Psychofarmaca bij probleemgedrag. Rob van Marum Klinisch geriater, klinisch farmacoloog Hoogleraar Farmacotherapie bij ouderen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Psychofarmaca bij probleemgedrag. Rob van Marum Klinisch geriater, klinisch farmacoloog Hoogleraar Farmacotherapie bij ouderen"

Transcriptie

1 Psychofarmaca bij probleemgedrag Rob van Marum Klinisch geriater, klinisch farmacoloog Hoogleraar Farmacotherapie bij ouderen

2 Disclosure R v Marum (poten7ële) Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante rela7es met bedrijven - geen Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere rela7e, namelijk

3 Neuropsychiatrische symptomen Cogni<eve symptomen Func<onele symptomen Neuropsychiatrische symptomen probleemgedrag - Roepen - Agressie - Dwalen - Ontremming - Apathie psychiatrische stoornissen - Hallucina<es - Wanen - Depressie - Angststoornissen

4

5 aantal gebruikers van an<psycho<ca per 1000 inwoners in de betreffende leefijdsgroep 17 september 2010, Pharmaceutisch Weekblad, Jaargang 145 Nr 37

6 Behandeling probleemgedrag (1950): chlorpromazine When Thorazine is administred to the agitated senile, there is a marked decrease in his nerve racking outbursts of hos<lity, irritability, abusiveness and day- and- night pacing... more regular ea<ng and sleeping habits and improves in his personal hygiene.

7

8

9

10

11

12

13 2002 (revisie 2008)

14 Welke medicamenteuze op<es hebben we? An<psycho<ca An<depressiva An<epilep<ca Benzodiazepines Cholinesteraseremmers Meman<ne

15

16

17

18

19 General treatment guidelines Age specific guidelines Personalized care

20

21 kwetsbaarheid Veranderde farmacokine<ek Veranderde farmacodynamiek ziekte Drug- drug interac<es Drug- disease interac<es Problemen

22 Frailty Frailty is een instabiele gezondheidstoestand bij (vooral) ouderen met afgenomen reserves bij wie sprake is van gezondheidsproblema<ek van mul<pele aard, welke gevolgen heef voor het zelfstandig kunnen func<oneren, met name op het gebied van zelfzorg.

23 Geriatrisch denken Comprehensive geriatric assessment - Soma<sch - Psychisch/psychiatrisch - Sociaal - Func<oneel

24 Geriatrische problemen Confusion Falls Geriatric Giants Immobility Incontinence Ondervoeding

25 Mogelijke bijwerkingen Parkinsonisme hypotensie Suaeid CVA Longontsteking UWI Trombose Hypothermie Hyperthermie Maligne neurolep<casyndroom Hyponatriemie Hartritmestoornissen Metabool syndroom Granulopenie etc

26 Dopamine pathways a: nigrostriataal b: mesolimbisch c: mesocor<caal d: tuberoinfundibulair e: 5e

27 Dopamine- blokkade Mesolimbisch systeem - Reduc<e posi<eve symptomen (hallucina<es, wanen) - Versterking nega<eve symptomen (minder mo<va<e, apathie, anhedonie, minder reward) Nigrostriatale systeem - Extrapyramidale bewegingsstoornissen

28 Mesocor<cale systeem naar prefrontaal (DLPFC/VMPFC) Cogni<e/execu<ef Emo<es/affect - Cogni<eve en emo<onele achteruitgang (nega<eve symptomen) - Bij psychose is dit systeem waarschijnlijk al hypoac<ef

29 Receptor en bijwerkingen: overig An7cholinerg - Cogni<e - Urinereten<e - Obs<pa<e - Wazige visus - Droge mond - Suaeid, slaperigheid An7-5HT2 - Minder agita<e, agressie - Verlengen diepe slaap α- Adrenerg - Orthostase - Vallen - hypnoseda<e Histaminerg - Seda<e - gewichtstoename

30 AP generiek D2 5HT2a ACh Alfa1 Hist Haloperidol nvt + - risperidon nvt ++ + olanzapine que7apine clozapine aripiprazole ? pipamperon nvt ++ -

31 SSRI s en remming CYP450 CYP isoform Citalopram Fluoxetine Fluvoxamine Paroxetine Sertraline CYP1A2 NA NA CYP2C /++ - -/+ CYP2C /+++ NA -/+ CYP2D6 -/ CYP3A4 NA NA: niet beschikbaar, - geen effect, + >50% verandering % verandering, +++ >150% verandering

32 Black box warning FDA

33 Fifteen trials (9 unpublished), generally 10 to 12 weeks in duration, including 16 contrasts of atypical antipsychotic drugs with placebo Death occurred more often among patients randomized to drugs (118 [3.5%] vs 40 [2.3%]. The OR by meta-analysis was 1.54; 95% confidence interval [CI], ; P=.02; Considering that many of these trials demonstrated that these medications are only modestly effective with numbers needing to treat ranging from 4 to 12 in specific metaanalyses, the likelihood for helping vs harming may be rather modest as well, such that for every 9 to 25 persons helped in these trials there possibly will be 1 death.

34 Behandelen van 1000 pa<enten met BPSD met een ap gedurende 3 maanden leidt tot: Klinische verbetering bij pten Overlijden 10 pa<enten - Bij langer behandelen toename sterfe Beroerte 18 pa<enten hkp:// prod_consum_dh/groups/ dh_digitalassets/documents/ digitalasset/dh_ pdf

35 An<psycho<ca en CVA Kleijer BC, van Marum RJ, Egberts AC, Jansen PA, Knol W, Heerdink ER.

36

37

38 All cause mortality Adj. OR (95% CI) TCA 1.16 ( ) SSRI 1.54 ( ) other 1.66 ( ) Myocard infarct TCA 1.09 ( ) SSRI 1.15 ( ) other 5.16 ( ) Beroerte/TIA TCA 1.02 ( ) SSRI 1.17 ( ) other 1.37 ( ) Vallen TCA 1.30 ( ) SSRI 1.66 ( ) other 1.39 ( ) Fractuur TCA 1.26 ( ) SSRI 1.58 ( ) other 1.64 ( ) Hoge tr. Digest. Adj. OR (95% CI) bloeding TCA 1.29 ( ) SSRI 1.22 ( ) other 1.37 ( ) Insulten TCA 1.02 ( ) SSRI 1.83 ( ) other 2.24 ( ) Bijwerkingen TCA 1.06 ( ) SSRI 1.16 ( ) other 0.95( ) Hyponatriemie TCA 1.05 ( ) SSRI 1.52 ( ) other 1.28 ( )

