Begeleidende brief bij Beleggingsstatuut Oyens & Van Eeghen

Transcriptie

1 Begeleidende brief bij Beleggingsstatuut Oyens & Van Eeghen Beste lezer, Eén van de kerntaken van een vermgensfnds is het beheren van het vermgen. Een welverwgen beleggingsbeleid is hierbij nmisbaar en kan wrden vastgelegd in een beleggingsstatuut. Waarm een beleggingsstatuut? Het pstellen van een frmeel beleggingsstatuut: is aanleiding m van tevren ver delstellingen en beleggingsbeleid na te denken; zrgt vr een cnsistent beleid p lange termijn; bewaakt de kppeling tussen vermgen en delstellingen; biedt legitimatie vr keuzes in het dagelijkse beheer van de prtefeuille. De werkgrep TROV heeft in samenwerking met de afdeling nn-prfit van Bank Oyens & Van Eeghen een cncept beleggingsstatuut ntwikkeld. Het del van dit cncept beleggingsstatuut is de leden van het FIN p praktische wijze ndersteuning te bieden bij de definiëring en vastlegging van hun beleggingsbeleid. Wij hebben gekzen vr een pzet met drie aparte dcumenten m de praktische bruikbaarheid te bevrderen. Het betreft de vlgende dcumenten: Checklist: deze geeft een verzicht van alle zaken die relevant (kunnen) zijn bij het pstellen van een beleggingsstatuut vr een stichting f instelling. Cncept beleggingsstatuut: dit is een vlledig beleggingsstatuut als vrbeeld van he een beleggingsstatuut er in de praktijk uit kan zien. Telichting beleggingsstatuut: hierin wrdt het cncept beleggingsstatuut artikel per artikel tegelicht, inclusief achtergrndinfrmatie, vrbeelden en in de praktijk veelgebruikte plssingen. Een srt naslagwerk dus. Wij realiseren ns dat de praktijk divers is en dat niet alle mgelijke situaties met deze dcumenten beschreven zijn. Daarnaast kunnen wij ns vrstellen dat een aantal stichtingen kan vlstaan met een dcument waarin enkel de hfdlijnen van het beleid zijn beschreven. Het cncept beleggingsstatuut met gezien wrden als een hulpmiddel met een stevige theretische basis en niet als de enige juiste wijze van definiëring en vastlegging van het beleggingsbeleid van uw stichting. Mcht u vragen hebben ver het beleggingsstatuut f het beleggingsbeleid van uw stichting dan kunt u cntact pnemen met de afdeling nn-prfit van Bank Oyens & Van Eeghen. Teetse Htrp E: t.hltrp@yens.nl T: Wilc van Sminia E: w.vansminia@yens.nl T: Rb van Wechem E: r.vanwechem@yens.nl T:

2 1. Algemeen Statutaire delstellingen Checklist Beleggingsstatuut Delstellingen inzake het beleggingsbeleid Vermgensdelstelling: in stand huden vermgen? Nminaal/Reëel/Welvaartsvast Gewenst greipercentage (nminaal f reëel) Uitgavendelstelling: peridieke uitkeringen? Vast bedrag (nminaal f reëel) Spending Rule Beleggingsreserve Vermgen vlledig uitkeren in vastgestelde peride / annuïteit Cashflw schema (behefte aan directe inkmsten) Termijnen vr delstelling / beleggingshrizn Beleid tav prtefeuillerisic (kwantitatief f kwalitatief gefrmuleerd) Zelf beleggen, externe advisering f uitbesteden vermgensbeheer? Selectieprces externe beheerder/adviseur 2. Richtlijnen inzake Beleggingsbeleid Restricties, zals: Bepaalde fndsen/categrieën Bepaalde typen effecten (bijvrbeeld derivaten, hedgefunds) Debetstanden Duurzaam beleggen (wenselijkheid + definitie) Strategische Asset Allcatie (SAA) Bepaling SAA p basis van gefrmuleerde delstellingen Bepaling tactische beleid (TAA) dmv bandbreedtes Aandelen Regi/sectr verdeling (strategisch + bandbreedtes) Overige verdelingen (zals sectr, stijl, valuta) Beleggingsfndsen/trackers f individuele aandelen Vastrentende waarde Individuele leningen en/f fndsen Duratinbeleid (buy-and-hld f actief) Verhuding staat/bedrijven Creditrating Valuta Onrerend ged (direct f indirect) Alternatieve Beleggingen Hedge Funds Individueel f fund-f-funds? Type (directineel, relative value) Private Equity Cmmdities 2

3 Overige Hybride prducten Structured prducts Liquiditeiten Beleid tav herbalanceren Beleid tav afdekken valutarisic Eisen tav liquiditeit/verhandelbaarheid van beleggingen Gebruik van derivaten 3. Berdeling & Evaluatie Keuze benchmarks en peridiciteit van evaluatie beleggingsresultaat Beleid tav evaluatie strategisch beleggingsbeleid en -statuut Beleid tav evaluatie beheerder/adviseur (perfrmance, ksten, etc) 3

4 Cncept Beleggingsstatuut NAAM A. ALGEMENE DOELSTELLINGEN 1. Statutaire delstelling van NAAM NAAM heeft als del: (letterlijke statutaire tekst). 2. Delstellingen inzake het beleggingsbeleid 2.1 Algemene delstelling De beleggingen dienen ptimaal te wrden afgestemd p de delstellingen van het vermgen. Het prtefeuillerisic mag hierbij een vr een dergelijk vermgen aanvaardbaar niveau niet te verschrijden. Binnen dit kader wrdt een ptimaal rendement nagestreefd Vermgensdelstelling Het vermgen dient p lange termijn in eurtermen welvaartsvast/waardevast/nminaal in stand te blijven/ dient met gemiddeld x% p jaarbasis te greien Delstelling (annuïteit) Het vermgen evenals het rendement p het vermgen zal in x jaar wrden uitgekeerd p basis van een annuïteit Uitgavendelstelling (vast bedrag) Op jaarbasis zullen ten laste van het vermgen uitgaven wrden gedaan ter grtte van x Genemd uitgavenniveau dient p lange termijn welvaartsvast/waardevast/nminaal in stand te wrden gehuden Uitgavendelstelling (spending rule) Het uitgavenniveau zal jaarlijks wrden vastgesteld p basis van de nderstaande spending rule. Deze spending rule hudt rekening met de ntwikkeling van het vermgen, terwijl de afwijking met de uitgaven van het vrige jaar wrdt beperkt. S(x) = [70% * S(x-1) * (1+g)] + (30% * β * P) S(x) = Uitgaven in jaar x g = jaarlijkse grei (bijvrbeeld inflatie) β = gewenst langetermijn uitgavenniveau in % p basis van verwacht rendement SAA P = huidige prtefeuillevermgen 2.3. Uitgavendelstelling (beleggingsreserve) Om de fluctuaties p de beurs p te kunnen vangen en een gelijkmatig uitkeringsbeleid te bevrderen zal een deel van het vermgen als beleggingsreserve wrden aangemerkt. Van het verige vermgen wrdt 4% welvaartsvast/waardevast/nminaal uitgegeven. Alle afwijkingen van dit langetermijnrendement wrden verrekend met de beleggingsreserve. De beleggingsreserve zal maximaal 15% van het ttale vermgen bedragen en zal ten minste eens in de 3 jaar wrden herzien. Het vermgen is per heden als vlgt ingedeeld: Beleggingsreserve Basisvermgen

