Basisdocument werkgroep LPA Agentschap Jongerenwelzijn: Interventie politie agressie-incident in het kader van jongerenwelzijn

Transcriptie

1 Nota Lokale Politie Antwerpen Hoofdcommissariaat Oudaan Antwerpen Basisdocument werkgroep LPA Agentschap Jongerenwelzijn: Interventie politie agressie-incident in het kader van jongerenwelzijn Context: Persmededeling website LPA (04/12/2015): Duidelijke afspraken rond politie-inzet in jeugdhulpinstellingen: Vandaag hadden het agentschap Jongerenwelzijn en Lokale Politie Antwerpen een constructief gesprek om duidelijke afspraken te maken rond de inzet van politie in jeugdhulpvoorzieningen bij incidenten. Er werd besloten een werkgroep op te richten, die tegen half februari 2016 twee opdrachten zal uitwerken. De resultaten van de werkgroep moeten leiden tot een duurzame en sterke samenwerking. Communicatie Een eerste opdracht gaat over het stroomlijnen van de communicatie tussen de voorziening en de politie. In het bijzonder wordt de eerstelijnscommunicatie vanuit de voorziening naar de politie bij incidenten bekeken. Om deze te verbeteren, wordt gedacht aan het uitschrijven van een uniforme procedure met een checklist voor de informatie die de eerstelijnscommunicatie moet bevatten. Op die manier kan de politie duidelijke en volledige informatie verkrijgen en kan het personeel van voorzieningen terugvallen op een vast kader. Incidentaanpak De tweede opdracht gaat over het uitwerken van een procedure die de incidentaanpak in de voorziening beschrijft wanneer een voorziening een beroep doet op een tussenkomst van de politie. Hierbij wordt gedacht aan een aanpak in opbouwende fases, waarbij de eerste fase sowieso door het personeel van de voorziening wordt uitgevoerd, met de politie als ondersteunende sterke arm. Doelstelling: Herstellen en borgen van de veiligheid van personeel, slachtoffer(s) en dader(s) bij een geëscaleerd agressie-incident in een jeugdvoorziening binnen het wettelijk referentiekader.

2 Toepassingsgebied: Nadat blijkt dat de interne procedure van de voorziening niet haar doel bereikt en de noodzaak blijft bestaan om een geëscaleerd agressie-incident onder controle te krijgen wordt de bijstand van politie gevraagd via het alarmnummer 101. De politie gaat er dan van uit dat de pedagogische aanpak heeft gefaald en dat er nog een dreiging bestaat voor de veiligheid van de betrokken personen. Wettelijk kader: zie bijlage 1 Procedure (werkwijze): 1 De noodoproep wordt geregistreerd door het Cicant (call center federale politie). Om de calltaker optimaal te informeren over de situatie is het aangewezen dat de oproeper alle relevante informatie overmaakt op basis van een checklist. (zie bijlage 2) 2 De oproep wordt onmiddellijk overgedragen aan Lokale Politie Antwerpen TeleCommandoKamer (TCK). TCK zal de meest dringende prioriteitscode hanteren om een interventiepatrouille aan te sturen. De interventiepatrouille zal prioritair aanrijden. De voorziening is gehouden de persoonsfiche van de minderjarige (zie bijlage 3) onmiddellijk na de oproep 101 over te maken aan TCK LPA via mail: tck.meldkamer.permanentie@politie.antwerpen.be, ten behoeve van de aanrijdende politiepatrouille. Dit leidt tot een efficiënter politieoptreden doordat de basisinformatie verrijkt is met gedetailleerde en relevante informatie over betrokken persoon. (vb. recidive, agressiviteit, suïcidaal gedrag, ) Indien deze persoonsfiche door tijdsgebrek niet per kan verstuurd worden, wordt deze meteen bij aankomst van de politie besproken. 3 De voorziening zorgt ervoor dat een personeelslid op de hoogte is van het incident. Deze persoon fungeert als single point of contact (SPOC) voor politie. 4 De SPOC begeleidt de interventiemedewerkers tot bij de minderjarige. 5 De actuele situatie wordt doorgegeven en geëvalueerd. Als de situatie het toelaat zal de begeleider een laatste initiatief nemen om alsnog de situatie onder controle te krijgen zonder verder escalatie. De politie verleent bijstand. 6 Mislukt deze poging of er is een acuut gevaar voor zichzelf of voor derden, dan wordt de situatie onmiddellijk overgenomen door politie. 7 Politie past de methodiek van de graduele opbouw toe (cfr.: wettelijk kader: bijlage 1). Op dit moment ligt de regie uitsluitend bij de politie. Evaluatie: Op vraag van de voorziening kan bij ernstige incidenten overgegaan worden tot een evaluatie met alle betrokken partijen. Intern heeft LPA procedures om geweldsincidenten op te volgen. pagina 2 van 2

