VLAAMS PARLEMENT ONTWERP VAN DECREET

Transcriptie

1 Stuk 1260 ( ) Nr. 2 VLAAMS PARLEMENT Zitting januari 1999 ONTWERP VAN DECREET houdende goedkeuring van het samenwerkingsakkoord van 8 oktober 1998 tussen de federale Staat en de Vlaamse Gemeenschap inzake de begeleiding en behandeling van daders van seksueel misbruik VERSLAG namens de Commissie voor Welzijn, Gezondheid en Gezin uitgebracht door de heer Jan Béghin 2914

2 Stuk 1260 ( ) Nr. 2 2 Samenstelling van de commissie : Voorzitter : mevrouw Trees Merckx-Van Goey. Vaste leden : mevrouw Sonja Becq, de heer Jan Béghin, mevrouw Trees Merckx-Van Goey, de heren Marc Olivier, Bart Vandendriessche ; mevrouw Yolande Avontroodt, mevrouw Patricia Ceysens, de heer Etienne De Groot ; de heer Peter De Ridder, mevrouw Kathy Lindekens, de heer Guy Swennen ; de heren Wilfried Aers, Felix Strackx ; de heer Etienne Van Vaerenbergh ; mevrouw Ria Van Den Heuvel. Plaatsvervangers : de heren Leo Cannaerts, Johan De Roo, mevrouw Veerle Heeren, mevrouw Kathleen Helsen, mevrouw Riet Van Cleuvenbergen ; de heer Jacques Devolder, mevrouw Marleen Vanderpoorten, mevrouw Sonja Van Lindt ; de heren Fred Dielens, Johnny Goos, Jacky Maes ; de heren Frank Creyelman, Karim Van Overmeire ; de heer Herman Lauwers ; de heer Jos Stassen. Zie : 1260 ( ) Nr. 1 : Ontwerp van decreet

3 3 Stuk 1260 ( ) Nr. 2 INHOUD I. Inleidende uiteenzetting door de heer Luc Martens, Vlaams minister van Cultuur, Gezin en Welzijn II. Algemene bespreking III. Artikelsgewijze bespreking IV. Eindstemming TEKST GECORRIGEERD DOOR DE COMMISSIE Blz.

