Ik verlangde ernaar opnieuw verliefd te worden op het vak, mijn vrouw en het leven

Transcriptie

1 Ik verlangde ernaar opnieuw verliefd te worden op het vak, mijn vrouw en het leven Vier jaar geleden aarzelde hij even of hij wel moest doorgaan in zijn vak. Na een korte periode van somberheid heeft Youp van t Hek (60) het plezier in zijn werk, de liefde en het leven weer helemaal terug. Hoe? Banden oppompen, meer is het vaak niet. Zijn inmiddels vijf jarige kleinzoon Sam gaf het goede voorbeeld: hij weigerde om twee dezelfde sokken aan te trekken. Hoeveel leuker is het niet om verschillende kleuren te combineren! Opa Youp is het helemaal met hem eens. Vandaar dat hij met twee afwijkende bontgekleurde sokken de interviewlocatie binnenwandelt. Leuk hé?! Mijn kinderboek Verkeerde sokken, met Sam in de hoofdrol, wordt nu zelfs in het Koreaans en het Japans vertaald. Dat onbevangene en originele dient gepropageerd te worden in plaats van afgeleerd. Zelf mocht ik als jongetje ook zijn wie ik was. Ik had ontzettend aardige ouders. Mijn moeder was 43 bij mijn geboorte en 47 toen mijn jongste broertje ter wereld kwam. Ik had het geluk dat ik de zevende was van acht kinderen. De opvoeding van de eerste zes was al volledig mislukt, dus mijn ouders hadden de hoop al zo n beetje opgegeven en gaven mij de ruimte. Geen slechte aanpak, want uit eindelijk kwam iedereen toch redelijk op zijn pootjes terecht. Bij ons aan tafel werd altijd druk gepraat. Mijn broers en zussen hadden vriendjes en vriendinnetjes. Ik nog niet. Een denkbeeldig vriendje had ik wel. Willem heette hij. Iedereen bij ons aan tafel wist dat Willem niet bestond, maar ze gingen wel mee in alles wat ik over hem vertelde. Zo had Willem een paard dat kon traplopen. Wanneer ik op straat speelde, hoorde mijn moeder mij tegen iemand praten, maar als ze dan keek, zag ze niemand. Dan was ik dus in gesprek met Willem. Tegen de tijd dat ik naar de lagere school zou gaan, dacht ze: daar krijgt hij problemen mee! Dus zei ze op een avond na het eten: Youp, we gaan wat doen. Wat? We gaan naar Willem! Ik herinner me nog hoe ik mijn moeder een handje gaf. We woonden in Naarden en mijn moeder zei: Jij weet waar- ie woont, dus zeg jij maar hoe we moeten lopen. Een paar keer wees ik een willekeurige richting uit. Daarna zag ze dat ik een beetje in paniek raakte. Ze zei: Weet je wat ik denk Youp? Ik denk dat Willem is verhuisd. Opgelucht zei ik 1/5

2 dat ik dat ook dacht. Nadat we thuiskwamen zei mijn moeder tegen mijn broers en zussen: Jongens, Willem is verhuisd! De hele tafel vond dat jammer, maar op die briljante manier heeft mijn moeder me dus gered. Er is een familiefilmpje dat mijn vader ooit maakte. Dan zie je het hele gezin op de hoek van de straat hockeyen en dan draait mijn vader met zijn camera naar mij en dan zie je mij zielsalleen waarschijnlijk in het gezelschap van Willem een liedje zingen. Ik heb ook op hockey gezeten, maar ik hoorde er nooit zo bij en dat vond ik eigenlijk wel prima. Zo n positie aan de zijlijn, kijkend naar wat anderen doen, daar voel ik me wel bij. De hele dag observeer ik met een grote glimlach hoe mensen neuzelen en elkaar na- apen. Zie ik Sybrand Niessen ineens met een nieuw kapsel, zie ik even later steeds meer mensen met zo n zelfde kapsel. Of alle maal in dezelfde broek lopen of in dezelfde auto rijden. Ik vind dat erg grappig. Nee, zelf ben ik niet zo trendgevoelig. In een periode dat het naroepen op straat vormen aannam waar ik vanaf wilde, kocht ik een keer een andere bril. Toen ik daarmee thuiskwam, reageerden de kinderen: Papa, doe normaal! Zet weer je gewone bril op alsjeblieft. Je ziet eruit als een idi oot! Die nieuwe bril heb ik dus maar snel weggeflikkerd, haha. Alleen plan A Sinds hij als jongetje Toon Hermans op de bühne zag, wist Youp wat hij later wilde worden. Mijn vader die in de Amsterdamse Jordaan opgroeide en later als beleggingsadviseur goede zaken deed, heeft me in die ambitie nooit ontmoedigd. Wel zei hij: Als je het toneel op wilt en mensen aan het lachen wilt brengen, zul je daar keihard voor moeten werken. Schuw als komiek niet om meningen los te maken. Word iemand aan wie sommigen een ongelooflijke hekel kunnen hebben. Nou, dat is gelukt, haha. Overigens niet onmiddellijk, hè. Toen ik begon, stond ik voor lege zaaltjes. Toch bleef ik er zelf in geloven. In die tijd zei ik elk jaar tegen een goede vriend van me: Dit jaar doe ik het nog, maar als het weer niet lukt, ga ik vol gend jaar wat anders doen. Maar ik had helemaal geen plan B, dus ging ik stug door. Pas na tien jaar zaten de zalen vol. Dat ik nooit een cent subsidie heb gekregen, kwam ook door mijn vader die zei: Als je het doet, doe het dan op eigen kracht. Mijn moeder attendeerde me nog op de kleinkunstacademie, maar na twee weken oriëntatiecursus was van beide kanten duidelijk dat ik die opleiding niet moest doen. Je moest daar dansen en dat was echt niks voor mij. Ik wilde alleen maar grappig zijn. Betrokkenheid Zo scherp als hij in zijn columns en op het podium is, zo gevoelig is hij als privé persoon. Ik ben niet week hoor, maar nee zeggen op allerlei verzoeken vind ik lastig. Dan is het heel prettig om een manager te hebben die dat voor me afhandelt. Ik ben snel ontroerd, maar tranen laat ik alleen binnenskamers toe. Het is nu twee jaar geleden dat mijn broer Carl 2/5

