling van Vpb voor het behaalde rendement, terwijl dit vermogen twee jaar lang ook niet in box 3 belast wordt. In die periode valt namelijk twee keer de datum 1 januari, de peildatum voor de bepaling van de rendementsgrondslag van box 3. Op deze manier kan tot bijna 50% van het rendement op dit vermogen onbelast blijven. Het kabinet vindt dat niet wenselijk. 1

2 Maatregelen In het Belastingplan 2017 staan drie maatregelen om deze route aan te pakken: 1. Over de positieve ab-claim zal voortaan in box 2 afgerekend moeten worden als een lichaam waarin de belastingplichtige een aanmerkelijk belang heeft, de vbi-status verkrijgt. Deze maatregel is met terugwerkende kracht tot en met Prinsjesdag 2016 ingevoerd; 2. Als box 3-vermogen wordt ingebracht in een (flits-)vbi waarin de belastingplichtige een aanmerkelijk belang heeft, wordt dit vermogen niet alleen belast in box 2, maar ook in box 3 als het vermogen binnen achttien maanden weer teruggaat naar box 3. Voor deze wijziging komt een tegenbewijsregeling. Hiervan kan gebruik worden gemaakt als de belastingplichtige kan aantonen dat aan de terugkeer binnen achttien maanden zakelijke overwegingen ten grondslag hebben gelegen. 3. Een koppeling van het forfaitaire rendementspercentage uit een vbi wordt automatisch gekoppeld aan het forfaitaire rendementspercentage van de hoogste schijf in box 3. Om te voorkomen dat belastingplichtigen als gevolg van deze wetswijziging vermogen gaan onderbrengen in een buitenlands beleggingslichaam waarvan geen of nauwelijks winstbelasting wordt geheven in plaats van in een vbi, wordt voorgesteld de hiervoor geschreven maatregelen ook te laten gelden voor vermogen dat in een dergelijk buitenlands beleggingslichaam wordt ondergebracht. Box 3 4 Vruchtgebruik en box 3 Bij goederen waarop een vruchtgebruik rust, geldt voor box 3 dat in beginsel de blooteigendomwaarde bij de blooteigenaar in aanmerking wordt genomen en de waarde van het vruchtgebruik bij de vruchtgebruiker. In afwijking hierop geldt voor goederen waarop krachtens erfrecht een vruchtgebruik rust, dat deze bij de blooteigenaar (doorgaans het kind) niet tot de bezittingen in box 3 behoren. Bij de langstlevende echtgenoot wordt dan niet slechts de waarde van het vruchtgebruik, maar de volle waarde van de goederen in aanmerking genomen. Doel hiervan is het aansluiten bij de maatschappelijke realiteit in erfrechtelijke situaties door de (forfaitaire) inkomsten uit het nagelaten vermogen te belasten bij degene die over de inkomsten kan beschikken. De hiervoor genoemde regeling ziet enkel op bezittingen waarop een dergelijk vruchtgebruik rust. Schulden vallen hier op grond van de huidige wettekst niet onder. Schulden Tot een nalatenschap waarop krachtens erfrecht een vruchtgebruik rust, kunnen natuurlijk ook schulden behoren. Deze schulden maken dan deel uit van een zogenoemde algemeenheid waarop een vruchtgebruik is gevestigd. De bezittingen uit deze algemeenheid worden volledig belast bij de vruchtgebruiker, terwijl de schulden die deel uitmaken van dezelfde algemeenheid voor de blooteigendomwaarde bij de blooteigenaar en voor de vruchtgebruikwaarde bij de vruchtgebruiker worden belast. 2

3 Dat leidt volgens het kabinet tot een onwenselijke uitkomst. De vruchtgebruiker is immers degene die rente verschuldigd is over de schuld. Voorstel Mede vanuit het oogpunt van vereenvoudiging en van vermindering van administratieve lasten wordt daarom voorgesteld om alle vermogensbestanddelen die deel uitmaken van een algemeenheid waarop krachtens erfrecht een vruchtgebruik rust, voor box 3 gelijk te behandelen en dus ook de schulden volledig bij de vruchtgebruiker in aanmerking te nemen. 