4 Stuk 1260 ( ) Nr. 2 4 DAMES EN HEREN, De Commissie voor Welzijn, Gezondheid en Gezin behandelde het ontwerp van decreet houdende goedkeuring van het samenwerkingsakkoord van 8 oktober 1998 tussen de federale Staat en de Vlaamse Gemeenschap inzake de begeleiding en behandeling van daders van seksueel misbruik, op 14 januari I. Inleidende uiteenzetting door de heer Luc Martens, Vlaams minister van Cultuur, Gezin en Welzijn Het samenwerkingsakkoord beantwoordt aan de noodzaak om inzake de begeleiding en de behandeling van seksuele delinquenten de samenwerking tussen de respectieve beleidsniveaus beter op elkaar af te stemmen. Het toezicht en de controle op de daders van seksueel misbruik is een taak van Justitie ; de psychosociale begeleiding en behandeling behoort tot het domein van het gezondheidsbeleid en de bijstand aan personen, waarvoor de Vlaamse Gemeenschap bevoegd is ingevolge de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen. De samenwerking tussen de diensten van Justitie en de bestaande voorzieningen van de Vlaamse Gemeenschap en de inschakeling van de daar aanwezige knowhow inzake begeleiding en behandeling van seksuele delinquenten, beogen een algemene, coherente en gecoördineerde aanpak van de problematiek van seksuele deviantie en delinquentie. Een efficiënt dadersbeleid vereist dan ook een samenwerking tussen de strafrechtelijke aanpak en de welzijns- en gezondheidsbenadering. Een welzijns- en probleemgerichte aanpak op maat van de dader van het seksueel misbruik kan ertoe bijdragen dat recidive wordt voorkomen en dat er geen nieuwe slachtoffers worden gemaakt. Krachtlijnen van het samenwerkingsakkoord In de artikelen 3 tot en met 6 van het samenwerkingsakkoord wordt toelichting gegeven bij de verschillende strafrechtelijke kaders waarin een dader van seksueel misbruik kan zijn gevat en desgevallend een partnership met de hulpverlening moet worden uitgebouwd. Het partnership tussen Justitie en de hulpverlening vanuit de Gemeenschappen dat met dit akkoord wordt beoogd, betreft alle daders van seksueel misbruik die door Justitie zijn gevat. Dit betekent dat het strikte kader van de wet van 13 april 1995 wordt verlaten : niet alleen daders van seksueel misbruik ten aanzien van minderjarigen hebben of stellen problemen die een gespecialiseerde begeleiding en behandeling vereisen om herhaling te voorkomen. Bovendien kan het kader van een hulpverlening of behandeling onder justitiële druk verschillend zijn en evolueren in de tijd : daders van seksueel misbruik kunnen het voorwerp zijn van maatregelen van vrijheid onder voorwaarden, een bemiddeling in strafzaken, probatieopschorting en probatieuitstel, een voorwaardelijke invrijheidstelling... Belangrijk is een kader te scheppen om de verschillende situaties te behandelen. Artikel 3 bepaalt de werking van de psychosociale teams. Deze zullen multidisciplinair persoonlijkheidsonderzoek bij de gedetineerden uitvoeren en advies verstrekken aan de Minister van Justitie. Verder staan zij in voor een intrapenitentiair pretherapeutisch begeleidingsprogramma en voor de samenwerking met de gespecialiseerde voorzieningen. Artikel 4 geeft de taken van de justitieassistenten weer. Artikel 5 en 6 duidt de taken van de steuncentra aan. De artikelen 7 tot en met 11 geven de taken van de Vlaamse Gemeenschap aan. Het behoort tot de opdracht van de Vlaamse Gemeenschap per provincie alsook voor het tweetalige gebied Brussel- Hoofdstad één of meerdere gesubsidieerde centra voor geestelijke gezondheidszorg en één of meerdere centra voor algemeen welzijnswerk aan te wijzen als gespecialiseerde voorzieningen inzake de extrapenitentiaire psychosociale begeleiding of behandeling van daders van seksueel misbruik. Daartoe werden op het niveau van de Vlaamse Gemeenschap reeds in 1997 de nodige initiatieven genomen. Wat het algemeen welzijnswerk betreft, werd voor 5 autonome centra, belast met hulpverlening aan seksuele delinquenten, een totaal bedrag van 17,4 miljoen frank in de begroting opgenomen. Het betreft het CAW Welzijnscentrum Kortrijk, het CAW Artevelde Gent, het CAW De Kempen Herentals, het CAW t Verschil Hasselt en het CAW Archipel Brussel.