3 Bijlage 1 Lokale Politie Antwerpen Hoofdcommissariaat Oudaan Antwerpen Wettelijk Kader Bronnen: - WPA: Wet van 5 augustus 1992 op het politieambt - WGP: Wet van 7 december 1998 tot organisatie van een geïntegreerde politiedienst, gestructureerd op twee niveaus - deontologische code: Koninklijk besluit van 10 mei 2006 houdende vaststelling van de deontologische code van de politiediensten - Welzijnswet: Wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk - KB welzijnsbeleid: Koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk A. Opdrachten van politie Politiediensten vervullen opdrachten van bestuurlijke en gerechtelijke politie (naast bepaalde specifieke opdrachten). Deze staan opgesomd in art. 14 en 15 WPA. Voor bestuurlijke politie gaat het over het toezien op de handhaving van de openbare orde, het voorkomen van misdrijven, de bescherming van personen en goederen, het verlenen van bijstand aan iedereen die in gevaar verkeert (dus niet enkel aan personen die expliciet om hulp vragen), Voor gerechtelijke politie gaat het over het opsporen van inbreuken, het aanhouden van personen, De eerbiediging en de bescherming van de individuele rechten en vrijheden en de democratische ontwikkeling van de maatschappij vormen altijd de richtsnoeren bij het optreden van de politiediensten. (art. 1, tweede lid WPA en art. 123, tweede lid WGP) Elk optreden van de personeelsleden is weloverwogen en aangepast aan de omstandigheden. Naast de plicht zich in te zetten voor iedereen, besteden ze bijzondere aandacht aan de specifieke behoeften van de kwetsbare leden van onze maatschappij. (zie ook punt 3 deontologische code)

