Installatienormen. 1AI1Ea. Overzicht

Transcriptie

1 Installatienormen 1AI1Ea Overzicht Risack Alain Aantal lessen Wat AREI (huishoudelijk) Ontwerp van een (huishoudelijke) elektrische installatie Tekening AutoCAD 2013 (downloaden via link op Toledo) Evaluatie Tekening (permanente evaluatie, regelmatige tijdsstippen) AREI Meerkeuzevragen Oefenen op Toledo Boek: Cursus: Toledo volumeprinter Installatieboek Symbolen voor AutoCAD op Toledo 1

2 Het AREI ALGEMEEN REGLEMENT OP DE ELEKTRISCHE INSTALLATIES. (Huishoudelijke installaties) KB 10/3/1981 => BS 29/4/1981 START: 1/10/1981 Op alle gebouwen waarvan de werken aanvangen na die datum Doel: bescherming 1 Bedoeling = BESCHERMING Bescherming tegen elektrische schokken (Art ). elektrische schokken bij rechtstreekse aanraking elektrische schokken bij onrechtstreekse aanraking. Bescherming tegen thermische invloeden (Art ). bescherming tegen brandwonden. bescherming tegen brand. Elektrische bescherming tegen overstroom (Art ). bescherming tegen kortsluiting. bescherming tegen overbelasting. Elektrische bescherming tegen overspanning (Art ). Bescherming tegen bepaalde andere uitwerkingen (Art ). elektrische bescherming tegen de gevolgen van een spanningsdaling. bescherming tegen biologische uitwerkingen van elektrische en magnetische velden. bescherming tegen risico s te wijten aan bewegingen. 2

3 Invloed van elektrische energie op mens. Afhankelijk van fysiologische toestand: geslacht, leeftijd, gezondheidstoestand, gemoedstoestand, persoon tot persoon. Stroomsterkte Stroomsterkte Inwerking Inwerking op op op op het het het Gevolgen Gevolgen [ma] lichaam [ma] lichaam 1 1 tot tot tot tot tot 2 2 Zwakke Zwakke Zwakke gevoeligheid;kribbelen Schrikken Schrikken Tot (tetanus (tetanus Tot Tot Spierkrampen (tetanus Verlammingsverschijnselen, loslaten loslaten samentrekking) mogelijk mogelijk Tot Tot Tot Oplopen Oplopen Oplopen van van van van de de de de bloeddruk bloeddruk bloeddruk Bewusteloosheid ademhalingsstoringen tot tot tot tot Hevige 50 Hevige Hevige spierkrampen Sterke verlammingsverschijnselen, Maagkrampen ademhalingsstoornissen, hersenen * Hartkamerfibrilatie * zonder zuurstof >50 Hartkamerfibrilatie * Hartstilstand, DOOD! * heel gevaarlijk zijn wisselstromen die langer dan 0,1s op het lichaam inwerken en door het hart lopen Invloed van elektrische energie op mens. Afhankelijk van fysiologische toestand: geslacht, leeftijd, gezondheidstoestand, gemoedstoestand, persoon tot persoon. Stroomsterkte [ma] Inwerking op het lichaam Gevolgen 1 tot 2 Tot 10 Tot 25 Zwakke gevoeligheid;kribbelen Spierkrampen (tetanus samentrekking) Oplopen van de bloeddruk 25 tot 50 Hevige spierkrampen Maagkrampen Hartkamerfibrilatie * >50 Hartkamerfibrilatie * Hartstilstand, DOOD! Schrikken Verlammingsverschijnselen, loslaten mogelijk Bewusteloosheid ademhalingsstoringen Sterke verlammingsverschijnselen, ademhalingsstoornissen, hersenen zonder zuurstof > 3000 Hevige verbrandingen Hartstilstand, DOOD door verbranding * heel gevaarlijk zijn wisselstromen die langer dan 0,1s op het lichaam inwerken en door het hart lopen 3

4 Invloed van elektrische energie op mens. Invloed van wisselstroom op het menselijk lichaam Invloed van elektrische energie op mens. Invloed van wisselspanning op het menselijk lichaam Conventionle grensspanning U L Droog (BB1) 50V (120V Zuivere DC) Nat (BB2) 25V (60V zuivere DC) Ondergedompeld 12V (30V zuivere DC) (BB3) 4

5 Indeling van de spanningen Bescherming tegen rechtstreekse aanraking: Isolatie Verwijderen Spanningen verlagen naar ZLVS 5

6 2 Aarding 2.1 Voor elk nieuw gebouw R<100ohm liefst<30ohm volle koperen blanke geleider 35 mm² verlode koperen geleider 10 mm² koper cu =0,0175*10-6 *m R = spreidingsweerstand Aftakklem min 50cm min 60cm zand of aarde Min 60cm diep Geen contact met fundering Geen ondergrondse verbinding, wel kammen of haken 2 Aarding Aarding bij rijhuizen 6

7 2 Aarding 2.2 Hoe bij bestaande gebouwen of als R>100ohm? bijkomende aardelektroden. Verticale pennen (baren of geleiders) (geen holle buizen). Installatieboek blz. 94 en 95 en 98. Horizontaal geleiders min. 80 cm diepte minimum 35 mm² Waarom? 2 Aarding 2.4 Aardingsonderbreker (zie installatieboek P 95 en P 25). Waarom? Meten van spreidingsweerstand van aarding. 7

