economie CSE GL en TL

Transcriptie

1 Examen VMBO-GL en TL 2010 tijdvak 2 dinsdag 22 juni uur economie CSE GL en TL Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 51 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 59 punten te behalen. Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met een goed antwoord behaald kunnen worden. GT-0233-a-10-2-o

2 Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op. Klein bedrag? Pinnen mag! Bij de beantwoording van de vragen 1 tot en met 7 hoef je geen gebruik te maken van informatiebronnen in de bijlage. Jan en Hanny Klanderman zijn gewend om grote uitgaven met hun pinpas te betalen, maar nu vragen de supermarkten ook kleine aankopen met de pinpas te betalen. De supermarkten doen dat uit veiligheidsoverwegingen. Bij een eventuele overval is er niet veel geld meer te halen. 1p 1 Waarvoor dient geld bij kleine aankopen? A als oppotmiddel B als rekenmiddel C als ruilmiddel D als spaarmiddel 1p 2 Veiligheid is belangrijk voor elke winkelier. Als er geen kasgeld is, is er voor criminelen minder te halen. De afwezigheid van kasgeld heeft voor de winkelier ook financiële voordelen. Geef een financieel voordeel voor de winkelier bij pinpasbetalingen. 1p 3 Naast de veiligheid van de winkelier kan het betalen bij de supermarkt met een pinpas ook de veiligheid van de consument vergroten. Op welke manier vergroot betalen met een pinpas bij de supermarkt de veiligheid van de consument? Gebruik in je antwoord het woord geldautomaat. Pinbetalingen Nederlandse detailhandel Pinomzet Aantal Pintransacties ,0 miljard 1,588 miljard ,7 miljard 1,756 miljard 2p 4 De gezamenlijke supermarkten in Nederland hebben een reclamecampagne gehouden om het gebruik van de pinpas in de supermarkten te stimuleren. De campagne lijkt succes te hebben. Het gemiddelde pinbedrag voor de totale detailhandel in Nederland is hierdoor naar beneden gegaan (zie de tabel hierboven). Met hoeveel procent is het gemiddelde pinbedrag tussen 2007 en 2008 gedaald? Schrijf je berekening op. GT-0233-a-10-2-o 2 lees verder

3 1p 5 Het gebruik van de pinpas verloopt niet altijd vlekkeloos. Laatst stond Hanny bij de kassa van een kledingszaak en kon ze haar pinpas niet gebruiken. Zij stond wel even voor schut. Het display gaf aan dat haar saldo niet toereikend was. Waarom blokkeert de bank de betaling als het saldo niet toereikend is? 1p 6 Hanny wilde die kleren toch heel graag kopen. Ze pakte haar creditcard en betaalde daarmee. Waarom kan zij haar creditcard nog wel blijven gebruiken als het saldo op haar betaalrekening niet toereikend is? 1p 7 Toen Hanny thuis haar gekochte kleding wilde tonen, vertelde ze meteen dat het erg handig was over meerdere passen te beschikken. Jan was daar minder enthousiast over. Hij beweerde: Het is niet verstandig om én een pinpas én een creditcard te gebruiken op één betaalrekening. Geef een argument voor de bewering van Jan. Garnalen pellen Bij de beantwoording van de vragen 8 tot en met 13 moet je soms gebruikmaken van informatiebron 1 en 2 in de bijlage. uit de krant: zaterdag 16 juli 2005 Garnalen pellen doe je zo! De Hollandse garnaal wordt gepeld in Tanger in Marokko. Zo meldt het ANP. De Volendamse ondernemer Klaas Puul heeft in deze havenstad een grote Hollandse garnalenpelcentrale. De garnalen worden per koelvrachtwagen van Nederland naar Marokko gebracht, worden gepeld en gaan met de vrachtwagen weer terug naar Nederland. bron: Anno Gebruik informatiebron 1. 1p 8 Klaas Puul is een hele grote speler in garnalenland. In 2005 had hij 72,5 procent van de totale garnalenmarkt in handen. Bereken de waarde in euro s van de door Klaas Puul verhandelde garnalen voor het jaar Schrijf je berekening op. GT-0233-a-10-2-o 3 lees verder

4 1p 9 Klaas Puul verplaatste zijn garnalenpellerij enkele jaren geleden van Nederland naar Marokko. Door de lagere loonkosten verwachtte hij een stijging van de afzet. Hieronder staan drie tussenstappen: 1 De consumentenprijs daalt. 2 Verbetering van de concurrentiepositie. 3 De bedrijfskosten dalen. In welke van de onderstaande regels staan de tussenstappen in een zodanige volgorde dat ze een logische gedachtegang weergeven? A lagere loonkosten stijging van de afzet. B lagere loonkosten stijging van de afzet. C lagere loonkosten stijging van de afzet. D lagere loonkosten stijging van de afzet. E lagere loonkosten stijging van de afzet. 1p 10 De verplaatsing van Puuls garnalenpellerij naar Marokko leidde tot ontslag van werknemers in Volendam. Is hier sprake van structurele werkloosheid of conjuncturele werkloosheid voor de Volendammer werknemers? Verklaar je antwoord. Gebruik informatiebron 2. 1p 11 In 2008 verkocht Klaas Puul in totaal kilo gepelde garnalen met een gemiddelde verkoopprijs exclusief btw van 25 per kilo. In 2007 bedroeg deze nog 19 per kilo. Deze prijsstijging werd veroorzaakt door de vangstbeperkingen die in Europa waren afgesproken. Klaas Puul vraagt zich af wat zijn afzet in 2007 was. Hoeveel bedroeg de afzet in 2007 van Klaas Puul? Schrijf je berekening op. 1p 12 Klaas Puul wil zijn nettowinst weten. Hoe moet hij de nettowinst berekenen? A brutowinst bedrijfskosten B brutowinst inkoopwaarde C omzet bedrijfskosten D omzet inkoopwaarde GT-0233-a-10-2-o 4 lees verder

