Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar VI Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Justitie (VI) voor het jaar 2007 Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING INHOUDSOPGAVE A. Artikelsgewijze toelichting bij het wetsvoorstel 2 B. De begrotingstoelichting 5 1 Leeswijzer 5 2 Beleidsagenda 8 3 Beleidsartikelen Nederlandse rechtsorde Rechtspleging en rechtsbijstand Rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding Jeugd Vreemdelingen Integratie Internationale rechtsorde Niet beleidsartikelen Algemeen Nominaal en onvoorzien Geheime uitgaven Bedrijfsvoeringsparagraaf De Baten-Lastendiensten Immigatie- en Naturalisatiedienst (IND) Dienst Justitiële Instellingen (DJI) Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) Nederlands Forensisch Instituut (NFI) Justitiële Uitvoeringsdienst Toetsing, Integriteit, Screening (Dienst Justis) Gemeenschappelijk Beheersorganisatie(GBO) De Raad voor de rechtspraak Verdiepingshoofdstuk Moties en toezeggingen De overzichtsconstructies 228 Asiel en Migratie 228 Integratie Etnische Minderheden Overzicht ZBO s en RWT s PMJ-Bijlage Wetgevingsprogramma Lijst met afkortingen Trefwoordenlijst 266 KST ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2006 Tweede Kamer, vergaderjaar , hoofdstuk VI, nr. 2 1

2 DEEL A: ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETSVOORSTEL Wetsartikel 1 (begrotingsstaat ministerie) De begrotingsstaten die onderdeel uitmaken van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om de begrotingsstaat van het ministerie van Justitie voor het jaar 2007 vast te stellen. Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor het jaar Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten voor het jaar 2007 vastgesteld. De in de begroting opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zogenaamde begrotingstoelichting). Wetsartikel 2 (begrotingsstaat baten-lastendiensten) Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de baten en lasten en de kapitaaluitgaven en ontvangsten van de baten-lastendiensten Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI), Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB), Nederlands Forensisch Instituut (NFI), Dienst Justis en Gemeenschappelijke Beheerorganisatie (GBO) voor het jaar 2007 vastgesteld. De in die begrotingen opgenomen begrotingsartikelen worden toegelicht in onderdeel B (Begrotingstoelichting) van deze memorie van toelichting en wel in de paragraaf inzake de diensten die een baten-lastenstelsel voeren. Wetsartikel 3 (begroting Raad voor de rechtspraak) Met ingang van 2002 is het stelsel van de rechtspraak ingrijpend gewijzigd. De belangrijkste wijziging is dat de rechtspraak, mede door de instelling van de Raad voor de rechtspraak en de invoering van het principe van integraal management bij het besturen van de gerechten, verantwoordelijk is geworden voor het eigen beheer. Op grond van de nieuwe bevoegdheidsverdeling is de minister van Justitie niet verantwoordelijk voor de doelmatigheid van de rechterlijke organisatie, wel heeft de minister een toezichthoudende verantwoordelijkheid. Met de vaststelling van dit wetsartikel wordt de positie van de minister van Justitie ten opzichte van de rechterlijke organisatie verduidelijkt. Dit betekent voorts dat in deel B naast de toelichting op beleidsartikel 12, waarin de beleidsdoelstelling van de minister van Justitie ten aanzien van de rechtspleging wordt toegelicht, een apart hoofdstuk Raad voor de rechtspraak wordt opgenomen, waarin de feitelijke vertaling van de aan de rechterlijke organisatie ter beschikking gestelde bijdrage in concrete beleidsdoelstellingen en prestaties van de raad en de gerechten voor het jaar 2007 wordt gegeven. Tweede Kamer, vergaderjaar , hoofdstuk VI, nr. 2 2

3 Wetsartikel 4 (wijziging van de reikwijdte van de accountantsverklaring) In maart 2005 is door de Minister van Financiën met de Tweede Kamer overleg gevoerd over de uitkomsten van het interdepartementale beleidsonderzoek (IBO) regeldruk en controletoren en de naar aanleiding daarvan door het kabinet in december 2004 gedane voorstellen. Tijdens het algemeen overleg op 2 en 3 maart 2005 en in de brief van 9 maart 2005 (Kamerstukken II, en , nr. 5) is toegezegd de getrouwbeeldverklaring van de departementale auditdiensten parallel aan de gewijzigde bedrijfsvoeringsparagraaf over het verslagjaar 2007 in te voeren. De departementen hebben sindsdien belangrijke voortgang geboekt met het treffen van de hiervoor noodzakelijke maatregelen. Om op het ingroeitraject naar met name de getrouwbeeldverklaring geen wettelijke obstakels te laten ontstaan, dienen enkele bepalingen in de Comptabiliteitswet 2001 (CW 2001) te worden aangepast. Dat zal regulier gebeuren via het moderniseringsproject van die wet dat thans gaande is. Om de getrouwbeeldverklaring al over het jaar 2007 te kunnen toepassen is echter een tijdelijke op het jaar 2007 gerichte afwijking van de wet nodig. Dat gebeurt via het onderhavige wetsartikel. Het betreft concreet de aanpasing van artikel 66, vijfde en zesde lid, van de CW De gewijzigde insteek voor de bedrijfsvoeringsparagraaf in het jaarverslag leidt niet tot een aanpassing van de CW De inhoud van die paragraaf wordt in de Rijksbegrotingsvoorschriften geregeld. Samengevat komen de wijzigingen in de bedrijfsvoeringsparagraaf en in de accountantsverklaring op het volgende neer. Over eventuele rechtmatigheidsfouten en -onzekerheden die de terzake gestelde artikelsgewijze tolerantiegrenzen te boven gaan, zal door de betrokken minister in de bedrijfsvoeringsparagraaf van zijn departementaal jaarverslag worden gerapporteerd. De departementale auditdienst verstrekt bij het aldus opgestelde jaarverslag (en saldibalans) een getrouwbeeldverklaring in plaats van een zogenaamde eisenverklaring. De getrouwbeeldverklaring heeft betrekking op de elementen die onder a tot en met d van het nieuwe zesde lid van artikel 66 in de CW 2001 zijn opgenomen. Daarbij beoordeelt de auditdienst op grond van onderdeel b of de rapportage over de rechtmatigheid van de begrotingsuitvoering klopt en op grond van onderdeel d of er in het jaarverslag eventueel sprake is van strijdigheid tussen de gepresenteerde financiële informatie en de opgenomen beleidsinformatie. Om aan te sluiten bij de in artikel 58 gehanteerde terminologie wordt in lid 6 van artikel 66 gesproken van deugdelijke weergave in plaats van de in accountantskring gebruikelijke formulering van getrouwe weergave. Daarmee wordt echter hetzelfde bedoeld. Het is geen bezwaar dat de accountant in zijn verklaring het begrip getrouwe weergave gebruikt. De oordeelsvorming van de Rekenkamer blijft ten opzichte van het verleden ongewijzigd. In het oude vijfde lid van artikel 66 kan de reikwijdte van de accountantsverklaring (een verklaring omtrent de financiële informatie in het jaarverslag en de saldibalans) worden geschrapt. De reikwijdte staat thans geheel in het zesde lid. De formulering van de aanhef van het onderhavige wetsartikel luidende: «_.komt voor de accountantsdienst van het ministerie van _..voor het jaar 2007 als volgt te luiden» is zodanig gekozen, dat de accountantsdienst de Tweede Kamer, vergaderjaar , hoofdstuk VI, nr. 2 3

4 gewijzigde reikwijdte van de verklaring zowel dient toe te passen met betrekking tot het departementale jaarverslag van het betrokken departement als met betrekking tot een eventueel niet-departementaal jaarverslag waarvoor de betrokken minister verantwoordelijk is (zoals bijvoorbeeld een jaarverslag van een begrotingsfonds of van een van de begrotingshoofdstukken I, II, IV of IXA). Er wordt in de wettekst nog gesproken van accountantsdienst in plaats van auditdienst, omdat die terminologie in de Comptabiliteitswet 2001 nog wordt gehanteerd. Bij de voorziene modernisering van de Comptabiliteitswet zal accountantsdienst worden vervangen door auditdienst. De Minister van Justitie, J. P. H. Donner De Minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie, M. C. F. Verdonk Tweede Kamer, vergaderjaar , hoofdstuk VI, nr. 2 4

