Jeugd. Hoofdstuk Inleiding

Transcriptie

1 Hoofdstuk 13 JEUGD Jeugd 13.1 Inleiding Het programma Jeugd heeft raakvlakken met veel andere programma s. Thema s als bijvoorbeeld studentenhuisvesting, overlast van jongeren, kinderopvang en onderwijs komen in andere hoofdstukken van deze Staat van Leiden aan de orde. In dit hoofdstuk beschrijven we: 13.2 Aantal Leidenaren tot 27 jaar 13.3 Gezondheid en welzijn van jongeren 13.4 Vrijetijdsbesteding van jongeren 13.5 Jongerenparticipatie 13.6 Trends en ontwikkelingen Samenvatting Op 1 januari 2012 wonen in Leiden jongeren onder de 27 jaar. De grootste groep is de 18- t/m 26-jarigen: ruim jongeren, waaronder natuurlijk veel studenten. 77% van de Leidse jongeren beoordeelt de eigen gezondheid als goed of heel goed. Voor kinderen van 12 en 13 jaar ligt dit hoger dan voor de 18-jarigen. 13% heeft een risico op psycho-sociale problemen (vooral bij 14 en 15 jarigen). In 2008 was 11% van de jongeren te zwaar. In 2008 voldeed 21% van de jongeren aan de Norm Gezond Bewegen (minimaal een uur per dag matig intensief bewegen). 66% van de jongeren is lid van een sportvereniging. Van de jongeren ontbijt 70% dagelijks. 47% van de 12- t/m 18-jarige jongeren heeft de afgelopen maand alcohol gedronken een derde dronk bij minimaal één gelegenheid vijf glazen of meer. Jongeren drinken gemiddeld 6,4 glazen alcohol per week. Jongens en oudere kinderen drinken meer. 31% is lid van een vereniging (anders dan een sportvereniging). 58% van de jongeren mist een ontmoetingsplek in de buurt: een hangplek, een pleintje, voetbal- of grasveld. Staat van Leiden

2 13.2 Aantal Leidenaren tot 27 jaar Op 1 januari 2012 wonen in Leiden jongeren onder de 27 jaar. De grootste groep is de 18- t/m 26-jarigen: ruim jongeren, waaronder natuurlijk veel studenten. De grafiek hieronder laat zien dat volgens de laatste prognoses de ontgroening lijkt mee te vallen: de groepen 4 t/m 11 jaar en jonger dan 4 jaar zullen zelfs licht stijgen. Aantal Leidenaren tot 27 jaar van 2000 tot 2030 (x 1.000) (x duizend) 20 16,6 18 t/m 26 21,2 18,9 18,4 12 9,8 4 t/m 11 9,0 9,2 10,2 8 6,7 12 t/m 17 6,7 6,2 6,1 4 5,4 jonger dan 4 5,1 5,5 5, Bron: GBA (2000 t/m 2012) en CBS/Planbureau voor de Leefomgeving (prognose 2013 t/m 2030) De jongeren zijn zeker niet gelijk verdeeld over de districten. Zo vallen de grote aantallen 18 t/m 26 jarigen in de Binnenstad en het Bos- en Gasthuizendistrict op. In het Roodenburgerdistrict wonen de meeste 4 t/m 11 jarigen. Aantal Leidenaren tot 27 jaar per district (x duizend) Leiden Noord Bos- en Gasthd. Mors - district Merenwijkd. Binnenstad-Z Binnenstad-N Stationsdistrict Roodenburgerd. Boerhaaved. Stevenshofd. jonger dan 4 4 t/m t/m t/m 26 Bron: GBA, 1 januari Staat van Leiden 2012