5 1p 13 De concurrentiepositie van Klaas Puul is door de verplaatsing van de garnalenpellerij naar Marokko verbeterd. Toch hebben sommige economen hun bedenkingen: Die verplaatsing leidt wel tot aanzienlijke maatschappelijke kosten, onder andere de CO2-uitstoot door het (vracht)verkeer naar en van Marokko. Als je bijvoorbeeld die kosten van de CO2-uitstoot in de kostprijs verwerkt dan is er misschien geen concurrentievoordeel meer. Wat vind jij, moet Klaas Puul de kosten van de CO2-uitstoot in de kostprijs verwerken? Doe het zo: neem één van de onderstaande zinnen over en maak deze af. Klaas Puul moet de kosten van de CO2-uitstoot wel in de kostprijs verwerken, want. of Klaas Puul moet de kosten van de CO2-uitstoot niet in de kostprijs verwerken, want. Eerlijk of niet? Bij de beantwoording van de vragen 14 tot en met 19 moet je soms gebruikmaken van informatiebron 3 in de bijlage. De hoogte van topsalarissen, bonussen en gouden handdrukken houdt de gemoederen zo nu en dan flink bezig. Vanuit verschillende politieke partijen wordt geroepen om overheidsingrijpen. De overheid speelt dan ook een grote rol in de mate van inkomens(on)gelijkheid in een land. Zij zorgt voor herverdeling van inkomens. 1p 14 De overheid zorgt voor herverdeling van inkomens. Dit doet zij onder andere door middel van een progressieve belastingheffing. In welk van de onderstaande gevallen is er sprake van een progressieve belastingheffing? A Bij stijging van het inkomen blijft het belastingpercentage gelijk. B Bij stijging van het inkomen wordt het belastingpercentage hoger. C Bij stijging van het inkomen wordt het belastingpercentage lager. D Het absolute verschil tussen lage en hoge inkomens wordt groter. GT-0233-a-10-2-o 5 lees verder

6 Gebruik informatiebron 3. 2p 15 Het CBS doet regelmatig onderzoek naar verschillende economische aspecten. Zo heeft het CBS over 2005 een onderzoek gedaan naar inkomensverschillen. Hieronder staan drie beweringen over de informatiebron. Geef voor elke uitspraak aan of deze juist of onjuist is. 1 Er is in 2005 sprake van een inkomensongelijkheid. 2 In 2005 verdient de helft van de bevolking meer dan Een kwart van de bevolking verdient tot p 16 Uit hetzelfde onderzoek blijkt dat onder jongeren in de leeftijd van 18 tot 24 jaar de ongelijkheid in inkomen veel hoger is dan in andere leeftijdscategorieën. Geef een verklaring voor de grote inkomensongelijkheid onder jongeren in de leeftijdscategorie 18 tot 24 jaar. 1p 17 Naast leeftijd is ook de samenstelling van het huishouden een belangrijke factor voor het inkomen. Uit onderzoek blijk dat echtparen met minstens één meerderjarig kind doorgaans een hoger inkomen hebben dan echtparen met alleen minderjarige kinderen. Geef een verklaring waarom echtparen met minstens één meerderjarig kind gemiddeld een hoger inkomen hebben dan echtparen met alleen minderjarige kinderen. 1p 18 De overheid heeft verschillende manieren om inkomens te nivelleren. Hieronder staan twee beweringen. Geef voor elke bewering aan of deze juist of onjuist is. 1 Het verlagen van het percentage van de 4e schijf van de inkomstenbelasting werkt nivellerend. 2 Verhoging van het minimumloon werkt nivellerend. 1p 19 Er wordt veel gediscussieerd over de grote verschillen in inkomens. Sommige mensen vinden dat iedereen evenveel moet verdienen, anderen zeggen juist dat het goed is voor de economie dat er inkomensverschillen zijn. Geef een argument voor deze laatste mening. GT-0233-a-10-2-o 6 lees verder

7 Colombia Bij de beantwoording van de vragen 20 tot en met 26 moet je soms gebruikmaken van informatiebron 4 in de bijlage. Manuel Dossantos is leraar in Bogotá, de hoofdstad van Colombia. Hij vertelt in de les wat meer over wat de zogenaamde millenniumdoelen voor Colombia betekenen. Manuel vertelt dat zijn land, net als veel andere arme landen in de wereld, eigenlijk een ontwikkelingsland is. Er zijn bijna 200 regeringsleiders bij elkaar geweest met het doel deze landen verder te ontwikkelen. Zij hebben voor dit doel de zogenaamde Millenniumverklaring opgesteld. Gebruik informatiebron 4. 1p 20 Manuel gaat verder: Eén van de doelen is het uitbannen van extreme armoede. Armoede is immers een kenmerk van een ontwikkelingsland. Armoede kun je meten door het Bruto Binnenlands Product per hoofd van de bevolking (BBPph) te berekenen. Hoe groot is in dollars het Bruto Binnenlands Product per hoofd van de bevolking? Schrijf je berekening op. GT-0233-a-10-2-o 7 lees verder

8 1p 21 Dolores, een leerling uit zijn klas, steekt haar vinger op en zegt: Meneer Dossantos, kun je naast het Bruto Binnenlands Product per hoofd van de bevolking in dollars iets zeggen over andere factoren voor het meten van de armoede? Ja hoor, antwoordt Dossantos, je kunt bijvoorbeeld ook kijken naar de verdeling van het inkomen. In onderstaande grafiek zie je hoe in drie landen het Nationaal Inkomen verdeeld is over de groepen arm, midden en rijk. Slechts één kolom geeft de situatie van een ontwikkelingsland weer. Welke kolom geeft de verdeling van het nationaal inkomen over de groepen arm, midden en rijk in een ontwikkelingsland weer? 100 % 90 Aandeel in het nationaal inkomen Legenda rijk midden arm A 1 B 2 C 3 Gebruik informatiebron 4. 1p 22 Manuel Dossantos gaat verder: Sinds de late jaren 90 zijn tal van economische sectoren getroffen door de economische neergang. De economisch actieve bevolking is 28,4% van de totale bevolking. Hiervan was 23% werkzaam in de landbouw, 28% in de industrie en in de mijnbouw en 41% in handel en transport. Hoeveel personen zijn werkzaam in de sector met de meeste werkgelegenheid? Schrijf je berekening op. GT-0233-a-10-2-o 8 lees verder

9 1p 23 Een leerling, Erica, hoort het betoog van Manuel aan. Zij zegt: Ik heb laatst gelezen dat er door de mensen in Colombia weinig wordt gespaard. Dat klopt, zegt Manuel. Colombia is een ontwikkelingsland en doordat er weinig gespaard wordt gaat het met de economie steeds slechter. Hieronder staan vijf stappen: 1 lage inkomens 2 weinig besparingen 3 lage productie 4 weinig investeringen 5 geringe werkgelegenheid I 2 5 II 2 5 III 4 5 IV Welke van bovenstaande vicieuze cirkels geeft de economische ontwikkeling van Colombia juist weer? A cirkel I B cirkel II C cirkel III D cirkel IV 1p 24 Manuel: Colombia is een ontwikkelingsland, dat sterk afhankelijk is van de bananenexport. De laatste jaren is de exportwaarde van Colombiaanse bananen gedaald. Hieronder staan drie economische ontwikkelingen: 1 De prijs van bananen op de wereldmarkt daalt. 2 De afzet van Colombiaanse bananen op de wereldmarkt daalt. 3 De consumptie van bananen neemt wereldwijd toe. Welke van de bovenstaande ontwikkelingen kan/kunnen een verklaring zijn voor de forse afname van de waarde van de Colombiaanse bananenexport? A alleen 1 B alleen 2 C alleen 3 D alleen 1 en 2 E alleen 1 en 3 F alleen 2 en 3 GT-0233-a-10-2-o 9 lees verder