5 Ttale vermgen Beleggingshrizn Bvengenemde delstellingen zijn in beginsel perpetueel / gelden in beginsel vr een peride van x jaar. 3. Prtefeuillerisic Het risic van de prtefeuille dient te allen tijde passend te zijn vr een vermgen van deze aard / zal wrden beperkt tt een maximale standaarddeviatie/var/tracking errr van x. 4. Beheer van de prtefeuille Het beheer van het vermgen zal dr de penningmeester/beleggingscmmissie wrden gedaan / ndersteund dr de adviezen van een prfessinele externe partij / zal wrden uitbesteed aan een prfessinele externe partij. Het beheer van het vermgen zal wrden gescheiden van de bewaring van de effecten dr deze activiteiten dr verschillende partijen te laten uitveren. 5. Selectie externe beheerder/adviseur De externe beheerder/adviseur zal wrden geselecteerd dr het bestuur / de beleggingscmmissie. Om tt een keuze te kmen zullen ten minste drie prfessinele partijen wrden berdeeld p nder meer trackrecrd, kwaliteit en nderbuwing van de prpsitie, ksten van de dienstverlening, transparantie ten aanzien van beleid en ksten, nafhankelijkheid van de adviezen/het beheer en ervaring van de betrkken persnen. B. RICHTLIJNEN INZAKE HET BELEGGINGSBELEID 1. Restricties 1.a Fndsen/categrieën Er zal niet wrden belegd in aandelen Unilever vanwege de psitie van de vrzitter bij dit bedrijf. 1.b Typen effecten Er zal niet direct wrden belegd in derivaten indien deze een del hebben anders dan het afdekken van risic van bestaande psities. 1.c Beleggen met geleend geld De beleggingen van de prtefeuille zullen zich beperken tt de ter beschikking staande middelen, beleggingen p basis van een debetstand zullen in beginsel niet plaatsvinden / zullen vr niet meer dan x% van het ttale vermgen met vreemd vermgen wrden gefinancierd. 2. Duurzaamheid De Stichting zal haar vermgen bij vrkeur p duurzame wijze beleggen. Het vermgen zal wrden belegd vlgens de best-in-class/uitsluitings/engagement methdiek. 3. Strategische Asset Allcatie (SAA) Het vermgen zal wrden belegd vlgens nderstaande strategische weging. Deze SAA sluit ptimaal aan bij de delstellingen van het vermgen. Op tactische grnden kan tijdelijk wrden afgeweken van de strategische weging, echter de wegingen dienen binnen de nderstaande bandbreedtes te blijven. Asset allcatie Strategische weging Bandbreedte 5

6 Aandelen (zie 3) 35 % % Obligaties (zie 4) 35 % % Onrerend Ged (zie 5) 10 % 5-15 % Alternatieve beleggingen (zie 6) 10 % 5-15 % Liquiditeiten 10 % 5-30 % 3.1. Aandelen a) Regiverdeling De beleggingen in de categrie aandelen zullen. Bij een neutrale visie p de regi s is de verdeling van het vermgen als vlgt: Regi Strategische weging Bandbreedte Eurpa 40 % % Amerika 37 % % Japan 9 % 4-14 % Pacific ex Japan 4 % 0-8 % Emerging markets 10 % 5-15 % b) Regiverdeling Het aandelenbelang zal wrden ingevuld met behulp van beleggingsfndsen en/f indextrackers. Individuele aandelenbeleggingen zijn in beginsel niet testaan. b) Overige verdeling De prtefeuille dient te allen tijde een evenwichtige samenstelling te hebben. Cncreet uit zich dit nder meer in een gede spreiding ver ndernemingen, sectren en stijlen Obligaties a) Type bligatiebelegging Het investment grade segment van de prtefeuille zal wrden ingevuld met individuele bligaties, beleggingsfndsen en/f indextrackers. In het high-yield segment mag uitsluitend wrden belegd via indextrackers dan wel beleggingsfndsen. b) Duratinbeleid Vr de prtefeuille zal een pasief buy-and-hld beleid wrden geverd met een gede spreiding ver lptijden en een marktcnfrme duratin. De prtefeuille zal niet actief wrden verlengd f verkrt p basis van een rentevisie. Bij herbelegging van bligaties is kan p tactische grnden wrden afgeweken van de marktduratin binnen een bandbreedte van marktduratin +/- 30%. c) Valutabeleid In beginsel wrdt belegging in bligaties buiten de eur uitgeslten. Uitzndering hierp zijn beleggingsfndsen die in lkale valuta beleggen en hier een deel van hun tegevegde waarde uit halen. d) Creditrating De prtefeuille zal vr ten minste 70% wrden belegd in bligaties van (zeer) gede kwaliteit (AAA en AA). Er zal niet wrden belegd in individuele bligaties met een lagere rating dan A-/A3. Maximaal 10% van de prtefeuille zal wrden belegd in bligaties met een rating lager dan BBB-/Baa3, dit altijd via fndsen f indextrackers. 6

7 Obligaties die p basis van bvenstaande criteria niet in prtefeuille zuden mgen zitten, zullen binnen 1 maand na de neerwaartse bijstelling van de rating f ntvangst in de prtefeuille wrden verkcht. e) Overig Ten minste 50% van de bligatieprtefeuille zal wrden belegd in staats- f staatsgegarandeerde leningen van verheden uit de Eurpese Mnetaire Unie. Vr individuele bligaties geldt een maximale weging per debiteur van 10% van de prtefeuille, AAA staats- en staatsgegarandeerd schuldpapier uitgeznderd Onrerend ged Het belang in nrerend zal wrden ingevuld met indirect vastged, meer specifiek via vastgedaandelen, beleggingsfndsen en/f indextrackers. Belangen in direct nrerend ged vallen buiten het beleggingsstatuut Alternatieve beleggingen Onder alternatieve beleggingen wrden alle beleggingen verstaan die een lage f negatieve crrelatie hebben met de verige assetklassen en bijgevlg diversificatievrdelen bieden in prtefeuillecntext Hedgefunds In beginsel zal uitsluitend wrden belegd in fund-f-hedgefunds die zijn gehedged naar de eur. Ten aanzien van de stijlverdeling zullen de vlgende wegingen wrden gehanteerd. Categrie Bandbreedte Neutrale weging Directinele funds * 30-70% 50% Relative value funds 30-70% 50% Private Equity Private equity investeringen zijn uitsluitend tegestaan indien de expsure via een breed gespreid fnds wrdt genmen Cmmdities Belegging in grndstffen is uitsluitend tegelaten via trackers p cmmdity indices f via gespecialiseerde fndsen Gestructureerde en hybride prducten Deze beleggingen hebben afwijkende risic-rendementskarakteristieken en mgen uitsluitend wrden pgenmen indien het bestuur vlledig inzicht heeft in de risic s, de rendementsdrivers en de kstenstructuur f indien de bendigde expertise wrdt ingehuurd in de vrm van een externe adviseur f beheerder Garantieprducten Belegging in garantiestructuren is tegestaan indien het prduct is gegarandeerd dr een partij met een creditrating van ten minste A en de garantiewaarde minimaal 75% bedraagt Liquiditeiten Onder liquiditeiten wrdt in principe verstaan: saldi p rekening-curant en spaarrekeningen en depsit's met een lptijd van één dag tt één jaar. Liquiditeiten wrden in beginsel uitsluitend in eur aangehuden, tenzij de gelden dienen ter dekking van een verplichting in een andere valuta. 4. Beleid ten aanzien van herbalanceren De wegingen van de verschillende (sub)assetklassen fluctueren als gevlg van marktwegingen. Bvendien kan een tactisch beleid wrden geverd rnd de SAA. Indien een (sub)assetklasse uit de bandbreedte breekt dient te weging z spedig mgelijk, 7