3 13.3 Gezondheid en welzijn van jongeren De gegevens waarop we de gezondheid van jongeren baseren zijn grotendeels afkomstig uit de Jeugdpeiling. Dit is een onderzoek van de GGD onder jongeren van 12 t/m 18 jaar en is voor de laatste keer in 2008 gehouden. In 2013 komt er weer een vergelijkbaar onderzoek. Behalve dat dit onderzoek de basis vormt voor het beleid van de GGD en de gemeente is het ook de basis voor het Veilig Opgroeien in de buurt. In Leiden is namelijk in 2003 en in 2008 de Jeugdpeiling gecombineerd met de speciaal voor Veilig Opgroeien ontworpen vragenlijst. Dit uit de Verenigde Staten overgekomen concept (Communities That Care, CTC) wordt in Leiden al enige tijd met succes toegepast. Het onderzoek spoort risico- en beschermende factoren en probleemgedrag op en op basis daarvan wordt een wijk gekozen waar preventief jeugdbeleid wordt ingezet om probleemgedrag en maatschappelijke uitval te verminderen. Na de Stevenshof en de Slaaghwijk gaat nu de aandacht uit naar Leiden Zuid-West. In Leiden zijn inmiddels drie Centra voor Jeugd en Gezin geopend: in 2009 is het eerste inlooppunt van start gegaan in de Stevenshof en inmiddels is er zowel op de VijfMeilaan als op de Burggravenlaan een CJG. De vierde en laatste locatie wordt ondergebracht in Het Gebouw in Leiden Noord en opent naar verwachting begin 2013 de deuren. Hierin werken verschillende organisaties samen Gezondheid, gewicht, beweging en voeding 77% van de Leidse jongeren beoordeelt de eigen gezondheid als goed of heel goed. Voor kinderen van 12 en 13 jaar ligt dit hoger dan voor de 18-jarigen. 13% heeft een risico op psycho-sociale problemen (vooral 14- en 15-jarigen). In 2008 voelde 25% van de jongeren zich te zwaar (14% van de jongens en 36% van de meisjes). In feite (volgens de zelf opgegeven lengte en gewicht) was 11% te zwaar. Vergelijkbaar met de 12% te zware jongeren in Waarschijnlijk is het iets hoger als het door een arts wordt gemeten. Ruim 2% had in 2008 ernstig overgewicht. Overgewicht loopt op met de leeftijd. Ondergewicht daarentegen kwam het meest voor bij 12- en 13-jarigen. Opgegeven over- en ondergewicht Leidse jongeren van 12 t/m 18 jaar 15% 10% 5% 0% -5% -10% matig overgewicht ernstig overgewicht matig ondergewicht ernstig ondergewicht -15% -20% jaar jaar jaar 18 jaar Bron: GGD Jongerenpeiling 2008 In 2008 was de norm voor gezond bewegen voor jongeren dat ze elke dag minimaal een uur matig intensief moeten bewegen. 21% voldeed hieraan. 66% van de jongeren is lid van een sportvereniging. Kinderen van 12 en 13 jaar sporten het meest, en jongens sporten meer dan meisjes. Jongeren sporten in 2008 ongeveer even vaak als in eerdere metingen: ca. 78% sport minimaal een keer per week en voldoet aan de beweegnorm. Staat van Leiden