8 2 Aarding 2.5 Aardgeleider (zie installatieboek blz. 97). Verbinding tussen extra aardingspen(nen) en de hoofdaardingsklem Zie 1b op figuur hoofdaardingsklem en aardingsonderbreker (indien deze van elkaar gescheiden zijn leg uit ). minimum 16 mm² indien geïsoleerd Kleur? geel groen minimum 25 mm² indien niet geïsoleerd Waarom isoleren? Waarom 25mm² als niet geïsoleerd? 2 Aarding 2.6 Wat is er te aarden? Hoofdbeschermingsgeleider Verbinding tussen hoofdaardingsklem en aardingsklem in verdeelbord Zie 6 op tekening Kleur geel groen Sectie 10 mm² 8

9 2 Aarding 2.6 Wat is er te aarden? (Aard)beschermingsgeleider PE (art.70) Zie 6b op tekening alle stopcontacten (behalve ZLVS (??) en na scheidingstransformator) alle lichtpunten alle metalen delen van niet dubbel geïsoleerde elektrische toestellen op laagspanning (ook 230V!) alle metalen delen die elektrische leidingen beschermen (bv. metalen deurlijsten) Kleur: geelgroen. Sectie: dezelfde als de sectie van de fasegeleider (tot en met 16 mm²) 2 Aarding 2.7 WAAROM een aardbeschermingsgeleider (PE)? Welke spanning zou je aanraken in volgend geval: R lek =1000 ohm en R aarde = 5 ohm t r a n s f o 230V 230V Z Isolatiefout I lek I R aarde En als er geen PE is? Besluit? En als R lek =2 ohm + geaard R aarde =5 ohm? Besluit? 9

10 2 Aarding 2.8 Equipotentiale verbindingen. Doel Potentiaalverschil vermijden Voorbeeld: t r a n s f o 230V 230V I Isolatiefout I lek Z M C R lek = 20 ohm R aarde = 10 ohm R aarde Welke potentiaalverschil is er tussen M en C? Besluit? Hoe vermijden? I lek? Besluit? 2 Aarding 2.8 Equipotentiale verbindingen Hoofdequipotentiale verbinding. (art72) Nummer 10 t/m 14 op de tekening. Hoofdleiding gas of stookolie Hoofdleiding water (warm en koud) Hoofdleiding centrale verwarming (warme leiding) en klimatisatie Metalen delen van gebouw (als aanraakbaar) Metalen delen van gelijk welke leiding Kleur: geel groen Sectie: 6mm² (minimum de helft van de grootste beschermingsgeleider) Klemmen en buisbeugels (blz.96 ) DOEL? 10

11 2 Aarding Equipotentiale verbindingen Bijkomende equipotentiale verbinding (art73). in badkamers. Nr 5 en 17 t/m 22 op de tekening. verbindt ononderbroken alle metalen delen die in de badkamer gelijktijdig aanraakbaar zijn: Badkuip en/of douchekuip Waterleiding Radiator Warmwaterketel Metalen afloop, enz. Ook de (aard)beschermingsgeleiders PE van alle elektrische machines en toestellen, met inbegrip van deze gevoed via stopcontacten. Kleur: geelgroen. Sectie: 2,5 mm² in een buis 4 mm² niet in een buis Waarom wordt er hier een extra verbinding opgelegd? 3 Differentieelschakelaars verliesstroomschakelaar (art85 & 86) 3.1 Principe: 11

12 3 Differentieelschakelaars verliesstroomschakelaar (art85 & 86) Fabrikantgegevens: 3 Differentieelschakelaars verliesstroomschakelaar (art85 & 86) 3.2 Doel t r a n s f o 230V 230V I Isolatiefout I lek Z M C R aarde R lek = 20 ohm & R aarde = 10 ohm => U c? Besluit? U Cmax met dif. van 300mA als R aarde = ohm? Besluit? U Cmax met dif. van 30mA als R aarde = ohm? Besluit? 12

13 3 Differentieelschakelaars verliesstroomschakelaar (art85 & 86) 3.3 Eisen en aantal differentieelschakelaars (blz. 72). Type: AC tot 1987; Schakelt AC nu verboden A sinds 1987 verplicht; Schakelt AC en pulserende stroom. schakelt uit binnen de 60ms B Schakelt AC, pulserende stroom en gelijkstroom. Verboden in huishoudelijke installaties (tenzij personeel) S (sinds 2000) vooral als er een overspanningbeveiliging is schakelt uit na 60ms CEBEC => CE keurmerk Zal waarschijnlijk worden: S 300mA gevolgd door 2 x 30mA 3 Differentieelschakelaars verliesstroomschakelaar (art85 & 86) R<30 ohm minimum 2 Hoofddifferentieel. Juiste type I: max. 300mA I N min.40a Verzegelbaar Extra differentieel Juiste type I: max 30mA Geen min I N (Let op voor max, I N!) Niet verzegelen Badkamer en vochtige toestellen Eventueel bijkomende extra differentieel(s) Voor stopcontact naast het bad I: max 10mA Voor elektrische vloerverwarming I: max 30mA Uitsluitend nachttarief 13