5 DEEL B. DE BEGROTINGSTOELICHTING HOOFDSTUK 1. LEESWIJZER Algemeen In deze leeswijzer wordt kort ingegaan op de beleidsagenda, de verantwoordelijkheidsverdeling van de bewindslieden, de overzichtsconstructies, een aantal specifieke afspraken met het ministerie van Financiën en de opbouw van de Memorie van Toelichting. Beleidsagenda In de beleidsagenda zijn aan de hand van een aantal centrale thema s de belangrijkste doelstellingen van het Justitiebeleid voor het jaar 2007 opgenomen. Daarnaast is in de beleidsagenda een overzicht opgenomen van de belangrijkste beleidsmatige mutaties. Begrotingsstructuur De begrotingsstructuur is ten opzichte van de begroting 2006 niet ingrijpend gewijzigd. Wel heeft in een aantal gevallen een aanscherping van de formulering van operationele doelstellingen plaatsgevonden Daarmee komen de taken en verantwoordelijkheden van Justitie beter tot uitdrukking. Verantwoordelijkheidsverdeling bewindslieden Het ministerie van Justitie kent twee ministers, te weten de minister van Justitie en de minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie (V&I). De dossiers van de beide bewindslieden zijn in principe op het niveau van beleidsartikel te onderscheiden. Zo is de minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie verantwoordelijk voor het beleid dat valt onder de beleidsartikelen 15 (Vreemdelingen) en 16 (Integratie). De minister van Justitie is verantwoordelijk voor de overige beleidsartikelen. Daarnaast is de minister van Justitie ook verantwoordelijk voor de nietbeleidsartikelen. Voor zover er beleidsinhoudelijke overlap is op de artikelen dan is de minister van Justitie op deze artikelen beheersmatig verantwoordelijk voor het gehele beleidsartikel. De overzichtsconstructies In de Justitiebegroting 2007 worden twee interdepartementale overzichtsconstructies gepresenteerd: «Asiel en Migratie» en «Integratiebeleid Etnische Minderheden». Het ministerie van Justitie levert een bijdrage aan twee interdepartementale overzichtconstructies. Dit betreft «Grote Stedenbeleid»(GSB) en de «Homogene Groep Internationale Samenwerking«(HGIS), waarvan de coördinatie in handen is van respectievelijk het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en het ministerie van Buitenlandse Zaken. Tweede Kamer, vergaderjaar , hoofdstuk VI, nr. 2 5

6 Specifieke afspraken Het ministerie van Justitie heeft in de begroting 2007 over een aantal punten specifieke afspraken gemaakt met het ministerie van Financiën. Deze punten worden hieronder genoemd. Actoren In de Rijksbegrotingsvoorschriften wordt onder het niveau van operationele doelstellingen een zogenaamd instrumentniveau voorgeschreven. Justitie maakt inderdaad gebruik van dat niveau maar gebruikt in plaats van de term «instrumenten» de term «actoren». Positionering apparaatsuitgaven In de begroting 2007 van Justitie worden met uitzondering van het apparaatsbudget van de Directie Wetgeving alle apparaatsbudgetten van beleidsdirecties bij het niet-beleidsartikel 91 «Effectieve besturing van het Justitie-apparaat» ondergebracht. Budgetflexibiliteit In de begroting wordt per beleidsartikel, conform de motie Bakker c.s. (TK nr. 3), voor de programma-uitgaven aangegeven in welke mate deze juridisch verplicht zijn. Indien de budgetten niet-juridisch verplicht zijn, wordt bij de tabellen budgettaire gevolgen van beleid toegelicht waarvoor deze gereserveerd zijn. Subsidies Bij de tabellen betreffende de budgettaire gevolgen van beleid worden subsidieverplichtingen niet gespecificeerd. In plaats daarvan wordt in het verdiepingshoofdstuk aangegeven welke subsidieverleningen de wettelijke grondslag ontlenen aan de begroting als bedoeld in artikel 4:23, derde lid, onder c, van de Algemene Wet bestuursrecht. Toelichten van programma- en apparaatsuitgaven met volume- en prijsgegevens In overleg met het ministerie van Financiën is afgeweken van het toelichten van apparaats- en programma-uitgaven met volume- en prijsgegevens indien Justitie dit niet zinvol acht. Outcome- en outputindicatoren Bij de operationele doelstellingen 11.1, 13.6 en 17.1 ontbreken outcomeen outputindicatoren. De Tweede Kamer heeft over dit onderwerp de zogenaamde «comply or explain-brief» ontvangen (TK , nr. 49). Raad voor de rechtspraak In het wetslichaam is een apart wetsartikel opgenomen voor de Raad voor de rechtspraak. In de Wet op de Rechtelijke Organisatie is de verantwoordelijkheid voor de bedrijfsvoering geattribueerd aan de gerechten en aan de Raad voor de rechtspraak. Daarmee heeft de minister van Justitie geen directe verantwoordelijkheid meer voor de bedrijfsvoering. Wel heeft de minister een verantwoordelijkheid als toezichthouder. Vanaf 1 januari 2005 geldt een nieuwe bekostigingssystematiek voor de rechtspraak. De nieuwe bekostigingswijze is volledig gebaseerd op outputfinanciering. Bij de rechtspraak is per 1 januari 2005 het batenlasten stelsel ingevoerd. Dit heeft gevolgen voor de wijze waarop de Raad in de begroting wordt gepositioneerd. Door Justitie is gekozen voor een «bijdrage-constructie». Dit betekent dat op artikel 12 «Rechtspleging en rechtsbijstand» de bijdrage aan de Raad is opgenomen en de Raad voor Tweede Kamer, vergaderjaar , hoofdstuk VI, nr. 2 6

7 de rechtspraak niet in de begrotingsstaat inzake baten/lastendiensten is opgenomen. Daarnaast is een apart hoofdstuk voor de Raad in de begroting opgenomen (hoofdstuk 7). Overige punten Gehanteerde toerekeningssleutels Het komt voor dat een budgethouder of organisatie-eenheid een bijdrage levert aan meerdere doelstellingen. Indien geen betere informatie voorhanden is, zullen de toerekeningssleutels voor de afzonderlijke bijdragen die ex-ante bij de begrotingsvoorbereiding worden vastgesteld ook ex-post worden gehanteerd bij de verantwoording. Derdeninformatie Indien binnen de begroting informatie verkregen van derden is opgenomen, wordt dit specifiek in de toelichting bij de betreffende operationele doelstelling vermeld. Vermoedelijke uitkomsten Daar waar geen sprake is van streefwaarden, betreffen de in deze begroting opgenomen bedragen, aantallen, percentages en dergelijke over het jaar 2006 vermoedelijke uitkomsten. Positionering baten-lastendiensten De uitgaven van alle uitvoerende diensten, inclusief de batenlastendiensten van het ministerie van Justitie, worden wat betreft de begrotingsindeling aangemerkt als programma-uitgaven. Opbouw Memorie van Toelichting De Memorie van Toelichting is als volgt opgebouwd: + Artikelsgewijze toelichting bij het wetsvoorstel; + Begrotingstoelichting, uitgesplitst in: 1. Leeswijzer; 2. Beleidsagenda; 3. Beleidsartikelen; 4. Niet-beleidsartikelen; 5. Bedrijfsvoeringsparagraaf; 6. Diensten die een baten-lasten stelsel voeren; 7. Raad voor de Rechtspraak; 8. Verdiepingsbijlage; 9. Moties en toezeggingen; 10. Overzichtsconstructies; Interdepartementale overzichtsconstructie Asiel en Migratie; Interdepartementale overzichtsconstructie Integratiebeleid Etnische Minderheden; 11. Overzicht ZBO s en RWT s; 12. PMJ-Bijlage; 13. Wetgevingsprogramma; 14. Lijst met afkortingen; 15. Trefwoordenlijst. Tweede Kamer, vergaderjaar , hoofdstuk VI, nr. 2 7