39

40 Hallucina<es bij PDD/LBD Behandeling Aanpassen an<- Parkinson medica<e Clozapine 3 RCTs 2/3 goed effect zonder EPS Que<apine 5 RCTs 4 geen effect, 1 ma<g effect Olanzapine 2 RCTs Motorische achteruitgang Cholinesteraseremmer Pimavanserine 1 RCT LBD

41

42

43

44

45 38 posi<ef - 37 gepubliceerd - 1 niet 36 nega<ef - 3 gepubliceerd Pubmed: 51 gepubliceerde studies (=79%) 48 posi<ef = 94% 3 nega<ef = 6% niet gepubliceerd 11 gepubliceerd maar als posi<ef

46 Tekst

47 Wat moet je nu? Psychofarmaca zijn niet verboden Ken de nadelen en wees daar eerlijk over Ken de eigenschappen en gebruik ze Maak een eigen psychofarmacaformularium Ga uit van een N=1 design want vertrouwen op studies brengt je niet ver. Daarbij hoort: veel proberen, maar ook op <jd weer stoppen

Probleemgedrag 26-11-13. Het eerste AP: chloorpromazine (1950) Gebruik van psychofarmaca bij dementerende ouderen

Probleemgedrag 26-11-13. Het eerste AP: chloorpromazine (1950) Gebruik van psychofarmaca bij dementerende ouderen Gebruik van psychofarmaca bij dementerende ouderen Rob van Marum Klinisch geriater- klinisch farmacoloog Sietse Zuidema Het eerste AP: chloorpromazine (1950) When Thorazine is administred to the agitated

Nadere informatie

Psychofarmaca bij probleemgedrag

Psychofarmaca bij probleemgedrag Disclosure Psychofarmaca bij probleemgedrag Rob van Marum Klinisch geriater, klinisch farmacoloog Hoogleraar Farmacotherapie bij ouderen (potentiële) Belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante

Nadere informatie

Probleemgedrag bij demen/e. Psychofarmaca: nog een plaats? en tegen welke tol? 17 juni 2014 Transmuraal Minisymposium GeriCare

Probleemgedrag bij demen/e. Psychofarmaca: nog een plaats? en tegen welke tol? 17 juni 2014 Transmuraal Minisymposium GeriCare Probleemgedrag bij demen/e Psychofarmaca: nog een plaats? en tegen welke tol? 17 juni 2014 Transmuraal Minisymposium GeriCare Dr. Nienke Lankheet ziekenhuisapotheker i.o., klinisch farmacoloog i.o. Disclosure

Nadere informatie

VZA Psychiatrie Workshop DVZA Apr Siska Desplenter

VZA Psychiatrie Workshop DVZA Apr Siska Desplenter VZA Psychiatrie Workshop DVZA 05.02.2019 Apr Siska Desplenter Casus 26/08/2016 Casus Man, 30 jaar, 73 kg DSM: schizofrenie, paranoïde type Wisselend cannabis gebruik Expliciete vraag patiënt switch Xeplion

Nadere informatie

Psychofarmaca bij d e de ouderen Waarom slikken zij? A D. D Hooghe Hooghe

Psychofarmaca bij d e de ouderen Waarom slikken zij? A D. D Hooghe Hooghe Psychofarmaca bij de ouderen Waarom slikken zij? A. D Hooghe Psychofarmaca Benzodiazepines en aanverwanten Antidepressiva Antipsychotica Antipsychotica Assessment of antipsychotic prescribing in Belgian

Nadere informatie

Casus. Weg met psychofarmaca. Number Needed to Treat ±5 26-11- 12

Casus. Weg met psychofarmaca. Number Needed to Treat ±5 26-11- 12 Casus Weg met psychofarmaca Pr Frans Verhey Alzheimer Centrum Limburg Maastricht University Medical Center 82 jarige man myocardinfarct Vanaf enkele jaren Alzheimer, met wanen Thuis, op wachtlijst voor

Nadere informatie

Interacties met Psychofarmaca. Drs. G. Nap, Ziekenhuisapotheker MHA Apotheek Parnassia Groep 14 november 2016

Interacties met Psychofarmaca. Drs. G. Nap, Ziekenhuisapotheker MHA Apotheek Parnassia Groep 14 november 2016 Interacties met Psychofarmaca Drs. G. Nap, Ziekenhuisapotheker MHA Apotheek Parnassia Groep 14 november 2016 Disclosure belangen spreker Gert Nap (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk

Nadere informatie

NEUROPSYCHIATRISCHE SYMPTOMEN BIJ M.PARKINSON

NEUROPSYCHIATRISCHE SYMPTOMEN BIJ M.PARKINSON NEUROPSYCHIATRISCHE SYMPTOMEN BIJ M.PARKINSON - SLAAPSTOORNISSEN - STEMMINGSSTOORNISSEN - PSYCHOTISCHE SYMPTOMEN / DELIER - MCI / PDD W.Garenfeld 24092014 SLAAPSTOORNISSEN BIJ M.PARKINSON PREVALENTIE:

Nadere informatie

Een kwestie van maatwerk

Een kwestie van maatwerk Medicamenteuze interventies ter vermindering van agressief gedrag Een kwestie van maatwerk Dr Rob Heerdink Pharmacoepidemiology & Clinical Pharmacology Utrecht Institute for Pharmaceutical Sciences Universiteit

Nadere informatie

Klassiek ziektemodel vs. geriatrische presentatie

Klassiek ziektemodel vs. geriatrische presentatie Klassiek ziektemodel vs. geriatrische presentatie Klassiek Symptomen 1:1 Ziekte Klassiek Geriatrische ziekte uiting Waarom? Ziektebeloop: Patiënten met bv. kanker, hartfalen, dementie. Lorenz KA Ann Int

Nadere informatie

VERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA

VERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA VERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA Het voorschrijven van geneesmiddelen is = een proces en niet louter een beslissing van de arts. Hierbij is een belangrijke taak weggelegd

Nadere informatie

Dag van de geriatrie: Psychiatrie en dementie. Dr. P. Geerts

Dag van de geriatrie: Psychiatrie en dementie. Dr. P. Geerts Dag van de geriatrie: Psychiatrie en dementie Dr. P. Geerts Voorstelling en disclosure Psychiater AZ Groeninge Afdelingspsychiater STAP (ouderenpsychiatrie) Afdelingspsychiater liaisonpsychiatrie Systeemtherapeut

Nadere informatie

Onder de tafel of op de (keuken) tafel?