14 3 Differentieelschakelaars verliesstroomschakelaar (art85 & 86) ohm <R<100 ohm Hoofddifferentieel. Type I: max. 300mA I N min.40a Verzegelbaar Extra differentieels Type I: max 30mA Geen min I N (Let op voor max, I N!) Niet verzegelen Badkamer en vochtige toestellen Lichtkringen Per max 16 stopcontacten (1,2,3) Fornuis en diepvries (mag 100mA zijn) Eventueel bijkomende extra differentieel(s) Voor stopcontact naast het bad Elektrische vloerverwarming Uitsluitend nachttarief 4 Stroombanen (kringen) (art 86). Merken (zie eendraadsschema) Maximum 8 stopcontacten per stroombaan (zowel enkel, dubbel als 3 dubbel) Let op P max! Minimum 2 lichtkringen. (waarvan 1 gemengd mag zijn) Aantal lichtpunten in zuivere lichtkring = onbeperkt Let op P max! Gemengde kringen = toegelaten maar vermijden WAAROM? elk lichtpunt = 1 stopcontact sectie min. 2,5mm² In de keuken minimum 2 VRIJE stroomkringen, liefst 3 in 3 fasig net. 14

15 5 Contactdozen (Stopcontacten) (art 86). Aardingspen Behalve na scheidingstransfo => verboden! Kindvriendelijk Behalve: op schakelborden voeding vaste toestellen Plaatsing AD1 (zonder vochtgevaar) minstens 15 cm boven de vloer alle andere gevallen minstens 25 cm boven de vloer. (art. 249) GEVOLG? 6. 3 fasige netten fasige netten. Opwekken van een 1 fasige sinusoïdale spanning = t e = B.L.v met B L en L v en v B zin RHR v v = v sin = v sin( t) B e = B L v sin( t) per geleider d v Voor 1 wikkeling: e = 2 B L v sin( t) Voor N wikkelingen: e = 2 N B L v sin( t) 15

16 6. 3 fasige netten fasige netten fasige netten. Opwekken van een 3 fasige sinusoïdale spanning 16

17 6. 3 fasige netten fasige netten. Energieoverdracht: 17

18 6. 3 fasige netten. Energieoverdracht: Spoelen in ster L1 E1 E1 E12 E2 -E2 N L2 E3 E23 E31 L fasige netten. Energieoverdracht: Spoelen in ster E1 E1 E12 L1 N E2 -E2 L2 E3 E23 E31 L3 18

19 6. 3 fasige netten. Energieoverdracht: Spoelen in ster E1 E1 E12 L1 N E2 -E2 L2 E3 E23 E31 L3 E12 E L E1² E2² 2E1. E2.cos(120 ) 2.( E )² 2.( E )².( 0,5) f f 3.( E )² f E 3. L E f 6. 3 fasige netten. Energieoverdracht: Spoelen in driehoek Im E3 E1 Re E2 E1+E2 19

20 6. 3 fasige netten. Energieoverdracht: Spoelen in driehoek 7 Leidingen Kleur. Alles met aarding: geel groen Nulgeleider: blauw Geen nulgeleider best ook blauw. Gele en groene kleuren zijn verboden. Doorsnede (Art.198). Aangepast aan vermogen Minimum 2,5mm² Geen stopcontact => mag 1,5mm² bediening, controle, signalisatie of meetstroom => mag 0,5mm² een elektrisch fornuis, een washuis of een wasmachine 3 fasig min. 4 mm² Monofasig min. 6 mm² Toch 2,5 mm² als vermogen dat toelaat en Of opbouw Of buis min. 1 duim of 25 mm Of lege reservebuis 20

21 7 Leidingen Verbindingen. Waarmee? Lusterklemmen Steekklemmen (Waco) (zie blz. 46) Lasdoppen (Conex) (zie blz. 46) In verbindings of aftakdozen (zie blz ) Steeds bereikbaar Mag achter stopcontact, schakelaar of lichtpunt. = Voorkeur 8 Eisen inzake aard en opstelling van materiaal. 8.1 Classificatie van de ruimten. A1 A2 X Eerste letter A: milieu invloeden B: gebruik van de lokalen en de elektrische toestellen C: bouwwijze van de gebouwen Tweede letter = verdere onderverdeling. Voorbeeld na A (milieu invloed) A: omgevingstemperatuur C: aanwezigheid van vaste lichamen D: aanwezigheid van water F: aanwezigheid van corrosieve en milieuverontreinigende stoffen G: mechanische belasting door schokken H: mechanische belasting door vibraties K: aanwezigheid van flora L: aanwezigheid van fauna M: ioniserende invloeden N: zonnestraling P: seismische invloeden Q: bliksem R: wind AD = belangrijkste voor huishoudelijke installatie 21