8 HOOFDSTUK 2 BELEIDSAGENDA 2007 Inleiding Samenleven gaat niet zonder inspanningen. Inspanningen om elkaar de ruimte te geven om te leven zoals we willen en regels te stellen waar nodig. Dit vergt de inzet van velen; van burgers, bedrijven, maatschappelijke organisaties en de overheid. Daarbij vervult Justitie een belangrijke, complementaire rol. Die rol komt tot uiting in de verantwoordelijkheid van Justitie voor bijvoorbeeld de rechtsorde en het integratiebeleid. De rechtsorde biedt ruimte aan mensen en maatschappelijke verbanden om zich te ontplooien en werkt samenbindend waar zij uitdrukking geeft aan gedeelde waarden en normen. Het integratiebeleid draagt eraan bij dat mensen beter bekend zijn met de normen, waarden en gebruiken in ons land en dat zij betere kansen hebben om zich zelfstandig te redden in deze maatschappij. Op deze wijze wil Justitie bijdragen aan de condities waaronder burgers vreedzaam kunnen samenleven en vruchtbaar kunnen samenwerken. Deze ambitie vindt zijn weerslag in de hoofdlijnen van het beleid. De rechtsorde moet een bruikbare rechtsorde zijn. Het bevorderen van een maatschappelijke ordening die ruimte schept voor burgers en bedrijven, is daarom een hoofdlijn van het Justitiebeleid. Het recht geeft duidelijkheid over posities van burgers en bedrijven, vergemakkelijkt transacties. Die duidelijkheid verkleint de kans op geschillen. Als er toch geschillen ontstaan, moeten geschillen snel en langs zo min mogelijk belastende weg worden beslecht. Een bruikbare rechtsorde vergt regels waar burgers en bedrijven in de praktijk mee uit de voeten kunnen. Onnodig belastende regels worden afgeschaft of vervangen door betere. Het gaat om minder én betere regels, met verlaging van administratieve lasten als gevolg. Mensen moeten zich veilig kunnen voelen in hun omgeving. Sociale veiligheid is een breed gevoelde maatschappelijke prioriteit. Het tegengaan van onveiligheid is een tweede hoofdlijn van beleid. Het gaat daarbij om onveiligheid in brede zin, commune criminaliteit, verloedering, onveiligheid in de buurt, geweld. Dankzij het «Veiligheidsprogramma» is grote vooruitgang geboekt. Daarnaast moet de rechtsorde worden beschermd tegen krachten die erop zijn gericht haar te ondermijnen. Hierbij past een beleid gericht op terrorismebestrijding en het tegengaan van radicalisering. Dit vergt misschien wel de zwaarste inspanningen, niet alleen van de overheid, maar van de hele maatschappij: het leren accepteren van elkaars levenswijze, het bevorderen van de weerbaarheid tegen radicalisering en het nadrukkelijk optreden van overheidswege wanneer mensen met geweld anderen willen dwingen anders te leven. In de afgelopen kabinetsperiode is een grote inspanning geleverd om via het inburgerings- en integratiebeleid allochtonen én autochtonen meer te betrekken bij de samenleving. Gedeeld burgerschap maakt ons bewust van het brede scala aan normen en waarden die er bestaan in deze samenleving. Tegelijk geldt dat naast het wederzijds respect dat men moet hebben voor elkaar, ook minimumnormen worden gesteld aan gedrag. Dit geeft, net als bij de rechtsorde, duidelijkheid over wat men van elkaar kan en mag verwachten en verkleint de kans op fricties. Een grote inspanning wordt geleverd om te bereiken dat mensen die naar Nederland komen al voor hun komst een basiskennis hebben van onze samenleving. De Inburgeringstoets in het buitenland werd begin 2006 Tweede Kamer, vergaderjaar , hoofdstuk VI, nr. 2 8

9 ingevoerd en werpt al zijn vruchten af op individueel niveau. De komende jaren zal blijken dat ook op het maatschappelijke niveau resultaten worden geboekt. Mensen die voorheen een moeilijke start hadden, zullen vanaf nu een goede basis hebben om zich zelfstandig te redden in onze maatschappij. Daarnaast wordt ook actie ondernomen voor en met mensen die hier al langer verblijven. Dat zij de Nederlandse taal voldoende machtig zijn, voldoende scholing hebben om een baan te vinden en er begrip bestaat voor omgangsnormen die maken dat iedereen zich in het sociale leven goed kan bewegen. Met name deze laatste factor is erg belangrijk. Het is niet alleen zaak mensen economisch zelfstandig te laten functioneren. Het is minstens zo belangrijk dat die maatschappelijke binding tot stand wordt gebracht. Daarvoor is het noodzakelijk dat alle maatschappelijke organisaties de handen ineen slaan en een bijdrage leveren aan die integratie. De talrijke initiatieven die de minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie daartoe heeft ondernomen, van het Breed Initiatief Maatschappelijke Binding waarbij organisaties werden uitgenodigd aan tafel bij de Ministerraad tot het stimuleren van een netwerk van allochtone vrouwen, zijn slechts het begin daartoe. Het komende jaar zullen derhalve opnieuw een aantal inspanningen worden geleverd om de integratie verder te bevorderen. Veiligheid, handhaving en sanctietoepassing Veiligheidsprogramma Criminaliteitsbestrijding 1 TK , nr TK , nr. 44 De afgelopen jaren is met het «Veiligheidsprogramma » veel energie gestoken in het verbeteren van de sociale veiligheid door bijvoorbeeld een gerichte aanpak van veelplegers en risicojeugd. Dit heeft zijn vruchten afgeworpen. Het percentage burgers dat zich wel eens onveilig voelde is in de periode gedaald van 31% naar 24%. Vermogens- en geweldscriminaliteit zijn met ca. 10% gedaald. De dalende trend lijkt zich door te zetten. In 2006 heeft het kabinet de contouren voor het «Veiligheidsprogramma» 1 tot 2010 gepresenteerd. In 2007 zal al worden gestart met de uitvoering daarvan. In het bijzonder zal aandacht worden besteed aan de buurt (waaronder de aanpak van overlast en verloedering), jeugd, geweld, effectiever straffen en het bedrijfsleven. Op deze thema s wordt nadrukkelijk de verbreding gezocht die met de «Midterm Review» 2 is ingezet. Hierbij worden andere ministeries (zoals VROM, VWS, V&W, OC en W, EZ en Financiën) betrokken, om vooral aan de preventieve aanpak van criminaliteit en overlast verder invulling te geven. Onder coördinerende verantwoordelijkheid van Justitie zullen de thema s financieeleconomische criminaliteit en cybercrime worden opgepakt. Daarnaast zullen de technologische kanten en bedreigingen meer aandacht krijgen onder de vlag van het «Veiligheidsprogramma». Nieuw in het «Veiligheidsprogramma tot 2010» zijn de thema s financieeleconomische criminaliteit, cybercrime en nieuwe technologie. In de bestrijding van financieel-economische criminaliteit zal met name worden ingezet op de aanpak van de gronddelicten, het volgen van de financiële sporen, witwassen en ontneming van criminele vermogens. Bij de bestrijding van cybercrime zal een meersporentraject worden gevolgd. In de politieafspraken 2007/2008 wordt voor deze speerpunten bijzondere aandacht gevraagd. Onder de regie van het Nationaal Platform Criminaliteitsbestrijding wordt gewerkt aan de niet-strafrechtelijke bestrijding van cybercrime. De versterking van de informatie-uitwisseling, samenwerking en coördinatie tussen publieke en private partijen staat Tweede Kamer, vergaderjaar , hoofdstuk VI, nr. 2 9