4 B. Dwang Eén van de hoofdkenmerken van de politiediensten is het gebruik van dwangmiddelen. Dwang betekent iedere maatregel (bevel, vraag, terechtwijzing, geweld, ) die een verplichting, een verbod of een gebod inhoudt, die de burger ertoe verplicht iets te doen of te laten. Hier wordt dus mee bedoeld: - niet alleen fysiek geweld - maar ook de aantasting van individuele vrijheden, zoals vrijheidsberoving, bestuurlijke controles en identiteitscontroles, fouilleringen, inbeslagneming en huiszoeking Dwangmiddelen mogen slechts gebruikt worden volgens de bij de wet bepaalde regels en voorwaarden, en dus uitsluitend in het raam van de uitvoering van een wettelijke politieopdracht. (art. 1, derde lid WPA en punt 49 deontologsiche code) (wettelijkheidsbeginsel, zie hieronder) C. Geweld Eén van de mogelijke dwangmiddelen is geweld. Geweld betekent elke dwangmatige kracht van meer dan geringe betekenis, op personen, zaken of dieren. a. Artikel 37 WPA bevat een algemene regel die aan de basis ligt van elk gebruik van geweld tijdens de uitvoering van taken en bevoegdheden van bestuurlijke of gerechtelijke politie (zie ook punt 49 en 50 deontologische code). Telkens moeten de volgende vragen gesteld worden: 1) Is het nagestreefde doel van mijn optreden wettelijk? (wettelijkheids- of legaliteitsbeginsel) Dwangmiddelen en dus geweld moeten een doel beogen waarin de wet uitdrukkelijk voorziet of dat voortvloeit uit de uitvoering van een wettelijke politieopdracht of uit de reglementaire aanwending van een wettelijke bevoegdheid. (art. 257 Sw. samengelezen met art. 70 Sw.) Zoniet is er sprake van misbruik van macht. Zie hiervoor de opdrachten van bestuurlijke en gerechtelijk politie hierboven. Een ander wettig doel is de wettige verdediging in de zin van art. 416 en 417 Sw. (De noodweerhandeling moet de afwending van een reeds gestelde of nakende aanval op een politieambtenaar of een derde mogelijk maken.) 2) Kan dat doel niet op een minder gewelddadige manier bereikt worden? (subsidiariteits-, noodzakelijkheids-, of opportuniteitsbeginsel) Het mag niet zo zijn dat het nagestreefde doel op een minder dwingende of gewelddadige wijze bereikt kan worden. De politieambtenaren moeten eerst alle minder gewelddadige middelen trachten te gebruiken alvorens hun wapens te gebruiken. Ze kunnen slechts wapens gebruiken indien de andere middelen zonder gevolg blijven of niet het verhoopte resultaat opleveren. Men mag bijgevolg slechts geweld gebruiken wanneer het niet meer mogelijk is om het beoogde wettige doel te bereiken zonder geweld te gebruiken en dan ook slechts tot op het moment dat het doel bereikt is. 3) Is het geweld redelijk en staat het in verhouding tot het nagestreefde doel en de specifieke feitelijke omstandigheden? (evenredigheids- of proportionaliteitsbeginsel) De waarde van het te bereiken doel moet groter zijn dan de waarde van het opgeofferde goed. De politieambtenaar moet deze afweging maken om, met kennis van zaken, de potentiële risico s van zijn pagina 2 van 3

5 interventie in te schatten, zowel ten opzichte van de betrokken persoon als ten opzichte van derden (met inbegrip van de politieambtenaren zelf). 4) Is er een politionele motivatie voor het (eventueel) niet geven van een voorafgaande waarschuwing? Ieder gebruik van geweld moet in de mate van het mogelijke voorafgegaan worden door een waarschuwing, tenzij het gebruik van geweld daardoor onwerkzaam zou worden. b. Daarnaast gelden er voor twee specifieke vormen van geweld (naast de algemene regel) verdere specifieke regels: - het gebruik van handboeien: wordt verder geregeld in art. 37bis WPA - het gebruik van vuurwapens: wordt verder geregeld in art. 38 WPA (zie ook punt 49 deontologische code). Dit is bijvoorbeeld toegelaten in geval van wettige verdediging in de zin van art. 416 en 417 Sw. D. Welzijn op het werk Als werkgever is de politie ertoe gehouden om in te staan voor het welzijn van haar werknemers (Welzijnswet). Welzijn moet hier in de ruimste betekenis van het woord geïnterpreteerd worden. Alle risico s die mogelijk de veiligheid, de gezondheid of het psychosociaal welzijn van de werknemers kunnen bedreigen, moeten zoveel mogelijk aan de bron vermeden worden (art. 6-8 KB welzijnsbeleid). Het is een maatschappelijk gegeven dat politieambtenaren omwille van hun specifieke takenpakket (opdrachten van politie, zie hierboven) in situaties terecht kunnen komen die een gevaar inhouden voor zichzelf. Rekening houdend met bovenvermelde regels kan het gebruik van geweld een laatste manier zijn om de eigen fysieke integriteit te beschermen tegen dergelijke gevaren. pagina 3 van 3