Donderdag 1 december 2016 JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN OMGEVING, NATUUR EN LANDBOUW. Vlaamse Klimaat- en Energietop

Transcriptie

1 Donderdag 1 december 2016 JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN OMGEVING, NATUUR EN LANDBOUW Vlaamse Klimaat- en Energietop Dames en heren, De klimaatverandering stelt ons voor een enorme uitdaging, maar vormt tegelijk ook een grote opportuniteit. Om het in voetbaltermen te zeggen -en dat is hier wel op zijn plaats- ieder nadeel heb zijn voordeel. En net als in het voetbal, is ook de aanpak van de klimaatverandering een ploegsport. Klimaat is een zaak van iedereen: van de overheid, van de bedrijven, van het middenveld en van de individuele burgers. Op 19 april 2016 hebben wij samen met alle stakeholders de aftrap gegeven voor het eerste luik van de Vlaamse klimaattop. En vandaag kan ik samen met u trots vaststellen dit niet zonder gevolg is 1

2 gebleven. Heel wat stakeholders hebben engagementen geregistreerd en de Vlaamse Regering heeft maatregelen opgelijst die op korte termijn het Vlaamse Klimaatbeleid zullen versterken. Op het scorebord staan nu reeds 234 maatregelen. Dit betekent dat Vlaanderen per jaar 6 miljoen ton CO 2 minder zal uitstoten, wat overeenkomt met de eigen Vlaamse uitstoot van één tot twee maanden. 1. Ik vraag vooreerst uitdrukkelijk uw aandacht voor het engagement van het middenveld, de vele burgers verenigd in bijvoorbeeld vakbonden en jeugdbewegingen. In hun acties zien we zowel aandacht voor het beperken van de uitstoot van broeikasgas, als het omgaan met de klimaatverandering. Maar zij vestigen ook de aandacht op fair play. Zoals u weet vereist de transitie naar een groene economie investeringen en vernieuwingen die op hun beurt nieuwe economische kansen creëren. Ik onderschrijf de eis van het middenveld dat deze transitie op een rechtvaardige wijze gebeurt. 2. De verwijzing naar nieuwe technologieën brengt mij logischerwijs bij het engagement van onze Vlaamse industrie en onderzoekinstellingen. Zij leveren baanbrekend werk dat nog veel meer moet worden vermarkt. Want niet alleen in 2

3 Vlaanderen, ook elders in de wereld kunnen wij Vlamingen met onze kennis en technologie mee het verschil maken. Om innovatie nog meer kansen te bieden, werk ik momenteel de Groene Economieconvenant uit. Dit is een overeenkomst tussen partners en de Vlaamse overheid om samen een groene projecten te realiseren. De overheid neemt een faciliterende rol op door experimenteerruimte aan te bieden, partijen samen te brengen en draagvlak te creëren. Het eerste proefproject wil bedrijven, overheden en burgers stimuleren om maximaal gebruik te maken van het aanbod van autodeelorganisaties, fietsdeelsystemen en carpooldiensten, rekening houdend met het aanbod van openbaar vervoer en andere vormen van gedeelde mobiliteit. Tegen 2020 moeten op die manier werknemers kunnen participeren aan autodelen of 40 procent van de werknemers werken in een bedrijf waar wordt gecarpoold. 3. Ook onze steden, gemeenten en onze provincies zetten hun beste beentje voor. Denk maar aan de klimaatprijs die vandaag werd uitgereikt om creatieve en inspirerende projecten te belonen. 3

4 Vanuit Vlaanderen hebben we de afgelopen jaren onze lokale besturen ondersteund door het aanbieden van tools zoals de nulmetingtool en de maatregelentool voor het burgemeestersconvenant, de hernieuwbare energie-atlas en het voorzien van structureel overleg en lerende netwerken. Deze vormen van samenwerking zullen we nog versterken door informatie te bundelen, beleidsafstemming uit te diepen en nieuwe instrumenten en raamcontracten aan te bieden. Het klimaatbudget van 12 miljoen euro voor lokale overheden wil ik aanwenden voor heel concrete, zichtbare en inspirerende maatregelen, zonder versnippering van middelen of extra planlast. In overleg met de lokale overheden onderzoek ik of deze middelen kunnen worden gebruikt om de uitstoot van de mobiliteitssector aan te pakken via elektrisch fietsdelen bij verplaatsingen over middellange afstand. 4. Ook het Vlaams Parlement engageerde zich onlangs via een Vlaamse Klimaatresolutie die kamerbreed werd goedgekeurd. Deze resolutie creëert een breed politiek draagvlak, maar geeft tegelijk concrete aangrijpingspunten voor een versterking van het klimaatbeleid. 4

