verslag expertmeeting Virtuele Onderzoeksruimte, 6 september, Locatie: Erfgoed Nederland

Transcriptie

1 verslag expertmeeting Virtuele Onderzeksruimte, 6 september, Lcatie: Erfged Nederland Aanwezigen: Patricia Böschen Rb Camps Vincent Stedema Jaap van der Velde Peter van Beek Bennie Blm Le Hllestelle Rene van Hrik Kees Hendriks Maarten Schenk Peter Westerveld Marjlijn van Gerven Annelies van Nispen Relf Hl Ruud Straatman Isjah Kppejan Organiserende partij: Yla de Lusenet Jules Lauwerier Ma Oeh Pe Marije van der Klugt Frans Hving Jan Ensink Gemeentearchief Breda Reginaal Archief Nijmegen Drents Archief NA4ALL, Natinaal Archief Gemeentearchief Ede Gemeentearchief Delft Zeeuws Archief Data Archiving and Netwrked Services Naturalis Haags Gemeentearchief Reginaal Histrisch Centrum Limburg Reginaal Histrisch Centrum Limburg Digitaal Erfged Nederland (DEN) Natinaal Archief CBG Erfged Nederland Dagvrzitter Taskfrce Archieven / Erfged Nederland Taskfrce Archieven Taskfrce Archieven Erfged Nederland Cultuurnetwerk / Erfged Nederland Uitgendigd, maar verhinderd: Rb van Drie CBG Bert Lever CBG Daan Hertgs Gemeentearchief Breda Yvette Hitink Natinaal Archief Jeren van Luin Natinaal Archief Relf Vennik Nederlandse Genealgische Vereniging Leila Liberge WatWasWaar.nl Piet den Otter Histrisch Centrum Overijssel Christian van der Ven Brabants Histrisch Infrmatie Centrum Harry van Vliet Hgeschl Utrecht Cathy Jager Rijksmuseum Bestuur GCV Genealgische Cmputer Vereniging Hein Vera Geneaknwhw.net Herman de Wit Geneaknwhw.net Hildelies Balk Kninklijke Biblitheek 1

2 Op 6 september 2007 vnd de Expertmeeting Virtuele Onderzekruimte plaats. Vanaf mei 2007 vnden de eerste verkenningen en nderzeken plaats in het kader van het prject Virtuele Onderzeksruimte en zijn gesprekken geverd met een aantal erfgedinstellingen en andere betrkkenen ver de uitwerking van dit prject. Dit heeft geleid tt een eerste cnturschets van het genealgisch prttype. Nu was het tijd van gedachten te wisselen met een aantal deskundigen p diverse terreinen binnen en buiten de archiefsectr. Ma Oeh Pe en Frans Hving lichten de cntext van het prject te: de pdracht als vervlg p het DIVA-prject Digitaal Gentschap van het Verleden en de inbedding van het prject binnen de Taskfrce Archieven. Del van het prject is de kernvraag te beantwrden: He kan de uitwisseling van histrische infrmatie tussen nderzekers nderling en tussen nderzekers en erfgedinstellingen gestimuleerd wrden? Dit wrdt gedaan dr het nderzeken van de vragen uit het prject DGV pen zijn blijven staan en dr de buw van een prttype van een virtuele nderzeksruimte vr nderzekers, waarbij gekeken wrdt naar de mgelijkheden van tepassing van webbased technlgie. Del is k vral m te leren en de ptentie te verkennen van Web2.0-plssingen. Het prject fcust zich primair p de delgrep genealgie vanwege het aanbd en een actieve grep gebruikers. Secundair meten k de mgelijkheden vr andere grepen wrden nderzcht. (zie verder het prjectvrstel p Met behulp van een prttype wrdt getnd he dit in de praktijk zu kunnen gaan. Het al dan niet vrtbestaan van het prttype na aflp van het prject ( ) is ng een pen eind en zeker geen del. Ter intrductie van de Virtuele Onderzeksruimte verzrgde prjectleider Jules Lauwerier een presentatie waarin hij de basisbegrippen van het prject uiteenzette: Presentatie 1 dr Jules Lauwerier: Uitgangspunten vr het ntwerp: web2.0 is interactief, samenwerken; archieven behuden hun eigen rl en site, betruwbaarheid van de infrmatie, prfiteren van elkaars werk. Genealgie gaat ver persnsinfrmatie en relaties tussen persnen. Het is gebaseerd p brnnen en publicaties. Het vergt zeken, interpreteren en cmbineren en resulteert in publiceren. Tls zijn daarbij nmisbaar. Deze elementen kmen terug als de "4 pijlers" van het ntwerp. Vanuit de gebruiker is het wenselijk dat er een virtueel geheel ntstaat, waarbij het niet uitmaakt via welke web site f zekactie je bij het resultaat kmt f waar je je reacties en publicaties plaatst. Betruwbaarheid kan in een Web2.0-mgeving wrden gebrgd dr: herkenbaarheid van de afkmst van de infrmatie (inzender) en dr (subjectieve) berdelingen 2