Onder de tafel of op de (keuken) tafel? Onder de tafel of op de (keuken) tafel? 3 e PHAMOUS symposium 30 mei 2017 Thalia Herder Psychiater in opleiding (UCP/UMCG) Arts/seksuoloog NVVS in opleiding (UMCG) Potentiële) belangenverstrengeling Voor

Nadere informatie

Farmacogenetica is bloedstollend

Farmacogenetica is bloedstollend Farmacogenetica is bloedstollend Dr. Arne Risselada Ziekenhuisapotheker, epidemioloog, klinisch farmacoloog Wilhelmina Ziekenhuis Assen Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor

Nadere informatie

Medicatie bij M. Parkinson

Medicatie bij M. Parkinson Medicatie bij M. Parkinson Onderwijs: AIOS klinische geriatrie, 19-06-2013, 14.15-15.00 uur Spreker: dr. H.L. Koek, klinisch geriater, UMC Utrecht Onderwerpen: Inleiding: epidemiologie, pathofysiologie,

Nadere informatie

CVRM kwetsbare ouderen. Rotterdam maart 2015 AJ Arends, klinisch geriater en klinisch farmacoloog io

CVRM kwetsbare ouderen. Rotterdam maart 2015 AJ Arends, klinisch geriater en klinisch farmacoloog io CVRM kwetsbare ouderen Rotterdam maart 2015 AJ Arends, klinisch geriater en klinisch farmacoloog io Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties

Nadere informatie

Overdracht van CYP2D6 genotyperingsuitslagen voor psychiatrische patiënten naar huisarts en openbare apotheek

Overdracht van CYP2D6 genotyperingsuitslagen voor psychiatrische patiënten naar huisarts en openbare apotheek Overdracht van CYP2D6 genotyperingsuitslagen voor psychiatrische patiënten naar huisarts en openbare apotheek Mirjam Simoons MSc, apotheker/onderzoeker Simoons et al. Pharmacogenomics 2017 Disclosure belangen

Nadere informatie

Multidisciplinaire richtlijn probleemgedrag bij dementie (2018)

Multidisciplinaire richtlijn probleemgedrag bij dementie (2018) Multidisciplinaire richtlijn probleemgedrag bij dementie (2018) Spreker: Prof. dr. S.U. Zuidema Afdeling: Huisartsengeneeskunde & Ouderengeneeskunde, UMCG Geriatriedagen 2018 Disclosures: geen Richtlijn

Nadere informatie

Antipsychotica en monitoren van bijwerkingen

Antipsychotica en monitoren van bijwerkingen Antipsychotica en monitoren van bijwerkingen Symptomatische behandeling bij psychosen Effectiviteit: 70 a 90% Indicaties Schizofrenie Manie Depressie met psychot. kenm. Waanstoornis Psychose NAO Psycho-org.

Nadere informatie

Psychofarmaca: het kiezen van juiste middel

Psychofarmaca: het kiezen van juiste middel Home no. 3 Juni 2017 Eerdere edities Verenso.nl Psychofarmaca: het kiezen van juiste middel Werkingsmechanismen en digitale keuzehulpen Jochem Gregoor jochemgregoor@gmail.com Antipsychotica en antidepressiva

Nadere informatie

Academische Werkplaats i.o. Verstandelijke Beperking en Geestelijke Gezondheid

Academische Werkplaats i.o. Verstandelijke Beperking en Geestelijke Gezondheid Academische Werkplaats i.o. Verstandelijke Beperking en Geestelijke Gezondheid Zoek het uit! Wetenschap en praktijk dicht bij elkaar Congres 31 januari 2019 Disclosure slide (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

Farmacotherapie bij 80+ers. Cholinesteraseremmers bij M. Alzheimer. Waar zijn we eigenlijk mee bezig?

Farmacotherapie bij 80+ers. Cholinesteraseremmers bij M. Alzheimer. Waar zijn we eigenlijk mee bezig? Farmacotherapie bij 80+ers Cholinesteraseremmers bij M. Alzheimer Waar zijn we eigenlijk mee bezig? Cholinesteraseremmers bij M. Alzheimer Waar zij we eigenlijk mee bezig? David Jansen, AIOS klinische

Nadere informatie

Copyright 2016 M. de Ruijter & L..Tammenga. Bijwerkingen in de GGZ

Copyright 2016 M. de Ruijter & L..Tammenga. Bijwerkingen in de GGZ Copyright 2016 M. de Ruijter & L..Tammenga Bijwerkingen in de GGZ Ideaal middel farmacologisch eenvoudig werkingsmechanisme = therapeutische indicatie weinig tot geen andere farmacologische effecten Realiteit

Nadere informatie

THERAPEUTIC DRUG MONITORING Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers -- Commissie Analyse en Toxicologie

THERAPEUTIC DRUG MONITORING Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers -- Commissie Analyse en Toxicologie SELECTIEVE SEROTONINE HEROPNAME REMMERS Geldt voor Indicatiegebied Monstermateriaal Afnametijdstip Bewaarcondities Inzending Interpretatie doelgroepen: volwassenen depressie en angststoornissen grote buis

Nadere informatie

Farmacotherapie in de acute fase van alcoholdetoxificatie. Critically Appraised Topic

Farmacotherapie in de acute fase van alcoholdetoxificatie. Critically Appraised Topic Farmacotherapie in de acute fase van alcoholdetoxificatie Critically Appraised Topic Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring

Nadere informatie

Probleemgedrag bij Dementie. Duodagen 6 en 7 April 2017 M.Y.E. Cappetti, Klinisch Geriater H.P.A. Bom en A.A. Tewarie, huisartsen

Probleemgedrag bij Dementie. Duodagen 6 en 7 April 2017 M.Y.E. Cappetti, Klinisch Geriater H.P.A. Bom en A.A. Tewarie, huisartsen Probleemgedrag bij Dementie Duodagen 6 en 7 April 2017 M.Y.E. Cappetti, Klinisch Geriater H.P.A. Bom en A.A. Tewarie, huisartsen Inhoud Definitie Differentiaal diagnose Gevolgen Probleemgedrag Signalering