4 Beweging en sport jongeren van 12 t/m 18 jaar Aantal dagen per week Minimaal 1 uur beweging Sport 7 dagen 21% 13% 5 of 6 dagen 31% 14% 3 of 4 dagen 23% 26% 1 of 2 dagen 20% 22% Geen enkele dag / nooit 5% 25% Bron: GGD Jeugdpeiling 2008 Van de jongeren ontbijt 70% dagelijks. De helft eet dagelijks groente; 2% zegt nooit groente te eten en circa een derde eet dagelijks fruit. Deze eetgewoonten verslechteren allemaal met het toenemen van de leeftijd tussen 12 en 18 jaar Alcoholgebruik, roken en drugs 47% van de 12- t/m 18-jarigen heeft de afgelopen maand wel eens alcohol gedronken. Een derde dronk bij minimaal één gelegenheid vijf glazen of meer (binge-drinken). Dit loopt op met de leeftijd. Jongeren drinken gemiddeld 6,4 glazen alcohol per week. Jongens en oudere kinderen drinken meer, meisjes en niet-westers allochtonen minder dan gemiddeld. Het laatste komt omdat een deel (onder andere vanwege het geloof) in het geheel niet drinkt. Als we het alcoholgebruik door de tijd heen willen vergelijken kan dat alleen op basis van een selectie van 12 t/m 17-jarigen op het voortgezet onderwijs en MBO. In 2003 had 52% van deze groep de afgelopen maand gedronken, in 2008 was dit 43%. De algemene conclusie van de GGD is dat het percentage leerlingen dat drinkt is afgenomen, maar dat de hoeveelheid drank dat per drinkende leerling wordt gedronken, is toegenomen. Bijna een kwart heeft de afgelopen maand gerookt. Dit is minder dan in 2003 (52%). Gebruik alcohol, roken en drugs door jongeren 12 t/m 18 jaar alcohol gedronken Gem. aantal glazen per week gerookt cannabis gebruikt harddrugs gebruikt jaar 13% 2,0 7% 1% 0.2% jaar 40% 4,8 23% 9% 0,8% jaar 73% 7,5 30% 15% 1,2% 18 jaar 73% 9,0 34% 18% 3,9% Gemiddeld 47% 6,4 23% 10% 1,9% Bron: GGD Jeugdpeiling Kinderen in Tel Een aantal organisaties dat zich inzet voor de rechten en het welzijn van kinderen werkt al jaren mee aan het databoek Kinderen in Tel, waarin alle Nederlandse gemeenten op 12 indicatoren worden vergeleken. Overall staat Leiden op de 37 e plek van onderen, dus een slechte positie. Hieronder staan de scores van Leiden en het gemiddelde van de gemeenten per indicator. Leiden heeft relatief weinig kinderen in achterstandswijken. Twee indicatoren staan hier niet in: het aantal kinderen per hectare speelruimte (in Leiden zijn dat er 75 en dat is 18 meer dan gemiddeld) en de zuigelingensterfte, waar Leiden juist gunstig (nl. 0%) scoort. 114 Staat van Leiden 2012

5 Indicatoren Kinderen in Tel kinderen in achterstandswijken kinderen in uitkeringsgezin kindersterfte kindermishandeling achterstandsleerlingen (4-12 jr) vroegtijdig schoolverlaters werkloze jongeren met delict voor rechter in jeugdzorg tienermoeders 2,2% 1,0% 4,5% 4,5% 1,3% 1,7% 3,7% 3,5% 3,2% 2,7% 0,4% 0,9% 7,3% 6,9% 8,1% 14,7% 15,9% 14,6% 16,9% Leiden ,7% Bron: Kinderen in Tel 2012 (data uit 2010) 13.4 Vrijetijdsbesteding van jongeren De vrijetijdsbesteding van jongeren in 2008 was als volgt: muziek luisteren, internetten en tv/dvd kijken doet ruim de helft van de jongeren dagelijks en bijna elke jongere wekelijks. 31% was lid van een vereniging (niet sport). In de vorige paragraaf bleek dat 66% lid van een sportvereniging was. Frequentie van vrije tijdsactiviteiten van jongeren 12 t/m 18 jaar muziek luisteren internet tv/dvd kijken en/chatten bellen/sms'en met vrienden thuis computerspellen boek/krant lezen hobby op straat hangen muziek maken dagelijks wekelijks zelden/nooit 0% 20% 40% 60% 80% 100% Bron: GGD Jeugdpeiling 2008 Vrienden worden, afgezien van op school, het meest thuis gezien. 58% van de jongeren miste een ontmoetingsplek in de buurt: een hangplek, een pleintje, voetbal- of grasveld is vaak genoemd. Staat van Leiden