10 hierin centraal. Waar het gaat om lokale, nationale en internationale criminaliteit en het terrorisme zullen politie en OM hun inspanningen intensiveren. Daarnaast zal de rechtspraak op het gebied van complexe fraudezaken en cybercrime aandacht besteden aan juridische kennisverdieping en de toegankelijkheid van kennisbronnen. Een sector die bijzonder gevoelig is voor identiteitsfraude, is de strafrechtsketen. Verdachten en veroordeelden hebben er alle belang bij om zich voor een ander uit te geven. Het belang van zorgvuldige vaststelling van de identiteit van verdachten en veroordeelden staat daarom de komende jaren hoog op de agenda. Daarbij zal meer dan tot dusver gebruik gemaakt worden van technische mogelijkheden zoals het nemen van vingerafdrukken en foto s. Criminaliteitspreventie Geweld Huiselijk geweld Effectiviteit opsporing en vervolging 1 TK , nr TK , nr. 65 Vanaf de start van het «Veiligheidsprogramma » wordt gestreefd naar het vergroten van de veiligheid in het bedrijfsleven. Concrete afspraken met het bedrijfsleven over preventieve maatregelen zijn gemaakt in het «Actieplan Veilig Ondernemen» 1 en in convenanten met de detailhandel. Uitvoering van de gemaakte afspraken ligt op schema. Het kabinet is het bedrijfsleven ook behulpzaam op het terrein van de integriteit van werknemers en zakenpartners. In 2007 wordt nieuwe regelgeving voor het toezicht op rechtspersonen ingevoerd. Essentie hiervan is het vervangen van de preventieve toetsing bij de oprichting van een vennootschap door een aantal toetsingen tijdens de levensloop van een rechtspersoon. Vanwege de toenemende zorg over geweld in de samenleving is als onderdeel van het «Veiligheidsprogramma » het «Actieplan tegen geweld» 2 opgesteld. De maatregelen in het actieplan richten zich op verschillende leefgebieden (verkeer, sport, openbaar vervoer, uitgaan, wijk, werk en school). Daarnaast wordt ingezet op de aanpak van risicofactoren voor geweld (alcohol, wapenbezit en geweldsbeelden in de media). In 2006 lag de nadruk op de risicofactor wapenbezit. In 2007 ligt de nadruk op de beide andere risicofactoren: alcohol en schadelijke geweldsbeelden in de media. Op basis van experimenten in 2006 zal een besluit worden genomen over alcoholregistratie bij geweldsdelicten. Daarnaast zullen afspraken worden gemaakt met aanbieders van beeldmateriaal (zoals operators van mobiele telefoons en internetproviders) over hun toepassing van de Kijkwijzer. Verder zijn de behoeften van slachtoffers van ernstige geweldsmisdrijven in 2006 onderzocht. Op basis daarvan zal in 2007 de doorverwijzing en opvang van deze slachtoffers en de mogelijkheden tot het verkrijgen van schadevergoeding worden verbeterd. In de afgelopen kabinetsperiode is de aanpak van huiselijk geweld op de maatschappelijke agenda gezet. Er is een landelijk expertisepunt huiselijk geweld opgericht en inmiddels zijn circa 35 adviesen steunpunten huiselijk geweld opgezet. De doelstelling voor 2007 is dat bij 250 gemeenten sprake is van een gerichte lokale aanpak op het gebied van huiselijk geweld. In 2007 treedt het wetsvoorstel «Tijdelijk huisverbod» in werking; de implementatie hiervan is in gang gezet. Daarnaast treedt het wetsvoorstel «Voorkomen geweld in de opvoeding» in werking. Met het verschijnen van het evaluatierapport over het opsporingsonderzoek in de zaak van de Schiedammer parkmoord, is het bewustzijn dat de kwaliteit van de opsporing en vervolging continue aandacht behoeft, aanzienlijk versterkt. Politie en Justitie hebben naar aanleiding van de aanbevelingen uit de evaluatie het «Programma versterking opsporing en Tweede Kamer, vergaderjaar , hoofdstuk VI, nr. 2 10

11 vervolging» 1 opgesteld dat aanhaakt bij eerder ingezette ontwikkelingen op het gebied van kwaliteitszorg en zelfs verder gaat dan de aanbevelingen. De ambities uit dat programma wil Justitie verwezenlijken door het uitwerken van vier centrale thema s: Algemene eisen stellen aan de opsporing, vertaald in goede en bindende normen die dienen als randvoorwaarden voor de professionaliteit van de opsporing; Het gezag over de opsporing, betreft het creëren van duidelijkheid over de rollen en verantwoordelijkheden van OM en politie. Op basis van bindende afspraken tussen OM en politie worden algemene kwaliteitseisen gesteld aan de uitvoering van opsporingsonderzoeken. De versterking van het vakmanschap, onder andere het intensiveren van opleidingen gericht op opsporing, vervolging en forensische expertise; Een cultuur van tegenspraak en reflectie en permanente kwaliteitsontwikkeling. Binnen het OM zal deze tegenspraak ontwikkeld worden. De kwaliteit van de forensische opsporing zal worden verhoogd door het uitvoeren van het Meerjarenprogramma Versterking forensische opsporing. Dit zal zich onder andere uiten in standaardisering van werkprocessen, het oprichten van een Landelijk team forensische opsporing en het invoeren van een tracking en tracing systeem van sporen en sporendragers door de gehele strafrechtketen. Sanctiebeleid Het project «Modernisering sanctietoepassing» ligt op koers. Voor het gevangeniswezen en de reclassering is nu voldoende capaciteit voor handen. Er behoefde in 2006 geen Incidenteel Versneld Ontslag te worden toegepast (wat ook tot doel wordt gesteld in 2007), het Wetsvoorstel «Voorwaardelijke Invrijheidstelling» werd ingediend bij de Tweede Kamer, pilots Terugdringen recidive vonden plaats en het project «Vernieuwing forensische zorg in strafrechtelijk kader» startte naar aanleiding van de motie Van de Beeten. Dit biedt ruimte voor meer aandacht voor de effectiviteit van sanctietoepassing en de aansluiting op maatschappelijke voorzieningen. In 2007 gaat het gevangeniswezen landelijk werken volgens de uitgangspunten van detentie en behandeling op maat (DBM). Daarbij wordt de gedetineerdenpopulatie verdeeld in drie domeinen op grond van insluittitel en verblijfsduur: preventieven, kortverblijvenden en langverblijvenden. Het regime van de verschillende domeinen wordt afgestemd op het doel van de vrijheidsbeneming en de mogelijkheden gegeven de verblijfsduur. In het domein langverblijvenden worden aan daarvoor in aanmerking komende gedetineerden programma s gericht op gedragsverandering aangeboden. Voor zowel kortverblijvenden als langverblijvenden wordt de praktische voorbereiding op de terugkeer en aansluiting op de nazorg verbeterd. Over de programma s voor bijzondere groepen (zoals tbs en volwassenen die bijzondere zorg en/of beveiliging vereisen) en bestuursrechtelijke vreemdelingen wordt de Kamer op een later moment nader geïnformeerd. 1 TK VI, nr. 32 De belangrijkste conclusie van het parlementaire onderzoek naar het tbs-systeem en de kabinetsreactie daarop, is dat de opzet van het huidige tbs-stelsel blijft bestaan en dat het kabinet vasthoudt aan het principe dat tbs gericht moet zijn op terugkeer in de samenleving. De aanbevelingen van de parlementaire commissie moeten leiden tot meer differentiatie binnen het tbs-systeem, zodat de toezichts- en behandelprogramma s nog beter op de individuele tbs-gestelde kunnen worden afgestemd. Daarom Tweede Kamer, vergaderjaar , hoofdstuk VI, nr. 2 11