5 Vpb De vennootschapsbelasting bedraagt op dit moment 20% voor de winst tot en met ,- (eerste tariefschijf) en voor het meerdere 25% (tweede tariefschijf). De eerste tariefschijf van 20% wordt vanaf 2018 stapsgewijs gewijzigd: , , ,- Eigenwoning 6 Beleidsbesluit woning in aanbouw: codificatie In artikel lid 3 Wet IB 2001 is bepaald dat ook een woning in aanbouw als eigen woning wordt aangemerkt, als aannemelijk wordt gemaakt dat die woning in aanbouw uitsluitend bestemd is om de belastingplichtige als eigen woning ter beschikking te staan in het kalenderjaar of in één van de daaropvolgende drie jaren. Die aannemelijkheid betekent dat bijvoorbeeld moet zijn begonnen met heien of het leggen van de fundering. Het kabinet beoogt nu een enigszins bredere reikwijdte van het begrip woning in aanbouw. Daarom is, in aansluiting op de bestaande praktijk, bij beleidsbesluit vooruitlopend op wetgeving al goedgekeurd dat ook sprake is van een woning in aanbouw in de situatie dat concrete stappen zijn gezet voor het in gang zetten van de bouwkundige werkzaamheden. Bij een nieuwbouwwoning is in ieder geval sprake van voldoende concrete stappen vanaf het moment van sluiten van de koop- of aannemingsovereenkomst. In andere gevallen is er een minder concreet moment waarbij kan worden aangesloten. 3

4 Fictiebepaling Daarom wordt bij fictie aangenomen, dat in ieder geval ook sprake is van een woning in aanbouw vanaf de periode die aanvangt zes maanden voorafgaande aan de feitelijke start van de bouwwerkzaamheden. Binnen deze termijn is het dus niet nodig om nader te onderbouwen dat er voldoende concrete stappen zijn gezet. Deze fictie sluit overigens niet uit dat ook buiten deze termijn sprake kan zijn van een woning in aanbouw. In dat geval zal de belastingplichtige echter wel nader moeten onderbouwen dat er voldoende concrete stappen zijn gezet voor het in gang zetten van de bouwkundige werkzaamheden. Aan artikel lid 3 Wet IB 2001 worden twee volzinnen toegevoegd, luidende: Voor de toepassing van de eerste volzin wordt onder een woning in aanbouw mede verstaan een bouwkavel ter zake waarvan concrete stappen zijn gezet voor het in gang zetten van bouwkundige werkzaamheden voor de realisatie van een eigen woning. Ingeval de bouwkundige werkzaamheden zijn gestart, wordt voor de toepassing van de tweede volzin aangenomen dat de concrete stappen, bedoeld in die volzin, in ieder geval zes maanden voor de start van de bouwkundige werkzaamheden zijn gezet. Codificatie Met de voorgestelde wijziging van artikel lid 3 Wet IB 2001 wordt de bredere uitleg van het begrip woning in aanbouw met ingang van 1 januari 2017 gecodificeerd. Bouwkavel Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat ook een bouwkavel die op grond van het voorgaande als woning in aanbouw wordt aangemerkt, moet voldoen aan de voorwaarde dat aannemelijk wordt gemaakt dat de op die bouwkavel te realiseren woning uitsluitend bestemd is om in het kalenderjaar of in een van de daaropvolgende drie jaren de belastingplichtige als eigen woning ter beschikking te staan. 7 Beleidsbesluit vruchtgebruik: Codificatie Tijdens de parlementaire behandeling van het Belastingplan 2014 is toegezegd om te bekijken of, en zo ja hoe, vruchtgebruiksituaties in de per 2013 gewijzigde eigenwoningregeling kunnen worden ingepast. Daarop vooruitlopend is middels beleidsbesluit goedgekeurd dat een vruchtgebruiker krachtens erfrecht, de rente en kosten die hij betaalt op een schuld die de erflater is aangegaan in verband met de woning en waarvan de eigendom bij de blooteigenaar ligt, in aftrek kan brengen als aftrekbare kosten voor de eigen woning. Bij dit beleidsbesluit zijn de volgende aanpassingen opgenomen in de bijbehorende artikelen: Een schuld waarvan de belastingplichtige op grond van het krachtens erfrecht verkregen recht van vruchtgebruik, recht van bewoning of recht van gebruik gehouden is de kosten en lasten te dragen wordt mits aan de overige voorwaarden is voldaan waaronder de aflossingseis als eigenwoningschuld aangemerkt, zodat recht bestaat op renteaftrek; De restschuldregeling is mits aan de overige voorwaarden is voldaan op de vruchtgebruiker van toepassing; 4