8 dch in ieder geval binnen een maand/kwartaal binnen de bandbreedte te wrden teruggebracht. Tactische ver- f nderwegingen binnen de bandbreedtes dienen te wrden nderbuwd dr de visie van de beleggingscmmissie f een prfessinele externe partij. 5. Beleid ten aanzien van afdekken van valutarisic Het afdekken van valutarisic maakt geen nderdeel uit van het strategische nch het tactische beleggingsbeleid / Het dllarrisic van het aandelenbelang zal vr 50% wrden afgedekt. 6. Eisen ten aanzien van verhandelbaarheid/liquiditeit Van alle beleggingen in prtefeuille dienen p cntinue f peridieke basis kersen te wrden gepubliceerd. Het gehele belang dient p f rnd deze kers te kunnen wrden verhandeld znder een significante invled te hebben p de kersvrming. Vr specifieke beleggingen waarvan dr de aard van de belegging een beperkte verhandelbaarheid f lck-up peride geldt, dient het bestuur/de beleggingscmmissie specifiek zijn akkrd te geven. 7. Derivaten Het gebruik van derivaten is uitsluitend tegestaan indien deze wrden gebruikt m een risic af te dekken. Het gebruik van derivaten vr het aangaan van speculatieve psities is in beginsel niet tegestaan. Belegging in beleggingsvrmen waarin nderliggend derivaten wrden gebruikt (bijvrbeeld hedgefunds, garantiestructuren) is wel tegestaan. C. BEOORDELING & EVALUATIE 1. Cntracten met externe partijen Indien er een vereenkmst wrdt geslten met een externe beheerder/adviseur dient deze te verwijzen naar het beleggingsstatuut. Het bestuur zal een kpie van het beleggingsstatuut den tekmen aan de externe beheerder/adviseur. 2. Keuze benchmark De benchmark ter berdeling van het beleggingsresultaat van de prtefeuille is cnfrm nderstaande indices en wegingen pgebuwd. In alle gevallen betreft het nett ttal return indices. Aandelen 35% MSCI Eurpe 40% MSCI Nrth America 37% MSCI Japan 9% MSCI Pacific ex Japan 4% MSCI Emerging markets 10% Obligaties 35% JP Mrgan EMU Gvernment Bnd Index 60% MSCI Eur Credit Index 40% Onrerend Ged 10% EPRA/NAREIT Eurpe 60% EPRA/NAREIT US 30% EPRA/NAREIT Asia 10% Alternatieve beleggingen 10% Credit Suisse/Tremnt Hedge Fund Index 100% Liquiditeiten 10% Euribr 1 maands 100% 8

9 3. Evaluatie beleggingsresultaat De perfrmance van de prtefeuille zal eens per kwartaal wrden geëvalueerd en getetst aan de strategische benchmark p basis van een kwantitatieve rapprtage. Eens keer per jaar zal een uitgebreidere evaluatie plaatsvinden, waarin via perfrmance attributie de tegevegde waarde van het tactische beleid evenals de kwaliteit van de fndsselectie zal wrden berdeeld. 4. Evaluatie beheerder/adviseur De beheerder/adviseur zal minimaal eens per jaar wrden berdeeld. Input hiervr is de jaarlijkse perfrmancemeting en attributie, evenals de berekende ksten en de kwaliteit van de dienstverlening. Elke 3 jaar zal bij ten minste 3 vermgensbeheerders een fferte wrden pgevraagd als vergelijkingsmateriaal vr de prestaties, dienstverlening en ksten van de eigen vermgensbeheerder. 5. Evaluatie SAA en beleggingsstatuut De samenstelling van de SAA zal jaarlijks wrden getetst aan de delstellingen van het vermgen. De SAA dient steeds een ptimale kans te bieden dat de vermgensdelstellingen wrden gehaald. Het risic van de SAA dient bvendien aanvaardbaar te zijn in de gen van het bestuur. Indien de SAA niet langer ptimaal aansluit bij de delstellingen f het risic van de SAA dr het bestuur als naanvaardbaar hg wrdt berdeeld, dan dient de SAA te wrden bijgesteld. Eens in de 3 jaar zal het gehele beleggingsstatuut wrden geëvalueerd. Deze Delstellingen en Richtlijnen zijn vastgesteld p... te... 9

10 Telichting bij het beleggingsstatuut Inleiding Waarm een beleggingsstatuut? Tt het besturen van een stichting f instelling hrt k het beheren van het vermgen. Een beleggingsstatuut helpt m deze bestuurstaak gestructureerd aan te pakken, de risic s te beheersen, verstandig beleid te veren en daarver inzichtelijk verantwrding af te kunnen leggen. Wat is een beleggingsstatuut? Een beleggingsstatuut is een dcument waarin de uitgangspunten ten aanzien van het beleggingsbeleid in algemene zin dr het bestuur zijn vastgelegd. Cncreet kmt aan bd he het beleggingsbeleid in grte lijn is pgesteld: de delstelling, het strategische prfiel, het uitgavenbeleid, welke cncrete delstelling en richtlijnen gelden vr (deel)prtefeuilles en welke rganisatrische randvrwaarden en infrmatiestrmen van tepassing zijn. He maakt u een beleggingsstatuut? Wij verwachten dat u vanuit het cncept beleggingsstatuut en p basis van de checklist kunt tewerken naar een passend eigen beleggingsstatuut. De artikelen in het cnceptstatuut zijn niet meer dan een vrbeeld van de wijze waarp bepaalde zaken kunnen wrden vastgelegd. Uiteraard dient u te berdelen f de frmulering aansluit bij de specifieke situatie van uw instelling. In het vervlg van dit dcument lichten wij de verschillende artikelen uit het cncept beleggingsstatuut nader te. Wij verwachten dat deze achtergrndinfrmatie u zal helpen m bewustere keuzes te maken ten aanzien van de frmulering van het beleid dat het bestuur wenst te veren. Veel vrkmende begrippen Een aantal begrippen kmt regelmatig terug in het beleggingsstatuut. Wij lichten deze hiernder nader te. Assetklasse: dit is een categrie van gelijksrtige beleggingen. De meest bekende assetklassen zijn aandelen, bligaties, nrerend ged en liquiditeiten. Daarnaast kunnen hedgefunds, grndstffen en private equity als aparte assetklasse wrden gezien. Belangrijkste verweging bij de indeling vr het beleggingsstatuut is de lage crrelatie tussen assetklassen en de hieruit vrtvleiende diversificatievrdelen. Anders gezegd zrgt het feit dat verschillende assetklassen anders reageren p ecnmische gebeurtenissen vr de gewenste diversificatie in de prtefeuille. Een juiste categrisering maakt de diversificatiemgelijkheden inzichtelijker en biedt meer huvast vr een zinvlle benchmarkvergelijking. Strategische Asset Allcatie (SAA): de SAA is de weging van de assetklassen die p lange termijn het meeste kans biedt p het behalen van de vermgensdelstellingen. Benchmark: dit is de brede markt waarin kan wrden belegd en waarmee het prtefeuillerendement kan wrden vergeleken ter berdeling van de perfrmance. De samenstelling van de benchmark dient een weerspiegeling te zijn van de SAA. Nminaal: het nminaal in stand huden van vermgen f uitgaven betekent dat het huidige bedrag in stand dient te wrden gehuden, ls van de geldntwaarding dr inflatie. Waardevast: het waardevast in stand huden van vermgen f uitgaven betekent dat de kpkracht van het huidige bedrag in stand dient te wrden gehuden. Aangezien prijzen ver het algemeen stijgen dient het betreffende bedrag mee te 10