12 zal worden onderzocht op welke wijze het beste vorm kan worden gegeven aan de aanbeveling om bepaalde tbs-gestelden na hun behandeling langer in de gaten te houden nadat ze de kliniek hebben verlaten. Daarnaast neemt het verbeteren van de aansluiting tussen justitiële voorzieningen en de reguliere zorg een belangrijke plaats in. Mede naar aanleiding van het rapport van de parlementaire onderzoekscommissie TBS worden maatregelen getroffen om in de behoefte, gelijk aan 350 TBS-plaatsen, te voorzien. Politiebestel De Nederlandse politie moet een grotere eenheid vormen. Dat is een noodzakelijke voorwaarde voor een effectievere en efficiëntere samenwerking tussen de politiekorpsen en daarmee voor een betere politiezorg. Met name de bestrijding van de bovenlokale criminaliteit zal hier profijt van hebben. Ook moet er een betere balans ontstaan tussen lokale, regionale en landelijke prioriteiten. Met het oog hierop is het wetsontwerp «Versterking bevoegdheden op rijksniveau» ingediend. Dit wetsvoorstel gaat nog uit van het huidige regionale politiebestel. Daarnaast is op basis van het kabinetsstandpunt naar aanleiding van de evaluatie van de politie in 2006 een concept voor een nieuwe politiewet geschreven. Kern van de nieuwe politiewet is het creëren van één landelijke politieorganisatie met een eigen rechtspersoonlijkheid. Deze organisatie bestaat uit 25 regionale korpsen, een landelijk korps, een gezamenlijke beheersdienst en een directieraad. Door het oprichten van één landelijke politieorganisatie wordt de eenheid van de Nederlandse politie verzekerd. Het gezag over de politie wijzigt niet in de nieuwe politiewet. Met dit nieuwe politiebestel verbetert de democratische inbedding van de politie. Ook schept de nieuwe politiewet randvoorwaarden voor een betere balans tussen lokale, regionale en landelijke prioriteiten. Jeugd Gedragsbeïnvloeding jeugdigen Doorlooptijden jeugdketen Project gesloten jeugdvoorzieningen Voor een strafrechtelijke aanpak van jongeren gericht op (her)opvoeding bestaan te weinig mogelijkheden in het huidige jeugdstrafrecht. Daarom stelt het kabinet in het wetsvoorstel «Gedragsbeïnvloeding jeugdigen» onder andere een nieuwe sanctie voor: de gedragsmaatregel. Deze duurt zes tot twaalf maanden. De rechter geeft in zijn uitspraak aan hoe de maatregel er uitziet; deze is opgebouwd uit strafrechtelijke modules maar kan tevens jeugdzorg omvatten, al naar gelang het individuele geval. De maatregel biedt uitkomst als de rechter een voorwaardelijke straf of een taakstraf in een bepaald geval te licht vindt, maar een PIJ-maatregel (Plaatsing in een Inrichting voor Jeugdigen) te zwaar. In 2005 is een traject gestart gericht op het voorkomen van dubbel onderzoek en snelle en adequate informatie-uitwisseling tussen de Bureaus Jeugdzorg, de Raad voor de Kinderbescherming en rechters. In 2007 wordt een normtijd ingevoerd voor de doorlooptijd van besluiten over de kinderbeschermingsmaatregel, en het zo nodig doen opstarten van hulpverlening via Bureau Jeugdzorg. In 2005 zijn de voorbereidingen gestart om stapsgewijs de civiele crisisplaatsingen in de justitiële jeugdinrichtingen te beëindigen en elders in de jeugdzorg alternatieven te realiseren. Het voornemen is om met ingang van 2007 gesloten behandeling voor civielrechtelijke jeugdigen mogelijk te maken onder de verantwoordelijkheid van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. In 2006 dient het kabinet hiertoe een wetsvoorstel in dat in 2007 in werking zal treden. Tweede Kamer, vergaderjaar , hoofdstuk VI, nr. 2 12

13 Operatie Jong Maatregelen kwaliteitsverbetering PIJ Met de Operatie Jong wil het kabinet uitval van jeugdigen zoveel mogelijk voorkomen. Hiermee wordt ook vanwege de preventieve werking een bijdrage geleverd aan verwezenlijking van de doelstelling van het Veiligheidsprogramma, namelijk het terugdringen van Jeugdcriminaliteit. In het sturingsadvies van Operatie Jong worden voorstellen gedaan tot vereenvoudiging en verbetering van de aansturing van het jeugdbeleid. In de kabinetsreactie op dit sturingsadvies onderschrijft het kabinet het belang van het onderscheid in de uitvoering van hulpverlening in een vrijwillig en hulpverlening in een gedwongen kader. Ouders en kinderen dienen zonder schroom van de jeugdzorg gebruik te kunnen maken. In aanvulling daarop moet het ministerie van Justitie dwang kunnen inzetten wanneer een kind in zijn ontwikkeling wordt bedreigd of zelf zijn boekje ernstig te buiten gaat. In het advies van Jong wordt een bundeling voorgesteld van de taken voor de (gezins-)voogdij en de jeugdreclassering. Het kabinet acht de samenvoeging van deze justitiële taken een logische keuze, maar wenst de in het najaar van 2006 beschikbaar komende evaluatie van de Wet op de jeugdzorg af te wachten, alvorens in 2007 met voorstellen te komen. Een aantal maatregelen wordt doorgevoerd om de kwaliteit van PIJ te verbeteren: Voor deze doelgroep wordt de groepsgrootte op termijn teruggebracht van 12 naar 8 pupillen, met 2 groepsleiders per groep. Vooruitlopend daarop wordt het aantal groepsleiders verhoogd van normatief 1 op 6 naar 1 op 4 PIJ-pupillen. Daarnaast wordt het opleidingsniveau van de groepsleiders verhoogd. In samenwerking met de ketenpartners wordt aandacht besteed aan de verbetering van nazorg. Daarnaast worden middelen ingezet gericht op uitbreiding van het aantal jeugdpsychiaters/gedragsdeskundigen werkzaam in de sector. Terrorismebestrijding Radicalisering Informatie-uitwisseling Terroristische uitingen en radicalisme vormen een aanhoudende bedreiging voor de rechtsorde en de integratie. In de nota s «Radicalisme en radicalisering» en «De lokale en justitiële aanpak van radicalisme en radicalisering» is aangegeven op welke wijze de overheid en de samenleving radicalisering kunnen voorkomen en tegengaan. Het beleid is erop gericht de weerbaarheid van personen tegen radicalisering te versterken. Ter bestrijding van radicale en terroristische uitingen die via het internet en satellietzenders worden verspreid, wordt gewerkt aan intensivering van monitoring en surveillance, een optimaal functioneren van het meldpunt cybercrime en een versterkte internationale aanpak. In Europees verband wordt gewerkt aan de uitvoering van het EU-Actieplan «Radicalisering en Rekrutering». Ter preventie van radicalisering wordt ingezet op het vergroten van expertise onder bestuurders en professionals, op het weerbaarder maken van vooral moslimjongeren en op het versterken van maatschappelijke binding in de samenleving als geheel. Het beleid is uiteengezet in de nota «Weerbaarheid en Integratiebeleid». Onder regie van de NCTb en in samenwerking met de ministeries van BZK en Defensie worden projecten op het gebied van het verbeteren van informatie-uitwisseling gecoördineerd. De belangrijkste hiervan is het interdepartementale project «Veiligheidsverbetering door Information Awareness» (VIA). Daarbij worden methoden en technieken ontwikkeld, die ook in andere veiligheidssectoren bruikbaar zijn. Andere activiteiten zijn gericht op innovatief cameratoezicht, mogelijkheden van datafusie en technologische verbetering van het alerteringssysteem. Tweede Kamer, vergaderjaar , hoofdstuk VI, nr. 2 13