5 Voor het deel van de woning waar het vruchtgebruik op rust, ontstaat geen eigenwoningreserve. Waar het vruchtgebruik wordt genoemd, wordt overeenkomstig ook een recht van bewoning of een recht van gebruik bedoeld. Eigenwoningreserve en restschuld Het niet in aanmerking nemen van een eigenwoningreserve bij de vruchtgebruiker, betekent overigens niet dat er dan een eigenwoningreserve in aanmerking zou worden genomen bij de blooteigenaar. Voor de blooteigenaar is er immers geen sprake van vervreemding van een eigen woning. Om te voorkomen dat de schuld voor de blooteigenaar ook als restschuld zou kunnen worden aangemerkt, wordt in het voorgestelde artikel 3.120a lid 4 Wet IB 2001 opgenomen dat de schuld waarop het voorgestelde lid 3 van dat artikel van toepassing is, niet als restschuld wordt aangemerkt. Periode renteaftrek Vervolgens zijn er nog twee aanpassingen, waarmee wordt aangesloten bij de bestaande regelingen waarbij de langstlevende partner krachtens erfrecht de schuld van de erflater verkrijgt: Het aflossingsschema van de erflater blijft van toepassing op de schuld waar het krachtens erfrecht gevestigde vruchtgebruik betrekking op heeft als de vruchtgebruiker op het moment van overlijden van de erflater diens partner was; De schuld is voor de vruchtgebruiker een bestaande eigenwoningschuld (waarvoor dus geen aflossingseis geldt), als de schuld voor de erflater een bestaande eigenwoningschuld was (een schuld van voor 1 januari 2013) en de vruchtgebruiker op het moment van overlijden van de erflater diens partner was. Met deze regelingen wordt de achterblijvende partner in staat gesteld om gedurende het nog niet door de erflater gebruikte deel van de termijn van maximaal 30 jaar met renteaftrek de voormalige echtelijke woning te blijven bewonen. Hier wordt expliciet het woord partner genoemd. Niet geheel duidelijk is welk partnerbegrip hier wordt gehanteerd. Gedacht mag worden dat het partnerbegrip volgend uit artikel 5a Awr hier van toepassing is. Codificatie Het genoemde besluit wordt met dit wetsvoorstel gecodificeerd. 8 Beleidsbesluit Vervallen Tijdklemmen uitbreiding en codificatie In artikel 10bis.6 Wet IB 2001 zijn de voorwaarden opgenomen voor het kunnen benutten van een vrijstelling bij het tot uitkering komen van een kapitaalverzekering eigen woning (KEW). Dit artikel is via artikel 10bis.7 Wet IB 2001 van overeenkomstige toepassing op de spaarrekening eigen woning (SEW) en het beleggingsrecht eigen woning (BEW). Waar hier verder wordt gesproken over een KEW, wordt ook de SEW en BEW bedoeld. Vooruitlopend op wetgeving is in het hierbij genoemde beleidsbesluit goedkeuring opgenomen. 5

6 Maar: het beleidsbesluit wordt met dit wetsvoorstel niet alleen gecodificeerd, het aantal situaties waarin de tijdklemmen komen te vervallen, wordt verder uitgebreid en verduidelijkt. Het gaat om een viertalsituaties, waarvan één verduidelijkt wordt: 1. Het beëindigen van fiscaal partnerschap (zoals bij echtscheiding); 2. Het geboden krijgen van schuldhulpverlening als bedoeld in de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wsnp); 3. Het vervreemden van de eigen woning waarbij direct daarna nog steeds of opnieuw een eigen woning ter beschikking staat; 4. De situatie dat de Minister van Financiën heeft vastgesteld dat de belastingplichtige financiële problemen heeft en als gevolg daarvan niet meer in staat is de lasten met betrekking tot zijn eigen woning te voldoen of die lasten naar verwachting binnen afzienbare tijd niet meer zal kunnen voldoen. Ad 2: hier was voorheen enige vorm van schuldhulpverlening vereist Ad 3: hier was voorheen een restschuld vereist Inzoomen De derde situatie, die is opgenomen in artikel 10bis.6 lid 3 (nieuw), onderdeel c Wet IB 2001, is deels ruimer dan het genoemde beleidsbesluit waarin alleen de situatie van het ontstaan van een restschuld bij verkoop van de eigen woning is genoemd. Bij de verkoop van de eigen woning vervallen de tijdklemmen dus nu ook zónder dat sprake hoeft te zijn van een restschuld. Deze nieuwe uitleg vormt een aanvulling op artikel 10bis.6 lid 2, onderdeel a, Wet IB 2001 waarin onder meer het buiten toepassing laten van de minimumtermijnen voor het jaarlijks betalen van premie is geregeld voor de situatie waarin de KEW tot uitkering komt als gevolg van het niet langer ter beschikking staan van een eigen woning. Dit is bijvoorbeeld het geval als iemand naar een huurwoning overgaat. Codificatie Vooruitlopend op wetgeving is in het hierbij genoemde beleidsbesluit goedkeuring opgenomen, die met de onderhavige wijziging na verduidelijking en uitbreiding wordt gecodificeerd 9 Vrijstelling KEW wegens vervallen goedkoperwonenregeling - Codificatie In het hierbij vermelde besluit is goedgekeurd dat de bestaande eigenwoningschuld fictief wordt verhoogd voor belastingplichtigen die na 2010 goedkoper zijn gaan wonen. Deze goedkeuring is bedoeld als compensatie van de gevolgen van het vervallen van de goedkoperwonenregeling in 2010 waardoor - vanwege de verlaging van de eigenwoningschuld bij goedkoper wonen - ook de uitkeringsvrijstelling voor de KEW (resp. SEW en BEW) werd verlaagd. Verhogen vrijstelling 6