22 8 Eisen inzake aard en opstelling van materiaal. 8.1 Classificatie van de ruimten. 8.1 Classificatie van de ruimten. Ruimteklasse t.o.v. vochtigheid Waslokaal Kelder Kamer AD1 AD2 AD3 AD4 AD5 x x x Binnenplaats x x Keuken x Zolder Hall x x Tuin x x WC x Vuilnislokaal x Binnenkamer x 22

23 8.1 Classificatie van de ruimten. Ruimteklasse t.o.v. vochtigheid Bad, vol 1bis Bad, vol1 Bad, vol2 Bad, vol3 Woonkamer Overdekt terras Garage waarin de wagen niet wordt gewassen Garage waarin de wagen wordt gewassen Stookruimte waarin andere brandstoffen dan steenkool AD1 AD2 AD3 AD4 AD5 x x x x x x x x x 8.2 Beschermingsgraad van het geplaatste materiaal. (blz. 186) Eerst IP X1 X2 X3 (tot 15/4/1997) daarna IP X1 X2 I K X1: bescherming tegen indringing van vaste stoffen en voorwerpen Van 0 (geen bescherming) tot 6 (volledige bescherming) X2: bescherming tegen indringing van vloeistoffen (o.a. water) Van 0 (geen bescherming) tot 8 (langdurig ondergedompeld) X3: bescherming tegen uitwendige mechanische stoten => Proeven volgens NBN C Van 0,5 (0,15kg 1m) tot 11 (15 kg 0,4 m) I k : bescherming tegen uitwendige mechanische stoten => Proeven volgens EN (sinds 15/4/1997) Van IPXX 00 (geen bescherming) tot IPXX 10 (5kg 0,4m) Voor IPXX 11 (>10) is er enkel een aanbeveling 23

24 Verband tussen AD en IP 9.3 Elektrische leidingen in badkamers. Enkel als minder dan 5cm ingebouwd Enkel strikt noodzakelijke (vol 1, 1bis en 2) Metaal: enkel de kern v/d geleiders Zowel inbouw als opbouw Inbouw: enkel verticaal en horizontaal. Vroeger was CRVB verplicht, nu niet meer. 24

25 9. Badkamer (blz. 90) 1 volumeomhulsel 0 kuip 9. Badkamer (blz. 90) 2m25 1 volumeomhulsel 0 kuip h = 0 25

26 9. Badkamer (blz. 90) 2m25 1 volumeomhulsel h << 2m25 0 kuip h = 0 9. Badkamer (blz. 90) 2m25 1 volumeomhulsel 0 kuip h = 0 26

27 9. Badkamer (blz. 90) 2m25 1 volumeomhulsel h << 2m25 0 kuip h = 0 9. Badkamer (blz. 90) 2m25 1 volumeomhulsel 0 kuip h < 0m15 h = 0 27

28 9. Badkamer (blz. 90) 0m60 2m25 1 volumeomhulsel 2" beschermings volume 0 kuip h < 0m15 h = 0 9. Badkamer (blz. 90) 2m25 0m60 1 volumeomhulsel 2" beschermings volume 2m40 3 overige 0 kuip h < 0m15 h = 0 28

29 9. Badkamer (blz. 90) 2m25 1 volumeomhulsel 0m60 2" beschermings volume 2m40 3 overige 0 kuip h < 0m15 h = 0 1 BIS 9. Badkamer (blz. 90) 2m25 1 volumeomhulsel 0m60 2" beschermings volume 2m40 3 overige 0 kuip h < 0m15 h = 0 1 BIS 29

30 9. Badkamer (blz. 90) 2m25 1 volumeomhulsel 0m60 2" beschermings volume 2m40 3 overige 0 kuip h < 0m15 h = 0 1 BIS 9. Badkamer (blz. 90) 2m25 1 volumeomhulsel 0m60 2" beschermings volume 2m40 3 overige AD2 => IPX1 0 kuip h < 0m15 h = 0 1 BIS 30

31 9. Badkamer (blz. 90) 2m25 1 volumeomhulsel 0m60 2" beschermings volume 2m40 3 overige AD2 => IPX1 0 kuip h < 0m15 h = 0 1 BIS 9. Badkamer (blz. 90) 2m25 1 volumeomhulsel 0m60 2" beschermings volume 2m40 3 overige AD2 => IPX1 0 kuip GEEN Anders ZLVS h < 0m15 h = 0 1 BIS 31

32 9. Badkamer (blz. 90) 2m25 1 volumeomhulsel ZLVS (12V; 18V; 30V) Hier geen transfo! 0m60 2" beschermings volume 2m40 3 overige AD2 => IPX1 0 kuip GEEN Anders ZLVS h < 0m15 h = 0 1 BIS 9. Badkamer (blz. 90) 2m25 1 volumeomhulsel ZLVS (12V; 18V; 30V) Hier geen transfo! Waterverwarming op LS 0m60 2" beschermings volume 2m40 3 overige AD2 => IPX1 0 kuip GEEN Anders ZLVS h < 0m15 h = 0 1 BIS 32