Nadere informatie

Pharmacologische behandeling delirium. Etienne Joosten UZ GHB

Pharmacologische behandeling delirium. Etienne Joosten UZ GHB Pharmacologische behandeling delirium Etienne Joosten UZ GHB Wat is een delirium? CAM 1. Acuut begin en wisselend verloop a) acute veranderingen gaande van enkele uren tot dagen tov aanvankelijke toestand

Nadere informatie

Acute ingrijpmedicatie. Dr. Maarten Bak, psychiater Benjamin Richartz, afdelingshoofd Mondriaan / Universiteit Maastricht

Acute ingrijpmedicatie. Dr. Maarten Bak, psychiater Benjamin Richartz, afdelingshoofd Mondriaan / Universiteit Maastricht Acute ingrijpmedicatie Dr. Maarten Bak, psychiater Benjamin Richartz, afdelingshoofd Mondriaan / Universiteit Maastricht Disclosure Maarten Bak Speaker fees received from: Astra Zeneca, Lundbeck Positions

Nadere informatie

DE KLIMOPSTUDIE OUDEREN EN KANKER AGENDA

DE KLIMOPSTUDIE OUDEREN EN KANKER AGENDA DE KLIMOPSTUDIE OUDEREN EN KANKER 16 november 2013 AGENDA 09u15 Voorstelling van de Klimop- studie 09u30 De waarde van geriatrische parameters voor het voorspellen van achteruitgang in func@oneren en kwaliteit

Nadere informatie

Antipsychoticastudie en bewegingsstoornissen. Vilans, 31 Januari 2019 Marie-Louise Hoekstra & Sylvie Beumer

Antipsychoticastudie en bewegingsstoornissen. Vilans, 31 Januari 2019 Marie-Louise Hoekstra & Sylvie Beumer Antipsychoticastudie en bewegingsstoornissen Vilans, 31 Januari 2019 Marie-Louise Hoekstra & Sylvie Beumer Disclosure slide (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante

Nadere informatie

Disclosure dia van sprekers. Triage van SUDDENS

Disclosure dia van sprekers. Triage van SUDDENS Beroerte Alarm, niet alleen bij uitval spraak, gezicht of Beroerte Alarm, Triage van SUDDENS DOK h Janneke Koehoorn, huisarts Disclosure dia van sprekers Poten7ele belangenverstrengelingen Relevante rela7e

Nadere informatie

De toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie. P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology

De toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie. P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology De toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Geen Antidepressivum, antipsychoticum

Nadere informatie

Zorgen voor cliënten met gedragsproblemen

Zorgen voor cliënten met gedragsproblemen Zorgen voor cliënten met gedragsproblemen CineMec Ede 29-5-2015 Dr. Martin Kat (ouderen)psychiater Amsterdam/Alkmaar psykat@hetnet.nl Med. Centrum Alkmaar Afd. Klin. Geriatrie Praktijk Amsterdam Experiment!

Nadere informatie

Parkinson en Dementie

Parkinson en Dementie Parkinson en Dementie Alzheimer Café 4 februari 2019 dr. Arthur G.G.C. Korten neuroloog geheugenpolikliniek Laurentius Ziekenhuis Roermond Inhoud De ziekte van Parkinson Dementie Lewy Body Ziekte en Parkinsondementie

Nadere informatie

BIJSLUITER. CLOZAPINE 6,25 mg tabletten

BIJSLUITER. CLOZAPINE 6,25 mg tabletten BIJSLUITER CLOZAPINE 6,25 mg tabletten Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u

Nadere informatie

DE AANPAK VAN GEDRAGSSTOORNISSEN BIJ OUDEREN MET DEMENTIE IN EEN WZC

DE AANPAK VAN GEDRAGSSTOORNISSEN BIJ OUDEREN MET DEMENTIE IN EEN WZC DE AANPAK VAN GEDRAGSSTOORNISSEN BIJ OUDEREN MET DEMENTIE IN EEN WZC Infomoment voor huisartsen en verplegend personeel van WZC Sint-Camillus in Wevelgem Dokters Fien Dendoncker en Jan Vanroose 25/09/2014

Nadere informatie

Ontwikkelingsproblemen bij kinderen in de huisartsenpraktijk

Ontwikkelingsproblemen bij kinderen in de huisartsenpraktijk Ontwikkelingsproblemen bij kinderen in de huisartsenpraktijk Signalen van kind en ouders Chris2ne Weenink en Emma van Daalen Huisarts en Psychiater (poten2ële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk

Nadere informatie

Rob Heerdink Universitair Hoofddocent Klinische Farmacoepidemiologie Universiteit Utrecht

Rob Heerdink Universitair Hoofddocent Klinische Farmacoepidemiologie Universiteit Utrecht Hoe vertaal ik resultaten uit de medische literatuur en richtlijnen naar de dagelijkse praktijk? Interpretatie van resultaten van geneesmiddelenonderzoek Rob Heerdink Universitair Hoofddocent Klinische

Nadere informatie

Psychofarmacologie bij kinderen en jongeren voor niet-kinder- & jeugdpsychiaters: Is dit wel een goed idee? Dr. Daniel Neves Ramos ZNA UKJA

Psychofarmacologie bij kinderen en jongeren voor niet-kinder- & jeugdpsychiaters: Is dit wel een goed idee? Dr. Daniel Neves Ramos ZNA UKJA Psychofarmacologie bij kinderen en jongeren voor niet-kinder- & jeugdpsychiaters: Is dit wel een goed idee? Dr. Daniel Neves Ramos ZNA UKJA Casus 4 Op de wachtpost komt een oproep binnen van wanhopige

Nadere informatie

Wat is apathie? Apathie bij dementie. Overzicht. Kenmerken Apathie en de kunst van het verleiden. Wat is apathie?

Wat is apathie? Apathie bij dementie. Overzicht. Kenmerken Apathie en de kunst van het verleiden. Wat is apathie? Apathie en de kunst van het verleiden Apathie bij dementie Lenie Vermeer & Rosa Drijgers Wat is apathie? Overzicht Wat is apathie? Kenmerken Gebrek aan mo>va>e Verminderd doelgericht gedrag Ini>a>efverlies

Nadere informatie

Inzet van psychofarmaca tijdens de behandeling van het jonge kind. Mw. L. Hoekstra Kinder- en jeugdpsychiater. L.