5 5. Dames en heren, ook de Vlaamse regering tenslotte investeert fors in klimaat. Zo wordt in de periode meer dan 1 miljard euro overheidsbudget besteed aan maatregelen die bijdragen tot de reductie van de uitstoot van broeikasgassen in Vlaanderen. In een eerste financieringsronde met middelen uit het Vlaams Klimaatfonds werden onder andere energieconsulenten, een grondige renovatiepremie voor sociale huisvestingsmaatschappijen, investeringen voor kleinschalige vergisting op landbouwbedrijven en een premie voor spouwmuurisolatie gecombineerd met raamwerken of dakisolatie gefinancierd. 6. Bovenop deze middelen investeert de Vlaamse regering in de periode een extra 300 miljoen euro in klimaatbeleid: o 262 miljoen gaat naar gebouwen, van schoolgebouwen tot cultuurhuizen, van wijkrenovatie tot landbouwfaciliteiten. o 25 miljoen euro gaat naar mobiliteit. Hiermee worden milieuvriendelijke wagens en laadinfrastructuur voor de Vlaamse overheid en de vergroening van de bussen van De Lijn gefinancierd. 5

6 o 12 miljoen euro gaat naar lokale besturen. Het elektrisch fietsdelen bij steden en gemeenten bracht ik zonet ter sprake. Het klimaatprobleem vraagt natuurlijk om een internationale aanpak én financiering, daarom zijn wij vanuit Vlaanderen ook solidair met de minst ontwikkelde landen. Om hun inspanningen te ondersteunen maken wij voor de periode miljoen euro vrij. Die solidariteit bleek ook recent nog, tijdens de klimaattop in Marrakesh. Tijdens deze klimaattop heb ik een Vlaamse bijdrage van 6,25 miljoen aan het Adaptatiefonds bekendgemaakt, de grootste ooit wereldwijd door een regio. Het is overigens opvallend hoe regio's wereldwijd zelf de handen uit de mouwen steken. De komende drie jaar ben ik voorzitter van het internationale regionale netwerk nrg4sd. Het is een platform gericht op het uitwisselen van ervaring. Dat het voorzitterschap aan Vlaanderen werd aangeboden, vormt een bewijs van de internationale interesse appreciatie voor de manier waarop Vlaanderen concrete klimaatacties onderneemt. 6

7 Het is via deze resultaatgerichte manier van werken dat wij samen een antwoord bieden op Parijs. Het Vlaams Klimaatpact dat wij vandaag sluiten, moet ons klimaatbeleid richting 2020 versterken. De maatregelen die in dit Pact worden gebundeld, zullen op hun beurt opgenomen worden in het Vlaams Klimaatbeleidsplan en de Vlaamse Klimaatvisie Zo bereiden wij allen de toekomst voor. Dames en heren, Deze toekomst zal ook de omschakeling naar een circulaire economie inhouden. Wij willen de economische competitiviteit verder versterken, maar deze voortaan meer en meer vanuit milieuoogpunt benaderen. Een circulaire economie levert immers een belangrijke bijdrage aan de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen, onder meer door een lager verbruik van primaire grondstoffen en het creëren van circulaire, kortere waardeketens. Uit onderzoek door de OESO blijkt dat afval in de enge benadering verantwoordelijk is voor ongeveer 5 procent van de uitstoot van broeikasgassen. Wanneer we echter rekening houden met de volledige levenscyclus van een product van ontginning, productie, distributie, consumptie tot afval stijgt dat aandeel tot 55 à 65 procent van de totale uitstoot van broeikasgassen. In realiteit zullen 7

8 deze cijfers zelfs nog hoger liggen omdat personenvervoer en residentieel energiegebruik nog niet zijn meegerekend. Het is dus een absolute noodzaak dat ook onze economie zelf wordt gerecycleerd tot een circulaire variant. Dames en heren, Onze klimaatengagementen moeten niet enkel in onze economie, maar ook in ons ruimtegebruik zichtbaar worden. In Vlaanderen is historisch te veel open ruimte ingenomen en verhard. Een te hoog ruimtebeslag leidt tot files, onnodige CO2-uitstoot, overstromingen, gebrek aan groen, enzovoort. Maar nog steeds nemen wij in Vlaanderen elke dag 6 hectare open ruimte in, waarvan ongeveer 2,5 hectare effectief wordt verhard. Ik ben dan ook niet weinig trots te kunnen aankondigen dat dit uitbreidingsbeleid door de Vlaamse regering definitief wordt stopgezet. Het nieuwe Beleidsplan Ruimte Vlaanderen bepaalt dat tegen 2025 nog slechts 3 hectare ruimte per dag mag worden ingenomen. Tegen 2040 moet dat tot 0 hectare zijn herleid. 8