7 Normaliter is de vrijstelling gemaximeerd op het bedrag van de aanwezige eigenwoningschuld op het tijdstip van uitkering. Er wordt nu een wijziging voorgesteld die de mogelijk biedt om in situaties waarin het opgebouwde kapitaal in de KEW toereikend is om de na vervreemding van een eigen woning nog resterende eigenwoningschuld af te lossen, een hogere vrijstelling te benutten dan normaliter zou kunnen worden toegepast. Met de voorgestelde tegemoetkoming wordt voorkomen dat goedkoper wonen steeds zou leiden tot verlies van een deel van de vrijstelling, terwijl de reeds plaatsgevonden opbouw in de KEW was gebaseerd op de bij afsluiting aanwezige en in de toekomst af te lossen hogere eigenwoningschuld. Voorgesteld wordt te bepalen dat: - als het bedrag van de eigenwoningschuld onmiddellijk na vervreemding van een eigen woning lager is dan het bedrag van de eigenwoningschuld van die vervreemde woning onmiddellijk voorafgaande aan die vervreemding, - het bedrag van de vrijstelling niet wordt gemaximeerd op het bedrag van de aanwezige eigenwoningschuld op het tijdstip van uitkering, - maar op het bedrag van de eigenwoningschuld voor de vervreemde woning onmiddellijk voorafgaande aan de vervreemding. Voorbeeld 1 Jan verkoopt zijn eigen woning voor Hij had een eigenwoningschuld van waarvoor een KEW is afgesloten. De waarde van de KEW bedraagt op het moment van verkoop Jan koopt vervolgens een nieuwe eigen woning van waarvoor hij een eigenwoningschuld van aangaat ( 150K EWR 70K ) Op basis van de hoofdregel zou bij uitkering van de KEW de vrijstelling worden gemaximeerd op een bedrag van Het rendement in het verschil tussen de uitkering ( ) en de maximale vrijstelling ( ) zou dan belast zijn. Op basis van de tegemoetkoming wordt, indien de KEW uiterlijk binnen zes maanden na de vervreemding van de woning tot uitkering komt, de vrijstelling gemaximeerd op een bedrag van (de vóór vervreemding van de woning aanwezige eigenwoningschuld). Omdat de vrijstelling echter niet hoger kan zijn dan de feitelijke uitkering, geldt een vrijstelling van en is de uitkering volledig vrijgesteld. Jan kan de KEW dus tot uiterlijk zes maanden na vervreemding van de woning geheel vrijgesteld tot uitkering laten komen. Hij heeft voldoende kapitaal opgebouwd in de KEW om zijn resterende eigenwoningschuld te kunnen aflossen. Kiest Jan er desondanks voor om de KEW door te laten lopen dan geldt bij latere uitkering de hoofdregel en is maximaal van die uitkering vrijgesteld. Voorbeeld 2 7

8 Als voorbeeld 1, maar nu is de opgebouwde waarde in de KEW Op basis van de hoofdregel zou bij uitkering van de KEW de vrijstelling worden gemaximeerd op een bedrag van Als Jan de KEW binnen zes maanden na vervreemding tot uitkering zou laten komen is de tegemoetkoming niet nodig. Op grond van de hoofdregel is de uitkering van al helemaal vrijgesteld. Jan heeft nog niet voldoende kapitaal opgebouwd in de KEW om zijn resterende eigenwoningschuld te kunnen aflossen. Jan kan ervoor kiezen de KEW desondanks vrijgesteld tot uitkering te laten komen. Indien hij ervoor kiest de KEW door te laten lopen dan geldt bij latere uitkering de hoofdregel en is maximaal van die uitkering vrijgesteld. Omdat Jan uiteindelijk niet meer dan aan uitkering nodig heeft om zijn eigenwoningschuld af te kunnen lossen, kan hij ervoor kiezen zijn toekomstige opbouw in de KEW bij te stellen door bijvoorbeeld het verzekerde kapitaal te verlagen of de looptijd te verkorten. Uiterlijk binnen zes maanden Van de tegemoetkoming kan alleen gebruik worden gemaakt indien de KEW uiterlijk binnen zes maanden na de vervreemding van de woning tot uitkering komt. Als de KEW na deze termijn tot uitkering komt, geldt de hoofdregel