Inzet van psychofarmaca tijdens de behandeling van het jonge kind. Mw. L. Hoekstra Kinder- en jeugdpsychiater. L. Inzet van psychofarmaca tijdens de behandeling van het jonge kind Mw. L. Hoekstra Kinder- en jeugdpsychiater L. Hoekstra@karakter.com Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor

Nadere informatie

Medicatiegebruik bij mensen met een verstandelijke beperking

Medicatiegebruik bij mensen met een verstandelijke beperking Medicatiegebruik bij mensen met een verstandelijke beperking Congres Mind the Body 12 februari 2015 Barber Tinselboer, AVG s Heeren Loo locatie Apeldoorn Inhoud Casus Medicatie en de cliënt met een verstandelijke

Nadere informatie

Psychiatrische symptomen bij Lewy body ziekten. Groot Haags Geriatrie Referaat April 2017 Marielle Hofman, aios geriatrie

Psychiatrische symptomen bij Lewy body ziekten. Groot Haags Geriatrie Referaat April 2017 Marielle Hofman, aios geriatrie Psychiatrische symptomen bij Lewy body ziekten Groot Haags Geriatrie Referaat April 2017 Marielle Hofman, aios geriatrie Inhoudsopgave Casus Diagnostische criteria Pathofysiologie Psychiatrische symptomen

Nadere informatie

Kanker en depressie. Symposium Psychosociale oncologie Sterkte met je tumor 13 april 2017 Marijn Tijssen, psychiater MUMC+

Kanker en depressie. Symposium Psychosociale oncologie Sterkte met je tumor 13 april 2017 Marijn Tijssen, psychiater MUMC+ Kanker en depressie Symposium Psychosociale oncologie Sterkte met je tumor 13 april 2017 Marijn Tijssen, psychiater MUMC+ Disclosure belangen (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk

Nadere informatie

Probleemgedrag bij ouderen

Probleemgedrag bij ouderen Probleemgedrag bij ouderen https://www.youtube.com/watch?v=8sbtxdpcndg https://www.youtube.com/watch?v=5tu-1faasp8&t Definitie probleemgedrag Alle gedrag van de patiënt dat door deze patiënt en/of zijn

Nadere informatie

Antipsychotica en seksuele bijwerkingen: van farmacologische mechanismen tot de klinische praktijk

Antipsychotica en seksuele bijwerkingen: van farmacologische mechanismen tot de klinische praktijk Antipsychotica en seksuele bijwerkingen: van farmacologische mechanismen tot de klinische praktijk Dr. Marrit K. de Boer Psychiater / onderzoeker Universitair Medisch Centrum Groningen Disclosure Twee

Nadere informatie

Alert levels. KKGT Discussiedag 12 april Dr. Jan van der Weide, Klinisch Chemicus Drs. Jochem G. Gregoor, AGIKO

Alert levels. KKGT Discussiedag 12 april Dr. Jan van der Weide, Klinisch Chemicus Drs. Jochem G. Gregoor, AGIKO Alert levels KKGT Discussiedag 12 april 2011 Dr. Jan van der Weide, Klinisch Chemicus Drs. Jochem G. Gregoor, AGIKO Variability in drug response 2 Most drugs don t work 3 4 Psychofarmaca en metabolisme

Nadere informatie

Antipsychotica en seksuele bijwerkingen: het afwegen van behandelingsstrategieën

Antipsychotica en seksuele bijwerkingen: het afwegen van behandelingsstrategieën Antipsychotica en seksuele bijwerkingen: het afwegen van behandelingsstrategieën Dr. Marrit K. de Boer Psychiater / onderzoeker Universitair Medisch Centrum Groningen Disclosure Twee studies die mede gefinancierd

Nadere informatie

Diepe koeling Invloed op het brein/delier. Astrid Hoedemaekers

Diepe koeling Invloed op het brein/delier. Astrid Hoedemaekers Diepe koeling Invloed op het brein/delier Astrid Hoedemaekers Delier op de IC Smith et al, ICM 2017 DECCA punt-prevalentie studie Prevalentie = 32% MV: 80% Grote CTC: > 80% Saluh et al, Crit Care 2010

Nadere informatie

Voorbij het protocol..

Voorbij het protocol.. Voorbij het protocol.. Behandelen van een depressie die niet opknapt. Hans Warning, verpleegkundig specialist GGZ 2 Eigenlijk eerst Psycho educatie Bibliotherapie Hardlopen / activeren Probleem Oplossende

Nadere informatie

GRZ vanuit het perspectief van de klinisch geriater samenwerken in de ouderengeneeskunde

GRZ vanuit het perspectief van de klinisch geriater samenwerken in de ouderengeneeskunde GRZ vanuit het perspectief van de klinisch geriater samenwerken in de ouderengeneeskunde Arend Arends, klinisch geriater Topzorg voor ouderen Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

Depressie behandeling: additie en augmentatie strategieën. Leo Timmerman Opleider psychiatrie GGZ Drenthe

Depressie behandeling: additie en augmentatie strategieën. Leo Timmerman Opleider psychiatrie GGZ Drenthe Depressie behandeling: additie en augmentatie strategieën Leo Timmerman Opleider psychiatrie GGZ Drenthe Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Geeft presentaties voor: AstraZeneca Eli Lilly

Nadere informatie

25 jaar antipsychotica: back to the future?