11 stijgen met de inflatie. Ter bepaling van de inflatie wrdt ver het algemeen vr Nederlandse beleggers de Nederlandse f Eurpese Cnsumer Price Index (CPI) gebruikt. Het kmt k vr dat de inflatiedelstelling van de ECB wrdt gehanteerd, deze bedraagt 2%. Welvaartsvast: het welvaartsvast in stand huden van vermgen f uitgaven betekent dat er naast de instandhuding van de kpkracht (inflatiecrrectie) tevens een crrectie dient plaats te vinden vr de stijgende welvaart en de hiermee verbnden maatschappelijke verwachting. De welvaartsstijging is echter minder bjectief vast te stellen. Ttal return benadering: Het rendement van de prtefeuille bestaat uit twee delen, te weten de directe inkmsten (dividend, cupnrente) en de kersverandering. Beide cmpnenten samen vrmen het ttaalrendement fwel de ttal return van de prtefeuille. In de praktijk wrdt het uitgavenbeleid ng regelmatig gebaseerd p de directe inkmsten, in welk geval kerswinst met zrgen vr inflatiecrrectie en vermgensgrei. Deze systematiek kent belangrijke nadelen. Eén daarvan is dat de verleiding bestaat beleggingen te selecteren p de hgte van de directe inkmsten m z het uitgavenniveau p te schreven, terwijl juist beleggingen met het hgste ttaalrendement geselecteerd zuden meten wrden. Een tweede nadeel is dat deze benadering een vals gevel van veiligheid kan geven, vlgens de redenering als u niet meer uitgeeft dan u ntvangt kan het nit fut gaan. Dit is echter geen juiste vernderstelling. Een vrbeeld: u kpt een bligatie met een cupn van 6,375% en een resterende lptijd van 10 jaar tegen een kers van 113,5. Deze bligatie heeft een effectief rendement (gebaseerd p de dan geldende marktrente) van 4,6%. Aflssing geschiedt ver 10 jaar p 100, dus in 10 jaar wrdt 13,5% verlren p de hfdsm. Uitgaande van een gelijkblijvende marktrente mag jaarlijks 4,6% (zijnde het werkelijke rendement) p deze investering wrden uitgegeven. Indien de vlledige cupn wrdt uitgegeven geeft u eigenlijk een deel van de hfdsm uit zdat er ver 10 jaar minder resteert m te herbeleggen. Bij een ttal return benadering wrdt geen nderscheid gemaakt naar de vrm waarin het rendement wrdt behaald. Cashdividenden kunnen immers wrden herbelegd, terwijl kersperfrmance te gelde kan wrden gemaakt dr verkp. Het is wel aan te raden rekening te huden met de ksten die meten wrden gemaakt m kersperfrmance m te zetten in liquiditeiten, zijnde de transactieksten bij verkp van de betreffende stukken. Actief vs passief: Dit begrip wrdt meestal gebruikt m nderscheid te maken tussen de beleggingsstijl van beleggingsfndsen. Actieve fndsmanagers trachten de index die zij als benchmark hanteren te verslaan dr actief management. Passieve managers vlgen de index z nauwkeurig mgelijk tegen z laag mgelijke ksten. Passieve fndsen wrden daarm indexfndsen f indextrackers genemd. Het verschil in ksten tussen duur actief management en gedkp passief management is substantieel en kan vr aandelenfndsen plpen tt enkele prcenten van het beheerd vermgen p jaarbasis. Mede als gevlg van de hge ksten vr actief management blijft meer dan 70% van alle actieve managers p langere termijn achter bij hun benchmark. Dit is de reden dat belegging via indextrackers steeds meer aan ppulariteit wint. Ok een mix van beiden wrdt veel gebruikt. Dit is de zgenaamde cre-satellite benadering, waarbij de basis van de prtefeuille (cre f kern) passief wrdt belegd, aangevuld met actieve fndsen (de satellite) die extra rendement (alpha) meten tevegen f vr risicreductie meten zrgen. 11

12 A. ALGEMENE DOELSTELLINGEN 1. Statutaire delstelling van NAAM Hier kunt u vlstaan met de letterlijke statutaire tekst. De bedeling is hier m het del van de instelling en haar vermgen te verhelderen, vrdat wrdt vergegaan tt de vertaling van dit del naar een beleggingsbeleid. 2. Delstellingen inzake het beleggingsbeleid 2.1 Algemene delstelling De gebruikte frmulering is een vrij algemene vertaling van de statutaire delstelling naar een beleggingstechnisch streven. U kunt dit desgewenst nader specificeren. Ok vindt u hier vaak een verwijzing naar het algemene streven m het rendement van de prtefeuille te ptimaliseren binnen het telaatbare risickader. U kunt er k vr kiezen in de beleggingsdelstellingen naast financieel rendement tevens maatschappelijk rendement na te streven. Een vrbeeld hiervan is het beleggen in fndsen/activiteiten/prjecten die nauw verband huden met de maatschappelijke delstelling van de stichting. Financieel rendement is bij dergelijke beleggingen veelal van secundair belang. Om de cntinuïteit van de stichting niet in gevaar te brengen is risicmanagement hierbij van grt belang. Het ttale vermgen dient vldende diversificatie en rendementsptentie te behuden m de langetermijndelstellingen te kunnen behalen Vermgensdelstelling Indien uw instelling een langetermijndelstelling heeft, dan is het raadzaam m vermgen en uitgaven in ieder geval waardevast in stand te huden dr deze te laten greien met de inflatie Delstelling (annuïteit) Indien het vermgen in een vastgestelde peride vlledig zal wrden uitgegeven kan een annuïteit wrden berekend p basis waarvan jaarlijks een zelfde bedrag wrdt uitgeven, bestaande uit hfdsm en rendement, en het vermgen p einddatum vlledig is uitgegeven. Het rendement is een nzekere factr, zdat de annuïteit peridiek pnieuw berekend dient te wrden Uitgavendelstelling (vast bedrag) Uitkering van een vast jaarlijks bedrag, meestal waardevast, kan in de praktijk vr prblemen zrgen. Immers, het vermgen is nderhevig aan waardeschmmelingen dr bewegingen van de financiële markten. Een vast uitgavenniveau kan in cmbinatie met een negatieve vermgensntwikkeling leiden tt sterk interen p het vermgen. Immers, het vaste bedrag wrdt een steeds grter percentage van het vermgen naarmate het vermgen in waarde afneemt. Dit kan p termijn vr cntinuïteitsprblemen zrgen Uitgavendelstelling (spending rule) Om cntinuïteitsprblemen te vrkmen kan een spending rule wrden gehanteerd. Onderstaande spending rule baseert een deel van de uitgaven (hier 70%) p de uitgaven van het vrige jaar, verhgd met een bepaald greipercentage (bijvrbeeld de inflatie). Het andere deel van de uitgaven (hier 30%) is gebaseerd p het huidige vermgen, waarvan een vr de lange termijn vastgesteld percentage wrdt uitgegeven. 12

