Users Group Standpunt betreffende de omzetting van artikel 28 van de Europese Richtlijn 2009/72/EG ( 1 )

Transcriptie

1 Users Group Standpunt betreffende de omzetting van artikel 28 van de Europese Richtlijn 2009/72/EG ( 1 ) 1 Voorwoord De Users Group is een overlegorgaan dat door Elia als beheerder van het Belgische hoogspanningsnet werd opgericht. In dit overlegorgaan zetelen vertegenwoordigers van de werkgeversorganisaties, de producenten, de leveranciers, de traders, de grootverbruikers, de distributie en de FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie. In de schoot van de Users Group kunnen specifieke werkgroepen worden opgericht. De Users Group geeft uitvoering aan art 405 en 406 van het KB van 19 december 2002 houdende een technisch reglement voor het beheer van het transmissienet van elektriciteit en de toegang ertoe (hierna genoemd KB Technisch Reglement ). Conform voornoemd artikel kan de Users Group aanbevelingen en waarnemingen aan de Minister overmaken. 2 Historiek De CREG vroeg in haar beslissing (B) CDC-478/1 van 20 oktober 2005 om een oplossing te vinden met betrekking tot de aansluiting en de toegang op sites waar meerdere afnemers aanwezig zijn. Industriële ondernemingen die aangesloten zijn op de installaties van een gebruiker van het Elia-net, moesten in de mogelijkheid worden gesteld om vrij hun leverancier en hun toegangsverantwoordelijke te kiezen. Deze kunnen dus verschillend zijn van de leverancier en de toegangsverantwoordelijke die de op het Elia-net aangesloten gebruiker voeden In februari 2007 heeft de CREG aan Elia gevraagd om verschillende mogelijke oplossingen te onderzoeken. Na bespreking binnen Users Group in 2008, kreeg een oplossing de voorkeur, met name het creëren van subtoegangspunten : Elia sluit één enkel aansluitingscontract en één toegangscontract af met de beheerder van de site maar voorziet de mogelijkheid dat op een aantal achterliggende punten ( subtoegangspunten ) een afzonderlijke toegangsverantwoordelijke/leverancier kan worden aangeduid. Deze oplossing is in de praktijk nog niet toegepast. Twee andere mogelijke opties werden ook besproken: - Elia heeft enkel een contractuele relatie met de gebruiker aangesloten op het Elia-net en kent de andere gebruikers aanwezig op deze site niet. Deze optie is 1 Richtlijn 2009/72/EG van het Europees Parlement en de Raad van 13 juli 2009 betreffende gemeenschappelijke regels voor de interne markt voor elektriciteit en tot intrekking van Richtlijn 2003/54/EG Users Group Elia - WG Belgian Grid_ /9

2 de bestaande praktijk maar biedt geen enkele waarborg naar leverancierskeuze voor die achterliggende gebruikers. - Elia sluit één enkel aansluitingscontract met de beheerder van de site maar sluit zowel met de beheerder van de site als met elk van de achterliggende klanten die dat wensen, een toegangscontract. De tweede optie is in een beperkt aantal gevallen gebruikt maar is complex. Het standpunt van de Users Group werd ook verwoord ten aanzien van de CREG in het kader van de behandeling van het aansluitingscontract. De CREG vroeg Elia echter om voorlopig geen bepalingen in het aansluitingscontract op te nemen omdat het Europees Hof van Justitie in mei 2008 een uitspraak had gedaan in het zogenaamde Leipzig dossier ( 2 ). Tevens wou de CREG de nieuwe Richtlijn afwachten. Het arrest handelde over prejudiciële vraag gesteld door een Duitse rechtbank met betrekking tot een klacht ingediend door een leverancier tegen de luchthaven van Leipzig. De luchthaven stelde dat een achterliggende klant niet zelf zijn leverancier kon kiezen. Zij baseerde zich daarbij op een bepaling in de Duitse wetgeving die een vrijstelling voorzag voor industriële sites waarvan het interne net in hoofdzaak bedoeld is om de eigenaar van de site te bevoorraden. Het Europees Hof oordeelde in zijn arrest echter dat deze bepaling uit de Duitse wetgeving strijdig was met de Europese