25 jaar antipsychotica: back to the future? korte bijdrage 25 jaar antipsychotica: back to the future? d. denys, l. de haan samenvatting Terwijl de introductie van de antipsychotica 50 jaar terug een revolutie veroorzaakte in de psychiatrie, is

Nadere informatie

De Nederlandse Hersenbank voor Psychiatrie en post-mortem hersenonderzoek: kans om zorg te verbeteren

De Nederlandse Hersenbank voor Psychiatrie en post-mortem hersenonderzoek: kans om zorg te verbeteren 16 december 2015 Nascholing Trajectum De Nederlandse Hersenbank voor Psychiatrie en post-mortem hersenonderzoek: kans om zorg te verbeteren ADHD Netwerk meeting 16 maart 2016 Mark Mizee Disclosure belangen

Nadere informatie

Farmacogenetica - workshop RCH -

Farmacogenetica - workshop RCH - Farmacogenetica - workshop RCH - Maureen ter Laak, ziekenhuisapotheker 8 en 16 november 2017 Disclosure belangen spreker Geen (potentiele) belangenverstrengeling: Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties

Nadere informatie

DEPRESSIE EN ANGSTSTOORNISSEN. Ciske van den Oever Poliklinisch apotheker Klinisch farmacoloog in opleiding Franciscus Gasthuis

DEPRESSIE EN ANGSTSTOORNISSEN. Ciske van den Oever Poliklinisch apotheker Klinisch farmacoloog in opleiding Franciscus Gasthuis DEPRESSIE EN ANGSTSTOORNISSEN Ciske van den Oever Poliklinisch apotheker Klinisch farmacoloog in opleiding Franciscus Gasthuis INHOUD PRESENTATIE Depressie Symptomen Behandeling Niet-medicamenteus Medicamenteus

Nadere informatie

Ervaringsdeskundigheid als bron van innovatie

Ervaringsdeskundigheid als bron van innovatie User Research Centre Ervaringsdeskundigheid als bron van innovatie Taperingstrips en zelfmonitoring voor dosisoptimalisatie tapering strip Peter Groot p. c. g r o o t @ m a a s t r i c h t u n ive r s

Nadere informatie

, v26; FK Achtergrondinformatie Bipolaire Stoornis

, v26; FK Achtergrondinformatie Bipolaire Stoornis 2015041635, v26; FK Achtergrondinformatie Bipolaire Stoornis 5 Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 30 november 2017 van de registratiehouders die

Nadere informatie

Indicatie Urgency-incontinentie en/of verhoogde mictiefrequentie.

Indicatie Urgency-incontinentie en/of verhoogde mictiefrequentie. Tolterodine G04BD07, januari 2018 Indicatie Urgency-incontinentie en/of verhoogde mictiefrequentie. Standpunt Ephor In het rapport over de muscarine-antagonisten van november 2016 wordt tolterodine door

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker

Disclosure belangen spreker Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder

Nadere informatie

Symposium dementie Samen anders denken, èn doen!

Symposium dementie Samen anders denken, èn doen! Symposium dementie Samen anders denken, èn doen! 7 februari 2019 Workshop De rol van de specialist ouderengeneeskunde Bert van Essen, specialist ouderengeneeskunde, kaderarts specialist ouderengeneeskunde

Nadere informatie

Sectie Infectieziekten

Sectie Infectieziekten Sectie Infectieziekten 1 December 2015 U kunt helpen de HIV / AIDS epidemie te beëindigen You can help to end the HIV / AIDS epidemic Sectie Infectieziekten Weet uw HIV status Know your HIV status by 2020

Nadere informatie

E- health: state of the art inzake leefs2jlverandering. Dr. Rik Crutzen Universiteit Maastricht rik.crutzen@maastrichtuniversity.

E- health: state of the art inzake leefs2jlverandering. Dr. Rik Crutzen Universiteit Maastricht rik.crutzen@maastrichtuniversity. E- health: state of the art inzake leefs2jlverandering Dr. Rik Crutzen Universiteit Maastricht rik.crutzen@maastrichtuniversity.nl Disclosure belangen spreker (poten2ële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst

Nadere informatie

Statine-intolerantie: update en behandelsuggesties

Statine-intolerantie: update en behandelsuggesties Statine-intolerantie: update en behandelsuggesties Vascular Rounds 16 mei 2017 Marion Knippels AIOS interne geneeskunde Vasculair geneeskundige i.o. Klinisch farmacoloog i.o. Disclosure potential conflicts

Nadere informatie

Cluster A Cluster B Cluster C Excentriek(zonderling) Paranoïde

Cluster A Cluster B Cluster C Excentriek(zonderling) Paranoïde PAK Psychisch functioneren en cognitie 1. Bipolaire stoornissen [Bron: Leerboek Psychiatrie. Hengeveld MW, van Balkom AJLM. 3e geheel herziene druk, de Tijdstroom 2016 - Hfdst 9 Bipolaire-stemmingsstoornissen

Nadere informatie

Bewegingsstoornissen bij jong volwassenen met schizofrenie. GROUP Symposium Ypsilon en Anoiksis 22 januari 2010 J. Koning, AIOS Symforagroep

Bewegingsstoornissen bij jong volwassenen met schizofrenie. GROUP Symposium Ypsilon en Anoiksis 22 januari 2010 J. Koning, AIOS Symforagroep Bewegingsstoornissen bij jong volwassenen met schizofrenie GROUP Symposium Ypsilon en Anoiksis 22 januari 2010 J. Koning, AIOS Symforagroep Hoofdboodschap Ondanks de introduc/e van nieuwere types an/psycho/ca

Nadere informatie

STIGMATISERING VAN PATIENTEN MET LONGKANKER 1. Stigmatisering van Patiënten met Longkanker: De Rol van Persoonlijke Relevantie voor de Waarnemer

STIGMATISERING VAN PATIENTEN MET LONGKANKER 1. Stigmatisering van Patiënten met Longkanker: De Rol van Persoonlijke Relevantie voor de Waarnemer STIGMATISERING VAN PATIENTEN MET LONGKANKER 1 Stigmatisering van Patiënten met Longkanker: De Rol van Persoonlijke Relevantie voor de Waarnemer Stigmatization of Patients with Lung Cancer: The Role of

Nadere informatie

Medicatie bij dementie. Dr. L.K. Pul Huisarts Mw. L.A. Klarenbeek MSc Verpleegkundig specialist

Medicatie bij dementie. Dr. L.K. Pul Huisarts Mw. L.A. Klarenbeek MSc Verpleegkundig specialist Medicatie bij dementie Dr. L.K. Pul Huisarts Mw. L.A. Klarenbeek MSc Verpleegkundig specialist Inhoud Terug naar de basis De hersenen en de ziekte van Alzheimer Het geheugen Het autonoom zenuwstelsel De

Nadere informatie

CARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE

CARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE CARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE PROF DR MAJON MULLER INTERNIST OUDERENGENEESKUNDE DISCLOSURE POTENTIAL CONFLICTS OF INTEREST GEEN POTENTIËLE BELANGENVERSTRENGELING 1 Myocard Infarct Hart