3 van gebruikers via "vting" en de mgelijkheid m cmmentaar te geven en cmmentaar van anderen te bekijken. In de aansluitende discussie wrdt de vraag gesteld f de delgrep niet te breed is: zwel prfessinal/expert als amateur/beginner. Beide grepen stellen andere eisen aan het gebruiksgemak (.a. de mgelijkheden vr cmplexe zekacties). Discussie: Na de presentatie kmt direct de discussie p gang. Kun je een zelfde tl kan buwen vr prfessinals als vr amateurs? Een prfessinal zal hgere kwaliteitseisen hebben en weet beter welke kwaliteit een brn met bezitten. De prfessinal zal andere tls zal willen dan een amateur. Gesuggereerd wrdt dat als zekcriterium kan wrden mee gegeven, dat de brn van een prfessinele afkmst is. De vraag wrdt gesteld f de keuze vr de delgrep genealgen wel de juiste is en f dit niet breder had meten zijn. Vanuit de prjectgrep wrdt aangegeven dat de vraag was he je interactie tussen nderzekers kan bevrderen. Het is een casestudy, het met juli 2008 af zijn, dus er mest een bepaalde delgrep wrden gekzen m ns p te richten vr het prttype en dat zijn de genealgen gewrden. De delgrep "genealgen" is lastig te definiëren. Wat hudt de term genealg als nderzeker in? Het lijkt een cntainerbegrip: leken en prfessinals die allemaal zeken naar betruwbare infrmatie en die verwachten van instanties dat ze brnnen beschikbaar stellen. Vr een aantal genealgen is het zeken p zich al de uitdaging. Uit de discussie blijkt dat betrkkenheid van de delgrep in het vervlg ndzakelijk is en dat er een beter beeld met kmen ver de beheften en mtivaties. Cmmunicatie van genealgen gebeurt heel decentraal, in tegenstelling tt Wikipedia. Op hnderden plekken wrden gegevens gehst. Naar aanleiding hiervan kmt de vraag f er centralisatie ndig is. Uit de zaal kmt de pmerking dat het meilijk is experts en leken p een plek te laten samenwerken. Er meten niveaus in de interface wrden aangebracht m te werken in de database. Krtm, er met een uitdaging zijn vr de wetenschapper. De vraag rijst f die er met de huidige pzet vldende zal zijn. De suggestie wrdt gedaan m mee te den met bestaande cmmunities en te bekijken he men daar bezig is. Enquêtes nder vral udere nderzekers wijzen uit dat men vrnamelijk het zeken leuk vindt, het ziet als een spel. Er is nderzek gedaan en daaruit blijkt dat grte grepen mensen ptentieel geïnteresseerd zijn in persnsgegevens. Maar wat ze precies willen, weten we niet. Meer interactiviteit kan daarbij helpen. Een dergelijke testsite als de Virtuele Onderzeksruimte dus k. Je kunt daarmee kijken f DIT het misschien is en z niet, dan verkrijg je er inzicht mee en dat is k leerzaam. Met de vlgende uitgangspunten bereikt men bij de genealgen het meest: - Interactiviteit 3

4 - Betrkkenheid: vrijwilligers zijn de burgerlijke stand en bevlkingsregisters aan het indiceren. Anders zu het helemaal niet gebeuren, dus men maakt van de nd een deugd. Ng een vraag die gesteld wrdt is: he ga je de genealgische infrmatie uit Nederland beschikbaar stellen via 1 punt? Men vraagt zich af f Mais Flexis en Genlias niet al vldende plssingen vr dit prbleem bieden. Het wiel met wat brnnen betreft niet ngmaals wrden uitgevnden. De vraag is he de interactiviteit kan wrden gecncretiseerd. Vanuit prjectgrep wrdt aangegeven dat wrdt gebuwd aan een prttype. Gehpt wrdt, dat in het leerprces infrmatie vr archiefinstellingen kan wrden verwrven. Er meten experimenten wrden gedaan. Leerervaringen pgedaan die archieven misschien ver kunnen nemen. Het zu Icing On The Cake zijn als het prttype dr ntwikkeld zu kunnen wrden. Uit de zaal kmt het advies de cntent van een website ged te indexeren via Ggle, dat levert de meeste bezekers p. Dat geeft kwaliteitsuitstraling. Dan zie je de bezekersgrep greien. Decentraal archiefbeheer maar wel een gezamenlijke ingang. En vral duidelijk aangeven: deze infrmatie kmt uit Presentatie 2 dr Jules Lauwerier De pijler Brnnen bevat brnnen van instellingen, maar via uplad k van gebruikers. Instellingen kunnen hun brnnen decentraal huden, want zekacties vinden plaats p het virtuele geheel. De pijler Persnen bevat een dssier per persn. In het persnsdssier zijn genealgische en bigrafische gegevens pgenmen. Er is zekfunctinaliteit gericht p persnen en er is functinaliteit m dubbele dssiers p te spren met het g p samengaan. Ok is er functinaliteit m stambmen te maken. Persnsdssiers wrden dr gebruikers samengesteld en bewerkt. Cmmentaar geven p dssiers is mgelijk. De pijler Onderzeksdssiers bevat teksten ver een dr de gebruiker bepaald nderwerp. Gebruikers kunnen samenwerken aan een dssier. Een nderzeksdssier is beperkt tegankelijk vr anderen. De pijler Publicaties bevat afgernde teksten die penbaar tegankelijk zijn. Nieuwe teksten kunnen dr gebruikers wrden tegevegd. Teksten kunnen van cmmentaar wrden vrzien. Tussen de pijlers zijn verbindingen: Persnen die in Brnnen, Publicaties f Onderzek vrkmen, Publicaties die het resultaat van een Onderzek zijn, etc. 4