5 5 Stuk 1260 ( ) Nr. 2 Wat de centra geestelijke gezondheidszorg betreft, werden eind 1997 convenants afgesloten met 8 netwerken en werd een bijkomende financiering voorzien van 30 miljoen frank. Volgende centra werden als coördinerende centra aangewezen : West-Vlaanderen : Centrum Geestelijke Gezondheidszorg, Kortrijk Centrum Godfried Elsen, Beernem Oost-Vlaanderen : Advies- en Begeleidingscentrum, Sint-Amandsberg Antwerpen : Consultatiebureau Fonds Dokter Charles Anderson, Berchem Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg, Turnhout Vlaams-Brabant : Aeneas, Advies- en Begeleidingscentrum, Grimbergen Universitair Consultatiebureau voor Geestelijke Gezondheidszorg, Leuven Limburg : Centrum Geestelijke Gezondheidszorg, Tongeren Artikel 8 bepaalt de criteria waaraan deze gespecialiseerde centra van de Vlaamse Gemeenschap minstens moeten beantwoorden. Artikel 9 omschrijft de taken die deze voorzieningen dienen te vervullen met in 9, 3 en in 9, 5 respectievelijk speciale aandacht voor rapportage en registratie. De artikelen 10 en 11 regelen een eventuele weigering of stopzetting van een begeleiding of een overdracht naar een andere gespecialiseerde vorm van hulpverlening. Artikel 12 regelt de samenstelling en de taken van het begeleidingscomité en artikel 13 bepaalt de samenstelling van een arbitragecommissie. Dit samenwerkingsakkoord geldt voor een proefperiode van 2 jaar en kan stilzwijgend telkens met 1 jaar worden verlengd. Het treedt in werking tien dagen nadat zowel de wet als het decreet die dit samenwerkingsakkoord goedkeuren, bekendgemaakt zijn in het Belgisch Staatsblad. II. Algemene bespreking Mevrouw Patricia Ceysens deelt mee dat de VLDfractie het voorliggende samenwerkingsakkoord zal goedkeuren en zij hoopt dat de uitvoering ervan goed zal verlopen. Bij artikel 10 van het samenwerkingsakkoord stelt zij de vraag waarom in het eerste lid van dit artikel bepaald is dat een gespecialiseerde voorziening kan weigeren op een verzoek van adviesverlening in te gaan en bovendien een begeleidings- of behandelingsopdracht kan weigeren of stopzetten. In het tweede lid is echter alleen bepaald dat de stopzetting het onderwerp van overleg moet zijn tussen de bevoegde overheid, de gespecialiseerde voorziening, de justitieassistent en de betrokken persoon. Waarom is er geen dergelijk overleg voor de weigering van adviesverlening of de weigering van een begeleidings- of behandelingsopdracht? Het derde lid bepaalt daarenboven dat in afwachting van een andere regeling die de continuïteit van de psychosociale begeleiding of behandeling waarborgt, de betrokken persoon gedurende maximaal één maand verder begeleid wordt door de gespecialiseerde voorziening. Sluit deze alinea aan op de eerste en/of de tweede alinea? Ook de CVP-fractie zal het samenwerkingsakkoord goedkeuren. Volgens mevrouw Sonja Becq is dit akkoord de bevestiging van de wil tot samenwerking op het terrein. Zij wil weten wat de impact is van dit samenwerkingsakkoord voor de Vlaamse instellingen. Bij artikel 13 van het samenwerkingsakkoord stelt zij de vraag wat de opdracht is van de arbitragecommissie. Heeft deze een bemiddelingsopdracht of beslecht deze commissie definitief geschillen? De heer Felix Strackx stelt dat men zich niet blind mag staren op het samenwerkingsakkoord. De behandeling van daders van seksuele misdrijven is immers zeer moeilijk. Zelfs na een jarenlange psychologische behandeling blijkt dat er toch nog een belangrijke recidive blijft bestaan. Hij is van oordeel dat doorgedreven maatregelen aangewezen zijn, bijvoorbeeld chemische castratie of een meldingsplicht bij de wijziging van woonplaats van een veroordeelde van daden van seksuele delinquentie. Deze laatste maatregel wordt in de Verenigde Staten reeds toegepast. Uit artikel 7, tweede alinea van het samenwerkingsakkoord vloeit voort dat ook verdachten van het plegen van bepaalde strafbare feiten met minderjarigen verwezen kunnen worden naar centra voor geestelijke gezondheidszorg. Volgens de heer