Nadere informatie

INVLOED VAN INZICHT OP HET BELOOP VAN DE OBSESSIEVE-COMPULSIEVE STOORNIS

INVLOED VAN INZICHT OP HET BELOOP VAN DE OBSESSIEVE-COMPULSIEVE STOORNIS INVLOED VAN INZICHT OP HET BELOOP VAN DE OBSESSIEVE-COMPULSIEVE STOORNIS HENNY VISSER; HAROLD VAN MEGEN; PATRICIA VAN OPPEN; TON VAN BALKOM;ADRIAAN HOOGENDOORN;GERRIT GLAS; FUGEN NEZIROGLU; DISCLOSURE

Nadere informatie

Begeleiding van chronisch psychiatrische patiënten (EPA) in de 1e lijn. Het zijn net gewone mensen

Begeleiding van chronisch psychiatrische patiënten (EPA) in de 1e lijn. Het zijn net gewone mensen Begeleiding van chronisch psychiatrische patiënten (EPA) in de 1e lijn Het zijn net gewone mensen Voorstellen Julia Machielsen (POH-GGZ/verpleegkundig specialist GGZ) Ingrid Houtman (Huisarts/Kaderarts

Nadere informatie

Antipsychotica. [ Geneesmiddelbeoordeling voor de kwetsbare oude patiënt in het Farmacotherapeutisch Kompas ]

Antipsychotica. [ Geneesmiddelbeoordeling voor de kwetsbare oude patiënt in het Farmacotherapeutisch Kompas ] Antipsychotica [ Geneesmiddelbeoordeling voor de kwetsbare oude patiënt in het Farmacotherapeutisch Kompas ] Projectgroep Drs. A.L. van Ojik, projectapotheker Dr. P.A.F. Jansen, geriater klinisch farmacoloog

Nadere informatie

Delier in de palliatieve fase DR. KARIN SCHOTTE MEDISCHE ONCOLOGIE- PALLIATIEF SUPPORTTEAM

Delier in de palliatieve fase DR. KARIN SCHOTTE MEDISCHE ONCOLOGIE- PALLIATIEF SUPPORTTEAM Delier in de palliatieve fase DR. KARIN SCHOTTE MEDISCHE ONCOLOGIE- PALLIATIEF SUPPORTTEAM 1. Definitie en voorkomen 2. Pathofysiologie 3. Oorzaken 4. Diagnose 5. Behandeling Definitie en voorkomen: 1.

Nadere informatie

alrisico, mobiliteit en edicatie

alrisico, mobiliteit en edicatie alrisico, mobiliteit en edicatie Shanty Sterke 23 november 2015 Normale looppatroon heelstrike foot flat midstance heel strike heel foot flat off midstance heel off toe off midswing heelstrike http://jeugdjournaal.nl/item/656286-oma-van-91-jaar-rent-marathon.html

Nadere informatie

ADHD, stotteren & medicatie. dr. Luc Roelen 20 maart 2015

ADHD, stotteren & medicatie. dr. Luc Roelen 20 maart 2015 ADHD, stotteren & medicatie dr. Luc Roelen 20 maart 2015 Aanleiding? VUB wil sto;erende mensen Rila

Nadere informatie

Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes

Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes Prof Dr Johan De Su.er Universiteit Gent AZ Maria Middelares Gent Sta:ne gebruikers in België : 2005-2015 CM rapport 2015 ZIV uitgaven voor sta:nes: 2005-2015

Nadere informatie

Depressie en psychose. Prem Adhien Apotheker/epidemioloog

Depressie en psychose. Prem Adhien Apotheker/epidemioloog Depressie en psychose Prem Adhien Apotheker/epidemioloog Docent Prem Adhien Apotheker Universiteit Utrecht: docent Farmaceutische Wetenschappen Hogeschool Utrecht: docent MPA Inhoud Begintoets Geneesmiddelgroepen

Nadere informatie

Is het depressie? Dr. M. Zuidersma, UMCG of is het een onderliggend neurodegeneratief beeld? Maar is dit wel zo? Disclosure belangen spreker

Is het depressie? Dr. M. Zuidersma, UMCG of is het een onderliggend neurodegeneratief beeld? Maar is dit wel zo? Disclosure belangen spreker Disclosure belangen spreker Is het depressie? of is het een onderliggend neurodegeneratief beeld? Marij Zuidersma Interdisciplinary Center Psychopathology and Emotion regulation (ICPE) 7 mei 2019 (potentiële)

Nadere informatie

Pijn bij kwetsbare ouderen. Rob van Marum Klinisch geriater, klinisch farmacoloog JBZ

Pijn bij kwetsbare ouderen. Rob van Marum Klinisch geriater, klinisch farmacoloog JBZ Pijn bij kwetsbare ouderen Rob van Marum Klinisch geriater, klinisch farmacoloog JBZ Definitie pijn Pijn is een onaangename sensorische en emotionele ervaring die in verband wordt gebracht met bestaande

Nadere informatie

30-06-2015 1. Is er over 10 jaar nog plek voor antipsychotica bij mensen met dementie? Inhoud. Is er over 10 jaar nog plek voor antipsychotica?

30-06-2015 1. Is er over 10 jaar nog plek voor antipsychotica bij mensen met dementie? Inhoud. Is er over 10 jaar nog plek voor antipsychotica? Samenwerkende academische netwerken ouderenzorg (SANO) UNO-UMCG feliciteert UNC-ZH Is er over 10 jaar nog plek voor antipsychotica bij mensen met dementie? Sytse Zuidema, specialist ouderengeneeskunde

Nadere informatie

Chapter 6 Samenvatting

Chapter 6 Samenvatting Chapter 6 Samenvatting 127 In hoofdstuk 1 van dit proefschrift wordt een beschrijving gegeven van geneesmiddel-geïnduceerde extrapyramidale stoornissen en wordt het doel van het proefschrift uiteengezet.

Nadere informatie

Medicatie als instrument om onrust en agressie te beheersen? Niet agressief, maar duf? dr. Martin Smalbrugge. Wie ben ik??