weer en wordt de vrijstelling gemaximeerd op het bedrag van de op het tijdstip van uitkering aanwezige eigenwoningschuld. De voorgestelde tegemoetkoming werkt weliswaar beperkter in de tijd, maar daar staat tegenover dat de minimumtermijnen voor het jaarlijks betalen van premie niet van toepassing zijn bij vervreemding van de woning, waardoor men de KEW ook feitelijk eerder met behoud van de vrijstelling tot uitkering kan laten komen. Brede Herwaarderingskapitaalverzekeringen Omdat voor Brede Herwaarderingskapitaalverzekeringen in tegenstelling tot voor de KEW, SEW en BEW standaard geldende verplichting niet de verplichting geldt om de uitkering aan te wenden voor aflossing van de eigenwoningschuld wordt in aanvulling op artikel 10bis.6 lid 7 (nieuw) in lid 8 (nieuw) van genoemde bepaling opgenomen dat lid 7 (nieuw) alleen van toepassing is als de uitkering heeft gediend als aflossing van de eigenwoningschuld, bedoeld in artikel 3.119a van de Wet IB Verplichting tot aflossing Omdat het een tegemoetkoming is om een vrijstelling te kunnen benutten zonder dat aan de normaliter vereiste minimumtermijnen voor premiebetaling is voldaan, acht het kabinet het redelijk om ook in deze gevallen een plicht tot aflossing op de eigenwoningschuld op te nemen. Dat neemt niet weg dat dit toepassing van de vrijstelling bij Brede Herwaarderingskapitaalverzekeringen niet in de weg hoeft te staan bij het geheel ontbreken van een eigenwoningschuld of bij een lagere eigenwoningschuld dan de uitkering. 8

9 Codificatie De aflossingseis is overeenkomstig de eis die is opgenomen in het eerder genoemde besluit, dat met deze wijziging wordt gecodificeerd. 10 Schrappen aftrek van uitgaven voor monumentenpanden Het inkomen uit werk en woning bedoeld in artikel 7.2 lid 1 Wet IB 2001, het inkomen uit een niet tot het vermogen van een onderneming behorend aanmerkelijk belang in een in Nederland gevestigde vennootschap, bedoeld in artikel 7.5 lid 1 Wet IB 2001 of het voordeel dat een belastingplichtige geniet uit sparen en beleggen in Nederland, bedoeld in artikel 7.7 lid 1 wet IB 2001, wordt met overeenkomstige toepassing van artikel 6.2 van die wet verminderd met het bedrag van de vóór 1 januari 2017 gedane uitgaven voor monumentenpanden waarvan met overeenkomstige toepassing van artikel 6.2a van die wet bij voor bezwaar vatbare beschikking is vastgesteld, dat deze uitgaven op enig tijdstip niet in aanmerking zijn genomen en die nog niet eerder in aanmerking zijn genomen. Persoonsgebonden aftrekpost De fiscale aftrek van uitgaven voor monumentenpanden is daarmee een regeling die particuliere eigenaren van rijksmonumentpanden in staat stelt de kosten van onderhoud van een rijksmonumentenpand fiscaal in aftrek te brengen als persoonsgebonden aftrekpost. De besteding van de met de fiscale regeling gemoeide middelen onttrekt zich aan een integrale afweging hoe deze middelen jaarlijks het beste ingezet kunnen worden voor het onderhoud van het totaal aan rijksmonumenten dat ons land rijk is. Regelmatig wordt door de Belastingdienst vastgesteld dat belastingplichtigen kosten in aftrek brengen die niet in aanmerking komen, wat later leidt tot correcties. Voorgesteld wordt deze regeling per 2017 te beëindigen. 11 Schrappen van scholingsuitgaven De fiscale aftrek van scholingsuitgaven is een regeling op grond waarvan een belastingplichtige kosten voor een opleiding of een studie gericht op een (toekomstig) beroep en waarvoor geen recht bestaat op studiefinanciering in aftrek kan brengen op zijn inkomen als persoonsgebonden aftrekpost. Vanwege de gerede twijfel over de effectiviteit en doelmatigheid van de aftrek scholingsuitgaven, de complexiteit van de uitvoering door de Belastingdienst en mede ter invulling van de ombuigingstaakstelling op de begroting van het Ministerie van OCW voor de oplossing van de rijksbrede begrotingsproblematiek, wordt voorgesteld de aftrek van scholingsuitgaven per 2018 af te schaffen. 9