Richtlijn en dat ook in geval van een dergelijke site een vrije keuze moest gegarandeerd worden. De nieuwe Richtlijn 2009/72/EU werd gepubliceerd in augustus Deze Richtlijn voorziet een specifieke regeling voor dergelijke sites die volgens de Richtlijn moeten beschouwd worden als gesloten distributiesystemen (zie verder). De Richtlijn moet voor maart 2011 in de Belgische wetgeving worden omgezet. In België hebben de gewesten reeds getracht een regeling uit te werken voor bepaalde types van gesloten distributiesystemen. Zo bevat het Waalse energiedecreet een regeling voor privé-netten. Deze bepalingen zijn echter nog niet uitgevoerd. In Brussel bevat de elektriciteitsordonnantie een regeling voor de lokale levering van elektriciteit. Binnen de Users Group werd de omzetting van de Richtlijn besproken teneinde de krachtlijnen van een haalbare oplossing aan de Belgische autoriteiten te kunnen voorleggen. In dit standpunt zijn de details van de oplossing niet beschreven. Indien de autoriteiten dit wensen, kan de Users Group in een tweede fase een meer gedetailleerde standpunt leveren. 3 Richtlijn 2009/72/EU De Richtlijn 2009/72/EU bevat een specifiek artikel over de gesloten distributiesystemen ( 3 ). Een gesloten distributiesysteem is systeem dat elektriciteit 2 Judgement of the court of 22 May 2008 in case C-439/06. 3 Zie ook de COMMISSION STAFF WORKING PAPER INTERPRETATIVE NOTE ON DIRECTIVE 2009/72/EC CONCERNING COMMON RULES FOR THE INTERNAL MARKET IN ELECTRICITY AND DIRECTIVE 2009/73/EC CONCERNING COMMON RULES FOR THE INTERNAL MARKET IN NATURAL GAS ( RETAIL MARKETS ), van 22 Januari Users Group Elia - WG Belgian Grid_ /9

3 distribueert binnen een geografisch afgebakende industriële of commerciële locatie of een locatie met gedeelde diensten en waarbij : - de exploitatie of het productieproces van de gebruikers van dat systeem om specifieke technische of veiligheidsredenen geïntegreerd is, of - het systeem primair elektriciteit distribueert aan de eigenaar of beheerder van het systeem of de daarmee verwante bedrijven. In de overwegingen worden een aantal voorbeelden van dergelijke systemen gegeven, met name spoorwegstations, luchthavens, ziekenhuizen, grote campings met geïntegreerde faciliteiten of chemische-industrielocaties. Het is geen gesloten lijst. De multi-users sites vallen dan ook onder deze definitie. Het betrokken artikel is in het hoofdstuk over de distributiesystemen opgenomen. Dit betekent dat in principe alle regels die van toepassing zijn op de distributienetbeheerders ook van toepassing zijn op de beheerders van de gesloten distributienetten behalve op die punten waar uitdrukkelijk een vrijstelling is voorzien of waar aan de lidstaten de mogelijkheid wordt geboden om een vrijstelling te geven. De lidstaten kunnen dergelijke vrijstellingen voorzien met betrekking tot de wijze van aankoop van energie voor het dekken van de netverliezen en voor de aankoop van reservecapaciteit en met betrekking tot de voorafgaandelijke goedkeuring van de nettarieven of de methode voor de berekening ervan. 4 Voorstel tot omzetting Richtlijn De Users Group heeft zich in dit hoofdstuk beperkt tot het bekijken van de situatie van de industriële sites. De Users Group stelt een oplossing voor, die voldoet aan de basisvoorwaarden van de Richtlijn en die voldoende soepel is om sitebeheerders niet af te schrikken om hun site open te stellen voor derden. Deze oplossing bestaat uit volgende elementen: - Elia sluit enkel een aansluitingscontract met de beheerder van de site die ook netgebruiker van het Elia net is. De netgebruiker/ beheerder van de site is tegenover Elia aansprakelijk voor alle subtoegangspunten betreffende veiligheid, betrouwbaarheid en efficiëntie. Voor Elia ligt de enige aansprakelijkheid bij de beheerder van de site. - Elia sluit enkel een toegangscontract met de beheerder van de site en niet met alle subtoegangshouders: de andere