13 Het eerste deel van de spending rule zrgt ervr dat het verschil in uitgaven in twee peenvlgende jaren beperkt blijft. Het tweede deel zrgt vr een link met de vermgensntwikkeling: een afnemend vermgen betekent tevens een afnemend uitgavenniveau en mgekeerd. Afhankelijk van waar u de fcus p wenst te leggen kunt u de percentages aanpassen. S(x) = [70% * S(x-1) * (1+g)] + (30% * β * P) Link met het huidige vermgen Link met uitgaven van het vrige jaar S(x) = Uitgaven in jaar x g = jaarlijkse grei (bijvrbeeld inflatie) β = gewenst langetermijn uitgavenniveau in % p basis van verwacht rendement SAA P = huidige prtefeuillevermgen 2.3. Uitgavendelstelling (beleggingsreserve) Het gebruik van een beleggingsreserve is vergelijkbaar met het hanteren van een spending rule, zij het in een minder directe vrm. Het vermgen wrdt pgesplitst in een hfdsm en een beleggingsreserve. Er wrdt peridiek een vast percentage van de hfdsm uitgegeven, gebaseerd p de langetermijn rendementsverwachting van de SAA en rekening hudend met eisen zals inflatiecrrectie. Afwijkende rendementen ten pzichte van dit langjarig gemiddelde wrden gebekt via de beleggingsreserve, die afneemt in slechte jaren en teneemt in gede jaren. De mvang van de beleggingsreserve is ver het algemeen gemaximeerd. De beleggingsreserve dient peridiek te wrden geëvalueerd en eventueel pnieuw te wrden vastgesteld afhankelijk van de ntwikkeling de reserve en het vermgen. Het del van beleggingsreserve is vergelijkbaar met dat van de spending rule, namelijk het beperken van fluctuaties in de uitgaven en het managen van de vermgensmvang. De beleggingsreserve is nadrukkelijk niet bedeld vr het pptten van gelden, iets wat steeds nadrukkelijker als maatschappelijk nwenselijk wrdt gezien Beleggingshrizn Instellingen hebben ver het algemeen in beginsel een perpetuele (eeuwigdurende) delstelling. Bij een krtere belegginghrizn is de risictlerantie meestal minder grt en is inflatiecrrectie minder van belang. De beleggingshrizn is een belangrijke factr in het bepalen van de ptimale SAA. 3. Prtefeuillerisic Risic is een zeer belangrijke factr in het beheer van het vermgen. Dit kan in kwalitatieve termen wrden verwrd, f wrden gedefinieerd in kwantitatieve termen zals standaarddeviatie, Value at Risk (VaR) en/f tracking errr. Vrwaarde vr een kwantitatieve benadering is dat men het risic kan meten en men vldende expertise heeft m een prtefeuille p basis van risicbudgetten te beheren. In de praktijk lijkt een puur kwantitatieve benadering alleen vr institutinele beleggers een haalbare kaart. 4. Beheer van de prtefeuille In dit artikel wrdt vastgelegd wie de dagelijkse verantwrdelijkheid vr het beheer van de prtefeuille draagt. Uiteindelijk draagt het bestuur altijd de eindverantwrdelijkheid. Mede gezien het punt van bestuursaansprakelijkheid heeft het in de praktijk de vrkeur m het beheer dr het gehele bestuur f een hierte aangewezen beleggingscmmissie te laten uitveren f het beheer uit te besteden aan een prfessinele vermgenbeheerder. Indien de penningmeester uitgebreide kennis en ervaring heeft p beleggingsgebied zu dit reden kunnen zijn m het dagelijkse beheer 13

14 dr hem/haar te laten uitveren. Dit vereist echter een actievere cntrlerende rl vanuit het bestuur. Met name grtere partijen kiezen sms vr scheiding van vermgensbeheer en bewaring van effecten. De vermgensbeheerder draagt zrg vr het beheer van de prtefeuille, de bewaarder van de effecten vert de effectentransacties uit in pdracht van de beheerder en draagt zrg vr de rapprtage ver het vermgen. Het grte vrdeel van een dergelijke cnstructie is dat belangencnflicten wrden vrkmen. De beheerder verdient niet aan effectentransacties en kan daarm vlledig bjectief beheren. De perfrmancemeting en rapprtage wrdt gedaan dr de bewaarder, die geen verantwrdelijkheid draagt vr het vermgensbeheer en bijgevlg vlledig bjectief kan rapprteren. Nadeel is dat, mdat men met verschillende partijen werkt, de ksten vaak hger zijn dan als beheer en bewaring bij één partij wrden ndergebracht. 5. Selectie externe beheerder/adviseur Het vraf vastleggen van het selectieprces vrkmt dat selectie gebeurt p basis van subjectieve factren in plaats van p bjectieve grnden. Het berdelen van meerdere partijen zrgt ervr dat de verschillende prpsities in perspectief kunnen wrden geplaatst waardr berdeling gemakkelijker wrdt. Bij de selectie van de managers kan nder meer wrden gekeken naar: Trackrecrd Ksten van de dienstverlening Hgte van en transparantie ten aanzien van de indirecte ksten (bv teruggave distributievergeding bij beleggingsfndsen) Persneelsverlp Onafhankelijkheid (huisfndsen, indextrackers, eigen prducten etc) Ervaring met beleggen vr de charitatieve sectr Transparantie 14

15 B. RICHTLIJNEN INZAKE HET BELEGGINGSBELEID 1. Restricties In dit artikel kunnen de restricties die gelden vr het beleggingsbeleid wrden beschreven. Het betreft hier met name harde restricties, zals het uitsluiten van typen beleggingen, specifieke effecten f handelingen. Uiteraard zijn er meer srten restricties denkbaar dan nderstaande. Vanuit beleggingstechnisch gpunt geldt echter dat het aantal restricties tt een minimum dient te wrden beperkt, aangezien restricties leiden tt minder diversificatiemgelijkheden. 1.a. Fndsen/categrieën Hier kunnen restricties ten aanzien van specifieke effecten f grepen, zals bepaalde regi s f sectren, wrden pgenmen. Deze kunnen bijvrbeeld vrtkmen uit regelgeving f risic-verwegingen. 1.b. Typen effecten Hier kunnen bepaalde typen effecten wrden uitgeslten, zals derivaten f hedgefunds. Het is raadzaam de implicaties van dergelijke restricties ged te verwegen. Beleggingsvrmen die cmplex f risicvl kunnen zijn kunnen bij juiste aanwending het risic-rendementsprfiel van de prtefeuille aanzienlijk verbeteren f het prtefeuillerisic beperken. Met een zrgvuldige frmulering ten aanzien van aanwending kunnen de nadelen meestal wrden pgevangen znder dat een harde uitsluiting ndzakelijk is. 1.c. Beleggen met geleend geld Hier kan wrden aangegeven f, en z ja, in welke mate het beleggen met vreemd vermgen is testaan. Van belang hierbij is m te realiseren dat gebruik van vreemd vermgen leidt tt een hefbmwerking, waardr relatief defensieve prtefeuilles tch risicvl wrden. 2. Duurzaamheid Duurzaamheid is een begrip dat de laatste jaren aan invled heeft gewnnen. Veel instellingen velen een tenemende maatschappelijke druk m het vermgen p duurzame wijze te beleggen. Er is echter geen cnsensus ver wat duurzaam beleggen precies inhudt. Bij duurzaam beleggen wrden de beleggingen, naast p financiële criteria, tevens p duurzaamheidscriteria berdeeld. Er bestaan verschillende manieren van implementatie. In de praktijk wrden nder meer de vlgende methdieken gehanteerd. Uitsluiting: in deze methdiek wrden bepaalde sectren f bedrijven bij vrbaat uitgeslten vr pname in de prtefeuille. In de praktijk betreft het vaak zaken als wapens, tabak, alchl, kinderarbeid en bedrijven uit landen waar structureel mensenrechten wrden geschnden. Uitsluiting p specifieke criteria vereist echter een grndige kennis van zaken en tegang tt de bendigde infrmatie ten aanzien van deze criteria. Best in class: bij deze benadering wrden alle bedrijven per sectr gerangschikt p duurzaamheidsscre. Vervlgens wrdt belegd in de bedrijven die in hun sectr de hgste scre hebben behaald, dus in de meest duurzame bedrijven. Het grte vrdeel van deze benadering is dat de diversificatiemgelijkheden niet afnemen, dit in tegenstelling tt de uitsluitingsmethdiek. Een veelgehrd argument vr deze methdiek is bvendien dat dit een realistische en pragmatische manier van duurzaam beleggen is. Immers, het vlledig uitsluiten van bijvrbeeld de liesectr vanwege het vervuilende karakter betekent het negeren van het nmisbare belang van deze sectr in de wereldecnmie. Het 15