10 1p 25 De rijke landen willen kinderarbeid verbieden. Het opheffen van kinderarbeid leidt volgens de Colombiaanse regering tot problemen. Nu is het al zo dat de waarde van de import in Colombia veel groter is dan de waarde van de export van Colombia. Dit geeft een tekort op de handelsrekening van Colombia. Als er in Colombia geen kinderarbeid meer (mogelijk) is dan zal dit verschil alleen maar groter worden. Hieronder staan drie tussenstappen: 1 Colombiaanse producten worden duurder. 2 hogere loonkosten voor Colombia 3 minder export naar rijke landen In welke van de onderstaande regels staan de tussenstappen in een zodanige volgorde dat een logische gedachtegang ontstaat? A verbod op kinderarbeid toename tekort handelsrekening B verbod op kinderarbeid toename tekort handelsrekening C verbod op kinderarbeid toename tekort handelsrekening D verbod op kinderarbeid toename tekort handelsrekening E verbod op kinderarbeid toename tekort handelsrekening F verbod op kinderarbeid toename tekort handelsrekening 1p 26 Manuel sluit af met een ander Millenniumdoel, namelijk goed onderwijs voor kinderen. Hij zegt: Zonder goed onderwijs blijft een ontwikkelingsland onderontwikkeld. Geef een argument voor de uitspraak van Manuel. GT-0233-a-10-2-o 10 lees verder

11 Jij bent groot en ik ben klein Bij de beantwoording van de vragen 27 tot en met 32 moet je soms gebruikmaken van informatiebron 5 in de bijlage. Uit de krant: Omzet blijft gelijk bij Super Floris Klanten hebben bij supermarktconcern Super Floris in het derde kwartaal voor 470 miljoen euro afgerekend. In dezelfde periode vorig jaar was dit hetzelfde bedrag. Dit jaar heeft Super Floris gemiddeld 29 winkels minder dan vorig jaar. Lees het bovenstaande krantenbericht. 1p 27 Welke conclusie is juist? A De afzet van Super Floris is gelijk gebleven. B De omzet per winkel van Super Floris is omhoog gegaan. C De prijzen van de artikelen van Super Floris zijn gestegen. D De winst van Super Floris is gestegen. Gebruik informatiebron 5. 2p 28 Het mkb omvat de kleinere winkels met een kleine omzet. Bij de grotere winkels is de omzet een stuk hoger dan bij het kleinbedrijf. De grotere winkels voeren een scherpe concurrentie met de kleinere bedrijven. Hoe groot is de gemiddelde omzet per bedrijf in het grootbedrijf? Schrijf je berekening op. 1p 29 In de concurrentiestrijd speelt de prijs een belangrijke rol. Kees van Gendt is eigenaar van een kleine, zelfstandige supermarkt. Hij denkt dat het voor hem als kleinbedrijf moeilijk zal zijn lagere prijzen te vragen dan het grootbedrijf. Waarom is het voor het kleinbedrijf vooral moeilijk om met de prijzen te concurreren? 1p 30 Er zijn ook andere mogelijkheden om te concurreren. Kees hoopt de winst te verhogen door zijn medewerkers iets meer te betalen dan de cao aangeeft. In eerste instantie nemen de loonkosten toe. Door meer te betalen dan de cao aangeeft, denkt Kees de arbeidsproductiviteit op te voeren en te kunnen concurreren met het grootbedrijf Super Floris. Hoe kunnen hogere lonen leiden tot een hogere arbeidsproductiviteit? A De kwaliteit van de producten wordt beter. B De motivitatie van het personeel wordt beter. C Er komen meer personeelsleden bij D Het personeel werkt langer. GT-0233-a-10-2-o 11 lees verder

12 1p 31 Daarnaast wil Kees meer oproepkrachten in dienst nemen in plaats van vaste krachten. Daardoor kan hij inspelen op de verwachte drukte in zijn bedrijf. Nemen door deze maatregel de vaste of de variabele kosten toe? Verklaar je antwoord. 1p 32 In eerste instantie lijkt het werken met oproepkrachten voordelig. Zo kun je de kosten beter beheersen. Als je er langer over nadenkt zitten er echter ook nadelen aan voor de werkgever. Geef een nadeel van het werken met oproepkrachten voor de werkgever. Minder Made in Holland Bij de beantwoording van de vragen 33 tot en met 38 moet je soms gebruikmaken van informatiebron 6, 7 en 8 in de bijlage. In Nederland wordt ongeveer 50 procent van de productie geëxporteerd. Het grootste deel van de export gaat naar de andere landen van de Europese Unie. 1p 33 Het feit dat Nederland deel uitmaakt van de Europese Unie (EU) wordt door veel economen positief beoordeeld. Dat komt omdat de EU ook een economische unie is. Een economische unie geldt als verklaring dat de Nederlandse export naar landen van de EU zo n groot aandeel heeft in de totale export van Nederland. Leg uit waarom binnen een economische unie de export wordt bevorderd. 1p 34 Geef een verklaring voor het feit dat er (in verhouding) zoveel Nederlandse producten door het buitenland gekocht worden. Gebruik informatiebron 6. 1p 35 Uit informatiebron 6 blijkt dat het percentage van de waarde van de Nederlandse export naar andere EU-landen is gedaald in de periode van 1997 t/m Gegeven is dat in dezelfde periode de Nederlandse exportprijzen niet zijn gedaald. Betekent dit dat er minder goederen zijn geëxporteerd naar deze landen? Geef een verklaring voor je antwoord. Gebruik informatiebron 7. 1p 36 Uit informatiebron 7 valt op te maken dat Nederland op de zesde plaats staat van de totale wereldgoederenhandel in De waarde van de Nederlandse uitvoer bedroeg 348 miljard euro. Bereken de waarde van de totale wereldgoederenhandel. Schrijf je berekening op. GT-0233-a-10-2-o 12 lees verder