3 overleed aan de gevolgen van een hartaanval. Precies op de dag dat het EO- programma De Kist waaraan ik meewerkte, werd uitgezonden. Toen ik daarnaar zat te kijken en mezelf hoorde zeggen dat ik amper dramatische verlieservaringen had mee gemaakt, bekroop me het gevoel: zoiets moet je ook niet zeggen! Mijn ouders waren in de tachtig toen ze gingen. Allebei hadden ze een prachtleven, maar een zwaar einde. Mijn moeder had Alzheimer en mijn vader heeft na een hersenbloeding nog vier jaar geleefd. Dat was een in gewikkelde tijd, zowel voor mijn ouders als voor ons kinderen. Ik vind dat we dat alle acht goed hebben gedaan. Met de betrokkenheid waarmee onze ouders ons hebben opgevoed. De dood was voor beiden een verlossing. Toch duurde het verdriet bij mij langer dan ik van tevoren had ingeschat. Er was iets prettigs aan dat verdriet, omdat het warme herinneringen opriep. Als ik in de buurt ben, rijd ik nog altijd even langs mijn ouderlijk huis. Sowieso gaat er geen dag voorbij dat ik niet even aan ze denk. Ja, ze hebben mijn succes nog mee gemaakt. Toen ik mijn eerste geld had verdiend, dacht ik: daar moet ik iets mee doen. Dus vroeg ik aan mijn vader: Papa, wat is een goede belegging? Een goede nachtrust, was zijn antwoord. Daarmee bedoelde hij: maak keuzes waar je niet van wakker hoeft te liggen en investeer in wat écht belangrijk is: je vrouw, je kinderen, je werk, het huis waar je in woont. Ik heb in de loop der jaren veel mensen kapot zien gaan aan wat mijn vader een slechte nachtrust genoemd zou hebben: een te duur huis, een baan die te hoog gegrepen is of een foute vrouw. Dat het met mij zo goed gaat, heb ik heel erg aan Debby te danken. Zij heeft me altijd met de voetjes op de grond gehouden. We kennen elkaar nu 42 jaar. Ja, we zijn een paar keer uit el kaar geweest en weer bij elkaar gekomen, zoals dat in de liefde gaat. Er is niemand die mij beter kent dan zij. En toch snapt ook zij me niet altijd, nee. Soms ben ik voor anderen ook niet te begrijpen. Wanneer ik in de voorbereidingsfase zit van een nieuwe show moet niemand aan me vragen waar dat programma over gaat. Wat ik heb bedacht moet ik niet voortijdig met anderen delen. Tijdens de try outs merk ik wel aan het publiek wat er even tueel nog anders moet. Tijd voor reflectie Van zijn gebundelde NRC- columns zijn ruim vier miljoen boekjes verkocht. Zijn voorstellingen zijn steevast uitverkocht en dat al decennia achter elkaar. Dat het publiek onlangs weer in de rij stond voor de try- outs van mijn oudejaarsconference Wat is de vraag? vervult me met trots en motiveert me enorm om die mensen een superleuke avond te bezorgen. Ik ben blij dat ik mijn motivatie weer helemaal terug heb. Zo n vier jaar geleden voelde ik bij mezelf een bepaalde somberheid opkomen. Een aanleiding om eens goed over mezelf na te denken. Ik verlangde ernaar opnieuw verliefd te worden op mijn vak, op mijn vrouw en op het leven. Al een tijdje eerder had ik ergens op een feestje gestaan waarbij ik dacht: wat doe ik hier eigenlijk? Dat heeft er toen toe geleid dat ik veel van dat soort verplichtingen heb geschrapt. Je mist ook niks, hè, als je daar allemaal niet meer komt. 3/5