16 belnen van de meest duurzame bedrijven in deze sectr dr erin te beleggen is vlgens deze redenering cnstructiever. Engagement: in deze methdiek wrdt k belegd in bedrijven die slecht scren p het gebied van duurzaamheid. De bedeling is m als aandeelhuder de dialg aan te gaan met dit bedrijf m z van binnenuit duurzaamheid binnen de nderneming te stimuleren. Belangrijk m te realiseren is dat spreiding resulteert in een betere risicrendementsverhuding. He meer sectren f bedrijven bij vrbaat wrden uitgeslten, he kleiner het resterende universum wrdt en he minder spreiding in de prtefeuille kan wrden aangebracht. Op puur beleggingstechnische grnden heeft een best-in-class benadering daarm de vrkeur. Overigens is een exacte definiëring van duurzaamheid in het beleggingsstatuut geen vereiste. Een wat meer algemene frmulering kan uitkmst bieden indien het bestuur wel belang hecht aan duurzaam beleggen maar geen vastmlijnd beeld heeft van he het thema duurzaamheid in de prtefeuille tt uitdrukking zu meten wrden gebracht. 3. Strategische Asset Allcatie (SAA) De ptimale SAA is specifiek vr elke belegger en dient als zdanig te wrden bepaald. Immers, elke belegger heeft een unieke vermgenssituatie en unieke delstellingen waar de SAA p dient te wrden afgestemd. In de praktijk wrdt de SAA ng vaak bepaald p basis van vragenlijsten en standaard risicprfielen. Deze benadering biedt weinig inzicht in de werkelijke risic s en weinig huvast vr een gede afstemming van vermgen en delstellingen. Op basis van een Asset Liability Management (ALM)-studie kunnen de relevante risic s wel helder in kaart wrden gebracht zdat vr iedere stichting f instelling de ptimale SAA kan wrden samengesteld. Zals reeds aangeven nder de paragraaf restricties is het bij vrbaat uitsluiten van assetklassen vanuit beleggingstechnisch gpunt niet aan te raden. Een gede spreiding ver verschillende assetklassen biedt verregaande diversificatie en hiermee een betere verhuding tussen risic en rendement. Beleggingen dienen daarm altijd in prtefeuillecntext te wrden berdeeld. Op basis van een visie p de financiële markten kan tijdelijk wrden afgeweken van de SAA. Deze afwijkende weging wrdt de Tactische Asset Allcatie (TAA) genemd. Om te vrkmen dat de TAA teveel afwijkt van de SAA wrden bandbreedtes rnd de SAA gedefinieerd. Het tactische beleid dient binnen deze bandbreedtes plaats te vinden. Ruimere bandbreedtes bieden meer ruimte vr het tactische beleid, maar verhgen tevens het risic van de prtefeuille Aandelen c) Regiverdeling Net zals bij de SAA wrdt hier een strategische weging gekzen, evenals bandbreedtes waarbinnen het tactische beleid kan plaatsvinden. Ok hier geldt dat spreiding ver verschillende regi s resulteert in een betere risicrendementsverhuding. Het bij vrbaat uitsluiten van regi s is p beleggingstechnische grnden daarm niet aan te raden. Valutarisic is in dit verband een factr m rekening mee te huden. Onderzek tnt aan dat spreiding ver verschillende valuta p lange termijn bijdraagt aan een betere risic-rendementsverhuding. Echter, het resultaat van de prtefeuille kan er p krtere termijn frs dr wrden beïnvledt. Op het afdekken van valutarisic kmen wij verder in deze telichting terug, evenals p het belangrijke feit dat nteringsvaluta niet ndzakelijk iets zegt ver 16

17 valutarisic. Het kiezen van een hgere strategische weging in Eurpa ten pzichte van de wereldindex (die vaak het uitgangspunt vrmt vr de keuze) kan het valutarisic p praktische wijze beperken. b) Type aandelenbelegging Hier wrdt aangegeven via welke instrumenten het aandelenbelang mag wrden ingevuld. Grfweg bestaat de keuze uit individuele aandelen, beleggingsfndsen en indextrackers. Elk alternatief heeft vr-en nadelen. Belegging in individuele aandelen betekent dat u zelf de tuwtjes vlledig in handen heeft zdat u uw visie p bedrijfsniveau tt uitdrukking kan brengen. Nadeel is de drgaans minder gede spreiding (typisch aandelen), de ndzaak tt intensievere mnitring vanwege het grtere bedrijfsspecifieke risic en de drgaans hgere mzetsnelheid in de prtefeuille. Beleggingsfndsen en indextrackers bieden veel meer spreiding. Beleggingsfndsen brengen echter ksten in rekening vr het actieve management (meestal 1,5% a 2% p jaarbasis). Mede hierdr blijft meer dan 70% van de beleggingsfndsen p lange termijn achter bij hun benchmark. Indextrackers bieden verregaande spreiding tegen veel lagere ksten (0,3% a 0,5% p jaarbasis) maar bieden een benchmarkcnfrm rendement znder kans p utperfrmance. c) Overige verdeling In dit artikel kunnen verdere parameters wrden vastgelegd waaraan de aandelenprtefeuille dient te vlden. U kunt hierbij denken aan een minimale spreiding ver sectren f stijlen (waarde versus grei, smallcap versus largecap) maar k bijvrbeeld aan een maximaal belang per aandelenmanager Obligaties Onder bligaties (k wel vastrentende waarden genemd) wrdt hier verstaan schuldpapier van diverse uitgevende instellingen (staat, lkale verheden, financiële instellingen, bedrijven etc) met vaste f (semi)variabele cupn, evenals leningen (geen giften) verstrekt aan derden in het kader van de maatschappelijke delstelling van de stichting. f) Type bligatiebelegging Hier wrdt aangegeven via welke instrumenten het bligatiebelang mag wrden ingevuld. Vr bligaties met een zeer hge kredietwaardigheid zijn de vrdelen van spreiding minder grt, hier zijn individuele bligaties een gede ptie. Vr bligaties met een lagere kredietwaardigheid is belegging via beleggingsfndsen f indextrackers raadzaam. Met het g p het greiende aantal gestructureerde beleggingsvrmen met een bligatiekarakter (flaters, steepeners, CDO s, CLN s et cetera) lijkt het verstandig m hier k een uitspraak ver te den, dit in kwalitatieve dan wel kwantitatieve zin. g) Duratinbeleid Duratin is een maatstaf vr de rentegeveligheid van een bligatie(prtefeuille). Een duratin van 5 betekent dat de waarde van de bligatie(prtefeuille) met bij benadering 5% daalt als de rente met 1% stijgt en mgekeerd. Een bligatie(prtefeuille) met langere resterende lptijd heeft nrmaliter een hgere duratin en bijgevlg een hgere geveligheid vr renteveranderingen. Een actief duratinbeleid betekent het actief verlengen van de prtefeuille bij een verwachte rentedaling en verkrten bij een verwachte rentestijging. Aangezien rentebewegingen zeer meilijk te vrspellen zijn is de tegevegde waarde hiervan in de praktijk laag, zeker gezien de additinele ksten die een actief beleid met zich meebrengt. Bij herbelegging van bligaties 17