13 Gebruik informatiebron 8. 1p 37 Het Kompas Nederland geeft aan welke factoren van invloed zijn op de ontwikkeling van de Nederlandse export. Welk van de vermelde factoren wordt volgens het Kompas als het meest gunstig beschouwd voor de ontwikkeling van de export van Nederland in december 2008? A BBP groei B prijsconcurrentie-positie C producentenvertrouwen industrie D uitvoergroei 2p 38 Om te voorkomen dat de export sterk terug zal lopen, wordt er gezocht naar mogelijkheden om Nederland zijn sterke exportpositie te kunnen laten behouden. Vaak wordt dan loonmatiging genoemd. Hoe kan loonmatiging leiden tot een groei van de export? Verklaar je antwoord. Aangifte doen Bij de beantwoording van de vragen 39 tot en met 44 moet je soms gebruikmaken van informatiebron 9, 10, 11 en 12 in de bijlage. Jonas van der Beek heeft van de belastingdienst de bekende blauwe enveloppe gekregen. Jonas is 48 jaar en vrijgezel. Hij heeft een eigen woning. Om op zijn werk te kunnen komen, maakt Jonas gebruik van het openbaar vervoer. De reiskosten mag hij als aftrekpost opgeven bij de belastingaangifte. 1p 39 De loonheffing die de werkgever ingehouden heeft is een zogenoemde voorheffing van de inkomstenbelasting. Waar is de inkomstenbelasting een voorbeeld van? A van een directe belasting B van een indirecte belasting C van een retributie D van het profijtbeginsel GT-0233-a-10-2-o 13 lees verder

14 Gebruik informatiebron 9. 1p 40 Jonas gaat bepalen hoeveel hij mag aftrekken omdat hij met het openbaar vervoer naar zijn werk reist. De enkele reisafstand bedraagt 30 kilometer. Hij reist 3 dagen in de week naar zijn werk. Bepaal de reisaftrek openbaar vervoer voor Jonas. A 444 B 551 C 666 D 826 E F Gebruik informatiebron 10. 2p 41 Jonas is zover dat hij zijn belastbaar inkomen uit box 1 heeft bepaald. Dit belastbaar inkomen bedraagt Hoeveel belasting zou Jonas over dit inkomen uit box 1 moeten betalen, als er geen heffingskortingen waren? Schrijf je berekening op. Gebruik informatiebron 11. 2p 42 Jonas heeft de laatste jaren goed gespaard. Begin vorig jaar had hij op zijn spaarrekening een bedrag van Aan het eind van het jaar was het saldo met maar liefst gegroeid. Aan lenen heeft Jonas een hekel. Dat doet hij dus ook niet. Hoeveel belasting moet Jonas in box 3 over zijn vermogen betalen? Schrijf je berekening op. Gebruik informatiebron 12. 1p 43 Jonas heeft uitgerekend dat hij in box 1 en box 3 samen, na aftrek van de heffingskortingen, een bedrag van moet betalen. Hij wil weten of hij moet bijbetalen of geld terugontvangt van de belastingdienst. Bereken hoeveel Jonas terugontvangt of moet bijbetalen. Schrijf je berekening op. Zet er duidelijk bij: terug te ontvangen of bij te betalen. 2p 44 Begin dit jaar kreeg Jonas een leuk bericht van de Postcodeloterij. Hij heeft een prijs gewonnen van Hij wil hiermee in één keer zijn hele hypotheek aflossen, omdat hij weet dat hij dan geen eigenwoningforfait meer hoeft te betalen. Zijn betaalde hypotheekrente bedroeg: en het eigenwoningforfait: Stel dat Jonas inderdaad gaat aflossen. Wat heeft dit voor gevolgen voor zijn belastbaar inkomen in box 1? Vul in: Het belastbaar inkomen van Jonas gaat (1) (stijgen/dalen) want de aftrekpost (2) (hypotheekrente/eigenwoningforfait) is (3) (hoger/lager) dan de bijtelling (4) van (de hypotheekrente/het eigenwoningforfait). Neem de nummers over en schrijf er telkens achter welke van de twee mogelijkheden je kiest. GT-0233-a-10-2-o 14 lees verder

15 Reclame: weggegooid geld? Bij de beantwoording van de vragen 45 tot en met 51 moet je soms gebruikmaken van informatiebron 13 en 14 in de bijlage. Doelgroepen Makers van tv-reclame onderscheiden een aantal doelgroepen. Enkele voorbeelden hiervan zijn: 1 boodschappers: dit zijn vooral (huis)vrouwen die de dagelijkse boodschappen doen. 2 mannen: uit onderzoek blijkt dat zij vooral de bierdrinkers zijn en de beslissingen nemen over financiële producten. 3 welgestelden: de wat oudere mensen met een goed inkomen. Ze gaan vaak op vakantie. 4 kinderen: proberen ouders over te halen speelgoed en aanverwante artikelen te kopen. 5 jongeren. 2p 45 Reclamemakers maken hun reclamespot voor een bepaalde doelgroep. Hierboven wordt een aantal doelgroepen genoemd. Voor producenten zijn jongeren een belangrijke doelgroep. Noem twee redenen waarom jongeren een belangrijke doelgroep zijn voor producenten. Gebruik informatiebron 13 en de informatie over de doelgroepen boven vraag 45. 1p 46 Op de nieuwe internetsite: worden leningen aangeboden. De aanbieder wil reclame maken op de tv voor de zeer voordelige persoonlijke lening. Die reclame moet worden uitgezonden op de zondagavond op Nederland 1. De aanbieder twijfelt over het reclameblok waarin het spotje uitgezonden moet worden. Programma s met de hoogste kijkcijfers genieten zijn voorkeur. Welk reclameblok, voor of na het programma, is het meest geschikt om de reclame voor de persoonlijke lening uit te zenden? Geef hiervoor een verklaring. GT-0233-a-10-2-o 15 lees verder

16 Gebruik informatiebron 14. 1p 47 Jaap Veld ziet de reclame voor de persoonlijke lening van Op de site van het NIBUD heeft hij zijn kredietruimte bepaald: 150 per maand. Hij wil niet langer dan 3 jaar aan de lening vastzitten. Hoeveel kan Jaap maximaal lenen als hij niet meer wil besteden dan zijn kredietruimte toestaat? A B C D E F Gebruik informatiebron 14. 1p 48 Jaap vindt het leenbedrag veel te weinig. Hij wil een nieuwe auto kopen. Die kost minstens Hij zegt tegen zijn vriend Johnny: Ik trek me gewoon niks van dat NIBUD aan. Ik vraag gewoon een lening van aan bij Ik kies dan maar voor de langste looptijd. Dan zie ik het vanzelf. Tot zijn grote vreugde krijgt hij bericht dat de lening is geaccepteerd. Hoeveel procent betaalt Jaap per maand meer dan zijn kredietruimte toestaat? Schrijf je berekening op. Na een jaar is Jaap niet meer zo blij. De lening en de auto zijn veel te duur voor hem. Door die reclame heb ik een lening afgesloten die ik niet kon betalen. Eigenlijk is het de schuld van de reclamemakers. Zijn vriend Johnny is het niet met hem eens: Reclame is juist prima voor de consument. Het ligt er natuurlijk wel aan wat voor reclame het is. 1p 49 Jaap vindt reclame maken maar geldverspilling. Het maakt een product onnodig duur, aldus Jaap. Johnny vindt dat de consument ook voordeel van reclame kan hebben. Vergeet niet, aldus Johnny, dat er ook informatieve reclame bestaat. Jaap is niet onder de indruk. Ik vraag liever informatie bij de Consumentenbond, zegt hij. Geef een argument voor de mening van Jaap. GT-0233-a-10-2-o 16 lees verder