33 9. Badkamer (blz. 90) 2m25 1 volumeomhulsel ZLVS (12V; 18V; 30V) Hier geen transfo! Waterverwarming op LS 0m60 2" beschermings volume 2m40 3 overige AD2 => IPX1 Geen isol als ZLVS < 6V (12V; 20V) 0 kuip GEEN Anders ZLVS h < 0m15 h = 0 1 BIS 9. Badkamer (blz. 90) 2m25 1 volumeomhulsel ZLVS (12V; 18V; 30V) Hier geen transfo! Waterverwarming op LS 0m60 2" beschermings volume Alles van 1 + Lamp 2m40 3 overige AD2 => IPX1 Geen isol als ZLVS < 6V (12V; 20V) 0 kuip GEEN Anders ZLVS h < 0m15 h = 0 1 BIS 33

34 9. Badkamer (blz. 90) 2m25 1 volumeomhulsel ZLVS (12V; 18V; 30V) Hier geen transfo! Waterverwarming op LS 0m60 2" beschermings volume Alles van 1 + Lamp h>1m6 2m40 3 overige AD2 => IPX1 Geen isol als ZLVS < 6V (12V; 20V) 0 kuip GEEN Anders ZLVS h < 0m15 h = 0 1 BIS 9. Badkamer (blz. 90) 2m25 1 volumeomhulsel ZLVS (12V; 18V; 30V) Hier geen transfo! Waterverwarming op LS 0m60 2" beschermings volume Alles van 1 + Lamp h>1m6 Stopc. 2m40 3 overige AD2 => IPX1 Geen isol als ZLVS < 6V (12V; 20V) 0 kuip GEEN Anders ZLVS h < 0m15 h = 0 1 BIS 34

35 9. Badkamer (blz. 90) 2m25 1 volumeomhulsel ZLVS (12V; 18V; 30V) Hier geen transfo! Waterverwarming op LS Geen isol als ZLVS < 6V (12V; 20V) 0m60 2" beschermings volume Alles van 1 + Lamp h>1m6 Stopc. 100VA Stopc. 10mA 2m40 3 overige AD2 => IPX1 0 kuip GEEN Anders ZLVS h < 0m15 h = 0 1 BIS 9. Badkamer (blz. 90) 2m25 1 volumeomhulsel ZLVS (12V; 18V; 30V) Hier geen transfo! Waterverwarming op LS Geen isol als ZLVS < 6V (12V; 20V) 0m60 2" beschermings volume Alles van 1 + Lamp h>1m6 Stopc. 100VA Stopc. 10mA El verwarming LS + 2m40 3 overige AD2 => IPX1 0 kuip GEEN Anders ZLVS h < 0m15 h = 0 1 BIS 35

36 9. Badkamer (blz. 90) 2m25 1 volumeomhulsel ZLVS (12V; 18V; 30V) Hier geen transfo! Waterverwarming op LS Geen isol als ZLVS < 6V (12V; 20V) 0m60 2" beschermings volume Alles van 1 + Lamp h>1m6 Stopc. 100VA Stopc. 10mA El verwarming LS + 2m40 3 overige AD2 => IPX1 0 kuip GEEN Anders ZLVS Geen transfo! h < 0m15 h = 0 1 BIS 9. Badkamer (blz. 90) 2m25 1 volumeomhulsel ZLVS (12V; 18V; 30V) Hier geen transfo! Waterverwarming op LS Geen isol als ZLVS < 6V (12V; 20V) 0m60 2" beschermings volume Alles van 1 + Lamp h>1m6 Stopc. 100VA Stopc. 10mA El verwarming LS + 2m40 3 overige AD2 => IPX1 0 kuip GEEN Anders ZLVS Geen transfo! Geen isol als ZLVS < 12V (18V; 30V) h < 0m15 h = 0 1 BIS 36

37 9. Badkamer (blz. 90) 0m60 2m40 2m25 1 volumeomhulsel 2" beschermings volume 3 overige ZLVS (12V; 18V; 30V) Hier geen transfo! Waterverwarming op LS Geen isol als ZLVS < 6V (12V; 20V) Alles van 1 + Lamp h>1m6 Stopc. 100VA Stopc. 10mA El verwarming LS + AD2 => IPX1 Alles van 2 + Strik noodzakelijke: stopcontacten Schakelaars (dubbel?) 0 kuip GEEN Anders ZLVS Geen transfo! Geen isol als ZLVS < 12V (18V; 30V) h < 0m15 h = 0 1 BIS 9. Badkamer (blz. 90) 0m60 2m40 2m25 1 volumeomhulsel 2" beschermings volume 3 overige ZLVS (12V; 18V; 30V) Hier geen transfo! Waterverwarming op LS Geen isol als ZLVS < 6V (12V; 20V) Alles van 1 + Lamp h>1m6 Stopc. 100VA Stopc. 10mA El verwarming LS + AD2 => IPX1 Alles van 2 + Strik noodzakelijke: stopcontacten Schakelaars (dubbel?) 0 kuip GEEN Anders ZLVS Geen transfo! Geen isol als ZLVS < 12V (18V; 30V) Geen isol als ZLVS < 12V (18V; 30V) h < 0m15 h = 0 1 BIS 37