5 Om het nderzek te faciliteren zijn er Tls ndig: zekfuncties, helpfunctinaliteit, dwnlads en webservices. Na de tweede presentatie is er weer gelegenheid tt discussie. Er wrdt bezrgdheid geuit dat de Virtuele Onderzeksruimte niet zal leiden tt een cmmunity, dat het te techncratisch is. Vr mensen waar de brnnen al gesneden kek vr zijn, wrdt het wellicht wel een succes. Hierp vlgt een discussie ver de brnnen die in het prttype van de Virtuele Onderzeksruimte zullen meten wrden pgenmen. Er wrdt vastgesteld dat dit een grte betrkkenheid van het veld vergt, er met veel aangeleverd gaan wrden. De meningen daarver lpen uiteen: de bestaande databases met Genlias vrp ntsluiten immers al grte heveelheden gegevens. Er wrdt k gewezen p de vluchtigheid van hyperlinks naar web sites. Die kunnen dus niet znder meer als verwijzing gebruikt wrden vr de relaties tussen de pijlers. Presentatie 3 dr Jules Lauwerier De derde presentatie gaat ver de uitwerking van de referenties m de relaties tussen de pijlers vrm te geven. Deze presentatie wrdt, met instemming van alle partijen, ingekrt daar er vral behefte lijkt aan discussie. Vr de referenties naar nderdelen van de pijlers zijn standaarden ndig, die vr veel nderdelen niet vrhanden zijn. Binnen de cntext van de Virtuele Onderzeksruimte kunnen afspraken gemaakt wrden he de referenties vrmgegeven meten wrden. Of de buitenwereld de wijze vlgt f niet det dan niet ter zake en is k niet de ambitie van het prject. Vrbeeld hiervan: een persnsnummer vr persnen in het heden en verleden. Een srt sfinummer m persnen te kunnen nderscheiden. Zdat bijvrbeeld duidelijk is dat Karel de Grte en Charlemagne dezelfde persn zijn mdat ze hetzelfde nummer hebben. Het gaat niet m een standaardisering, maar het maken van afspraken hierver binnen het virtuele geheel. Er zullen dan dus twee persnen kunnen vrkmen met dezelfde naam. De vraag wrdt gesteld wie die persnen gaat ntdubbelen. Wie de baas ervan is. Uit de discussie blijkt dat dat de gebruiker is. Dat is Web 2.0 eigen. Z werkt Wikipedia k. Er bestaat k functinaliteit vr dit srt prcessen. Stel er zijn twee dssiers ver waarschijnlijk hetzelfde persn: dan zeg je p het web: ik wil een discussie starten m deze dssiers samen te gaan vegen. 5

6 En he kun je Web 2.0 inzetten vr ns werk? Welke interactie is er tussen nderzekers en instellingen? Je zult mensen meten gaan cmmitteren. Kijken waar men aan met vlden. Dit met nderzcht gaan wrden, terwijl nu het antwrd al gepneerd wrdt. Een bestaande cmmunity gaan bevragen, testen gaan uitveren en teruggeven aan instellingen en zeggen: kunnen jullie hier wat mee? En als je Web 2.0 wil tepassen meten er tls vr wrden ntwikkeld. Ok rijst de vraag wat de financiële cnsequenties zijn. Het antwrd is dat de pilt g hudt vr de inpasbaarheid van de plssingen inclusief de inveringsksten. Het prjectbudget is niet bedeld m de invering te financieren. Inveringsksten meten uit eigen budgetten betaald wrden. Er wrden een aantal suggesties gedaan m mee te nemen bij het vervlg van het prject: Het ntwerp is te ambitieus en gebaseerd p vernderstellingen ver beheften van gebruikers en instellingen. Tets de vernderstellingen. Schets het prttype cncreter en maak deelprjecten. Ontwikkel alleen de nieuwe items en verwijs naar bestaande deelplssingen. Maak duidelijk wat de instellingen en de gebruikers er aan hebben. Adviseer ver de standaarden die van tepassing zijn. Zek aansluiting bij bestaande cmmunities en natinale prjecten als Genlias en Watwaswaar. Ter afsluiting cncludeert dagvrzitter Yla de Lusenet dat er vandaag veel gede vragen p tafel zijn gelegd. Afsluitend vraagt Ma Oeh Pe de deelnemers, die cncrete ideeën hebben en klankbrd willen zijn vr de Virtuele Onderzeksruimte, aan de bel te trekken zdat ze mee kunnen denken met dit prject. 6