18 wrdt in de praktijk vaak naar renteverwachtingen gekeken. Het is daarm verstandig m een bandbreedte rndm de marktduratin aan te geven waarbinnen een eventueel actief beleid mag wrden geverd f waarbinnen ruimte wrdt gecreëerd vr het implementeren van een visie bij herbelegging. h) Valutabeleid Het kpen van bligaties in vreemde valuta en het vervlgens p strategische basis afdekken van valutarisic is in therie een zinlze exercitie. De therie zegt immers dat verschillen wrden gecmpenseerd dr veranderingen in de wisselkers. Hier kan uitsluitend winst wrden behaald p basis van een visie p de ntwikkeling van de valuta, inflatie f rentebewegingen, maar dan betreft het een tactische strategie in plaats van een strategische keuze. De grte mate van expertise die hiervr bendigd is en de matige scre van dergelijke strategieën in de praktijk maakt dat een dergelijk tactisch beleid vr de meeste instellingen niet geschikt is. Beleggingsfndsen die beleggen in bligaties van pkmende markten (in lkale valuta) behalen een deel van hun tegevegde waarde p de valuta en vrmen hierdr een uitzndering. In andere gevallen is een beperking tt belegging in eur een gede plssing. i) Creditrating De kredietwaardigheid van de debiteuren in prtefeuille is een belangrijk aandachtspunt. Gespecialiseerde rating agencies geven een kredietwaardigheidsrdeel ver bligatieleningen. De bekendste zijn Standard & Pr s (S&P), Mdy s en Fitch. Hiernder treft u een telichting p de creditratings aan. Mdy s S&P/FITCH investment grade Aaa AAA beste kwaliteit Aa AA zeer sterk A A sterk Baa BBB adequaat high yield (junk bnd status) Ba BB enigzins speculatief B B speculatief Caa CCC zeer speculatief Ca CC grte kans p default C C dreigende default D D default (geen rentebetalingen meer) Gezien de hge risic s is het verstandig eventuele belegging in high-yield bligaties altijd via beleggingsfndsen f indextrackers te den. Gezien het risic van Baa/BBB-rated bligaties kan wrden verwgen m k in dit segment belegging via individuele leningen uit te sluiten. Om het beleid ten aanzien van creditratings te vervlledigen is het aanbevelenswaardig beleid te frmuleren vr gevallen waarin de rating van individuele bligaties neerwaarts wrdt bijgesteld naar een niet tegestaan niveau. In de praktijk wrdt vaak een termijn gesteld waarbinnen de betreffende bligatie uit de prtefeuille dient te wrden verwijderd. j) Overig 18

19 In dit artikel kunnen additinele parameters wrden gedefinieerd die betrekking hebben p de bligatieprtefeuille, zals de verhuding staatsleningenbedrijfsbligaties Onrerend ged Belangrijkste zaken die hier kunnen wrden vastgelegd is de tegelaten beleggingsinstrumenten, de verhuding tussen direct en indirect nrerend ged en he er in prtefeuillecntext wrdt mgegaan met direct nrerend ged. Onder direct nrerend ged wrdt een directe belegging in stenen verstaan, zals het bezit van een pand f een participatie in een vastged-cv. Onder indirect vastged vallen vastgedaandelen, fndsen en indextrackers. Nadeel van direct vastged is de drgaans lage liquiditeit. Aangezien er daarm geen tactisch beleid p kan wrden geverd wrdt er in de praktijk meestal vr gekzen m het directe vastged buiten de prtefeuille te huden. Indien de stichting investeert in vastged in het kader van de maatschappelijke delstelling wrdt p deze investering naast een financieel rendement tevens een maatschappelijk rendement gebekt. Uit gpunt van gebrek aan liquiditeit valt dergelijk nrerend ged veelal buiten de effectenprtefeuille, maar een uitdrukkelijke beneming van het maatschappelijke karakter van deze investering en de aansluiting bij de delstelling lijkt wenselijk Alternatieve beleggingen Onder alternatieve beleggingen wrden alle beleggingen verstaan die een lage f negatieve crrelatie hebben met de reguliere assetklassen. Juist vanwege de diversificatievrdelen kunnen deze beleggingen een waardevlle bijdrage leveren aan het risic-rendementsprfiel van de prtefeuille. Over het algemeen geldt echter dat dit srt beleggingen vrij cmplex zijn en de risic s vr de meeste beleggers daarm minder ged in te schatten zijn. Het inhuren van expertise kan dit prbleem ndervangen zdat p een verantwrde manier in deze instrumenten kan wrden belegd. Het vaak relatief hge kstenniveau is tevens een aandachtspunt Hedgefunds Hedgefundmanagers genieten een grte vrijheid ten aanzien van de strategieën die zij hanteren. Deze vrijheid hebben zij ndig m in te kunnen spelen p mgelijkheden p de financiële markten die dr reguliere beleggers niet wrden gesignaleerd f niet kunnen wrden uitgebuit. De grte beleggingsvrijheid betekent echter wel dat het van grt belang is grndig nderzek (due diligence) te den naar zaken als beleggingsbeleid, risicmanagement, de peratinele rganisatie, remuneratiebeleid, gedkeuring van de cijfers dr een accuntant etc. Daarnaast is een gede spreiding ver verschillende hedgefundmanagers en beleggingsstijlen van belang m tt een verantwrde prtefeuille te kmen. Indien bvenstaande zaken ged wrden gemanaged zijn hedgefunds een uitstekende aanvulling p de reguliere assetklassen. Een praktische manier m een gede spreiding ver managers en stijlen te realiseren is belegging via fund-f-hedgefunds. Dit is een prfessineel beheerd fnds dat belegt in een aantal hedgefunds die verschillende stijlen hanteren. Dr de cntacten van de managers kan het fnds beleggen in hedgefunds die vr de meeste beleggers niet tegankelijk zijn. Uiteraard is het van belang m de beste fund-f-hedgefunds te selecteren, dit p basis van een nafhankelijke analyse. De fund-f-hedgefunds bestaan in verschillende risicklassen, net als hedgefunds zelf. Een veelgebruikte indeling vr fund-f-hedgefunds is directineel versus relative value. Het rendement en risic van directinele fndsen is grtendeels afhankelijk van de richting waarin financiële markten zich bewegen. Relative value fndsen hanteren meer arbitragegerichte strategieën waarbij p waarderingsverschillen wrdt ingespeeld. De richting waarin financiële markten zich bewegen is bij dit srt strategieën niet f veel 19