38 9. Badkamer (blz. 90) 0m60 2m40 2m25 1 volumeomhulsel 2" beschermings volume 3 overige ZLVS (12V; 18V; 30V) Hier geen transfo! Waterverwarming op LS Geen isol als ZLVS < 6V (12V; 20V) Alles van 1 + Lamp h>1m6 Stopc. 100VA Stopc. 10mA El verwarming LS + AD2 => IPX1 Alles van 2 + Strik noodzakelijke: stopcontacten Schakelaars (dubbel?) 0 kuip GEEN Anders ZLVS Geen transfo! Geen isol als ZLVS < 12V (18V; 30V) Geen isol als ZLVS < 12V (18V; 30V) h < 0m15 h = 0 1 BIS Kuip niet van metaal Enkel hydromassage op LS Stopcontact hiervoor? 9.4 Schakelaars in badkamers. Moesten alpolig te zijn, monofasige installatie => 2 polige schakelaar Zelfs schakelaars geplaats buiten de badkamer moesten ze 2 polig zijn. Verklaar! Merk op: schakelaars enkel toegelaten buiten volume 2! alpolig is niet meer verplicht sinds 2004, maar is wel aangeraden alpolig is sinds 2004 opgelegd voor niet vaste buitenverlichting. 38

39 Bijkomende verplichtingen in badkamers. 9.5 Bijkomende equipotentiale verbinding. 9.6 Verwarmingsweerstanden verzonken in de vloer. bedekt zijn met een metalen netwerk of metalen bekleding bevatten MAAR verbonden met de bijkomende equipotentiale verbinding. 10 Lichtschakelingen Bediening uit 1 plaats (enkelpolig) Bediening uit 1 plaats (dubbelpolig) 39

40 10 Lichtschakelingen Bediening uit 1 plaats (enkelpolig) Bediening uit 1 plaats (dubbelpolig) 10 Lichtschakelingen Bediening uit 1 plaats (enkelpolig) Bediening uit 1 plaats (dubbelpolig) 40

41 10 Lichtschakelingen Bediening uit 2 plaatsen (enkelpolig) Bediening uit 3 plaatsen (enkelpolig) Bediening uit meer dan 3 plaatsen? 10 Lichtschakelingen Bediening uit 2 plaatsen (dubbelpolig) Bediening uit 3 of meer plaatsen (dubbelpolig) Dubbelpolige kruisschakelaar bestaat niet. Oplossing? Impulsschakelaar. Trappenautomaat. 41

42 10 Lichtschakelingen met lokalisatielampjes Lokalisatielampjes. Bediening uit 1 plaats (enkelpolig) met lokalisatielampje Bediening uit 2 plaatsen (enkelpolig) met lokalisatielampje 10 Lichtschakelingen met lokalisatielampjes Bediening uit 3 plaatsen (enkelpolig) met lokalisatielampje Bediening uit 2 plaatsen (dubbelpolig) met lokalisatielampje 42

43 10 Lichtschakelingen met verklikkerlampjes Verklikkerlampjes. Bediening uit 1 plaats (enkelpolig) met verklikkerlampje Bediening uit 2 plaatsen (enkelpolig) met verklikkerlampje 10 Lichtschakelingen met verklikkerlampjes Bediening uit 3 plaatsen (enkelpolig) met verklikkerlampje Bediening uit 2 plaatsen (dubbelpolig) met verklikkerlampje 43

44 11. De lijnbeveiliging. (P78 87) Waarmee? Smeltzekering 11. De lijnbeveiliging. (P78 87) Waarmee? Penautomaat 44

45 11. De lijnbeveiliging. (P78 87) Waarmee? Railautomaat 11. De lijnbeveiliging. (P78 87) 10.1 De onuitwisselbaarheid (art.251). Sinds 1 juli 1982 niet mogelijk om zwaardere zekeringen aan te sluiten. Zowel smeltzekeringen, de penautomaten (p 79) als de railautomaten(p78) Voetstuk met kalibreerelement (p79) niet nodig bij railautomaten Een kleurcode. Beschermingsgraad. IP2X 45

46 11. De lijnbeveiliging. (P78 87) 10.2 Keuze van de beveiliging. artikel en begin van elke stroombaan of als de sectie van de geleider vermindert (1 per fase!) Samengevat volgens tabel (p82). 11. De lijnbeveiliging. (P78 87) 10.2 Keuze van de beveiliging. artikel en begin van elke stroombaan of als de sectie van de geleider vermindert (1 per fase!) Samengevat volgens tabel (p82). 46

47 11. De lijnbeveiliging. (P78 87) 10.2 Keuze van de beveiliging. 11. De lijnbeveiliging. (P78 87) Waarom verschil tussen smeltzekeringen en automaten? 47

48 11. De lijnbeveiliging. (P78 87) Waarom verschil tussen smeltzekeringen en automaten? 11. De lijnbeveiliging. (P78 87) Waarom verschil tussen smeltzekeringen en automaten? 48

49 11. De lijnbeveiliging. (P78 87) Waarom verschil tussen smeltzekeringen en automaten? Magnetische uitschakeling gebeurt +/ binnen de 30ms. 11. De lijnbeveiliging. (P78 87) Waarom verschil tussen smeltzekeringen en automaten? Afschakelvermogen 49