14 CBRN dreiging 1 Cameratoezicht Publiek-private samenwerking bij terrorismebestrijding De gecoördineerde inspanningen op het gebied van CBRNterrorismebestrijding die in 2005 zijn gestart worden in 2007 gecontinueerd. Deze inspanningen zijn in het bijzonder gericht op het afschermen van middelen en kennis tegen ongeoorloofd gebruik, optimaliseren van CBRN-grenscontrole en gerichte en zorgvuldige communicatie en optimalisatie van CBRN-intelligence. De activiteiten leveren concrete en duurzame producten, werkwijzen en inzichten op die een vaste plek krijgen in werkprocessen van de betrokken publieke en private organisaties. De dreiging van terrorisme doet de vraag naar monitoring exponentieel toenemen. Ook internationaal is die trend, mede op basis van ervaringen met aanslagen en andere vormen van criminaliteit, duidelijk waarneembaar. In samenwerking met de ministeries van V&W en BZK, wordt er een forse impuls gegeven aan de beveiliging van infrastructurele hotspots (onder andere Schiphol) door grootschalige toepassing van camerasystemen. Deze impuls is een eerste aanzet. Deze systemen dragen er toe bij dat terroristische aanslagen worden voorkomen, er bij incidenten en aanslagen daadkrachtiger kan worden opgetreden en een krachtige bijdrage kan worden geleverd aan de opsporing van verdachten van criminaliteit en/of terrorisme. Terroristische uitingen en radicalisme blijven een aanhoudende dreiging voor de rechtsorde waardoor de ingeslagen weg met kracht voortgezet moet worden. Informatieuitwisseling, samenwerking en coördinatie tussen de bij terrorismebestrijding betrokken partijen waaronder de ministeries van BZK, Defensie en V&W zijn ook in 2007 belangrijke aandachtspunten. In 2007 zal de uitvoering van het traject «Terrorisme en bedrijfsleven» ter hand worden genomen. Met het traject wordt beoogd het bewustzijn bij bedrijven voor dreigingen, risico s en kwetsbaarheden te vergroten. Daarnaast willen de publieke en private sectoren elkaar beter informeren over (concrete) dreigingen en de maatregelen die worden getroffen om deze dreigingen het hoofd te bieden. Gewerkt wordt aan het verbeteren van informatieverzameling tussen de private en publieke sectoren, alsook het bieden van een concreet handelingsperspectief (maatregelen) voor bedrijven. Daarvoor zal tevens aansluiting worden gezocht bij de publiekscampagne «Nederland tegen terrorisme». Rechtsbestel Bruikbare rechtsorde en vermindering van regeldruk 1 Chemische, biologische, radiologische en nucleaire dreigingen Ook in 2006 is in het kader van het programma «Bruikbare rechtsorde» veel bereikt. Een bijzondere gebeurtenis was de maatschappelijke regeldrukconferentie die plaatsvond in maart 2006 met vertegenwoordigers van het kabinet, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Deze conferentie werd gevolgd door de Catshuissessie over regeldruk, waarin het kabinet een extra impuls voor het bestrijden van regeldruk aankondigde. Hoofdlijnen hiervan waren dat de overheid meer vertrouwen moet geven en meer moet denken vanuit degenen op wie de regels van toepassing zijn. Concreet betekent dat dat uitvoeringsorganisaties, bedrijven en burgers meer en vroeger worden betrokken bij de voorbereiding van nieuwe regelgeving en dat meer gebruik gemaakt wordt van openbare internetconsultaties. Komende periode zullen deze punten in overleg met bedrijven, instellingen en maatschappelijke organisaties worden uitgewerkt. Ook in de toetsing van nieuwe regelgeving door Justitie zal het beheersen en verminderen van regeldruk een centrale plaats behouden. Tweede Kamer, vergaderjaar , hoofdstuk VI, nr. 2 14

15 Toegang tot het rechtsbestel Slagvaardige rechtspleging Bestuursrecht en Civiel recht 1 TK , nr. 11 Een functioneel rechtsbestel biedt de burger toegang tot voorzieningen om geschillen of conflicten op te lossen. Op dit punt zijn de afgelopen jaren veel vorderingen geboekt. Er zijn juridische loketten gekomen waar burgers terecht kunnen met hulpvragen en er worden buitengerechtelijke afdoeningsmogelijkheden bevorderd en gefaciliteerd zoals mediation en de uitbreiding van consumentengeschillencommissies. In 2007 wordt in het vervolg hiervan het project «Delta G» (Geschilbeslechting) gerealiseerd. Doel van dit project is de burger met een juridisch geschil, door middel van een speciaal ontworpen website, in staat te stellen het juridische geschil te verhelderen, te kiezen voor de meest passende oplossing en zonodig contact te leggen met een hulpverlener. Nu de eerstelijns rechtshulp is versterkt zal in 2007 aandacht worden besteed aan de tweedelijns rechtshulp, de kwaliteit en integriteit van de juridische beroepsbeoefening, het toezicht daarop en het van toepassing zijnde tuchtrecht. Voor tolken en vertalers zal 2007 primair gericht zijn op de implementatie van de Wet Tolken en Vertalers en het oprichten van een kwaliteitsinstituut. Een functioneel rechtsbestel wordt gekenmerkt door een slagvaardige rechtspleging. De afgelopen jaren werden meer strafzaken afgedaan door de politierechter, tevens is het mogelijk geworden om getuigen te horen via teleconferentie en is het aantal aanhoudingen van zittingen teruggedrongen. Ook is de afgelopen jaren gewerkt aan een slagkrachtiger rechterlijke organisatie. Hieraan heeft bijgedragen de «Moderniseringsoperatie rechtspraak in de 21e eeuw». Meer zaken worden afgedaan en doorlooptijden zijn teruggedrongen. Naast het streven om de doelmatigheid verder te bevorderen zullen de inspanningen de komende jaren ook gericht zijn op het verbeteren van de kwaliteit. Thans wordt de moderniseringsoperatie geëvalueerd, waarover de commissie Deetman in 2007 zal rapporteren. In dit kader vindt een visitatie van de Rechtspraak plaats naar onder meer de kwaliteit van het primaire proces en de professionaliteit van de rechter. Ook bij de komende kostprijsonderhandelingen, die in 2007 moeten resulteren in prijzen voor de jaren , zal de kwaliteit en doelmatigheid van de rechtspraak een belangrijke rol spelen. In maart 2006 is het eindrapport over de fundamentele herbezinning van het burgerlijk procesrecht uitgebracht. De onderzoekers pleiten voor een ruimere erkenning van afspraken op het niveau van de direct betrokkenen om beter rekening te houden met de behoefte aan verduidelijking van bestaande regels en met veranderende omstandigheden. Een kabinetsstandpunt over het eindrapport is in voorbereiding. Ook op andere terreinen van het burgerlijk recht wordt meer ruimte bepleit voor nieuwe vormen van samenwerking en ingezet op uitwerking van regels in de kring van direct betrokkenen. De commissie insolventierecht, die tot taak heeft een nieuwe Faillissementswet voor te bereiden en in het najaar 2006 zal adviseren, signaleert de behoefte aan uitwerking van regels door anderen dan de wetgever of de rechter. Door betrokken partijen is recent een code ontwikkeld voor de afwikkeling van letselschade in het buitenwettelijke traject. Een ander voorbeeld is de code Tabaksblat die een verantwoordingsplicht legt op het bestuur van de vennootschap over de naleving van een code die gezaghebbende opvattingen over goed ondernemingsbestuur (corporate governance) weerspiegelt. Op het gebied van het algemeen bestuursrecht zal de wetgeving ook in 2007, in de lijn met de nota «Naar een slagvaardig bestuursrecht» 1,inhet teken staan van stroomlijning, dejuridisering en vergroting van de effectiviteit van het bestuurs(proces)recht. Het gaat hierbij onder meer om vergroting van coördinatiemogelijkheden bij besluitvorming, een meer Tweede Kamer, vergaderjaar , hoofdstuk VI, nr. 2 15