9 De effectieve verharding van de ruimte evolueert nog drastischer: tegen 2050 moet de verharding in een stedelijke context stabiel blijven en in de open ruimte met minstens 20 procent dalen. Op slechts één generatie tijd zal zich een volledige omslag voltrekken in het ruimtelijk beleid. De permanente uitbreidingsgolf die Vlaanderen kenmerkt sedert de industriële revolutie, zetten wij definitief stop. Dit nieuwe beleid zal niet enkel onze leefkwaliteit verhogen, maar zal ook leiden tot de reductie van de CO2-uitstoot, de kostenbeheersing voor nutsvoorzieningen en infrastructuur, de beheersing van de congestiegevoeligheid, de verhoging van de waterdoorlaatbaarheid van de bodem, de verhoging van de biodiversiteit en de verhoging van de economische productiviteit. Minder inname van open ruimte, dames en heren, betekent dat het ruimtelijk rendement drastisch moet verhogen. Meer activiteiten zullen op eenzelfde oppervlakte gebeuren. Het gemeenschappelijk gebruik van parkings en tuinen, zijn goede voorbeelden van haalbare rendementswinsten. Ik heb in dat verband deze zomer reeds een aantal maatregelen genomen, zoals het wegwerken van verouderde verkavelingen die een verdichting in de weg staan. Dit proces levert duidelijke 9

10 voordelen op, doordat infrastructuur beter rendeert, kosten voor nutsvoorzieningen dalen en slapend kapitaal in patrimonium wordt geherwaardeerd. Door verdichting worden ook kansen gecreëerd tot vergroening. Want natuur is belangrijk voor het welzijn van de mensen. Wij streven naar meer en betere natuur, zelfs Europese topnatuur, in de buurt van alle Vlamingen. Daarom trekt het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen volop de kaart van de vergroening. Bij stadsontwikkelingsprojecten, nieuwe woonwijken of verkavelingen komt er voortaan een groennorm en in stads- en dorpskernen een richtcijfer voor toegankelijk groen. In de open ruimte en het verstedelijkt gebied komt een groenblauwe dooradering, een fijnmazig netwerk van natuur en water. Dit netwerk van waterlopen en natuurlijke structuren doorheen open en verstedelijkte ruimte is multifunctioneel ingericht met het oog op waterbeheer, voedselproductie, biodiversiteit, gezond water, zuivere lucht, landschapsbeleving en recreatie. Het landelijk gebied geeft een meerwaarde aan de steden, bijvoorbeeld door in de nabijheid voedsel of stadsgroen te produceren. Het instituut voor Landbouw en Visserij-onderzoek zal 10

11 zich in de toekomst profileren als expertisecentrum rond klimaat en landbouw en haar kennis via de Ilvo-website voor een breed publiek toegankelijk maken. In de stedelijk-economische context zullen we met een knooppuntenmodel werken, dat flexibel wordt aangepast bij nieuwe infrastructuur: hoe belangrijker het knooppunt, hoe meer kansen op ontwikkeling voor woningen en bedrijven. Tegen 2050 wordt ernaar gestreefd geen substantieel aantal bijkomende woongelegenheden en werkplekken meer te realiseren op te lange verplaatsingstijd van een collectieve voorziening of groep voorzieningen. De economische activiteit wordt maximaal opgevangen in de logistieke knooppunten. Door goed gelegen plekken te ontwikkelen in het collectief vervoerssysteem wordt pro-actief bijgedragen aan het reduceren van verplaatsingsenergie en CO2-uitstoot. Om het beleidsplan te concretiseren, legt mijn administratie de laatste hand aan de website klimaatenruimte.be. Met die website reiken wij lokale besturen, architecten en ontwikkelaars de ruimtelijke strategieën en maatregelen aan om steden en gemeenten klimaatbestendig in te richten. Praktijkvoorbeelden uit binnen- en buitenland tonen hoe die maatregelen werken en kunnen inspiratie 11

12 bieden voor een oplossing op maat. Ik nodig u graag uit om het beleidsplan op die manier te leren kennen. Dames en heren, Ik kom geregeld in deze Ghelamco arena en ben terecht fier op de prestaties van de thuisploeg. Maar iedere voetballer zal beamen dat niemand individueel kan scoren. De overwinning wordt niet behaald door Bekende Voetballers of BV s, die graag zichzelf in de kijker plaatsen. Voetbal is een teamsport, waarbij de steun van de twaalfde man cruciaal is. En die twaalfde man, dat bent u. Onze tactiek werd vandaag besproken en vastgelegd. Nu gaan we als ploeg scoren. En ik wil u tot slot allen danken voor uw persoonlijk aandeel daarin. 12