50 11. De lijnbeveiliging. (P78 87) Waarom verschil tussen smeltzekeringen en automaten? Afschakelvermogen I²t 1 = I²t A²s 2= I²t A²s 3 = I²t A²s 3 = Verplicht in huishoudelijke installaties 12 Harmonisatie van kabels (1988). 50

51 12 Harmonisatie van kabels (1988). 12 Harmonisatie van kabels (1988). 51

52 12 Harmonisatie van kabels (1988). 12 Harmonisatie van kabels (1988). XVB mag 90 C worden t.o.v. VVB = 70 C 52

53 13 Dossier van de elektrische installatie. Dossier in 3 voud Eigenaar Huurder Erkend controleorganisme Bevat: het eendraadsschema, het situatieschema en het proces verbaal van onderzoek Eendraadschema Vb. P9 Elke stroombaan een letter Elk lichtkring en stopcontact een cijfer Informatie: Draadtype (Harcode!) met oppervlak van de geleiders Bouwwijze (bvb. inbouw of niet) Aantal geleiders of kabels Fasen Lokalen Zekeringen Differentieel schakelaars. Schakelaars Stopcontacten Transfo s (U pri en U sec en S) enz. naam, hoedanigheid, B.T.W. nummer of bij ontbreken daarvan het nummer, de uitreikingsdatum en gemeente van de identiteitskaart, plaats van de installatie. 53

54 13.2 Situatieschema = plattegrond van de installatie (P8) Dezelfde vermeldingen (letters en cijfers) als het eendraadsschema. Vermeld hierop de lokalen, deuren, trap, bad/douche. symbolen op Toledo. installateur, de eigenaar en het erkend organisme: ondertekenen en dateren 25 jaar bijhouden proces verbaal 14 Gelijkvormigheidsonderzoek = keuring Voor het in gebruik nemen Na belangrijke uitbreiding Door erkend keuringsbureau Vrij te kiezen 54

55 15 Verbinding van de meter. Meter bord: een sectie van 10mm² zonder aardingsgeleider (vb. H07VV U 4 X 10 (= VVB 4 x 10)). Net meter: EVAVB 4 x 10 (vraag aan netbeheerder) Zelf graven (?) Meterkast (niet de meter) en de hoofdzekeringen gekocht door de klant De tellerkast wordt bekabeld door de maatschappij 16 Voorbeeld van een huisinstallatie. Minimum aantal stopcontacten per ruimte Woonruimte Aantal stopcontacten woonkamer 4 eetkamer 2 slaapkamer 3 keuken 3 badkamer 2 andere bewoonbare ruimten 2 wasplaats 1 alle andere lokalen 1 55

56 16.2 Vermogen afgenomen per stopcontact Elke fase zo gelijkmatig mogelijk belasten. Vermogen van elk stopcontact met vaste verbruiker. soort toestelvermogen (kw) Vaatwasmachine 2 à 3 Wasmachine 1,5 à 3 Oven 5,9 à 11,1 Frietketel 2 fornuis met 4 7,1 kookplaten fornuis met 2 3,5 kookplaten braadoven 2,8 Microgolfoven 0,6 à 1,6 soort toestelvermogen (kw) Olieradiator 0,5 à 2,5 TV 0,075 à 0,1 waterverwarmer 5 l 2 waterverwarmer 50 l 2,2 waterverwarmer 100 l 2,2 à 4 waterverwarmer 150 à 4,5 200 l Doorstroomverwarmer 12 à 21 Koelkast 0,09 à 0,21 Diepvries 0,12à 0, Vermogen afgenomen per stopcontact Vermogen van de vrije stopcontacten: Ruimte Richtwaarden voor het gemiddeld vermogen per stopcontact (W) Woonkamer 100 Keuken 150 hall en trap Badkamer 100 Slaapkamer 100 à 120 Garage

57 16.3 Verlichting Woonruimte Vermogen (W/m²) eetkamer, zithoek 10 Living 12 badkamer, waslokalen 10 (studeer)kamer 10 Keuken 10 gang, hall, wc, garage Halogeenverlichting Het installatieboek (P ) 57

58 16.5 Opstellen van de vermogentabel. in watt L1, N L2, N L3, N L1, L2, L3, N A 360 B 670 A 150 D 280 E 720 F 840 G 750 H 2600 I 600 J 2950 K 440 L 1300 M 3000 N O 4500 SOM Totaal vermogen: W P max van 1 fase: 9803,3 W I max van 1 fase: 42,6 A in 3x400V in ster (1) I max van 1 fase: 73,8 A in 3x230V in driehoek (1) 16.6 Opstellen situatieschema en eendraadsschema Vb. installatieboek (blz. 205 en 206) Situatieschema blz Eendraadsschema (blz. 9 en 205) Wat is kring A B C? Fouten op blz. 9? VOB 3x1,5² Fasen lokalen Wettelijke gegevens fouten op blz. 205 Idem Kring C 22A, 28A In 58