6 In de Veiligheidsmonitor is aan Leidenaren van 18 jaar en ouder gevraagd wat ze vinden van allerlei voorzieningen, waaronder speelplekken en voorzieningen voor jongeren. Opgemerkt moet worden dat bij de vraag over jongerenvoorzieningen het aandeel mensen dat geen mening heeft hoger is dan bij de speelplekken. Maar evengoed zijn twee keer meer mensen negatief dan positief over de jongerenvoorzieningen. Tevredenheid volwassen Leidenaren over voorzieningen jongeren (% (helemaal) mee eens) Binnenstad-Zuid goede speelplekken Binnenstad-Noord Stationsdistrict goede voorzieningen voor jongeren Leiden-Noord 50 Roodenburgerdistrict Bos- en Gasthuisdistrict Morsdistrict Boerhaavedistrict 52 Merenwijkdistrict Stevenshofdistrict Slaaghwijk Merenwijk (excl. Slaaghwijk) Leiden Bron: Veiligheidsmonitor Jongerenparticipatie In Leiden wordt de jeugd betrokken bij zaken die hen aangaan. Dat kan incidenteel zijn, zoals bij het samenstellen van een cultuurnota of het inrichten van een nieuwe speelplek. Er zijn ook projecten waar jongeren aan mee kunnen doen, zoals de projecten TOS (Thuis op straat) en Wisselgeld, de Vakantiepas en de regionale website Onder de naam King for a Day worden evenementen en inspraak voor en door jongeren georganiseerd. Verder worden jongeren eens per 4 tot 5 jaar ondervraagd in het kader van de Jeugdpeiling van de GGD. En sinds de zomer van 2011 heeft de gemeente Leiden een digitaal JongerenPanel, waarin circa 750 jongeren van 12 t/m 22 jaar een aantal keren per jaar over uiteenlopende onderwerpen bevraagd worden. 116 Staat van Leiden 2012

7 13.6 Trends en ontwikkelingen Een belangrijke en actuele ontwikkeling is de decentralisatie van jeugdzorg naar gemeenten, naar verwachting vanaf 2015, en in combinatie met een forse bezuiniging. De verwachting is dat deze decentralisatie van de jeugdzorg gemeenten de mogelijkheid biedt om zorg en ondersteuning aan jeugdigen en gezinnen op een andere manier vorm te geven. Centrale uitgangspunten zijn dat ouders primair verantwoordelijk zijn om hun kinderen, samen met de sociale gemeenschap, een veilige en stimulerende omgeving te bieden. Maar ook dat jeugdigen beschermd moeten zijn (tegen verwaarlozing, misbruik). Belangrijkste verschuiving in het denken is dat het huidige recht op zorg vervangen kan worden door het recht op ondersteuning om kinderen zoveel mogelijk binnen die eigen sociale context te houden, het zo veel mogelijk (weer) in de eigen kracht zetten van ouders en kind. Daarnaast zijn er de volgende, algemene, trends: er is grote diversiteit in de samenstelling van gezinnen nooit eerder groeide er een generatie op met toegang tot zo n enorm aantal informatie- en communicatiebronnen jongeren gebruiken in toenemende mate meerdere media tegelijkertijd (multitasking). het aantal kinderen dat te maken heeft met de gevolgen van echtscheidingen neemt nog steeds toe. het belang van goede basisvoorzieningen op buurt- en wijkniveau en de preventieve werking die hiervan uitgaat wordt in toenemende mate onderkend. steeds meer moeders krijgen op late leeftijd hun eerste kind. het (gezins)systeem waar jeugdigen deel vanuit maken staat in toenemende mate centraal in het denken van professionals. Het komt steeds minder vaak voor dat er door hulpverleners over gezinnen gesproken wordt in plaats van met hen hert belang van het betrekken van het sociale netwerk bij het zoeken naar ondersteuning voor gezinnen wordt breed gedeeld. Meer informatie? bijvoorbeeld Meer informatie over Jeugd vindt u op Voor rapporten: klik op Onderzoeksbank Voor tabellen: klik op Leiden in cijfers GGD Jeugdpeiling Veiligheidsmonitor over jeugd Kinderen in Tel Staat van Leiden