17 1p 50 Andere voorstanders van reclame menen bovendien dat door reclame de consument een grotere koopkracht krijgt. Hieronder staan drie verschijnselen: 1 lagere prijzen 2 meer concurrentie 3 nieuwkomers op de markt kunnen makkelijker toetreden In welke zin staan de verschijnselen in een zodanige volgorde dat een logische gedachtegang ontstaat? A reclame grotere koopkracht consument B reclame grotere koopkracht consument C reclame grotere koopkracht consument D reclame grotere koopkracht consument E reclame grotere koopkracht consument F reclame grotere koopkracht consument 1p 51 Het CDA en de PvdA willen leenreclames op televisie verbieden tussen uur s ochtends en uur s avonds. De regeringspartijen willen consumenten op deze manier beschermen tegen de verleiding die van leningen uitgaat. Zij maken zich zorgen over het grote aantal mensen dat door een schuld in moeilijkheden komt. Johnny is het niet met het verbod eens. Kijk maar naar jouw geval, Jaap. Het probleem was niet de reclame. Het probleem zit bij Met wie ben jij het eens? Met CDA en PvdA, of met Johnny? Geef een argument voor je mening. Bronvermelding Een opsomming van de in dit examen gebruikte bronnen, zoals teksten en afbeeldingen, is te vinden in het bij dit examen behorende correctievoorschrift, dat na afloop van het examen wordt gepubliceerd. GT-0233-a-10-2-o* 17 lees verder einde

18 Bijlage VMBO-GL en TL 2010 tijdvak 2 economie CSE GL en TL GT-0233-a-10-2-b

19 Garnalen pellen Informatiebron 1 Verkoopwaarde gevangen vis x 60 1 miljoen Legenda kabeljauw garnaal schar Informatiebron 2 Gegevens Klaas Puul 2007 Bedragen 2007 in Omzet Inkoopwaarde Bedrijfskosten GT-0233-a-10-2-b 2 lees verder

20 Eerlijk of niet? Informatiebron 3 Inkomenspanelonderzoek bevolking (%) tot 0 0 tot 5 5 tot tot tot tot tot tot tot tot tot tot tot tot tot tot tot 80 inkomen (x1.000 euro) bron: Colombia Informatiebron 4 Colombia Oppervlakte km 2 (28 x Nederland) Hoofdstad Bogotá Bevolking (2008) Bruto Binnenlands $ 249 miljard (2008) Product Munteenheid peso GT-0233-a-10-2-b 3 lees verder

21 Jij bent groot en ik ben klein Informatiebron 5 Het midden- en kleinbedrijf in één oogopslag. De Europese Unie deelt het bedrijfsleven in twee categorieën in: grootbedrijf en midden- en kleinbedrijf. Het midden- en kleinbedrijf (mkb) bestaat uit bedrijven met maximaal 250 medewerkers. Kerngegevens totaal in 2007 (MKB en grootbedrijf) Aantal bedrijven totaal Aandeel mkb 99,7% Werknemers totaal 7,4 miljoen (excl.overheid) Werknemers mkb 4,4 miljoen Omzet totaal bedrijfsleven 1.394,6 miljard Omzet mkb 817,2 miljard GT-0233-a-10-2-b 4 lees verder

22 Minder Made in Holland Informatiebron 6 Waarde Nederlandse uitvoer naar andere EU-landen in procenten van de totale Nederlandse uitvoer Export Cijfers in percentages van totale exportwaarde ,3% 77,6% 78,0% bron: Informatiebron 7 Overzicht Nederlandse positie op de wereldhandelsmarkt Goederenhandel Nederlandse Export Wereldranglijst Aandeel Wereldmarkt ,0% 3,6% 3,9% bron:www. evd.nl GT-0233-a-10-2-b 5 lees verder

23 Informatiebron 8 Kompas Nederland december 2008 Kompas Nederland December 2008 Uitvoergroei Made in Holland uitvoergroei Invoergroei Producentenvertrouwen industrie Wederuitvoer groei Producentenvertrouwen diensten Prijsconcurrentie positie BBP groei Legenda: belang van de verschillende onderdelen voor Nederland Nederlandse situatie economisch minder gunstig economisch gunstig bron: GT-0233-a-10-2-b 6 lees verder

24 Aangifte doen Informatiebron 9 Tabel reisaftrek openbaar vervoer (bedragen in euro's) U reist doorgaans per week van tot 4 dagen of meer 3 dagen 2 dagen 1 dag van 0 tot 10 km van 10 tot 15 km van 15 tot 20 km van 20 tot 30 km van 30 tot 40 km van 40 tot 50 km van 50 tot 60 km van 60 tot 70 km van 70 tot 80 km van 80 tot 90 km km en meer * * * *De aftrek is 0,21 per kilometer enkele reisafstand maal het aantal dagen dat u in dit jaar reist. De aftrek is maximaal Informatiebron 10 Schijventarief box 1 (Belastbaar inkomen uit werk en woning) Schijf Belastbaar inkomen meer dan maar niet meer dan Tarief ,65% ,40% % % Heffing over totaal van de schijven GT-0233-a-10-2-b 7 lees verder

25 Informatiebron 11 Van de internetsite van de belastingadviseur Voordeel uit sparen en beleggen Had u in 2007 bezittingen in box 3, zoals spaargeld, aandelen of een tweede woning? U volgt dan de volgende 4 stappen: Stap 1 U bepaalt eerst het gemiddelde vermogen. Hiertoe telt u het saldo van 1 januari en 31 december bij elkaar op. Daarna deelt u dit bedrag door 2. Stap 2 Van dit gemiddelde vermogen trekt u af: de vrijstelling. Deze bedraagt: Stap 3 Over dit bedrag (gemiddeld vermogen vrijstelling) neemt u het vaste rendement van 4%. Stap 4 U bent 30% belasting verschuldigd over dit vaste rendement. Informatiebron 12 Jaaropgave van Jonas JAAROPGAVE 2007 Werkgever Compufix bv Laan van het Hofje WE Wintersfoort Werknemer J.H.M. van der Beek Ruighenroode BR Wintersfoort Loon Ingehouden loonheffing Verrekende arbeidskorting GT-0233-a-10-2-b 8 lees verder