20 minder van belang. Een dergelijke verdeling zu kunnen wrden pgenmen in het beleggingsstatuut Private Equity Aan belegging in private equity zitten de ndige haken en gen. Belegging in private equity is het verschaffen van risicdragend aandelenkapitaal aan niet-beursgenteerde ndernemingen. Risic en rendement van private equity is ver het algemeen hger dan van beursgenteerde aandelen. Vanwege het ntbreken van een beursntering is de liquiditeit (verhandelbaarheid) van private equity ver het algemeen laag. Private equity vraagt daarm m een relatief lange beleggingshrizn, minimaal z n 5-7 jaar. Vanwege het hge risic is belegging via gespecialiseerde fndsen aan te raden Cmmdities Het grte vrdeel van belegging in grndstffen is de relatief lage crrelatie met aandelen en de redelijke mate van bescherming tegen inflatie. Nadelen zijn er k: de hge vlatiliteit van de prijzen, de handel die grtendeels via futurecntracten plaatsvindt, de sms minder gede liquiditeit en het prbleem van fundamentele waardering zijn de belangrijkste. Bij gebrek aan vldende expertise p dit gebied is belegging via gespecialiseerde fndsen f indextrackers aan te raden Gestructureerde en hybride prducten Gestructureerde prducten zijn beleggingsinstrumenten die dr zakenbanken wrden gemaakt m tegemet te kmen aan een specifieke vraag van marktpartijen. In deze prducten zijn meestal derivaten verwerkt, wat de risic- rendementskarakteristieken meilijk te drgrnden maakt. Liquiditeit kan met name bij negatieve ntwikkelingen een prbleem zijn. In deze prducten zijn ver het algemeen relatief hge ksten verwerkt. Hybride prducten zijn tevens gestructureerd en hebben kenmerken van verschillende assetklassen. Een vrbeeld is een cnvertible bligatie, die zwel kenmerken van aandelen als bligaties in zich heeft. Vr dit srt prducten geldt dat de risic s en rendementsdrivers bekend meten zijn vrdat in dergelijke prducten wrdt belegd, zdat men weet he het prduct reageert bij verschillende marktmstandigheden. Ok de (zichtbare en nzichtbare) ksten dienen meegenmen te wrden in de verweging. Van prfessinele adviseurs en beheerders mag wrden aangenmen dat ze ver de bendigde expertise beschikken Garantieprducten Een specifieke grep gestructureerde prducten zijn garantieprducten. Hiermee kan wrden belegd in een nderliggende waarde (meestal in een mandje van aandelen f indices, maar andere nderliggende waarden zals grndstffen zijn mgelijk) terwijl de hfdsm f een deel hiervan is gegarandeerd. Het risic van een dergelijke belegging is drgaans lager dan van een directe belegging in de nderliggende waarde. De ksten (direct en indirect) zijn k hier een punt van aandacht, evenals de participatiegraad, fwel de mate waarin het garantieprduct prfiteert van kersstijgingen van de nderliggende waarde. Ok de kwaliteit van de garantie (let p de creditrating van de gebruikte zercupn bligatie) is van belang. Realiseert u zich ten sltte dat garantieprducten bijna altijd de kersperfrmance vlgt, de dividenden ntvangt u niet. U kunt dit zien als de prijs vr een (gedeeltelijke) verzekering tegen kersdalingen. Garantieprducten met nderliggende waarden met een hg dividendrendement hebben ter cmpensatie drgaans een hgere participatiegraad Liquiditeiten Onder liquiditeiten wrdt in principe verstaan: saldi p rekening-curant en spaarrekeningen en depsit's met een lptijd van één dag tt één jaar. 20

21 Een pmerking ver in welke valuta liquiditeiten mgen wrden aangehuden is aan te raden. 4. Beleid ten aanzien van herbalanceren De strategische weging is de weging die p lange termijn de hgste kans biedt p het realiseren van de vermgensdelstellingen bij een vr het bestuur aanvaardbaar risic. De werkelijke weging zal in de praktijk vaak afwijken van de strategische weging. Enerzijds kmt dit drdat kersen cntinu fluctueren, anderzijds mdat via het tactische beleid ver- en nderwegingen ten pzichte van de SAA wrden aangebracht p basis van waardering en marktvisie. Om de afwijkingen ten pzichte van de SAA te beperken wrden bandbreedtes rnd de SAA gedefinieerd die de maximale afwijking aangeven. Indien een tactisch beleid wrdt geverd dient dit te wrden nderbuwd met fundamentele, macr-ecnmische en/f technische argumenten die p een cnsistente, prfessinele en nafhankelijke wijze wrden geïnterpreteerd. Op deze manier wrdt vrkmen dat het beleid achter de markt aanhlt. Een alternatief vr een actief tactisch beleid is een passief beleid met nauwe bandbreedtes, waarbij herbalancering naar de SAA plaatsvindt zdra een assetklasse uit de bandbreedte lpt. 5. Beleid ten aanzien van afdekken van valutarisic Het afdekken van valutarisic is in de praktijk met name vr het aandelenbelang regelmatig een punt van discussie. Er dient nderscheid te wrden gemaakt tussen een strategisch en tactisch valutabeleid. Bij een strategisch beleid wrdt structureel een deel van het valutarisic afgedekt. Onderzek wijst uit dat de ksten hiervan p lange termijn een merkbare negatieve invled hebben p het resultaat, terwijl de tegevegde waarde niet duidelijk is. Bij een tactisch beleid wrdt valutarisic p krtere termijn afgedekt m te prfiteren van een verwachte ntwikkeling. In feit wrdt hiermee een nieuwe assetklasse geïntrduceerd in de prtefeuille. Valutabewegingen zijn in de praktijk zeer meilijk te mdelleren en te vrspellen. Slechts indien men ervan vertuigd is vldende expertise te hebben m waarde te te vegen met een actief valutabeleid is dit het verwegen waard. Een praktische plssing is m de strategische allcatie z te kiezen dat het valutarisic p een vr het bestuur aanvaardbaar niveau blijft, bijvrbeeld dr wat meer in Eurpese aandelen te beleggen ten kste van Amerikaanse aandelen. Een belangrijke pmerking hierbij is dat valutarisic niet gelijk is aan de nteringsvaluta. Neem als vrbeeld beleggingsfndsen die beleggen in Amerikaanse aandelen: deze nteren meestal in USD, maar er zijn k fndsen die in eur nteren. Vaak betreft dit echter slechts een nteringsvaluta, waarbij de kers in USD simpelweg wrdt mgerekend naar eur tegen de dan geldende wisselkers. U ziet dus een eurbelegging in de prtefeuille, maar u lpt hetzelfde valutarisic als wanneer u in een USDgenteerd fnds had belegd. Enkel indien het valutarisic binnen het fnds daadwerkelijk wrdt afgedekt, lpt u geen (f weinig, het tekmstige rendement is immers niet bekend en kan niet exact wrden afgedekt) valutarisic. 6. Eisen ten aanzien van verhandelbaarheid/liquiditeit Liquiditeit f verhandelbaarheid betekent dat het gehele belang in een effect p krte termijn kan wrden verkcht p f dicht rnd de huidige marktwaarde, dit znder een significante invled te hebben p de kers. De kers met p cntinue f peridieke basis (bijvrbeeld een keer per dag) bekend wrden gemaakt. Er zijn beleggingen die weinig liquide zijn, zals private equity. Onder mstandigheden kunnen dergelijke beleggingen wrden pgenmen. Aandachtpunten zijn in dit geval nder meer f de belegging en de hrizn past bij het karakter van de instelling, f er een liquiditeitspremie (extra rendement) tegenver staat, f er in ndgevallen een verkptransactie kan plaatsvinden en f de waardering peridiek te vlgen is. Indien gewenst kan in het beleggingsstatuut wrden pgenmen dat het bestuur/de beleggingscmmissie een specifiek akkrd dient te verlenen vr dergelijke beleggingen. 21