59 16.7 Stroomkringschema s = Verbindingsschema s Vb. : zie installatieboek (blz. 4 & 7) Teken het verbindingsschema of stroomkringschema voor de verlichtingskring. Vb. blz. 7 Fout in boek: elke stroomkring vertrekt best (meestal) slechts 1 keer uit de zekeringkast! Zie kring H Op afzonderlijke laag 16.8 Bepalen van de verdeelkast(en) schema s => alle modulaire componenten van de verdeelkast Breedte in modules Soms plaats open laten voor afkoeling (zie geg. fabrikant!) Hun totale breedte in modules, eventueel vermeerderd met reserveruimte, bepaalt de grootte van de kast. Een kast bevat een of meerdere rijen die doorgaans 18 modules kunnen bevatten. Vb. blz. 54 tot

60 17 Uitvoering van de installatie. Bij het gieten van de funderingen: de aardingslus (installatieboek P26, P94 e.v. en P178) de wachtbuizen geplaatst (lees het installatieboek P22 tot 25). Na de ruwbouw buizen en de inbouwdozen (installatieboek P32 tot 45) verdeelkast plaatsen (P57) draden worden getrokken (installatieboek P40 tot 41) verbindingen worden gelegd (P46 52) de zekeringkast(en) wordt bekabeld (installatieboek P54 tot 69) 17 Uitvoering van de installatie. Bekijk ook eens de aparte techniek bij installatie in holle wanden (installatieboek P ) evenals opbouw technieken (installatieboek P ). Denk ook aan de leidingen voor Telefonie, TV distributie, Hifiinstallatie, Luidsprekers, Netwerk, enz.. 60

61 18 Keuring Na afwerken van de installatie: keuren voor aansluiting op het net door een erkend keuringsorganisme aangevraagd door de installateur of de bouwheer installateur moet aanwezig zijn tijdens de keuring Wat gebeurt er? de spreidingsweerstand van de aarding wordt nagemeten controleren als er geen inbreuken gepleegd zijn op het AREI een aantal steekproeven: de isolatiewaarde gemeten tussen de actieve geleiders en het metselwerk. In de tekst vind je een overzicht van de meest gemaakte inbreuken. Controleer dat deze inbreuken niet op je tekening voorkomen. 19 Voorschriften voor oude installaties. Wat is een oude installatie? verzwaring van de installatie (sinds 1/1/1993) eerst keuren Voor verkoop eerst laten keuren (van oude en nieuwe )(2007) Uitzonderingen art. 7 oud elektrische materiaal (leidingen en aftakdozen) art hoofddifferentieel mag type AC en <40A art hoofddifferentieel mag zonder verzegeling art smeltveiligheden met een schroefbasis art. 198 Ømag < 2,5mm² 1mm² (I max = 6A of 10A ROOD Ø vermelden) art. 199 kleur van aarding: moet niet geel groen zijn Actieve geleiders : ook geel of groen art. 202 afstand elek. andere leidingen (water gas) < 3cm art. 71 aardgeleider 6mm² (ipv 16mm² of 25mm²) 61

62 19 Voorschriften voor oude installaties. Uitzonderingen (vervolg) art en 203 Geen PE voor sommige stopcontacten mag Niet klasse 1 toestellen PE mag buiten buis Kinderveiligheid is niet verplicht Meer dan 8 stopcontacten toegelaten Geen PE => geen aardingspen art. 249 stopcontacten < 15 cm mag in droge lokalen En in vochtige lokalen? art slechts 1 lichtkring is toegelaten art en dif 30mA niet verplicht => beschermingsvolume (Vol 2) = 1m art metalen buizen in badkamer mogen, geen bijkomende equipotentiaal is toegelaten in de vloer verzonken elektr. verwarmingsinstallatie, zonder equipotentiaalverbinding mag (Vol 2 => 1m) 20 Netwerken (Art. 79). 1 ste letter:relatie aan tussen het verdeelnet en de aarde. T: rechtstreekse aarding I : isolatie (of hoogohmige impedantie) 2 de letter:relatie aan tussen de elektrische installatie (bij de verbruiker, klant) en de aarde. T: rechtstreeks geaarde massa s Dit is verplicht in huishoudelijke installaties. N: massa s verbonden met de geaarde geleider van het verdeelnet bij wisselstroom: normaal wordt de nulgeleider geaard Soms en derde letter met meer info Zie verder. 62

63 20 Netwerken (Art. 79). TT net L1 L2 L3 N aardelektrode v/h net PE massa's PE Differentieel(s)? Huisinstalatie 20 Netwerken (Art. 79). TN net (3 varianten) TN C L1 L2 L3 PEN aardelektrode v/h net Differentieel(s)? Openbare verlichting massa's 63

64 20 Netwerken (Art. 79). TN net TN S L1 L2 L3 N PE aardelektrode v/h net massa's Differentieel(s)? Informaticalokaal 20 Netwerken (Art. 79). TN net TN C S L1 L2 L3 PEN N PE aardelektrode v/h net Differentieel(s)? Fabrieksgebouwen massa's 64

65 20 Netwerken (Art. 79). IT net 20 Netwerken (Art. 79). IT net L1 L2 L3 aardelektrode v/h net Differentieel(s)? Doel? Fout tijdig detecteren! PE massa's PE 65

66 20 Netwerken (Art. 79). IT net L1 L2 L3 Z aardelektrode v/h net PE massa's PE 66