26 Reclame: weggegooid geld? Informatiebron 13 Reclameblokken vóór elk programma op Nederland NOS Studio Sport Eredivisie Samenvatting van de vandaag gespeelde wedstrijden in de eredivisie voetbal Mooi weer De Leeuw: The day after Show die doorgaat waar het zaterdag is opgehouden. Met Paul de Leeuw NOS Journaal Bij ons in de PC Hooftstraat Programma over winkelen in de duurste winkelstraat van Nederland De zomer van 1945 Dramaserie. Het is Maria werkt in een ziekenhuis op de kinderafdeling. Anna en Robert wonen inmiddels bij de fotograaf Willet. Hij vraagt Anna een fotoreportage te maken over het ziekenhuis Zembla Ziekenhuisbacteriën zijn levensgevaarlijk. Jaarlijks overlijden honderden mensen aan een infectie die ze oplopen in een ziekenhuis. Informatiebron 14 Persoonlijke lening Bedrag (in ) Effectieve rente op jaarbasis 12 mnd 24 mnd 36 mnd 48 mnd 60 mnd ,5% 44,60 23,71 16,78 13,35 11, ,5% 89,19 47,92 33,57 26,70 22, ,7% 133,29 70,62 49,84 39,51 33, ,7% 177,71 94,16 66,45 52,69 44, ,4% 220,78 116,34 81,67 64,43 54, ,4% 264,93 139,62 98,00 77,31 65, ,5% 307,75 161,55 112,98 88,82 74, ,5% 351,71 184,63 129,12 101,50 85, ,5% 395,68 207,71 145,26 114,19 95, ,3% 437,09 228,26 158,83 124,25 103, ,3% 655,63 342,38 238,24 186,38 155, ,3% 874,17 456,51 317,65 248,50 207,23 GT-0233-a-10-2-b* 9 lees verder einde

27 Correctievoorschrift VMBO-GL en TL 2010 tijdvak 2 economie CSE GL en TL Het correctievoorschrift bestaat uit: 1 Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5 Inzenden scores 6 Bronvermeldingen 1 Regels voor de beoordeling Het werk van de kandidaten wordt beoordeeld met inachtneming van de artikelen 41 en 42 van het Eindexamenbesluit v.w.o.-h.a.v.o.-m.a.v.o.-v.b.o. Voorts heeft de CEVO op grond van artikel 39 van dit Besluit de Regeling beoordeling centraal examen vastgesteld (CEVO , 31 maart 2009, zie Deze regeling blijft ook na het aantreden van het College voor Examens van kracht. Voor de beoordeling zijn de volgende passages van de artikelen 36, 41, 41a en 42 van het Eindexamenbesluit van belang: 1 De directeur doet het gemaakte werk met een exemplaar van de opgaven, de beoordelingsnormen en het proces-verbaal van het examen toekomen aan de examinator. Deze kijkt het werk na en zendt het met zijn beoordeling aan de directeur. De examinator past de beoordelingsnormen en de regels voor het toekennen van scorepunten toe die zijn gegeven door het College voor Examens. 2 De directeur doet de van de examinator ontvangen stukken met een exemplaar van de opgaven, de beoordelingsnormen, het proces-verbaal en de regels voor het bepalen van de score onverwijld aan de gecommitteerde toekomen. 3 De gecommitteerde beoordeelt het werk zo spoedig mogelijk en past de beoordelingsnormen en de regels voor het bepalen van de score toe die zijn gegeven door het College voor Examens. GT-0233-a-10-2-c 1 lees verder

28 De gecommitteerde voegt bij het gecorrigeerde werk een verklaring betreffende de verrichte correctie. Deze verklaring wordt mede ondertekend door het bevoegd gezag van de gecommitteerde. 4 De examinator en de gecommitteerde stellen in onderling overleg het aantal scorepunten voor het centraal examen vast. 5 Indien de examinator en de gecommitteerde daarbij niet tot overeenstemming komen, wordt het geschil voorgelegd aan het bevoegd gezag van de gecommitteerde. Dit bevoegd gezag kan hierover in overleg treden met het bevoegd gezag van de examinator. Indien het geschil niet kan worden beslecht, wordt hiervan melding gemaakt aan de inspectie. De inspectie kan een derde onafhankelijke gecommitteerde aanwijzen. De beoordeling van de derde gecommitteerde komt in de plaats van de eerdere beoordelingen. 2 Algemene regels Voor de beoordeling van het examenwerk zijn de volgende bepalingen uit de Regeling beoordeling centraal examen van toepassing: 1 De examinator vermeldt op een lijst de namen en/of nummers van de kandidaten, het aan iedere kandidaat voor iedere vraag toegekende aantal scorepunten en het totaal aantal scorepunten van iedere kandidaat. 2 Voor het antwoord op een vraag worden door de examinator en door de gecommitteerde scorepunten toegekend, in overeenstemming met het beoordelingsmodel. Scorepunten zijn de getallen 0, 1, 2,..., n, waarbij n het maximaal te behalen aantal scorepunten voor een vraag is. Andere scorepunten die geen gehele getallen zijn, of een score minder dan 0 zijn niet geoorloofd. 3 Scorepunten worden toegekend met inachtneming van de volgende regels: 3.1 indien een vraag volledig juist is beantwoord, wordt het maximaal te behalen aantal scorepunten toegekend; 3.2 indien een vraag gedeeltelijk juist is beantwoord, wordt een deel van de te behalen scorepunten toegekend, in overeenstemming met het beoordelingsmodel; 3.3 indien een antwoord op een open vraag niet in het beoordelingsmodel voorkomt en dit antwoord op grond van aantoonbare, vakinhoudelijke argumenten als juist of gedeeltelijk juist aangemerkt kan worden, moeten scorepunten worden toegekend naar analogie of in de geest van het beoordelingsmodel; 3.4 indien slechts één voorbeeld, reden, uitwerking, citaat of andersoortig antwoord gevraagd wordt, wordt uitsluitend het eerstgegeven antwoord beoordeeld; 3.5 indien meer dan één voorbeeld, reden, uitwerking, citaat of andersoortig antwoord gevraagd wordt, worden uitsluitend de eerstgegeven antwoorden beoordeeld, tot maximaal het gevraagde aantal; 3.6 indien in een antwoord een gevraagde verklaring of uitleg of afleiding of berekening ontbreekt dan wel foutief is, worden 0 scorepunten toegekend, tenzij in het beoordelingsmodel anders is aangegeven; 3.7 indien in het beoordelingsmodel verschillende mogelijkheden zijn opgenomen, gescheiden door het teken /, gelden deze mogelijkheden als verschillende formuleringen van hetzelfde antwoord of onderdeel van dat antwoord; GT-0233-a-10-2-c 2 lees verder