16 definitieve geschilbeslechting door de bestuursrechter en verdere codificatie op het gebied van bestuurlijke geldschulden en bestuurlijke handhaving, mede met het oog op deregulering en vermindering administratieve lasten. Internationale samenwerking Haags programma en de JBZ-samenwerking Justitie zet niet in op méér Europa, maar op verbetering van de huidige juridische samenwerking binnen Europa. «Het Haags Programma», dat onder het Nederlandse EU-voorzitterschap in 2004 is vastgesteld, is hiervoor richtinggevend. De belangrijkste thema s die op de agenda staan zijn de verbetering van de informatie-uitwisseling tussen opsporingsdiensten, de verbetering van de werking van Europol, samenwerking bij de bestrijding van criminaliteit en terrorisme, kennismigranten in relatie tot legale migratie en buitengrensbewaking. Met betrekking tot integratie staat kennisopbouw centraal; dit om bij te dragen aan het creëren en verbeteren van de aanpak van integratie in alle lidstaten van de EU. Een belangrijke vernieuwing in 2007 vormt de uitvoering van de «Financiële Programma s » op het terrein van de JBZ-samenwerking. De EU-subsidiegelden die hiermee zijn gemoeid zullen substantieel hoger liggen dan in de afgelopen periode. Justitie stelt zich tot doel deze gelden beter te benutten en zal daartoe de eigen organisatie aanpassen. Het ministerie van Justitie zal vanaf 2006 de centrale internationale functie versterken, zodat gerichter acties kunnen worden ondernomen op voor Nederland belangrijke dossiers. De ministers kunnen zo in diverse vormen van overleg tussen groepen van EU-lidstaten hun positie versterken. Integratie Inburgering Integratie van twee kanten Op 15 maart 2006 is de Wet inburgering buitenland in werking getreden. Sindsdien moet door bepaalde categorieën vreemdelingen die naar Nederland willen komen het basisexamen worden behaald als extra voorwaarde voor het verkrijgen van een MVV. Naar verwachting treedt de nieuwe Wet inburgering op 1 januari 2007 in werking. Doel is om een betere beheersing van de Nederlandse taal en kennis van de Nederlandse samenleving van nieuw- en oudkomers te bevorderen. Communicatie in het Nederlands tezamen met kennis van de Nederlandse samenleving is van wezenlijk belang voor het goed kunnen functioneren in deze maatschappij. De vernieuwing van het inburgeringsstelsel is dan ook een belangrijke prioriteit. De huidige inspanningsverplichting wordt in het nieuwe stelsel voor bepaalde groepen omgezet in een resultaatverplichting. De gemeenten krijgen een spilfunctie in het nieuwe stelsel. Andere uitvoeringstaken worden belegd bij de Informatie Beheer Groep. Daarnaast wordt marktwerking ingevoerd ten aanzien van de inkoop van inburgeringscursussen. Een effectief inburgeringsstelsel biedt de garantie dat nieuwkomers en oudkomers een basistoerusting hebben voor deelname aan de samenleving. Maar voor integratie is meer nodig dan toerusting. Er zijn tal van belemmeringen die de integratie van minderheden in de weg staan. Allochtone jongeren slagen er veel minder dan autochtone jongeren in om aan het werk te komen en te blijven. De sociale integratie van allochtonen en autochtonen stagneert. Cultureel is er weinig uitwisseling tussen allochtonen en autochtonen. Ruimtelijke segregatie van allochtonen en autochtonen heeft tot gevolg dat etnische groepen gescheiden van elkaar leven. Allochtone vrouwen hebben te maken met cultureel bepaalde vormen van achterstelling en dwang. Tweede Kamer, vergaderjaar , hoofdstuk VI, nr. 2 16

17 Voor een daadwerkelijke integratie is het niet voldoende dat allochtonen hun achterstand inlopen. Integratie moet van twee kanten komen. Het gaat erom een basis van gemeenschappelijkheid te vinden waarin allochtonen en autochtonen met elkaar omgaan als gelijkwaardige participanten aan de samenleving. Daarom heeft het kabinet gedeeld burgerschap voor allochtonen en autochtonen tot kern van zijn integratiebeleid gemaakt. Gedeeld burgerschap Binding Discriminatie Eergerelateerd geweld 1 TK , nr. 6 Ter bevordering van gedeeld burgerschap zijn de laatste jaren verschillende initiatieven genomen. Om het belang en de betekenis van het Nederlanderschap te onderstrepen is de naturalisatieceremonie ingevoerd. Op initiatief van de Minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie wordt in een aantal gemeenten extra ingezet op de integratie van Antilliaanse jongeren. Voor allochtone vrouwen is een aanpak in ontwikkeling die hen moet beschermen tegen uitwassen als eerwraak en huiselijk geweld. Om de integratie van moslims te stimuleren is er een structureel overleg tot stand gekomen tussen de Minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie en vertegenwoordigers van moskeeorganisaties. Met ingang van het schooljaar zijn er verschillende opleidingsmogelijkheden voor islamitische geestelijke bedienaren. Het is de verwachting dat hieruit op termijn één of meer Nederlandse imamopleidingen voortkomen. Bij de implementatie van het vernieuwde integratiebeleid is duidelijk geworden dat de ruimtelijke concentratie van niet-westerse allochtonen in toenemende mate een belemmering vormt voor een succesvolle integratie. De concentratie heeft tot gevolg dat er te weinig contact is tussen allochtonen en autochtonen. Inzet op binding is van belang om te voorkomen dat etnische groepen verder uit elkaar groeien en sociale spanningen groter worden. Contact en ontmoeting komen tot stand door gezamenlijk gebruik van (openbare) voorzieningen en gezamenlijke deelname aan duurzame activiteiten. Daarom is het initiatief genomen voor een segregatiedoorbrekende aanpak. Met het initiatief binding en ontmoetingen op lokaal niveau, dat nog in 2006 van start zal gaan, wordt een breed scala aan lokale initiatieven op gang gebracht die leiden tot meer contact en uitwisseling tussen etnische groepen. Respect voor elkaar en binding worden ook bevorderd als burgers op gelijkwaardige wijze kunnen participeren en zich beschermd weten tegen discriminatie. Daarvoor is een goede professioneel werkende landelijke dekking van voorzieningen voor de behandeling van discriminatieklachten nodig. Burgers moeten toegang hebben tot laagdrempelige voorzieningen zodat zij met hun klacht terecht kunnen in de eigen gemeente. Dit is nu nog lang niet overal het geval. Daarom neemt de Minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie het initiatief tot een landelijk dekkend netwerk van antidiscriminatievoorzieningen. Met het programma Eergerelateerd geweld wordt beoogd om de samenhang in de aanpak van eergerelateerd geweld verder te verbeteren en de problematiek verder inzichtelijk te maken. Dit sluit aan bij de vraag van de Tweede Kamer om meer helderheid te krijgen van de gedragingen met betrekking tot eergerelateerd geweld en om inzicht in de aard en omvang van de problematiek. Daarnaast is de aanpak gericht op maatschappelijke preventie van eergerelateerd geweld, het adequaat bieden van hulp en opvang van slachtoffers en een strafrechtelijke aanpak van de daders. Met de «Startnotitie Eergerelateerd geweld» 1 is een basis Tweede Kamer, vergaderjaar , hoofdstuk VI, nr. 2 17

18 gelegd voor een intensivering van de aanpak van eergerelateerd geweld. In de septemberrapportage is een uitgebreid planningsdocument van het programma voor de komende jaren opgenomen. Vreemdelingenbeleid Organisatie van de toelating Asiel De beleidsnotitie «Naar een modern migratiebeleid» 1 is in mei 2006 aan de Tweede Kamer gestuurd. Het migratiebeleid wordt gemoderniseerd door het restrictieve toelatingsbeleid te combineren met een grotere mate van selectiviteit. Het nieuwe beleid zal meer gebaseerd zijn op de behoefte aan migranten die in de Nederlandse samenleving bestaat. Verder worden de toelatingsprocedures versneld en vereenvoudigd, onder meer door centralisatie van de behandeling van verblijfsaanvragen en digitalisering en vereenvoudiging van aanvraagprocedures. In het nieuwe migratiebeleid krijgen instellingen en bedrijven op basis van contracten met de overheid op het terrein van studie- en arbeidsmigratie een grotere rol in de toelatingsprocedures. Ten slotte wil het kabinet het systeem van verblijfsvergunningen zoals dat binnen de Vreemdelingenwet 2000 bestaat aanzienlijk vereenvoudigen. In de huidige wetgeving bestaan 26 verblijfsdoelen, waartussen nauwelijks samenhang bestaat en waarbij regelmatig aanpassingen nodig zijn. In het nieuwe toelatingsmodel wordt dit aantal teruggebracht tot vijf typen, de zogeheten kolommen, te weten: Uitwisseling en Arbeid Tijdelijk, Studie en Arbeid Regulier, Kennis en Arbeid Hoogwaardig, Familie/Gezin en Humanitaire redenen. Het implementatietraject is in 2006 gestart en loopt door in Daarin worden de gemaakte beleidskeuzes nader uitgewerkt, worden wijzigingen van de relevante wet- en regelgeving voorbereid, waaronder de wijziging van de Vreemdelingenwet 2000, en wordt de invoering van nieuwe toelatingsprocedures voorbereid. De afgelopen kabinetsperiode is de Vreemdelingenwet 2000 op een aantal punten gewijzigd. Zo is de geldigheidsduur van de verblijfsvergunning asiel voor bepaalde tijd verlengd van drie naar vijf jaar. Daarmee kan beter worden beoordeeld of de situatie in het land van herkomst nog steeds zodanig slecht is dat vreemdelingen uit dat land op permanent verblijf in Nederland zijn aangewezen en sluit het asielstelsel beter aan bij de situatie in de ons omringende landen. Ook is de situatie met betrekking tot de rechterlijke toetsing van vrijheidsontnemende maatregelen van vóór de Vreemdelingenwet 2000 grotendeels hersteld. Dat was nodig omdat de behandeling van beroepen tegen vrijheidsontnemende maatregelen een belangrijk deel van de capaciteit van de vreemdelingenkamers in beslag nam, waardoor achterstanden waren ontstaan bij de behandeling van beroepen in verblijfsprocedures. In de afgelopen jaren is het aantal asielverzoeken gedaald tot ruim asielverzoeken in Het aantal asielaanvragen tot en met april 2006 bedroeg circa Visumwet De visumbepalingen worden geïntegreerd in de Vreemdelingenwet Naar verwachting wordt het wetgevingsproces spoedig afgerond, waarna implementatie en inwerkingtreding zullen volgen. Hiermee gaat de bevoegdheid voor het verlenen van visa over van de minister van Buitenlandse Zaken naar de minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie, waarmee concreet invulling wordt gegeven aan de verantwoordelijkheid van deze minister voor toelating, ook als het gaat om kort verblijf. 1 TK , nr. 1 Tweede Kamer, vergaderjaar , hoofdstuk VI, nr. 2 18