Medicatie als instrument om onrust en agressie te beheersen? Niet agressief, maar duf? dr. Martin Smalbrugge. Wie ben ik?? Medicatie als instrument om onrust en agressie te beheersen? Niet agressief, maar duf? dr. Martin Smalbrugge Wie ben ik?? Specialist ouderengeneeskunde Hoofd opleidingsinstituut specialisme ouderengeneeskunde

Nadere informatie

Behandeling van symptomen

Behandeling van symptomen Behandeling van symptomen van het fragiele X syndroom Dr. Anke Van Dijck Doctoraatsstudent Centrum Medische Genetica ASO neurologie Universitair Ziekenhuis Antwerpen Studiedag VVAG NVAVG 29/01/2016 Investigator-initiated

Nadere informatie

SCEM De fatale val Gilze, 4 oktober 2018

SCEM De fatale val Gilze, 4 oktober 2018 De patiënt: 88 jaar Medicatie en vallen Prof. dr. R.J. van Marum 4-10-2018 Symposium: De fatale val Amsterdam UMC Locatie VUmc Afdeling Huisartsgeneeskunde & Ouderengeneeskunde Diabetes Mellitus type II,

Nadere informatie

Psychiatrie rond zwangerschap. Corné van Lieshout, psychiater

Psychiatrie rond zwangerschap. Corné van Lieshout, psychiater Psychiatrie rond zwangerschap Corné van Lieshout, psychiater Casus 1 Mw. Pietersen 32 jaar Na 1 e partus (25 e ) depressief, na 2 mnd spontaan over Na 2 e partus (28 e ) weer depressief. HA gaf 50mg sertraline

Nadere informatie

Impact van de ingebruikname van de DSM-5

Impact van de ingebruikname van de DSM-5 Impact van de ingebruikname van de DSM-5 Eetstoornissen als casus Frédérique Smink Daphne van Hoeken H. Wijbrand Hoek Lunchbijeenkomst NIVEL 18 maart 2014 Disclosure belangen (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

PONV: The big little problem. Dr. Dewinter

PONV: The big little problem. Dr. Dewinter PONV: The big little problem Dr. Dewinter PONV Inleiding Definitie Pathofysiologie PONV risicofactoren en prognose systemen Anti-emetica PONV schema PDNV Besluit Inleiding Incidentie van PONV: 25-30% Frequente

Nadere informatie

Samen beslissen (SDM) moet altijd

Samen beslissen (SDM) moet altijd Samen beslissen (SDM) moet altijd Kiezen voor Pillen en/of Praten bij Depressie en Angststoornissen Behandelvoorkeuren en Keuzes van Patiënten en Behandelaren Sumayah Rodenburg Vandenbussche Disclosure

Nadere informatie

Partnerschap van de familie in de behandeling. Het investeren in de kracht van naastbetrokkenen René Keet

Partnerschap van de familie in de behandeling. Het investeren in de kracht van naastbetrokkenen René Keet Partnerschap van de familie in de behandeling Het investeren in de kracht van naastbetrokkenen René Keet Interventie doelen EPA (parallelle zorg) persoonlijk herstel nastreven psychiatrische symptomen

Nadere informatie

Bijwerkingen van antipsychotica

Bijwerkingen van antipsychotica Bijwerkingen van antipsychotica Een samenvatting van twee proefschriften* Dr. Wilma Knol, klinisch geriater, klinisch farmacoloog, Tergooiziekenhuis, locatie Blaricum, Blaricum Dr. Bart C. Kleijer, specialist

Nadere informatie

Nonrespons en ernstige klachten bij OCD: richtlijnen herzien? Else de Haan PhD Lidewij Wolters PhD Amsterdam, the Netherlands

Nonrespons en ernstige klachten bij OCD: richtlijnen herzien? Else de Haan PhD Lidewij Wolters PhD Amsterdam, the Netherlands Nonrespons en ernstige klachten bij OCD: richtlijnen herzien? Else de Haan PhD Lidewij Wolters PhD Amsterdam, the Netherlands Behandeling OCS bij kinderen Cognitieve gedragstherapie (CGT) Combinatie CGT

Nadere informatie

Chapter 7. Samenvatting

Chapter 7. Samenvatting Chapter 7 Samenvatting SAMENVATTING 143 INLEIDING Allerlei factoren hebben invloed op het voorschrijven van psychofarmaca in de klinische praktijk zoals geregistreerde en off-label indicaties van geneesmiddelen,

Nadere informatie

De toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie. P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology

De toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie. P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology De toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Geen 3 Casus: 39-jarige man,

Nadere informatie

Workshop Toxicologie Casuistiek. PAO Labdag 4 december 2014 Inge van Berlo

Workshop Toxicologie Casuistiek. PAO Labdag 4 december 2014 Inge van Berlo Workshop Toxicologie Casuistiek PAO Labdag 4 december 2014 Inge van Berlo Casus 1 48 jarige man opgenomen met trekkingen thuis en in de ambulance - Op SEH ademstilstand en asystolie - Bradycardie - Insulten

Nadere informatie

Als het niet over gaat

Als het niet over gaat Als het niet over gaat Begeleiding van chronisch psychiatrisch patiënten in de huisartsenpraktijk Marian Oud en Ingrid Houtman kaderartsen ggz Na deze workshop heb je: Leerdoelen kennis van de componenten

Nadere informatie

Voorschrijven van antipsychotica

Voorschrijven van antipsychotica Voorschrijven van antipsychotica Wat staat er in Kompas en productinformatie? Drs. Erna Beers, arts, klinisch farmacoloog i.o. 1 Prof. dr. A. (Toine) C.G. Egberts, ziekenhuisapotheker, farmaco-epidemioloog

Nadere informatie

Farmacogenetica bij de KNMP. Mandy van Rhenen BO3 bijeenkomst 8 maart 2016

Farmacogenetica bij de KNMP. Mandy van Rhenen BO3 bijeenkomst 8 maart 2016 Farmacogenetica bij de KNMP Mandy van Rhenen BO3 bijeenkomst 8 maart 2016 Inhoud presentatie Ondersteuning Farmacogenetica Medicatiebewaking Overige ondersteuning Beleidskader Horizon2020 Rol KNMP Toekomst

Nadere informatie

Switching Antipsychotica (AP)

Switching Antipsychotica (AP) Switching Antipsychotica (AP) Het hoe & wat Hans Oolders, psychiater Syndroom Schizofrenie Incoherentie Onsamenhangendheid Wanen Hallucinaties Desorganisatie Realiteit verstoring Sociale teruggetrokkenheid

Nadere informatie

Disclosure belangen Dyllis van Dijk

Disclosure belangen Dyllis van Dijk Disclosure belangen Dyllis van Dijk (Potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Geen Geen Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële)

Nadere informatie