10 12 Beleggingsondernemingen als toegelaten aanbieder voor lijfrenteproducten Op dit moment zijn verzekeraars, banken, beheerders van beleggingsinstellingen en beheerders van instellingen voor collectieve beleggingen in effecten (icbe s) toegelaten aanbieders voor (netto)lijfrenten waarvoor een fiscale faciliteit geldt. Beleggingsondernemingen behoren tot nu toe niet tot de kring van toegelaten aanbieders. Voor banken is het op dit moment in de praktijk mogelijk om een beleggingsrekening te koppelen aan een fiscaal gefaciliteerde lijfrentespaarrekening. Beleggingsondernemingen kunnen ook beleggingsrekeningen aanbieden, maar kunnen deze niet koppelen aan een fiscaal gefaciliteerd lijfrenteproduct, omdat beleggingsondernemingen niet behoren tot de toegestane aanbieders van dergelijke producten. Gelijk speelveld Om een meer gelijk speelveld te creëren en tegelijkertijd ook de keuzemogelijkheden voor klanten te vergroten, wordt voorgesteld om ook beleggingsondernemingen in de zin van de Wet op het financieel toezicht (Wft) aan te wijzen als toegestane aanbieders van fiscaal gefaciliteerde lijfrenteproducten. Bij beleggingsondernemingen moet dan sprake zijn van een geblokkeerde beleggingsrekening, die wordt aangehouden om met de daarop aanwezige gelden transacties uit te voeren met betrekking tot aandelen, opties en dergelijke. Net als bij een door een bank aangeboden lijfrentespaarrekening moet de rekening uiteraard geïndividualiseerd zijn en moeten de rendementen op de rekening worden bijgeschreven. Verschil is dat op een lijfrentespaarrekening uitsluitend een bedrag gespaard wordt waarover rente wordt ontvangen, terwijl een beleggingsrekening zoals gezegd wordt aangehouden om met de daarop aanwezige gelden transacties uit te voeren met betrekking tot financiële instrumenten, zoals aandelen en opties. Bestedingsvereiste Zowel voor de geblokkeerde spaarrekening als voor de geblokkeerde beleggingsrekening geldt de voorwaarde dat het tegoed van de rekening uitsluitend kan worden aangewend om een oudedagslijfrente of nabestaandenlijfrente aan te kopen of om onder voorwaarden te worden uitgekeerd in termijnen. In dit kader wordt eveneens tot het tegoed van een beleggingsrekening gerekend de waarde van de beleggingen die via de beleggingsrekening zijn aangekocht. Wijzigen terminologie Gelet op vorenstaande wordt de term lijfrentespaarrekening vervangen door de term lijfrenterekening. Onder de term lijfrenterekening vallen zowel de geblokkeerde spaarrekening als de geblokkeerde beleggingsrekening. Toezicht De beleggingsondernemingen die op grond van dit wetsvoorstel worden aangemerkt als toegelaten aanbieders staan onder financieel toezicht van De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en dienen zich te houden aan regels ter bescherming van de consument zoals opgenomen in de Wet op het financieel toezicht (Wft). 10

11 13 Pensioen in eigen beheer (PEB) - afschaffing en gefaciliteerde beëindiging De in het wetsvoorstel opgenomen voorstellen met betrekking tot het Pensioen in Eigen Beheer (PEB) houden het kort gezegd - volgende in: Met ingang van 1 januari 2017 is het niet meer mogelijk om fiscaal gefaciliteerd nieuwe pensioenaanspraken op te bouwen in eigen beheer; Met ingang van 1 januari 2017 is het dus ook niet meer mogelijk om nog te doteren aan eventueel reeds in eigen beheer opgebouwde pensioenaanspraken; De directeur-grootaandeelhouder (DGA) krijgt gedurende een periode van drie jaar na 1 januari de mogelijkheid zijn opgebouwde pensioenaanspraak af te kopen. Deze afkoopmogelijkheid betekent het volgende: - De pensioenaanspraak wordt fiscaal geruisloos (zonder loonbelasting, revisierente en vennootschapsbelasting) afgestempeld naar het niveau van de waarde van de pensioenverplichting op de balans voor de heffing van vennootschapsbelasting (fiscale waarde van de pensioenverplichting); - Die fiscale waarde van de pensioenverplichting vóór de afstempeling vormt het uitgangspunt (de grondslag) voor de vaststelling van de grondslag van de loonbelasting die verschuldigd is ter zake van de afkoop, met dien verstande dat op deze grondslag een korting wordt verleend; - Ter zake van de afkoop is geen revisierente verschuldigd. Indien afkoop geen reële optie In de situatie dat voor de DGA afkoop geen reële optie is, wordt de mogelijkheid geboden om op het moment van het fiscaal geruisloos afstempelen van de pensioenaanspraak