19 Rechtsmiddelen reguliere toelatingsprocedure Inrichting Vreemdelingenketen Terugkeer(organisatie) In 2007 zal het accent van het toelatingsbeleid meer worden verlegd naar het reguliere toelatingsbeleid. In navolging van de wijziging in de asielprocedure, waar in afwijking van de Awb de bezwaarprocedure is vervangen door een voornemenprocedure, wordt ook in het reguliere toelatingsbeleid een dergelijke wijziging voorbereid. Tegenover de afschaffing van de bezwaarprocedure staat de verplichting voor de IND om (in de meeste gevallen), indien men voornemens is een aanvraag af te wijzen, dit schriftelijk aan de vreemdeling kenbaar te maken, zodat de vreemdeling hierop kan reageren. De efficiency en kwaliteit van het proces van rechtsbescherming zijn bovendien gebaat bij de nieuw te introduceren «ex-nunc» toetsing in beroep. Er wordt naar gestreefd deze wijzigingen nog deze regeerperiode aan de Tweede Kamer ter behandeling aan te bieden. Begin 2006 is gestart met het realiseren van een nieuw in te richten Terugkeerorganisatie welke naast de IND zal worden gepositioneerd. Daarnaast wordt de omvorming van de IND tot enige toelatingsorganisatie nauwgezet bewaakt, evenals de overige verbeteringen in de vreemdelingenketen. Na de invoering van de Vreemdelingenwet 2000 is veel aandacht besteed aan de verbetering van de uitvoering van de regelgeving. Daarbij zijn de verschillende betrokken organisaties steeds meer als keten gaan optreden. Naast een verduidelijking van de overlegstructuur en de (prestatie)afspraken in de keten zijn instrumenten ontwikkeld zoals de gezamenlijke vreemdelingendatabase en simulatie- en prognosemodellen. Daarnaast is planning en verantwoording van de uitvoering in ketenverband mogelijk geworden. In de komende periode zullen de gezamenlijke doelen van de keten worden uitgewerkt, alsmede de bijdragen die de verschillende ketenorganisaties aan de realisatie ervan zullen leveren. Een belangrijk vraagstuk voor de komende periode is de wijze waarop de keten kan worden bestuurd. Hierbij zal de vraag beantwoord moeten worden of de huidige sturingsmogelijkheden en -instrumenten toereikend zijn, of dat een wijziging van de sturing in de keten noodzakelijk is. Hierbij worden de ontwikkelingen elders (bijvoorbeeld ten aanzien van het politiebestel) nauwlettend gevolgd. Een concrete stap in het kader van de verbetering van de sturing in de vreemdelingenketen is de oprichting van de Terugkeerorganisatie. De Terugkeerorganisatie dient vanaf januari 2007 volledig operationeel te zijn. Daarnaast is in de afgelopen kabinetsperiode een aantal maatregelen genomen ter verhoging van de effectiviteit van het terugkeerbeleid, conform de Terugkeernota Te denken is aan versterking van de samenwerking met landen van herkomst en maatregelen op het terrein van het grensbeheer en de herziening van de opvang. Ook is het beleid ter ontmoediging van illegaal verblijf aangescherpt. In dat kader zijn het vreemdelingentoezicht en controles op illegale tewerkstelling en bewoning geïntensiveerd en zijn de sancties op dit terrein verzwaard. In 2007 zullen de aanscherping van het beleid met betrekking tot de ongewenstverklaring van vreemdelingen én het verwijderen van vreemdelingen die de openbare orde verstoren, worden geïmplementeerd. 1 TK , nr. 1 Tevens is met de uitvoering van het Project Terugkeer hard gewerkt om vreemdelingen die vóór 1 april 2001 een (eerste) asielaanvraag hebben ingediend, onherroepelijk niet in aanmerking zijn gekomen voor een verblijfsvergunning en nog geen gehoor hebben gegeven aan hun Tweede Kamer, vergaderjaar , hoofdstuk VI, nr. 2 19

20 zelfstandige vertrekplicht, intensief te faciliteren bij het bewerkstelligen van het vertrek uit Nederland. Omdat een deel van de doelgroep zich nog in een vreemdelingrechtelijke procedure bevond en bevindt zijn en worden er ook verblijfsvergunningen verstrekt aan vreemdelingen vallend onder de doelgroep van het Project. De Minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie heeft toegezegd dat binnen de projectduur van 3 jaar aanvragen afgehandeld zouden worden. Ten slotte hebben de Minister voor Ontwikkelingssamenwerking en de Minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie tijdens de afgelopen kabinetsperiode beleid ontwikkeld op het grensvlak tussen ontwikkelingssamenwerking en migratie. Een beleidskader, met bijbehorende financiën in de begroting van het ministerie van Buitenlandse Zaken, is gecreëerd voor de uitvoering van projecten die zowel ontwikkeling van landen van herkomst als het migratiebeheer in Nederland dienen, zoals de tijdelijke terugkeer van gekwalificeerde migranten en capaciteitsversterking voor migratiemanagement. Vreemdelingentoezicht In de afgelopen jaren is de capaciteit bij politie en Koninklijke Marechaussee voor de uitvoering van het vreemdelingentoezicht uitgebreid. De Kmar heeft niet alleen op het gebied van vreemdelingen toezicht een belangrijke functie maar levert ook een belangrijke bijdrage aan de doelstellingen van Justitie door zijn rol op het gebied van grensbewaking, het toezicht op Schiphol en bij bestrijding van terrorisme en ter bevordering van de veiligheid. Anderzijds zijn met de toetreding van nieuwe lidstaten tot de Europese Unie de potentiële doelgroepen van het vreemdelingentoezicht veranderd en is voor enkele van deze groepen de focus van de handhaving van de vreemdelingenwetgeving verschoven naar handhaving van bijvoorbeeld de arbeidswetgeving. In deze situatie zijn concrete afspraken gemaakt met de uitvoerders van het vreemdelingentoezicht over te behalen resultaten. In de komende periode wordt extra aandacht besteed aan (her-)definiëring van de toezichtstaken van de verschillende uitvoerders in de vreemdelingenketen. Dit in het verlengde van de vorming van de Terugkeerorganisatie en de overdracht van de reguliere frontofficetaken van gemeenten aan de IND. Tweede Kamer, vergaderjaar , hoofdstuk VI, nr. 2 20