4 Bovendien had ik opeens tijd om een flink lange strandwandeling te maken met Debby. Konden we weer eens langer doorpraten over de kinderen en over onszelf. Over wat er wel en niet goed ging. Nou ja, eigenlijk gebeurde er hetzelfde als toen ik op mijn zeventiende in Amsterdam op kamers was gaan wonen. Pas toen ik na drie weken weer eens bij mijn ouders thuiskwam, besefte ik voor het eerst in wat voor prachtig huis we al die jaren hadden gewoond. In 2010 ben ik me ook opnieuw gaan realiseren wat ik allemaal heb. Niet in de zin van bezit, hoewel ik daar ook niet over te klagen heb, maar meer van: wat mag ik dankbaar zijn voor mijn succes en wat heb ik fijne mensen om me heen. Thuis en in mijn werk. Ik moest ook weer denken aan een vraag die mijn moeder me stelde toen ze al heel oud was: Ben je goed voor je mensen? Een vraag die ertoe doet, vind ik. Ik heb een man of tien bij me werken en geregeld vraag ik of ze het nog leuk hebben bij me. Het antwoord is meestal ja en als dat niet zo is, hebben we het erover. Wat er ongetwijfeld ook toe heeft bij gedragen dat ik me energieker voel, is dat ik heb besloten om in het theater niet meer te drinken. Ik mijn vak zuip je gemakkelijk lekker door. Na afloop van een voorstelling zijn er altijd wel aardige mensen die nog even willen napraten. Dan ging het altijd van retteketet met de drank. Ik rijd nooit zelf terug, maar vaak had ik al drie of vier witte wijn op voor ik in de auto zat en dan nam ik als ik thuis was ook nog een paar wijntjes. Tot ik besloot daarmee op te houden. Tenzij het de laatste avond is, maar anders drink ik in het theater gewoon spa. Daar voel ik me veel beter bij. Het neven verschijnsel van drank is dat je kritisch vermogen erdoor afstompt. Mensen stonden vaak zó onbedaarlijk op mijn schouders te kloppen, dat ik er bijna zelf in ging geloven dat ik zo goed was. Kleine aanpassingen Eind februari werd hij zestig. Ter gelegenheid daarvan maakte hij speciaal voor zijn vrienden een boekje met zestig gedichten. Eén ervan heet Banden oppompen. Meer is het vaak niet. Je fietst meteen een stuk gemakkelijker en sneller. Terwijl je daarvoor dacht: het schiet niet op. Gewoon even de tijd nemen om een kleinigheid te ver anderen en je vraagt jezelf af waarom je dat niet veel eerder hebt gedaan! Sinds ik meer tijd uittrek voor familie en vrienden merk ik dat ik daar meer uit haal dan uit voorstellingen bezoeken van collega s. Ik word er vrolijker van. Als ik thuis de krant samenvat, plaatst Debby daar vrijwel altijd kanttekeningen bij. Haar commentaar doe ik weliswaar grappend af als wijvengelul, maar van de manier waarop zij tegen dingen aankijkt leer ik veel. Het ontbreekt ons nooit aan gespreksstof. Zo praten wij nooit over de buren, maar ja die zijn dan ook ontzettend aardig, haha. Youp & de feestdagen Wat staat er op je verlanglijst: Bondscoach van Brazilië worden. Favoriete sinterklaasversnapering: Oesters met champagne. 4/5

5 Favoriete sinterklaasviering: Bij de paus in het Vaticaan. Favoriete kerstgezelschap: Mijn familie. Meestal komen ze allemaal, maar niemand hoeft zich verplicht te voelen. Niks moet! Favoriet kerstgerecht: Geen idee. Ik weet ook nog niet wie er kookt. Mijn vrouw, mijn dochter of ikzelf. Ik vind koken hartstikke leuk. Ik heb een paar vrienden die kok zijn. Van hen krijg ik soms tips. Kerstboom: Die zet Debby samen met mijn kleinzoon op. Net als vroeger bij mijn ouders pas de avond voor Kerst en op 6 januari gaat-ie de deur uit. Al die debielen die de dag na Sinterklaas al de kerstboom neerzetten, wat is dan nog de relatie met Kerst? Kerstballen: Allemaal van de Hema. Jeugdherinnering: Ik vind het prima dat zo veel mensen uitpakken met al die lampjes buiten in de tuin hoor, maar toen ik jong was, beleefde ik er met een vriendje veel plezier aan om die er vakkundig weer uit te draaien, haha. 5/5