gebruikers aanwezig op de site willen enkel hun eigen leverancier/arp kiezen, en zijn geen vragende partij voor de hele set van rechten en verplichtingen van het toegangscontract (bankwaarborg, onderschrijvingen, toegangsfacturatie, etc.). - De mogelijkheid wordt gecreëerd voor andere gebruikers aanwezig op de site om hun eigen leverancier/arp te kiezen. Dit kan door specifieke subtoegangspunten op de site te creëren die over een afzonderlijke meter beschikken. Deze meter wordt rechtstreeks uitgelezen door Elia die de hoeveelheden energie aan de evenwichtsperimeter van de op dit punt aangewezen ARP toewijst. Deze energie wordt verrekend met de energie gemeten op het toegangspunt van de site. Het saldo van deze verrekening Users Group Elia - WG Belgian Grid_ /9

4 wordt toegekend aan de perimeter van de ARP belast met het evenwicht op het toegangspunt van de site. - Elia bezorgt een toegangsfactuur aan de toegangshouder. De toegangshouder zorgt voor de toewijzing ervan aan de subtoegangshouders. Elia stelt hiervoor de meteringgegevens gegevens ter beschikking. - De vergoeding aan de beheerder van de site voor het gebruik van de aansluiting en van het interne net wordt tussen de sitebeheerder en de andere gebruikers geregeld. - De wetgeving waarborgt tegenover de sitegebruikers dat de aansluitingsvergoeding uit hoofde van de sitebeheerder of de toegangsvergoeding uit hoofde van de toegangshouder niet-discriminerend, transparant en kosten reflectief zijn. Deze oplossing biedt het voordeel dat de bestaande contractuele relatie tussen Elia en de beheerder van de site zoveel als mogelijk kan behouden blijven. Tegelijk voldoet de beheerder aan de verplichtingen zoals voorzien in de Europese Richtlijn. Een aantal taken ten aanzien van de toegangspunten die op zijn site gecreëerd worden, worden uitbesteed aan Elia (bijvoorbeeld beheer toegangsregister en uitlezen van de meters). Aansluitingscontract: Elia NG Elia Aansluitingspunt R Aansluitingsvermogen P Toegangscontract: Elia Toegangshouder (geen leverancier) Toegangspunt A1 - P Hoeveelheid vermogen 1 toegekend aan: Industriële ondernemin g 1 ARP 1 (P ) Hoeveelheid vermogen 2 toegekend aan: Industriële ondernemin g 2 ARP 2 (P ) Enz. De voorgestelde oplossing is zowel mogelijk voor sites waar meerdere afnemers en/of producenten (met verschillenden eenheden) aanwezig zijn. Elia behoudt het recht om CIPU-contracten en contracten afschakelbaarheid af te sluiten met de respectievelijke producenten en afnemers aanwezig op de site. Elke industriële site wordt in principe door Elia beschouwd als een site waarop slechts één netgebruiker aanwezig is. Indien een gebruiker op dergelijke site gebruik wil maken van zijn recht om andere ARP/leverancier te kiezen dan deze van de site zelf, dient hij de beheerder van de site hiervan te verwittigen waarop deze conform de Richtlijn een erkenning als beheerder van een closed distribution system moet aanvragen. Dit geldt ook voor de bestaande gevallen. Users Group Elia - WG Belgian Grid_ /9

5 5 Stappen inzake omzetting van de Richtlijn 5.1 Creëren van een categorie gesloten distributiesysteem In de federale en/of regionale wetgeving is de mogelijkheid voorzien om een specifieke definitie te worden voor gesloten distributiesysteem en van een specifieke beheerder van dergelijk systeem. Dergelijke definiëring is gelijkaardig aan deze die op regionaal niveau is gemaakt voor de regionale en lokale transmissienetbeheerder. Op deze wijze wordt de mogelijkheid geboden om een specifieke regeling voor de gesloten distributiesystemen uit te werken die verschillend is van de klassieke distributienetbeheerder. Tevens dient vermeden te worden dat de gesloten distributienetten beschouwd worden als transmissienet. De definitie van gesloten distributiesysteem moet de criteria van geografische eenheid respecteren, zoals vermeld in de Interpretatieve Nota gecommuniceerd door de Europese Commissie. De meerdere afnemers en/of producenten (de subtoegangspunten) moeten op dezelfde site als het hoofdtoegangspunt staan. De notie van een site moet verstaan worden als een wel gedefinieerde geografisch afgebakende industriële of commerciële locatie met aanvaarding van een doorkruising door een openbare weg, spoorlijn of rivier. Aansluiting met Elia Grens van de site openbare weg Installaties van de netgebruiker(s) die aangesloten is (zijn) via de gebruiker van het Elia-net Naar de installaties van de gebruiker van het Elia-net Users Group Elia - WG Belgian Grid_ /9