29 3.8 indien in het beoordelingsmodel een gedeelte van het antwoord tussen haakjes staat, behoeft dit gedeelte niet in het antwoord van de kandidaat voor te komen; 3.9 indien een kandidaat op grond van een algemeen geldende woordbetekenis, zoals bijvoorbeeld vermeld in een woordenboek, een antwoord geeft dat vakinhoudelijk onjuist is, worden aan dat antwoord geen scorepunten toegekend, of tenminste niet de scorepunten die met de vakinhoudelijke onjuistheid gemoeid zijn. 4 Het juiste antwoord op een meerkeuzevraag is de hoofdletter die behoort bij de juiste keuzemogelijkheid. Voor een juist antwoord op een meerkeuzevraag wordt het in het beoordelingsmodel vermelde aantal punten toegekend. Voor elk ander antwoord worden geen scorepunten toegekend. Indien meer dan één antwoord gegeven is, worden eveneens geen scorepunten toegekend. 5 Een fout mag in de uitwerking van een vraag maar één keer worden aangerekend, tenzij daardoor de vraag aanzienlijk vereenvoudigd wordt en/of tenzij in het beoordelingsmodel anders is vermeld. 6 Een zelfde fout in de beantwoording van verschillende vragen moet steeds opnieuw worden aangerekend, tenzij in het beoordelingsmodel anders is vermeld. 7 Indien de examinator of de gecommitteerde meent dat in een examen of in het beoordelingsmodel bij dat examen een fout of onvolkomenheid zit, beoordeelt hij het werk van de kandidaten alsof examen en beoordelingsmodel juist zijn. Hij kan de fout of onvolkomenheid mededelen aan het College voor Examens. Het is niet toegestaan zelfstandig af te wijken van het beoordelingsmodel. Met een eventuele fout wordt bij de definitieve normering van het examen rekening gehouden. 8 Scorepunten worden toegekend op grond van het door de kandidaat gegeven antwoord op iedere vraag. Er worden geen scorepunten vooraf gegeven. 9 Het cijfer voor het centraal examen wordt als volgt verkregen. Eerste en tweede corrector stellen de score voor iedere kandidaat vast. Deze score wordt meegedeeld aan de directeur. De directeur stelt het cijfer voor het centraal examen vast op basis van de regels voor omzetting van score naar cijfer. NB Het aangeven van de onvolkomenheden op het werk en/of het noteren van de behaalde scores bij de vraag is toegestaan, maar niet verplicht. 3 Vakspecifieke regels Voor dit examen kunnen maximaal 59 scorepunten worden behaald. Voor dit examen zijn de volgende vakspecifieke regels vastgesteld: Voor rekenfouten worden geen punten afgetrokken. Wanneer echter de kandidaat bij een berekening kennelijk verzuimd heeft door schatting controle op het antwoord uit te oefenen, wordt voor deze fouten één punt afgetrokken tot een maximum van twee punten voor het geheel van de open vragen. GT-0233-a-10-2-c 3 lees verder

30 4 Beoordelingsmodel Vraag Antwoord Scores Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt één punt toegekend. Klein bedrag? Pinnen mag! 1 C 2 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist voordeel (één van de volgende): geld staat eerder op de bankrekening minder kans op fraude geen verwerkingskosten van de bankbiljetten geen kans op vals geld 3 maximumscore 1 Voorbeeld van een juiste manier: De consument hoeft nu minder gebruik te maken van de geldautomaat. Dat is veiliger, want het gebruik hiervan brengt ook risico s met zich mee. 4 maximumscore 2 Voorbeeld van een juiste berekening: 2007: 69,0 / 1,588 = 43, : 74,7 / 1,756 = 42,54 (( 43,45-42,54) / 43,45) x 100% = 2% 1 Opmerking Een andere manier van afronden niet fout rekenen. 5 maximumscore 1 Voorbeeld van een juiste verklaring: De bank wil niet het risico lopen dat de klant zijn geleende geld niet kan terugbetalen. 6 maximumscore 1 Voorbeelden van een juiste uitleg (één van de volgende): Haar creditcard komt mogelijk van een andere maatschappij/instelling. Haar creditcard is niet aan het saldo van haar betaalrekening gekoppeld. Ze heeft de mogelijkheid om rood te staan. 7 maximumscore 1 Voorbeeld van een juist argument: Je hebt minder overzicht over je financiën. De afschrijvingen van de creditcard komen later dan de afschrijvingen van de betaalpas. GT-0233-a-10-2-c 4 lees verder

31 Vraag Antwoord Scores Garnalen pellen 8 maximumscore 1 Voorbeeld van een juiste berekening: 72,5% x 20 miljoen = 14,5 miljoen verkoopwaarde. 9 E 10 maximumscore 1 Voorbeeld van een juiste verklaring: Structurele werkloosheid: er is sprake van een verandering aan de aanbodzijde (het productieproces), waardoor minder arbeid nodig is. 11 maximumscore 1 Voorbeeld van een juiste berekening: / 19 = kilo 12 A 13 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord (één van de volgende): Klaas Puul moet de kosten van de CO2-uitstoot wel in de kostprijs verwerken, want hij veroorzaakt de CO2-uitstoot en ik vind dat de vervuiler moet betalen. of Klaas Puul moet de kosten van de CO2-uitstoot niet in de kostprijs verwerken, want dit soort kosten zijn maatschappelijke kosten die je alleen moet doorberekenen als iedereen dat doet. Eerlijk of niet? 14 B 15 maximumscore 2 Bewering 1: juist Bewering 2: onjuist Bewering 3: juist Indien drie antwoorden goed 2 Indien twee antwoorden goed 1 Indien één of geen antwoord goed 0 GT-0233-a-10-2-c 5 lees verder

32 Vraag Antwoord Scores 16 maximumscore 1 Voorbeeld van een juiste verklaring: Een deel van de jongeren is student met een relatief laag inkomen, terwijl een ander deel een baan heeft en daarmee een hoger inkomen verdient. 17 maximumscore 1 Voorbeelden van een juiste verklaring (één van de volgende): Echtparen met meerderjarige kinderen zijn over het algemeen ouder en hebben vaak een hoger inkomen. Het aantal uren dat wordt gewerkt door de ouders van gezinnen met jonge kinderen is gemiddeld lager dan door ouders van gezinnen met oudere kinderen. 18 maximumscore 1 Bewering 1: onjuist Bewering 2: juist Opmerking Uitsluitend een punt toekennen indien beide antwoorden goed zijn. 19 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist argument (één van de volgende): Mensen die veel verdienen betalen ook veel belasting, waar nuttige dingen van kunnen worden gedaan. Mensen die veel verdienen besteden veel geld wat goed is voor de werkgelegenheid. Werknemers worden uitgedaagd harder te werken om zo meer te verdienen. Studenten worden uitgedaagd harder te studeren zodat ze later veel kunnen verdienen. Colombia 20 maximumscore 1 Voorbeeld van een juiste berekening: $ 249 miljard / 45,013 miljoen = $ per hoofd van de bevolking. Opmerking Een andere manier van afronden niet fout rekenen. 21 C GT-0233-a-10-2-c 6 lees verder