6 Stuk 1260 ( ) Nr. 2 6 Felix Strackx kan iemand die nog niet veroordeeld maar slechts verdacht is, niet verwezen worden naar een dergelijk centrum. Mevrouw Trees Merckx-Van Goey is tevreden dat het samenwerkingsakkoord niet beperkt is tot het kader van de wet van 13 april 1995 en dat bijgevolg niet alleen daders van seksueel misbruik ten aanzien van minderjarigen door het akkoord beoogd worden. Er zijn echter ook linken nodig naar andere beleidsdomeinen. Vroegere samenwerkingsakkoorden zoals dat over slachtofferhulp of inzake sociale hulpverlening aan gedetineerden met het oog op hun sociale reïntegratie vertoonden deze lacune. Bij de bespreking van het kwaliteitsdecreet werd er een grondige discussie gevoerd over de mogelijkheid van weigering van hulpverlening. Het kwaliteitsdecreet bepaalt dat hulp niet mag worden geweigerd. Artikel 10 van het samenwerkingsakkoord lijkt dit wel mogelijk te maken. Gaat er voor de gezondheidsinstellingen die onder het kwaliteitsdecreet ressorteren geen tegenstelling ontstaan tussen artikel 10 van het akkoord en de bepalingen van het kwaliteitsdecreet? Mevrouw Trees Merckx-Van Goey wijst erop dat door het opnemen in het samenwerkingsakkoord van de criteria waaraan gespecialiseerde voorzieningen moeten voldoen, elke wijziging of bijsturing een aanpassing van het samenwerkingsakkoord veronderstelt. Uit het verslag van deze bespreking zal moeten blijken wat het gezag is van de arbitragecommissie en of er een beroep mogelijk is tegen de beslissingen van deze commissie. Tot slot informeert mevrouw Trees Merckx-Van Goey of er ook met de Franstalige Gemeenschap en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie in Brussel dergelijke samenwerkingsakkoorden werden afgesloten? Antwoord van de minister Artikel 10 van het samenwerkingsakkoord heeft volgens de minister betrekking op het spanningsveld tussen gedwongen en vrijwillige hulpverlening. Wanneer de dader weigert mee te werken kan de instelling onmogelijk hulp verlenen. Dit spanningsveld kan echter niet decretaal vastgelegd worden. Het moet worden ingevuld door de therapeut op het terrein. Er is in geen overleg voorzien wanneer men bij de aanvang van het begeleidingsproces staat. Het zal nuttig zijn om te weten welke motieven aangevoerd zullen worden om een weigering te staven. Aangezien men hier op nog onbekend terrein is, heeft men voor een voorzichtige formulering gekozen. De evaluatie na twee jaar zal hier duidelijkheid moeten scheppen. De minister bevestigt uitdrukkelijk, op verzoek van mevrouw Patricia Ceysens, dat de weigering in elk geval moet gemotiveerd zijn. Hij beaamt ook de stelling van mevrouw Trees Merckx-Van Goey dat uit de verplichting van een gemotiveerde reden ingeschreven in artikel 11 men niet a contrario mag afleiden dat de weigeringsbeslissing van artikel 10 niet zou moeten worden gemotiveerd. De implementatie van het akkoord op het terrein roept vele vragen op. Zo rijst onder meer de vraag hoe de informatiedoorstroming zal zijn, over welke vrijheid de justitieassistenten zullen beschikken, hoe er hiërarchisch zal worden gewerkt, hoe de echelonnering zal verlopen... Op 11 maart 1999 wordt er een informatiedag georganiseerd om de nodige informatie te kunnen uitwisselen tussen het federale niveau en de Vlaamse Gemeenschap. Op het terrein is er een positieve dynamiek. De netwerken van de geestelijke gezondheidszorg zijn momenteel reeds geheel of gedeeltelijk uitgebouwd. De nodige middelen zijn ervoor vrijgemaakt. Het doel van dit samenwerkingsakkoord is het uitbouwen van forensische equipes. De arbitragecommissie heeft als kerntaak te bemiddelen. De Vlaamse regering was van oordeel dat bindende scheidsrechtelijke colleges aangewezen zijn bij verplichte samenwerkingsakkoorden maar niet bij het voorliggende akkoord. Artikel 7 van het samenwerkingsakkoord geeft de mogelijkheid om ook vrijwillige hulpverlening aan te bieden. De prioritaire aandacht van dit akkoord gaat naar de invrijheidstelling in zijn verschillende modaliteiten. Men heeft echter ook de vrijwillige hulpverlening in het akkoord opgenomen. In Wallonië is er een gelijklopende regeling afgesloten met een steuncentrum in Doornik. In Brussel is de discussie nog niet afgerond. Van Franstalige zijde wordt aangedrongen op een derde centrum dat bicommunautair zou zijn en dit in tegenstelling tot de twee andere die monocommunautair georganiseerd zijn. Er rijzen echter vragen over de motieven voor de oprichting van dit derde referentiecentrum. Er is geen duidelijkheid over de omkadering en taken van dit centrum. De besprekingen worden voortgezet.

7 7 Stuk 1260 ( ) Nr. 2 III. Artikelsgewijze bespreking Artikel 1 Bij dit artikel worden geen opmerkingen geformuleerd. Het wordt unaniem aangenomen met 8 stemmen. Artikel 2 Mevrouw Trees Merckx-Van Goey wijst op een technisch probleem. In het samenwerkingsakkoord ontbrak het jaartal in de datum van afsluiting van het akkoord. Daardoor is dit jaartal ook niet opgenomen in de bepalingen van artikel 2 van het decreet. De minister verbindt er zich toe deze technische correctie in het samenwerkingsakkoord te laten uitvoeren. De commissie beslist daarop ook in het decreet deze technische correctie door te voeren. Artikel 2 wordt unaniem aangenomen met 8 stemmen. Artikel 3 Bij dit artikel worden geen opmerkingen geformuleerd. Het wordt unaniem aangenomen met 8 stemmen. IV. Eindstemming Het ontwerp van decreet wordt unaniem aangenomen met 8 stemmen. De verslaggever, Jan BEGHIN, De voorzitter, Trees MERCKX-VAN GOEY

8 Stuk 1260 ( ) Nr. 2 8 TEKST GECORRIGEERD DOOR DE COMMISSIE Artikel 2 Het samenwerkingsakkoord tussen de federale Staat en de Vlaamse Gemeenschap inzake begeleiding en behandeling van daders van seksueel misbruik, gesloten te Brussel op 8 oktober 1998, wordt goedgekeurd.