naar het niveau van de fiscale waarde van de pensioenverplichting, de pensioenaanspraak om te zetten in een aanspraak ingevolge een zogenoemde oudedagsverplichting. Aflopende korting Om te zorgen dat deze afkoop en de daarmee te bereiken vereenvoudiging op een zo kort mogelijke termijn plaatsvindt, geldt de afkoopmogelijkheid slechts voor drie jaar: in 2017, 2018 en Daarbij wordt een aflopende korting op de fiscale heffingsgrondslag verleend van 34,5% (2017), naar 25,0% (2018) tot 19,5% (2019). Geen gebruikmaking Als de DGA géén gebruik wil maken van de mogelijkheid tot een gefaciliteerde afkoop of omzetting, blijven de opgebouwde aanspraken per 31 december 2016 behouden. Daarnaast blijft de huidige regelgeving in de vennootschapsbelasting, loonbelasting en inkomstenbelasting van toepassing. Toestemming (gewezen) partner Het afkopen of omzetten van de pensioenverplichting is alleen mogelijk met schriftelijke instemming van de (gewezen) partner. 11

12 14 Overige wijzigingen op pensioengebied 1. Uitkeringen die ingaan per de eerste dag van de maand Pensioenuitvoerders hebben hun administratie dikwijls ingericht op uitkeringen die per de eerste dag van de maand ingaan. Deze uitvoeringspraktijk wringt met de huidige fiscale regels met betrekking tot het actuarieel herrekenen van een ouderdomspensioen dat eerder ingaat dan bij het bereiken van de 67-jarige leeftijd (pensioenrichtleeftijd) en de ingangsdatum van het partner-, wezen- en nabestaandenoverbruggingspensioen. Bij een strikte handhaving van de wet moeten de pensioenregelingen daarom worden aangepast door het opbouwpercentage naar beneden bij te stellen of het pensioen later te laten ingaan. Deze aanpassingen leiden tot aanzienlijke administratieve lasten voor pensioenuitvoerders. Eerdere goedkeuring Omwille van de eenvoud en doelmatigheid was al tijdelijk goedgekeurd dat actuariële herrekening achterwege mag blijven voor zover dit ziet op de periode tussen de eerste dag van de maand waarin de pensioenrichtleeftijd wordt bereikt en de dag waarop de pensioenrichtleeftijd wordt bereikt. Het kabinet stelt voor om deze tijdelijke goedkeuring om te zetten in een wettelijke regeling. Hiermee wordt voorkomen dat pensioenuitvoerders de administraties moeten aanpassen en tevens de (collectieve of individuele) pensioenregelingen moeten wijzigen, hetgeen gepaard gaat met hoge administratieve lasten. Op eenzelfde wijze wordt geregeld dat actuariële herrekening van het deelnemingsjarenpensioen achterwege mag blijven voor zover dit ziet op de periode tussen de eerste dag van de maand waarin de voor het deelnemingsjarenpensioen geldende pensioenrichtleeftijd wordt bereikt en de dag waarop deze pensioenrichtleeftijd wordt bereikt. Partner-, wezen- en nabestaandenoverbruggingspensioen Ook het partner-, wezen- en nabestaandenoverbruggingspensioen gaan in de praktijk dikwijls in op de eerste dag van de maand. Het gaat hierbij vaak om de eerste dag van de maand waarin de werknemer of gewezen werknemer is overleden. Als gevolg van de huidige fiscale regels mag het partner-, wezen- en nabestaandenoverbruggingspensioen echter niet ingaan per de eerste dag van de maand waarin de werknemer of gewezen werknemer overlijdt, omdat het pensioen in moet gaan onmiddellijk na overlijden van de werknemer of gewezen werknemer. Hierdoor zijn op dit moment strikt genomen veel pensioenregelingen fiscaal onzuiver. Aanpassing Om te voorkomen dat pensioenuitvoerders worden geconfronteerd met hoge administratieve lasten die veroorzaakt worden door het aanpassen van de administratiesystemen en het wijzigen van de (collectieve of individuele) pensioenregelingen, stelt het kabinet voor ook de wetgeving met betrekking tot de ingangsdatum van het partner-, wezen- en nabestaandenoverbruggingspensioen aan te passen. Het pensioen moet voortaan ingaan in de periode tussen de eerste dag van de maand waarin de werknemer of gewezen werknemer overlijdt en de eerste dag van de 12