33 Vraag Antwoord Scores 22 maximumscore 1 Voorbeeld van een juiste berekening: x 0,284 x 0,41 = mensen 23 B 24 D 25 C 26 maximumscore 1 Voorbeeld van een juist argument: Geen goed onderwijs betekent weinig of geen scholing. Hierdoor kan de arbeidsproductiviteit niet verhoogd worden waardoor geen welvaartstijging plaatsvindt. Jij bent groot en ik ben klein 27 B 28 maximumscore 2 Voorbeeld van een juiste berekening: aantal grootbedrijven: (100% - 99,7%) x = bedrijven omzet grootbedrijven: 1.394,6 miljard 817,2 miljard = 577,4 miljard gemiddelde omzet per bedrijf: 577,4 miljard / = 245 miljoen per bedrijf Opmerking Een andere manier van afronden niet fout rekenen. Indien drie berekeningen juist 2 Indien twee berekeningen juist 1 Indien één of nul berekeningen juist 0 29 maximumscore 1 Voorbeeld van een juiste verklaring: Het grootbedrijf kan grotere hoeveelheden kopen en krijgt daardoor kortingen. Het kleinbedrijf krijgt die kortingen niet waardoor het moeilijker kan concurreren met de prijs. 30 B GT-0233-a-10-2-c 7 lees verder

34 Vraag Antwoord Scores 31 maximumscore 1 Voorbeeld van een juiste verklaring: De variabele kosten. Deze loonkosten hangen samen met de drukte in het bedrijf (lees de omzet) en zijn dus variabel. Opmerking Uitsluitend het punt toekennen indien de variabele kosten en een juiste verklaring zijn gegeven. 32 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist nadeel (één van de volgende): Je krijgt minder gemotiveerd personeel. Je krijgt minder goed opgeleid personeel. Je kunt niet altijd op dit personeel rekenen, zij kunnen ook hun tijd zelf inrichten. Minder Made in Holland 33 maximumscore 1 Voorbeeld van een juiste uitleg: Binnen een economische unie is er vrij verkeer van goederen en diensten. Hierdoor is het makkelijk om te exporteren. 34 maximumscore 1 Voorbeelden van een juiste verklaring (één van de volgende): kwalitatief goede producten in vergelijking met veel andere aanbieders kostenverschillen met andere aanbieders snelle levering (goede infrastructuur) 35 maximumscore 1 Voorbeeld van een juiste verklaring: Nee, de totale exportwaarde kan procentueel (harder) gestegen zijn (dan de procentuele prijsstijging). (Dan stijgt de exporthoeveelheid). Opmerking Geen punt toekennen indien in het antwoord niet-eu-landen worden genoemd. 36 maximumscore 1 Voorbeeld van een juiste berekening: 4% = 348 miljard 100% = ( 348 /4) x 100 = miljard of 25 x 348 miljard = miljard GT-0233-a-10-2-c 8 lees verder

35 Vraag Antwoord Scores 37 B 38 maximumscore 2 Voorbeeld van een juiste verklaring: Door loonmatiging stijgen de lonen weinig (of niet) waardoor de loonkosten ook weinig (of niet) zullen stijgen, 1 dit kan een concurrentievoordeel opleveren, waardoor onze exportpositie verbetert. 1 Aangifte doen 39 A 40 D 41 maximumscore 2 Voorbeeld van een juiste berekening: belastbaar inkomen: schijf 1 en totaal belasting schijf 1 en resteert in schijf 3: belasting in schijf 3: x 0,42 = totaalbedrag te betalen belasting: Opmerking Afrondingsfouten niet fout rekenen. 42 maximumscore 2 Voorbeeld van een juiste berekening: ( ) / 2= = x 4% = 1.419, ,44 x 30% = 425,83 Dit bedrag wordt door de belastingdienst afgerond op 425,00 1 Opmerking Een andere manier van afronden of niet afronden niet fout rekenen. GT-0233-a-10-2-c 9 lees verder

36 Vraag Antwoord Scores 43 maximumscore 1 Voorbeeld van een juiste berekening: reeds betaalde loonheffing te betalen: Jonas ontvangt terug: = 166 Opmerking Als er niet bij staat terug te ontvangen het scorepunt niet toekennen. 44 maximumscore 2 (1) = stijgen (2) = hypotheekrente (3) = hoger (4) = het eigenwoningforfait Indien vier antwoorden goed 2 Indien drie antwoorden goed 1 Indien twee of minder antwoorden goed 0 Reclame: weggegooid geld? 45 maximumscore 2 Voorbeelden van juiste redenen (twee van de volgende): Jongeren hebben veel geld te besteden. Jongeren zijn de consumenten van de toekomst. Jongeren beslissen mee over aankopen in het gezin. Jongeren zijn gemakkelijk te beïnvloeden. per juiste reden 1 46 maximumscore 1 Voorbeeld van een juiste verklaring: reclameblok vóór NOS Studio Sport (eventueel NOS Journaal of Mooi weer de Leeuw) Uit het antwoord moet blijken dat de doelgroep naar de televisie zit te kijken op het moment dat het reclameblok wordt uitgezonden. 47 E 48 maximumscore 1 Voorbeeld van een juiste berekening: 207, = 57,23 ( 57,23 / 150) x 100% = 38,2% GT-0233-a-10-2-c 10 lees verder

37 Vraag Antwoord Scores 49 maximumscore 1 Voorbeeld van een juist argument: Informatie van de Consumentenbond is onafhankelijk. 50 F 51 maximumscore 1 Voorbeeld van een juist argument: Eens met CDA en PvdA: Door het verbieden van leenreclames zullen er minder mensen in financiële problemen komen. of Eens met Johnny: Het probleem is dat de geldschieter een lening heeft verstrekt met een voor Jaap onverantwoord hoge maandlast. 5 Inzenden scores Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF. Zend de gegevens uiterlijk op 25 juni naar Cito. 6 Bronvermeldingen informatiebron 3, bijlage p. 3, bron: informatiebron 6, bijlage p. 5, bron: informatiebron 7, bijlage p. 5, bron: informatiebron 8, bijlage p. 6, bron: informatiebron 14, bijlage p. 9, bron: ikleendusikbesta.nl examen p. 3, bron: Anno GT-0233-a-10-2-c* 11 lees verder einde