6 Volgens de Europese Richtlijn, moeten de regulatoren de taak op zich nemen om de nodige licenties met bepaalde criteria voor het gesloten distributiesysteem toe te kennen. In dit verband moeten de verschillende regulatoren een nieuwe aanstellingsprocedure met duidelijke voorwaarden uitwerken. 5.2 Vrijstellingen moeten worden vastgelegd Artikel 28.2 van de Richtlijn 2009/72/EU geeft de lidstaten de mogelijkheid om regulatoren de bevoegdheid te geven de beheerder van een gesloten distributienet vrij te stellen van: - de verplichting om de energie voor het compenseren van de netverliezen en de reservecapaciteit op een transparante, niet-discriminerende en op marktprincipes gebaseerde procedures aan te kopen; - de verplichting dat tarieven of de berekeningsmethode van deze tarieven voorafgaandelijk te laten goedkeuren door de regulator. Artikel 26 (4) van de Richtlijn voorziet dat de lidstaten aan kleine distributienetten een vrijstelling kunnen geven met betrekking tot de bepalingen inzake unbundling. Kleine distributienetten zijn netten met minder dan netgebruikers of die kleine geïsoleerde systemen beheren. Aangezien gesloten distributiesystemen geen transmissienetten zijn, betekent dit dat de artikels 9 tot en met 23 niet van toepassing zijn. De Richtlijn bevat ook een aantal bepalingen die de lidstaten de mogelijkheid geven bepaalde verplichtingen op te leggen. Aangezien het om een mogelijkheid gaat, kunnen de lidstaten de gesloten distributiesystemen hiervan vrijstellen. Het gaat onder meer om artikel 3 (2) en artikel 3 (3). Wat betreft de verplichtingen die worden opgelegd aan de electricity undertaking (artikel 2.35), dient opgemerkt te worden dat deze niet kunnen slaan op de gesloten distributiesystemen omdat de gesloten distributiesystemen volgens de Richtlijn niet vallen onder de definitie van een electricity undertaking. De lidstaten hebben ook het recht om vrijstellingen te verlenen ten aanzien van verplichtingen die ze aan de traditionele distributienetbeheerders hebben opgelegd, en die niet hun oorsprong vinden in de Europese Richtlijn. Bovendien zijn de gesloten distributiesystemen alleen onderworpen aan verplichtingen voortvloeiend uit Richtlijn 2009/72/EU, indien geen vrijstelling bekomen, en dus niet aan alle nationale en/of gewestelijke openbare dienstverplichtingen, die hun oorsprong niet in die Richtlijn vinden (bvb opkoop quota van groene certificaten, aansluitingstaks, degressiviteitssysteem van de federale bijdrage, ). De nationale lidstaten dienen duidelijk te stellen welke verplichtingen zij al dan niet op de gesloten distributiesystemen wensen op te leggen. 5.3 Definiëring van de bevoegdheidsverdeling Op basis van de bijzondere wet van 1980 is de federale overheid bevoegd voor het transmissienet en de gewesten voor distributie en het plaatselijke vervoer van Users Group Elia - WG Belgian Grid_ /9