13 maand volgend op de maand waarin de werknemer of gewezen werknemer is overleden. Hiermee vindt enige verruiming plaats van de ingangsdatum van het partner-, wezen- en nabestaandenoverbruggingspensioen %-grens en de daarvan afgeleide grenzen De 100%-grens houdt in dat het ouderdomspensioen niet uit mag gaan boven 100% van het laatstverdiende pensioengevende loon. Voor het partnerpensioen en het wezenpensioen gelden de van de 100%-grens afgeleide grenzen. Op grond van de 100%-grens moet bij het bereiken van de 100%-grens vóór de leeftijd waarop ingevolge de Algemene Ouderdomswet (AOW) recht bestaat op een uitkering (AOWleeftijd) bij uitkeringsovereenkomsten worden gestopt met het opbouwen van pensioen. Bij beschikbarepremieregelingen waarbij de pensioenuitkering pas op pensioeningangsdatum vaststaat wordt het deel van het kapitaal dat op de pensioeningangsdatum boven de 100%-grens uitkomt, ineens als loon uit tegenwoordige dienstbetrekking belast. Op de 100%-grens en de daarvan afgeleide grenzen gelden echter veel uitzonderingen. Het pensioen mag bijvoorbeeld meer bedragen dan de betreffende grens als dit het gevolg is van indexatie, variabilisering in de hoogte van de pensioenuitkeringen of waardeoverdracht van de pensioenaanspraken. In totaal gelden er acht uitzonderingen op de 100%-grens. Hoge uitvoeringskosten Dit heeft tot gevolg dat wanneer de pensioenuitvoerder constateert dat het ouderdomspensioen het niveau heeft bereikt van 100% van het laatstverdiende pensioengevend loon, de pensioenuitvoerder zal moeten toetsen of en in hoeverre in het verleden sprake is geweest van een of meer van deze uitzonderingen. Dat leidt bij pensioenuitvoerders tot bewerkelijke administratieve lasten en uitvoeringskosten. Niet meer van deze tijd Daarnaast geldt dat de 100%-grens in de toekomst nauwelijks nog leidt tot een (extra) begrenzing van het fiscaal gefaciliteerde pensioen. Door de verlaging van de maximale fiscaal gefaciliteerde opbouwpercentages is voor nieuwe opbouw een erg lange opbouwperiode nodig om de 100%- grens te bereiken. Voor eindloonregelingen geldt een maximaal jaarlijks opbouwpercentage van 1,657%. Dit betekent dat een werknemer in de toekomst bijna 60 jaar fiscaal maximaal pensioen moet opbouwen voordat hij de 100%-grens bereikt. Afschaffen Aangezien het ook nu al in de praktijk niet vaak voorkomt dat een werknemer zonder dat een van de uitzonderingen van toepassing is getroffen wordt door de 100%-grens en de toetsing aan de grenzen in de uitvoeringspraktijk tot de nodige complexiteit en daarbij behorende administratieve lasten leidt, stelt het kabinet voor om deze grens en de daarvan afgeleide grenzen af te schaffen. 3. Doorwerkvereiste 13

14 Op grond van het zogenoemde doorwerkvereiste kan een werknemer uitsluitend later met pensioen gaan dan op de in zijn pensioenregeling opgenomen pensioeningangsdatum voor zover de werknemer na die reglementaire pensioeningangsdatum in dienstbetrekking werkzaam blijft. Bij beleidsbesluit is goedgekeurd dat ook aan het doorwerkvereiste wordt voldaan als nog werkzaamheden worden verricht als ondernemer of resultaatgenieter. Het doorwerkvereiste heeft tot gevolg dat pensioenuitvoerders jaarlijks moeten toetsen of en in hoeverre deelnemers, die hun pensioeningangsdatum willen uitstellen, nog doorwerken. Hoge lasten Dit veroorzaakt voor zowel de betreffende deelnemers als de pensioenuitvoerders administratieve lasten. Het kabinet wil deze administratieve lasten wegnemen en daarom het doorwerkvereiste afschaffen. Met het afschaffen van het doorwerkvereiste wordt het wettelijk mogelijk gemaakt de pensioeningangsdatum en de AOW-ingangsdatum te harmoniseren ingeval de deelnemer aan de pensioenregeling niet meer werkzaam is vóór de AOW-ingangsdatum en in de pensioenregeling nog steeds een eerdere pensioeningangsdatum is opgenomen. Meer keuzevrijheid Het laten vervallen van het doorwerkvereiste in combinatie met het laten vervallen van de 100%-grens levert daarnaast meer keuzevrijheid en flexibiliteit op ten aanzien van de pensioeningangsdatum. Werknemers krijgen namelijk indien de pensioenregeling ook in deze keuzemogelijkheid voorziet meer keuze in de ingangsdatum van het pensioen. Voorwaarde De enige voorwaarde die blijft gelden, is dat het ouderdomspensioen uiterlijk dient in te gaan op de datum waarop de werknemer de leeftijd bereikt die vijf jaar hoger ligt dan de AOWleeftijd. 14