7 elektriciteit door middel van netten waarvan de nominale spanning lager is dan of gelijk is aan 70 kv. Het spanningsniveau van het toegangspunt voor de hoofdvoeding van de site bepaalt momenteel welk technisch reglement van toepassing is, met name het federale of een gewestelijke. De Users Groep pleit ervoor om dit principe voor de gesloten distributiesystemen te behouden. Zo niet bestaat het risico dat het gesloten distributienet deels onder de federale bevoegdheid valt, deels onder de gewestelijke. Op de sites van een aantal belangrijke industriële verbruikers bestaat het interne net uit een gedeelte met een spanning van meer dan 70 kv en een gedeelte met een spanning van 70 kv of lager. De Users Group pleit er ook voor dat een gelijkaardige regeling van toepassing zou zijn voor de industriële sites die vallen onder de federale bevoegdheid en deze die vallen onder de gewestelijke bevoegdheid. De Users Groep vraagt dat ook een nauwe samenwerking tussen de federale overheid en de gewesten met betrekking tot de omzetting van de Richtlijn. 5.4 Overleg met betrokkenen Gelet op de potentiële impact van de omzetting van de Richtlijn, vraagt de Users Group aan de overheden om veelvuldig overleg met de sector te plegen met betrekking tot het uitwerken van de voorstellen tot omzetting. 5.5 Tractienet en gesloten distributiesystemen: specifieke regeling voor het tractienet De wetgeving dient ook een oplossing aan te reiken voor het tractienet van de spoorwegen. Het tractienet is een onderliggend net dat aansluitings- en toegangspunten heeft met zowel het Elia-net als de distributienetten. Deze oplossing dient te worden bepaald door de diverse overheden in overleg met Infrabel en de netbeheerders. * * * Users Group Elia - WG Belgian Grid_ /9

8 Bijlage 1: Uittreksel uit Richtlijn 2009/72/EG Overwegingen: 30) Waar gebruikgemaakt wordt van een gesloten distributiesysteem om optimale efficiëntie van een geïntegreerde energievoorziening te waarborgen waarbij specifieke exploitatienormen nodig zijn, of waar een gesloten distributiesysteem primair ten behoeve van de eigenaar van het systeem wordt gehandhaafd, moet de distributiesysteembeheerder kunnen worden vrijgesteld van verplichtingen die een onnodige administratieve belasting zouden vormen gezien de bijzondere aard van de betrekking tussen de distributiesysteembeheerder en de gebruikers van het systeem. Industrie- of commerciële locaties of locaties met gedeelde diensten, zoals spoorwegstations, luchthavens, ziekenhuizen, grote campings met geïntegreerde faciliteiten of chemische-industrielocaties kunnen een gesloten distributiesysteem hebben wegens de specifieke aard van hun activiteiten. Artikel 28 Gesloten distributiesystemen. 1. De lidstaten kunnen voorzien in nationale reguleren de instanties of andere bevoegde organen om een systeem dat elektriciteit distribueert binnen een geografisch afgebakende industriële of commerciële locatie of een locatie met gedeelde diensten en dat niet, onverminderd lid 4, huishoudelijke afnemers van elektriciteit voorziet, als gesloten distributiesysteem aan te merken indien: A. de exploitatie of het productieproces van de gebruikers van dat systeem om specifieke technische of veiligheidsredenen geïntegreerd is, of B. het systeem primair elektriciteit distribueert aan de eigenaar of beheerder van het systeem of de daarmee verwante bedrijven. 2. De lidstaten kunnen voorzien in nationale regulerende instanties om de beheerder van een gesloten distributiesysteem te ontheffen van: A. de verplichting uit hoofde van artikel 25, lid 5, om de energie die hij gebruikt om energieverliezen te dekken en in reservecapaciteit in zijn systeem te voorzien, te kopen volgens transparante, niet-discriminerende en op de markt gebaseerde procedures; B. de vereiste krachtens artikel 32, lid 1, dat tarieven of de methodes voor de berekening hiervan moeten worden goedgekeurd alvorens zij overeenkomstig artikel 37 van kracht worden. 3. Indien er een ontheffing wordt toegestaan uit hoofde an lid 2, worden de geldende tarieven of de methodes voor de berekening hiervan herzien en goedgekeurd overeenkomstig artikel 37 op verzoek van een gebruiker van het gesloten distributiesysteem. 4. Incidenteel gebruik door een klein aantal huishoudens die werkzaam zijn bij of vergelijkbare betrekkingen hebben met de eigenaar van het distributiesysteem en gevestigd zijn in het gebied dat door een gesloten distributiesysteem bediend wordt, sluit niet uit dat een ontheffing uit hoofde van lid 2 wordt toegestaan. Bijlage 2: Context a) Directe klanten Het Technisch Reglement bepaalt op welke wijze de installaties van een netgebruiker worden aangesloten op het Elia-net. Contractueel vertaalt dit zich in een aansluitingscontract met de netgebruiker. Tevens dient elk toegangspunt te worden opgenomen in een toegangscontract. In dit toegangscontract wordt een leverancier en een toegangsverantwoordelijke (ARP) aangeduid. 1/ Aansluitingscontract met de netgebruiker Het aansluitingscontract regelt de technische aspecten met betrekking tot de aansluiting op het Elia-net. Het aansluitingscontract wordt ondertekend door de netgebruiker. Het aansluitingscontract stelt het (de) Users Group Elia - WG Belgian Grid_ /9

9 aansluitingspunt(en) vast, het vermogen van de aansluiting(en) en het (de) toegangspunt(en) die ermee verbonden zijn. 2/ Toegangscontract met de toegangshouder Het toegangscontract heeft betrekking op het gebruik van het Elia-net. Wil een netgebruiker een aansluitingspunt daadwerkelijk gebruiken om energie te injecteren of af te nemen van het Elia-net, dient dit te worden opgenomen als toegangspunt in een toegangscontract. Het toegangscontract kan getekend worden door de netgebruiker zelf, of door een derde partij die door de netgebruiker is gemachtigd. In de praktijk is de netgebruiker zelf of de leverancier die dit contract ondertekenen. Het toegangscontract beschrijft een aantal specifieke de rechten en verplichtingen met betrekking tot de toegang tot het Elia-net. Zo moet voor elk toegangspunt een vermogensonderschrijving gebeuren. In het toegangscontract dient voor alle gedefinieerde toegangspunten een toegangsverantwoordelijke en een leverancier te worden aangeduid. Meerdere evenwichtsverantwoordelijken kunnen voor één punt aangeduid zijn. Volgende opties zijn mogelijk: - één evenwichtsverantwoordelijke belast met de afname en de injectie: - één evenwichtsverantwoordelijke belast met de afname en één evenwichtsverantwoordelijke belast met de injectie (hierbij zijn er twee mogelijkheden. De verantwoordelijken kunnen worden aangeduid voor de bruto of netto metingen); - meerdere evenwichtsverantwoordelijken belast met de injectie (in dit geval gaat het om een procentuele verdeling); - meerdere evenwichtsverantwoordelijken belast met de afname. Een combinatie van deze opties is mogelijk. In geval er meerdere evenwichtsverantwoordelijken zijn aangeduid, is er steeds één evenwichtsverantwoordelijke die belast is met de opvolging (de lead -ARP), met name de verschillen tussen de nominaties en de real-time gegevens. 3/ Contract voor evenwichtsverantwoordelijkheid, gesloten met de toegangsverantwoordelijke (ook bekend als evenwichtsverantwoordelijke) De toegangsverantwoordelijke dient te zorgen dat hij voor de toegangspunten waarvoor hij is aangeduid, het evenwicht behoud tussen de injecties en de afnamen. Van daar het belang om voor elk toegangspunt een toegangsverantwoordelijke aan te duiden. Indien er een verschil is tussen injectie en afname (zowel in positieve als negatieve zin) wordt dit verrekend via het onevenwichtstarief. Het Technisch Reglement bevat geen specifieke regeling voor het geval dat er meerdere gebruikers op een site aanwezig zijn. Wel bestaat de optie van een gedeelde aansluiting waarbij 2 gebruikers dezelfde aansluiting benutten. In dit geval sluit Elia met elke klant afzonderlijk een aansluitingscontract. b) Distributienetbeheerders De contractuele relatie tussen Elia en een netgebruiker is verschillend aan deze tussen Elia en een distributienetbeheerder. De contractuele relatie tussen Elia en een distributienetbeheerder wordt geregeld via een samenwerkingsovereenkomst die zowel aspecten inzake aansluiting als toegang en evenwicht behandelen. Users Group Elia - WG Belgian Grid_ /9